۲۳

۳۳

۶۶

۱۲۱۰

اصفهان

۲۳

۴۸

۱۰۶

۱۲۶

۱۸۳۱

۳-۱۰-۱- ویژگی­های جمعیتی
مرور اطلاعات جمعیتی در محدوده مورد بررسی بیانگر افزایش جمعیت در شهرهای محدوده و کاهش آن در روستاهای محدوده است. همچنین در تمامی محدوده شاهد افزایش تعداد خانوار‌ها و کاهش میانگین بعد خانوار (نسبت جمعیت به تعداد خانوار) بوده‌ایم.
کاهش جمعیت و افزایش تعداد خانوار می‌تواند نشان­دهنده ایجاد خانوارهای جدید ناشی از ازدواج، مهاجرت (چه به داخل و چه به خارج) و کاهش میزان موالید باشد.
جمعیت روستای کوچری در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب ۴۱۲ و ۳۱۷ نفر شمال بر ۱۲۰ و ۱۲۴ خانوار بوده است[۱۹]، در نتیجه میانگین بعد خانوار در این روستا در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب ۴/۳ و ۶/۲ نفر بوده است. کم شدن جمعیت و افزایش تعداد خانوار‌ها می‌تواند نشان دهنده کاهش موالید، تشکیل خانوارهای جدید و وجود مهاجرت در این روستا باشد چرا که مهاجرت چه به صورت برون­کوچی و چه به صورت درون­کوچی به این علت که عمدتا مجرد گزین است باعث کاهش بعد خانوار می‌شود و کاهش بعد خانوار نیز به افزایش تعداد خانوار منجر می‌گردد.
جمعیت شهر قم در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب ۹۵۱۹۱۸ و ۱۰۷۴۰۳۶ نفر شامل بر ۲۴۰۳۳۹ و ۲۹۹۷۵۲ خانوار بوده است[۱۹]، در نتیجه میانگین بعد خانوار در این شهر در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب ۴ و ۶/۳ نفر بوده است. از آنجاییکه شهر قم همچون دیگر شهرهای بزرگ ایران مهاجرپذیر است، کاهش بعد خانوار در آن بیشتر ناشی از مهاجرت‌های فردی به این شهر است که باعث کوچک شدن بعد خانوار شده است.
جمعیت شهرهایی که آبرسانی می‌شوند در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب ۱۰۵۵۰۱ و ۱۳۱۸۸۳ نفر شامل بر ۲۴۵۱۵ و ۳۷۰۲۰ خانوار بوده است[۱۹]. بعد خانوار در این شهر‌ها در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب ۳/۴ و ۶/۳ نفر بوده است. افزایش جمعیت و تعداد خانوار‌ها در کنار کاهش بعد خانوار در این شهر‌ها، علاوه بر تشکیل خانوارهای جدید می‌تواند ناشی از مهاجرت‌های فردی به این شهر‌ها باشد.
در کل محدوده مورد بررسی اعم از روستا و شهر، نسبت باسوادی روندی افزایشی داشته و معمولا افزایش میزان باسوادی زنان بیشتر بوده است. در این رابطه می‌توان به افزایش امکانات آموزشی از یکسو و همچنین تغییر نگرش نسبت به آموزش زنان از سوی دیگر اشاره کرد.
میزان باسوادی در روستای کوچری در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب ۷/۵۷ و ۸/۶۳% بوده است. این میزان برای مردان ۳/۷۰ و ۱/۷۳% و برای زنان ۶/۴۴ و ۱/۵۵% بوده است[۱۹]. این ارقام نشان می‌دهند که افزایش میزان باسوادی در این روستا بیشتر ناشی از افزایش میزان باسوادی در بین زنان این روستا بوده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

میزان باسوادی در شهر قم در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب ۹/۸۲ و ۱/۸۷% بوده است. این میزان برای مردان ۴/۸۷ و ۹۱% و برای زنان ۲/۷۸ و ۱/۸۳% برآورد گردیده است[۱۹]. این ارقام نشان می‌دهند که افزایش میزان باسوادی در بین زنان این شهر است.
۳-۱۰-۲– آثار تاریخی و وضعیت گردشگری
طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در ۳ استان قم، مرکزی و اصفهان به اجرا در می‌آید. در زیر به صورت خلاصه به بررسی آثار تاریخی و وضعیت گردشگری این ۳ استان پرداخته شده است.
الف- استان قم:
درباره قدمت قم و تاریخ بنای آن اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند که این شهر پیش از دوره اسلام وجود داشته و بعضی هم می‌گویند که شهر قم بعد از اسلام بنا گردیده است.
باستان شناسان، کناره‌های غربی ایران (قم، سیلک، کاشان و ساوه) را از نخستین و قدیمی‌ترین مناطقی می‌دانند که جماعات اولیه انسانی در آن استقرار یافته و تمدن‌های اولیه را پی­ریزی کرده‌اند. در این صورت قدمت قم و نواحی پیرامون آن به چند هزار سال پیش می‌رسد. نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر در منطقه قمرود نیز بر صحت این نظر دلالت دارد. با این وجود، تعداد زیادی از مورخین، محققین و جغرافی­نویسان قدیم، معتقدند که قدمت شهر قم به پیش از اسلام نمی‌رسد و در دوره اسلامی ساخته شده است، ولی نوعی آبادانی در آن وجود داشته که از مفهوم شهر در آن روزگار بسیار دور بوده است.
در حال حاضر، قم یکی از مراکز مهم تشیع در ایران و جهان است و علما و محدثین نامی از آن­جا برخاسته‌اند. وجود حوزه علمیه قم اهمیت مذهبی این شهر را بیش از پیش فزونی بخشیده است.
از جمله جاذبه‌های گردشگری این استان عبارتند از مسجد جامع قم، امامزاده شاه حمزه، چهارطاقی نویس، حمام عسکر خان، گنبدهای سبز، تیمچه بزرگ بازار قم، خانه ملاصدرا، مدرسه غیاثیه، بیت امام، مدرسه فیضیه، بازار کهنه، آستانه مقدسه حضرت معصومه و مسجد جمکران.
ب- استان مرکزی:
با توجه به مطالعات باستان‌شناسی و تاریخی، سابقه سکونت در این نقطه از ایران زمین به هزاره دوم و سوم قبل از میلاد باز می‌گردد. بعد‌ها تمدن‌هایی در این سرزمین شکل گرفت که هنوز آثاری از آن‌ها در تپه‌های باستانی و نقاط مختلفی از این سرزمین وجود دارد که خود حکایت از رد پای اقوام مختلف دارد. بعد‌ها با ورود اقوام آریایی و اختلاط آن‌ها، این نژاد‌ها در هم آمیختند. پس از اسلام نیز اقوام دیگری از جمله ترکان و مغولان در این سرزمین سکنی گزیدند و با مردمان این نواحی در آمیختند. آتشکده آتشکوه واقع در ۸ کیلومتری جنوب شرقی شهر نیمور محلات یکی از آثار تاریخی با ارزش استان است.
از جمله جاذبه‌های گردشگری این استان عبارتند از محوطه تاریخی خورهه، مسجد جامع ساوه، سرای مهر، حمام چهار فصل، مقبره پروفسور حسابی، غار چال نخجیر و چشمه‌های آب گرم محلات.
ج- استان اصفهان:
اصفهان به لحاظ واقع شدن در مرکز جغرافیایی ایران و با داشتن آب و هوایی معتدل و خاکی حاصلخیز و آب کافی زاینده­رود، از دیرباز به عنوان مکانی برای سکونت، مورد توجه بوده است.
از جمله جاذبه‌های گردشگری این استان عبارتند از مسجد امام اصفهان، آرامگاه پیر بکران، حمام فین، عمارت دارالطبیخ، مسجد جامع اردستان، باغ فین، مسجد جامع نائین، خانه عامری، مسجد حکیم، پل خواجو، خانه امین، سی و سه پل اصفهان، مدرسه و مسجد چهارباغ، مسجد جامع نطنز، برج‌های کبوترخانه اصفهان، خانه قزوینی‌ها، مسجد شیخ لطف الله، مسجد جامع زواره، مناره علی، خانه بروجردی، خانه طباطبایی، مسجد و مدرسه آقابزرگ، بازار اصفهان، محوطه باستانی سیلک کاشان، چهرطاقی یا آتشکده نیاسر، غار ویس، هتل عباسی، میدان نقش چهان، روستای ابیانه و رودخانه زاینده رود.
در مطالب بالا که در آن‌ها به طور کلی به آثار باستانی استان‌ها پرداخته شد، نشان داده شد که هر ۳ استان متاثر از طرح، دارای قدمت تاریخی و به تبع آن آثار باستانی بسیاری هستند. اما در مشاهدات میدانی به عمل آمده، آثار تاریخی بارزی در مسیر انتقال مشاهده نشد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل نتایج
در این فصل پس از شناسایی وضعیت موجود محیط­زیست منطقه در محیط­های مختلف که در فصل قبل ارائه شد، با جمع آوری داده ­ها و اطلاعات، بازدیدهای میدانی، مطالعه سوابق برخی طرح­های انتقال آب در ایران و نیز مشاوره با متخصصان و اساتید راهنما به بررسی و پیش ­بینی اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر روی محیط­های مختلف (محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی، بیولوژیکی و اقتصادی-اجتماعی) و در دو مرحله اجرایی و بهره ­برداری طرح پرداخته شده است تا پس از آن بتوان به انجام ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم پرداخت.
۴-۱- بررسی اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی
۴-۱-۱- اثرات به وجود آمده در صورت عدم اجرای طرح بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی
در صورتی که طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم به اجرا در نمی­آمد، اثرات ناشی از فعالیت‌های مرحله­های اجرایی و بهره ­برداری این طرح بر محیط­زیست محل اجرای آن، منتفی می­شد و تغییری در محیط زیست منطقه رخ نداده و در عین حال اثرات مثبت و سودمند اجرای طرح بر کیفیت زندگی جوامع تاثیر پذیر از پروژه نیز تحقق نخواهد یافت.
در وضعیت کنونی، برداشت از آب­های زیرزمینی در محدوده دشت‌های خمین، محلات، گلپایگان و به طور کلی دشت‌های حوزه آبریز دریاچه نمک، به دلیل مصارف شرب، بهداشتی و کشاورزی، این منابع را دچار افت شدید سطح آب زیرزمینی نموده است. در صورتی که طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم که از اهداف آن تامین آب شرب شهرهای قم، خمین، محلات، گلپایگان و روستاهای مسیر انتقال می‌باشد، صورت نمی­گرفت، روند فعلی برداشت از منابع آب زیرزمینی ادامه یافته و با توجه به نیاز آتی جمعیتی، افزایش نیز می‌یابد و در آینده با افت شدید سطح آب زیرزمینی روبرو خواهیم بود. لذا می‌توان پیش ­بینی نمود که عدم اجرای طرح می‌تواند در دراز مدت تاثیرات زیان باری بر کمیت آب زیرزمینی در محدوده دشت‌های مذکور بر جای گذارد.
انجام فعالیت‌های مرحله اجرایی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مراحل مختلف، نیازمند استفاده مقطعی از آب رودخانه قمرود در طول مسیر انتقال خواهد بود. لذا در صورت عدم اجرای این طرح، این اثر نیز وجود نداشته و کمیت آب رودخانه قمرود دستخوش تغییر نمی‌گردد.
همچنین در طی عملیات آماده سازی مسیر خط انتقال، رودخانه قمرود در مقاطعی قطع می‌گردد. این عملیات می‌تواند منجر به افزایش ذرات معلق و گرد و غبار در آب و در نتیجه کاهش موقتی کیفیت آب گردد. عدم اجرای طرح، این اثرات را در پی ندارد ولی از آنجا که کیفیت آب رودخانه قمرود در شرایط موجود نیز مطلوب نیست، می‌توان پیش ­بینی نمود که در صورت عدم اجرای طرح نیز به مرور زمان نه تنها بهبودی در کیفیت آب رودخانه به وجود نمی‌آید، بلکه با توجه به برداشت فعلی آب، از کیفیت و کمیت آن بیش از پیش کاسته خواهد شد.
از عمده‌ترین فعالیت‌های اثرگذار در شکل زمین و توپوگرافی، می‌توان به عملیات حفاری و خاکبرداری اشاره نمود که کیفیت منظر را نیز به ویژه در مرحله اجرایی تحت تاثیر قرار می‌دهد. در صورت عدم اجرای طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم، نیازی به عملیات خاکبرداری و خاکریزی نبوده و تغییری در توپوگرافی طبیعی محدوده مسیر ایجاد نمی‌گردد.
۴-۱-۲- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی
به منظور آماده سازی مسیر خط انتقال آب، نیاز به عملیات گسترده خاکبرداری و خاکریزی در طول مسیر است. این عامل می‌تواند سبب بهم ریختگی در شکل ظاهری و مورفولوژی طبیعی منطقه گردد. انفجار، برداشت منابع قرضه، جاده سازی، استقرار کمپ موقت و تغییر کاربری زراعی حاصل از آن که پس از تملک اراضی صورت می‌پذیرد نیز سیمای طبیعی محل اجرای عملیات را دستخوش دگرگونی نموده و پیامد منفی بصری به دنبال خواهد داشت.
انجام عملیات حفاری، خاکبرداری و خاکریزی و نیز برداشت منابع قرضه، از مهم‌ترین فعالیت‌های اثرگذار بر بافت طبیعی خاک منطقه می‌باشد. به علاوه، فشردگی و آلودگی خاک ناشی از رفت و آمد کارگران، عبور و مرور ماشین آلات راهسازی، انباشت مصالح مورد استفاده، تخلیه پسماند‌ها، نشت مواد نفتی ناشی از تعویض روغن و تعمیرات و همچنین آماده سازی بستر جاده، عامل بروز تغییرات برگشت ناپذیر در تراکم و بافت خاک در طول مسیر لوله­گذاری و جاده­سازی می‌باشد. همچنین انجام عملیات عایق سازی لوله­ها، دفع پساب و پسماند کمپ‌ها و تعمیر و نگهداری ماشین آلات نیز از جمله فعالیت‌هایی هستند که باعث ایجاد تغییرات منفی بر کیفیت خاک خواهند شد.
عملیات اجرایی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم، در برخی مقاطع به ناچار موجب قطع مسیر آبراهه‌ها، مسیل‌ها و نیز رودخانه قمرود خواهد شد. این عملیات علاوه بر انحراف موقتی مسیر رودخانه، موجب افزایش کدورت و مواد معلق در آب می­گردد. دفع پساب و پسماند ناشی از کمپ‌های موقت و کارگاهی و همچنین تردد و نگهداری ماشین­آلات نیز می‌توانند باعث کاهش کیفیت منابع آب‌های سطحی منطقه گردند.
عملیات عایق سازی لوله­ها به علت استفاده از سیمان و قیر و انتشار گازهای آلاینده و بوی ناخوشایند، عملیات حفاری و خاکبرداری به سبب انتشار گرد و غبار، عملیات انفجار به علت استفاده از مواد منفجره و تصاعد گازهای حاصل از این مواد، احداث جاده‌های دسترسی و تردد و تعمیر و نگهداری ماشین آلات نیز به جهت فعالیت ماشین آلات و تولید گرد و غبار اثر منفی بر کیفیت هوا می‌گذارند.

• • حضور پیاپی اهل کتاب در مسجدالنبی برای گفتگو با معصومین^[۱۱۶۴]

  ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• حضور بردگان غیرمسلمان در میان خانواده‌های مسلمان^[۱۱۶۵]

• ازدواج غیرمسلمانان و احکام مربوط به آن

زﮐﺮﯾﺎ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﻧﻘﻞ ﻧﻤﻮده ﮐﻪ ﺑﺮ اﻣﺎم ﺻﺎدق(ع) وارد ﺷﺪم و ﻋﺮض ﻧﻤﻮدم: ﻣـﻦ از اﻫـﻞ ﮐﺘﺎب ﺑﻮده‌ام و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه‌ام و ﻫﻨﻮز ﺧﺎﻧﻮاده‌ام ﻧﺼﺮاﻧﯽاﻧﺪ. ﻣﻦ ﺑﺎ آﻧ‌ﻬﺎ در ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ زﻧـﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ آﻧ‌ﻬﺎ و از ﻃﻌﺎم آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮرم؟ اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد: آﯾﺎ ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮک ﻣـﯽﺧﻮرﻧـﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ: ﻧﺨﯿﺮ وﻟﯽ ﺷﺮاب ﻣﯽﻧﻮﺷﻨﺪ. اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد: «ﻫﯿﭻ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد، ﺑﺎ آﻧ‌‌ﻬـﺎ ﺑﺨـﻮر و ﺑﻨـﻮش».^[۱۱۶۶] علامه مجلسی در ذیل این روایت می‌نویسد: این که امام به‌وی فرمود: هم‌غذایی با بستگان غیرمسلمانش جایز است دلیل بر آن است که مسیحیان ذاتا پاک‌اند و ناپاک شدن آنها بر اثر آلوده شدن به نجاسات است.^[۱۱۶۷]
محمدحسن زمانی در بیان دلایل طهارت اهل‌کتاب می‌نویسد: «با توجه به این‏که خداوند در این آیه ۵ سوره مائده طعام اهل کتاب را براى مؤمنان حلال ‏فرموده است و لفظ «طعام‏» به شهادت کتب لغت و فهم عرف به‌معناى هرگونه‏خوردنى مى‏باشد و شامل غذاهاى پخته شده هم مى‏شود، این آیه بر حلال بودن ‏غذاهاى پخته‌شده به‏دست اهل‌کتاب براى مؤمنان دلالت مى‏کند و چون شستن‏ ظرف و طبخ غذا، حتى نان – مخصوصا در آن زمان – معمولا با مباشرت دست‏ بوده‏است، اگر بدن اهل کتاب ذاتا نجس شرعى باشد، مطمئنا همه غذاهاى پخته شده و ظرف‏هاى آنان نیز نجس و خوردن آن غذاها حرام مى‏باشد. پس حلال شمردن ‏غذاهاى پخته‌شده اهل کتاب براى مسلمانان، مستلزم پاک دانستن آن غذاها و ظرف‏ها و پاک دانستن دست‌ها و بدن آنان است، و اگر بدن و دست‏هاى اهل کتاب ‏ذاتا نجس شرعى باشد که طبعا ظروف غذا و تمام غذاهاى پخته شده به‌دست آنان‏ نیز نجس مى‏شود، دیگر تشریع حلیت طعام و غذاهاى اهل کتاب براى اهل ایمان، بى‏اساس و بدون فایده مهم خواهد بود؛ زیرا از ظاهر این آیه شریفه چنین بر مى‏آید که غرض از این تشریع، امکان بهره‏مندى مسلمانان از غذاهاى اهل کتاب و تسهیل ‏امر بر مسلمانان به‌سبب رفت و آمد و معاشرت با یهودیان و مسیحیان، و نیز ممتاز دانستن پیروان ادیان آسمانى، در مقابل مشرکان و بت‏پرستان است.»^[۱۱۶۸]
به‌طور کلی، نگره قرآن به ‌اهل کتاب و دیگر شرایع این‌گونه است که آنان را با همه کاستی‌ها در آموزه‌ها و رفتارها گاه به‌جهت اعمال و رفتار پسندیده‌ای که از خود بروز می‌دهند، می‌ستاید و درباره ایشان می‌فرماید: «همه اهل کتاب یکسان نیستند. از میان آنان کسانی درست‌کردارند که آیات الهی را در دل شب می‌خوانند و سر به ‌سجده می‌نهند و به‌ خدا و روز قیامت ایمان دارند و به‌کار پسندیده فرمان می‌دهند و از کار ناپسند باز می‌دارند و در کارهای نیک شتاب می‌کنند و آنان از صالحان و شایستگان هستند.»^[۱۱۶۹]
در حقیقت در میان اهل کتاب کسانی هستند که به ‌اصول سه‌گانه توحید و قیامت و نبوت (آیات الهی که نازل شده) ایمان دارند و به‌ عمل صالح می‌پردازند. این‌گونه ستایش و توصیف مومنان شرایع دیگر موجب می‌شود که نوعی هماهنگی فکری و عملی میان آنان با مسلمانان پدید آید. این همان چیزی است که در آیه‌ای دیگر از آن به ‌کلمه «سواء» تعبیر کرده و از مومنان می‌خواهد که اهل کتاب را به ‌این عنوان به‌سوی خود بخوانند تا جبهه واحد و یگانه‌ای را در برابر دشمنان توحید و دین پدید آورند.^[۱۱۷۰]
بر پایه همین آموزه‌های قرآنی است که پیامبر(ص) با ورود به‌ مدینه و ایجاد دولت اسلامی اقدام به‌صدور منشور مدینه می‌کند و شرایع دیگر آسمانی را به‌عنوان شرایع توحیدی به‌رسمیت می‌شناسد. هرچند که نقدهای صریح و روشنی بر برخی از اصول و باورهای ایشان وارد می‌سازد با این‌همه اصل را همزیستی مسالمت‌آمیز با آنان قرار داده و همگان را بدان می‌خواند.^[۱۱۷۱] با دقت در آیات قرآن و سیره معصومان علیهم‏السلام، درمى‏یابیم که اهل کتاب داراى احترام بوده‏اند و این احترام به‌خاطر انسانیت بوده است.^[۱۱۷۲]
اما درباره همزیستی با غیر اهل کتاب باید گفت که در آیات قرآنی که در اوج اقتدار دولت اسلامی و نیرومندی مسلمانان در حجاز نازل شده است آیاتی یافت می‌شود که به‌بیان چگونگی برخورد با غیراهل کتاب و شرایع آسمانی پرداخته است. در این آیات اصل را صلح و همزیستی همراه با شرایطی بیان می‌کند. در این آیات همزیستی مشروط به ایمان به شرایع نیست^[۱۱۷۳] بلکه هر کسی که از تجاوز و سلطه کناره گرفت می‌تواند در محیط خود زندگی کند.^[۱۱۷۴] قرآن کریم در میان غیرمسلمانان، هیچ‏گونه شرافتى براى مشرکان قایل نشده است.^[۱۱۷۵]
۷-۶-۱-۲- یک مثال از تعامل رهبر معظم انقلاب با اهل کتاب
«.. صبح روز کریسمس (عید پاک ارامنه) آقا فرمودند اگر خانه چند ارمنی و آشوری برویم خوب است. ما آدرسی از ارامنه نداشتیم. سری به کلیساهایشان زدیم که آن ها از ما بی‌خبرتر بودند! رفتیم بنیاد شهید، دیدیم خیلی اطلاعات ندارند! کمی اطلاعات خانواده شهدا را از بنیاد شهید، مقداری از کلیساها و یک سری هم توی محله‌ها پیدا کردیم و با این دیدگاه رفتیم. صبح رفتیم در محله مجیدیه شمالی گشتیم، دو سه خانواده شهید ارمنی پیدا کردیم. در خانه‌ها را زدیم و با آن ها صحبت کردیم. توی خانواده مسلمان‌ها که ما می‌رویم، سلام می‌کنیم و می‌گوییم از هیئت آمدیم؛ از بسیج، پایگاه ابوذر، بالاخره یک چیزی می‌گوییم و کارتی نشان می‌دهیم. بین ارمنی‌ها بگوییم از بسیج آمدیم که… بالاخره کارت صدا و سیما نشان دادیم و گفتیم از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران هستیم. امشب که شب کریسمس شماست می‌خواهیم فیلمی از شماها بگیریم و روی آنتن بفرستیم.
برای نماز مغرب و عشا با یک تیم حفاظتی وارد مجیدیه شدیم. گفتیم اسکورت که حرکت کرد به ما ابلاغ می‌کنند. اسکورت هم به هوای این که ما در منطقه هستیم زیاد با بی‌سیم صحبت نکنند که مسیر لو نرود. یکی از افراد آن مرکز با بی‌سیم مرا صدا کرد و گفت که شخصیت سر پل سیدخندان است! سر پل سیدخندان تا مجیدیه کم‌تر از سه چهار دقیقه راه است. من سریع از ماشین پیاده شدم. درِ خانه شهید ارمنی را زدم. خانمی در را باز کرد. ما با یاالله یاالله خواستیم وارد شویم، دیدیم نمی‌فهمد! بالاخره وارد شدیم؛ چون کار باید می‌کردیم. گفتیم نودال و اَمپِکس (و چیزهایی که شنیده بودیم کارگردان‌ها می‌گویند) بروند تو! یک ذره که نزدیک شد، دوباره بی‌سیم اعلام کرد که ما سر مجیدیه هستیم. من هم با فاصله کمی که بود به این خانم می‌خواستم بفهمانم این جوری جلوی آقا نیاید، گفتم: ببخشید، الآن مقام معظم رهبری دارند مشرف می‌شوند منزل شما! گفت: قدم روی چشم، تشریف بیاورد. گفتید کی؟! من اسم حضرت آقا را گفتم. نمی‌دانم داستان بازرگان و طوطی را شنیده‌اید، تا اسم آقا را گفتم افتاد وسط زمین و غش کرد!! داد بیداد کردیم، دو تا دختر از پله آمدند پایین. یاالله یاالله گفتیم و بهشان گفتیم که مادرتان را فعلاً جمع کنید. مادر را بردند توی آشپزخانه.
دخترها گفتند: چه شد؟! گفتم: ببخشید! ما همان صدا و سیمای صبح هستیم که آمده بودیم. ولی الآن فهیمدیم که مقام معظم رهبری می‌آیند منزلتان، به مادرتان گفتیم غش کرد. فکری کنید. این‌ها شروع کردند مادر خودشان را به حال آوردن. بی‌سیم اعلام کرد که آقا پشت در است! من دویدم در خانه را باز کردم. آقا از ماشین پیاده شد تا وارد خانه بشود. آمد توی در خانه نگاه کرد و گفت: سلام علیکم. گفتم: بفرمایید! گفت شما؟! نه این که آقا ما را نمی‌شناخت، بلکه یعنی تو چه کاره‌ای؟! گفتیم: صاحب خانه غش کرده! گفت: کس دیگری نیست؟ گفتیم آقا شما بفرمایید داخل. گفت: من بدون اذن صاحب خانه داخل نمی‌آیم!
ضدحفاظت‌ترین شکل ممکن این است که مقام معظم رهبری توی خیابان اصلی توی چهار راه، با لباس روحانیت با آن عظمت رهبری خودشان بایستند، همه مردم هم ایشان را ببینند و ایشان بدون اذن وارد خانه کسی نشوند! من دویدم رفتم توی آشپزخانه. به یکی از این دخترها گفتم آقا دم در است؛ بیایید تعارف کنید بیایند داخل! لباس مناسبی تنشان نبود. گفتند: پس ما لباسمان را عوض کنیم. به آقا گفتیم: که رفته‌اند لباس مناسب بپوشند، شما بفرمایید داخل. گفتند: نه، می‌ایستم تا بیایند! چند دقیقه‌ای دم در ایستادند. ما هم سعی کردیم بچه‌هایی که قد بلند دارند را بیاوریم، مثل نردبان دور ایشان بچینیم که معظم له پیدا نباشند. راه دیگری نداشتیم. چند دقیقه معطل شدیم. چون دانشجو بودند لباس دانشجویی مناسب داشتند. یکی از دخترها، دوید و آقا را دعوت کرد و آقا رفتند داخل اتاق.
آقا من را صدا کرد؛ گفت این‌ها پدر ندارند؟ گفتم: نمی‌دانم. چون صبح نپرسیده بودم. گفت بزرگ‌تر ندارند؟ برادر ندارند؟ رفتیم آن اتاق پشتی. گفتم: ببخشید، پدرتان؟ گفتند، مرده. گفتیم، برادر؟ گفتند، یکی داشتیم شهید شده. گفتیم، بزرگتری، کسی؟ گفتند، عموی ما در خانه بغلی می‌نشیند. حالا چه کلکی بزنیم عمو را از خانه بیرون بیاوریم؟ با این هیبت و این تیپ و قد و قواره، شکل و اسلحه! هرچه هم بخواهی بگویی من کسی نیستم، قیافه ات تابلو است!
در خانه بغلی را زدیم. یک آقایی آمد دم در سلام کردم. گفتم، ببخشید! امر خیری بود خدمت رسیدیم. این بنده خدا نگاه کرد، یک مسلمان بسیجی، خانه یک ارمنی آمده، چه امر خیری؟! خودش تعجب کرد. رفت لباس پوشید آمد دم در. محترمانه باهاش پیچیدیم توی خانه برادر خودش. بعد از بازرسی قضیه را بهش گفتیم: رهبر نظام آمده این جا، این‌ها چون بزرگتری نداشتند، خواهش کردیم که شما هم تشریف بیاورید. او را داخل که بردیم و آقا را که دید، مُرد! یک جنازه را یدک کردیم و بردیم نشاندیم روی صندلی کنار آقا! این‌‌ها به‌خودی خود زبانشان با ما فرق می‌کند؛ سلام علیک هم که می‌خواهند بکنند کلی مکافات دارند! با مکافاتی بالاخره با آقا سلام و احوال پرسی کرد و در نهایت یک همدمی را برای آقا مهیا کردیم. … مادر و دخترها لباس مناسب پوشیدند و آمدند پایین. وقتی وارد اتاق شدند، آقا تعارفشان کردند در کنار خودشان، کنار همان عمویی که نشسته بود. بعد هم گفتند: مادر! ما آمده‌ایم که حرف شما را بشنویم؛ چون شما دچار مشکل شده بودید. دخترها آمدند نشستند. آقا اولین سؤالشان این بود که شغل دخترها چیست؟ گفتند: دانشجو هستند. آقا خیلی تحسینشان کرد و با این‌ها کلی صحبت کردند. توی این حالت، این دختر سؤال کرد که آب، شربت، چیزی برای خوردن بیاورم؟ من خودم نمی‌دانستم که بگویم بیاورد یا نیاورد؟ آقا می‌خورد یا نمی‌خورد؟ نمی‌دانستم. رفتم کنار آقا، از آقا سؤال کردم، گفتم: آقا این‌ها می‌گویند که خوردنی چیزی بیاوریم؟ آقا گفتند: ما مهمانشان هستیم. از مهمان می‌پرسند چیزی بیاورند یا نیاورند؟! خُب اگر چیزی بیاورند ما می‌خوریم. بعد خود آقا گفتند: بله دخترم! اگر زحمت بکشید چایی یا آب‌میوه بیاورید، من هم چایی، هم آب میوه شما را می‌خورم. این‌ها رفتند چایی آوردند، آقا خورد؛ آب میوه آوردند، آقا خورد؛ شیرینی آوردند، آقا خورد! … ما چهل دقیقه با این خانواده بودیم، که به اندازه چند کتاب درس گرفتیم. آقا در خانه ارامنه آب، چایی، شربت، شیرینی و میوه‌شان را خوردند؛ اما بعضی از دوستان ما نخوردند! … با آن‌ها خداحافظی کردیم و به سمت دفتر به راه افتادیم. وقتی رسیدیم آقا فرمودند: این بچه‌ها را بگویید بیایند! آمدند. فرمودند: «این کار احمقانه چه بود که شما کردید؟! ما مهمان این خانواده بودیم. وقتی خانه‌شان رفتیم چرا غذایشان را نخوردید؟! این اهانت به آنها محسوب می‌شود. نمی‌خواستید داخل نمی‌آمدید.»^[۱۱۷۶]
۷-۶-۲-کفار حربی و مشرکان
سیره پیامبر بزرگ اسلام (ص) مملو از برخوردهای کریمانه و مدارای ایشان در روابط اجتماعی است. پیامبر در جریان پیمان صلح حدیبیه با شرایط مشرکان تا حد ممکن مماشات نمود و به‌ اصحاب اعلام کرد که با استناد به‌ آیات قرآن فتوح بزرگی در پیش است.^[۱۱۷۷] اما به‌همان میزان در امور مربوط به‌یکتاپرستی و اصول، دارای قاطعیت و با صلابت بودند. پیامبر حاضر نمی‌شدند به‌خاطر خوشایند دیگران، از اصولِ مسلم خود دست بردارند. هنگامی که بحیرا، در سنین نوجوانی پیامبر(ص)، از ایشان خواست تا به‌لات و عزی سوگند بخورد، پیامبر نپذیرفتند؛^[۱۱۷۸] تبلیغات گسترده قریش به‌شکل‌های مختلف از جمله شاعر و ساحر نامیدن وی در جهت تضعیف روحیه ایشان و انصراف مسلمانان از گرویدن به‌وی در هیچ برهه‌ای از مراحل دعوت، سبب نشد حتی برای یک‌لحظه از دعوت خلق غافل شود. با همین منطق، با پیشنهاد قوم ثقیف مبنی بر مشروط ساختن مسلمانی‌شان به ‌این‌که بت لات را تا سه سال خراب نکنند و نماز نخوانند، مخالفت کرد.^[۱۱۷۹] نزول سوره‌ی کافرون و ابلاغ آن از جانب پیامبر در پاسخ به ‌درخواست اسودبن مطلّب و عاص‌بن وائل و گروه دیگری از مشرکان، نمونه بارز دیگری از قاطعیت ایشان در امور مربوط به یکتاپرستی است.^[۱۱۸۰] همچنان که ابوسفیان به کاروانی که به‌مدینه می‌رفت پیام داد که پیامبر را به‌ جنگ و کشتار تهدید کنند. پیامبر در جواب تهدید آنان فرمود: حسبنا الله و نعم الوکیل.^[۱۱۸۱]
همه این مستندات حاکی از آن است که مسلمانان به‌عنوان پیروان آن حضرت، در روابط میان فردی خود با غیرمسلمانان نباید از اصول ارزشی و اعتقادی خود دست بکشند.
۷-۶-۲-۱– نهی از شرکت در مجالس کافران:
از حضور در مجالس و محافل کافران نهی شده است به‌ این‌دلیل که ممکن است آیات الهی در این‌گونه مجالس به استهزاء گرفته شود. قرآن مجید با بیانی حکیمانه تأثیرگذاری تلاش فرهنگی تبلیغاتی کافران را از نظر دور نداشته و برای در أمان ماندن مسلمانان دستوری صریح و قاطع می‌فرماید: «هرگاه شنیدید آیات خدا مورد انکار و ریشخند قرار می‌گیرد، با آنان منشینید تا موضوع بحثشان را تغییر دهند؛ چرا که در این‌صورت شما هم مثل آنان خواهید بود»(نساء/ ۱۴۰). تمسخر آیات الهی در مجالس کفار سبب وهن دین می‌شود و چنانچه مسلمانان در این امر کوتاهی کنند و مجالس آنان را ترک نکنند، به ‌وهن دین کمک کرده و کفار را در ادامه این کار جسورتر خواهند ساخت.
۷-۶-۲-۲– نهی از هم‌رازی باکافران:
رابطه همرازی با کافران با انواع دیگر رابطه با کافران تفاوت‌های روشنی دارد که صورت پنهانی و اعلام نشده آن بخشی از تفاوت‌ها است. «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از غیر خودتان، [دوست و] هم راز مگیرید [آنان] از هیچ نابکاری در حق شما کوتاهی نمی‌ورزند. آرزو دارند که در رنج بیفتید.»^[۱۱۸۲]
با توجه به شأن نزول آیه شریفه، رابطه پنهانی و اطلاعاتی با کافران نهی شده است؛ اگرچه ماهیت جاسوسی و خیانت نداشته باشد. طبق فرموده امام صادق علیه‌السلام، هر مومنی که راز خود را به کافران و یکی از مخالفان دینش بگوید گو این‌که از، دشمنان خدا شکایت کرده است. اما چنانچه کسی به یک مومن شکایت کرده و راز خود را بگوید گو این‌که به‌خدا شکایت کرده است.^[۱۱۸۳] و این‌که می‌بینیم خدای متعال در آیاتی از قرآن کریم، مومنان را از حَکَم قرار دادن طاغوت منع کرده است به‌ این‌دلیل است که این‌کار مصداقی از همرازی با کافران است. چون تصمیم بر ارجاع به ‌طاغوت که مصداق بارز آن مشرکان (کسانی که برخلاف حکم خدا و رسول خدا داوری می‌کنند) می‌باشند، با آموزه‌های دینی سازگاری ندارد. حَکَم قرار دادن مشرکان برای مسائل شخصی مستلزم کمک خواستن از آنان و نیز طرح راز با آن‌هاست.
۷-۶-۲-۳– نهی از ازدواج با کافران:
از مواردی که دین برای پیروان خود جایگاه و منزلت خاصی قائل شده و به‌صورت کنایی این منزلت را به ‌آنان یادآور می‌شود، مسئله ازدواج مسلمانان با کافران است. «و با زنان مشرک ازدواج نکنید، تا ایمان بیاورند، قطعاً کنیز با ایمان بهتر از زن مشرک است هرچند [زیبایی] او شما را به‌شگفت آورد، و به ‌مردان مشرک زن مدهید تا ایمان بیاورند. قطعاً برده با ایمان بهتر از مرد آزادِ مشرک است، هرچند شما را به‌شگفت آورد. آنان [شما را] به‌سوی آتش فرا می‌خوانند و خدا به‌فرمان خود، [شما را] به‌سوی بهشت و آمرزش می‌خواند.»^[۱۱۸۴]
اگرچه تعبیر (خیرٌ من مشرکه) و (خیرٌ من مشرک) در آیه شریفه۲۲۱^[۱۱۸۵] سوره بقره معنای کنایی حکمی داشته و انشای حکم می‌باشد، اما به‌زبان بیان مصلحت برای مؤمنان و توجه‌دادن آنان به‌ رعایت مصالح در روابط حقوقی و اجتماعی آمده است و این روش در عموم مسائل عرفی و جاری زندگی، که دین برای آن دستور و برنامه دارد، چه به‌صورت عام و چه خاص، جاری است و این‌گونه بیانِ مصلحت موجب می‌گردد مسلمانان به‌طور آگاهانه رفتار اجتماعی خود را با احکام و مصالح تبیین‌شده از سوی دین تطبیق دهند.
پیامبر دخترشان زینب را از ارتباط زناشویی با همسرش حکم‌بن ابی‌العاص که مشرک بود بر حذر داشتند.^[۱۱۸۶]
۷-۶-۲-۴– جداسازی کافران محارب از سایر کافران
در بررسی سیره نبی گرامی اسلام به ‌مواردی برخوریم که حاکی از قاطعیت ایشان در برابر دشمنان است: پیامبر بزرگ اسلام برای بار دوم ابوعزه را نبخشید و فرمود مومن از یک سوراخ دوبار گزیده نمی‌شود،^[۱۱۸۷] برای نشان دادن قاطعیت خود به‌کسانی که آرامش جامعه اسلامی را مختل می‌کردند، پس از پیمان شکنی یهودیان دستور قطع درختان عجوه قوم یهود را داد که به ان عاشقانه علاقه داشتند و پس از این دستور پیامبر، یهودیان در سوگ از دست دادن آن درختان گریبان چاک دادند؛^[۱۱۸۸] و آن حضرت دستور داد سرای سویلم را که متعلق به یهودیان بود و در آن بر ضد مسلمانان توطئه میکردند خراب کنند و بسوزانند^[۱۱۸۹] و از این قبیل برخوردهای سخت از سوی پیامبر گرامی اسلام گرچه از منظر روابط بین الملل و از موضع حاکمیت قابل بررسی است، اما به مسلمانان نیز گوشزد می‌کند که در روابط با چنین عناصری نباید از اصول مسلم خود کوتاه بیایند.
۷-۶-۲-۵– رد هدیه مشرکان
تفاوت گذاشتن میان اهل کتاب و مشرکان، از یک الگوی رفتاری قاعده‌مند در سیره اجتماعی نبی اکرم (ص) حکایت می‌کند. واقدی در کتاب خود نقل کرده است که پیامبر (ص) هدیه ابو براء مشرک را قبول نکردند. همچنین ایشان هدیه‌ی گروهی از مشرکان را (که ظرف شیری بود) نپذیرفتند و دستور دادند بهای آن شیر پرداخت شود.^[۱۱۹۰]
نتیجه‌گیری
اصل «دعوت» به‌عنوان مهم‌ترین اصل در ارتباطات میان‌فرهنگی، ناظر به فلسفه ارتباطات میان‌فرهنگی از نگاه اسلامی است و می‌توان گفت بر همه تعاملات مسلمانان در هر شرایطی حاکم است. دعوت الگویی است برای جذب غیرمسلمانان (جاهلان) به اسلام از طریق شیوه‌هایی که «کنشگر مسلمان» اتخاذ می‌کند. پیام قرآن کریم در مراحل اولیه، دعوت به خیر و نیکی است. دعوت به خیر در واقع، دعوت به اسلام است. در مرحله بعد از دعوت، اصل امر به معروف و نهی از منکر قرار دارد. استقامت و پایداری در راه خیر با امر به معروف ممکن می‌گردد. کاربرد امر به معروف و نهی از منکر در جایی است که معروف و منکر روشن شده باشد. «امر به معروف مربوط به کسی است که می‌داند، اگر نداند اصلا اسم آن امر به معروف نیست».^[۱۱۹۱] از همین‌رو، الگوی قیام امام حسین علیه‌السلام نه دعوت، بلکه امر به معروف و نهی از منکر بود.^[۱۱۹۲] بنابراین دعوت به خیر که همان دعوت به اسلام، فطرت، مشترکات یا عقل باشد، مقدم بر امر به معروف و نهی از منکر است. رابطه همنشینی دعوت با امر به معروف و تقدمش بر آن^[۱۱۹۳] در آیه نیز می‌تواند مؤید این نکته باشد. اما در عمل راهی جز دعوت به دین وجود نخواهد داشت. بر اساس دیدگاه قرآن، ارتباط وثیقی میان فطرت و دین وجود دارد؛ دین که کتاب تشریع الهی است، در درون انسان حضور دارد و این دین در فطرت او به صورت کتاب تکوین تجلی یافته است؛ یعنی اگر ممکن باشد که مقررات اعتباری دین، به صورت تکوین درآید، همان فطرت و حقیقت انسانی خواهد بود^.[۱۱۹۴] دین، حقیقت ثابتی است که در همه زمان‌ها و مکان‌ها تغییر در آن راه ندارد. این دین ثابت، با فطرت ثابت و همگانی بشر هماهنگ است. اما هر پیامبری که برای ابلاغ این دین ثابت به قوم و ملت خود مبعوث می‌شود، شریعتی نیز با خود دارد که این شریعت، با طبیعت متغیر و در حال حرکت انسان‌ها هماهنگ است. ازاین‌رو، دین خدا یکی است، اما شریعت‌ها متفاوت هستند.^[۱۱۹۵] در حال حاضر، مصداق واقعی دین، «اسلام»؛ است. فطرت و عقلانیت در دین اسلام مصداق پیدا می‌کند.
اصل تولی و تبری از نظر اهمیت در مرتبه بعد از اصل دعوت قرار دارد. همه کنش‌های یک مومن در یک نظام معنایی شکل می‌گیرد، به‌طوری که در تصور ایده‌آل، حتی حب و بغض او در نظام معنایی مومنانه جای می‌گیرد. اصل تولی و تبری قلمرو ابراز محبت را برای مومنان ترسیم می‌کند. نقش مهم دوستی‌ها و دشمنی‌ها در زندگی فردی و حیات جمعی مورد مورد توجه قرآن کریم است. به‌همین دلیل «تولی» و «تبری» بخشی از اصول مذهب تشیع قرار گرفته است. در سویه ارتباط فردی، دوستی و محبّت باید بر محور اعتقادات و ارزش‌های اسلامی شکل گیرد. روابط اجتماعی مسلمانان باید بر محور ایمان استوار باشد و لذا میزان پایبندی طرف ارتباط به ارزش‌های الهی با میزان نزدیکی یا دوری مسلمان(تولی و تبری) از او همبستگی خواهد داشت. ایمان به‌خدا مایه‌ی نزدیکی و کفر بر او مایه دوری است و این اصل چنان مهم است که حتی اگر والدین هم کفر را بر ایمان ترجیح دهند از دایره دوستی فرزندان خارج خواهند شد. و در سویه ارتباطات اجتماعی باید توجه داشته باشد که عضوی از جامعه‌ای است که ماهیتا با جوامع دیگر متفاوت است و سطح روابط او با اعضای جوامع بیگانه از نظر دینی نباید در سطح تعاملات درون جامعه خویش باشد. به همین دلیل از همرازی با کفار و مشرکین و نیز حضور در مجالسی که آیات الهی به سخره گرفته می‌شود، شدیدا مورد نهی واقع شده است. قرآن کریم حضرت ابراهیم ع را اسوه مسلمانان معرفی می‌کند و یکی از مصادیق پیروی از آن حضرت را دوری از غیرمومنان تا زمان ایمان آوردن آنها ذکر کرده است.^[۱۱۹۶]
تعلق به پیکره جامعه اسلامی حق دیگر بر مومنان ایجاد کرده است که براساس آن تعاملات میان‌فرهنگی مومنان در گستره‌ای شکل می‌گیرد که مغایر با عزت مسلمان و سیادت اسلام در دنیا نباشد. بنابراین حفظ عزت مسلمانان و سیادت اسلامی به یک اصل حاکم بر ارتباطات میان‌فرهنگی تبدیل می‌گردد. مبنای این اصل به «قاعده نفی سبیل» به‌عنوان یک قاعده مسلم فقهی برمی‌گردد. «مفهوم فقهی قاعد نفی سبیل آن است که در شریعت، حکمی که سبب سلطه کافران بر مومنان شود، وجود ندارد. مفاد قاعده نفی سبیل،^[۱۱۹۷] طرد هر نوع سلطه اعم از اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، نظای، فردی و اجتماعی است که سبب خدشه‌دار شدن عزت و برتری مومنان باشد یا موجبات ذلت و توهین آنان را فرآهم آورد. بنابراین در اسلام مطلق رابطه و همزیستی با کافران نفی نگردیده است؛ از این‌رو هر رابطه‌ای که متضمن سلطه توهین‌آمیز نباشد، جایز است.»^[۱۱۹۸] اصل حفظ عزت با «هویت»، که یک مسأله بسیار اساسی در مباحث میان‌فرهنگی است، پیوند وثیقی دارد. یک مسلمان هر جا و در هر شرایطی قرار بگیرد، عضوی از پیکره جهان اسلام است و شیوه تعامل او نباید چهره‌ جهان اسلام را خدشه دار کند. رولاند که یک روان شناس بین‌فرهنگی است، سه نوع هویت را در جهان شناسایی کرده است: ۱) هویت فردی، ۲) هویت خانوادگی و ۳) هویت معنوی.^[۱۱۹۹] هویت فردی همواره بر فرد و تفرد تاکید می‌کند. هویت فردی متعلق به فرهنگ‌های فرد گراست که معتقدند هر فرد بایستی حق داشته باشد طبق انتخاب فردی خودش عمل کند هرچند انتخاب او مورد پسند جامعه نباشد. ^[۱۲۰۰] هویت خانوادگی متعلق به مجموعه افرادی است که فرد دوست دارد خود را به آنها منتسب کند. به این ترتیب مسلمانان بر هویت معنوی (دینی) بیشتر اهتمام می‌ورزند. تینگ تومی در نظریه مذاکره هویت بر این نکته تاکید می‌کند که «داشتن احساس خوب درباره کسانی که فرد به آنها تعلق دارد، موجب موفقیت در تعاملات میان‌فرهنگی می‌گردد».^[۱۲۰۱] هویت جمعی و فردی یکی از مهمترین وجوه تمایز فرهنگ‌ها از همدیگر به‌شمار می‌رود.^[۱۲۰۲] به این نکته هم باید اشاره شود که هویت دینی برای مسلمانان، غیر از هویت دینی برای یهودیان است که با گاهی با نژاد یهودی یکی انگاشته می‌شود.
شیوه تعاملات میان‌فرهنگی از اصول دیگری مانند عدالت، احسان و کرامت نیز تاثیر می‌پذیرد که از آنها با عنوان «اصول اخلاقی و انسانی» تعبیر شد. این اصول ناظر به جایگاه مخاطب می‌باشند. در این سه اصل تفاوتی میان مسلمان و غیرمسلمان وجود ندارد. تعاملات اجتماعی مومنان همواره و با همگان باید عادلانه باشد؛ به همه‌ی انسان‌ها می‌توان احسان کرد و همه انسان‌ها از کرامت ذاتی برخوردارند.
اصل همزیستی متقابل عمدتا در شرایط همنشینی‌ها و تعاملات پایدارتر و بلندمدت‌تر مطرح می‌شود. تاکیدات مکرر آموزه‌های اسلامی بر احترام متقابل در قالب عدم توهین به مقدسات و فرهنگ و آداب و رسوم مخاطبان، حاکی از اهتمام بسیار زیاد دین اسلام به اصل همزیستی مسالمت‌آمیز است. برخورداری اقلیت‌ها از حق آزادی عمل به باورهای خود و نیز اجازه داوری براساس آیین خود آنها شاخص دیگری بر اصل همزیستی است.
اصول حاکم بر ارتباطات میان‌فرهنگی
تولی و تبری
عزت و سیادت اسلامی
اصول انسانی و اخلاقی
همزیستی
طبقه بندی مخاطبان
دعوت
مشترکات
اسلام
فطرت
موعود
تقدم مصالح معنوی بر مادی
تقدم مصالح جمعی بر فردی

: انرژی دوترون های فرودی

• • توان توقف^[۳۶]:

با بهره گرفتن از کد srim^[37] توان توقف دوترون ها در هدف گرافیت بدست می آید. داده های بدست آمده از کد srim را دربازه ۰.۵-۳MeV روی نمودار برده و تابع متناسب با داده‌ها را بدست می‌آوریم. شکل (۴-۱) نمودار توان توقف دوترون ها در هدف گرافیت را نشان می‌دهد.
تابع متناسب با داده‌های توان توقف برابر است با:
(۴-۳)
شکل(۴-۱) : توان توقف دوترون ها در گرافیت

• • سطح مقطع واکنش^۱۲C(d,n)¹³N

داده های سطح مقطع واکنش ^۱۲C(d,n)¹³N در پایگاه داده های EXFOR^[38]موجود است. شکل (۴-۲) سطح مقطع واکنش را نشان می‌دهد.
داده های موجود را در بازه ۰.۵-۳MeV در نظر میگیریم ومعادله متناسب با داده ها را بدست می‌آوریم. معادله متناسب با داده های سطح مقطع برابر است با:
(۴-۴)

شکل (۴-۲) : سطح مقطع واکنش^۱۲C(d,n)¹³Nگرفته شده از EXFOR [23]
رابطه های (۴-۲)، (۴-۳)، (۴-۴) را در رابطه (۴-۱) جایگذاری کرده ودر بازه ۰.۵-۲.۵ MeV نرخ واکنش را بدست می آوریم. شکل (۴-۳) نشان دهنده داده‌های بدست آمده برای نرخ واکنش می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل(۴-۳): نرخ واکنش،thick target yield
همان طور که در شکل مشخص است داده ها را برروی نمودار برده وتابعی متناسب با آن قرار داده ایم. معادله متناسب با داده های تیک تارگت،نرخ واکنش،برابر است با :
(۴-۵)
۴-۱-۲ محاسبه تعداد هسته های نیتروژن ۱۳
با استفاده ازمعادله (۴-۵) می‌توان تعداد هسته های N ^۱۳ تولید شده درگرافیت را محاسبه کرد. معادله (۴-۶) رابطه بین نرخ واکنش و تعداد هسته های نیتروژن ۱۳ را نشان می‌‌‌دهد.
تعداد هسته های نیتروژن۱۳ برابراست با: [۱۵]
(۴-۶)
توزیع طیف دوترون از تابع نمایی پیروی می‌‌کند به طوری که:[۱۵]
(۴-۷)
که در آن ، تعداد دوترون ها، E انرژی دوترون ها وn توان می‌باشد. که مقدار n از۲ تا ۹ گزارش شده است.
جدول (۴-۱) مقدار n درتابع نمایی متناسب با توزیع انرژی دوترون در مراجع مختلف را نشان می‌دهد.[۲۶]

مقدار n

محدوده انرژی اندازه گیری شده(MeV)

مقدار انرژی اولیه دستگاه(KJ)

سال انتشار مقاله

نویسنده

۵/۳

۶/۰-۰۳/۰

۵/۱۲

۱۹۸۲

Stygar

۵/۲

۸-۰۵/۰

۱۰-۶

۱۹۸۸

Nardi

۳

۵/۰-۰۸/۰

براین اساس برگرد چاه و چشمه‌ای یا در محدود واحه‌ای کوچک، چندخانوار گرد می‌آمدند، اما سایر خانوارها چاره‌ای جز جستجوی چاه و چشمه دیگری درجایی دیگر نداشتند و لذا هزاران روستای پراکنده، کوچک و کم ارتباط با یکدیگر بر پهنه سرزمین ایران اینجا و آنجا قارچ گونه روییدند. روستاهای کوچک و کم جمعیت و کم آب و بی‌بضاعت از نظر ابزار کار، تولیدی محدود داشتند و اگر بلای حکومت ستم شاهی نیز بر آن اضافه شود، مشخص می‌گردد. که چیز چندانی برای مبادله در چنته نداشتند، لذا به تجربه آموخته بودند که باید خودکفا باشند. از این رو روستاهای کوچک و پراکنده ترکیب ارگانیکی بین زراعت محدود دامداری کوچک و صنایع دستی پدید آورده، روزگار می‌گذراندند.اما خشکسالی ادواری و وجود صحرانوردان و بیابان‌گردانی که بقول لمبتون “هرگاه بر اثر افزایش طبیعی یا کم آبی، عدد مردم و حواشی مواشی ایل از حد مراعی موجود می‌گذشت. با ستیز و آویز و جز آن راهی مناطق ساکن می‌شدند” (۱۹۶: ۱۳۶۲: لمبتون) محیط را بی‌ثبات و ناامن ساخته بود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

روستاییان کم عده و بی‌ساز و برگ نه قادر به گردآمدن در نقاط محدود بودند، و نه به صورت پراکنده توان مبارزه با ایلات و عشایر و صحرانوردان و بیابان‌گردان را داشتند. لذا تشکیل حکومتی متمرکز با ارتشی حرفه‌ای متشکل از فرزندان خود روستاییان و متکی به بخشی از قوت لایموتشان را با همه کژی‌ها و کاستی‌ها پذیرا شدند و حکومت‌های متمرکز با سازمان عریض و طویل و ارتش حرفه‌ای یا دائمی زمینه طبیعی و پیدایش و رشد یافتند.
ضرورت انجام کارهای عمومی کار که مددکار زارعت کم رونق منطقه به شمارمی‌رفت و بیگاری گرفتن افراد را الزامی می‌ساخت. از یکسو (اموری مانند کشیدن شبکه‌های آبیاری…) و تمرکز نظامی – سیاسی ایلیاتی از سوی دیگر نیز سایر عواملی بودند که تمرکز سیاسی حکومت و مرکزیت آن را تسهیل کردند. نتیجتاً در ایران نیز چون سایر مناطق مشابه، نظام ستم شاهی سربرآورد و برای قرن‌ها چون بختکی برجان و مال و ناموس مردمان چیره شد. نظام حکومتی متمرکز، دستگاه اداری گسترده و وجود ارتش حرفه‌ای مقیم پادگان‌ها خودعامل مهم پیداییش شهر و شهرنشینی در آسیا و از جمله ایران به شمار می‌رود. بیهوده نیست که شهرسازی برای قرن‌ها از جمله اقدامات شاهان تلقی می‌شد و شمار زیادی از شهرهای ایران خاصه در دوران ساسانیان شهرهای شاهی لقب داشتند و بسیار از شهرها در حقیقت کلنی‌های اداری نظامی بودند” (پرهام ۱۳۵۳: ۱۷۰). از سوی دیگر، سازمان اداری و نظامی متمرکز همواره خریدار عمده کالاهای بسیاری است و این امر رشد پیشه وری و صنایع کارگاهی و دستی شهری را تقویت کرده، زمینه‌ساز رشد تجارت و مبادله می‌شود. مصرف تجملی اعیان و اشراف نیز، گرچه با شدتی کمتر بر این امر دامن می‌زند و امکان ایجاد بارکده‌ها یا شهرهای مبادلاتی و محل استقرار بازار را فراهم می‌آورد. قرارگرفتن ایران بر سر راه‌های اصلی ارتباط بین غرب و شرق با توجه به وسایل ناتوان طی فواصل جغرافیایی در آن روزگاران و ضرورت احداث توقفگاه‌های بیشماری که به شهر تبدیل شدند نیز از عوامل دیگر پیدایش سومین نظام معیشتی ایران یا نظام شهری به حساب می آید لذا از زمان‌های بسیار دور، در ایران شبکه‌ای از شهرهای سیاسی – نظامی، مبادلاتی – ارتباطی پدید آمد.
این شهرها گرچه تاریخ پر فراز و نشیبی را سپری ساخته‌اند و به طور ادواری با تهاجم اقوام همسایه ایران روبه رو و شماری حتی از صفحه روزگار محوشده‌اند، لیکن در زمان ثبات سیاسی و نتیجتاً رونق اقتصادی و امنیت ارتباطی شکوه و عظمتی در خور توجه به کف آورده و از همه مهمتر اجزا شبکه ای همگون و مرتبط با حساب می‌آمدند که به قول محقق معاصر خانم گیتی اعتماد (۱۳۳-۱۳۱: ۱۳۶۳) علاوه بر مرکز حکومتی نظامی و خدمات یا مبادلات منطقه مرکز ارتباطی تولیدات پیشه وری و گاه مرکز مذهبی و زیارتی نیز به شمار می‌رفتند و ارتباط ارگانیکی بین شهرهای کوچک و بزرگ هر منطقه از یکسو و شهرها و مراکز روستایی آنها از سوی دیگر برقرار بوده است.”
چنگ اندازی سرمایه‌داری جهانی به ایران با تحولات ساختاری عمده‌ای همراه شد. شهر مرکزی جانشین همزیستی سه نظام معیشتی گذشته (که نیازمند تحولی بنیادین و اساسی بودند) گردید و شهرنشینی وابسته به فراسوی مرزهای ملی، جای تحولی درونی ضروری را گرفت. شهرها بدون ارتباط با هم و به صورتی گسسته و در جهت ارضاء نیازهای سرمایه‌داری و برای مصرف، رشد معاصر خود را آغاز کردند. زیرا همان گونه که قبلاً اشاره شد، سرمایه‌داری نظامی است متکی به انباشت روز افزون و بی‌پایان سرمایه سرمایه انباشت شده باید مجدداً باز هم برای انباشت بیشتر به بازار باز گردد، براین اساس انباشت و افزایش و گسترش دم افزون سرمایه را منطق درونی و نیروی محرکه نظام سرمایه‌داری و علت پویایی آن خوانده‌اند و اقتصاد دانان معاصر با هر گرایشی به آن معترف‌اند. اما انباشت دائم الزاما زمانی به وقع می‌پیوندد که مصرف فراگیر شود و دائماً رو به فزونی نهد و استفاده از کالا و خدمات متنوع به الگوی غالب جامعه بدل شود. اما برای رسیدن به مصرفی بی‌پایان و رو به تزاید، تولید لازم است و لذا چاره‌ای باقی نمی‌ماند. مگر آنکه ظرفیت‌های تولیدی اقتصاد و جامعه در زمینه‌های متنوعی که به انباشت و انباشت مجدد ختم نمی‌شود، برای آینده‌ای مساعد، فعلاً رها شود. ماحصل چنین منطقی توسعه ناهمگون و نامتعادل ساختار جامعه و اجزاء آن است که باز هم از ویژگی‌های نظام سرمایه داری است.
براساس آنچه که به گونه‌ای گذرا طرح شد و بر پایه ضرورت توسعه ظرفیت‌های اقتصاد و جامعه، فعالیت‌های تولیدی همراه با نوآوری‌های روزمره، جوامع اروپایی غربی و شمالی را به نحوی درون‌زا یا برخاسته از شرایط تاریخی، و در ادامه تحولات ساختاری آن جوامع، از اساس دگرگون کردند. بر ویرانه‌های قرون وسطی، جامعه صنعتی غربی را در راستای آمال‌های سرمایه‌داری لیبرال پدید آوردند. زمینه‌های سود آور توسعه‌ای شگرف بخود دید و نوآوری‌از هر جهت رواج یافت شهرها به مرکز پرآشوب تحولات دنیای نوین تبدیل شد اما علیرغم توسعه کم نظیر، ناموزنی و عدم تعادل ذاتی نظام،که نتیجه وابسته بودن تولید و توسعه به سودآوری و انباشت است در بعد فضایی – مکانی spatial نیز منعکس شد و لذا در چارچوب کل جامعه و در درون شهرها مناطق ناهمگون پدید آمد. در مقابل مناطق اعیان نشین، محله‌های فقیرنشینslums که سکونتگاه‌ فقیرترین اقشار، ستم‌دیدگان و رانده شدگان از یکسو و انبوه “قانون ستیزان قانون گریز” از سوی دیگر است، قارچ گونه رویید.
با رشد درون‌زا ولی نامتعادل و در پرتو انقلاب‌های پی‌در پی علمی و فنی، تولید کشورهای صنعتی سرمایه‌داری انبوه و انبوه تر شد و لذا برکنار از تمهیدات متنوع و از جمله گرایش به کالای یکبار مصرف، گسترش مصرف از طریق ایجاد نیازهای کاذب و تنوع بخشیدن به شیوه‌ها و ابزار ارضا، نیازها، کم کردن دوره استهلاک کالا، بالابردن سطح زندگی اقشار مختلف جوامع غربی و حتی کارگران از طریق غارت منابع ملل محروم و به عنوان حق‌السکوت و برای مصرف و از خود بیگانگی بیشتر، افزودن بر ساعات فراغت از طریق خودکار کردن بخش‌های فرایند تولید (اتوماسیون) و طراحی شیوه‌های گذران اوقات فراغت در جهت مصرف بیشتر و متنوع‌تر و خلاصه هزار ترفند دیگر، مصرف پابه پای تولید افزایش نیافت. زیرا گاه بانوآوری کوچک و به ظاهر محدودی، تولید ده‌ها برابر زیادتر می‌شود ولی برای افزایش مصرف به همان میزان، تضمینی وجود ندارد. جلو افتادن تولید از مصرف که خود از دلایل اصلی بحران‌های ادواری تلقی می‌شود، گسترش جغرافیایی نظام سرمایه‌داری، مقدم بر همه شیوه‌های افزایش مصرف را که فهرست وار عنوان شد در دستور قرار داد. جهان سومی تامین کننده مواد خام و واسطه‌ای نیز باید به سپاه مصرف کالا و خدمات در جهت انباشت بی‌پایان و افزایش سلطه سیاسی برای تداوم وضع موجود بپیوندد و حداکثر برای سرهم بندی کالاهایی که براساس الگوی مصرف غربی طراحی‌ شده‌اند، آماده شود. از این روی و در جهت ارضاء نیازهای سرمایه داری غربی، توسعه برون‌زا یا تحمیلی مناطقی که به جهان سوم موسوم است و از جمله ایران، بدون توجه به شرایط تاریخی، بستر فرهنگی و نیازهای واقعی این قبیل جوامع آغاز و با هدایت غرب گسترش یافت. در جهان سوم نیز شهر مرکزی غربی، اما این بار فقط برای مبادله و مصرف و به عنوان مقر نمایندگی‌های شرکت‌های فراملیتی و ایستگاه‌های مبادلاتی، تکرار شد و در نتیجه پایتخت و با شدتی به مراتب کمتر چند شهر دیگر به سرعت رشد کرد و شهرنشینی شتابان ولی فوق‌العاده ناهمگون رخ داد. انبوه روستاییان آشنا شده به شهر پرآشوب نه از برای چرخانیدن چرخ‌های صنایع نوپا، بلکه بیشتر برای پادویی در بخش دولتی بیمارگونه و یا در بخش خصوصی بی‌ضابطه که حتی با بخش خصوصی غربی نیز از هیچ نظر قابل مقایسه نیست، سیل‌وار به شهرها سرازیر شدند و شرایط کنونی پدید آمد.
شهرنشینی شتابان و ناهمگون ایران، صرفاً با توجه به فرآیندی که طرح شد قابل درک است. اما باید توجه داشت که توسعه درون‌زا و برون‌زا، حتی در راستای نظام‌ سرمایه‌داری به نتایج کاملاً متفاوتی منجر می‌شود. ضعف شبکه زیرساختی ایران و اجبار سرمایه‌داری به تغییر سریع کشور، تمرکز بیش از حد را به ارمغان آورد. لذا تهران و با شدتی به مراتب کمتر دو یا سه شهر دیگر (مشهد، تبریز، اصفهان) به قطب‌های توسعه برون‌زا بدل شدند و بزرگ سری یا ماکرو سفالی در شبکه شهری کشور پدید آمد. این امر خاصه در سه دهه اخیر و به علت تحولات از بالا در روستا و به برکت افزایش شدید درآمد ارزی از طریق صدور نفت، سرعتی فوق‌العاده به خود گرفت و جمعیت اضافی روستاها و گاه کل روستا به صورت بنه‌کن به شهرها سرازیر شد و شهری شدن به صورتی ناهمگون رخ داد.
برای مثال در سرشماری سال ۱۳۶۵ مشخص شده است که ۴/۵۴ درصد از جمعیت کشور در ۴۹۶ شهر گردآمده‌اند(شهر به مکانی اطلاق شده که در موقع سرشماری دارای شهرداری بوده است). لیکن باید توجه داشت که کمی بیش از ۶۶ درصد جمعیت شهری فقط در ۴۰ شهر و اندکی کمتر از ۳۳ درصد جمعیت شهری کشور در ۴۵۶ شهر گرد آمده‌اند. علاوه بر این نزدیک به ۴۰ درصد جمعیت شهری کشور فقط در تهران بزرگ سکنی گزیده‌اند و جمعیت تهران نزدیک به ۴ برابر دومین شهر بزرگ کشور است.
وسعت تهران از نوزده کیلومتر مربع در سال ۱۲۷۹ شمسی به حدود ۶۰۰ کیلومتر مربع در سال ۱۳۶۴ رسیده است. یعنی در طول ۸۵ سال وسعت تهران بیش از ۳۰ برابر شده و جمعیت شهر در طی ۱۲۰ سال ۴۶ برابر رشد کرده است. علاوه بر این براساس آمارهای سال ۱۳۵۵ بانک مرکزی و مرکز آمار ایران، نیمی از محصول ناخالص ملی (بدون احتساب نفت)، ۴۰ درصد از کل سرمایه گذاری‌ها، ۶۰ درصد از کل سرمایه گذاری‌های صنعتی، ۸/۱۴ درصد از کل شاغلین کشور سهم تهران بوده است.
براساس آمارهای سال ۱۳۶۴ از مجموع ۶۵۹۶ کارگاه بزرگ صنعتی تعداد ۲۴۱۲ کارگاه در استان تهران مستقر شده‌اند. در واقع هر زمینه اقتصادی، اجتماعی، امکانات و تاسیسات و تسهیلات در نظر گرفته شود، تمرکز فوق العاده شدید آنها در تهران کاملاً مشهود است. بدنیست به برخی از این زمینه‌ها فهرست‌وار اشاره شود تا عمق تمرکز‌گرایی و فرایند شهری شدن شتابان و ناهمگون کشور، بیشتر برملا گردد و علل فوری (سطح خرد تحلیل) مهاجرت مشخص شود.
براساس اطلاعات مندرج در سالنامه آماری سال ۱۳۶۳ کشور، از مجموع ۹۷ جریده مجاز کشور ۷۱ جریده در تهران منتشر می‌شده است. از مجموع ۲۵۷ سینمای ایران ۷۲ سینما یعنی کمتر از یک سوم در تهران قرار دارد. از مجموع ۱۲۷۶ کودکستان دولتی ۵۲۸ کودکستان در استان تهران دایر بوده است. از مجموع ۳۲۳ آموزشگاه مختص آموزش فنی ۵۳ آموزشگاه در استان تهران قرار داشته است. از مجموع ۱۳۶۹۸ نفر کادر آموزشی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، ۷۲۰۵ نفر مقیم استان تهران بوده‌اند و از مجموع ۱۴۵۸۰۹ دانشجو ۷۶۷۲۳ نفر در استان تهران به تحصیل اشتغال داشته‌اند. از مجموع ۵۸۹ موسسه درمانی با ۷۰۱۵۲ تخت، ۱۵۰ موسسه با ۲۴۰۲۱ تخت در تهران قرار داشته‌اند. درصد سهم تهران و شهرهای بزرگ از وام و تسهیلات اعطایی بانک مسکن (به تعداد) در سال‌های ۱۳۵۹، ۱۳۶۰، ۱۳۶۱ به ترتیب ۴/۵۷ و ۹/۴۹ و ۷/۵۰ درصد بوده و در سال ۱۳۶۳ این درصد برای تهران به تنهایی برابر با ۲۳ بوده است. از کل ۵۷۵۴ واحد مسکونی در دست ساختمان بانک مسکن در پایان سال ۱۳۶۳ تعداد۲۹۵۷ واحد در تهران قرار داشته است.
براساس آمارهای سال ۱۳۶۳ از مجموع ۷۵۸۶ مهندس معمار و شهرساز، مهندس ساختمان و تاسیسات حدود ۶۲۴۸ نفر یا ۴/۸۲ درصد در تهران اقامت دارند. متاسفانه چنین تمرکز بالایی در شهر تهران به طور عمده زاده رشد سرطانی بخش سوم اقتصاد یا خدمات است.
براساس مدارک مرکز آمار ایران، سهم بخش خدمات از نظر اشتغال در کل کشور در سال ۱۳۴۵ معادل ۲۴ درصد بود که در سال‌های ۵۵ و ۶۵ به ترتیب به ۹/۳۰ و ۴۲ درصد رسید. این رقم برای شهرها در سال ۱۳۴۵ معادل ۹/۴۹ درصد و در سال ۱۳۵۵ معادل ۲/۵۵ درصد بود که در سال ۶۵ به ۵/۶۰ درصد رسید علاوه بر این برابر آمارهای سال ۱۳۵۹ از ۱۰۰ نفر شاغل تهرانی ۷۸ نفر آنها در بخش خدمات به کار اشتغال داشته‌اند. خدماتی شدن اقتصاد کشور، رشد شدید شهرنشینی (۶۲ درصد در دو دهه ۵۵-۱۳۳۵) تمرکز بسیار شدید جمعیت و امکانات در تهران، و سپس به درجاتی به مراتب کمتر در مراکز برخی از استان‌ها، همه موید حاشیه‌ای بودن اقتصاد و جامعه ایران و وابستگی شدید کشور مخصوصاً از ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۷ به شمار می‌رود که آثار آن تا به امروز ادامه یافته است و حتی به علت مشکلات اقتصادی، تعطیلی برخی از زمینه‌های تولیدی وابسته و جنگ تحمیلی و بالاخره مهاجرت‌های منطقه‌ای تشدید نیز شده است.
وابستگی اقتصاد و جامعه ایران، به ویژه در سال‌های یاد شده و علیرغم تزریق درآمدی سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار برای مدتی نزدیک به ۱۰ سال به اقتصاد کشور، و فروش مداوم ذخیره‌های طبیعی خدادادی به مدت بیش از یک قرن، تحقق یافته و حتی سالانه تشدید شده است. به قول آنتونیوکارلو در حقیقت ایران (دوران پهلوی)بیانگر و نشان‌دهنده واضح و روشن این حقیقت است که توسعه امری ساختاری است و نه معلول درآمدهای نفتی. هنگامی که دلارهای نفتی به ساخت‌های قدیمی‌ تزریق شوند. صرفاً چون فرو افتادن سنگی بر آب می‌‌ماند که لحظه ای مشخص شده سپس محو می‌شود و این درست چیزی است که در ایران رخ داده است…..
ایران در سال ۱۹۷۴ حدود ۶۰۰ میلیون دلار کالای غیرنفتی صادر کرده است و در عوض ۵/۶ میلیارد دلار کالا وارد کرده است که نتیجه آن کسری موازنه پرداخت ترسناکی است. علاوه بر این، در سال ۱۹۷۵ مبلغی برابر ۵/۴ میلیارد دلار نیز خرج واردات اقلام کشاورزی شده است که نشان می‌دهد همه ساله بخش مهمی از دلارهای نفتی به علت ناتوانی کشاورزی کشور از میان می‌رود. برنامه کشور ایران (دوران پهلوی) از کشاورزی چشم پوشیده است تا به صنعتی شدن سریع دست یابد. و لذا کشاورزی عقب‌تر و عقب‌تر مانده است. ایران با گیرافتادن در دام تورم جهانی، کسری تولیدات کشاورزی (و لذا ضرورت وارد کردن دم افزون غذای مردم) و حقوق سنگینی که به کارکنان خارجی می‌پردازد، خطر ورشکست شدن را به جان می‌خرد…. نظام ایران قبل از ۱۹۸۳ فرو خواهد ریخت.”(۱۹۷۷:۳۱ corrlo )
نتیجه فوری چنین شرایطی هجوم همه‌گیر به تهران و چند شهر بزرگ دیگر بوده است که همچنان ادامه دارد و انعکاس فوری این فرایند به شکل معضل سرپناه و کمبود مسکن جلوه‌گر می‌شود که نتیجه قهری آن زندگی در مسکن ناهنجار است. لذا بجا خواهد بود. تا به وضع مسکن در کشور به طور کلی و به ویژه در تهران پرداخته شده و اجتماع مساکن ناهنجار مورد بحث قرار گیرد.”^[۸۰]
مطلبی مختصر درخصوص شهرنشینی و اسکان غیررسمی در ایران در پایان نامه آقای رضا پایان با عنوان پدیده اسکان غیررسمی در ناحیه شهری قم به راهنمایی دکتر مصطفی مومنی آمده است که عنوان نمودن آن خالی از لطف نیست.
“کودتای مرداد ماه ۱۳۳۲، وابستگی تام تمام سازمان اقتصادی سیاسی کشور به سرمایه‌داری جهانی رادر پی‌دارد در تقسیم کار جهانی که در فردای پایان یافتن جنگ جهانی دوم رخ می‌دهد، اقتصاد کشورهای تحت سلطه به سوی اقتصاد تک محصولی سوق داده می‌شود، ایران به عنوان تولید کننده نفت، پایه‌های اقتصادی خویش را بر تولید روزافزون نفت قرار می‌دهد و از طریق دریافت بهره مالکانه نفت زیست می‌کنند.^[۸۱]
در حقیقت در دهه آخر ماقبل از اصلاحات اراضی یعنی دهه (۴۲-۱۳۳۲) با رونق نسبی زندگی شهری و عمده شدن نسبی مازاد اقتصادی حاصل از درآمد نفت، بخش کشاورزی اهمیت خود را از دست داده و شکاف شهر و روستا بیشتر شده و در نتیجه مهاجرت روستاییان به شهر نیز افزایش یافته است.^[۸۲] (۴/۱ درصد در سال) انجام اصلاحات اراضی در اوایل دهه ۱۳۴۰، افزایش درآمد حاصل از نفت، جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی به منظور سرمایه‌گذاری در بخش صنعت در درون شهر، سیاست‌های توسعه شهر و تصویب فرهنگ شهری و ایجاد زمینه‌های تضاد شدیدی اقتصادی بین شهر و روستا، گرایش‌های شهرنشینی را در ایران تقویت کرد و موج مهاجرت‌های روستایی را سبب گردید.
بدین ترتیب تمامی شرایط و تسهیلات لازم برای توسعه شهرنشینی شتابان فراهم آمد و شهرها یکی بعد از دیگری به گسترش فضایی خود دست زدند و در حالیکه حاشیه‌نشینی و خرابه نشینی در جای جای شهر و در خارج و داخل آن گسترش پیدا می‌کرد. جمعیت روزافزون در این مکان‌ها بر روی هم انباشته می‌شدند و بدین صورت شهرنشینی مشکل‌زا نمایان گردید.^[۸۳]
سرعت گرفتن مهاجرت‌های داخلی و افزایش سریع جمعیت شهرهای بزرگ و متوسط عوارض متعددی را در پی داشت و فوق تمرکز شهری در منطقه تهران، پیدایش حاشیه‌نشینان در حومه شهرهای بزرگ، فقدان و کمبود تاسیسات و تجهیزات زیرساختمانی در شهرها، وخامت روزافزون ارتباطات و ترافیک شهری، کمبود مسکن و بورس بازار زمین، برخی از این مشکلات هستند که باعث شد به طور روز افزون اعتبارات عمران شهری در بودجه‌های دولت افزایش یابد و تامین زیرساختمانی شهری به صورت یکی از اقلام مهم برنامه‌های عمرانی در آید.^[۸۴]
افزایش بهره مالکانه نفت در سال‌های ۱۳۵۰ هجری شمسی از افزایش بی‌سابقه قیمت نفت ناشی شده و نقش دولت روزی بخش قانون گذار و مجری را بیش از پیش تحکیم می‌کند. این جریان نخست بازار زمین را در شهر فعال کرد. از این به بعد سرمایه‌گذاری در زمین جای مهمی در میان عوامل سودآور اقتصادی باز کرد و سودآوران زمین به سراغ زمین‌های نزدیک و دور و زمین‌های کشاورزی رفتند. سودآوران زمین، تور خود را بر سر راه هر چه زمین هست گستراندند و به این ترتیب سوداگری زمین توسعه یافت و هر قطعه زمین چندین دست گردید و طی این فرایند، قیمت زمین شهری افزایش یافت و در نتیجه قیمت واحدهای مسکونی نیز بالا رفت. شهر توسعه یافت بدون آنکه توسعه زمین‌های شهری با آن هماهنگ باشد در این آمد و شد، غالب زمین‌های با ارزش کشاورزی به زیر ساختمان‌های شهری رفتند و شهر گسترش یافت، بدون آنکه ضوابط طرح جامع دیده شود و بدون آنکه مسئولان، تاسیسات و خدمات شهری و برنامه‌ای برای این گسترش تدارک دیده باشند، تا در مقابل گسترش بدون برنامه بایستند و از مشکلات شهری جلوگیری کنند. در این فرایند خانوارهای کم درآمد مجبور شدند در واحدهای مسکونی با کیفیت پایین در حاشیه شهرها زندگی کنند و از این به بعد شمال شهر و جنوب شهر محل سکونت افراد ثروتمند و فقر(فقیر) گردید و خطوط طبقاتی، درآمدی بخش‌های شمالی و جنوبی را به صورت مشخص از هم جدا کرد.^[۸۵]
تحولات جمعیت شهری و روستایی ایران طی سالهای ۵۵ تا ۷۵

سال
جمعیت
متوسط رشد سالیانه (درصد)
کل کشور به هزار نفر
شهری (درصد)
روستایی (درصد)

۱۳۵۵

۳۳۷۰۹

۰۳/۴۷

۹۷/۵۲

۹۱/۳
۴۶/۲
۴۷/۱

۱۳۶۵

۴۹۴۴۵

۲۹/۵۴

(حافظ)
معنی بیت: وقتی مگس در تار عنکبوت زندانی می شود ، گویا پاهای مگس مضراب تار عنکبوت است که آن را به آواز در می آورد، انگار که عنکبوت ساز عیش و زندگی می نوازد.
۹۹۷– قوت لایموت: بخور و نمیر. اقل مقدار قوت که آدمی از گرسنگی نمیرد.(دهخدا)
۹۹۹– آب شدن: کنایه از شوق زیاد؛ یعنی، از غایت شوق گداخته شدن.
۱۰۰۰– چهره گلرویان دیگر از سبزی خطّ او زرد ، پژمرده و بی طراوات شد.
۱۰۰۱– در راه طلب، سالکی نمی توان یافت، زیرا در جای جای راه سرهای از تن جدا افتاده است.
۱۰۰۳– دم نگه داشتن : دارای معنای دوگانه ایهامی: ۱٫گذراندن دم به ذکر خداوند ۲٫ حبس کردن نفس و حرف نزدن که اهل الله انجام می دهند.
۱۰۰۴– سخنم بی ته نیست: سخنم در بر دارنده معنی بسیاری است.
معنی بیت: سخنم ظاهری ساده دارد درحالی که دارای معنای بسیاریست درست مثل آیینه که به ظاهر ساده است ولی عکس هرچیزی در درونش آشکار می شود.
۱۰۰۵– گمره: سرگشته،آواره، کسی که راه درست زندگی را انتخاب نکرده .(فرهنگ فارسی معین)
«گمره »با« کمر »که معدوم است مناسبت دارد.
مفهوم بیت: مبالغه در توصیف نهایت باریکی کمر معشوق.
۱۰۰۸– معنی بیت: رنگ چراغ به هنگام صبح به خاطر ضربه سیلی پنجه خورشید تغییر کرده است ؛در نتیجه خود را از چشم پروانه می پوشاند.
مفهوم کلی بیت: چراغ در مقابل آفتاب نور و درخششی ندارد.
۱۰۱۰– خداوند این کلمات لطیف را در زبان من آفریده است.
نان به روغن افتادن : کنایه از موفق بودن ، وضع مالی خوب داشتن.
۱۰۱۲– حرکت مژگان چشم به نبض بیمار تشبیه شد.
این بیمار: منظور چشم یار که مست و خمار است.
۱۰۱۶- معنی بیت : از آنجا که ظاهر شدن خطّ یار موجب از بین رفتن پریشان حالی و ملال خاطر عاشقان می شود، می گوید : ظاهر شدن خطّ محبوب ، در دل من کدورتی ایجاد نمی کند بلکه موجب صفا و روشنی دلم می شود. همان طوری که آیینه از خاکستر و غبار صفا می گیرد و زلال می شود.
تشبیه بلیغ : «خط به گرد »، «آیینه به خانه»،« غبار به جاروب کش».
تشبیه مضمر «خط به غبار» و« دل به آیینه»
۱۰۱۸– غبار خاطر: کینه و اندوه.
به خاطر ماست: معنی ایهامی لطیفی دارد: ۱٫در ذهن و ضمیر ماست. ۲٫ به دلیل وجود ماست.
۱۰۱۹– لای: دردی شراب، گل نرم ته نشین شده.( فرهنگ فارسی معین)
معنی بیت: خمیر سرشت من، از می و دردی شراب است و روح در بدنم به منزله نشئه شراب.
بیت دارای آرایه های تشبیه بلیغ ، تناسب و لف و نشر مرتّب است.
۱۰۲۰– مصرع ریخته: مصرع بی تکلّف که بدون رنج و زحمت و فکر و اندیشه قبلی به طور طبیعی موزون می شود.(شارح)
لفظ« ریخته» مناسب شمع است؛ به این دلیل که استعمال اصطلاح «شمع ریختن» به معنی ساختن و آماده کردن شمع معمول بوده است .
۱۰۲۲– معنی بیت: مژگان یار که بر دل عاشقم چون تیر و نافذ و اثرگذار است از خونم گذشت و از کشتنم صرف نظر کرد ، برگشتگی و پیچ و تاب مژگان یار به همین خاطر است . برگشته بودن تیر مژگان، از موارد نادر است ؛چرا که تیری که از کمان رها شود هرگز بر نمی گردد بنابراین برگشتن تیر مژگان عجیب است .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

معنای ایهامی لطیفی در «برگشتن »وجود دارد : ۱: منصرف شدن ۲٫ تغییر یافتن و واژگون شدن.
۱۰۲۳– بیضه: تخم پرندگان عموماً و مرغ خانگی خصوصاً. تخم مرغ . (ناظم الاطباء)
بازی بیضه و تشت چنان است که بازیگران یا شعبده بازان بیضه را در تشت قرار می دهند و آن را از نظر پنهان می کنند و دوباره ظاهر می کنند.
۱۰۲۴– تشبیه : «دل صاف به آب روان » و « دل مکدّر به ریگ روان»
۱۰۲۵– وا: باز. در چند بیت دیگر هم، غنی به جای استفاده از واژه «باز» از واژه عامیانه «وا» استفاده می- کند.
۱۰۲۷– بخیه : کوکی که روی پارچه با دست یا چرخ خیاطی بزنند، دوختن بخشی از بدن که در آثر عمل جراحی یا بریدگی شکافته شده باشد.(فرهنگ فارسی معین)
بخیه با زخم تناسب دارد.
مناسبت بخیه با خنده به خاطر باز شدن لب هاست در هنگام خنده.
۱۰۲۸– آبله رو : شخصی که چهره اش زخمی و خراشیده است.(فرهنگ فارسی معین)
۱۰۳۰– جای لب نوشنده می، کناره جام است، وقتی که لب به لب جام وصل شود شراب چون نمی تواند نسبت به لب می سان و می نوشِ محبوب ، برابری و مشابهت کند، کناره جام را ترک کرده و گم می شود .
مفهوم بیت: بیان فضیلت لب معشوق به شراب انگوری.
آرایه تشبیه مرجّح «لب به صهبا».
۱۰۳۲– در آستین داشتن: موجود و حاضر داشتن. (شارح)
چین جبین: کنایه از اخم و ترشرویی.
۱۰۳۳– گنج روان : نام گنج قارون است . گویند پیوسته در زیر زمین حرکت می کند. (برهان)
گوشه ای از خلق و کنجی از جهان بر همه گنج روان خواهم گــــزید
خاقانی))
چشم بر چیزی دوختن: طمع داشتن بر آن چیز.(شارح)
معنی بیت: سخن او که مانند گنج در هر سرزمینی روان است ، چرا بر دولت زودگذر و نعمت بی ارزش دنیا طمع می کند؟
۱۰۳۴– غازه: گلگونه، سرخاب که زنان بر چهره شان می مالند.(صحاح الفرس )