بیان یک نکته: چنان که قبلا به آن اشاره شده، بر فرض که کسى آیه « إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ »(سوره توبه، آیه۲۸). را دلیل نجاست ذاتى مشرکان بداند، حکم نجاست ذاتى فقط شامل بت پرستان خواهد بود و گروه‌هاى دیگرى که در روایات یا آیات دیگر به نوعى واژه شرک در مورد آنان به کار رفته است ( مانند یهود، نصارى، مفوضه، اشاعره، کرامیّه و ریاکاران) مشمول حکم نخواهند بود.
چرا که آیه بیش از مشرکان ( بت پرست ) را در بر نمى‌گیرد. و استناد به آیه براى سرایت حکم به همه گروه هایى که به لحاظى مشرک نامیده شده‌اند، استناد به دلیلى است که اخص از مدعا مى‌باشد(همان، ص۱۸۹).

۲-۴-۱- مفهوم نجس از دیدگاه عرف

ظاهر این است که نجاست عرفیه به معنای «پلیدی» است که درمقابلش «تمیزی» است. این دو با هم تقابل دارند. این مطلب نسبت به اعیان خارجیه است، چون عرف و عقلا به سراغ اعیان خارجیه می روند. عقلا و عرف اعیان خارجی را دو قسم می‏کنند؛
۱-اعیان نجسه: بعضی از اعیان خارجیه را می‏گویند قذر، آلوده و پلید هستند. جهت آن هم این است که طبع آن‌ ها از این امور تنفّر دارد. ریشه‌ی مطلب همین تنفّر طبعی آن‌ ها از این اعیان است. یعنی نسبت به این امور استکراه دارند و به دلیل تنفّر طبع به آن‌ ها می‏گویند قذر، نجس و پلید. مثلاً بول، غائط، منی در نزد عرف و عقلا مورد تنفّرند. لذا اگر به این امور آلوده شوند، می‏روند و خود را شست‏وشو می‏کنند و از این امور اجتناب می‏کنند.
۲-مطهرات: دسته‏ای از اعیان خارجیه که عقلا از آن‌ ها متنفّر نیستند و با تماس با آن‌ ها هیچ مشکلی ندارند. به این ها می‏گویند نظیف و تمیز. مثلاً از دیدگاه عُقلا و عرف، سنگی را که به چیزی آلوده نباشد می‏گویند تمیز و نظیف است و طبع هم از آن تنفّر نداشته و تماس با آن هیچ مشکلی برای آن‌ ها ایجاد نمی‏کند (تهرانی، ۱۳۹۱، ص۲).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۴-۲- مفهوم نجس از دیدگاه شرع:

در این مسأله دیدگاه شرع با عرف و عقلا تفاوت دارد. بعضی اشیاء از دیدگاه عرف و عقلا پاک هستند، ولی از دیدگاه شرع نجس محسوب می‏شوند. مثلاً دربین عقلا تماس با مشرک یا ملحدی که تازه از حمام بیرون آمده جایز است و نجس محسوب نمی‏شوند؛ بر خلاف شرع که صراحتاً مشرک را نجس می‏داند و می‏فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هَذَا» (سوره توبه، آیه۲۸). «کَذلِکَ یَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ»(سوره انعام،آیه ۱۲۵).
مثلاً سگ و خوک در زندگی بعضی از آن‌ ها وجود دارد و از نظر عرف چه بسا قذر نباشد؛ اما شارع مقدس این ها را از اعیان نجسه می‏داند. پس معلوم می‏شود که در این جا دیدگاه شرع با عرف و عقلا متفاوت است. در مقابل هم، برخی از امور هستند که عرف و عقلا آن‌ ها را طاهر نمی‏دانند، ولی شرع آن‌ ها را طاهر می‏داند. بنابراین نسبت دیدگاه عرف و عقلا با دیدگاه شرع در ارتباط با طهارت و نجاست، نسبت «عموم و خصوص من وجه» است.
شارع می‏گوید ذات سگ و خوک نجس است. یعنی دقیقاً همان چیزی را که عرف پاک می‏داند، از نظر شارع نجس است. پس در طهارت و نجاست خبثیه دو دیدگاه وجود دارد؛ یکی دیدگاه عرف و عقلا است و دیگری دیدگاه شارع؛ نسبت این دو نظر با یگدیگر هم «عموم و خصوص من وجه» است(همان، ص۳).

۲-۴-۳- مفاهیم مرتبط با کلمه‌ی نجس در قرآن

در قرآن مجید، در هیچ مورد کلمه‌ی نجس با کسر جیم استعمال نشده‌است، آن چه مشاهده می‌شود سه مفهوم رجس و نجس ( با فتح جیم ) و خبیث می‌باشد که درباره‌ی پاره‌اى از موضوعات به کار برده شده‌است، کلمه‌ی رجس در ده مورد از قرآن دیده می‌شود:
شراب و قمار و انصاب و ازلام(سوره مائده، آیه ی۹۰). کسانى که ایمان نیاورده‌اند « عدم ایمان»(سوره ی انعام، آیه ی ۱۲۵ )، (سوره ی اعراف، آیه ی ۷۱ )، ( سوره ی توبه، آیه ی ۹۵ و ۱۲۵). میته و خون ریخته شده و گوشت خوک، (سوره ی انعام،آیه ی ۱۴۵). پلیدى به طور مطلق،
(سوره ی احزاب، آیه ی ۳۳ ). اما نجس ( با فتح جیم ) فقط در یک مورد از قرآن وارد شده‌است:
«إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا» (سوره توبه، آیه۲۸). مشرکین گروه پلیدى هستند، از سال آینده به مسجد الحرام داخل نشوند .
در هیچ یک از آیاتى که کلمه‌ی رجس وارد شده‌است به معناى پلیدى جسمانى ( نجاست ) که مشمول احکام مخصوصى از نظر لزوم پاک کردن با یکى از مطهرات ده گانه ( آب، آفتاب و.. ) باشد، دیده نمی‌شود. آن چه که از تمام آیات مزبور استفاده می‌شود این است که دین مقدس اسلام، هر گونه پلیدى را زشت و اجتناب از آن را نشانه اعتقاد و گرایش به اسلام معرفى کرده است. و این موضوع با نظر به دلیل عقل (که مدرک دیگرى براى فقه اسلامی است) و هم چنین سنت و اجماع به طور اجمال، شاید یکى از ضروریات بوده باشد.
در صورتى که مسأله اهل کتاب و سایر گروه‌هاى غیر مسلمان این است که آیا آنان طورى پلید هستند که در صورت تماس با بدن هایشان و هر چه با بدن هاى آنان تماس پیدا کرده است و داراى رطوبت می‌باشد ، باید شستشو کرد و آن را بر طرف ساخت؟ چنان که گفتیم، از آیات مربوط به رجس نمی‌توان این حکم را استفاده کرد. بنا بر این فقط آیه اى می‌تواند مورد بحث درباره‌ی نجاست کفار قرار بگیرد که کلمه‌ی نجس در آن ذکر شده‌است. (جعفری،۱۳۷۷، ص۱۸) این آیه چنین است:
« إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا » (سوره ی توبه، آیه ۲۸).

۲-۴-۴- معناى نجس (با فتح جیم)

آن چه که از منابع لغت عربى بدست می آید این است که ماده مزبوره با سکون جیم و با کسره و فتحه آن به معناى پلیدى است. ابن منظور در کتاب « لسان العرب » ماده ی نجس می گوید: پلید و قذر هر چیز را اعم از انسان و غیر انسان نجس می گویند. اگر معناى اصطلاحى فقهى که براى کلمه‌ی نجس در نظر گرفته می‌شود، در صدر اسلام یعنى در زمان نزول آیه مزبور وجود داشت، چاره اى نبود که از کلمه‌ی نجس مطابق همان اصطلاح استفاده نمود و مشرکین را محکوم به نجاست اصطلاحى بنماییم. ولى هیچ گونه جاى تردید نیست که اصطلاح مزبور پس از ورود احکام مشروع نجس و عمل پیشوایان اسلامی درباره‌ی آن تثبیت شده‌است(جعفری، ۱۳۶۰،ص۶).
برخی فقها نیز این حقیقت را متذکر می‌شود که کلمه‌ی نجس در زمان نزول آیه به معناى اصطلاحى فقهى دوران هاى بعدى نبوده است و کلمه‌ی نجس در آیه مزبور مانند کلمه‌ی رجس در آیات دیگر است که براى قمار و بى ایمانى و بیمارى قلبى و شراب استعمال شده‌است (ابن منظور، ۱۴۰۵ق، ص۳۸۳). نتیجه‌ی بحث اول این است که نه تنها اهل کتاب از نظر قرآن نجس نیستند بلکه دلیل صریحى بر نجاست مشرکین هم در قرآن وجود ندارد.

۲-۵- مصادیق اعیان نجسه و دیدگاه فقهای امامیه

آن چه که از احکام شرعی فقهای امامیه استنباط می‌شود، این است که اکثر علما و فقهای امامیه بر حرام بودن خرید و فروش اعیان نجسه به صورت کلی اجماع دارند. البته در مواردی به قصد انتفاع مانند خون و اعضای بدن که در ادامه شرح مفصل آن خواهد آمد خرید و فروش جایز می‌باشد .

۲-۵-۱- شیخ طوسی

نجاسات دو نوع است: خون، و غیر خون. و خون سه قسم است:
خونى که ازاله‌ی آن چه کم یا زیاد لازم است، و آن سه نوع است: خون حیض، و استحاضه، و نفاس.
خونى که ازاله‌ی کم یا زیاد آن لازم نیست، و آن پنج قسم است: خون پشه، کیک، ماهى، زخم هاى دائمی، و کورک هاى خونى.
خونى که ازاله‌ی مقدار یک درهم یا بیشتر آن واجب است و ازاله‌ی کمتر از آن لازم نیست، و آن بقیه‌ی خون ها است از حیوانات مختلف.
اما نجاسات غیر خون، ازاله‌ی کم و زیاد آن‌ ها لازم است و آن نجاسات پنج نوع است:
هر مایع سکر آور اعم از شراب یا آب کشمش:( نبیذ )، و فقاع و بول و غایط از هر حیوان حرام گوشت اعم از انسان و غیر آن، و منى از کلیه ی حیوانات اعم از حرام گوشت و حلال گوشت. اما حیوانات حلال گوشت بول و پشکل و فضله‌ی آن‌ ها نجس نیست مگر منحصرا فضله‌ی مرغ خانگى(شیخ طوسی، ۱۴۰۹ق، ص۲۳۳).

۲-۵-۲- علامه حلی

نجاسات ده است: بول و غائط از هر حیوان حرام گوشت که خون جهنده داشته باشد. منى از هر حیوان که خون جهنده دارد اگر چه حلال گوشت باشد. مردار و خون از هر حیوان که خون جهنده دارد سگ، خوک، کافر، مسکر، آب جو چون الکل دارد اما به سبب کمی الکل مستى آن غیر محسوس است هم چنین عصیر یعنى آب انگور و کشمش جوش آمده داخل مسکرات است براى پیدایش الکل در آن از این جهت در بعض کتب نام عصیر به خصوص نبرده‌اند (علامه حلی، ۱۳۷۲، ص۴۷).

۲-۵-۳- مرحوم خویی

نجاسات ده چیز است : اول: بول، دوم: غائط، سوم: منى، چهارم: مردار، پنجم: خون، ششم و هفتم: سگ و خوک، هشتم: کافر، نهم: شراب، دهم: فقاع.
بول و غائط: بول و غائط انسان و هر حیوان حرام گوشتى که خون جهنده دارد یعنى اگر رگ آن را ببرند ،خون از آن جستن مى‌کند، نجس است.
منى: منى انسان و هر حیوانى که خون جهنده دارد نجس است.
مردار: مردار انسان و هر حیوانى که خون جهنده دارد نجس است چه خودش مرده باشد، یا به غیر دستورى که در شرع معین شده آن را کشته باشند.
خون: خون انسان و هر حیوانى که خون جهنده دارد یعنى حیوانى که اگر رگ آن را بزنند خون از آن جستن مى‌کند نجس است.
سگ و خوک: سگ و خوکى که در خشکى زندگى مى‌کنند حتى مو و استخوان و پنجه و ناخن و رطوبت هاى آن‌ ها نجس است، ولى سگ و خوک دریائى پاک است.
کافر: کافر یعنى کسى که منکر خدا یا معاد است یا براى خدا شریک قرار مى دهد، و هم چنین غلات ( یعنى آن هایى که یکى از ائمه علیهم اسلام را خدا خوانده یا بگویند خدا در او حلول کرده است) و خوارج و نواصب ( یعنى آن هایى که به ائمه علیهم السلام اظهار دشمنى مى نمایند ) نجس اند، و هم چنین است کسى که به نبوت یا یکى از ضرورى دین یعنى چیزى را که مثل نماز و روزه مسلمانان جزء دین اسلام مى‌دانند چنان چه بداند آن چیز ضرورى دین است منکر شود. و اما اهل کتاب ( یعنى یهود و نصارى ) که پیغمبرى حضرت خاتم الأنبیاء محمد بن عبد الله صلى الله علیه وآله را قبول ندارند نیز بنابر مشهور نجس مى باشند، و این قول موافق احتیاط است، پس اجتناب از آن‌ ها نیز لازم است.
شراب: شراب و نبیذى که مسکر است نجس است، و بنابر احتیاط مستحب هر چیزى که انسان را مست مى‌کند، چنان چه به خودى خود روان باشد نیز نجس است.
فقاع: فقاع که از جو گرفته مى‌شود و به آن آبجو مى‌گویند نجس است، و غیر فقاع پاک
مى‌باشد. عرق جنب از حرام پاک است(خویی، ۱۴۱۲، ص۱۸-۲۰).

۲-۵-۴- محمد تقی بهجت

اوّل: اعیان نجسه، مثل خمر و خنزیر و مسکرات که تکسّب به آن‌ ها حرام است.
اشتراط حرمت، به عدم قابلیّت تطهیر و نداشتن منفعت محلّله و هر نجسى که قابل تطهیر به غیر انقلاب و استحاله نیست و منفعت محلّله ندارد، تکسّب به آن جایز نیست؛ پس مملوک کافر که قابل اسلام است، و عصیر بعد از قلیان که قابل تطهیر به نقص است، و بعض اقسام کلب، حلیّت انتفاع خاص به آن، خارج از موضوع منع از تکسّب است. و محتمل است، بلکه خالى از وجه نیست که خروج رق کافر، از باب حلیّت انتفاع باشد، نه به جهت قابلیّت طهارت.
و مرتدّ فطرى، این جهت در او محتمل است؛ و محتمل است مبنى باشد جواز تکسّب به او بر طهارت و قبول توبه در باطن. بلکه اظهر ممنوعیّت بیع، دایر مدار حرمت منافع طاهره یا مقصوده است. و حرمت انتفاع به مطلق اعیان نجسه در غیر مشروط به طهارت، قابل منع است؛ و هم چنین تکسّب به ملاحظه‌ی انتفاع محلّل به دلیل یا اصل. میته نیز درحکم نجاسات مذکوره است در عدم جواز تکسب، میته از حیوان نجس العین، و طاهر در غیر اجزایی که روح در آن‌ ها حلول نکند، و در غیر میته از حیوانی که خون جهنده ندارد.

مطالعات متعددی دست‌آوردهای اقتصادی افشای اختیاری را مورد آزمون قرار داده‌اند. این مطالعات استدلال می‌کنند که به طور بالقوه شرکت‌ها با افشای اختیاری گسترده از سه طریق بر روی بازده سرمایه اثر می‌گذارند که این سه طریق عبارتند از:
بهبود نقدینگی سهام در بازار سرمایه
کاهش هزینه سرمایه
افزایش تعداد تحلیل‌گران مالی
ولی هندریکسن و ونبردا با توجه به پژوهش ها و شواهد مشاهده شده بیان می‌کنند که شرکت‌ها تمایل چندانی به افزایش میزان افشای اطلاعات مالی ندارند، مگر اینکه از سوی حرفه حسابداری یا دولت، مجبور شوند. آنها عنوان می‌کنند که پژوهش‌ها، عدم تمایل شرکت‌ها را برای افزایش افشا اطلاعات مالی به دلایل ذیل می دانند:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

افشای اطلاعات باعث می‌شود که شرکت‌های رقیب از وضع نامطلوب آنها آگاه شوند و این به ضرر سهامداران است.
گفته می‌شودکه اتحادیه‌های کارگری پس از کسب اطلاعات در مورد دستمزدها بهتر می توانند چانه بزنند.
اغلب ادعا می‌شود که سرمایه‌گذاران نمی‌توانند رویه‌ها و سیاست‌های حسابداری را درک کنند و افشای اطلاعات بیشتر موجب گمراهی و نه هدایت آنها خواهد شد.
یک دیدگاه این است که امکان دارد سایر منابع اطلاعاتی موجود بتوانند اطلاعات مالی مورد نظر سرمایه‌گذاران را با هزینه‌ای کمتر از اطلاعاتی که از طریق صورت‌های مالی به دست می‌آیند ارائه کنند.

1. 1. نا‌آگاهی از نیازهای سرمایه‌گذاران هم دلیلی است برای محدود کردن اطلاعات و در واقع اطلاعات کمتری افشا می گردد (اسمعیل زاده مقری و احمد شعر بافی، ۱۳۸۸).

۱۹-۲- افشای داوطلبانه
۱-۱۹-۲- اهمیت شفافیت و افشای داوطلبانه
افشای داوطلبانه، افشای اطلاعاتی فراتر از تعهدات قانونی است که به وسیله نهادهای قانونگذار تدوین شده است .افشای اطلاعات فرایند تهیه اطلاعات از شرکت گزارشگر به بازارهای مالی است. شرکت‌هایی که به طور داوطلبانه اطلاعاتی را افشا می‌کنند که به وسیله مراجع قانون گذار اجباری برای ارائه آنها وجود ندارد، برای شکل دادن توقعات مشارکان بازار تلاش می‌کنند و از این رو به واسطه افشای اطلاعات اضافی از شرایط معامله با این اشخاص منفعت می‌برند (مدهنی، ۲۰۰۹).
شفافیت اندک و نبود تقارن اطلاعات، رابطه ای عادی دارند. شفافیت اندک نشان می‌دهد که اطلاعات کافی برای ارتباط برقرار کردن با سرمایه‌گذار وجود ندارد. بنابراین یک عدم تقارن اطلاعاتی بین افراد مطلع و آنهایی که مطلع نیستند برقرار خواهد بود. چنین عدم تقارن اطلاعاتی منجر به صرف اطلاعات زیادی می‌شود. در یک بازار کارا، ارزش شرکت به صورت ارزش فعلی جریانهای نقدی آینده با نرخ مناسب بازده تعدیل شده از لحاظ ریسک تعریف می‌شود. بنابراین هدف از افشای مالی، تهیه اطلاعات مفید برای سرمایه‌گذاران در ارزیابی به موقع بودن و قطعیت جریان‌های نقدی آینده است. اطلاعات مفید تهیه شده از طریق افشای داوطلبانه، فرایند تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران را بهبود می‌بخشد و سایر استفاده‌ کنندگان از افشای اطلاعات شرکت را در موقعیت مناسبتری برای تخصیص منابع اقتصادی قرار می‌دهند (همان).
۲-۱۹-۲- منافع افشای داوطلبانه اطلاعات
افشای اطلاعات بهتر، هماهنگی و مشارکت میان شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران را با توجه به تصمیم‌های سرمایه‌گذاری که مبتنی بر قیمت سرمایه‌گذاری است، به واسطه تعادل میان جریان‌های نقدی آینده مورد انتظار، به نرخی بالاتر، بهبود می‌بخشد. بازار سرمایه در تعیین ارزش صحیح افشای شرکت در درازمدت کارآمد است.
صرف اطلاعات، ارزش ذاتی افشای بیشتر شرکت می‌باشد. برای شرکت‌های با کیفیت افشای بالاتر، انتظار می رود صرف اطلاعات برابر با افشای اطلاعاتی معادل با افشای رقیبانی با دارایی‌ها و شرایط بازار مشابه باشد، اما برای شرکت‌های با کیفیت افشا و شفافیت پایین، این صرف اطلاعات کمتر خواهد بود.
” مهمترین مزایای افشای کامل و گزارشگری بهتر عبارتند از:
قابلیت اعتبار بیشتر مدیریت،
سرمایه‌گذاران درازمدت بیشتر،
افزایش حجم معامات تجاری،
مالکیت نهایی بالاتر،
نقدشوندگی بیشتر،
فراریت کمتر،
کاهش شکاف خرید و فروش،
تحلیل بالاتر،
دسترسی بهتر و هزینه سرمایه کمتر،
روابط بهبودیافته با انجمنهای سرمایه‌گذاری، و
قیمتهای سهام بالاتر (مدهنی، ۲۰۰۹).
در میان این مزایا، اعتبار مدیریت مهمترین مزیت است که پیش شرط تحقق سایر مزیت‌هاست . هنگامی که مدیریت ازجایگاه اعتباری خوبی برخوردار است، بازار، فعالیت‌های وی را مورد حمایت قرار میدهد؛ حتی اگر در کوتاه مدت تصمیم‌ها و فعالیت‌های وی منجر به کاهش سود جاری شود.
افزایش افشای داوطلبانه سبب کاهش نبود تقارن اطلاعاتی بین مدیریت و سرمایه‌گذاران و افزایش نقدشوندگی سهام می‌شود. افزایش نقدشوندگی میتواند منجر به جذابیت بیشتر سهام برای سرمایه‌گذاران نهادی گردد.
امروزه شرکت‌ها بر اساس سیاستهای افشای خود مورد قضاوت قرار می‌گیرند و میتوانند سیستمهای افشای اطلاعات خود را برای سهامداران از طریق استقرار کمیته‌های افشا تقویت کنند. این کمیته‌ها محتوای اطلاعات، میزان و روش‌های افشای اطلاعات بااهمیت را تعیین می‌کنند. به طور کلی میتوان مهمترین منافع افشای داوطلبانه را در قالب طبقات زیر دسته‌بندی و تشریح کرد:
۱-۲-۱۹-۲- افزایش قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار در بازار
مزیت مستقیم افشای باکیفیت با و گزارشگری مالی، قابلیت نقدشوندگی زیاد اوراق بهادار شرکت است. شواهد حاصل از تحقیقات انجام شده بیان میدارد که مدیران بر این باورند که چنین مزیتی واقعاً وجود دارد.
گراهام، هاروی و راج گوپال^[۶۹](۲۰۰۵)، ۳۱۲نفر از مدیران شرکت‌های سهامی عام آمریکایی را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که ۴۴% از مدیران معتقدند که “افشای داوطلبانه اطلاعات قابلیت نقدشوندگی سهام شرکت ما را افزایش می‌دهد”. با این حال، این بررسی‌ها شواهدی را در مورد میزان مزیت اقتصادی نقدشوندگی ارائه نمی‌کند، همچنین در مورد انواع، کمیّت، تکرارپذیری و کیفیت افشای داوطلبانه که برای رسیدن به تاثیر قابل اندازه‌گیری نقدشوندگی سهام لازم است نیز شواهدی ارائه نکرده اند.
لوییز و ورچیا^[۷۰](۲۰۰۲)، در یک محیط بین المللی نمونه‌های از شرکت‌های آلمانی که به طور داوطلبانه الزامات افشای بیشتری را با تغییر اصول پذیرفته‌شده حسابداری آلمان به نظام گزارشگری بین المللی ، اتخاذ کرده‌اند، مورد بررسی قرار دادند. آنها دریافتند که در پی این تغییر شکاف قیمتی شرکت‌ها نسبت به زمانی که از اصول پذیرفته‌شده حسابداری آلمانی پیروی می‌کردند کمتر و حجم معاملاتی آنها بیشتر شد که این مطلب با این نکته سازگار است که تعهد به افشای بیشتر، خطر گزینش نادرست در بازار سرمایه را کاهش می‌دهد (حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸).
ولی هنوز تردیدهایی در این زمینه وجود دارد. عدم تقارن اطلاعاتی و گزینش نادرست موجب می‌شود که تعداد سهامی که سرمایه‌گذاران نا آگاه حاضر به دادوستد آن هستند کاهش یابد. هر دو اثر، نقدینگی بازار، یعنی توانایی اینکه سرمایه‌گذاران به سرعت بتوانند سهام را با کمترین هزینه و اثرگذارای کم بر قیمت بازار سهام، خرید و فروش نمایند را کاهش می‌دهد.
نوعاً تئوری‌های موجود بر پیامدهای مستقیم بازار سرمایه حاصل از فعالیت‌های افشای شرکت، تمرکز می‌کنند. این پیامدها شامل تاثیر بر نقدینگی، هزینه سرمایه و ارزشیابی شرکت است. یکی از منافع مختص شرکت، حاصل از افشا، که قویاً از جانب تئوری‌های موجود مورد حمایت قرار می‌گیرد، تاثیر بر نقدینگی بازار سرمایه است (ورچیا^[۷۱]،۱۹۹۰). این تحقیقات نشان می‌دهد که افشای داوطلبانه و ویژگی‌های حسابداری با نقدینگی بیشتر سهام شرکت‌ها رابطه دارد و این باور وجود دارد که سرمایه‌گذاران در هنگام خرید و فروش سهام کمتر نیاز به حمایت قیمتی دارند.
بنابراین میتوان اثرات افشا بر نقد شوندگی را از دو جنبه زیر بررسی کرد:
اول اینکه ارائه اطلاعات بیشتر به عموم موجب می‌شود که آگاه شدن از اطلاعات شرکت به صورت فردی برای معامله‌گران سخت‌تر و پرهزینه‌تر گردد، در نتیجه سرمایه‌گذارانِ کمتری به صورت فردی از اطلاعات مربوط به شرکت آگاهی می‌یابند که این امر احتمال دادوستد با افرادی که نسبت به عموم آگاه ترند را کاهش می‌دهد،
دوم اینکه افشای بیشتر، عدم اطمینان راجع به ارزش شرکت را کاهش می‌دهد که این امر به نوبه خود مزیت اطلاعاتی بالقوه‌ای را که یک سرمایه‌گذار آگاه ممکن است داشته باشد، کاهش می‌دهد.
۲-۲-۱۹-۲- کاهش هزینه سرمایه
ارتباط بین افشای داوطلبانه اطلاعات مالی و هزینه سرمایه شرکت یکی از بنیادی‌ترین ارتباطات در عرصه‌های دانشگاهی حسابداری و مالی است و درک این ارتباط همان قدر که برای ناظران بازار سرمایه مهم است برای شرکت‌ها که همان تهیه‌کننده اطلاعات برای بازار سرمایه هستند نیز قابل توجه و اساسی است. مدل‌های تئوریک بسیاری پیش‌بینی می‌کنند که افزایش در تعهد شرکت به افشای اطلاعات، رابطه ای معکوس با هزینه سرمایه دارد (ورچیا، ۱۹۹۰؛ لامبرت و همکاران^[۷۲]،۲۰۰۷).
ساز و کارهای زیادی وجود دارد که به وسیله آنها افزایش در افشای شرکت می‌تواند موجب کاهش هزینه سرمایه شرکت گردد. در حال حاضر، متون موجود بیشتر به برقراری رابطه بین افشا و هزینه سرمایه پرداخته‌اند و شواهد نسبتاً کمی را در مورد سازکارهای آن ارائه کرده‌اند. علیرغم اهمیّت و معقول بودن این مسئله، ماهیت این ارتباط هنوز یک سوال بدون پاسخ است. بسیاری از تحقیقات تجربی ثابت می‌کنند که شرکت‌های دارای افشای داوطلبانه وسیع، عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه سرمایه کمتری دارند.
شواهد حاصل از بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که مدیران دریافته‌اند که افشای داوطلبانه اطلاعات به صورت گسترده هزینه سرمایه را کاهش می‌دهد.
گراهام و همکاران (۲۰۰۵) دریافتند که ۳۹% مدیران با این ادعا که “افشای داوطلبانه اطلاعات هزینه سرمایه را کاهش می‌دهد” موافق اند، در حالیکه تنها ۲۲% از آنها با این ادعا مخالف هستند. با این وجود میزان اقتصادی تاثیر کاهش هزینه سرمایه به وسیله این تحقیقات مشخص نشده است. افزون بر این، باید به این نکته نیز توجه کرد که منافعی که تاکنون برای افشای اطلاعات مشخص شده است برای همه شرکت‌ها یکسان نیست. این محققان دریافتند که کاهش مشاهده شده در هزینه سرمایه برای شرکت‌هایی که تحلیل‌گران، قیمت سهام آنها را بیشتر پیگیری می‌کنند، بیشتر است.
عدم قابلیت نقدشوندگی و شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش به طور عمده هزینه های معاملات را به سرمایه‌گذارانی که انتظار دارند در یک شرایط برابر به منافع مورد انتظار خود دست یابند، تحمیل می‌کند. بنابراین نرخ بازده مورد انتظار اوراق بهادار به خاطر هزینه‌های معاملات هر دوره افزایش می‌یابد (حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸). بعلاوه، گزینش نادرست، تصمیمات تجاری سرمایه‌گذاران را دچار انحراف می‌کند که این امر منجر به عدم کارایی و کم بازده شدن سرمایه‌گذاری می‌گردد و بنابراین موجب تخصیص پرهزینه دارایی‌ها برای سرمایه‌گذارانی که در پی کسب منافع مورد نظر خود هستند شده و همچنین موجب افزایش نرخ بازده مورد انتظار و یا هزینه سرمایه می گردد(همان).
علاوه بر این، مشکل گزینش نادرست و هزینه های دادوستد در بازار سرمایه به زمان انتشار سهام برمی‌گردد. سرمایه‌گذاران این طور پیش‌بینی می‌کنند که هنگامیکه سهامشان را در آینده می‌فروشند با مسئله پوشش قیمت (افزایش قیمت فروش و کاهش قیمت خرید برای جبران زیان احتمالی دادوستد با سرمایه‌گذاران آگاه از اطلاعات خصوصی شرکت( مواجه خواهند شد و بنابراین قیمتی را که حاضرند برای خرید سهام در بازار اولیه بپردازند را کاهش می‌دهند(ورچیا، ۱۹۹۰) در نتیجه شرکت بایستی برای کسب مبلغ ثابتی سرمایه، سهام بیشتری منتشر نماید، بنابراین، عدم تقارن اطلاعاتی موجب بالا رفتن “هزینه سرمایه” نیز می‌شود.
بعلاوه، عدم تقارن اطلاعاتی و گزینش نادرست موجب می‌شود که ارزش‌گذاری سهام در بازار اولیه کمتر از ارزش ذاتی آن صورت گیرد. راک^[۷۳](۱۹۸۶) مدلی را ارائه کرد و بوسیله آن نشان داد که گاهی اوقات شرکت‌ها برای اینکه اطمینان پیدا کنند که سرمایه‌گذاران ناآگاه نیز در بازار اولیه سهام شرکت خواهند کرد، اوراق بهادار خود را کمتر از ارزش ذاتی، قیمت گذاری می‌کنند (حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸).

۴-۱۳: میانگین مربعات کربوهیدراتهای کربن محلول در آب، پروتئین خام و خاکستر تحت تاثیر مکان،
نسبتهای کاشت و کود فسفری ۹۵
۴-۱۴: برهمکنش نسبتهای مختلف کشت و کودهای فسفری بر کربوهیدراتهای کربن محلول در آب ۹۷
۴-۱۵: برهمکنش نسبتهای مختلف کشت و کودهای فسفری بر میزان پروتئین خام ۱۰۱
فصل اول
مقدمه
۱- مقدمه
افزایش جمعیت جهان، تخریب منابع طبیعی و به دنبال آن نیاز مبرم به افزایش تولیدات غذایی، منجر به ایجاد فشار بر منابع طبیعی شده و پایداری سیستمهای کشاورزی را تهدید میکند (Liebman and Davis, 2000). بنابراین نیاز به طراحی و اجرای سیستمهای برخوردار از پایداری و عملکرد بالا یک ضرورت محسوب میشود (Agegnnehu et al., ۲۰۰۶). از این رو علاوه بر افزایش تولیدات کشاورزی از طریق افزایش سطح زیر کشت و عملکرد در واحد سطح، باید از عامل زمان و مکان در تولید محصولات زراعی، یعنی اجرای کشت مخلوط نیز استفاده گردد (Banik et al., ۲۰۰۶). نظام کشت مخلوط، با افزایش تعداد گونه در واحد سطح، به عنوان یک راه حل برای افزایش تولید در کشاورزی پیشرفته، پیشنهاد شده است (Brummer, 1998). در این راستا انتخاب گیاهانی که کمترین رقابت را در یک موضع رشد^[۱] با هم داشته باشند، گام عمدهای محسوب میشود. بهرهبرداری بیشتر از عوامل محیطی نیازمند تیپ ایدهآل گیاه زراعی است، که قادر باشد در کمترین زمان تمام موضع رشد ممکن را به طور کامل اشغال کند و از منابع و امکانات محیطی استفاده بیشتری ببرد (Banik et al., ۲۰۰۶).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یکی از دلایل اصلی برتری کشت مخلوط بر کشت خالص این است که در اغلب موارد تولید بیشتری از آن در مقایسه با کشت خالص، از همان مقدار زمین بدست میآید (Brummer, 1998). افزایش تولید در کشت مخلوط را میتوان به کاهش رشد علفهای هرز، کاهش خسارت آفات و بیماریها و استفاده بهینهتر از منابع نسبت داد (Liebman and Davis, 2000). در کشت مخلوط گرامینهها با لگومها، گرامینهها با برخورداری از ریشه های افشان، ساختمان خاک را اصلاح نموده و از این طریق از فرسایش آبی خاک جلوگیری میکنند (Lazanyi, 2000) و لگومها نیز با برخورداری از ریشه عمودی گرایش به نفوذ در اعماق خاک دارند. بنابراین وجود یک گراس همراه با یک لگوم، در حفاظت خاک نقش مهمی ایفا میکند.
ذرت (Zea mayse L.) به دلیل قدرت سازگاری بالا میتواند با گیاهان زیادی به صورت مخلوط کشت گردد (Yazdani et al., ۲۰۰۹)، به طوری که در مناطق گرمسیری آمریکای لاتین ۶٠ درصد کشت ذرت به صورت زراعت مخلوط انجام میشود (Francis and Decoteau, 1993). در چند دهه اخیر افزایش کاربرد کودهای شیمیایی نیتروژنی موجب شده است بقولات علوفهای نظیر خلر (Lathryrus sativas L.) که با تثبیت بیولوژیک نیتروژن به حاصلخیزی خاک کمک میکنند، فراموش شوند. در حالی که، این گیاه از پتانسیل بالای تولید علوفه، توان رشد در خاکهای غیر بارور و فرسایش یافته برخوردار است و بدلیل دوره رشد کوتاه، برای تولید علوفه و مدیریت واحد زراعی مناسب میباشد (Lazanyi, 2000).
در نیم قرن گذشته مصرف کودهای شیمیایی عملکرد بسیاری از محصولات زراعی را افزایش داده، ولی ثبات زیست محیطی ناشی از مصرف بیش از حد این کودها و عدم واکنش اغلب این محصولات به مصرف مقادیر بیشتر کودها، تولیدات مواد غذایی را در دهه های آینده با مشکل مواجه خواهد ساخت. توجه به کودهای زیستی به عنوان جایگزینی برای کودهای شیمیایی، به منظور افزایش حاصلخیزی خاک در کشاورزی پایدار به عنوان یک رویکرد جدید مطرح شده است (Alikhan et al., ۲۰۰۹). کودهای بیولوژیکی شامل انواع ریز موجودات آزادزی هستند که توانایی تبدیل عناصر غذایی اصلی را از فرم غیر قابل جذب به فرم قابل جذب طی فرایندهای بیولوژیکی دارند و منجر به توسعه سیستم ریشهای و جوانهزنی بهتر بذور میگردند (Arpana et al., ۲۰۰۲). آسیبهای زیست محیطی، تغییر ساختار شیمیایی، ‌فیزیکی و زیستی خاک و مشکلات بهداشتی سبب بازگشت به کودهای آلی با تغییراتی در قالب کشاورزی ارگانیک گردید. استفاده از کودهای زیستی را باید احیای فلور طبیعی خاک و مسیری برای رسیدن به کشاورزی پایدار دانست (Baqual and Das, 2006).
در استان کرمان بیشتر زمینهای زراعی به کاشت درختان باغی بویژه پسته اختصاص یافته است. بنابراین تامین علوفه برای دامداران مشکل میباشد و ارائه یک راهکار مناسب جهت استفاده از کودهای زیستی برای تولید علوفه با کمیت و کیفیت مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. کشت گندمیان گرمسیری مانند ذرت، سورگوم و ارزن به عنوان کشت دوم و زراعت مخلوط یکی از راه های بهرهبرداری بهینه از نهادهای تولیدی و تحقق اهداف کشاورزی پایدار است که یکی از روش های همسو با طبیعت محسوب میشود. با توجه به مزایای متعددی که برای کشت مخلوط و کودهای زیستی بر شمرده شده است، انجام چنین تحقیقی در استان کرمان که از کم آبی رنج میبرد، حائز اهمیت میباشد. انگیزه اصلی از اجرای این آزمایش ارائه شیوهای نوینی در کشاورزی میباشد که بتواند علاوه بر استفاده مؤثر از عناصر غذایی موجود در خاک از طریق تاثیر کودهای زیستی باعث بالا بردن کیفیت علوفه برداشتی در کشت مخلوط نیز شود. از آنجا که تا به حال تحقیقی پیرامون تأثیر کودهای زیستی بر کمیت و کیفیت علوفه حاصل از کشت مخلوط ذرت و خلر در استان کرمان صورت نگرفته است، به نظر میرسد نتایج این تحقیق بتواند در کاهش اثرات منفی کود شیمیایی فسفر، برقراری تعادل اکولوژیکی خاک، افزایش عملکرد کمی و کیفی علوفه و نیز تحقق اهداف کشاورزی پایدار، مؤثر باشد. این آزمایش با هدف بررسی تأثیر کود زیستی (به عنوان جانشینی برای کود فسفر معدنی در راستای برنامه کشاورزی پایدار و کم نهاده) بر کمیت و کیفیت علوفه در کشت مخلوط ذرت و خلر نسبت به کشت خالص به اجرا درآمد.
فصل دوم
بررسی منابع
۲-۱- کشاورزی پایدار
پایداری از دیدگاه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و اکولوژی معانی متفاوتی دارد. هاشمی دزفولی و همکاران (۱۳۷۹) کشاورزی پایدار را مدیریت صحیح منابع کشاورزی به طوری که علاوه بر رفع نیازهای در حال تغییر بشر، کیفیت محیط زیست و منابع طبیعی حفظ گردد، تعریف میکنند. کشاورزی پایدار در قالب کشاورزی ارگانیک نیز مطرح شده است، به طوری که علاوه بر کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی در کشاورزی، استفاده از هورمونها و مواد شیمیایی در تغذیه دامها نیز به حداقل ممکن برسد (Zhang and Li, 2003).
افزایش جمعیت جهان و تخریب منابع طبیعی و به دنبال آن نیاز مبرم به افزایش تولیدات غذایی از مشکلات اساسی دنیای امروز به شمار میروند (Liebman and Davis, 2000). افزایش عملکرد گیاهان زراعی به منظور پاسخ به این تقاضای روز افزون منابع غذایی ضروری میباشد. این امر منجر به ایجاد فشار بر منابع طبیعی گردیده و پایداری سیستمهای کشاورزی را تهدید میکند. بنابراین، نیاز به طراحی و اجرای سیستمهای برخوردار از پایداری و عملکرد بالا به تدریج افزایش مییابد (Samarajeewa et al., ۲۰۰۶). در سالهای اخیر به علت مشکلاتی که در اثر کاربرد بیرویه مواد شیمیایی در کشاورزی و روش های رایج تولید مواد غذایی بروز کرده است، توجه بیشتری به کشاورزی پایدار معطوف شده و آنچه مسلم است، کشاورزی پایدار را نباید تنها به عنوان مجموعهای از روشها به حساب آورد. بلکه باید آن را نوعی بینش قلمداد نمود که در آن جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و حتی فلسفی نهفته است و ابعاد فرهنگی آن کمتر از جنبه های فنی و تکنیکی مربوطه نیست (Carruthers et al., ۲۰۰۰).
اگر چه کشاورزی هنوز مهمترین فعالیت انسان در روی کره زمین است، ولی هماهنگی کشاورزی با طبیعت به طور مصنوعی و با پیشرفت علوم جدید به هم خورده است و تخریب اراضی کشاورزی و منابع طبیعی در جهان و آلوده شدن آب و خاک در اثر فعالیت کشاورزی و صنعتی و رشد روز افزون جمعیت، آینده تاریکی را برای بشر خبر میدهد، بنابراین توجه به کشاورزی پایدار بسیار ضروری میباشد (Marschner and Rengel, 2003).
در گذشته چنانچه زمین تخریب میشد، انسان میتوانست به جای دیگری نقل مکان کند، ولی امروزه با افزایش جمعیت، این امر غیر ممکن شده است. بدین ترتیب کشاورزی پایدار اجتناب ناپذیر است (Stewart et al., ۲۰۰۳) و البته باید دارای خصوصیات تنوع کشت گیاهان زراعی به جای کشت مداوم یک یا چند گیاه زراعی یکساله، کنترل بیولوژیک آفات و دیگر روش های ابداعی برای کاهش مصرف آفت کشها، پیشگیری بیماریهای دامی به جای استفاده از ‌آنتی بیوتیکها و اصلاح ژنتیکی گیاهان زراعی برای مقاومت به آفات، بیماریها، خشکی و استفاده مؤثر از عناصر غذایی باشد (Marschner and Rengel, 2003).
لزوم به کارگیری سیستمهای کشاورزی پایدار خصوصاً در زمینهای زراعی قارههای آسیا، اروپا و آمریکای شمالی که مشکل توسعه زمینهای قابل کشت را دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است. بنابراین کشت مخلوط میتواند تا حدودی راهگشا باشد (کوچکی و همکاران، ۱۳۷۶؛ کوچکی و همکاران، ۱۳۸۶).
هم اکنون چالش اصلی در کشاورزی پایدار این است که استفاده نهادههای خارج از اکوسیستم به حداقل کاهش یابد، در حالیکه منابع درون اکوسیستم، به نحو بهتر و راندمان بیشتری مورد استفاده قرار گیرد. برای دستیابی به هدف فوق، شناخت روش های مدیریت زراعی که باعث بهبود و یا حفظ تولید در گذر زمان گردد و کمترین خسارت به محیط زیست وارد آید، ضروری به نظر می رسد. از جمله این مدیریتهای زراعی میتوان به گیاهان پوششی، مدیریت تلفیقی آفات و بیماریها، تناوب زراعی، جنگل – زراعی و کشت مخلوط اشاره کرد (Altieri, ۱۹۹۵).
در مجموع کشت مخلوط یکی از راه های رسیدن به کشاورزی پایدار است. عملکرد بیشتر بدون افزایش نهادههای کشاورزی، کنترل طبیعی علفهای هرز، ایجاد میکروکلیمای مناسب و کاهش خطر آفات و بیماریها از جمله مزایایی هستند که پایداری کشت مخلوط را تایید میکنند (Maingi et al., ۲۰۰۱).
۲-۲- کشت مخلوط^[۲]
طراحی و در مرحله بعد، مدیریت یک بوم نظام در کشاورزی پایدار مستلزم ایجاد تغییراتی در نظامهای رایج کشاورزی است. این تغییرات شامل افزایش کارایی مصرف نهادهها، جایگزینی نهادههای تجدید ناپذیر و زیان بار با نهادهها و عملیات بوم سازگار و در نهایت طراحی مجدد نظامهای کشاورزی بر اساس اصل بوم شناختی میباشد. کشت مخلوط یکی از مؤلفه های کشاورزی پایدار محسوب میگردد، که بخشی از برنامه تناوب زراعی در طراحی کشت بومهای پایدار است، ضمن افزایش تنوع بوم شناختی و اقتصادی، باعث افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش ثبات نظام و تغذیه مطلوبتر انسان و دام میشود (Zhang and Li, 2003).
کشت مخلوط عبارتست از کشت دو یا چند گیاه در یک مکان و یک زمان که اهدافی نظیر ایجاد تعادل اکولوژیک و افزایش عملکرد را دنبال میکند (Carruthers et al., ۲۰۰۰). زراعت مخلوط از دیر باز در اکثر نقاط جهان مرسوم بوده و اکنون نیز به عنوان یک رویه زراعی رایج در
کشورهای مناطق حاره به اجرا در میآید (مظاهری، ۱۳۷۳). زراعت مخلوط قادر است که بعضی از مشکلات ناشی از عدم بکارگیری تناوب زراعی مطلوب را از طریق جلوگیری از توسعه و کاهش تعداد علفهای هرز (Banik et al., ۲۰۰۶) کاهش آفات و بیماریها، بهرهگیری بهتر از لایه های مختلف خاک، بهبود ساختمان خاک و امکان تولید علوفه طی مدت زمان بیشتری از سال رفع نماید و با بهرهگیری بهتر از عوامل محیطی به عملکرد بالاتر منجر گردد (Soufizadeh et al., ۲۰۰۶).
کشت مخلوط در مناطق گرمسیری جهان به طور گستردهای متداول میباشد و استفاده از این سیستم در مناطق معتدل نیز به سرعت در حال گسترش است. همچنین کشت مخلوط یکی از راههایی است که برای بهبود تولید در مراتع اعمال میشود. از طرفی در طبیعت معمولا گونه ها به تنهایی مشاهده نشده و همواره عرصه زیست بومهای طبیعی را مخلوطی از گونه های مختلف که دارای روابط خاصی میباشند، تشکیل میدهند. از این رو به منظور اصلاح و توسعه مراتع، لازم است از طبیعت الگوبرداری و از کشت مخلوط دو یا چند گونه استفاده کرد (Khoze Mary, 2000).
۲-۲-۲ – مزایای کشت مخلوط
در بسیاری از نقاط جهان، کشت مخلوط به عنوان یک عامل متداول از مدیریت اگرواکوسیستم، بکار میرود که مزایای متعددی نسبت به کشت خالص دارا میباشد (Banik et al., ۲۰۰۶). برخی از مزایای کشت مخلوط عبارتند از:
۲-۲-۲-۱ – افزایش عملکرد
برای کشاورزانی که منابع محدودی در اختیار دارند، ثبات عملکرد و درآمد سیستمهای زراعی در مقایسه با به حداکثر رساندن عملکرد و درآمد، از اهمیت بیشتری برخوردار میباشد. وقتی چند گیاه با هم کشت میشوند، شکست تولید در یک محصول، به وسیله گیاه دیگر میتواند جبران گردد و بدین طریق ریسک تولید کاهش مییابد (Ghanbari Bonjar, 2000). یکی از دلایل اصلی که کشاورزان در سرتاسر جهان، کشت مخلوط را بر کشت خالص ترجیح میدهند این است که در اغلب موارد تولید بیشتری از کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص از همان مقدار زمین بدست میآید (Khoze Mary, 2000). کشت مخلوط به عنوان یک روش اقتصادی جهت تولید بالاتر با سطوح نهادههای خارجی کمتر مطرح شده است. افزایش تولید در کشت مخلوط را میتوان به کاهش رشد علفهای هرز (Soufizadeh et al., ۲۰۰۶)، کاهش خسارت آفات و بیماریها (Mahmood, 2001)، سرعت رشد بهتر و استفاده بهتر از منابع در دسترس به دلیل تفاوت گونه های مختلف (Arslan et al., ۲۰۰۶) نسبت داد. در کشت مخلوط به دلیل اینکه دو گیاه تفاوتهای مورفولوژیک (از لحاظ جذب مواد غذایی و بهرهبرداری از محیط رشد) دارند، از منابع به نحو بهتری استفاده میکنند (Banik et al., ۲۰۰۶).
۲-۲-۲-۲ –کاهش خسارت ناشی از آفات و بیماریها
قابلیت کشت مخلوط در کاهش خسارت آفات و بیماریها یکی از جنبه های مهم این سیستم کشت میباشد. متخصصان محیط زیست، کشت مخلوط را یکی از راه های کنترل آفات میدانند. مخلوط سویا و سورگوم خسارت آفت شته را در هر دو گیاه کاهش داده است. در نیجریه کشت مخلوط سورگوم پایلند و کنجد خسارت ناشی از آفت Antigostia sp را نسبت به تک کشتی آنها کاهش داد. در آرژانتین نیز در کشت مخلوط پنبه و ذرت میزان آفات پنبه ۸۰ درصد کاهش یافت و محصول این گیاه افزایش یافت (مظاهری، ۱۳۷۳). کشت مخلوط همچنین باعث افزایش حشرات مفید میگردد. در کشت مخلوط تنوع گیاهی باعث افزایش شکارچیهای طبیعی میگردد و به این ترتیب جمعیت آفات کاهش مییابد (Mahmood, 2001). کشت مخلوط یونجه و علف باغ با ذرت باعث افزایش چشمگیر فعالیت شکارچیها و شکار شدن لاروها نسبت به تک کشتی ذرت گردید.(Zongo et al., ۱۹۹۳)
۲-۲-۲-۳- حفاظت خاک
پوشش گیاهی یکی از مهمترین عوامل کنترل کننده فرسایش خاک است. کشت مخلوط با افزایش پوشش زمین، بهبود خواص فیزیکی خاک و کاهش رواناب سطحی، باعث کاهش فرسایش خاک میگردد. در کشت مخلوط گرامینهها با لگومها، گرامینهها با برخورداری از ریشه های افشان، ساختار خاک را مطلوبتر میسازند و از این طریق با فرسایش آبی مبارزه میکنند (کنشلو و مظاهری، ۱۳۷۶). لگومها نیز با برخورداری از ریشه عمودی گرایش به نفوذ در اعماق خاک دارند بنابراین وجود یک گراس همراه با یک لگوم، در حفاظت خاک نقش مهمی را ایفا میکند (Krnenzos and Matches, 1991).
۲-۲-۲-۴- کنترل علفهای هرز
هر چند ممکن است این مطلب صحیح نباشد که زراعت مخلوط همواره از نظر کنترل علفهای هرز از زراعت تک کشتی برتر است، اما به نظر میرسد که کنترل علفهای هرز در زراعت مخلوط حداقل برتر از یکی از اجزا کشت مخلوط باشد (Zhang, 2003).
گیاهان زراعی که رشد اولیه نسبتاً کندی دارند، اگر به صورت تک کشتی کشت شوند، آلودگی نسبتا زیادی از علفهای هرز در مزرعه ایجاد میشود. اگر چنین گیاهانی با گیاهان دیگری که رشد اولیه آنها سریع است، به صورت مخلوط کشت گردند، از رشد و نمو علفهای هرز جلوگیری میشود (Soufizadeh et al., ۲۰۰۶).
در سیستمهای تک کشتی بندرت تمام رطوبت، عناصر غذایی و نور که برای رشد گیاه در دسترس هستند، مورد استفاده قرار میگیرند که در نتیجه آشیانهای اکولوژیک رها شده مورد هجوم علفهای هرز واقع میشوند (Soufizadeh et al., ۲۰۰۶). چنانچه گیاهان مورد استفاده در مخلوط در مصرف منابع مکمل هم باشند، در این صورت کشت مخلوط با استفاده بیشتر از منابع و پر کردن آشیانهای اکولوژیک خالی باعث کنترل بهتر و مؤثرتر علفهای هرز نسبت به زراعتهای تک کشتی میگردد. همچنین در اکوسیستمهای کشاورزی، آللوپاتی میتواند نقش مهمی در طراحی سیستمهای کشت مخلوط ایفا نماید. به عنوان مثال هنگامی که کدو به یک اکوسیستم کشاورزی مخلوط مثل ذرت و لوبیا اضافه شود، نقش مهمی در کنترل علفهای هرز ایفا میکند (Liebman and Davis, 2000). کشت مخلوط مصرف سموم علفکش را به حداقل ممکن میرساند. زیر این روش قادر است که علفهرز را به خوبی کنترل نماید (Banik et al., ۲۰۰۶).
۲-۲-۲-۵- بهبود حاصلخیزی و افزایش نیتروژن خاک
گزارشات مختلفی مبنی بر افزایش نیتروژن در گیاهان غیر لگوم به دلیل کشت مخلوط این گیاهان با لگومینوز، گزارش شده است (Mohammad et al., ۲۰۰۶; Khoze Mary, 2000). استفاده از لگومهای تثبیت کننده نیتروژن، در کشت مخلوط، باعث میشود که بسیاری از مواد جذب شده توسط گیاهان به وسیله این گیاهان به زمین برگشت پیدا کرده و باعث حاصلخیزی خاک شوند (Jafari et al., ۲۰۰۳).
۲-۲-۳- معایب کشت مخلوط
۲-۲-۳-۱ –تفاوت نیازهای غذایی
متفاوت بودن نیازهای غذایی گیاهان کشت شده در سیستمهای کشت مخلوط، در بعضی موارد مشکلاتی از نظر محاسبه و تامین متناسب کودهای شیمیایی بوجود میآورد. همچنین کاربرد علفکش و سموم شیمیایی ممکن است باعث کاهش عملکرد در این نوع سیستم زراعت گردد. با وجود این نتایج تحقیقات در سالهای اخیر نشان داده است، در مخلوطهایی که گیاهان مکمل یکدیگر بودند، در شرایط تغذیه ای یکسان، میزان عملکرد آنها افزایش مییابد (Samarajeewa et al., ۲۰۰۶).
۲-۲-۳-۲ –تفاوت عملیات زراعی
در سیستم کشت مخلوط به دلیل خصوصیات اکولوژیک و مرفولوژیک و اقلیمی متفاوت دو گیاه، عملیات مدیریتی نیاز به دقت بیشتری دارد و گاهی گیاهان روی همدیگر برهمکنش دارند. با توجه به این اثرات باید مدیریتی اعمال کرد که بتوان از این روابط در جهت مثبت بهرهبرداری نمود (Reddy et al., ۱۹۹۴).
۲-۲-۳-۳- محدودیت استفاده از ماشینآلات کشاورزی
کشاورزی مکانیزه باعث تسهیل و تسریع عملیات آماده سازی زمین و کشت شده است. در زراعتهای تک محصولی عملیات به طور یکنواخت در سطح مزرعه صورت میگیرد، اما وقتی دو یا چند محصول در یک زمان و در یک قطعه زمین کشت شوند، عملیات مکانیزه با مشکل مواجه میشود. از آنجا که اکثر ماشینآلات کشاورزی جهت عملیات کاشت، داشت و برداشت گیاه ویژهای طراحی و ساخته شدهاند، بنابراین کاربرد کمتری در کشت مخلوط دارند. پس یکی از عمده ترین مشکلات کشت مخلوط استفاده از ماشینآلات کشاورزی موجود می باشد. البته این مسئله درکشت مخلوط درهم بیشتر مشکل ساز است (مظاهری، ۱۳۷۳). اگر کشت مخلوط به صورت ردیفی یا علوفه باشد، عمدتاً مشکل خاصی ایجاد نمی شود و کاشت و برداشت مکانیزه کشت مخلوط نیز تا حدی امکان پذیر میگردد (Reddy et al., ۱۹۹۴).
۲-۲-۳-۴- ایجاد رقابت بین گونهای
در جمعیتهای گیاهی که متعلق به یک گونه هستند، رقابت درون گونهای بین آنها ایجاد میشود. تحت این شرایط بین گیاهان متعلق به یک گونه، بر سر عواملی مثل نور، آب و عناصر غذایی رقابت صورت میگیرد و به دلیل تشابه نیازهای زراعی و اکولوژیک این گیاهان، رقابت معمولاً شدیدتر میباشد. به بیان دیگر برتری بیولوژیک زراعت مخلوط به کشت خالص وقتی است که رقابت بین گونهای برای منابع رشد نسبت به رقابت درون گونهای کمتر باشد (Oswald et al., ۲۰۰۲). در بعضی موارد اگر گیاهان مورد استفاده در کشت مخلوط بر اساس اصول صحیحی انتخاب نشود، رقابت بین گونهای باعث کاهش عملکرد میگردد. بدیهی است که گیاهان ترکیب شونده را نمیتوان به طور تصادفی انتخاب نمود و چنانچه روش مخلوط به درستی انجام گیرد، میزان رقابت کاهش یافته و در نتیجه عملکرد افزایش مییابد (Hiebsch et al., ۱۹۹۵).
۲-۲-۴ – ارزیابی کشت مخلوط
ارزیابی کشت مخلوط از طریق مقایسه آن با کشت خالص هر یک از اجزاء کشت مخلوط صورت میگیرد. این مقایسه میتواند به دو صورت کوتاه مدت و بلند مدت باشد. در مقایسه کوتاه مدت کشت مخلوط و خالص در طول یک سال با هم مقایسه میشوند و در بلند مدت، مقایسه برای چند سال صورت میگیرد (Ghanbari Bonjar, 2000).
هنگامی که دو یا چند گیاه در کشت مخلوط از نظر زارع دارای یک ارزش کمی و کیفی باشند، در این حالت کشت مخلوط زمانی سودمند خواهد بود که عملکرد آن بیشتر از عملکرد گیاه پر محصول در کشت خالص باشد. هنگامی که یکی از اجزاء کشت مخلوط عملکردی همانند کشت خالص تولید میکند (محصول اصلی) و از محصول دوم نیز مقداری عملکرد اضافی به دست میآید. در این شرایط مزیت عملکرد مخلوط به سادگی قابل ارزیابی است، زیرا این مزیت معادل عملکرد محصول دوم خواهد بود (Mahmood, 2001). وقتی زارع به دلایلی مانند بیمه شدن در برابر نابودی گیاه زراعی و کسب سود اقتصادی، نیاز به کشت دو یا چند محصول دارد، در این صورت اگر عملکرد کشت مخلوط از کشتهای خالص بیشتر باشد، دارای مزیت خواهد بود و این وضعیت معمولترین حالتی است که اتفاق میافتد (Reddy et al., ۱۹۹۴).

اما در خصوص روایات، فقها علاوه بر روایت ابن عباس که آیت الله خویی آنرا تنها یک مؤید دانسته نه دلیل^[۳۲۷]، به دو روایت ذیل استناد کرده اند:
الف- صحیحه یا موثقه ابن عمیر که شیخ انصاری احتمال حسنه بودن آن را داده است. طبق این روایت، امام صادق(ع) جواز تعجیل دین در برابر اسقاط مبلغی از دین را به عدم دریافت زیادت از سوی دائن تعلیل کرده است وآیه”فلکم رؤوس أموالکم لاتظلمون ولاتظلمون”را مورد استناد قرارداده است، زیرا طبق این مقطع از آیه،تنها باید”رأس مال”یعنی اصل سرمایه مورد دین به داین برگردد تا ظلم تحقق نیابد بنابراین از این تعلیل فهمیده می شود که اگر اصل سرمایه همراه با زیادت بر گردد، جایز نخواهد بود.^[۳۲۸]

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ب- اخبار و روایات وارد در زمینه آموزش حیله شرعی برای تحصیل جواز تأخیر دین در مقابل زیادت، طبق این روایات، اگر داین بخواهد تمدید اجل بکند اما زیادت دریافت کند بدون آنکه مرتکب حرام بشود، راه آن این است که یک مال یا کالایی را به چند برابر قیمت متعارف آن به مدیون بفروشد و در ضمن این بیع،شرط به نفع مدیون شود که دین او که ناشی از عقد دیگری بوده است،تمدید اجل شود.لذا در بیان این حیله شرعی امام(ع)در برابر اعتراض عامه به این که بالاخره این هم نظیر زیادت محرمه است، پاسخ داده اند که”نعم الطریق یخلص من الحرام و یبدله الی الحلال”. براین اساس فقها چنین استدلال کرده اند که اگر زیادت در برابر تمدید اجل دین جایز میبود، امام(ع)به دنبال ارائه راهکار این چنینی نمی رفتند. ^[۳۲۹]
خلاصه بحث
فتاوای فقهای شیعه در خصوص تعجیل در پرداخت بدهی بدون آنکه قبلاَ چنین امری شرط شده باشد متفق القول قائل به جواز آن است. وبر اساس روایات اهل بیت(ع) تعجیل قسط در هر سه حالت ذیل جایز می باشد:
الف- تعجیل قسط یا کل دین بدون هیچ عوضی نظیر اسقاط مبلغی از آن یا تمدید اجل باقی دین.
ب- تعجیل قسط یا کل دین در برابر اسقاط مبلغی از آن دین.
ج- تعجیل قسط دین در برابر تمدید اجل باقی دین.
اما اگر این مورد قبلا به عنوان شرط فیمابین آمده باشد مصداق ربا نخواهد بود چون ربا در زیادت قابل فرض است و در مانحن فیه زیادتی رخ نداده است. مضافا اینکه در معاملات بانکی فروش اقساطی چنین شرطی وجود ندارد بلکه خود بانک به عنوان داین چنین وظیفه ای را برای خود قائل شده است بدون آنکه مشتریان دخالتی در ایجاد آن داشته باشند لذا شبهه حیله ربا یا”حط و تعجل”قابل طرح نیست. امادر مورد افزایش مبلغ سود در قبال دوره تنفس در بازپرداخت اقساط ثابت شد که چون مطالبات حاصل از فروش اقساطی پس از استقرار بر ذمه مشتری، به عنوان دین تلقی می شود و لزومی ندارد که حتما منشأ مطالبات و دیون، عقد قرض باشد لذا دریافت هرگونه زیادتی در قبال دوره تنفس و امهال، مصداق ربای نسیه بوده وعملکرد بانک در این خصوص قابل نقد وتأمل است.
خلاصه فصل
آنچه درطی مباحث این فصل به دست آمد این است که ضمانت شخص ثالث در قراردادهای فروش اقساطی سفارشی یک نوع ضمانت عرفی خاص است که مورد قبول فقهای معاصر میباشد. بدین معنا که آن را ضمانت با تعلیق در پرداخت دانسته اند که اگر ضامن تصریح کند که چنانچه مدیون دین خود را به تعویق اندازد، طلبکار طلب خود را از ضامن دریافت کند. این ضمانت، ضمانت در پرداخت است و بلا اشکال است. بنابراین دراین نوع ضمانت، دین بدون آن که از ذمه بدهکار اصلی(مضمون عنه) ساقط شود، همزمان بر ذمه ضامن مستقر می شود منتها این استقرار دین بر ذمه ضامن استقرار طولی است و ترتبی نه استقرار عرضی، بدین معنا که ذمه ضامن در طول ذمه بدهکار اصلی، مشغول الذمه شده است و زمانی طلبکار حق استیفای دین خود از ضامن را دارد که بدهکار اصلی در بازپرداخت دین کوتاهی یا نکول نماید یا در اساس ناتوان باشد. در واقع این گونه ضمانت، از قبیل تعلیق در پرداخت است نه تعلیق در ضمانت و نظیر موارد وثیقه و رهن است یعنی همان گونه که در مورد رهن، مرتهن نمی تواند رأساً دین خود را از عین مرهونه استیفا کند، بلکه تنها در صورتی چنین حقی را پیدا می کند که ابتدا به راهن(بدهکار اصلی) رجوع کرده باشد و بدهکار در پرداخت بدهی،ناتوان باشد یا کوتاهی یا نکول کند. در ضمانت مورد بحث نیز همین گونه عمل می شود. بنابراین اصلاح متن قرارداد ضمانت مورد تأکید قرار می گیرد. به علاوه اینکه ثابت شد که در مورد ماهیت فقهی و حقوقی ضمانت حسن انجام کار چهار نظر فقهی وجود دارد که عده ای آن را ضمانت عرفی مستحدثه دانسته که تضمین انجام تعهد می باشد و عده ای از فقهای اهل سنت آن را ضمان درک می دانند و عده ای دیگر این نوع ضمانت را به عنوان کفالت مطرح کرده اند و بالاخره بعضی هم آن را همان عقد ضمان رایج می دانند با این تفاوت که موضوع آن می تواند پرداخت دین باشد یا تضمین انجام تعهد. به نظر می رسد که به جز قول دوم که از فقهای شیعه قائلی ندارد هریک از سه قول دیگر برای تصحیح این نوع ضمانت کفایت می کند. بنابر این تعهد مشتری به حسن انجام کار بایع کالای درخواستی صحیح است. در خصوص عملیات رهن و وثیقه گذاری در رابطه با معاملات فروش اقساطی سفارشی روشن شد که چنین عملیاتی با اشکال شرعی مواجه نبوده وبلکه ضرورتی برای رهن وثیقه در برابرمبلغ ۱۰ هزار ریال که در قرارداد رهن دفترخانه ای به عمل می آید وجود ندارد و رهن آن در برابر خود دین ناشی از اقساط
صحیح بوده و کفایت می کند.همچنین فتاوای فقهای شیعه در خصوص تعجیل در پرداخت بدهی بدون آنکه قبلاَ چنین امری شرط شده باشد متفق القول قائل به جواز آن است. وبر اساس روایات اهل بیت(ع) تعجیل قسط در هر سه حالت ذیل جایز می باشد:
الف- تعجیل قسط یا کل دین بدون هیچ عوضی نظیر اسقاط مبلغی از آن یا تمدید اجل باقی دین.
ب- تعجیل قسط یا کل دین در برابر اسقاط مبلغی از آن دین.
ج- تعجیل قسط دین در برابر تمدید اجل باقی دین.
اما اگر این مورد قبلا به عنوان شرط فیمابین آمده باشد مصداق ربا خواهد بود. وچون در قرارداد فروش اقساطی بانکها چنین شرطی نیامده است بلکه خود بانک به عنوان داین چنین وظیفه ای را برای خود قائل شده است بدون آنکه مشتریان دخالتی در ایجاد آن داشته باشند لذا شبهه حیله ربا یا”حط و تعجل”قابل طرح نیست. امادر مورد افزایش مبلغ سود در قبال دوره تنفس در بازپرداخت اقساط ثابت شد که چون مطالبات حاصل از فروش اقساطی پس از استقرار بر ذمه مشتری، به عنوان دین تلقی می شود و لزومی ندارد که حتما منشأ مطالبات و دیون، عقد قرض باشد لذا دریافت هرگونه زیادتی در قبال دوره تنفس و امهال، مصداق ربای نسیه بوده وعملکرد بانک در این خصوص قابل نقد وتأمل است.
فصل چهارم: قرارداد فروش اقساطی و شروط ضمنی
۴-۱ وکالت بلاعزل
۴-۲ استیفا از اموال بستگان مدیونین
۴-۳ شروط جزائی و تهدیدی
۴-۴ شرط محدودیت تصرف در مبیع
۴-۵ ماهیت فرم بانکی قرارداد فروش اقساطی
مقدمه
دراین فصل که حاوی پنج مبحث و مربوط به شروط ضمنی وفرم بانکی قراردادهای فروش اقساطی است، وکالت بلا عزل، استیفا از اموال بستگان مدیونین، شروط جزائی و تهدیدی،شرط حلول دین، شرط محدودیت تصرف در کالای مورد معامله وماهیت فرم قرارداد را با عنایت به آنچه در رابطه با قرارداهای فروش اقساطی رخ می دهد و با لحاظ فتاوای موجود در زمینه هر یک از موارد فوق بررسی خواهیم کرد.
۴-۱ شرط وکالت بلا عزل
مقدمه
چون وکالت بلا عزل به خصوص در فرض وفات موکل از جمله موضوعات مورد اختلاف فقها و محققان بوده ضرورت داشت در مورد ماهیت و حکم و محدوده آن با عنایت به آنچه در رابطه با قراردادهای فروش اقساطی اعمال می شود بررسی فقهی به عمل آوریم و میزان انطباق آن با نظر فقها را تبیین نماییم.
در مورد وکالت در قراردادهای فروش اقساطی طبق مطالعه میدانی به عمل آمده توسط نگارنده مسائل ذیل به همراه نتایج مربوطه در قالب۱-نظر سنجی از مشتریان قرارداد۲- نظر سنجی از کارکنان بانک به دست آمد:
الف-تصریح به وکالت مشتری جهت خرید کالا و فروش آن به خود درحین صدور چک در وجه فروشنده یا واریز مبلغ وام به حساب او:۱۵نفر از کارکنان مدعی چنین تصریحی شده اند و۴نفر وجود چنین امری را نفی کرده اند.(ر.ک:س۱۵نظرسنجی کارکنان)
ب-اعمال وکالت بلا عزل بانک درصورت فوت مشتری در بین مدت اقساط :۱۶ نفر از کارکنان شرکت کننده در نظر سنجی در این باره پاسخ مثبت داده اند و۲نفر اظهار داشتند که چنین وکالتی در فرض مورد سؤال اعمال نمی شود.(ر.ک:س۲۰نظرسنجی کارکنان)
شرط وکالت بلاعزل ووفات موکل
از جمله بندهای مندرج در متن قراردادهای فروش اقساطی،بند مربوط به اعطای وکالت بلا عزل از جانب دریافت کننده تسهیلات به بانک برای وصول مطالبات است.متن این بند که در ماده۵قرارداد مذکور آمده است به شرح ذیل می‌باشد:
«ماده۵:خریدار ضمن عقد بیع موضوع این قرارداد شرایط عمومی حساب سپرده قرض‌الحسنه جاری بانک را که جزء لاینفک این قرارداد است قبول و امضا نمود و ضمن عقد مزبور، بانک ملی ایران را وکیل بلاعزل خود نمود و به بانک حق و اختیار داد که بانک مطالبات خود ناشی از این قرارداد را از موجودی حساب‌ها و سپرده‌های متعلق به خریدار نزد هر یک از شعب و واحدهای بانک ملی ایران و سایر بانک‌های کشور تأمین و برداشت نماید.»
سؤال این است که با توجه به مراتب فوق آیا عقد وکالت،‌ عقد لازم است یا جایز، و اگر جایز است آیا می‌شود آنرا به نحوی به عقد لازم تبدیل کرد.و در اساس آیا می‌توان عدم عزل وکیل را اشتراط نمود؟
۴-۱-۱ اصل اولی در شک نسبت به صحت شرط
گاه می دانیم که شرط موافق کتاب و سنت ویا لااقل غیر مخالف آنها است، در این صورت بی شک چنین شرطی صحیح و نافذ است، گاه هم می دانیم که شرط ، مخالف کتاب یا سنت است، دراین صورت قطعا باطل و بلا اعتبار است. دراین باره خلافی بین فقها نیست. اما در صورت شک در موافقت یا مخالفت، آیا حمل بر مخالفت می شود یا موافقت؟ در این باره یک بحث اساسی و مبنائی مطرح می شود، وآن اینکه آیا تمسک به عام در شبهه مصداقیه جایز است یا خیر؟ کسانی که همچون محقق یزدی قائل به جواز شده اند- ولو اینکه در بعضی موارد باشد- در این باره میتوانند به عموم ادله شروط تمسک نمایند و شرط مشکوک را لازم الوفا بدانند. اما چون مشهور قائل به عدم جواز تمسک به عام در شبهه مصداقیه شده اند، طبیعتا در مورد بحث نمی توان به استناد عموم ادله شروط تمسک نمود اما آیا لزوما قول به عدم نفوذ شرط متعین خواهد بود؟ در این باره فقهای مشهور دو قول دارند:
عده ای همچون شیخ اعظم و صاحب کفایه وآیت الله خویی قائل به عدم صحت و نفوذ شرط مشکوک شده اند. اما جناب میرزای نائینی وعده ای دیگر قول به نفوذ شرط را برگزیده اند. ^[۳۳۰]
استدلال گروه نخست این است که شک درمخالفت یا عدم آن مستلزم شک در نفوذ یا عدم نفوذ شرط است، ودر این صورت نظر به نبود اصل سببی، مقتضای اصل
مسببی همان عدم نفوذ شرط است. اما مستند گروه دوم این است که مانعی ندارد که به اصالت عدم مخالفت تمسک نمود.چون عدم مخالفت از نوع عدم ازلی است. با این توضیح که آنچه از عموم “المؤمنون عند شروطهم”خارج شده است تنها عنوان وجودی است نه عدمی، وعنوان وجودی بر شرط مخالف صدق می کند، بنابراین عموم ادله شروط بر هر آنچه مخالفت آن با کتاب وسنت محرز نمی باشد صدق می کند واز طریق عدم ازلی مخالفت، شمول این عموم نسبت به شرط مشکوک اثبات میشود. اما به هر حال اکثر فقها قائل به قول شیخ شده اند.^[۳۳۱]
۴-۱-۲ ویژگیهای عقد وکالت در فقه
در مورد عقد وکالت در فقه آمده است: “الوکالهعباره عن الإیجاب و القبول الدالین علی الاستنابه فی التصرف”. ^[۳۳۲] وکالت عبارتست از ایجاب و قبول دال بر استنابه در تصرف^[۳۳۳]، وصاحب جواهرنیز آن را به عنوان استنابه مخصوص دانسته است.^[۳۳۴]
البته بحث در این است که آیا وکالت عقد است یا ایقاع؟ مشهور قائل به عقد بودن آن است. براین اساس این بحث مطرح می‌شود که آیا وکالت، عقد لازم است یا جایز که بر اساس تحقیق فقها وکالت عقد جایز به شمار می‌رود.
‍ عده ای در مورد جایز بودن عقد وکالت نفی خلاف کرده اند. ^[۳۳۵]
بحث در این است که با قبول جواز عقد وکالت، آیا می‌توان آن را به صورت عقد لازم در آورد.دراساس چند راه برای لازم ‌کردن عقود جایز وجود دارد:
الف- آن که عقد جایز را در قالب شرط فعل در ضمن عقد لازم شرط کنند. مثلاً بایع بر مشتری شرط کند که خانه را به تو فروختم به این شرط که مرا وکیل خود در فروش خودروی خود نمایی.
ب- آن که نتیجه و اثر حقوقی عقد جایز را ضمن عقد لازم در قالب شرط نتیجه بیاورند. مثلا بایع بر مشتری در ضمن عقد بیع، شرط کند که وکیل او در اجاره دادن منزل مشتری باشد.
ج- آن که خود عقد جایز در ضمن عقد لازم تحقق پیدا کند مثلاً در ضمن فروش منزل به مشتری، این اخیر، بایع را وکیل خود در اجاره دادن منزل کند.^[۳۳۶]
در مورد سه حالت فوق و این که جواز عقد وکالت قابلیت تبدیل به لزوم را دارد یا خیر، نظرات مختلف وجود دارد. مخفی نماند که حالت دوم و سوم در واقع دو روی یک سکه‌اند.
عده‌ای وکالت را در هر حال جایز و قابل فسخ می‌دانند وعده‌ای آن را تنها در صورتی که در ضمن عقد لازم منعقد یا شرط شود، به عنوان عقد لازم معرفی کرده‌اند. البته بعضی نیزوکالت بلا عزل را تنها برای مدت معلومی صحیح دانسته اند.^[۳۳۷]و عده‌ای همچون شهید اول، وکالت مشروط در ضمن عقد لازم را جزیی از ایجاب و قبول عقد لازم دانسته است و به عنوان توابع و آثار لاینفک عقد مذکور با آن برخورد کرده است همچنانکه انتقال مالکیت از آثار بیع می باشد. وعده‌ای نیز مثل آیت الله خویی، اگر شرط وکالت به نحو شرط نتیجه باشد آنرا لازم می‌دانند اما اگر به صورت شرط فعل باشد، پس از انعقاد آن در مقام وفای به شرط، ‌آنرا قابل فسخ می‌دانند.^[۳۳۸]

به نظر شادمان نه سرزمین و نه نژاد و قومیت هیچ یک عنصر سازنده هویت ایرانی نیست ، بلکه زبان کیستی هویت ایرانی را مشخص می سازد. زبان معادل فرهنگ است. زبان از این نظر که قرین جدایی ناپذیر تفکر یا حامل و مظهر آن یا گنجینه معلومات و افکار است عنصر تعیین کننده هویت است. به نظر شادمان تمدن ومدنیت ربطی به زبان و تغییر آن ندارد.( کچوئیان :۱۴۰ و۱۴۱)
از نگاهی دیگر خدامحوری، خانواده محوری و خانه مداری سه پایه هویت ایرانی تلقی شده است. همچنین غیرت فردی و حمیت ملی ، همنوع دوستی، حق جویی، دانش پژوهی و خردگرایی و انسان گرایی در سطح گیتی از ارکان هویت ایرانی تلقی شد است(نگارنده:۲۹)
جوهره هویت ملی ایرانی شامل ویژگی های مهم ذیل است: نگاه عرفانی، تفکر و اندیشه جهانی، مهرورزی، عدالت جویی، تجمل گرایی، شهادت طلبی، اندوه زدگی، زیبایی پرستی، اهمیت دهی به جشن های نوروز وسده، اعتقاد به اهمیت آب وخورشید، ادبیات فارسی، اندیشه شاهی، بازبودن فرهنگی( تساهل ومدارا)، میانه روی واعتدال گرایی، یکتاپرستی، توحید گرایی و خدامحوری، خانواده محوری، همنوع دوستی، خردگرایی وحس برگزیدگی، تاریخ مشترک، میراث فرهنگی موسیقی و معماری ملی است ( همان:۳۳)
تطورات گفتمان های هویتی در ایران و اشتراک آن با هویت دینی
گفتمان های هویتی شامل سه دوره است.دوره اول از آغاز پیدایش مسئله هویت یا مسئله دار شدن ایرانیان در رمینه هویت خود تا زمان پایان نهضت ملی شدن نفت را در برمی گیرد. این دوره خود دارای سه زیرگفتمان فرعی است. با اینکه گفتمان غالب هویتی این دوره به لحاظ نظری از نقطه تعارض تقریبا مطلق با هویت بومی یا موجود آغاز می کند ، در پایان این دوره به نزدیکترین نقطه پیوند با سنت دینی می رسد. با شکست گفتمان هویتی ملی گرایانه در جریان نهضت ملی شدن نفت، دوره دوم آغاز می شود که تا آغاز انقلاب اسلامی ادامه دارد. در این دوره اسلام به شکل بارز گفتمان های هویتی این دوره را تحت نفوذ خود دارد. دوره سوم که الان درآن قرار داریم شامل شکل گیری مجموعه ای از گفتمان های فرعی است که به چالش با هویت مسلط د راین دوره برمی خیزند. یکی از ویژگی های این گفتمان های فرعی ماهیت التقاطی اکثر آنهاست.( کچوئیان :۶۸ و۶۹)
در جهان سنت انسان هویت خود را بر پایه نسبت با حقیقت عالم و باطن هستی مشخص می ساخت. مطابق تجدد خیرات و کمالات درجهان انسانی ظاهر می شود و محصول همین جهان و تلاش انسان برای تغییر و تبدیل آن یعنی حرکت تاریخی انسان است نه از ورای این هستی. ملیت واقعیتی است که درتاریخ ساخته شده و درآن تجلی می یابد و تنها راه تعریف و تعیین آن رجوع به تاریخ بر پایه روش های عینی و طبیعت گرایانه یا تجربی است. از ماکیاولی و هابز تا کانت از لحاظ نظری طریق تعریف و تعیین هویت انسان متجدد طریق فلسفی یا عقلی بود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

چون گفتمان های ملیت ساز مبتنی بر روش شناسی علوم تجربی هستند ، پس باید ارزش و اعتبار وجودیشان را در آنچه که بوده و هستند بجویند نه درآنچه که می خواهند یا باید باشند.( کچوئیان :۲۴۷)
دربرهه ای که بحث دولت- ملتها مطرح بود هویت ملی اهمیت داشت اما با شکل گیری بحث های جهانی شدن و به خصوص عوارض ناشی از جنگ های اول و دوم جهانی که ناشی از ناسیونالیسم بود، هویت ملی اهمیتش را از دست داد و به جای آن هویت فردی تاکید می شود و اگر هم هویت جمعی توجه شود بی ارتباط به هویت ملی است.( کچوئیان :۲۹)
بحث هویت در ایران تقریبا بعد از صفویه رخ داد و دلیل آن رویارویی با تجدد و غرب بود و مشکل ایران به تجدد و پیامدهای آن برمی گردد. روشنفکران ایرانی نخستین گروه اجتماعی و از موثرترین آنها که در انتقال تجدد نقش مهمی ایفا کرده اند. به همین خاطر اولین ناسیونالیستهای ایرانی از همین قشرند. روشنفکران از اولین کسانی هستند که به دلیل پیوندشان با غرب دچار مشکل هویت شدند همچنان که اولین کسانی هستند که به ناسیونالیسم پاسخ داده اند.پیدایش مسئله هویت همزمان با مسئله تجدد است. نوع پاسخ به مسئله تجدد راه حل یا پاسخ به هویت را مشخص می کند. ما با گفتمان های متعددی درباره تجدد روبه­رو هستیم؛ هم درخود غرب و هم در کشورهای غیرغربی.(کچوئیان: ۶۴)این تغییر و تنوع هم طولی و هم عرضی است .
خانواده محوری به عنوان یکی از مشترکات هویت ایرانی-اسلامی
خانواده جایگاه ویژه ای در اجتماع داشته و در واقع واحد اولیه و پایه ای اجتماعی است.هنجارها و احساساتی که خانواده را قانونمند می کنند منابع خود را از جامعه گسترده تر کسب می کنند و جامعه منبع ایده آل ها و ثبات خانواده است. سبک زندگی خانواده به میزان زیادی جایگاه آن در اجتماع را مشخص می کند. وبلن معقد است که طبقات مرفه به واسطه عادات مصرف خود ، خواهان یافتن جایگاه ویژه در اجتماع هستند و لذا مصارف برجسته وعمده، هدف آنها می باشد.( صمدی:۸۷)
از طریق خانواده، افراد به جامعه معرفی می شوند واستاندارد های قابل قبول زندگی را یاد می گیرند. ارزشهای فرهنگی در بین خانواده منتقل می شوند ونقشهای خاص در حقیقت در خانوار تعیین می گردند. نگرشهای مصرف کنندگان در مورد خرج کردن و پس انداز وحتی نوع کالا ومارک های خریداری شده واولویت های مصرف فردی وجمعی، اغلب به صورت ثابت در حین رشد در خانواده شکل می گیرند.( صمدی:۸۸)
شوئل و گیلیتان اعتقاد دارند که شناخت عامل خانواده در تصمیم گیری مصرف کننده به دلایل زیر اهمیت دارد: ۱٫ بسیاری از تصمیمات خرید در خانواده انجام می گیرد۲٫ رفتار مصرف در واحد خانواده آغاز می شود۳٫ نقشهای خانواده و ترجیحات کالاهایی که کودکان مشاهده می کنند مدل هایی هستند که بعدا توسط آنان استفاده می شود وتغییر می یابند یا رد می شوند.۴٫ تصمیمات خرید خانواده ترکیبی از تعاملات خانواده وتصمیم گیری فردی است .۵٫خانواده به عنوان تفسیر نیروهای اجتماعی و فرهنگی برای افراد عمل می کنند.( صمدی:۸۹)
یک ایرانی که به شهادت فرهنگ و نهادهای فرهنگی اش تاریخ خود را با دلشوره معنای هستی، سوز و گداز عاشقانه و تب دار برای وحدت پایدار و همیشگی با وجود و تمنای همراهی بی چون و چرا با حقیقت و عقلانیت رنگ بخشیده، چگونه می تواند در درون چنین جها ن ناپایدار( یعنی به صورت موجودی سرگردان و بی خانمان و فاقد عمق وجود شناختی) بی صورت به جای آن که نظم هستی اش را با آهنگ وجود تنظیم و هماهنگ کند، به این دلخوش باشد که در قالب خودی تجددی همچون شبحی سرگردان در میان انبوهی از شبح ها یا نیروهایی بی شکل دیگر ناآرامی های ستیزه جویانه یا نفع خواهانه خویش را با تصرفاتی ابزاری در خود و سایر اشباح پیرامونی اش چاره کند. برای ایرانی ظهور در هیئت خود تجددی که در برابر انتخاب هایی که هیچ حقیقتی بیرون از نفس آن انتخاب ها بدان معنا نمی بخشد وحاصل آن تنها به درد گذران لحظه ای زندگی موجودش می خورد، نه اینکه هستی او را غنی بخشیده و ارتقا دهد، اگر هم تصور شدنی یا معنادار باشد ، مطلوبیت ندارد(کچوئیان :۲۴۲)
در حقیقت نه تنها ماهیت متغیر اوضاع و احوال اجتماعی و ویژگی تاریخی حیات انسانی تغییرات هویتی را لازم و ضروری می سازد ، بلکه اگر هویتی نخواهد تصویری جامد وفسیل شده از انسان و جامعه ارائه دهد و مانع تحول اجتماعی و تکامل انسان گردد، قطعا بایستی درهای خود را به روی تغییرات باز و متناسب با دگرگونی های تاریخی و اجتماعی تغییر کند. بحران هویتی تنها در صورتی بروز می کند که گفتمانهای صاحب نقش در پیدایش و شکل گیری آن اجازه هیچ گونه تغییری را ندهد؛ یا اینکه تغییرات اجتماعی به نحوی باشد که به هسته اصلی و بنیان های آن گفتمان آسیب وارد کند(همان :۱۹۴ ) از نظر امام اساسا فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می دهد(همان :۱۷۳)
هویت مدرن / هویت شخصی و سبک­های زندگی
گیدنز معتقد است که سبک زندگی را می­توان به مجموعه ­ای کم وبیش جامع از عملکردها تعبیر کرد که فرد آنها را به کار می گیرد چون نه فقط نیازهای جاری او را برمی آورند بلکه روایت خاصی را هم که وی برای هویت شخصی خود برگزیده است، در برابر دیگران متجسم می سازد( گیدنز، ۱۳۷۷: ۳۵-۳۱)
امروزه هرچه نفوذ سنت کمتر می شود و زندگی روزمره بیشتر بر حسب تاثیرات متقابل عوامل محلی و جهانی بازسازی میشود افراد بیشتر ناچار می شوند تا سبک زندگی خود را از میان گزینه های مختلف انتخاب کنند.سبکهای زندگی به صورت عملکردهای روزمره در می آیند که در نوع پوشش، خوراک، طرز کار و محیطهای مطلوب برای ملاقات با دیگران تجسم می­یابند ولی این امور در پرتوی ماهیت متحرک هویت شخصی، به طرزی بازتابی در برابر تغییرات احتمالی باز و پذیرا هستند )گیدنز،۱۲۰:۱۳۷۷)
در نزد گیدنز، تحول سبکهای زندگی و دگرگونی­های ساختاری مدرنیته به واسطه بازتابندگی به یکدیگر گره می­خورند و به دلیل گشودگی زندگی اجتماعی امروزی و کثرت زمینه ­های کنش و منابع، انتخاب سبک زندگی برای ساختن هویت شخصی به طور فزایند های اهمیت می­یابد )گیدنز، ۱۳۷۷:۸۸)
یکی از مباحث مهم در نظری ههای افرادی همچون گیدنز تأثیر فرایندهای مدرنیته و مدرنیته متأخر در جوامع امروزی است. این فرایندها در سطوح مختلف زندگی اجتماعی افراد، تأثیرات قاطعی می­گذراند. به نظر گیدنز از موارد مهم این تأثیرات تغییر در هویت اجتماعی و شخصی مردم در دوران مابعد سنت است. وی از مفاهیمی همچون بازاندیشی، تغییر در ذائقه و سبک­های زندگی در این خصوص استفاده می­ کند. مردم برای هویت­یابی و بازتولید هویت خود در دوران ما بعد سنت این امکان را دارند که از منابع مختلف استفاده کنند. امکانی که در دوران سنت برای بیشتر مردم وجود نداشته است.
به باور گیدنز، سبکهای زندگی امکانات مختلفی هستند که افراد برای تولید و بازتولید هویت خود از آن‌ها استفاده می­ کنند. چنانکه چانی نیز می­گوید، سبک زندگی شکل اجتماعی جدیدی است که نشانگر اولیه هویت هر فرد است. وی بر این باور است که سبک­های زندگی حساسیت هایی هستند که در اهمیت­های اخلاقی، معنوی و یا زیبایی­شناختی نفوذ می­ کنند. وی معتقد است برای افراد و گرو ههایی که توسط را ه­های سنتی­تر زندگی در شرایط جدید دچار فقدان دوام و ثبات می­شوند، ساختن سبکهای زندگی می ­تواند به عنوان ابزار مهمی برای مقابله با تغییرات اجتماعی کاربرد داشته باشد. این سبکها واکنشی رفتاری یا پاسخهای کارکردی به مدرنیته هستند )چانی،۱۹۹۶: ۱۱ )
لذا سبکهای زندگی منابعی هستند برای ثبات یا مکانیز مهایی برای مقابله که به مردم کمک میک‌نند روابطشان را در شرایط تغ ییر اجتماعی مدیریت کنند. مچین و لوون معتقدند سب کهای زندگی دارای دو سطح فردی و اجتماعی هستند )مچین و لوون: .( ۲۰۰۵ از یک سو سبک زندگی، سبکی گروهی و اجتماعی است که نه تنها توسط موقعیتهای اجتماعی ثابتی همچون طبقه، جنس، سن و یا فعالیتهایی همچون مشاغل مشخص می­شوند بلکه به وسیله رفتارهای مصرفی مشترک )همچون ذائقه­های مشترک(، الگوهای مشترک فعالیت اوقات فراغت )برای مثال علایق به ورزش(، نگر شهای مشترک به موضوعات کلیدی )همچون نگرشهای مشابه به مسائل جنسی، محیطی، و…( نیزمشخص می­شوند )همان، : ۱۹۹۶۱۱). چانی معتقد است مردم سبک­های زندگی را در زندگی روزمره برای مشخص کردن و تبیین پیچیدگی­های وسیعتر هویت و پیوستگی به کار می­برند( همان ،۱۹۹۶: ۱۲)
همچنین سبک زندگی اجتماعی است زیرا به واسطه نمودها فهمیده می­ شود؛ چنانکه به وسیله مجموعه ­ای از نگر شها می توان آن را درک کرد و توسط سبکهای لباس پوشیدن، آراستگی و مانند آن رسانده می­ شود. عقاید و تعهدات به ارز شهای خانواده که به طور قوی حفظ میشوند، احتمالا توسط سبکهای ویژه­ای از انتخابهای زیبایی­شناسانه نمادگرایی می­شوند( چانی، ۱۹۹۶: ۹۶).
از سوی دیگر سبک­های زندگی، فردی نیز هستند.سبک­های زندگی گوناگون است و موجب کاهش همگونی می­ شود و انتخاب افراد را افزایش می­دهد و متصل به نیاز به لباس طبق سن، جنس، طبقه و… سبکهای متمایزی را برای زنان و مردان به وجود می ­آورد )مچین و لوون: ۲۰۰۵)
سبک زندگی یک فرد، انعکاسی از تجربیات زندگی، موقعیت، ارزشها، نگرشها وانتظارات اوست. در جوامع سنتی، به ویژه در کشورهایی که فرهنگ جمع گرایی در آنها غالب است، گزینه های مصرف افراد به شدت تحت تاثیر طبق اجتماعی ، خانواده، واطرافیان هستند. اما در جوامع مدرن، مصرف کنندگان در انتخاب کالاها، خدمات وفعالیت هخایی که به واسطه آن خود را تعریف می کنند ، آزاد هستند. یک فرد با انتخاب مجموعه کالا وخدمات در واقع ، ابراز می دارد که چه کسی هست، چه ماهیتی دارد و دوست دارد عضو چه افرادی شناخته و دسته بندی شود. سبک زندگی تابعی از خصلت های ذاتی فرد است که به واسطه گذر وی از مراحل چرخه عمر و در نتیجه تعاملات اجتماعی شکل می گیرد. بنابراین سبک زندگی از عواملی همچون ارزشها، متغیرهای جمعیت شناختی، طبقه اجتماعی، گروه های مرجع ، خانواده و نیز ویژگی های درونی فرد مثل انگیزش، شخصیت و … تاثیر می پذیرد. سبک زندگی را می توان در قالب ارزشها یا علایق مشترک به ویژه آنهایی که در الگوهای مصرف منعکس می شوند توصیف کرد.( صمدی:۱۴۵)
سبک زندگی و تمایز: جامعه ­شناسی دیگری که به غنای مفهوم سبک زندگی افزوده، پیر بوردیو است. بوردیو با تلفیق ایده­های مارکس و وبر، درکی کامل­تر در باب طبقات اجتماعی ارائه کرده است. وی ابعاد اقتصادی و فرهنگی را در بحث طبقه لحاظ می­ کند؛ یعنی مانند مارکس طبقات را برمبنای عامل اقتصاد لایه­بندی و همچون وبر درون هر طبقه را بر مبنای سبک های زندگی مختلف از یکدیگر متمایز می­ کند. اگر مارکس طبقه را صرفاً اقتصادی می­دید، بوردیو بر مبنای سرمایه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی طبقه را تشریح می کند . به نظر وی، حجم و انواع سرمایه­ها طبقه را شکل می­دهد و منش افراد، درون هر طبقه را به یکدیگر وصل می کند و برمبنای این منش مشترک سبک­های زندگی شکل می­گیرد؛ البته به معنای دقیق­تر باید گفت مصرف، اجازه بازنمایی سبک­های زندگی مختلف و ذائقه­های مختلف را می­دهد و نهایتاً اینکه سبک­های زندگی و ذائقه­هایی که بر مبنای سرمایه ­های بالا شکل می­گیرد به مصرف کالاهایی می­انجامد که تمایز اجتماعی ایجاد می­ کند. این منطق تمایز در مصرف، در کانون توجه بوردیو قرار دارد(ساترتون: ۲۰۰۱) برای توضیح دیدگاه­ های بوردیو برخی مفاهیم نظری او را توضیح می دهیم. بوردیو با مفهوم فضای اجتماعی سبک های زندگی مختلف را نشان می دهد. فضای اجتماعی به این ترتیب ساخته می­ شود که عاملان و گروه ­های اجتماعی براساس حجم و میزان سرمایه اقتصادی و سرمایه فرهنگی با برخی افراد اشتراکاتی می­یابند و با برخی دیگر فاصله پیدا می­ کنند (بوردیو، ۱۳۸۰ :۳۳)
بنابراین، فضای اجتماعی بر مبنای سرمایه ساخته می­ شود. هر قدر سرمایه فرد بیشتر باشد،در فضای اجتماعی در موقعیت بالاتری قرار می­گیرد. بوردیو استدلال می­ کند مردمی که به طورنزدیک در یک فضایی اجتماعی قرار دارند، دارای مشابهت­هایی بسیار هستند؛ حتی اگر هرگزیکدیگر را ندیده باشند . به عبارت دیگر، مردمی که در فضای اجتماعی مشابهی قرار دارند، ذائقه های مشابه و سبک­های زندگی مشابه دارند )گیبینز و ریمر، ۱۳۸۱ :۱۱۶ .(در واقع به ازای هر سطحی از موقعیتها، سطحی از سبک زندگی­ها و ذائقه ها وجود دارد که بر اثر شرایط اجتماعی مناسب با آن به وجود می­آیند و به وسیله این سلیقه­ها و ظرفیت تکثیرکننده آن‌ها،مجموعه انتظام یافته­ای از ثروت ها و خصلتها به وجود می ­آید که در درون خود از نوعی وحدت سیره­ها برخوردارند ( بوردیو، ۳۵:۱۳۸۰)
بوردیو(۱۹۸۴) با بهره گرفتن از مفهوم منش فرآیندی را توضیح می­دهد که به واسطه آن عامل ها، عملکردهای تغییر سبک زندگی را بازتولید می­ کنند . منش، مجموعه ­ای از خلق و خوهای پایدار در افراد است که کردارهای خاصی پدید می ­آورد. افراد طبق چنین نظام های درونی ­شده­ای عمل می­ کنند که بوردیو آن را « ناخودآگاه فرهنگی» می­نامد. ازاین­رو، منش سازوکاری انتقالی است که به مدد آن ساختارهای ذهنی و اجتماعی در فعالیت اجتماعی روزمره تجسم می­یابد )ایگلتون، ۱۳۸۱:۲۴۰ .( به بیانی ساده­تر می­توان گفت مفهوم منش درواقع همان ساخت­های اجتماعی ذهنی شده­ای است که بدواً از طریق تجارب نخستین فرد به ذهن او منتقل می­ شود و شکل می گیرد(نهادهای نخستین) و سپس تجربیات بزرگسالی (نهادهای ثانوی) بدان اضافه می­ شود. به این ترتیب است که ساختارهای اجتماعی در ذهن و در درون افراد از طریق درونی ساختن عناصر بیرونی حک می­شوند و به صورت منش در می­آیند(توسلی، ۱۳۸۳ :۵)
اما بوردیو جامعه شناسی ذهن­گرا نیست و به شدت از تأکید بر ذهنیت سوژه میپرهیزد. او برای تعدیل مفهوم منش خود، مفهومی دیگر با نام میدان را مطرح می­ کند. میدان ها ساختار بیرونی عاملها را تشکیل می­ دهند. میدان­ها فضاهای زندگی اجتماعی هستند که رفته رفته از یکدیگر مستقل شده و در فرایند تاریخی بر محور روابط اجتماعی و نتایج ویژه­ای شکل میگیرند. میدانها در عین حال عرصه مبارزه و منازعه اجتماعی­ا ند که برای حفظ قدرت یا تنظیم روابط بین فرادستان و فرودستان فعالیت می­ کنند ((توسلی، ۱۳۸۳: ۶-۷)
میدان همان زمینه­ای است که بازی در آن رخ می دهد و عامل آن را درونی می کند. یعنی هنگامی که تعریف های رسمی از انسان و همچنین معرفیها و بازنمایی­های او در فضایی اجتماعی به عادت تبدیل می­ شود، آن تعریف ها و بازنمایی­ها به اصل هدایت گر رفتار بدل می­ شود.
به نظر بوردیو، تحلیل ساختارهای عینی که به میدان های متفاوت تعلق دارند، از تحلیل تکوین ساختارهای ذهنی در قلمرو افراد، که تا اندازه­ای محصول ترکیب ساختارهای عینی هستند،جدایی­ناپذیر است . فضای اجتماعی و گروه هایی که آن را اشغال می­ کنند محصول تلاش­ های تاریخی­اند. در این فضا، عوامل انسانی طبق جایگاهی که در فضای اجتماعی دارند و با ساختارهای ذهنی، که به وسیله آن‌ها این فضا را ادراک می کنند، مشارکت می­نمایند ((بوردیو:۱۳۸۰)
بوردیو در کتاب تمایز(۱۹۸۴) ) شیوه هایی را تحلیل کرد که گروه های هم رده و هم طبقه خود را به وسیله آن، از الگوهای مصرفی گروه دیگر متمایز می­ کنند. بوردیو نشان می­دهد که چگونه گروه ­های خاص، به ویژه طبقات اجتماعی- اقتصادی، از میان انواع کالاهای مصرفی،روش­های لباس پوشیدن، غذا خوردن، آرایش کردن، مبلمان و تزئین داخلی منزل و …انتخابهایی را انجام می­ دهند تا روش زندگی مجزای خود را مشخص و خود را از دیگران متمایز کنند. بوردیو شیوه­ هایی را تحلیل کرد که گروه های مختلف خود را به وسیله آن از الگوهای مصرفی که شیوه زندگی یک گروه را مشخص می سازد متمایز می­ کنند (فاضلی،۱۳۸۳ : ۴۲)
در حقیقت ذائقه مبنایی است که افراد به واسطه آن خود و طبقه خود را از دیگران متمایز و بر اساس آن خود را دسته بندی می­ کنند (وارد و دیگران: ۱۹۹۹ ). کالاهای بسیاری را می­توان نام برد که افراد با مصرف آن‌ها خود را از دیگران متمایز و برای خود سبک زندگی و ذائقه­های خاص تعریف می­ کنند (فریدلند و دیگران : ۲۰۰۷ ). ما در این بین به مصرف لباس می­پردازیم. بر مبنای دیدگاه بوردیو، نوع پوشش افراد می ­تواند بیانگر سبک زندگی و ذائقه­ای خاص باشد که منجر به متمایزشدن افراد از دیگران شود . در واقع، یکی از کارکردهای پوشش،تمایزبخشی است. آیا پوشش با هدف ایجاد تمایز صورت می­گیرد، یا صرفاً کارکردهای اولیه پوشش مدنظر است؟
جمع بندی مبحث هویت: با توجه به شواهدی که در بالا اشاره شد، می توان برای هر یک از هویت های دینی ( اسلامی- ایرانی) و مدرن ، محورهایی را قائل شد. «خانواده محوری» و «توجه هویت دینی پوشاک خریداری شده» که به نوعی تمایل به مشابهت و وحدت اجتماعی و تاریخی در آن جلوه گر است، به عنوان محورهای هویت دینی و «تمایزطلبی و تمایز از دیگران» با تمایل به نوعی هویت فردی به عنوان محورهای هویت مدرن، مدنظر می باشد.
چهارمین شاخص مورد نظر از شاخص های سبک زندگی، الگوی فراغت می باشد. اینکه تفریح به چه چیزی اطلاق می شود و این تفریح تا چه حدی با زندگی و شغل انسان ممزوج یا بالعکس منفک باشد، می تواند الگوهای فراغت متفاوتی را رقم بزند.
۲-۶-۱-۴ اوقات فراغت
مفهوم فراغت: فراغت مجموعه ای از اشتغالاتی است که فرد کاملاً به رضایت خود یا برای استراحت، یا برای تفریح، یا به منظور توسعه یا آموزش غیرانتفاعی یا مشارکت اجتماعی داوطلبانه، بعد از آزاد شدن از الزامات شغلی، خانوادگی و اجتماعی به آن می ­پردازد )سعیدی رضوانی و سینه چی:( ۱۳۸۶ .
هر چه به تمدن کنونی یا تمدن صنعتی نزدیکتر شده ایم، مقوله ی اوقات فراغت به عنوان یک نیاز خاص جوامع بشری نمایان تر شده است، تا حدی که بعضی تمدن امروز را تمدن فراغت نام نهاده اند. اوقات فراغت و نحوه ی گذران آن، از مباحث تازه ای است که پس از انقلاب صنعتی و رشد صنایع و فناوری، توجه جامعه شناسان را برانگیخته و به موضوعی مهم در حوزه ی جامعه شناسی بدل شده است.
در جامعه امروزی به گونه ای است که افراد مجبورند در شغل های مختلف به انجام کارهای تکراری و خسته کننده بپردازند و برای همین ،تفریح بیشتری نیاز دارند. قوه تکامل طلبی در انسان سبب می شود که همواره به دنبال وضعیتی بهتر از وضعیت فعلی خودش باشد. او وقتی به موقعیت بالاتری می رسد، شور و نشاط موقعیت جدید باعث حرکتش می شود. در این صورت هیچ وقت خسته نمی شود؛چر که هدف برایش ارزشمند است و برطرف کردن موانع قابل تحمل و حتی نشاط آور.( معلمی: ۷۷)
مفهوم زمان فراغت در برابر درگیر یها و کار روزمره که اغلب عامل خستگی است، به کار می رود وتعریف و تبیین آن به ایجاد شاخه های جدیدی از علوم اجتماعی با عنوان جامعه شناسی اوقات فراغت و انسان شناسی اوقات فراغت انجامیده است (فکوهی و انصاری مهابادی، (۶۲:۱۳۸۲٫
مدرنیته همواره به موضوع پیش رفتن، کنارگذاشتن کهنه، نگرش تازه ی انسان به جهان و به خودش معنی می­دهد )علوی زاده، (۶۲:۱۳۸۵ بدینگونه پیدایش بعد تازه ای از دگرگونی دائمی، انهدام رسوم و فرهنگ سنتی را در صحن هی زندگی اجتماعی رقم زد )پاپلی یزدی، (۱۸:۱۳۸۱ تفکیک میان کار واوقات فراغت، یکی دیگر از این دگرگونی هاست.
هر وقت کار در مقابل تفریح قرار بگیرد، نگاه ما به کار عوض می شود و جنبه اجبار پیدا می کند. به عبارت دیگر کار در راستای هدف نیست و زندگی تکراری می شود؛ چون هدف خاصی در میان نیست. ( معلمی : ۷۸)
اوقات فراغت به عنوان مفهوم جدیدی که محصول جدایی کار از خانه، پیشرف تهای فناورانه و تقسیم کاراجتماعی است، این فرصت را مهیا کرد که انسان – هرچند به مدتی اندک ازاجبارها و محدودیت های نظم اجتماعی مدرن رها شود )کیویتسو، (۸۰:۱۳۸۰ درنتیجه سبب شده است تا زما نهایی به نام فراغت پدیدآید. بنابراین، فراغت پدیده ای است که با تمدن صنعتی پیوند دارد. در چنین تمدنی، دو شرط لازم برای پیدایش فراغت تحقق یافته است: نخست، کار از شکل اجبار فرهنگی و اجتماعی به در آمده، شکل مسؤولیت آزاد فرد را دارد. شرط دوم، جدا شدن کاراز فعالیت های دیگر انسان است. سازمان یافتگی کاربه شکلی است که چه از لحاظ عملی و چه از جنب هی نظری از وقت آزاد، جدا شده است. از نظر دومازیه این دو شرط ضروری، تنها در زندگی اجتماعی تمدن های صنعتی و پس از صنعت وجود دارد و نبود آنها در تمدن های باستانی سنتی به معنای نبود فراغتاست )ساروخانی، (۷۶۴:۱۳۷۰ دسته بندی های مختلف و جالب توجهی از فعالیت های فراغتی انجام شده است. برای مثال، فلچر و همکارانش فعالیت های فراغتی را در دو گروه ساخت یافته و ساخت نیافته تقسیم بندی کرده اند. لیونگ و لی، فعالیت های فراغتی را به دو دسته­ی مردم محورو مکان محور تقسیم کرده اند )فیضی، (۲۴:۱۳۸۶ می توان فراغت را به دو بعد فعال و غیر فعال تقسیم نمود. فعالیت های اوقات فراغت فعال، فعالیت هایی هستند که شامل صرف انرژی فیزیکی و ذهنی م یشوند؛ مثل پیاده روی، فوتبال، بازی شطرنج و ….. . فعالیت های اوقات فراغت غیر فعال آنهایی هستند که فرد هیچ انرژی ذهنی یا فیزیکی اعمال نم یکند؛ مثل رفتن به سینما،تماشای تلویزیون و )… نیولینگر:(۱۹۸۱
زیاده روی در تفریحات و لذت های حلال نیز موجب غفلت و دوری از خدا می شود، بهره بردن از تفریحات حلال به میزانی مطلوب است که نشاط و شادابی برای کار و فعالیت ایجاد می کند. (معلمی: ۷۹)
امروزه فراغت در کشورهای در حال توسعه نیزتا اندازه­ زیادی به فراغت در جوامع صنعتی مانند شده است و از آنجا که گاه در این نوع جوامع نیزهمچون جوامع صنعتی خصوصیات عمده ی فراغت(فاصله گرفتن از اجبارهای اجتماعی- فرهنگی و جدا شدن آن از سایر فعالیتها( و همچنین، عواملی چون افزایش یافتن این اوقات به علت ممنوعیت کارکودکان، آموزش اجباری و رایگان و افزایش تدریجی سال های تحصیل و تأخیر انداختن هرچه بیشتر سن متوسط ورود به بازار کار، افزایش امید زندگی، افزایش سن ازدواج و بهبود زندگی به چشم می خورد، در نتیجه، برای افراد این جوامع نیز وقت فراغت ایجاد شده است؛ حتی در جوامع روستایی وکشاورزی که به سمت شیوه ­های صنعتی شدن و ارزش های شهری گرایش پیدا کرده اند، نیز وقت فراغت به وجود آمده است.