• • • 1. 1. کارت امتیازی متوازن و مناظر آن

کارت امتیازی متوازن روشی است که در آن استراتژی سازمان به یک سری شاخص های عملکرد قابل اندازه گیری ترجمه شده و ازطریق اجرای آن، سیستمی برای سنجش تحقق استراتژی و مدیریت استراتژیک ایجاد می‌شود. این مناظر عبارتنداز : منظر مالی ، منظر مشتری، منظر فرایند کسب وکار داخلی و منظر رشد و یادگیری .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کارت امتیازی متوازن یک مفهوم نوین مدیریتی است که به همه مدیران در همه سطوح کمک می‌کند تا بتوانند فعالیت‌های کلیدی خود را پایش و کنترل نمایند.
روش های ارزیابی عملکرد سنتی عمدتاً براساس شاخص های ارزیابی مالی هستند. نارسایی معیارهای مالی به عنوان ابزار سنجش عملکرد شامل موارد زیر است:

• معیارهای سنجش عمدتاً کوتاه مدت و غیراستراتژیک هستند.

• ارزیابی ها مبتنی بر اطلاعات تاریخی است.

• ارزیابی ها عمدتاً یک بعدی است.

• ارزیابی ها فقط به اطلاعات حسابداری متکی می‌باشد و

• متغیرهای مهمی مانند کیفیت، نوآوری و رضایت مشتریان درآن لحاظ نمی گردد.

به طور کلی می‌توان گفت که مهمترین نارسایی سنجش های مالی، عدم توانایی آن ها در ارزیابی دارایی های نامشهود است که روابط با مشتریان، محصولات و خدمات بدیع، کیفیت بالا، فرایند عملیاتی پاسخگو، تکنولوژی و پایگاه های اطلاعاتی و توانمندی، مهارت و انگیزه کارکنان، نمونه هایی از دارایی های نامشهود هستند.
در راه دستیابی به استراتژی های سازمانی آنچه اهمیت بسیار دارد این است که اول، اهداف استراتژیک سازمان به خوبی دیده شود، یعنی مطالعه شود که به دنبال چه هدف یا اهداف استراتژیک هستیم. دوم، بررسی شود سنجه های مناسب برای ارزیابی تحقق این اهداف کدامند. سوم، بررسی شود که کمیت موردنظر برای هریک از سنجه ها در دوره های ارزیابی چقدر باید باشد و درنهایت، چه برنامه ها و ابتکاراتی برای تحقق اهداف سازمانی خود داریم.
بی تردید در این میان سنجه های شما بهبود شاخص رضایت کارکنان، کاهش زمان چرخه تولید و افزایش کیفیت محصول، تحویل به هنگام محصول به مشتریان، کاهش شکایات آن ها و بازده و گردش دارایی ها خواهد بود. به طورکلی می‌توان گفت با یادگیری و رشد کارکنان، بهبود در فرایندهای کسب و کار ایجاد می‌شود که این موجب کیفیت محصولات و درنتیجه رضایت مشتریان، خواهدشد و درنهایت مشتریان، راضی و در آن ها نوعی وفاداری ایجاد می‌شود که نتایج مالی قابل توجهی را نصیب سازمان شما خواهندکرد.
درواقع کارت امتیازی متوازن به ارائه یک چارچوب و یا یک زبان مشترک برای شفاف نمودن استراتژی می‌‌پردازد و از اندازه گیری برای مطلع نمودن کارکنان در خصوص محرک های موفقیت فعلی و آتی استفاده می‌کند. با تشریح دقیق نتایج مورد انتظار سازمان و عوامل موثر بر این نتایج، مدیران ارشد به یکپارچه سازی توان و قابلیت های سازمانی و دانش تخصصی نیروی انسانی سازمان برای دستیابی به اهداف بلندمدت تلاش می کند.
هدف کارت امتیازی متوازن تهیه عوامل کلیدی موفقیت کسب و کار برای مدیران و ایجاد همردیفی بین عملکرد و استراتژی کلی سازمان می باشد. نورتن و کاپلان ادعا نمودند که کارت امتیازی متوازن برای مدیران، ابزار هدایت سازمان جهت رقابت پذیری را فراهم می نماید(آمارتونگا و بالدری^[۱۳]، ۲۰۰۰).
به عبارت دیگر کارت امتیازی متوازن یک تکنیک مدیریتی است که به مدیران سازمان کمک می کند تا فعالیت ها و روند روبه رشد یا رو به افول سازمان را از زوایای مختلف بررسی کنند. در واقع کارت امتیازی متوازن میزان دسترسی به اهداف سازمان را از طریق سیاست های کاری انتخاب شده بیان می کند. این تکنیک، با تشخیص شاخص های دستیابی به اهداف، میزان مؤثر بودن استراتژیهای سازمان را بررسی می کند (کاپلان و نورتون، ۱۹۹۶).
بردی^[۱۴] اشاره نموده است که کارت امتیازی متوازن علاوه برارزیابی اجرای استراتژی ها، می تواند به صورت سیستم سنجش عملکرد راهبردی موسسات بکارگرفته شود. این مدل نه تنها ابزار ارزیابی استراتژی ها است، بلکه یک سیستم ارزیابی راهبردی شرکت نیز می باشد(بردی، ۱۹۹۳). برخی از محققان کارت امتیازی متوازن را یک چارچوب مدیریت عملکرد راهبردی منسجم می دانند، که سازمان ها را در ترجمه اهداف راهبردی به سنجه های عملکردی مرتبط با آنها یاری می دهد(برمسر و وایت^[۱۵]، ۲۰۰۰).
به طور خلاصه کارت امتیازی متوازن، ترکیبى از معیارهاى ارزیابى عملکرد است که شاخص هاى عملکرد جارى، گذشته و نیز آتى را شامل شده و معیارهاى غیرمالى را در کنار معیارهاى مالى قرار مى دهد و ضمن اینکه بینش و دید همه جانبه اى را به مدیران سازمان از آنچه در داخل و خارج سازمان در حال وقوع است ارائه مى کند، چارچوب اثبات شده اى است که استراتژى سازمان را تشریح و عملیاتى مى کند (کریلمن و ماخیجان^[۱۶]، ۲۰۰۵).

• منظر مالی

خواسته ها و انتظارات سهامداران از سازمان چیست؟ و چه اهداف، اقدامات و برنامه های اجرایی برای تحقق انتظارات ذینفعان لازم است؟ از آنجا که معیارهای مالی در خلاصه‌سازی تبعات اقتصادی و نتایج قابل اندازه‌گیری فعالیتهای گذشته شرکت خوب عمل می کنند، یکی از منظر های کارت امتیازی متوازن به همین موضوع اختصاص می یابد. شاخص های مالی، یکی از اجزاء مهم روش ارزیابی متوازن اند، این شاخص ها به ما می گویند چگونه اجرای استراتژی سازمان که جزئیات آن در شاخص های انتخابی در سایر منظرها آمده است، به نتایج مطلوب و مورد نظرمان در ارقام نهایی مالی منجر خواهد شد. بر اساس این دیدگاه و باتوجه به رقابت شدید موجود در محیط های کسب و کار، سازمان ها علاوه بر اعمال بهبود مستمر در خصوص محصولات و فرآیندهای حال حاضر خود، باید توانایی معرفی فرآیندهایی با قابلیت گسترده را داشته باشند. این دیدگاه همچنین به اهمیت تغییرات بنیانی در سازمان ها اشاره می کند. معیارهای عملکرد مالی نشان می دهند که آیا استراتژی سازمان و اجرای این استراتژی تاثیری بر روی سود و جریان ورودی نقدینگی سازمان داشته است یا خیر. اهداف مالی عموماً مربوط به سودآوری هستند که با معیارهائی نظیر سود عملیاتی، بازده سرمایه و اخیراً ارزش افزوده اقتصادی سنجیده می شوند. سایر اهداف مالی می توانند رشد سریع فروش یا ایجاد جریان نقدینگی باشد.

• منظر مشتری

خواسته ها و انتظارات مشتریان از سازمان چیست؟ و چه اهداف و برنامه های اجرایی برای تحقق انتظارات مشتریان لازم است؟ در عصر اقتصاد مبتنی بر دانش یکی از ماموریت های مشترک بسیاری از سازمان ها توجه خاص به مشتریان سازمان می باشد، از جمله استفاده محرکه های واقعی ارزش آفرینی به منظور ایجاد ارزش برای مشتریان. این که چگونه سازمان ها به این مهم دست یابند از تقدم خاصی در مسائل مدیریتی سازمان برخوردار است. برای انتخاب اهداف و معیارهای مربوط به جنبه مشتری، سازمان ها می بایست به دو سوال حیاتی پاسخ دهند: اول اینکه چه کسانی مشتری هدف ما هستند؟ و دوم اینکه ارزش های پیشنهادی ما برای آن ها چیست؟ براساس این دیدگاه مدیران باید بیانیه عمومی رسالت خود در خصوص مشتری را به شاخص های ویژه ای ترجمه کنند که واقعاً مربوط به مشتریان است. برای مثال شاخص میزان رضایت مشتریان و یا تعداد شکایات مطرح شده از سوی مشتریان. در قسمت منظر مشتری کارت امتیازی متوازن، آن گروه از مشتریان و بازار هدف که واحدهای کسب و کار در آن به رقابت خواهند پرداخت، توسط مدیریت شناسایی می شود و نیز معیارهای عملکرد واحد کسب و کار در این بازارها طراحی می شوند.
منظر مشتری نوعاً دربر گیرنده چندین معیار اصلی^[۱۷] یا عمومی می‌‌باشد. معیارهای عمومی در این منظر عبارتند از: رضایت مشتری، حفظ مشتری، جذب مشتریان جدید، افزایش سودآوری مشتری وسهم بازار یا سهم مشتری. اما معیارهای ویژه دیگری نیز در منظر مشتری وجود دارند که به اندازه گیری میزان ارزشی که شرکت به مشتریان خود در بازار هدف ارائه می‌‌دهد، می پردازند. محرک های ویژه‌ای که نتایج مشتریان اصلی را تحت تاثیر قرار می دهند بیانگر عواملی هستند که برای جذب و نگهداری مشتری از اهمیت اساسی برخوردارند. برای مثال ممکن است انجام سریع یک سفارش یا تحویل به موقع محصول یا خدمت از اهمیت برخوردار باشد. مدیران واحد تجاری از زاویه منظر مشتری می توانند استراتژی مبتنی بر بازار و مشتری را به دقت بررسی و از این طریق بازده مالی آینده شرکت را تحت تاثیر قرار دهند.
بسیاری از سازمان ها معتقدند که مشتریان خود را می شناسند و می دانند که برای آن ها چه محصولات و خدماتی عرضه می کنند. مایکل پورتر معتقد است، که عدم تمرکز بر بخش خاصی از مشتریان و ارزش های مورد نظر آنها موجب می شود تا سازمان ها نتوانند به مزیت رقابتی دست یابند. سازمان ها معمولا ازمیان مضامین استراتژیک زیر، مضمون مورد نظر خود را در جنبه مشتری انتخاب می کنند.

• برتری عملیاتی^[۱۸]: سازمان هایی که برتری عملیاتی را انتخاب می کنند، بر کاهش بهای تمام شده، ارتقاء کاربری محصول و سهولت استفاده از محصولات و خدمات خود متمرکز می‌شوند.

• رهبری محصول^[۱۹]: سازمان هایی که رهبری محصول را انتخاب می کنند، بر نوآوری مستمر و عرضه بهترین محصول یا خدمت در بازار تاکید می ورزند.

• صمیمیت مشتری^[۲۰]: در این استراتژی، ارضاء خواسته ها و نیازهای مشتریان و ارئه راه حل برای مسائل آن ها و حفظ رابطه بلند مدت برد- برد با مشتریان از اهداف اساسی سازمان است.

فارغ از انتخاب هر یک از مضامین استراتژیک فوق، معیارهای که در این جنبه توسط شرکت ها به طور وسیع مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از : رضایت مشتری، وفاداری مشتری، سهم بازار و جذب و نگهداری مشتری.

• منظر فرایند داخلی

برای دستیابی به خواسته ها و انتظارات مشتریان و به دنبال آن سهامداران چه فعالیت هایی می بایست صورت پذیرد؟ و فرآیندهای کلیدی برای انجام این فعالیت ها کدامند؟ براساس این دیدگاه سازمان ها باید مشخص کنند که در خصوص چه فرآیندها و شایستگی هایی سرآمد هستند، تا به ارزش آفرینی برای مشتریان و پیروی سهامداران خود ادامه دهند و شاخص های هر یک از آنان برای اندازه گیری به نحوی تعیین شود که بر اساس آن مدیریت قادر باشد به آسانی قضاوت کند که بین فرآیندهای داخلی و شایستگی ها و میزان و اهمیت عملیاتی که کارکنان برای تأمین اهداف کلی سازمان صورت می دهند ارتباط وجود دارد. در این منظر فرایندهای داخلی اساسی که لازم است سازمان در آن ها به تعالی برسد توسط تیم مدیریت شناسایی می شوند. این فرایندها کمک می کنند تا سازمان بتواند به اهداف زیر دست یابد :

• ارائه ارزشی که باعث جذب و حفظ مشتریان در بازارهای هدف می‌‌شود.

• تامین انتظارات سهامداران به لحاظ بازده مالی فوق العاده.

شرکت کننده الف
شرکت کننده الف مردی ۳۶ ساله، با سطح تحصیلات سیکل، و به لحاظ شغلی بیکار بود، که انتخاب شد و به درمان نوروفیدبک تمایل داشت. ماده مصرفی این آزمودنی تریاک بود که ۱۹ سال از شروع مصرف ماده تریاک می گذشت. آزمودنی الف ۳ ماه تحت درمان نگهدارنده با شربت بود. آزمودنی تمام ملاک‌های ورود به آزمایش را داشت. میانگین نمرات پرسشنامه‌های اولیه برای غربال کردن نیز هم در پرسشنامه ولع مصرف هروئین و هم پرسشنامه افسردگی بک برای ورود به آزمایش بالاتر از دیگر مراجعان بود، نمره ی پرسشنامه بک این آزمودنی۲۸ (نسبتا افسرده) و نمرات ۵ مقیاس پرسشنامه ولع مصرف هروئین این آزمودنی به این صورت بود:۱- تمایل به مصرف مواد (desire to use substance):29؛ ۲- تصمیم و برنامه برای مصرف مواد (: (intention and plane to use substance35؛ ۳- انتطار نتایج مثبت از مواد (anticipation of positive outcome):39؛ ۴- رهایی از کسالت و علائم ترک (relief from withdrawal or disforia):47؛ ۵-فقدان کنترل بر مصرف (lack of control over use):50. در سوال شفاهی هم آزمودنی الف ذکر کرد که احساس ولع مصرف دارد و هر کس می گوید ندارم دروغ می گوید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شرکت کننده‌ی ب
شرکت کننده ب مردی ۳۶ ساله، با سطح تحصیلات سیکل (دیپلم ردی)، و به لحاظ شغلی بیکار بود، که انتخاب شد و به درمان نوروفیدبک تمایل داشت. ماده مصرفی این آزمودنی تریاک بود که ۱۵ سال از شروع مصرف ماده تریاک می گذشت. آزمودنی الف ۱۴ ماه تحت درمان نگهدارنده با شربت بود. آزمودنی تمام ملاک‌های ورود به آزمایش را داشت. میانگین نمرات پرسشنامه‌های اولیه برای غربال کردن نیز هم در پرسشنامه ولع مصرف هروئین و هم پرسشنامه افسردگی بک برای ورود به آزمایش بالاتر از دیگر مراجعان بود، نمره ی پرسشنامه بک این آزمودنی۲۶ (نسبتا افسرده) و نمرات ۵ مقیاس پرسشنامه ولع مصرف هروئین این آزمودنی به این صورت بود:۱- تمایل به مصرف مواد (desire to use substance):32؛ ۲- تصمیم و برنامه برای مصرف مواد (: (intention and plane to use substance29؛ ۳- انتطار نتایج مثبت از مواد (anticipation of positive outcome):20؛ ۴- رهایی از کسالت و علائم ترک (relief from withdrawal or disforia):29؛ ۵-فقدان کنترل بر مصرف (lack of control over use):40. در سوال شفاهی هم آزمودنی الف ذکر کرد که احساس ولع مصرف مواد را گاه گاهی و به صورت موقتی دارد.
شرکت کننده‌ی ج
شرکت کننده ج مردی ۳۱ ساله، با سطح تحصیلات سیکل، و به لحاظ شغلی دارای شغل آزاد بود، که انتخاب شد و به درمان نوروفیدبک تمایل داشت. ماده مصرفی این آزمودنی تریاک بود که ۱۳ سال از شروع مصرف ماده تریاک می گذشت. آزمودنی الف ۲ ماه تحت درمان نگهدارنده با شربت بود. آزمودنی تمام ملاک‌های ورود به آزمایش را داشت. میانگین نمرات پرسشنامه‌های اولیه برای غربال کردن نیز هم در پرسشنامه ولع مصرف هروئین و هم پرسشنامه افسردگی بک برای ورود به آزمایش بالاتر از دیگر مراجعان بود، نمره ی پرسشنامه بک این آزمودنی۳۰ (نسبتا افسرده) و نمرات ۵ مقیاس پرسشنامه ولع مصرف هروئین این آزمودنی به این صورت بود:۱- تمایل به مصرف مواد (desire to use substance):21؛ ۲- تصمیم و برنامه برای مصرف مواد (: (intention and plane to use 22؛ ۳- انتطار نتایج مثبت از مواد (anticipation of positive outcome):22؛ ۴- رهایی از کسالت و علائم ترک (relief from withdrawal or disforia):22؛ ۵-فقدان کنترل بر مصرف (lack of control over use):28. در سوال شفاهی هم آزمودنی الف ذکر کرد که احساس ولع مصرف مواد را خیلی کم دارد.
۳-۶٫ ابزار
۳-۶-۱٫ دستگاه نوروفیدبک
دستگاهی که در این پژوهش استفاده می‌شود، از نوع procomp2 می‌باشد. نرم افزاری مورد استفاده برای دستگاه هم نرم افزارbiograph infiniti است.این دستگاه در واقع ابزاری است که کار دریافت امواج از الکترودهای متصل به پوست سر و انتقال آنها به سیستم نرم افزاری داخل کامپیوتر را بر عهده دارد.procomp2 در واقع سخت افزاری است که مانند یک تقویت کننده جریان الکتریسیته عمل می‌کند.از آنجا که امواج تولید شده توسط مغز که از طریق الکترودهای متصل به پوست سر فرد دریافت می‌شوند، بسیار ضعیف و نامحسوس هستند،این دستگاه آنها را تقویت می‌کند و به شکل امواج الکتریکی قوی تر قابل بررسی وارد کامپیوتر می‌کند.سپس امواج در کامپیوتر وارد نرم افزار شده و به شکل امواج سینوسی در می آیند و بر اساس پروتکل درمانی در حال اجرا تحلیل‌های ویژه نوروفیدبک روی امواج صورت می پذیرد. پروتکل درمانی که در این پژوهش به کار می‌رود پروتکل (SMR) و پروتکل آلفا- تتا پنیستون است که آموزش ریتم حسی-حرکتی (SMR) در ناحیه‌ی Cz (واقع در نوار مرکزی قشر مخ) و آلفا-تتا در ناحیه‌ی Pz (واقع در ناحیه‌ی آهیانه ای قشر مخ)، هر کدام به مدت ۲۰دقیقه است، و کل تعداد جلسات درمانی برای هر بیمار ۲۰ جلسه در نظر گرفته شده است.
۳-۶-۲٫پرسشنامه اندازه گیری ولع مصرف هروئین
پرسشنامه سنجش هروئین (HCQ-45) برای این متغیر استفاده می‌شود.این پرسش نامه جهت سنجش هوس هروئین در بیماران وابسته به این ماده تدوین شد.اما به علت ساختار کلی آن و توانایی سنجش ولع مواد، بعدها در سنجش ولع سایر مواد نیز کاربرد پیدا کرد.این پرسشنامه پنج عاملی و با مقیاس درجه بندی ۷درجه ای لیکرت می‌باشد.پنج زیر مقیاس اصلی این پرسنامه عبارتند از ۱-انتطار نتایج مثبت از مواد (anticipation of positive outcome) 2-رهایی از کسالت و علائم ترک (relief from withdrawal or disforia) 3-تصمیم و برنامه برای مصرف مواد (intention and plane to use substance) 4-تمایل به مصرف مواد (desire to use substance) 5-فقدان کنترل بر مصرف (lack of control over use).مطالعات روی این ابزار، پایایی این زیرمقیاس‌ها را به ترتیب برابر ۹۳/،۸۳/،۸۱/،۶۹/،و۹۴/ گزارش کرده اند (تیفانی و همکاران،۲۰۰۶؛به نقل از دهقانی،۱۳۸۹).مطالعات توانسته اند پایایی و اعتبار زیر مقیاس‌های این ابزار را در سنجش شدت ولع در بیماران وابسته به مواد مخدر ثابت کند (هینز و همکاران،۲۰۰۶؛به نقل از دهقانی،۱۳۸۹).پایایی و اعتبار فرم فارسی این ابزار در ایران مورد مطالعه و تایید قرار گرفته است (دهقانی،رستمی و نصرت آبادی،۱۳۸۷؛به نقل از دهقانی،۱۳۸۹).
۳-۶-۳٫پرسشنامه افسردگی بک
پرسشنامه افسردگی بک به عنوان یک ابزار خودگزارش دهی برای سنجش شناخت‌های وابسته به افسردگی به شکل گسترده به کار گرفته شده است. بیست و یک عبارت موجود در این پرسشنامه، از مشاهده‌ی نگرش‌ها و نشانه‌های نوعی بیماران افسرده به دست آمده است. این عبارات را هر یک از افراد بر حسب شدت وضعیت گزارش شده از صفر تا ۳ نمره گذاری می‌کنند.نمره‌های صفر تا ۹ نشان دهنده‌ی حداقل افسردگی یا عادی بودن است. نمره‌های ۱۰ تا ۱۶ افسردگی خفیف، ۱۷ تا ۲۹ متوسط و ۳۰ تا ۶۳ افسردگی شدید را نشان می‌دهد. بررسی بک و گاربین شدت علائم افسردگی را در بیماران و جمعیت بهنجار نشان می‌دهد. آنها ضریب ثبات درونی این نسخه را ۷۳/ تا۹۲/ با میانگین ۸۶/ و ضریب آلفا را برای بیماران، ۸۶/ و برای افراد بهنجار ۸۱/ گزارش کردند (نظیری،قادری و زارع، ۱۳۸۹).
۳-۷٫شیوه‌ی اجرا
پس از گرفتن رضایت از شرکت کنندگان در پژوهش، شرکت کنندگان اولین بار در تاریخ۲۵/۰۳/۱۳۹۳ پرسشنامه‌های ولع مصرف هروئین (HCQ-45) و پرسشنامه افسردگی بک (BDI) را پر کردند، دومین بار همین پرسشنامه‌ها در تاریخ۰۵/۰۴/۱۳۹۳توسط شرکت کنندگان پر شد و در مرحله‌ی آخر(خط پایه) در تاریخ ۱۵/۰۴/۱۳۹۳پرسشنامه‌ها پر شدند و خط پایه ای با ثبات از شرکت کنندگان به دست آمد و اولین روز مداخله با جلسه ای ۴۰دقیقه ای با حضور شرکت کننده‌ها و ۲درمانگر (خود محقق و نوروتراپیست مرکز مشاوره معین کرج) در تاریخ ۲۱/۰۴/۱۳۹۳ آغاز شد و تا تاریخ ۲۴/۰۵/۱۳۹۳ تعداد جلسات درمانی که برای هر شرکت کننده ۲۰جلسه بود، انجام شد و در تاریخ ۲۵/۰۵/۱۳۹۳ مرحله‌ی B انجام شد و پرسشنامه‌های ولع مصرف هروئین (HCQ-45) و پرسشنامه افسردگی بک (BDI) 4بار، توسط شرکت کنندگان پر شد و مرحله پی گیری شروع شد تا تاریخ ۰۶/۰۷/۱۳۹۳ شرکت کننده‌ها در مرحله‌ی پی گیری به سر بردند و در این تاریخ پرسشنامه‌های ولع مصرف هروئین (HCQ-45) و پرسشنامه افسردگی بک (BDI) مجددا برای انجام مرحله‌ی پی گیری توسط شرکت کننده‌ها پر شد. ۲ بار دیگر هم در تاریخ ۱۶/۰۷/۱۳۹۳ و ۲۶/۰۷/۱۳۹۳ پرسشنامه‌ها توسط شرکت کنندگان پر شد. پروتکل درمانی که در این پژوهش به کار رفت، پروتکل (SMR) و پروتکل آلفا- تتا پنیستون است که آموزش ریتم -حرکتی (SMR) در ناحیه‌ی Cz (واقع در نوار مرکزی قشر مخ) و آلفا-تتا در ناحیه‌ی Pz (واقع در ناحیه‌ی آهیانه ای قشر مخ)، هر کدام به مدت ۲۰دقیقه است، و کل تعداد جلسات درمانی برای هر بیمار ۲۰ جلسه در نظر گرفته شد.
۳-۸٫نحوه تحلیل داده‌ها
داده های این پژوهش به روش تحلیل دیداری تحلیل شد. بر خلاف تحلیل آماری، تحلیل دیداری پرکاربردترین راهبرد تحلیل داده های پژوهش مورد منفرد است. این تحلیل چندین مزیت دارد. اول آن که روش تحلیل دیداری را می توان برای ارزیابی داده های افراد یا گروه های کوچک استفاده کرد. دوم، این تحلیل یک فرایند پویا است زیرا داده هایی که در حال گردآوری هستند، مرتبا به تصویر در می آیند و به صورت پی در پی تحلیل می شود. سوم، داده هایی که بر نمودار های خطی ترسیم شده اند، به پژوهشگر اجازه تصمیم گیری داده محور می دهد. چهارم، تحلیل دیداری، داده ها را به صورت فردی بررسی می کند و در نتیجه فردگرایی را آسان می کند. پنجم،تحلیل دیداری نمودارها یافته های جالبی را کشف می کند که ممکن است با پرسش اولیه ی پژوهشی و یا هدف اصلی ما مرتبط نباشد. این یافته های جدید( سیدمن،۱۹۶۰؛ اسکینر،۱۹۵۷؛ به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲) به دلیل گردآوری داده ها و رسم نمودارهای دیداری و تحلیل پی در پی آن ها به وجود می آید. ششم، ارائه ی نموداری داده های اولیه، تحلیل و تفسیر مستقل نتایج را تسهیل می کند و به افراد دیگر هم اجازه ی قضاوت در مورد داده ها را می دهد. مثلا آیا مداخله در این مورد مناسب بوده و آیا یافته ها پایایی لازم را دارند، آیا داده ها از نظر اجتماعی و بوم شناسی معتبر هستند؟ هفتم، با رسم نمودار داده ها و تحلیل داده ها برای تک تک شرکت کنندگان اثربخشی مداخله در یک شرکت کننده، نه بیش از حد و نه کمتر از آنچه که هست، برآورد می شود. بنابر این دلایل، تحلیل دیداری نمودار داده ها روشی است که پژوهشگر رفتاری که پژوهش کاربردی انجام می دهد، آن را به روش های دیگر ترجیح خواهد داد. علمی بودن و پایایی این روش به اثبات رسیده است، بنابراین استفاده از آن به مربیان و درمانگران بالینی که نیازمند پژوهش بالینی هستند، توصیه می شود.
نشانه گذاری طرح های مورد منفرد
نشانه گذاری طرح این پژوهش به صورت A-B و همراه با ۳جلسه پی گیری است.
تحلیل گران رفتاری یک سیستم نشاه گذاری A-B-C را برای پژوهش های مورد منفرد به کار می برند که بیشترین کاربرد را در نامگذاری این طرح ها دارد. حرفA بزرگ برای نشان دادن موقیت اولیه یا خط پایه به کار می رود( زمانی که رفتار هدف پیش از شروع مداخله مورد مشاهده و اندازه گیری قرار می گیرد). گردآوری داده های خط پایه اولین شرط یک پژوهش مورد منفرد است و هدفش اندازه گیری رفتار هدف قبل از مداخله است. داده های خط پایه فراوانی طبیعی رفتار هدف را نشان می دهد. حرف B بزرگ اولی موقعیت آزمایشی را نشان می دهد، موقعیت های آزمایشی بعدی که متفاوت از موقعیت اول است با حروفC، D، و … نشان داده می شود. برای جدا کرد دو موقعیت مجاور از خط تیره(-) استفاده می شود. بنابراین وقتی دو موقعیت آزمایشی با هم ترکیب می شوند تا موقعیت آزمایشی جدیدی ایجاد کنند، خط تیره ی بین آن ها برداشته می شود(BC). برای مثال اگر A یک موقعیت خط پایه باشد مثلا توزیع ژتون به صورت غیر مشروط، B توزیع ژتون به صورت مشروط و C روش ارزش گذاری پاسخ باشد، ترکیب دو موقعیت توزیع مشروط ژتون(B) و ارزش گذاری پاسخ© موقعیت جدید آزمایشی BC را ایجاد می کند. در این مثال ترتیب موقعیت ها به شکل A-B-C-BC-A-BC است که یک طرح آزمایشی چد درمانی را نشان می دهد. در این طرح، پژوهشگر می خواهد B و BC را با A مقایسه کند. نامیدن موقعیت جدید به شکل BC نسبت به C ، به پژوهشگر کمک می کند که یک موقعیت ترکیبی را از یک موقعیت آزمایشی جدید تفکیک کند. این جداسازی ساده ی موقعیت ها با خط تیره پژوهشگر را در تعیین ارتباط بین موقعیت ها یاری می رساند. علاوه بر علائم بالا، پریم ها(“””) بر حروف موقعت ها اضافه می شوند(B”) تا توجه مستقیم به تغییرات اندک در روش های آزمایشی مبذول گردد. برای مثال یک برنامه ی آموزشی برای آموزش یک مهارت جدید به دانش آموزی طراحی شده است. این برنامه تقویتی متوالی(CRF) برای هر پاسخ صحیح اجرا می شود. به محض رسیدن به یک مقدار مطلوب رفتار، شروع به کم کردن تقویت می کنیم. مثلا ابتدا ۲ثانیه پس از هر پاسخ صحیح تقویت ارائه می شود(FR-2) و سپس ۳ثانیه پس از پاسخ صحیح تقویت می کنیم(VR-3). این کم کردن میزان تقویت را با B” B” B” نشان می دهیم. کار مفید دیگری که در علامت گذاری باید مد نظر قرار دهیم، عددگذاری موقعیت های مشابه به ترتیب است. برای مثال وقتی یک تحلیل دیداری از نمودار داده ها در یک طرح A-B-A-B انجام می شود باید هم موقعیت های A و هم موقیت های B را به شکل A1-B1-A2-B2 عددگذاری کنیم. این کار به پژوهشگر در شناسایی موقعیت های مشابه در طول پژوهش کمک می کند.
تحلیل دیداری نمودار داده ها
وایت و هارینگ(۱۹۸۰، به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲) روش های تحلیل دیداری مشابهی بر مبنای الگوی نمودارهای نسبی ارائه داده اند. در نتیجه آنها بر تغییرات نسبی در الگوی داده های مورد منفرد تاکید می کنند. صرف نظر از نوع نمودار رسم داده ها، با به کارگیری رهنمودهای تحلیل دیداری که در این بخش ارائه می شود، می توان ارزیابی پایاتری از داده ها ارائه کرد.
اگرچه در مورد نوع نموداری که استفاده می شود، معیار تعیین ثبات داده ها یا زمان توجه به تغییرات سطح در نمودار، بین تحلیل گران توافق کافی وجود ندارد، در مورد ویژگی های داده های این طرح ها اتفاق آراء بیشتری موجود است. مخصوصا تحلیل گران رفتاری به موارد زیر توجه دارند: الف) تعداد نقاط داده ها در یک موقعیت ب) تعداد متغیرهایی که بین موقعیت های مجاور تغییر کرده اند ج) ثبات سطح و تغییرات سطح در یک موقعیت و بین دو موقعیت د) جهت روند، ثبات روند و تغییرات روند در یک موقعیت و بین دو موقعیت درصد نقاط داده ها در یک موقعیت که در دامنه ی داده ای موقعیت مجاور قرار دارد. در ادامه ی این فصل هر یک از این موارد را با اصطلاحات علمی، طرز محاسبه ی هر یک و محدودیت های آن مورد بررسی قرار می دهیم( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
تحلیل درون موقعیتی
طول مدت موقعیت
طول موقعیت یعنی، مدت زمانی که یک موقعیت خاص یا یک مرحله در حال انجام است. برای تعیین طول مدت یک موقعیت باید تعداد نقاط داده های ترسیمی در آن موقعیت بررسی شود. حداقل ۳دوره ی مشاهده ی مجزا و ترجیحا متوالی( جلسه یا روز) برای تعیین ثبات سطح و روند داده ها الزامی است. تعداد دوره های مشاهده به تغییرپذیری داده ها وابسته است. هر چه داده ها متغیرتر، مدت موقعیت باید طولانی تر باشد. بیل، ولف و ریسلی(۱۹۶۸، به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲)پیشنهاد می کنند که یک موقعیت را آنقدر ادامه دهید تا به ثبات برسد. با توجه به مدت موقعیت اولیه یا خط پایه، پژوهشگران کاربردی باید قبل از توجه به ثبات ملاحظات اخلاقی و عملی را در نظر بگیرند. برخی از انواع رفتارها ممکن است نیازمند مداخله ی فوری باشد( مثلا خودآزاری، پرخاشگری جنسی و …). وقتی که رفتار هدف سلامتی و ایمنی شرکت کنندگان یا افراد نزدیک آن ها را به خطر می اندازد، یک خط پایه ی کوتاهتر با دلایل اخلاقی و عملی قابل توجیه است( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
سطح
واژه ی سطح به مقدار داده ها در محور y اشاره دارد. وقتی داده ها مورد بررسی قرار می گیرند، دو جنبه ی اساسی در مورد سطح مطرح می شود: ثبات سطح و تغییر سطح. ثبات سطح، میزان تغییرپذیری دامنه ی مقادیر داده ها را در یک سری داده نشان می دهد. وقتی دامنه ی مقادیر کوچک است، داده ها ثبات دارند. به طور کلی، اگر ۸۰درصد نقاط داده ای یک موقعیت در یک دامنه ی ۲۰درصدی از میانه ی آن داده ها قرار گیرد، پژوهشگران سطح را ثابت در نظر می گیرند. برای محاسبه میانه ی یک سری داده، مقادیر نقاط داده ها از پایین به بالا مرتب می شود. اگر تعداد مقادیر مرتب شده، فرد بود، میانه مساوی است با نقطه ی وسط داده ها. اما اگر تعداد مقادیر زوج باشد، میانه از طریق میانگین دو نقطه ی میانی به دست می آید. سپس خط میانه ی داده ها موازی با محور x کشیده می شود و یک محفظه ی ثبات روی خط میانه قرار می گیرد. محفظه ی ثبات یعنی دو خط موازی که یکی پایین و دیگری بالای خط میانه رسم می شود. فاصله و دامنه ی بین دو خط، میزان بیرون افتادگی یا تغییرپذیری سری داده های ثابت را نشان می دهد. با بهره گرفتن از معیار۲۰-۸۰درصدی، اگر ۸۰درصد نقاط داده ها زیر یا درون ۲۰درصد مقدار میانه( محفظه ی ثبات) قرار گیرند، می گوییم داده ها ثبات دارند. درصد تعیین ثبات سطح(۱۰%،۱۵%،۲۰%،۲۵%) با توجه به تعداد فرصت های پاسخ یا فراوانی رفتار هدف تغییر می کند. به عنوان یک قاعده ی کلی، هر چه تعداد فرصت های پاسخ کمتر باشد، درصد محاسبه ی ثبات باید بیشتر باشد. برای مثال اگر دانش آموزی در یک جلسه ۲۰ فرصت پاسخگویی داشته باشد، معیار ۱۰درصدی برای محاسبه ی ثبات غیر عادی نیست. اما اگر دانش آموز فقط ۵ فرصت پاسخگویی داشته باشد، معیار ۲۰درصدی هم مناسب است. وقتی رفتار کنشگر آزاد مورد مطالعه است، قاعده کلی استفاده از یک درصد کوچکتر(۱۰%) برای محاسبه ی ثبات سطح است. وقتی که خوشه ی داده ها در محور y اطراف مقادیر بالا قرار دارد، از یک درصد بزرگتر استفاده می شود(۱۵تا۲۰%). بنابراین پیش از انتخاب یک درصد مناسب برای محاسبه ی ثبات باید مشخص شود که رفتار کنترل شده است یا کنشگر آزاد و این رفتار در چه دامنه ای از داده ها قرار می گیرد. تعیین معیار ثبات وقتی سخت تر است که رفتار هدف در خط پایه رخ نمی دهد( صفر رویداد در خط پایه) و اندازه گیری وابسته به فراوانی رویداد است. در این مواقع چون موقعیت خط پایه قابل استفاده نیست، راهکار مناسب، محاسبه ی سطح میانه برای اولین موقعیت آزمایشی(B) است( به نقل ازفراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
لازم به ذکر است که برخی پژوهشگران تحلیل های دیداری را بر اساس سطح میانگین انجام می دهند. درست است که میانگین یک آماره ی آشنا است ولی مضراتی دارد مثلا تحت تاثیر داده های پرت قرار می گیرد. به همین دلیل در تحلیل های دیداری میانه بیشتر از میانگین توصیه می شود( به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
جنبه ی دیگری که در مورد سطح، مورد توجه تحلیل گران رفتاری است، میزان تغییر در سطح موقعیت ها یکسان است. تغییر سطح در یک موقعیت به دو صورت( تغییر سطح مطلق و تغییر سطح نسبی) گزارش می شود. تغییر سطح مطلق در یک موقعیت به صورت زیر محاسبه می شود: الف) تعیین مقدار اولین و آخرین نقطه ی یک موقعیت روی محورy ب) کم کردن کوچکترین عدد از بزرگترین و ج) توجه به این که آیا تغییر در سطح یک موقعیت در جهت درمان( بهبود) یا خلاف جهت درمان است. این روش میزان کلی تغییرات سطح را نشان می دهد. محاسبه ی تغییر سطح نسبی در یک موقعیت مناسب تر است که به صورت زیر محاسبه می شود: الف) محاسبه ی مقدار میانه ی نیمه ی اول سری داده ها ب) محاسبه ی مقدار میانه ی نیمه ی دوم سری داده ها و ج) اگر تعداد داده ها فرد بود از نقطه ی میانی مورد نظر صرف نظر شود، کوچکترین مقدار میانه را از بزرگترین کم کنیم د) بررسی تفاوت بین مقادیر میانه( به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
روند
در تحلیل دیداری بررسی روند( شیب یا زاویه) سری داده ها به اندازه ی بررسی سطح عملکرد مهم است. تحلیل دقیق سطح و روند به صورت همزمان کنترل آزمایشی را فراهم می کند. جهت روند یا شیب، به سراشیبی مسیر داده ها در اثر گذشت زمان اشاره دارد. روند، سرعت زیاد، کندی یا سرعت صفر داده ها را نشان می دهد. علاوه بر این باید بررسی شود آیا جهت یک روند به سمت بهبودی رفتار است یا در جهت زوال رفتار(فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
دو روش معمول برای سنجش روند عبارتند از: روش آزادی عمل و روش دونیم کردن. روش آزادی عمل شامل بررسی دیداری داده های یک موقعیت و کشیدن خط مستقیم در مسیر داده هاست که آن ها را نصف کند( پرسوسون و بیر،۱۹۷۸،۱۹۹۲). هر چد این روش زمان بسیار کمی را صرف می کند قابلیت اطمینان و پایایی آن در نصف کردن سری داده ها کم است. طبق توضیحات وایت و هارینگ(۱۹۸۰، به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲) روش دونیم کردن ارزیابی مطمئن تری از روند ارائه می دهد، بنابراین برای استفاده در داده های متغیر بهتر است. طبق گفته ی والری(۲۰۰۸، به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲) توان پیش گویی دونیم کردن خط روند در نمودارهای درصدی نسبت به نمودارهای فاصله ای بهتر است و موفقیت پیشگویی این روش در نمودارهای فاصه ای به درستی مشخص نیست. اما بر خلاف نظر والری، روش دونیم کردن در ارزیابی کلی موقعیت در نمودارهای فاصله ای هم موثر است. مهم این است که به یاد داشته باشیم این روش، روند تخمینی را نشان می دهد و روند واقعی در نمودار داده ها نمایش داده می شود.
روش دونیمه کردن که بر داده های میانی و میانه ی مقادیر محور y تکیه دارد. لازم به ذکر است که خط روند فقط با بهره گرفتن از سری داده های یک موقیت مثلا خط پایه ی A محاسبه می شود و هرگز در موقعیت های مجاور(A-B) محاسبه نمی شود. طبق توصیه ی کوپر، هرون و هوارد(۲۰۰۷، به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲) در یک سری از داده های ناپیوسته در محور y به هیچ وجه نمی توان خط روند رسم کرد و به طور کلی داده های محور x هم نباید پیوسته باشد. اگرچه یک استثای قابل توجه در این مورد هنگامی است که در حال ارزیابی روند در اولین موقعیت های طرح های خط پایه ی چندگانه هستیم. در این حالت داده ها مکررا اما به طور متناوب گردآوری می شود تا متغیر مستقل معرفی گردد( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
پس از ترسیم خط روند برای یک موقعیت، باید همان سری داده ها دوباره بررسی شود تا معلوم گردد که آیا مسیرهای داده ای متعددی در روند موجود است یا خیر. اگر برخی از موقیت های یک مطالعه تعداد کافی نقطه برای محاسبه ی خط روند برای هر نیمه از سری داده ها نداشته باشد، باید از روش آزادی عمل استفاده شود. اگر تمام نقاط داده ها تقریبا در جهت خط روند موقعیت باشد، نیاز به تحلیل بیشتر روند نیست اما اگر داده ها دو مسیر متفاوت داشته باشد تعیین هر کدام از آن ها مهم است( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
آخرین مسیر داده ها در روند مشخص می کند که آیا موقعیت جدید را آغاز کیم یا خیر؟ توجه داشته باشید خط روندی که با روش دونیم کردن پدید آمده، تخمینی از روند است و مانند خطوط میانه و میانگین ممکن است توجه ما را از مسیر واقعی داده ها به صورت نقطه به نقطه منحرف سازد( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
علاوه بر تعیین جهت روند، تعیین ثبات روند هم مهم است. مانند سنجش ثبات سطح، ثبات روند نیز از طریق تعیین نقاط داده ای که زیر یا درون دامنه ی از پیش تعیین شده ی امتداد خط روند است، مشخص می شود. مانند قبل ثبات روند نیز با بهره گرفتن از محفظه ی ثبات و با کمک فرمول۲۰-۸۰ درصدی(۸۰درصد از نقاط داده ها زیر یا درون میانه ی ۲۰درصدی باشد) تعیین می گردد( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
اگر ۸۰درصد از نقاط داده زیر یا داخل محفظه ی ثبات قرار گیرند، روند ثابت است. یادآور می شویم که هر دو خط محفظه ی ثبات باید موازی با خط روند باشد، اما ممکن است محفظه به سمت بالا یا پایین حرکت کند تا نقاط بیشتری را احاطه کند( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
تحلیل بین موقعت های مجاور
تحلیل بین موقعیت های مجاور بر اساس مشاهدات و محاسبه ی عملکرد در طول تحلیل درون موقعیتی است. در زمان اجرای یک تحلیل درون موقعیتی، یادآوری این نکته مهم است که تنها داده های موقعیت های مجاور می توانند مستقیما با هم مقایسه شوند. هدف یک تحلیل درون موقعیتی تعیین میزان متغیر وابسته طی تغییر موقعیت( از خط پایه به مداخله، از مداخله به سمت بازگشت خط پایه، از مداخله ی B به سمت مداخله ی C) است. در تمام مطالعات پژوهشی مورد منفرد یک موقعیت خاص(B) پس از A وارد می شود و سپس موقعیت های بعدی همچنان ادامه می یابد تا رابطه تابعی بین متغیر مستقل و وابسته به دست آید. در این گونه طرح ها پژوهشگر می خواهد میزان اثر متغیرها را در B نسبت به A بررسی کند و این که آیا این اثر قابل تکرار هست یا خیر؟ در برخی مطالعات مقایسه ای طرح های پژوهشی مورد منفرد، پژوهشگران یک موقعیت آزمایشی(B) را با بیش از یک موقعیت مقایسه می کنند. به عوان مثال طرحA1-B1-BC1-B2-BC2 که یک طرح چد درمانی است. در یک طرحA1-B1-BC1-B2-BC2 پژوهشگر می خواهد میزا اثر متغیر وابسته در موقعیتB نسبت بهA و BC را نسبت به B مقایسه کند. در مورد تحلیل موقعیت B به A، فقط تایج همبستگی را می توان نشان داد زیرا در این طرح موقعیت A دوم نداریم. در مورد تحلیل BC نسبت به B می توانیم میزان اثر متغیر وابسته را در دو موقعیت BC و B با هم مقایسه کنیم. در مورد رابطه موقعیت BC و A می توا نظری داد زیرا این دو موقعیت مجاور نیستند. تحلیل داده ها بین موقعیت های مجاور مستلزم تعیین موارد زیر است: الف) تعداد متغیرها که بین موقیت های مجاور تغییر می کند ب) تغییرات در سطح( مقدار و ثبات سطح) ج) تغییرات در روند( جهت و ثبات روند) و د) درصد داده های ناهمپوش(PND)( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
تعیین تغییر سطح بین موقعیت های مجاور
در بحث از تغییر سطح، باید تغییر سطح مطلق و نسبی بین موقعیت ها را گزارش کرد. تغییر سطح مطلق بین دو موقعیت مجاور به این صورت محاسبه می شود: الف) مقادیر محور y آخرین نقاط داده های موقعیت اول با مقادیر اولین نقاط داده های موقعیت دوم مقایسه شود ب) کم کردن کوچکترین مقدار از بزرگترین مقدار و ج) توجه به این که آیا تغییر سطح در جهت بهبود یا زوال هدف مداخله است. تغییر سطح مطلق بین موقعیت ها، میزان و شدت تاثیر مداخله را بر متغیر وابسته مشخص می کند. اگر تغییر زیادی در سطح رخ داده باشد، به سرعت موقعیت بعدی را شروع می کنیم. تغییر سطح یعی تغییر ناگهانی در سطح که نمایانگر یک مداخله ی نیرومند و اثربخش است. تغییر سطح نسبی بین موقعیت ها نیز باید گزارش شود. برای برآورد تغییر سطح نسبی بین دو موقعیت مجاور الف) مقدار میانه ی نیمه ی آخر اولین موقعیت و مقدار میانه ی نیمه ی اول دومین موقعیت را تعیین کنید ب) کوچکترین مقدار را از بزرگتری مقدار کم کنید ج) توجه کنید که تغییر سطح در جهت بهبود یا زوال بوده است. این محاسبه ی تغییر رفتار در فاز اول پس از ورود متغیر مستقل را تعیین خواهد کرد اما مشخص نمی کند که آیا تغییر فوری بوده( مثلا اولین روز مداخله رخ داده) یا خیر. اگرچه در برخی از مداخلات( مثلا برنامه ی مدیریت خود) و برخی آزمودنی ها( مثلا کودکان کم سن و سال یا افراد با ناتوانی شدید) اثربخشی تاخیری از قبل قابل پیش بینی است( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
تعیین تغییر در جهت روند
مهمترین کاری که در تحلیل دیداری انجام می شود، تعیین تغییر در جهت روند بین دو موقعیت مجاور است. با مقایسه ی خطوط روند دو موقعیت مجاور مثلا A1 و B1 ( و موقعیت های مشابه A2 و B2؛ B1 و B2)، پایایی تغییر به وجود آمده در متغیر وابسته را تعیین می کنیم. تغییرات روند بین موقعیت های مجاور اکثرا به صورت افزایش به کاهش و شتاب صفر به افزایش، و موارد دیگر بیان می شود. باید توجه شود که آیا تغییری وجود دارد و اگر تغییری وجود دارد با توجه به اهداف مداخله در جهت بهبود بوده است یا عدم بهبود( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
ارزیابی درصد داده های غیرهمپوش(PND)
در آخر هنگام مقایسه ی داده های دو موقعیت مجاور، باید درصد مقادیر نقاط داده ای غیرهمپوش(PND) را تعیین کنید. طریقه ی محاسبه ی PND به این صورت است: الف) تعیین دامنه ی تغییرات مقادیر نقاط داده ای اولین موقعیت آزمایشی ب) شمردن تعداد نقاط رسم شده در دومین موقعیت ج) شمارش تعداد نقاط داده های دومین موقعیت که بیرون از دامنه ی تغییرات مقادیر موقعیت اول قرار دارد و د) تقسیم تعداد نقاط داده که بیرون از دامنه ی اولین موقعیت قرار دارند بر تعداد کل نقاط داده ی دومین موقعیت و ضرب آن در ۱۰۰( اسکروگز و مستروپییری، ۱۹۸۷؛ به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
به طور کلی، هر چه PND بالاتر باشد، اثربخشی مداخله بر رفتار بیشتر بوده است. یک راه دیگر برای محاسبه ی PND محاسبه ی درصد نقاط داده های همپوش است. درصد داده های همپوش(POD) به این طریق محاسبه می شود: الف) تعیین دامنه ی تغییرات مقادیر نقاط داده ی اولین موقعیت آزمایشی ب) شمردن تعداد نقاط داده ی رسم شده در دومین موقعیت آزمایشی ج) شمارش تعداد نقاط داده ی دومین موقعیت که در دامنه ی تغییرات مقادیر موقعیت اول قرار دارند و د) تقسیم تعداد نقاط داده که در دامنه ی تغییرات اولین موقعیت آزمایشی قرار دارند بر تعداد کل نقاط داده ی دومین موقعیت و ضرب آن در۱۰۰٫ این درصد نشانگر درصد همپوشی بین دو موقعیت آزمایشی است. به طور کلی، هر چه این درصد پایین تر باشد، اثربخشی مداخله بر رفتار هدف بیشتر بوده است. هر دو محاسبه(PND و POD) درست است،؛ اما PND بیشتر گزارش می شود. در هنگام استفاده از PND( یاPOD) باید از مشکلاتی که با آن مرتبط هستند آگاه باشید.
استفاده از PND یا POD باید با ارزیابی های مطرح شده ی دیگر برای تحلیل دیداری نمودار داده ها، همراه گردد. نکته ی آخر که پیش از خاتمه ی بحث PNDوPOD باید بیان کنیم این است که روش های محاسبه ی این دو برای تمام طرح های پژوهشی مورد منفرد به جزء طرح درمان های متناوب(ATD) که به عنوان طرح چند عنصری به آن اشاره شد، به کار برده می شود. طیق اظهارات اخیر( مثلا جرمن اسمیت و ماتسن، ۱۹۸۵؛ اسکروچز، ماستروپییری و کاستو،۱۹۸۷؛ به نقل از فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲) نتایج پژوهش های مورد منفرد می تواند از نظر کمی و با بهره گرفتن از روش های گوناگون مثل آماره ی d کوهن و آماره ی PND بررسی شود، آخرین اظهارات گاست(۲۰۱۰) نشان می دهد که استفاده از d کوهن برای بررسی اندازه ی اثر رو به کاهش است زیرا پیش فرض های آمار پارامتریک در مورد منفرد وجود ندارد و ما دچار تورم d هستیم. بهترین جایگزین برای d کوهن PND و POD است. پژوهشگران و روش شناسان، با علاقه ی روزافزونی این روش ها را دنبال می کنند. بخشی از این توجه به نوع گردآوری داده در طرح های مورد منفرد مربوط می شود. این روش، روش شاهد- محور است و در علوم پزشکی، روانشناسی و آموزش و پرورش و اموزش کودکان بهنیازهای خاص، کاربرد دارد( فراهانی، عابدی، آقامحمدی و کاظمی،۱۳۹۲).
فصل چهارم

۲-۱۷-۱-۵ ماموریت
پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، به منظور تبدیل دانش به ثروت، تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی و ایجاد شبکه فناوری بین صنعت و دانشگاه از طریق ارائه خدمات متناسب در هر حوزه ایجاد شده است. این مهم با تکیه بر ظرفیت ها و توانمندی های دانشگاه تهران و پارک و در راستای انتقال و آفرینش فناوری، ارتقاء فرهنگ نوآوری در کشور و ارتقاء تعاملات بین صنعت و دانشگاه از طریق ماموریت های ذیل در یک محیط مدیریتی یکپارچه صورت می پذیرد:
ماموریت بخش عمومی پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، تجاری سازی فناوری و کمک به ایجاد و توسعه کسب و کارهای نوپا و دانش محور از طریق ارائه خدمات عمومی و تخصصی با ارزش افزوده بالا در داخل کشور می باشد.
ماموریت بخش ویژه پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، تبدیل دستاوردهای پژوهشی در دانشگاه به فناوری و کسب منفعت حاصل از آن از طریق ایجاد شرکت های دانشگاهی و ویژه سازی خدمات تخصصی و عمومی و ارائه خدمات به اساتید دانشگاه و دانشجویان تحصیلات تکمیلی، در سطح دانشگاه تهران می باشد (دانشگاه تهران, ۱۳۸۴) .
۲-۱۷-۲ مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه تهران
مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه تهران با کسب مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال ۱۳۸۲ تأسیس شد و با شروع فعالیت رسمی خود در سال ۱۳۸۳، به پذیرش واحدهای فناور مبتنی بر اقتصاد دانش محور اقدام کرد.مرکز رشد واحدهای فناور، نوعی خاص از مراکز رشد است که با تکیه بر دانش و فناوری می کوشد تا با تأمین زیرساخت های حمایتی به شرکت های کوچک، نوپا، فعال در زمینه فناوری های نو و کارآفرینان دارای ایده های دانش محور کمک کند. این مرکز نیز با تکیه بر پتانسیل دانشگاه تهران در حمایت از پرورش و رشد کسب و کارهای کارآفرینان نوپا، به عنوان یکی از موفق ترین الگوهای مرکز رشد دانشگاهی، که دانش و فناوری را محور کار خود قرار داده، در سطح کشور شناخته شده است (دانشگاه تهران, ۱۳۸۳).
۲-۱۷-۲-۱ ماموریت
مرکز رشد واحدهای فناوری پارک علم و فناوری دانشگاه تهران به عنوان یک مؤسسه حمایتی به منظورکمک به شرکتهای کوچک، نوپا و کارآفرین از طریق ارائه خدمات مالی، مشاورهای و آموزشی است. این مرکز علاوه بر فراهم کردن موجبات رشد و دوام متقاضیان استقرار موجب می شود تا تجربه و مهارت لازم را در زمینه شروع فعالیت اقتصادی و ادامه موفقیت آمیز آن به دست آورند و با ارائه خدماتی مانند آموزش، مشاوره، تسهیل دسترسی به سرمایه و سهولت دسترسی به بازارهای داخلی و خارجی، کارآفرینان دارای ایده های دانش محور را در تبدیل نوآوریهای فناورانه به محصولات قابل عرضه در بازار و ایجاد کسب و کارهای تجاری موفق و مستقل یاری می دهد.از آنجا که مرکز رشد توانست در طی این مدت بدون بهره گیری از منابع مالی چشم گیر، تعداد شرکت های مستقر خود را از ۷ شرکت در سال ۸۴ به ۲۰ شرکت در سال ۸۵، ۲۲ شرکت در سال ۸۶ و ۳۵ شرکت در سال ۸۷ برساند و ۱۳ شرکت موفق را فارغ التحصیل کند، امید آن می رود تا آخر سال ۱۳۸۸ تعداد شرکت های خود را به عدد ۱۳۰برساند. این در حالی است که، تعداد شرکت های مستقر در این مرکز و شعبه های مربوط در چشم انداز ۵ ساله بالغ بر ۳۰۰ واحد فناور خواهد شد، که نشان از کوشش مجدانه ستاد این مرکز برای نیل به رسالت خود است. امید می رود تا بتوان با دستیابی به تسهیلات مالی و رفع مشکلات اداری و همچنین برطرف کردن کاستیها و نقاط ضعف و تلاش در تقویت نقاط قوت در جهت رشد واحدهای فناور تسریع کرد (دانشگاه تهران, ۱۳۸۸).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱۷-۲-۲ اهداف
کمک به شرکت‌های تازه تأسیس به منظور تجاری سازی نتایج تحقیقات و دانش کاربردی؛
کارآفرینی؛
توسعه اقتصاد دانش بنیان؛
کمک به رشد و کسب تجربه و مهارت‌های لازم برای شروع فعالیت اقتصادی شرکت‌های نوپا با استقرار در مراکز و همچنین ادامه فعالیت‌های موفق آنها در جامعه؛
حمایت از توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط فناور و نوآور با هدف توسعه صنایع نوین و کارآفرینی؛
هدایت نظام یافته تحقیقات پژوهشی به سمت کاربردی و تجاری کردن آنها و تکمیل چرخه دانش تا تولید ثروت؛
ایجاد زمینه برای ارتباط نزدیک بین تولیدکنندگان دانش با بازارهای هدف و واحدهای صنعتی و معدنی؛
فراهم کردن زمینه رشد آن دسته از تحقیقات علمی و دانشگاهی که توانایی توسعه به مراحل بعدی نوآوری یا کاربردی شدن را داشته باشند؛
حمایت از نمونه سازی تحقیقاتی برای ارائه به بازار یا مصرف کنندگان نهایی؛
کمک به ایجاد فرصت های شغلی مناسب و اشتغال زایی پایدار برای دانش آموختگان دانشگاهی، مخترعین وصاحبان طرح های فناورانه؛
تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه به منظور ارتقای سطح فناوری و بهره گیری از پتانسیل­های موجود در دانشگاهها (دانشگاه تهران, ۱۳۸۸)
۲-۱۷-۲-۳ مرکز مالکیت فکری و تجاری سازی
با توجه به اهمیت روز افزون حمایت از حقوق مالکیت معنوی در یک اقتصاد دانایی محور و دانش بنیان و مدیریت تجاری سازی این محصولات و به منظور حفظ و صیانت از دستاورد های علمی و پژوهشی اساتید، مخترعین و مبتکران و همچنین قرار دادن دستاورد های پژوهشی حاصله در مسیر تجاری سازی و تولید ثروت، مرکز مالکیت فکری و تجاری سازی در بهار ۱۳۸۷ در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران فعالیت خود را آغاز نمود.در فرآیندهای این مرکز در مواجهه با ایده­ ها سه اصل اساسی خلاقیت، حفاظت و صیانت و تجاری­سازی مد نظر قرار خواهد گرفت و تکمیل مسیر تجاری سازی ایده‌ها با برگزاری فن بازار تحقق خواهد یافت در ادامه به اجمال به بررسی برنامه­ ها و عملکرد گروه‌های این مرکز پرداخته شده است.
۲-۱۷-۳ مرکز تجاری سازی
در فضای کنونی و آینده اقتصاد جهانی همراه با الزامات رقابت جویی، بخش صنعت باید به ضرورتهای رقابت پذیری اقتصاد پاسخ گوید و این امر، تنها از راه ارتقاء توانمندی های فناوری و پژوهش و توسعه امکان پذیر خواهد بود. توسعه صنعتی در خلاء فناوری فراهم نمی شود. باید دست به یک تجدید نظر اساسی زد. صنعت باید این واقعیت را تشخیص دهد که نیازمند پژوهش و توسعه است و در مقابل، مجامع علمی و پژوهشی باید بر کاربردهای عملی منطبق با نیازهای صنعت، تاکید ورزند.پژوهش و توسعه در ایران، نیازمند یک جهت گیری مجدد و اساسی است تا کارآمد شود و با نیازهای صنعتی مرتبط گردد. بدون تردید، توسعه و پیشرفت جوامع بشری متکی به نتایج پژوهش ها است به ویژه در مورد صنعت کشور که عهده دار بیشترین سهم در توسعه اقتصادی است، پژوهش و توسعه نقش زیربنایی داشته و صنایع قدرت رقابت خود را مدیون پژوهش و توسعه هستند. یک صنعت پویا و زنده باید دایما در حال تلاش برای بهبود کیفیت، ارتقاء بهره وری و افزایش تعداد و تنوع تولیدات خود باشد و این ممکن نیست مگر از طریق سرمایه گذاری در پژوهش و توسعه. مراکز علمی و نهادهای پژوهش و توسعه، مهمترین بستر و گذرگاه ورود فناوری به صنعت هستند. مراکز علمی وظیفه تربیت نیروی انسانی ( کارگزاران توسعه) و خلق فضای دانایی را بر عهده دارند و کلید دروازه بالندگی کشور را تشکیل می دهند. بنابراین همواره باید در کانون توجه برنامه ریزی توسعه ملی قرار گیرند. سرمایه گذاری در پژوهش های نباید منحصر به فرایند پژوهش باشد، پژوهش تنها بخشی از فرایند توسعه فناوری است. گسترش مراکز پژوهش و توسعه در واحدهای تولیدی و صنعتی عامل اساسی استقلال صنعتی و زیربنای ایجاد تحولات در بخش صنعت خواهد بود. هدف از ایجاد این مراکز در بخش صنعت دستیابی به توانایی های به کارگیری نتایج پژوهش های در طراحی کارخانه ها، تولید انواع محصولات صنعتی با کیفیت بهتر و هزینه کمتر است. تاسیس چنین مراکزی در واحدهای بزرگ صنعتی و تعمیم یافته‌های آنها در سطوح مختلف صنایع متوسط و کوچک با هدف تعیین فرایند صنعتی کردن کشور، باید مورد تاکید قرار گیرد. به ساز و کارهای روش ‌های تجاری‌سازی فناوی (دستاوردهای پژوهش و توسعه) باید توجه خاصی مبذول گردد. در دنیای امروز تبدیل ایده های فناوری به پروژه ها، امور سودمند و مورد پسند بازار، دست کم به اندازه ایجاد دانش های نو اهمیت دارد. تجربه دیگر کشورها نیز حاکی از آن است که وجود یک رابط بین مراحل پژوهش و تولیدات مورد نیاز بازار، نقش مهمی در انتقال فناوری به عرصه بازار دارد.
وجود حلقه های مفقود در زنجیره ” پژوهش تا تولید “، به لحاظ ناکار آمدی نظام اقتصادی منجر به عدم استفاده از نتایج پژوهش های و ضعف تجاری سازی دستاوردهای پژوهش و توسعه گردیده است. ایجاد حلقه های واسط بین زنجیره پژوهش تا تولید به ویژه ایجاد و توسعه مراکز تجاری سازی دستاوردهای پژوهش و توسعه (دانشگاه تهران, ۱۳۸۸) .
۲-۱۷-۴ مرکز انتقال فناوری
جذب و انتقال فناوری مقوله پیچیده ای است که هم از نظر علمی و هم از جنبه ابعاد فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی سالهاست نه فقط کشورهای در حال توسعه، بلکه بسیاری از مجامع پژوهشی غرب و سازمانهای بین المللی را به خود مشغول داشته است. با عنایت بر اینکه سطح تکنولوژی های کشورهای پیشرفته و جهان سوم فاصله محسوسی دارد و با توجه به چشم انداز بیست ساله کشور، کاستن فاصله تکنولوژی کشورهای پیشرفته و کمتر توسعه یافته و پیش بینی استقرار اقتصاد دانش محور، انتقال فناوری ضرورت اجتناب ناپذیر بنظر می‌رسد. لذا مرکز انتقال فناوری پارک علم و فناوری دانشگاه تهران” در راستای دستیابی به این اهداف و تسهیل مدیریت فناوری داخل و خارج کشور و کمک به بسط همکاری های بین المللی در زمینه فناوری فعالیت می نماید.
۲-۱۷-۴-۱ ماموریت
ایجاد جهش در فناوری‌های وارداتی با تحقیق و توسعه به منظور صدور آن به خارج و تولید محصولات بهتر برای صدور و رفع نیازهای محلی
صدور فناوری‌های داخلی به خارج از کشور
تطبیق فناوری وارداتی در محیط و فراهم ساختن امکان توسعه و پیاده کردن آن
ایجاد پیوند بین صنایع مختلف و فراهم ساختن امکان رفع مشکلات آنها به وسیله یکدیگر با کمک انتقال فناوری
کمک به ارتقاء سطح مشارکت دانشگاه تهران در تولید و انتشار فناوری و نوآوری از طریق ساماندهی و هدایت فعالیت‌های مرتبط با بکارگیری و فراهم کردن تجاری­سازی دستاوردهای پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ای دانشگاه و ایجاد زمینه بهره‌برداری از این دستاوردها در داخل و خارج کشور.
گسترش و ارتقاء صنعت کشور از طریق ایجاد و توسعه ارتباط منسجم و سازمان یافته بین صنایع، مراکز مصرف کننده، دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی فعال (دانشگاه تهران, ۱۳۸۸)
۲-۱۸ نتیجه گیری:
با توجه به ضرورت های توضیح داده شده برای تجاری سازی این الزام برای کشور ما نیز مطرح است که بدون اتلاف زمان ، موضوع تسهیل انتقال دانش و تکنولوژی از بخش دانشگاهی کشور مورد توجه شایسته تر قرار گیرد تا با توجه به پتانسیل ها و شایستگی های علمی بخش دانشگاهی کشور این بخش بتواند نقش موثر و کارامدتری را در نظام ملی نوآوری کشور ایفا نماید.
نگاه کلان و سیستمی به موضوع در سیاستگذاریها، برنامه ریزی ها و نهادسازی ها می تواند جامعیت اقدامات را به همراه داشته و منجر به کارایی بیشتری گردد. در حوزه خاص بخش دانشگاهی جهت امکان پذیری تسهیل انتقال دانش و تکنولوژی از این بخش ، اقدامات مختلفی در ابعاد گوناگون مورد نیاز می باشند که بطور اجمالی می توان به سه مورد از مهمترین آنها اشاره کرد: تامین چارچوب های قانونی ، منابع مالی و نهادهای اجرایی
به طور کلی در ادبیات موضوع تجاری سازی یافته های پژوهشی دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی مطالعه ویژه ای که کلیه عوامل اصلی تسهیل کننده و بازدارنده در فرایند تجاری سازی را شناسایی کرده باشد با توجه به جستجوهای گسترده یافت نشده است اما در منابع مرتبط با این حوزه نظیر انتقال تکنولوژی، توسعه محصول جدید و یا بازاریابی تکنولوژی، برخی از عوامل کلیدی در تحقیقات گوناگون از قرار زیر است(جدول ۲-۷):
جدول ۲- ۷ : عوامل تاثیر گذار بر تجاری سازی یافته های پژوهشی

عامل
منبع

ما لَکُم بعضکُم یُمزّق بعضاً أ فرغتم مِن العدوِّ اللدود
إذهبوا فی البلاد طولا و عرضا وانظرواما لخصمِکم من جهود
و المَسوا بالیدَین صرحاً منیعاً شاد أرکانهُ بعزم ٍ وطید …
شهدَ اللهُ أنَّ تلکَ حیاه فضِّلت فوقها حیاه العبید ( همان ،
ص۴۷۱ )
شما را چه شده ، یکدیگر را از هم می درید ، آیا از آن دشمن کینه توز خلاص شده اید .
در طول و عرض کشور سفر کنید و تلاش دشمنتان را ببینید .
و با دو دست بنای بلندی را که پایه های آن را با اراده ای پولادین استوار نموده ، لمس کنید . …
خداوند گواه است بر اینکه ، حیات برده و بنده بر این زندگی برتری دارد .
و اما طوقان در وصف عشق بی ریای خویش نسبت به وطن و ترجیح آن بر تمام گروه ها و
رؤسا چنین می نویسد :
إنُّ قلبی لبلادی لا لحزبٍ أو زعیم
لَم أبِعهُ لشقیقٍ أو صدیق ٍ لی حمیم
لیسَ مِنّی لو أراهُ مَرَّه غیرَ سلیم
وَ لِسانی کَفؤادی نیطَ مِنه بالصّمیم
وَغدی یُشبه یَومی وَ حَدیثی کَقدیمی
لَم أهَب غیظ َ کریمٍ لا وَ لا کیدَ لئیم
غایتی خدمه قومی بشقائی أو نعیمی ( همان ، ص ۳۲۳ )
همانا قلب من ازآن کشورم است نه از آن حزب یا رئیسی خاص .
آن را به برادر یا دوستی صمیمی و دلسوز نفروخته ام.
و اگر یک بار آن را ناسالم ببینم دیگر از وجود من نیست .
و زبانم همانند قلبم از دل و جان به آن وابسته است .
و فردایم شبیه امروز است و جدیدم همانند قدیم .
خشم انسان کریم و حیله انسان پست را نمی بخشم .
نهایت و هدف من خدمت به قوم وملتم است چه به قیمت بدبختی و یا به قیمت خوشبختی من تمام شود .
هنگامی که انگلیس در یکی از نقشه های شوم خود ( بنتویش ) یهودی را دادستان کل فلسطین
کردوبه وی اختیارات تامی درجهت وضع قوانین ظالمانه برعلیه مردم این مرز وبوم و یهودی
سازی آن اعطا کرد ، مردم عرب سنگینی گامهای این نماینده اجنبی را بر سینه ها حس کردند
و ازاومتنفر شدند و آرزوی نابودیش را داشتند تا اینکه جوانی عرب به نام « عبد الغنی محمد»
در ورودی ساختمان حکومت قدس به کمین وی نشست و او را مورد هدف قرار داد که باعث
زخمی شدن او و زندانی شدن خود به مدت پانزده سال شد ؛ این اولین نبرد سیاسی یک نفره
بود که این جوان فلسطینی بدان همت گماشت و ابراهیم دروصف جسارت و شجاعت وی
قصیده « الفدائی» را سرود که تعلیقات زیادی در تمجید آن نگاشته شد .( المثلم ، ۱۹۶۴م، ص۴۵)
الفدائی
لا تَسَـــل عَـن سَلامَته رُوحُـهُ فَــوقَ راحَتـِـــه
بَــدَّلتـــــــهُ هُمُـــومُـــه کَفنَــــاً مِــن وِسادَتِــه
یَرقُــبُ السَّــــاعَهَ التی بَعــدَها هَـولُ ساعَتـِه
شاغِلٌ فِکرَ مَن یَرا….. ه بإطــراقِ هــامَتـِــــه
بَیــنَ جَنبیهِ خافِـقٌ یَتَـلَظَّـــی بِـغــایتِــــــه
مَن رَأی فَحمَهَ الدُّجی أُضـرمَت مِن شَرارتِــه
حَمَّـــلَتـهُ جَهَــنَّــــــــمٌ طَــرَفا مِـــن رِسالَتـــه

هُـوَ بِالبــابِ واقِـــــفٌ وَ الــرَّدی مِنـهُ خــائِف
فَاهدَأی یا عَواصِـــفُ خَجَـــلاً مِن جَراءَتِـــــه
* * *
صــامِتٌ لَو تَکَلَّــــــما لَفَــظَ النَّــارَ وَالـــدَّمــا
قُـل لِمَن عابَ صَمتَه خُـلِقَ الحَـــزمُ أبکَـــما
وَ أخُــو الحَزم ِ لَم تَزل یـَده تَسبـِــقُ الفَــــما
لا تَلــــوموه ، قـَـد رَأی مَنــهَجَ الحَــقِّ مُظلــما
وَ بـِـــلادَاً أحَبـَّــــــــها رُکنـُــها قَــد تَهَــدَّمَـــــا
و َ خُصُـــوماً بِبَغیــهِم ضَجَّتِ الارضُ وَ السَّـما
مَرَّ حین ٌ، فَکــادَ یقتــ له الیـــأسُ ، إنَّمــــا …

• هرگاه حد پايين منفي و حد بالا مثبت باشد، ميانگين با مقدار مورد آزمون تفاوت معناداري ندارد.

با توجه به مطالب بالا در اين تحقيق به علت استفاده از آزمون دو طرفه در تصميم گيري در مورد حاکميت متغيرها از حد پايين و بالا طبق دستور فوق استفاده مي گردد. فرضيه آماري مورد استفاده جهت آزمون مواردفوق به صورت زير مي باشد:

آماره t در اين آزمون داراي درجه آزادي n-1 بوده و به کمک رابطه (3-3) محاسبه مي گردد در اين رابطه ميانگين نمونه، خطاي معيار بوده که به صورت محاسبه مي شود.

رابطه (3-3)

3-6-4- تحليل واريانس يك عامله (ANOVA)

براي مقايسه ميانگين دو يا چند جامعه يا گروه ( يعني تاثير يک متغير مستقل گروه بندي بر يک متغير کمّی وابسته) از اين آزمون استفاده مي شود. در واقع در تحليل واريانس يک عامله تفاوت بين ميانگين جوامع مختلف فقط بر حسب يک متغير مستقل بيان مي شود (مومني،1386). در اين تحقيق از اين آزمون براي مقايسه ميانگين مربوط به متغيرهاي مورد بررسي در بين مشتریان و با توجه به متغيرهاي جمعيت شناختي در پست بانک استفاده گرديده است. هدف از اين تحليل مشخص کردن اين است که آيا تفاوتهاي مشاهده شده بين ميانگين ها حاصل عامل شانس يا تاثير عمل آزمايشي است. تاثيرات عمل آزمايشي تغيير پذيري هاي منظمي را در بين نمره ها نشان مي دهد که مي تواند حاصل متغير مستقل قلمداد گردد. براي مشخص کردن اين تفاوت دو منبع پراکندگي بين گروهي و درون گروهي وجود دارد. اگر پراکندگي ميانگين هاي بين گروهي خيلي بيشتر از پراکندگي درون گروهي باشد فرضيه يعني عدم تفاوت بين ميانگين هاي جامعه رد مي شود و رد فرضيه صفر يعني وجود تاثير عمل آزمايشي. فرضيه آماري مورد استفاده در اين بخش به صورت زير است.
دست کم ميانگين دو گروه يکسان نيست

در تصميم گيري بوسيله داده هاي حاصل از تحليل بوسيله نرم افزارهاي كامپيوتري، اگر سطح معني داري آماره مورد نظر (Sig) از سطح خطا ( ) كوچكتر باشد فرض در سطح اطمينان مورد نظر رد مي‌شود.
3-6-5- رويکرد معادلات ساختاري
مدل سازي معادلات ساختاري ابزاري قدرتمند در دست پژوهشگر اجتماعي است که وي را در چگونگي تدوين مباني و چهارچوب نظري پژوهش در قالب مدل هاي اندازه گيري و ساختاري ياري مي رساند. علاوه بر آن با بهره گيري از داده هاي تجربي امکان آزمون مدل تدوين شده را به عنوان يک کل فراهم آورده و با شاخص هايي که در برابر پژوهشگر قرار مي دهد وي را در اصلاح و بهبود مدل تدوين شده ياري مي رساند. مدل سازي معادله ساختاري را مي توان به عنوان روشي کمي تلقي کرد که به محقق ياري مي رساند تا پژوهش خود را از مطالعات نظري و تدوين آن ها گرفته تا تحليل داده هاي تجربي، در قالبي چند متغيره سامان ببخشد. همچنين اين روش به پژوهشگر ياري مي رساند تا الگوي نظري را که از اجزاي مختلف و متنوعي تشکيل شده ، هم به طور کلي و هم به گونه اي جزئي مورد آزمون و وارسي قرار دهد. اينکه آيا داده هاي گرد آوري شده از يک نمونه ، کليت الگوي نظري تدوين شده را مورد حمايت قرار مي دهد يا خير و در هر صورت کدام يک از اجزاي الگوي نظري مدون با توجه به داده هاي گردآوري شده مورد تاييد قرار مي گيرند و کدام يک نياز به تغيير، اصلاح و يا حذف دارند. به عبارت ديگر مدل سازي معادلات ساختاري نه تنها در آزمون فرضيه هاي تک متغيره و دو متغيره محقق را ياري مي رساند بلکه به طور همزمان با بهره گرفتن از مدل سازي مي توان به آزمون فرضيه هاي چند متغيره اي دست زد که علاوه بر لحاظ شدن اثر متغير ها بر يکديگر، دقت اندازه گيري متغيرهاي پنهان نيز مورد مطالعه قرار گرفته است.
مدل سازي معادله ساختاري به طور معمول ترکيبي از مدل هاي اندازه گيري و مدل هاي ساختاري اند. بر مبناي مدل هاي اندازه گيري، محقق تعريف مي کند که کدام متغيرهاي مشاهده شده يا معرف ها، اندازه گيرنده ی کدام متغير هاي پنهان هستند و بر پايه مدل هاي ساختاري مشخص مي شود که کدام متغير هاي مستقل داراي تاثير بر کدام متغيرهاي وابسته اند و يا اينکه کدام متغيرها با هم همبسته اند.
3-6-6- تحليل مسير
تحليل مسير که براي نخستين بار از سوي سوول رايت (1934) توسعه يافت، گسترش روش هاي رگرسيون و در حقيقت کاربرد رگرسيون چند متغيري در ارتباط با تدوين بارز مدل هاي علّی است. هدف آن بدست آوردن برآوردهاي کمّی روابط علي بين مجموعه اي از متغيرهاست. روابط بين متغيرها در يک جهت جريان مي يابد و به عنوان مسيرهاي متمايزي در نظر گرفته مي شود. مفاهيم تحليل مسير در بهترين صورت از طريق ويژگي عمده آن يعني نمودار مسير که پيوندهاي علّی احتمالي بين متغيرها را آشکار مي سازد، تبيين مي شود. براي تهيه نمودار مسير، اسامي متغيرها را نوشته و از هر متغير پيکاني به سوي متغير ديگري که معتقديم در آن تاثير دارد رسم مي کنيم.
نخستين گام در تحليل مسير، تعيين يک مدل ساختاري پيش تجربي است که همه متغيرهاي مورد علاقه پژوهشگر را در بر مي گيرد. مدل ساختاري شامل يک مجموعه معادله ساختاري است که روابط علّی ممکن بين متغير ها را توصيف مي کند.(هومن، 1387)
3-7- روش توزيع پرسشنامه
روش توزيع پرسشنامه بدين صورت مي باشد که شهر تهران به 4 قسمت: شمال، شرق، غرب و جنوب تقسیم بندی شد و سپس پرسشنامه ها در هر منطقه بین مشتریان توزیع گردید. پس از جمع آوري پرسشنامه هاي قابل قبول، اطلاعات آن ها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند.
3-8- متغيرها و فرايند کلي تحقيق
بر اساس تحقيقات انجام گرفته، اين مطالعه از مؤلفه هاي کاربرد واقعی، نگرش نسبت به استفاده، درک مفید بودن استفاده،درک سهولت استفاده و حمایت درک شده در قالب مدل انگیزش و پذیرش استفاده شده است.
همانگونه که مشاهده مي گردد؛ مدل مفهومي (شكل 3-1)، فرايند کلي تحقيق، فرضيه هاي اصلي و نحوه تاثير متغيرهاي مورد بررسي را نشان مي دهد. بر اين اساس، متغيرهاي مستقل و وابسته به این صورت تعريف گرديدند.
حمايت سازمانی درک شده
سودمندي درك شده
سهولت کاربرد درك شده
نگرش نسبت به استفاده
كاربرد واقعي
شکل 3-1: الگوي پذيرش تکنولوژي (MAM) (سيژل، 2008)
حمايت سازمانی درک شده
سودمندي درك شده
سهولت کاربرد استنبادرك شده
نگرش نسبت به استفاده
كاربرد واقعي
شکل 2-8: الگوي پذيرش تکنولوژي (MAM) (سيژل، 2008)
متغيرهاي اين مدل عبارتند از :
1) کاربرد واقعی
2) نگرش نسبت به استفاده
3) سهولت کاربرد درک شده
4) سودمندی درک شده
5) حمایت سازمانی درک شده
6) جنسيت، سن، ميزان تحصيلات، ميزان آشنایی با کامپیوتر، مکان دسترسی به اینترنت، روش ترجیحی انجام معاملات بانکی و تناوب استفاده(متغيرهاي جمعیت شناختی و کنترل)
3-9- خلاصه
در اين فصل به روش تحقيق مورد استفاده از جمله نوع تحقيق، جامعه آماري، نمونه آماري و نحوة تعيين حجم آن، ابزار جمع آوري اطلاعات، روايي و پايايي پرسشنامه، روش توزيع پرسشنامه، متغيرهاي تحقيق و فرايند کلي تحقيق پرداخته شد. اين مطالعه، از روش تحقيق توصيفي- پيمايشي و ابزار پرسشنامه باز و بسته، جهت بررسي متغيرها و پاسخگويي به اين سوال استفاده نمود. جامعه آماري اين مطالعه، مشتریان پست بانک شهر تهران در سال 1391 مي باشد که از اين تعداد در مجموع 311 پرسشنامه قابل قبول جمع آوري شد.

فصل چهارم

تجزيه و تحليل داده ها

4-1- مقدمه

تجزيه و تحليل داده ها فرآيندي چند مرحله اي است که طي آن داده هايي که از طريق به کارگيري ابزارهاي جمع آوري در نمونه فرآهم آمده اند، خلاصه، کدبندي، دسته بندي و در نهايت پردازش مي شوند تا
زمينه برقراري انواع تحليل ها و ارتباط بين اين داده ها به منظور آزمون فرضيه ها فراهم آيد. با بهره گرفتن از آمار توصيفي ويژگي هاي نمونه از لحاظ متغيرهاي جمعيت شناختي مورد بررسي قرار گرفته و از آمار استنباطي براي آزمون فرضيات استفاده شده است. آزمون هاي آماري که در اين فصل مورد استفاده قرار مي گيرد شامل آزمون کولموگوروف – اسميرنوف، آزمون هاي ميانگين، تحليل واريانس يک عامله و تکنيک معادلات ساختاري مي باشد. داده هاي جمع آوري شده با بهره گرفتن از پرسشنامه از طريق نرم افزار SPSS15 و Amos17 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است.

4-2- توزيع فراواني متغيرهاي جمعيت شناختي نمونه

در اين بخش ويژگي هاي نمونه با توجه به متغيرهاي جمعيت شناختي مورد بررسي قرار گرفته است. متغيرهاي جمعيت شناختي تحقيق حاضر شامل جنسيت، سن، سطح تحصيلات، درآمد، میزان آشنایی با کامپیوتر، محل استفاده از اینترنت، روش ترجیحی انجام معاملات بانکی و تناوب استفاده از خدمات آنلاین توسط مشتریان پست بانک مي باشد.