۵

سلامت کار

تحرک نیروها

استفاده از منابع:
بودجه
منابع انسانی
تکنولوژی

عدم تبعیض در کار

فصل دوم
۲-۱- مقدمه:
در این فصل به بررسی مفاهیم و تعاریف موجود از پدیده‌ی سلامت و فساد اداری در سازمان‌ها پرداخته خواهد شد و سپس گزاره‌های موجود در این موضوع اعم از نظریه‌ها و روش‌های سنجش سلامت و فساد اداری مورد توجه قرار خواهند گرفت. در نهایت نیز تحقیق‌ها و پژوهش‌هایی را که در رابطه با موضوع سلامت و فساد اداری و سنجش این پدیده در سطوح ملی و سازمانی و محلی انجام گرفته‌اند گرد آورده و نتیجه‌گیری انجام خواهد گرفت.
فساد و سلامت پدیده‌هایی هستند که در روابط و کنش‌های اجتماعی افراد جامعه، بروز نموده و همانند سایر پدیده‌های اجتماعی، دارای ابعاد، تعاریف و مشخصه‌ های پیچیده و متنوع خود می‌باشند. از آن‌جا که پدیده‌ی اجتماعی، هر واقعه‌ای است که در جامعه رخ می‌دهد؛ می‌توان نتیجه گرفت از آن هنگام که اجتماعات انسانی از مرحله‌ی بسیط خود پای فراتر نهاده‌اند و وارد مرحله‌ای از تاریخ خود شده‌اند که در آن‌ها گروه‌های ثانوی شکل گرفته و این گروه‌ها به برخی از اشکال خیر محدود (زمین، مسکوکات، بردگان، مراتع، و غیره) و انواع قدرت (قهریه، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، و قدرت ناشی از تخصص فنی) دسترسی داشته‌اند، مشکلی به نام فساد هویدا شده است. هم‌چنین نمونه‌های بسیار جالبی در تاریخ اسلام وجود دارد که حاکی از آن است که برخی از نیروهای اسلام نیز برای کسب منافع مادی، کسانی را که اسلام آورده بودند کشتند و به همین دلیل از طرف خداوند و پیامبر مؤاخذه شدند: “قرآن … می‌فرماید: (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللهِ فَتَبَیَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقی إِلَیْکُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که در راه خدا گام می‌زنید (و برای جهاد می‌روید) تحقیق کنید و به خاطر این که سرمایه‌ی ناپایدار دنیا (و غنایمی) به دست آورید، به کسی که اظهار اسلام می‌کند نگویید مسلمان نیستی». در شأن نزول این آیه آمده است: پس از بازگشت رسول خدا (ص) از غزوه‌ی خیبر، اسامه بن زید را به همراه جمعی، به سوی تعدادی از روستاهای یهودی‌نشین اطراف فدک فرستادند تا آنان را به اسلام دعوت کند. مردی یهودی به نام «مرداس بن نهیک» که از حضور اسامه آگاهی یافت، نزدیکان و اموال خود را در کنار کوه جمع نمود و نزد اسامه آمد، در حالی که می‌گفت: «أشهد أن لا اله اللَّه و ان محمداً رسول اللَّه»، امّا اسامه او را به قتل رساند. وی پس از بازگشت، نزد رسول خدا (ص) رفت و جریان را به حضرت گفت. رسول خدا (ص) به او فرمود: «مردی را کشتی که به لا اله الا اللَّه و انّی رسول اللَّه، شهادت داد!»

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اسامه گفت: «ای رسول خدا، او برای نجات از کشتن، شهادت داد». رسول خدا (ص) فرمود: «آیا دل او را شکافتی تا آگاهی یابی!» (رجبی، صص.۱۵-۱۴).
فساد و سلامت در اغلب تحقیقات در پیوند با هم قرار داده شده‌اند. برخی محققان این دو را دو روی یک سکه دانسته‌اند و مطالعه‌ی یکی را مطالعه‌ی آن دیگری نیز تلقی کرده‌اند و برخی نیز به‌ منظور رعایت دقیق‌تر معیارهای علمی کوشیده‌اند در باب هر یک پژوهش و بررسی جداگانه‌ای انجام دهند و از مجموع این بررسی‌ها به نتایج مکملی نائل شوند. در این تحقیق نگاه دوم، مبنای ادامه‌ی مباحث خواهد بود.
۲-۲- مفاهیم و تعاریف:
به طور طبیعی در بررسی هر پدیده و موضوعی نخست باید به تعریفی جامع و مانع از آن پدیده دست یافت. به همین منظور در ادامه به بررسی انواع تعاریف موجود از فساد و انواع آن و سپس تعاریف موجود از سلامت و انواع آن پرداخته خواهد.
۲-۲-۱- مفاهیم و تعاریف فساد:
مفهوم «فساد» مانند دیگر مفاهیم در علوم اجتماعی دلالت‌های بسیار متنوعی دارد و تعاریف مختلفی از آن ارائه شده‌ است. و همان گونه که می‌دانیم تعریف یک پدیده‌ی اجتماعی در هر زمان می‌تواند دارای تعریف متفاوتی داشته باشد (Dion, 2013, p. 413). در واقع می‌توان گفت تعریف جهان‌شمولی از فساد موجود نیست همان گونه که “کورر” مطرح نموده است، هر پژوهشی که درباره‌ی فساد انجام می‌گیرد، به شدت تحت تأثیر چگونگی تعریف مفاهیمش قرار دارد. در واقع، نوع درک یا برداشتی که درباره‌ی مفهوم یا پدیده‌ی فساد وجود دارد در ماهیت تحلیل و مدل‌بندی آن بسیار مؤثر است.
فساد طبق تعریفی که در فرهنگ وبستر آمده است «پاداش نامشروعی است که برای وادار کردن فرد به تخلف از وظیفه تخصیص داده می‌شود.»
بانک جهانی از فساد چنین تعریفی ارائه می‌دهد: «سوء‌استفاده از موقعیت دولتی به قصد انتفاع فردی» (Abdul Jabbar, 2013, p. 141)”. هم‌چنین دفتر مبارزه با جرم و مواد مخدر” (۱۹۹۷)، فساد را چنین تعریف کرده است: “رشوه‌خواری و هر رفتار دیگر منتسب به افرادی که مسئولیت‌هایی در بخش‌های عمومی یا خصوصی به آن‌ها سپرده شده است و تخطی از وظایف مربوط به منزلت و موقعیت شغلی خودشان به ‌عنوان مسئولان رسمی، کارکنان بخش خصوصی، کارگزاران مستقل و سایر مناسبات از این دست … به منظور نیل به مزایایی نامشروع و نادرست برای خودشان و یا افراد دیگر” (LaFree, G; Morris, N;, 2004)البته دفتر مبارزه با جرم و مواد مخدر پس از تصویب کنوانسیون بین‌المللی مبارزه با فساد در سال ۲۰۰۴ به فساد جنبه‌ی حقوقی نیز داد که آن را در مقدمه‌ی این سند آورده و فساد را با دیگر انواع جرم و وقوع آن برابر می‌داند (UNODC, 2013) .
در قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد در جمهوری اسلامی ایران(۱۳۸۳)، تعریف نسبتاً مشابهی با تعریف سازمان ملل ارائه شده است. در این قانون فساد چنین تعریف شده است: “هرگونه رفتار (اعم از فعل یا ترک) توسط هر فرد حقیقی یا حقوقی به صورت فردی، جمعی یا سازمانی که به‌ طور عمدی و با هدف کسب هرگونه منفعت یا امتیاز مستقیم یا غیرمستقیم برای خود یا دیگری و با انحراف یا خروج از احکام شرعی یا قوانین موضوعه‌ی کشوری انجام پذیرد که ضرر و زیانی را به منافع، منابع یا سلامت عمومی یا جمعی از مردم وارد نماید، فساد تلقی می‌شود”(محدثی،فاضلی، عابدی‌جعفری،۱۳۹۱،ص.۳۹).
مؤسسه‌ی گالوپ نیز که در زمینه‌ی پژوهش‌های کمی و سنجش شاخص‌های اجتماعی تخصص دارد، فساد را «اقدامات غیرقانونی که از طریق آن‌ها شهروندان به مقامات دولتی رشوه می‌دهند تا مجوز بگیرند، قرارداد ببندند و یا از مجازات بگریزند؛ و به طور خلاصه رشوه دادن برای فائق آمدن بر قانون یا قواعد بروکراسی تعریف کرده است (Gallup, 1999, p. 1)
هم‌چنین کافمن یکی از صاحب‌نظران برجسته‌ی فساد چنین تعریفی از آن ارائه کرده است: فساد عبارت است از بهره‌برداری از ادارات دولتی برای سود شخصی (Kaufmann, D; Gray, C;, 1998, p. 4).
«کارواژال» دسته‌بندی از ارتکاب فساد ارائه‌ می‌دهد به این ترتیب که شامل:
رابطه‌ی ارباب‌رجوع و کارگزار:
قانون‌شکنی: فساد را بر حسب تخلف از قواعد رسمی اداری تعریف می‌کند.
ناسازگاری با نظر عمومی جامعه: فساد، مبتنی است بر تعریفی که افکار عمومی از فساد می‌دهد. یعنی افکار عمومی به ما می‌گوید که فساد چیست.
تجاوز به حقوق عموم جامعه: در این نوع تعاریف فساد عملی است که به منافع عمومی لطمه وارد کند (Carvaial, 1999, pp. 336-337).
به زعم کارواژال فساد پدیده‌ای مربوط به شبکه‌ی روابط اجتماعی است. مشخصه‌ی اصلی هر شبکه، تبادلاتی است که بین اعضاء صورت می‌گیرد. سه عامل حاکم بر این روابط است:

• جهت رابطه (افقی، عمودی)

• منابع مورد مبادله (قدرت، ثروت، اطلاعات، کار و…)

• نوع روابط (رسمی، غیررسمی).

در نظر وی، فساد در سطح کلان، فرآیندی اجتماعی است که شامل چهار مرحله است:

• ایجاد هسته‌ی فساد: این مرحله اغلب توسط فردی صورت می‌گیرد که حداقل یکی از شرایط زیر را داشته باشد: به دنبال منافع بیش‌تر باشد، احساس کند پاداش کافی به او تعلق نمی‌گیرد، قبلاً عضو شبکه‌های فساد بوده باشد، کارفرما یا دولت را دشمن خود تلقی کند.

• گسترش شبکه‌ی فساد: در این مرحله، سایر افراد نیز به شبکه می‌پیوندند؛ به ویژه بالادستان و آن‌هایی که می‌توانند فساد را افشا کنند.

۵-۵-۲- مدلهای شکل گیری رضایت مشتری
فرایندهای مختلف شکل گیری رضایتمندی مشتری را می توان در مدل های مختلفی طبقه بندی کرد که این مدلها ارتباط رضایتمندی مشتری و محرکهای آن را ترسیم می کنند. معتبرترین مدل شکل گیری رضایتمندی مشتری بر اساس یکی از نظریه های مشهور رضایتمندی مشتری یعنی نظریه «عدم تایید انتظارات» بنا شده است (شکل شماره ۱).
۶-۲- بخش ششم: نظریه مطرح شده در پایان نامه:
۱-۶-۲- نظریه بلانچارد و گالووی و رضایتمندی:
بلانچارد و گالووی معتقدند: «رضایت مشتری در نتیجه ادراک مشتری طی یک معامله یا رابطه ارزشی است به طوری که قیمت مساوی است با نسبت کیفیت خدمات انجام شده به قیمت و هزینه‌های مشتری» در رابطه با مفهوم رضایت مندی مشتری تعاریف مختلفی از سوی نظریه پردازان بازاریابی ارائه شده است.کاتلر، رضایتمندی مشتری را به عنوان درجه ای که عملکرد واقعی یک شرکت انتظارات مشتری را برآورده کند، تعریف می‌کند. به نظر کاتلر اگر عملکرد شرکت انتظارات مشتری را برآورده کند، مشتری احساس رضایت و در غیر این صورت احساس نارضایتی می کند. (دیو اندری و دلخواه، ۱۳۸۴، ۱۸۸) این رساله درپی آن است که با بیان ابعاد رضایت مشتری، مدلهای رضایتمندی مشتری را بیان کند تا یک شاخص مقایسه ای برای خوانندگان ایرانی فراهم شود.

جمال و ناصر رضایتمندی مشتری را به عنوان احساس یا نگرش یک مشتری نسبت به یک محصول یا خدمت بعد از استفاده از آن تعریف می کنند.این دو پژوهشگر بیان می کنند، رضایتمندی مشتری نتیجه اصلی فعالیت بازاریاب است که به عنوان ارتباطی بین مراحل مختلف رفتار خرید مصرف کننده عمل می کند. برای مثال اگر مشتریان به وسیله خدمات خاصی رضایت‌مند شوند، به احتمال زیاد خرید خود را تکرار خواهند کرد. مشتریان رضایت‌مند همچنین احتمالا با دیگران درباره تجارب خود صحبت می کنند که در نتیجه در تبلیغات دهان به دهان (شفاهی- کلامی) مثبت درگیر می‌شوند.
در مقابل مشتریان ناراضی احتمالا ارتباط خود را با شرکت قطع می کنند و در تبلیغات دهان به دهان منفی درگیر می شوند. به علاوه رفتارهایی از قبیل تکرار خرید و تبلیغات دهان به دهان مستقیما بقا و سودآوری یک شرکت را تحت تاثیر قرار می دهند.
نوشته‌های مربوط به روابط بین رضایت مشتری، سلیقه مشتری و سود دهی بیان می کنند که رضایت مشتری روی سلیقه مشتری اثر می‌گذارد و همین تاثیر به نوبه خود روی سود دهی اثر می‌گذارد. طرفداران این تئوری، پژوهشگرانی چون آندرسون و فورنل (۱۹۹۴)، گامسون (۱۹۹۳)، اسکلت و دیگران (۱۹۹۵)، شنیدلر و باون (۱۹۹۵)، استورباکا و دیگران (۱۹۹۴) و زیتامل و دیگران (۱۹۹۰) هستند.
این محققان رابطه بین رضایت، سلیقه و سوددهی را توضیح می‌دهند. بررسیهای آماری ناشی از این ارتباطات توسط نلسون و دیگران (۱۹۹۲) معرفی شد، آنها رابطه بین رضایت مشتری و سود دهی را در بیمارستانها مورد بررسی قرار دادند و راست و زاهووریک (۱۹۹۱)، رابطه بین رضایت مشتری و حفظ مشتری را در نظام خرده بانکداری بررسی کردند.
تعریف رضایت مشتری مورد قبول بسیاری از صاحب‌نظران، این‌گونه است: رضایت مشتری یک نتیجه است که از مقایسه پیش از خرید مشتری از عملکرد مورد انتظار با عملکرد واقعی ادراک شده و هزینه پرداخت می شود به دست می‌آید.”
۲-۶-۲- نظریه مدیریت کیفیت:
مدیریت کیفیت یک دیدگاه فلسفی– مدیریتی است که هم اکنون با سرعت فزاینده جایگاه خود را در جوامع باز می کند و توجه به نیازها و ابتکارات مشتریان، راه های ارائه خدمات و ارتقای کیفیت را اصل کار خود قرار می دهد. همین توجه به کیفیت و تلاش برای بهبود دائمی نقش اساسی و مهم در توسعه کیفیت دارد. در سالهای اخیر نظامهای ارتقای مدیریت کیفیت به سرعت متحول شده اند. از حدود دو دهه گذشته فعالیتهای بازرسی ساده باروشهای کنترل کیفیت تکمیل با جایگزین گردیده اند تضمین کیفیت به وجود آمده و راه تکامل در پیش گرفته که هم اکنون ارتقای مستمر کیفیت با مدیریت جامع کیفیت (TQM) جای همه آنها را گرفته است. ارائه الگوها و نظریه های مربوط به بهبود کیفیت فرآورده ها و خدمات، شعار امروز سازمانها شده است. پیروزی چشمگیر ژاپنی ها در چند دهه گذشته و ظرفیتهای تحول اساسی تولیدی و اقتصادی آنان، همراه با ارائه کیفیت ممتاز فرآورده ها و خدمات، انگیزه اساسی حرکت در سمت تحول روندهای مدیریت برای دستیابی به کیفیت برتر و روشهایی بوده است که مسائل پیچیده سازمانهای امروزی را پاسخگوست. از آنجایی که بحث مدیریت کیفیت با سیستم و سازمان ارتباط دارد و مدیریت بدون توجه به محیط و سیستم درون آن معنــی پیدا نمی کند به شرح سه واژه زیر می پردازیم:
سیستم: مجموعه ای از اجزاء که روابط متقابل و نقش هرکدام از اجزاء را درتامین هدفهای سازمانی موردمطالعه قرار می دهد. در بحث از مدیریت و کیفیت توجه کامل به سیستم و سازمان است.
مدیریت: از مدیریت تعاریفی مختلف شده است ازجمله هماهنگ کردن منابع انسانی و مادی برای نیل به هدف و یا فرایندی که به وسیله آن کوششهای فردی و گروهی به منظور نیل به هدف مشترک هماهنگ می شود و بالاخره مدیریت انجام دادن کارها توسط دیگران است و به عبارت دیگر مدیریت هم علم است و هم هنر. یک مدیر برای پیش بردن اهداف سازمان خود نیازمند برنامه ریزی، سازماندهی، ایجاد انگیزش در کارکنان و کنترل دریافت بازخورد از عملکرد سازمان به منظور تطابق فعالیتها با برنامه ریزی به عمل آمده و تحقق اهداف سازمانی است.
کیفیت: درعین حال که واژه رایج و آشنایی است ولی تفاسیر گوناگونی از آن می رود که لازم است در هر سازمانی تعریف توافق شده از کیفیت برای افراد روشن شود. دکتر ابوالفتح لامعی در کتاب مبانی مدیریت کیفیت، کیفیت را این چنین تعریف می کند «کار درست را انجام دادن، به نیازها و انتظارات مشتریان پاسخ دادن» .مفهوم کیفیت ریشه در کار متخصصان صنعتی دارد. اهمیت کیفیت در سالهای ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ موردتوجه قرار گرفت. اول در بخش تولید و بعد بر روی بخشهای خدماتی کاربرد یافت. مبتکر واژه کنترل جامع کیفیت یعنی فایگنبام در سال ۱۹۵۱ کیفیت را این چنین تعریف می کند. کیفیت یعنی توانایی یک محصول در برآوردن هدف موردنظر که با حداقل هزینه ممکن تولید شده باشد، شاید پنج نفر از مشهورترین رهبران نظریه کیفیت که تاثیر اساسی در صنعت امروز جهان داشته اند، ادوارد دمینگ، فیلیپ کرازبی، جوزف جوران، تاگوچی وایشی کاوا باشند. دمینگ تامین رضایت مشتری و کاستن تغییرات را در تعریف کیفیت گنجانده است و کرازبی کیفیت را مطابق یک محصول یا خدمت با الزامات (ویژگیها و استـــانداردهای) از پیش تعیین شده تعریف می کند). رکنی نژاد، ۱۳۸۷)
۳-۶-۲- زنجیره واکنشی بهبود کیفیت
اساسی ترین روندی که به ابداع و گسترش برنامه های کیفیت کمک کرده است دوایر کنترل کیفیت^[۳۸] بود که به عنوان روش ساده ای برای بهبود کیفیت توسط ژاپنی ها برای زمانی دراز به کار گرفته شد و بتدریج کاربرد این شیوه گسترش یافت و به عنوان یک راه زندگی سازمانی در ژاپن جا باز کرده است. (اسمیت،۱۳۷۳)
در سالهای دهه ۱۹۸۰ براساس تجربه های به دست آمده و آموخته های موسسات آمریکایی از ژاپن، پارادایم نوینی که کمی بعد به نام مدیریت کیفیت جامع شهرت یافت شکل گرفت. دکتر ابوالفتح لامعی در سیر تحول رسیدن به(TQM ) ، چهار مرحله تقریباً مشخص را درنظر گرفته است:
بازرسی: شامل سنجش، ارزیابی و مقایسه نتایج است؛
کنترل کیفیت:روش های اجرایی و فعالیتهایی که به منظـــور دستیابی به الزامات کیفیت انجام می گیرند؛
تضمین کیفیت: همه فعالیتهای برنامه ریزی شده و منظم که در چارچوب نظام کیفیت به اجرا درآمده و اطمینان کافی به وجود می آورند که محصول یا خدمت حائز الزامات کیفی است.
ارتقای مستمر کیفیت: یک رویکرد مدیریتی است بر محور کیفیت و مبتنی بر مشارکت همه کارکنان، با هدف دستیابی به موفقیت درازمدت ازطریق کسب رضایت مشتریها و تامین منافع همه اعضاء، سازمان و جامعه. چهارمین و بالاترین سطح یعنی ارتقای مستمر کیفیت (TQM ) دربرگیرنده و کاربرد اصول مدیریت کیفیت در هر سطحی و هر شاخه ای از سازمان است. یک رویکرد سازمان شمول است که هر فردی از اعضای سازمان در آن مشارکت دارد. یک جهت گیری کیفیتی – مدیریتی و فلسفی است که بر سه محور مطالعه فرایندها، ارتقای مستمر و کسب رضایت مشتریها تاکید دارد. به طور ساده مدیریت کیفیت جامع عبارت است از همکاری هر عضوی از سازمان برای تولید محصول یا ارائه خدمت که مطابق با نیازها و انتظارات مشتریها باشد(ادوارد ،۱۳۷۵)
۴-۶-۲- جایزه مالکولم بالدریج
در سال ۱۹۸۷ آمریکا در مقابل جایزه دمینگ جایزه ای را به نام مالکوم بالدریج وزیر تجارت فقید این کشور در سالهای ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۷ ایجاد و رئیس جمهور آمریکا آن را امضا کرد. این جایزه برای معرفی شرکتهایی که به بالاترین سطح کیفیت خود و اجرای(TQM ) دست یافته اند، طراحی شده است و همه ساله به حداکثر شش شرکت تعلق می گیرد. پایه های مدیریت جامع کیفیت در اصل از دو دهه ۱۹۵۰ پی ریزی شده است اما از اوایل ۱۹۸۰ نقش موثر خود را به عنوان یک شیوه جدید ایفا کرده است. در شکل گیری و روند تکاملی مدیریت جامع کیفیت دانشمندان زیادی نقش داشته اند که به شرح روش چندتن از مهمترین آنها که پیش از دیگران در روند تکاملی موثر بوده اند می پردازیم. (امیران ،۱۳۷۱)
۵-۶-۲- دمینگ
پایه اولیه مدیریت کیفیت توسط دکتر دبلیوادوارد دمینگ که یک دانشمند آمریکایی است درسالهای پس از جنگ جهانی دوم در ژاپن پی ریزی شد. دمینگ کنترل کیفیت آماری فرایند (SPC ) را به ژاپنی ها آموخت و همیشه این نظر را حفظ کرد، که مدیریت باید درکی از انحراف آماری داشته باشد او نظریه SPCرا طی جنگ جهانی دوم با موفقیت در ایالات متحده پیاده کرد وتوانست طراحان، مهندسان و بازرسانی را برای فعالیتهای جنگ آموزش بدهد، آموزش او به کاهش بسیار در ضایعات و دوباره کاری منجر شد و به بهبود بهره وری انجامید. دمینگ اصرار دارد که تغییر سیستم و فرایندها با مسئولیت مدیران است و آنها باید انحرافات درسیستم ها و فرایندها را با استفاده ازنمودارهای کنترل بشناسد و کنترل کنند. او آموزش می دهد که تمام سیستم ها، حاوی مقدار معین انحراف هستند یعنی عملکرد آنها حول مقدار متوسطی گاه بیشتر از حد متوسط و گاه کمتر از آن تغییر می کند ازجمله مثالهای گوناگونی عملکرد عبارتند از:
مدت زمانی که طول می کشد تا هیئت تحقیق به وسیله تلفن پاسخ گویند؛
مدت زمان پرداخت صورتحساب؛
تعداد خطا در پرداخت؛
تعداد شکایات از مشتریان درون سازمانی درمورد دریافت اطلاعات غلط؛
تعداد ساعات کار تلف شده در اثر تاخیر شروع گردهمایی؛
مدت انتظار مشتری در صف؛
درصد قطارهایی که به موقع وارد می شوند؛
امتیازها در بازنگری عملکرد مدیران.
درواقع دو نوع گوناگون وجود دارد. آنها که حاصل علل هستند و آنها که در نتیجه علل خاص ایجاد می شوند. (رجب بیگی –۱۳۷۴) انحراف با علل عام نتیجه رویدادها یا حوادث غیرعادی است که به خارج از کارکردهای معمول این سیستم مربوط می شود. مدیریت امروز دکتر ادوارد دمینگ را به عنوان «پدر مدیریت کیفیت» درنظر می گیرد. اولین کلید ارتقای کیفیت فراگیری روش های آماری کنترل فرایندهاست. دومین کلید دستیابی به ارتقای مستمر کیفیت این است که مدیریت و ارتقای کیفیت یک مسئولیت همگانی است و سوم اینکه هر کاری جزئی از یک سیستم است که می توان به روش مختلف سازماندهی کرد تا پاسخگوی نیازها وانتظارات مشتریها باشد.
شهــــرت دمینگ نتیجه نظریه های او و به خصوص ٍ«برنامه ۱۴ نکته ای»، «چرخه دمینگ» و نظریه بیماریهای مرگبار» اوست. ۱۴ نکته او فلسفه ای برای مدیریت ارائه می کند:
ایجاد ثبات، در هدف بهبود فرآورده و خدمت؛
پذیرش فلسفه نوین؛
خودداری ازمتکی بودن به بازرسیهای گسترده؛
اجتناب از روش های کسب و کار تنها برپایه عامل قیمت؛
بهبود مداوم سیستم های تولید و خدمات؛
نهادینه کردن آموزش؛
نهادینه کردن رهبری؛
برطرف کردن ترس در کارکنان؛
فروپاشی سدهای میان وظایف ستادی؛

۷

–

–

۷

نگاره شماره ۲-۳ پرسشنامه های توزیع شده و جمع آوری شده
۳-۴-متغیرهای پژوهش
در این پژوهش متغیرهای استفاده شده برای ارزیابی عملکردسامانه های گزارشگری مالی باتوجه به فرضیه ۱-کنترل بودجه به عنوان متغیرمستقل وکنترل هزینه های طرح ها به عنوان متغیروابسته درفرضیه۲-حسابداری دولتی به عنوان متغیرمستقل وگزارشگری مالی به عنوان متغیروابسته ودرفرضیه ۳-خزانه داری مورداستفاده گمرک به عنوان متغیرمستقل و سامانه دریافت و پرداخت به عنوان متغیروابسته درنظرگرفته شده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۵- فرضیه های پژوهش با تعداد پرسشها در هر فرضیه
فرضیه عبارت است از حدس و گمان اندیشمندانه درباره ماهیت، چگونگی و روابط بین پدیده ها و متغیرها که پژوهشگر را در تشخیص نزدیکترین و محتمل ترین راه برای کشف مجهول کمک نماید.(خاکی ، غلامرضا ، ۱۳۸۶ ، ص۷۱)
فرضیه های پژوهش حاضر به شرح زیر می باشند:
۱-سامانه تامین اعتباردر گمرک شیراز ازتوانایی کنترل هزینه های برنامه ، طرحها و پروژه های مصوب سالانه رادارامی باشد.(پرسشهای ۱ الی ۱۰ )
۲- سامانه حسابداری دولتی مورداستفاده درگزارشگری مالی گمرک شیراز از توانایی گزارش دهی صورت های مالی به نحو مطلوب است. ( پرسش های ۱۱ الی ۲۴)
۳- سامانه خزانه داری گمرک شیراز از توانایی قابلیت لازم مورد انتظار یک سامانه دریافت و پرداخت مطلوب وجوه است. (پرسش های ۲۵ الی ۳۰ )
۳-۶ روش پژوهش
روش پژوهش به صورت پیمایشی و میدانی می باشد انجام این پژوهش از نوع قیاسی- استقرائی می باشد.
بدین ترتیب پژوهشگر برای جمع آوری اطلاعات آغازین و کلی و همچنین در تدوین چارچوب نظری وپیشنیه پژوهش به صورت کتابخانه ای وبا استفاده از مقالات و نوشته های موجود در سایت های اینترنتی وکتابخانه های دانشگاه ها عمل خواهد کرد وبرای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در زمینه شناخت سامانه اطلاعات حسابداری گمرک شیراز و همچنین برای تاییدیاردفرضیات به شیوه استقرایی عمل خواهد کرد.ازسوی دیگراین پژوهش ازنوع کاربردی است.
انجام این پژوهش بر اساس روش قیاسی – استقرایی و بشرح زیر انجام شده است:
روش قیاسی
چهارچوب نظری و پیشینه پژوهش با مطالعات کتابخانه ای، مطالعات اینترنتی و بررسی سایت های مختلف ومطالعه مقالات خارجی دراین زمینه بعنوان مبانی قیاسی مورداستفاده قرارگرفته است.
روش استقرائی
در روش استقرایی پژوهش ، بر اساس بررسی هایی که انجام می شود، اقدام به تهیه و توزیع پرسشنامه و استخراج اطلاعات از پرسشنامه برای آزمون فرضیه ها خواهد شد. و سپس نتایج بدست آمده از نمونه به کل جامعه تعمیم داده می شود.
پژوهش حاضر یک پژوهش آکادمیک است که در رابطه با یک موضوع خاص، دیدگاه و نظر افراد را جویا شده، سپس انها را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد. بر اساس هدف پزوهشهای علمی را می توان به سه گروه کاربردی، بنیادی و علمی تقسیم کرد.
در تقسیم بندی فوق پژوهش حاضر در گروه پژوهشهای کاربردی قرار می گیرد. این مطالعه در حوزه مطالعات توسعه ای قرار دارد. زیرا هدف آن بهبود روشها یا ساختارهای گزارشگری مالی در محیط وب می باشد. درپژوهشهای پیمایشی پژوهشگر برای کشف عقاید، افکار و ادراکات و ترجیحات افرادموردنظراز پرسشنامه و مصاحبه استفاده می کند.( خاکی ، غلامرضا، ۱۳۸۶،ص۱۶۰)
۳ـ ۷ ـ روش گردآوری اطلاعات :
در این پژوهش جمع آوری اطلاعات به روش زیر انجام می گیرد .
۱ـ مطالعات کتابخانه‌ای :
الف : استفاده از پایان نامه های مشابه ، کتب موجود در کتابخانه‌ای دانشگاهها ، مقالات و نوشته های موجود در سایت اینترنتی .
ب ـ‌ اسناد و مدارک مربوط موجود در سازمان های مورد نظر .
۲ـ مطالعات میدانی :
در مطالعات میدانی از روش های زیر استفاده شد .
الف ـ مصاحبه:برای شناسایی تیم اطلاعات حسابداری گمرک شیراز مورد نظر نیازهای اطلاعات آنها علاوه بر استفاده از اسناد و مدارک موجود در این سازمانها از روش مصاحبه با مسئولین ذیربط نیز استفاده شد .
با تصوری که مشاهده می شود در این پژوهش سعی بر آن است که کلیه شاغلین در سامانه مالی گمرک شیراز که شامل معاون اداری و مالی ، مدیر مالی ، بخش حسابداری ، حسابداری داخلی ، مسئول بودجه ، مسئول اعتبارات که آشنایی کافی با سامانه گزارشگری مالی دارند و خود آنها بعنوان تهیه کنندگان صورت مالی می باشند از راه پرسشنامه گرفته شود تا استفاده کنندگان صورت های مالی که شامل شورای گزارشات و سامانه ملی ، می باشند پاسخگو و یا عدم پاسخگو بودن این سامانه به استفاده کنندگان ، نشانگر وضعیت این سامانه است . توزیعی که در این پژوهش استفاده شد توزیع نرمال است .
۳-۸- ابزار اندازه گیری اطلاعات
ابزار اندازه گیری اطلاعات روشهایی هستند که پژوهشگر به کمک انها قادر است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش خود را گردآوری، ثبت و کمی نماید. فقط در صورت انتخاب درست ابزار اندازه گیری است که پژوهشگر خواهد توانست اولا ارتباط مرتبط با مساله پژوهش را گردآوری کند و ثانیا اطلاعات رابه خوبی استخراج وطبقه‌بندی نمایدوثالثاًٌ تجزیه وتحلیل انها برای اومقدر می باشد.
سنجش دیدگاه ها و نگرش ها از امور کیفی هستند که ابزارهای ویژه ای را برای اندازه گیری طلب می کند. پژوهشگران علوم اجتماعی سعی نموده اند برای سنجش نگرش ها، تمایلات، گرایش ها و آرزوها اقدام به طراحی و ابداع ابزارهایی بنماید که به عنوان طیف شهرت دارند و مهمترین آنها طیف بوگاردوس، طیف لیکرت و طیف گاتمن می باشد. (خاکی ، غلامرضا ، ۱۳۸۶ ، ص ۲۳۲)
در پژوهش حاضر از پرسشنامه و از طیف لیکرت پنج گزینه ای استفاده شده است. این طیف از پنج گزینه تشکیل شده، پژوهشگر متناسب با موضوع پژوهش تعدادی گزینه در اختیار پاسخگو قرار می دهد تا گرایش خود را درباره آن مشخص کند. طیف از گرایش خیلی زیاد تا گرایش خیلی کم کشیده می شود.پایایی این مقیاس بیش ازنوددرصد است که می توان آن را کاملاً رضایت بخش دانست.وچون گزینه ها کیفی بوده بنابراین برای آزمون فرضیه ها بصورت کمی درآمده است.
۳ ـ ۹ روایی و پایایی ابزار پژوهش (پرسشنامه)
۳ـ ۹ ـ ۱ روایی پرسشنامه
منظور از روایی آن است که وسیله اندازه گیری تا چه حد خصیصه و ویژگی مورد نظر را می سنجد. روش های متعددی برای تعیین روایی ابزر اندازه گیری وجود دارد:
الف) روایی محتوایی
منظور از روایی محتوایی این است که محتوای ابزار یا پرسشها مندرج در ابزار بطور دقیق متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد یعنی اینکه هم داده های گردآوری شده از راه ابزار مازاد بر نیاز نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد یا بعبارت دیگر، عین واقعیت را به خوبی نشان دهد.
بنابراین، در این پژوهش در مرحله پیش مطالعه، برای بررسی محتوایی نخست ا بطور محدود در مرحله آغازین ، پرسشنامه ها در اختیار تعدادی (۱۵) از متخصصین فن قرار داده شد و از آنها خواسته شد، نظرات خود را در این مورد بیان نمایند آنگاه با بررسی نظرات آنان و راهنمایی های استادان راهنما و مشاور محتوای پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت
ب) روایی سازه ای
روایی سازه ای در ارتباط با ساختارها ، مفاهیم یا ویژگی هایی است که از طریق ابزار اندازه گیری مورد سنجش قرار می گیرند . سازه پدیده ای است که بطور مسقیم قابل مشاهده نبوده و از راه پدیده های دیگر می توان آن را دید . اعتبار سازه مربوط به چنین ویژگی هایی است ودر ارتباط با درک عوامل زیر بنایی یک اندازه گیری می باشد بنابراین تعیین وجود روایی سازه ای مشکل تر و پیچیده تر از تعیین وجود روایی محتوایی است . یکی از روش های آزمون روایی سازه ای ، مقایسه یافته های پژوهش با نتایج پژوهشهای مستقل مشابه است . در این صورت اگر نتایج به هم نزدیک باشد ، اعتبار سازه ای تایید می شود . اما وجود تفاوت های جدی می تواند بیانگر نبود روایی سازه ای باشد . که با مقایسه نتایج و یافته های پژوهش با نتایج پژوهشهای قبلی ، متجانس بودن آن تایید شد .

بنابراین در تحلیل غیر ارتجاعی، انتخاب سیستم سازه­ای و نیز مقاطع و مصالح مناسب جهت حصول مدل­های چرخه­ای مطلوب برای اعضای تشکیل­دهنده سازه، یکی از عوامل اساسی در پیش ­بینی پاسخ دینامیکی لرزه­ای است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در قسمت­ های بعدی مقاومت نهایی، شکل­پذیری و چگونگی رفتار تحت بارهای تکراری برای سیستم­های مختلف فولادی مورد بررسی قرار می­گیرد.

سیستم قاب خمشی مقاوم^[۶]

این نوع سیستم به لحاظ رفتاری که در برابر بارهای جانبی از خود نشان می­دهد، در اغلب سازه­های فولادی به­کار برده می­ شود. مهمترین خاصیت این سیستم نحوه اتصال اعضای آن می­باشد که به­نحو مؤثری در رفتار سازه­ای و پایداری سیستم دخیل می­باشد.
از مزایای این سیستم می­توان عدم تداخل در ملاحظات معماری از جمله تعبیه بازشوها را عنوان کرد. همچنین این سیستم دارای شکل­پذیری و قابلیت استهلاک انرژی بالا می­باشد. اما به علت سختی کم در برابر بارهای جانبی دچار ضعف است. به­ طوری­که طراح در بسیاری از مواقع برای محدود کردن جابجایی یا به اصطلاح ازدیاد سختی، ناچار به قوی کردن مقاطع خواهد بود و این امر نیز به نوبه خود باعث افزایش وزن سیستم و غیر اقتصادی شدن طرح خواهد شد.
در طراحی این قاب­ها در مناطق زلزله­خیز، فلسفه طراحی تیر ضعیف و ستون قوی باید اعمال گردد. یعنی تناسب بین سختی تیرها و ستون­ها طوری رعایت شود که تغییرشکل­های غیر ارتجاعی و مفصل­های خمیری در تیر و نه در ستون حادث شوند تا بدین طریق از تمرکز تغییرشکل در یک طبقه خاص جلوگیری شود.
پس در این نوع طراحی باید ستون­ها در حالت ارتجاعی باقی مانده و تیرها زودتر از ستون­ها تسلیم شوند و با شکل­پذیری مناسب خود، انرژی زلزله را مستهلک کنند. اتصالات باید بتوانند در بارهای حدی با شکل­پذیری مناسب غیر ارتجاعی خود ظرفیت تحمل قاب را بالا ببرند. ظرفیت باربری قاب خمشی به مقدار زیادی به مقاومت تک­تک تیرها و ستون­ها بستگی دارد. قاب خمشی به علت پیوستگی­اش در مقابل بارهای جانبی، اساساً به وسیله خمش تیرها و ستون­ها پاسخ نشان می­دهد. شکل ۲-۲ روابط نیروی افقی- تغییر مکان را برای قاب­های پرتال با مقیاس حقیقی تحت یک بار افقی سیکلی نشان می­دهد. در شکل الف چون هیچ نیروی قائمی اعمال نمی­ شود، چرخه­های هیسترزیس دوکی شکل هستند.]۵[
شکل۲-۲ : رفتار چرخه­­ای قاب خمشی (الف) بدون بار قائم (ب) با بار قائم
در یک آزمایش طبیعی در زلزله نورثریج ۱۹۹۴ لوس­آنجلس بعضی از قاب­های خمشی فولادی در اتصالات­شان دچار خرابی شدند که به نظر می­رسد اتصالات جوشی، شکل­پذیری مورد انتظار را نداشته­اند. از این­رو در این سیستم­ها حداکثر توجه باید به کیفیت اتصال و شکل­پذیر بودن آن معطوف گردد.]۶[

سیستم قاب مهاربندی شده همگرا^[۷]

قاب­های مهاربندی شده با اتصالات هم­مرکز از متداول­ترین سیستم­های باربر جانبی است. با افزایش تعداد طبقات ساختمان، استفاده از سیستم قاب خمشی مقاوم به جهت نداشتن سختی جانبی کافی برای محدود کردن تغییرشکل­ها، اقتصادی نخواهد بود. ازاین­رو سیستم مهاربندی شده همگرا، از مفیدترین سیستم­ها، جهت کنترل تغییرمکان­های جانبی است. به علت پیکر­بندی خرپاگونه، این سیستم دارای صلبیت جانبی بسیار زیادی است، به­ طوری­که یک سیستم قاب مهاربندی همگرا در مقایسه با سیستم قاب خمشی سیستم نظیر آن می ­تواند تا ده برابر سخت­تر باشد. از این­رو استفاده از آن برای مقابله با نیروهای جانبی اقتصادی­تر است. همچنین سهولت طراحی و اجرا نیز از نقاط قوت این سیستم است. اما همان­طوری­که در این بخش توضیح داده خواهد شد رفتار لرزه­ای آن در محدوده غیر خطی، که سازه در هنگام زلزله­های شدید و متوسط، وارد آن می­ شود، چندان رضایت­بخش نیست.

انواع مهاربندهای همگرا

بعضی از انواع مهاربندهای همگرا و خصوصیات آنها در اینجا معرفی می­ شود:

مهاربندی ضربدری^[۸]

این نوع مهاربند که در شکل ۲-۳-الف نشان داده شده است، دارای ظرفیت کششی بالا و ظرفیت کمانشی فشاری پایینی می­باشد. در نگاه اول انتخاب این مهاربند از دیدگاه اقتصادی ممکن است انتخاب مناسبی باشد، اما نتایج تحلیل دینامیکی نشان می­دهد که برای قاب­های مهاربندی­شده چند طبقه زمانی­که شدت حرکت زمین از یک حد مشخص فراتر می­رود، تغییر­شکل خمیری در یک طبقه بخصوص متمرکز خواهد شد. این واقعیت به این جهت است که ظرفیت هرز انرژی قاب­های مهاربندی­شده در مقایسه با قاب­های بدون مهاربند کمتر است. به همین دلیل است که اخیراً سعی شده است تا در نواحی با خطر زلزله­خیزی بالا از این نوع مهاربند استفاده نشود.

مهاربندی نوع K ^[۹]

این نوع مهاربند که در شکل ۲-۲-ب دیده می­ شود، باعث تسلیم ستون­ها در هنگام زلزله می­ شود. در این مهاربندها از آنجایی­که در یک عضو فشار و در عضو دیگر کشش وجود دارد. با توجه به این­که مقاومت فشاری کمتر از مقاومت کششی است، این اختلاف باعث تولید برش و لنگر خمشی در ستون­ها می­گردد، از این­رو بهتر است از این نوع سیستم استفاده نشود.

مهاربندی V ^[۱۰]

در هنگام زلزله این سیستم مهاربندی باعث تسلیم تیر می­ شود که به خاطر وجود دال کف، باعث تغییر شکل آن نیز خواهد شد. به هر حال ظرفیت اتلاف انرژی آن بالاتر از انواع قبلی می­باشد. ضمن آنکه در صورت خرابی تیر، این مسئله موضعی خواهد بود. (شکل ۲-۲-پ)

مهاربندی قطری^[۱۱]

مهاربند قطری در یک جهت کششی و در جهت دیگر فشاری عمل می­ کند. این شکل مهاربندی عملکردی شبیه به مهاربند ضربدری دارد. ضمن آنکه طول آزاد مهاربند بلندتر بوده و توسط مهاربند دیگر مهار نشده است. (شکل ۲-۲-ت)

(ت)
(پ)
(ب)
(الف)
شکل۲-۳ : سیستم­های باربر جانبی فولادی
(الف)مهاربند ضربدری (ب) مهاربند K (پ)مهاربند V (ت) مهاربند قطری

رفتار مهاربندهای همگرا در هنگام زلزله

بررسی رفتار مهاربندهای همگرا در محدوده خطی و در هنگامی­که نیروهای ناشی از زلزله در محدوده الاستیک هستند، بسیار ساده است. اما وقتی­که سازه وارد محدوده غیر­الاستیک خود می­ شود، مهاربند رفتار هیسترزیس پیچیده­ای داشته و رفتار نامتقارن در کشش و فشار از خود نشان می­دهد و به طور متناوب و تکراری تحت دوران در لولای پلاستیکی بوده که بر اثر کمانش در فشار و تغییر طول پلاستیک بعد از تسلیم در کشش، بوجود می ­آید. رابطه بین نیروی محوری و تغییر شکل محوری از نظر تئوری از شرایط تعادل، شرط تسلیم و قانون سیلان^[۱۲] مربوطه که همگی در مفصل خمیری به­کار برده می­ شود، به­دست می ­آید.]۵[
اعضای مهاربند با شرایط انتهایی غیر ساده را می­توان به کمک مفهوم طول موثر حل نمود. همچنین مشخص شده است که شکل چرخه­های هیسترزیس عمدتاً با نسبت لاغری KL/r تغییر می­ کند و دیگر اینکه رفتار محدوده تغییر­شکل­های بزرگ نیز ممکن است متأثر از شکل مقطع عرضی باشد، زیرا احتمال وقوع کمانش موضعی و یا کلی وجود دارد. کمانش موضعی معمولا سبب ترک­خوردگی در قسمت­ های وسطی و انتهایی عضو می­ شود. بنابراین جزئیات اتصال انتهایی باید چنان باشد که تمرکز تنش به وجود نیاید. علاوه بر این مقاومت اتصال انتهایی بایستی بزرگتر از مقاومت تسلیم عضو مهاربند باشد، در غیر این صورت قبل از تسلیم عضو، ممکن است شکست ترد اتصال به وجود آید.
این رفتار پیچیده باعث شده است که در طراحی مهاربند همگرا، رفتار الاستیک در نظر گرفته شود. این روش طراحی باعث می­ شود که در بعضی از طبقات مهاربند طراحی شده قوی­تر از مهاربند مورد نیاز باشد، همچنین نیروهای طراحی توزیع شده در تیرها و ستون­ها اغلب با مقادیر واقعی توزیع نیرو در زلزله تفاوت داشته باشد. این اختلاف باعث می­ شود که زلزله به طبقات ضعیف­تر آسیب وارد کند. همچنین کمانش جانبی مهاربند ممکن است به اعضای غیر­سازه­ای نیز آسیب برساند.
بنابراین ملاحظه می­ شود که سیستم­های مهاربندی همگرا علی­رغم آنکه سختی یا صلبیت جانبی زیادی دارند، ولی رفتار لرزه­ای نامناسبی از خود نشان می­ دهند. از این­رو اکثر آیین­ نامه­ های معتبر اخیراً ضرایب کاهش نیروی (R ) پایینی را برای مهاربندهای همگرا پیشنهاد داده­اند. در جهت بهبود رفتار غیرخطی مهاربندهای همگرا با حفظ سختی آنها راه­های مختلفی پیشنهاد شده است که از آن جمله می­توان به مهاربندهای خارج از محور اشاره نمود که در قسمت بعدی توضیح داده خواهد شد.
روش دیگر برای بهبود رفتار این نوع مهاربند، رساندن مهاربند تحت بار محوری فشاری به حد تسلیم است که با جلوگیری کردن از کمانش عضو توسط یک مکانیزم خارجی میسر می­ شود.]۷[

سیستم قاب مهاربندی شده واگرا^[۱۳]

در ساختمان­های بلند جهت کنترل تغییر مکان­های جانبی سازه­، استفاده از قا­ب­های مهاربندی شده نسبت به قاب صلب خمشی اقتصادی­تر می­باشد و در این راستا مهاربندهای ضربدری به خاطر سختی بالا رواج بیشتری داشته است، ولی این سیستم از لحاظ معماری با محدودیت­هایی روبرو بود و برای رفع این محدودیت­ها از مهاربندهای خارج از مرکز استفاده شد. ( شکل ۲-۳ )

شکل۲-۴ : نمونه­هایی از سیستم­های واگرا
این نوع مهاربند در ابتدا صرفا برای کنترل تغییر مکان­های جانبی و رفع محدودیت­های معماری مورد توجه بود و به رفتار واقعی آن توجهی نشده بود. ولی با پیشرفت علم مهندسی زلزله و با توجه به پدیده شکل­پذیری و ظرفیت جذب و استهلاک انرژی در سازه­ها و با توجه به مساله کمانش و ظرفیت پایین جذب انرژی در مهاربندهای ضربدری، مهاربند خارج از مرکز به عنوان سیستمی مناسب برای مقابله با نیروی زلزله معرفی شد.
این سیستم سازه­ای هم قابلیت ­های قاب­های خمشی و هم قابلیت ­های قاب­های با مهاربند همگرا را داراست. سیستم یاد شده هم دارای ظرفیت جذب انرژی بالا و هم مقاومت جانبی مناسب می­باشد. در دهه هشتاد میلادی و پس از آن ساختمان­های متعددی با سیستم مهاربند واگرا ساخته شده و رفتار مناسبی را در مقابل زلزله­های شدید از خود نشان داده­اند.]۸[
در این سیستم، مهاربند به جای برخورد به محل اتصال تیر و ستون، با فاصله کمی از گره اتصال تیر به ستون، به تیر بالای آن برخورد می­ کند که در این حالت تیر بین محل اتصال مهاربند تا محل اتصال به ستون، تیر پیوند نامیده می­ شود. این تیر پیوند مانند فیوزی شکل­پذیر عمل کرده و از وارد شدن نیروی بیش از حد به مهاربندها و کمانش آنها جلوگیری می­ کند و جذب و استهلاک انرژی از طریق تغییر­شکل­های خمشی و یا برشی ایجاد شده در تیر پیوند صورت می­گیرد.
در قاب­های واگرا نیروهای محوری مهاربندهای قطری یا به ستون­ها منتقل می­ شود و یا به صورت خمشی و یا برشی به تیر پیوند منتقل می­ شود و رفتار جانبی لرزه­ای سازه ترکیبی از عملکرد خمشی-برشی تیرها و ستون­های دهانه مهاربندی شده و عملکرد کششی-فشاری مهاربندها می­باشد.
با انتخاب مناسب هندسه سازه­ای، یک قاب با مهاربندی واگرا می ­تواند سختی قاب با مهاربندهای همگرا را داشته باشد، بعلاوه در طی اعمال چندین مرحله بارگذاری شدید، تیر پیوند به صورت غیر­ارتجاعی تغییر­شکل داده و جذب انرژی به صورتی که در قاب­های خمشی ملاحظه می­گردد، انجام خواهد شد. مزیت این سیستم در مستهلک کردن انرژی جذب شده می­باشد که با توجه به ضوابط خاص طراحی از کمانش مهاربندها جلوگیری به عمل آمده و حلقه­های هیسترزیس پایداری خواهد داشت.
با این حال این سیستم نیز با موانعی روبروست. به عنوان مثال ظرفیت جذب انرژی توسط پیوند برشی که قسمتی از شاه­تیر اصلی قاب است، تامین می­ شود که تعمیر و یا جایگزینی آن بعد از یک زلزله شدید وقت­گیر و پر­هزینه است. در ضمن المان مهاربندی و پیوند برشی وقتی فعال می­ شود که سازه تحت اثر زلزله­های قوی و مخرب قرار گیرد و در زلزله­های کوچک، پیوند برشی در حالت الاستیک باقی می­ماند. بنابراین تیر پیوند به خاطر اندازه و محل قرارگیری­اش، یک محل مناسب برای حالت­های نهایی تنش و کرنش می­ شود که آنالیز و طراحی سازه را بسیار پیچیده می­ کند. در نهایت این­که در این سیستم برای فعال شدن تیر پیوند باید اتصال تیر به ستون به صورت صلب باشد. به­ طور خلاصه هزینه ساخت این سیستم بالا می­باشد.]۷[
فصل سوم: مهاربند مقاوم در برابر کمانش

مقدمه

امروزه تحقیقات زیادی در زمینه کنترل ارتعاشات نامطلوب سازه­ها انجام گرفته است و روش­های جدیدی در این راستا پیشنهاد و آزمایش شده است. در روش­های قدیمی­تر، ساختمان با توجه به خصوصیات ذاتی خود به گونه ­ای طراحی می­ شود که در بارگذاری­های سنگین جانبی همچون زلزله، با رفتار غیر خطی اعضای اصلی سازه­ای یا مهاربندها موجبات استهلاک انرژی را فراهم آورد تا بتواند به این شکل پایداری خود را حفظ کند.]۲[
این مسئله موجب مشکلاتی می­ شود که در زیر به چند مورد از آنها اشاره می­ شود:
در قاب­های مهاربندی همگرا، مهاربندها شکل­پذیری محدود و استهلاک انرژی کم در بارگذاری چرخه­ای دارند و شکست اتصالات بصورت ترد می­باشد. هم­چنین رفتار چرخه­ای مهاربند پیچیده بوده و رفتار نامتقارن در کشش و فشار از خود نشان می­دهد و بخصوص در مقابل بارهای فشاری یکنواخت یا بارهای چرخه­ای در محدوده غیر الاستیک ذاتاً با زوال مقاومت مواجه می­ شود. این رفتار پیچیده باعث شده است که در طراحی مهاربند همگرا رفتار الاستیک در نظر گرفته شود. این روش طراحی باعث می­ شود که در بعضی از طبقات، مهاربند طراحی شده قویتر از مهاربند مورد نیاز باشد و نیروهای طراحی توزیع شده در تیرها و ستون­ها اغلب با مقادیر واقعی توزیع نیرو در زلزله تفاوت داشته باشد.]۳[
در قاب­های مهاربندی شده، عضو مهاربند ممکن است در اثر نیروی فشاری وارده دچار کمانش جانبی شود. این کمانش ایجاد شده در عضو باعث ایجاد یک نقص در مقطع مهاربند می­ شود که باعث می­ شود که مقطع مورد نظر در سیکل­های بعدی بارگذاری رفتار مطلوب مورد انتظار را از خود نشان ندهد. هم­چنین کمانش جانبی ایجاد شده در مهاربند ممکن است به اعضای غیر­سازه­ای نیز آسیب برساند.]۳[
هنگامی­که از اعضای اصلی یک سیستم برای جذب انرژی استفاده می­ شود احتمال فروپاشی و ناپایداری سیستم افزایش می­یابد. به این شکل که با از بین رفتن یک یا چند عضو اصلی که شرایط بحرانی­تری دارند و این خود ناشی از عدم توانایی ما در توزیع یکنواخت نیرو می­باشد، پیشروی گسیختگی در اعضا با سرعت بیشتری انجام می­ شود و در نهایت موجبات فروپاشی سیستم فراهم می­گردد.
اجزای اصلی سازه­ای معمولا برای انجام وظایفی طراحی می­شوند و این در حالی است که ترکیب نیروهای مختلف و طراحی مناسب آن برای انجام وظایف دیگر سخت و پیچیده و با ریسک بالایی همراه است. به بیان ساده­تر اعضایی که موظف به تحمل بارهای قائم می­باشند، هنگامی­که در معرض بارهای جانبی قرار می­گیرند از عهده وظایف خود به خوبی بر­نمی­آیند. این در حالی است که در صورت گسیختگی اعضایی که دارای وظایف مختلفی هستند، سیستم از چند ناحیه آسیب می­بیند. از طرف دیگر امکان آنالیز و طراحی درست نیز سخت و دشوار می­ شود.
در زمان بعد از زلزله، به علت ایجاد تغییرشکل­های غیرخطی برای اعضای اصلی سازه، امکان استفاده مجدد از آن و ترمیم اعضای اصلی از بین می­رود و این باعث هدر رفتن سرمایه ­های مالی و زمان می­ شود.

تیپ­های آلودگی اغلب با علائم زیر تصحیح می­شوند.
–= اندازه جوش­ها پایین تر از تیپ آلودگی.
++= بعضی از جوش­ها کوچکتر از حد معمول تیپ آلودگی هستند.
+= بعضی از جوش­ها بزرگتر از تیپ آلودگی هستند.
C = کلروز بیشتر از حد معمول تیپ آلودگی
N = نکروز بیشتر از حد معمول تیپ آلودگی
اقتباس از (Roelfs et al., 1992)
شکل 3-2) تیپ­های آلودگی Puccinia triticinia بر روی لاین­های بک کراس رقم تاچر با یک ژن مقاوت به زنگ برگ. تیپ­های آلودگی 0 تا 2 به عنوان مقاوم و تیپ­های آلودگی 3 تا 4 به عنوان حساس در نظر گرفته شده ­اند (Roelfs et al., 1992).
3-4: آزمایشات میکروسکوپی
72 ساعت (سه روز) پس از مایه زنی گیاهچه­ها و قرار دادن آن­ها در شرایط مطلوب برای جوانه زنی اسپورها، از هر کدام از ارقام مایه زنی شده سه برگ را به عنوان نمونه برداشته و از هر کدام قطعاتی به طول پنج سانتیمتر جدا کرده و آن­ها را درون پتری دیش حاوی محلول رنگ بری (2 قسمت اتانول 95% و 1 قسمت اسید استیک) قرار داده به صورتی که محلول تمام سطح برگ را بپوشاند، پس از سه روز قطعات برگ را از محلول در آورده و به آرامی شستشو داده وباید مراقب بود که کنیدیوم­ها از بین نروند سپس برگ­ها را درون محلول حاوی 1 قسمت اتانول 95% و 2 قسمت لاکتوفنل (20 گرم فنل، 20سی سی آب، 20 سی سی اسید لاکتیک و 40 سی سی گلیسرول) قرار داده و در طول انتقال باید مراقبت‌های لازم را انجام دهیم تا کنیدی­ها از بین نروند، پس از دو روز که قطعات برگ تقریبا شفاف شدند آن­ها را در محلول رنگ آمیزی (تریپان بلو 1% و لاکتوفنل) قرار داده و پس از دو روز قطعات رنگ آمیزی شده را بیرون آورده و بر روی لام­های شیشه ­ای قرار داده و با ریختن 2 قطره گلیسرول 50% بر روی آنها، آنها را فیکس کرده و سپس بر روی آنها لامل­های 50×22 میلی متری قرار داده و برای جلوگیری از تبخیر گلیسرول و نگهداری بیشتر اسلایدها دور آن­ها را لاک گرفته و در یخچال چهار درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند. سپس اسلایدهای آماده شده را در زیر میکروسکوپ با بزرگنمایی 40X مشاهده نموده و تعداد اسپورهای جوانه زده و تعداد اسپورها در هرکدام از مراحل که در زیر طبقه بندی شده ­اند شمارش شدند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول3-3 ساختمان­های تولید شده به وسیله قارچ پس از جوانه زنی بر اساس مشاهدات اولیه توسعه قارچی:

جوانه زده با لوله­های جوانه تنها
Germinated with germ tube only

تشکیل لوپ اپرسوریوم
Formation of appressorial lobes

تشکیل شاخه­ های اپرسوریوم
Formation of appressorial branch

طویل شدن هیف­های ثانویه
Formation of elongating secondary hyphe

تشکیل پود میسلیوم
Formation of mycelia wet

(Ahmadi., 2001)
شکل 3-3: ساختمانهای تولید شده به وسیله قارچ بر روی گندم A) جوانه نزده B) جوانه زده با جوانه انتهایی D) تشکیل لوپ اپرسوریوم D) تشکیل شاخه های اپرسوریوم E) طویل شدن هیف های ثانویه
5-3 آزمایشات مزرعه­ای
ارقام گندم در مزرعه، در دو آزمایش مجزا (بدون استرس و تحت استرس بیماری زنگ) با فاصله 50 متر از هم به منظور جلوگیری از آلودگی گیاهان موجود در آزمایش بدون استرس، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با دو تکرار و فاصله بوته­ها روی خطوط 15 سانتی­متر و فاصله خطوط از هم 25 سانتی­متر کشت شدند که هر ردیف به عنوان یک کرت در نظر گرفته شد.
3-5-1 آزمایش بدون استرس
ابتدا بذور درون گلدان­های کوچک کشت شده و در گلخانه نگهداری شدند و پس از اینکه دارای چند برگ شدند به زمین آماده شده (ابتدا زمین شخم و سپس دیسک و فارو زده شد) منتقل شدند و عملیات داشت شامل آبیاری، مبارزه با علف­های هرز ، مبارزه با آفات و … صورت گرفت.
3-5-2 آزمایش تحت استرس بیماری
در این آزمایش نیز مثل قبلی بذور درون گلدان کشت شدند و زمانیکه به ابتدای مرحله دو برگی رسیدند با اسپورهای زنگ قهوه­ای مایه زنی شدند و پس از تعیین تیپ آلودگی و مقاوم سازی یا آداپته کردن گیاهچه­ها به زمین منتقل شدند.
3-5-3 صفات اندازه گیری شده