۱- مقدمه
پرورش طیورگوشتی با توجه به جایگاه خاصی که در تأمین پروتئین حیوانی مورد نیاز کشور دارد به یک صنعت عظیم و پویا تبدیل شده است. ویژگیهای غذایی گوشت سفید از جنبه تغذیه و سلامتی، بازده اقتصادی، محدودیتهای افزایش گوشت قرمز از جمله دلایل رشد کمی این صنعت در کشور هستند. علاوه بر توسعه کمی، توجه به افزایش راندمان و عملکرد در واحدهای موجود پرورش طیور گوشتی میتواند پاسخگوی نیاز کمبود پروتئین حیوانی باشد. اجرای تحقیقات مداوم پیرامون نیازهای تغذیه ای، آنها را ضروری ساخته است. در این راستا افزودنیهای غذایی به عنوان محرک رشد از جایگاه ویژهای در قسمت تغذیه برخوردار هستند. افزودنیهای مغذی به عنوان عناصری با طبیعت غیرمغذی شناخته شدهاند که رشد و یا سایر اشکال تولیدی را تحریک نموده، یا کارایی استفاده غذایی را بهبود میبخشند و یا ممکن است برای سلامت و اعمال متابولیکی دام مفید باشند. شناخت نقش دستگاه گوارش به عنوان محلی برای هضم و جذب غذا و اهمیت آن برای رسیدن به وزن مورد نظر و بهبود راندمان تولید ضروری است.

لوله‌ گوارش پرندگان به هنگام تفریخ کاملاً استریل میباشد. جوجهها بلافاصله پس از تفریخ شروع به نوکزدن و خوردن مواد درون آشیانه یا بقایای پوسته میکنند. در این زمان میکروبهای آشیانه یا محل جوجهکشی به سرعت در روده جایگزین میشوند. در روده کوچک جمعیت باکتریایی مشابه با پرندگان بالغ، ظرف دو هفته پس از تفریخ ظاهر میشود. این زمان برای سکومها تا بیش از ۳۰ روز به طول میانجامد. این توسعه آهسته به نظر میرسد که به علت تفریخ در شرایط بسیار بهداشتی و همچنین شرایط پرورش تجارتی جوجهها و عدم تماس با مرغ مادر باشد. بنابراین میکروفلور بالغ به سهولتی که در دنیای وحش حاصل میشود، در شرایط پرورش تجارتی به دست نمیآید. مجرای معدی-رودهای حیوانات مهرهدار، متراکمترین محل استقرار میکروارگانیسمها است. این مجموعه میکروبی دارای تأثیر قوی بر میزبان خود میباشند. در ماکیان میکروبهای بسیار متنوعی در طول روده زندگی میکنند. تعداد سلولهای میکروبی موجود در دستگاه گوارش ماکیان (به صورت متصل به سطوح مخاطی یا ذرات غذا و یا به صورت آزاد در حفره گوارشی)، حاوی چند صد گونه میکروبی به تعدادی افزون بر سلولهای بدن میزبان میباشند (مید، ۲۰۰۰).
میکروفلور طبیعی روده را میتوان در سه دسته جای داد، که عبارت از: گروه عمده غالب ( بیش از ۹۰ درصد و مطلقاً بیهوازی هستند نظیر لاکتوباسیلوسها، بیفیدوباکتریها و باکتریوئیدها)، گروه میکروفلور همراه (کمتر از ۵ درصد،‌ بیهوازی اختیاری مانند ای. کولای و انتروکوکسیها) و گروه فلور باقیمانده (کمتر از ۱ درصد، نظیر کلستریدیا و استافیلوکوکها). گونه های باکتریایی از نظر ترجیح مواد غذایی و احتیاجات رشد با یکدیگر متفاوت هستند.
فلور میکروبی طبیعی دستگاه گوارش، نقش بسیار مهمی در سلامتی و سالم بودن پرندگان ایفا میکند. در حیوانات سالم نسبت میکروارگانیسمهای مختلف مهم میباشد. ساز و کارهایی را که میکروارگانیسمهای مضر به وسیله آنها میزبان را تحت تأثیر قرار میدهند، شامل تولید سم، مصرف مواد غذایی ضروری برای رشد پرنده و جلوگیری از فعالیت میکروبهایی می باشند که ویتامین و یا دیگر عوامل رشد را برای میزبان تولید میکنند (ادلمن، ۲۰۰۵). تنوع در گونه های باکتریایی در دستگاه گوارش یکی از مهمترین عوامل برای ایجاد یک اکوسیستم پایدار در دستگاه گوارش میباشد. هنگامی که تعداد گونه های باکتریایی در دستگاه گوارش بالا باشد، به نظر میرسد که اکوسیستم دستگاه گوارش پایدارتر است (تیمرمن و همکاران، ۲۰۰۴). بهداشت زیاد، درمان آنتی بیوتیکی و تنش به عنوان عوامل مهم مؤثر در ایجاد اختلال در توسعه میکروفلور محافظ و پایدار در روده مطرح شدهاند.
آنتی بیوتیکها به میزان زیادی برای پیشگیری و درمان بیماری در پرندگان مصرف شدهاند. آنتی بیوتیکها همچنین برای سالیان زیادی در تغذیه طیور به عنوان افزودنی در خوراک برای افزایش رشد و بهبود عملکرد گله، بوده است. آنتی بیوتیکها سبب افزایش وزن جوجههای گوشتی، کاهش ضخامت دیواره روده، کاهش تعداد میکروارگانیسمهای مضر در روده، بهبود ضریب تبدیل خوراک، کاهش مرگ و میر به همراه کاهش جمعیت میکروبی مضر دستگاه گوارش و افزایش مواد غذایی قابل دسترس میشوند. مکانیسم عمل، شامل کاهش تولید ترکیبات سمی توسط باکتریها، تغییر شکل دیواره روده، کاهش فعالیت میکروبی در دستگاه گوارش، کاهش میزان وقوع عفونتهای تحت بالینی و جلوگیری از تشکیل کلنی میکروبهای بیماریزا میباشد. بنابراین تأثیر آنتی بیوتیکها بر رشد جوجههای گوشتی از اثر مثبت آنها بر جمعیت میکروبی دستگاه گوارش ناشی میگردد (تاج بخش ، ۱۳۸۳).
استفاده از آنتی بیوتیکها معایبی به همراه دارد. فلور طبیعی روده را تغییر میدهد که ممکن است سبب حساسیت حیوان نسبت به برخی عوامل بیماریزا گردد. با مصرف آنتی بیوتیکها، باکتری هابه آنها مقاوم شده و میتوانند این مقاومت را از طریق ژنتیکی و پلاسمیدها به باکتریهای نسل بعد انتقال دهند. باقی ماندن این داروها در محصولات دامی مانند گوشت و تخم مرغ و مصرف آنها توسط انسان، امکان انتقال به انسان را فراهم میکند. این امر باعث میشود که پاتوژنهای بدن انسان به آنتی بیوتیکها مقاوم گردند، به طوری که در موقع بروز بیماری یا عفونت در افراد، مصرف آنتی بیوتیکها مؤثر واقع نگردد. کارایی هضم در طیور بستگی به میکروارگانیسمهایی دارد که به طور طبیعی در دستگاه گوارش یافت میشوند. بنابراین هنگام استفاده از آنتی بیوتیکها در خوراک یک خطر بالقوه وجود دارد و لازم است میزان این خطر، در برابر فایدهای که از انجام آن حاصل میشود، محاسبه و مقایسه شود.
روش های بسیاری برای کاهش مصرف آنتی بیوتیک به عنوان محرک رشد گسترش یافته است. امروزه افزودنیهای خوراکی جایگزین شونده آنتی بیوتیکها شامل پروبیوتیکها، پری بیوتیکها، آنزیمها، مواد محرک سیستم ایمنی، روغنهای گیاهی، اسیدهای آلی و فرمالدئید به میزان زیادی مصرف میشوند.
یکی از این افزودنیهای خوراکی گیاهان دارویی میباشد.گیاهان دارویی به دلیل داشتن ترکیبات پیچیده میتوانند همزمان به اهداف مختلفی واکنش بدهند. ضمناً مقاومت به این ترکیبات گزارش نشده است. از دیگر مزایای این ترکیبات نسبت به محرکهای رشد شیمیایی میتوان به بهبود سیستم ایمنی خصوصاً در بیماریهای تضعیف کننده سیستم ایمنی اشاره کرد. هر چند واکسنها خواص تحریک ایمنی را دارند ولی به تنهایی برای حفاظت پرنده در مقابل عوامل بیماریزا کافی نیستند، در ضمن واکسنها خواص بهبود رشد ندارند. بنابراین استفاده از این ترکیبات در صنعت طیور میتواند مفید باشد. با توجه به تاریخچه و گستردگی گیاهان دارویی در ایران، میبایست استفاده از این منبع عظیم خدادادی و طبیعی که فاقد هر گونه آثار سویی میباشد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. امروزه بهرهگیری از دانش فنآوری روز در صنعت گیاهان دارویی باعث تنوع تولید این فرآورده شده است، و انتظار میرود که با تهیه انواع محصولات گیاهی با کاربردهای تخصصی در زمینه های مختلف پزشکی، دامپزشکی و دامپروری، در حذف مواد شیمیایی نامطلوب و کاهش ناهنجاریها و داشتن طبیعتی سالم، گامهای مؤثری برداشته شود.
۱-۱- مقاومت به آنتی بیوتیک ها
۱-۱-۱- تعریف مقاومت
در صورت مقاوم بودن یک باکتریوم به یک آنتی بیوتیک، دستیابی غلظت مناسب آنتی بیوتیک در بافتهای بدن موجود زنده به حد مساوی یا بالاتر از حداقل غلظت بازدارنده رشد باکتری (MIC^[1]) امکان پذیر نبوده، و نتیجه حاصله شکست درمان خواهد بود. با وجود این، بطور سیستماتیک نباید نتیجهگیری شود که شکست درمان مترادف مقاومت به آنتی بیوتیک است (موژنی، ۱۳۸۲).
۱-۱-۲- مخاطرات ناشی از باقی مانده داروها
مخاطرات باقی ماندۀ داروها برای مصرف کننده: (موژنی، ۱۳۸۲)
– خطرات مستقیم که شامل تأثیرات سمی بر روی عضو (بعنوان مثال، آپلازی مدولا ناشی از کلرامفنیکل)، آلرژیهای غذایی (بعنوان مثال، ناشی از پنی سیلین)، اثرات ناقص الخلقه سازی، جهشزایی و سرطانزایی (بعنوان مثال، فوران ها) شامل میباشند.
– خطرات غیرمستقیم با انتخاب سویههای باکتریایی مقاوم مربوط بوده که سرانجام میتواند به بیماریهای باکتریایی در انسان منجر شود که درمان آنها در انسان مشکل خواهد بود.
یک مثال در مورد مقاومت باکتریایی در مورد باکتری سالمونلا است. مقاومت آنتی بیوتیکی سالمونلاها نسبت به آنتی بیوتیکهای متداول در حال افزایش است، به طوری که مطالعات فرهودی (۱۳۶۸) نشان میدهد در کشور ما مقاومت نسبت به آمپی سیلین در سال ۱۳۶۸ برابر ۸۵ درصد و تحقیقات همین محقق در سال۱۳۷۶، ۹۵ درصد بوده است. لذا یافتن مادۀ ضد میکروبی جدید به ویژه با منشأ گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار است. مقاومتهای آنتی بیوتیکی تهدید جدی برای سلامتی انسان و دام به ویژه با ایمنی ضعیف بوده و لذا یافتن مواد ضد میکروبی ارزان و مؤثر لازم و ضروری است (دخیلی و همکاران، ۱۳۸۵).
۱-۱-۳- مصرف بی رویه آنتی بیوتیکها در طیور و سایر حیوانات و خطرات آن برای بهداشت انسان
مصرف آنتی بیوتیکها به میزان کم در جیره طیور و سایر حیوانات، ضریب تبدیل غذائی را بهبود میدهد و از نظر اقتصادی، مقرون به صرفه است. برای این کار، از داروهائی از قبیل تتراسیکلین، پنی سیلین و غیره استفاده میکنند. این گونه کاربرد آنتی بیوتیکها منتج به تکوین و نگهداشت جمعیتهای مقاوم باکتریهای گرم منفی رودهای در دستگاه گوارش طیور و سایر حیوانات شده است. بسیاری از این اجرام عوامل ژنتیک خارج کروموزومی (عواملR) دارند که مقاومت شدید در برابر یک یا چند آنتی بیوتیک مورد مصرف در درمانگاه را ایجاد میکنند. این امر از نظر بهداشت انسان و حیوانات به طور بالقوه زیانآور است و مخصوصاً در انسان، میتواند موجب پراکنده شدن سالمونلاهای بیماریزا شود. همچنین انتقال اشریشیاهای مقاوم از حیوانات به انسان گزارش شده است که موجب میشود تا تعداد این باکتری های مقاوم در روده انسان افزایش یابد. (تاج بخش ،۱۳۸۳).
جوجههای کبابی یکی از منابع مهم باکتریهای مقاوم در برابر آنتی بیوتیک هستند و در کشتارگاه، سویههای مقاوم محتویات جوجههای آلوده، لاشه سایر طیور را آلوده میکنند. معلوم شده که این سویههای با منشأ طیور، میتوانند روده انسانهای داوطلب را تحت سیطره خود قرار دهند، در آنجا استقرار یابند، و پلاسمیدهای مربوط به مقاومت داروئی خود را به سویههای مقیم روده انسان انتقال دهند. در یک بررسی، حضور پلاسمیدهای IncH (گروه عدم تجانسیH) را در لاشههای طیور گزارش کردهاند. این پلاسمیدها را عموماً مربوط به گونه های سالمونلا میدانند ولی به طور اتفاقی در سویههای اشریشیاکلی انسانی یا حیوانی نیز یافت میشوند. وجود این نوع پلاسمیدها در کلی باسیلهای لاشه طیور، از جنبه توان انتقال به سالمونلاها و تأثیر بد آن در بهداشت انسان، دارای اهمیت خاصی است. این پلاسمیدها، مقاومت در برابر داروهای آمپیسیلین، استرپتومیسین، تتراسیکلین، کلرامفنیکل، کانامیسین، همچنین سولفانامیدها، و تری متوپریم را ایجاد میکنند (تاج بخش ، ۱۳۸۳).
در پژوهشی جالب، تعداد کل باکتریها و همچنین تعداد باکتریهای گرم منفی هوازی و یا بیهوازی اختیاری مقاوم در برابرعوامل ضدمیکروبی را در مدفوع جوجههای که به جیره غذائی آنها مواد ضدمیکروبی اضافه شده بود، مورد مطالعه قرار دادند. در این بررسی باکتریهای مقاوم در برابر تتراسیکلین، کلرامفنیکل، استرپتومیسین، آمپی سیلین، یا کانامیسین مشخص شد. اشریشیاهای مقاوم، از تمام نمونه ها جدا گردیدند و تعداد آنها ۱۰^۵ تا ۱۰^۱۰ CFU^[2] به ازای یک گرم مدفوع بود. مقاومت، در پروتئوس میرابیلیس،کلبسیلا نمونیا و گونه های سودوموناس، همگانی نبود و در جوجههائی که این نوع مقاومت را نشان میدادند، تعداد مقاومها از گروهی به گروه دیگر متفاوت بود (حدود ۱۰^۳ تا ۱۰^۸ CFU به ازای هر گرم مدفوع). در مجموع، مقاومت نسبت به تمام عوامل ضد میکروبی (به استثنای کلرامفنیکل در اشریشیاکلی) حدود ۱۰^۳ CFU به ازای هر گرم مدفوع در کل مجموع باکتریها بوده است. بطورکلی از این بررسی چنین بر میآید که سیطره و تزاید باکتریهای هوازی و یا بیهوازی اختیاری گرم منفی در برابر آنتی بیوتیکها در جوجههای تازه متولد شده تا حدی مربوط به انتخاب ناشی از مصرف مکمل غذایی آنتی بیوتیکدار است. ولی اجباری نیست که حتماً منشأ جایگزینی سویههای مقاوم، مصرف غذای محتوی آنتی بیوتیک باشد، آنچه از این امر مهمتراست وجود سویه های مقاوم، در محیط اطراف جوجههای تازه متولد شده است. اگر باکتریهایی که اولین بار جوجه را مورد تهاجم قرار میدهند، حساس و یا مقاوم باشند با همین خاصیت در روده سیطره پیدا میکنند، چه پرنده با غذای مکملدار تغذیه شود یا نشود. بنابراین مصرف مداوم و بی رویه آنتی بیوتیکها چه در حیوان و چه در انسان بیش از آنکه برای خود حیوان و یا انسان خطر داشته باشد، برای محیط زیست خطرناک است که از این رهگذر حیوانات و انسانهای پاک، بطور آنی آلوده به میکروبی میشوند که از قبل، مقاومت دارند (تاج بخش، ۱۳۸۳).
۱-۱-۴- پاتوژنهای مهم
انتروپاتوژنهای انگلی نظیر گونه های سالمونلا، گونه های کامپیلوباکترها، باکتریهای هم غذا با میزبان نظیر اشرشیاکلی، انتروکوکسی و گونه های بیماریزا برای حیوانات نظیر پاستورلا و گونه های اکتینو باسیلوسها، تعدادی از گونه های هستند که مقاومت در مقابل مواد ضدمیکروبی در آنها توسعه پیدا کرده است (مک اون و فدروکا-کرای، ۲۰۰۲). مقاومت باکتری ای. فیزیوم به پنی سیلین اولین بار در سال ۱۹۸۳، ومقاومت به وانکومایسین اولین بار در سال ۱۹۸۸ در اروپا مشاهده شد. در آزمایشات صورت گرفته مشخص شد که کمتر از ۲ درصد ای. فیزیوم جدا شده از ترشحات مدفوعی جوجههای گوشتی آلوده، به آمپی سیلین و وانکومایسین مقاومت نشان دادهاند، در حالی که نتایج تحقیقات صورت گرفته از سال ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۷ نشان داد که مقاومت میکروبی ای. فیزیوم به آمپی سیلین، به ۸۳ درصد و به وانکومایسین، به ۵۲ درصد رسید .(W.H.O., 1997) نتایج آزمایشات صورت گرفته نشان داد که باکتری ای. فیزیوم به چندین نوع از آنتی بیوتیکها شامل آمینوگلوکوکسیدازها و کوئینولونها مقاوم است. در سال ۱۹۸۹ در آمریکا گزارش شد که آنتیبیوتیک وانکومایسین در برابر ردههایی از ای. فیزیوم مقاومت نشان داده است. مقاومت ای. فیزیوم به چندین آنتی بیوتیک و تحمل شرایط نامساعد، نگرانی اصلی انجمنهای پزشکی است. نگرانی ویژه برای میکروب اس. تایفیموریوم دی تی ۱۰۴است، که عامل افزایش دهنده موارد سالمونلا در انسان است. سالمونلا تایفیموریوم ابتدا متعلق به گوسالهها بوده و بعد در میان غذای خوک، طیور و گوسفند پخش گردید. محصولات خرد شده گوشت مانند سوسیسها و برگرها منبع اصلی غذای آلوده هستند .(W.H.O., 1997) باکتری اس. تایفیموریوم به تعداد بسیاری از آنتی بیوتیکها که بطور معمول استفاده میشوند نظیر آمپی سیلین، کلرامفنیکل، استرپتومایسین، سولفونامید، تتراسایکلین و بسیاری دیگر مقاوم است (W.H.O., 1997).
۱-۱-۵- منع استفاده از آنتی بیوتیکها در جیره طیور
مواد ضد میکروبی به مقدار قابل توجهای به عنوان افزایش دهنده رشد در حیوانات مزرعه استفاده میشوند، این امر خطرات زیادی را برای سلامتی انسان به بار میآورد (وایتت،۲۰۰۰). استفاده متناوب و زیاد از آنتی بیوتیکها به عنوان افزودنی غذایی منجر به افزایش شمار باکتریهای مقاوم به مواد ضد میکروبی میشود و سرانجام باعث مشکل شدن درمان عفونتهای باکتریایی در انسان میگردد (گرسما و هلیلینگ، ۱۹۸۶؛ مک درموتت و همکاران، ۲۰۰۲). بسیاری از کشورها علاقهمند به کاهش یا حذف استفاده از ترکیبات ضد میکروبی در غذای حیوانات هستند تا سرعت توسعه مقاومت میکروبی کاهش پیدا کند (مک اون و فدروکا-کرای، ۲۰۰۲). در سال ۱۹۸۶ در سوئد استفاده از آنتی بیوتیکهای محرک رشد ممنوع شد (وایروپ، ۲۰۰۱). در سال ۱۹۹۵ استفاده از آوپرسین و در سال ۱۹۹۸ استفاده از ویرجینیامایسین منع گردید. مقاومت گلیکوپپتیدی باکتری ای. فیزیوم در جوجههای گوشتی بعد از منع استفاده از آوپرسین، از۷/۷۲ درصد به ۸/۵ درصد در سال ۲۰۰۰ کاهش پیدا کرد (آرستروپ و جنسن، ۲۰۰۲).
۱-۱-۶- هزینه ممنوع کردن آنتی بیوتیکهای محرک رشد
ممنوعیت آنتی بیوتیکهای محرک رشد زمانی که برای اولین بار در اروپا اعلام شد، صنعت طیور با یک افزایش بزرگ در میزان تلفات و شیوع بیماری و یک افت در تولید مواجه گردید. در اواخر ۱۹۹۹ در دانمارک ضریب تبدیل خوراک از ۷۸/۱ قبل از ممنوعیت به بالای ۸۴/۱ بعد از ممنوعیت افزایش پیدا کرد (امبرگ و همکاران، ۲۰۰۲).
مصرف آنتی باکتریال سالینومایسین (ضد کلستریدیوم) و غیره که برای کنترل انتریتهای نکروتیک مورد استفاده قرار میگرفت، پس از ممنوعیت آنتی بیوتیکهای محرک رشد افزایش چشمگیری ( از ۴۵۰۰ کیلوگرم ترکیبات فعال قبل از ممنوعیت به ۱۱۲۱۳ کیلوگرم بعد از ممنوعیت) در دانمارک داشت (دن مپ، ۲۰۰۲).
۱-۲- داروهای با منشأ گیاهی
اجزای فعال دارویی در گیاهان به طور اساسی متابولیتهای ثانویه تولید شده از مسیرهای شیکمیک، استات-مالونات و استات-موالونات هستند ( کوک و راش، ۱۹۸۵؛ تیلر و همکاران، ۱۹۸۸) و از لحاظ شیمیایی مشخصاند، اما اغلب همپوشانی دارند. انواع اجزای عمده، ترپنوئیدها (سزکویی ترپن ها، ساپونینها، کاروتنوئیدها، و استروئیدها)، فنولها (مانند تاننها، کوئینونها، سالیسیلاتها، و لیگنینها)، و گلیکوزیدها (فلاونوئیدها، گلیکوزینولاتها، و سیانوژنها)، آلکالوئیدها، پلی ساکاریدها (مانند صمغها و موسیلاژها) و پپتیدها هستند. همچنین روغنهای فرار رزینها که اغلب شامل انواع اجزای بالا می باشند (تیلر و همکاران، ۱۹۸۸؛ پنگلل، ۱۹۹۶). متابولیتهای ثانویه تولید شده در پاسخ به تنشهای محیطی، جزء متابولیسمهای ضروری سلول و اغلب به عنوان زبالههای متابولیسمی نام برده میشوند. اما امروزه حدس زده میشود که اعمال مهم زیادی را در گیاه انجام میدهند. اعمال مهم بیشتر این اجزاء هنوز به طور کامل شناسایی نشده است (ویلیامس و همکاران، ۱۹۸۹؛ بننتت و واللسگروو، ۱۹۹۴).
حتی اگر گیاه دارویی فقط یک ماده فعال داشته باشد باز اثر آن روی بدن انسان مفیدتر از همان ماده در حالت بدست آمده از سنتز شیمیایی است. این خاصیت، ارجحیت گیاه درمانی یا استفاده از داروهایی که منشاء گیاهی دارند را به اثبات میرساند. در اینجا ماده مؤثره تنها یک ترکیب شیمیایی نیست، بلکه دارای تعادل فیزیولوژیک است که بدن آن را بهتر تحمل نموده و اثرات جانبی نیز بر جای نمیگذارد و این دلیل خوبی بر ارجح بودن طب طبیعی است، گیاهان دارویی منبع سهل الوصول از مواد بسیار مؤثری هستند که ترکیبات آنها شبیه موادی است که در متابولیسم بدن انسان بکار رفته و بنابراین به سادگی به وسیله بدن قابل جذب هستند.
۱-۲-۱- گیاهان دارویی به عنوان محرکهای رشد در حیوانات
اتحادیه اروپا با بهره گرفتن از آنتی بیوتیکهای خوراکی به عنوان محرک رشد به شدت مخالفت میکند. پس از ژوئن ۱۹۹۹ (دی ماه ۱۳۷۷) به دلیل احتمال بروز مقاومت دارویی در باکتریهای بیماریزای انسانی، تنها چهار ترکیب دارویی برای استفاده در صنعت دامپروری کشورهای اروپایی، مورد تأیید قرار گرفت که البته این موضوع با در نظر گرفتن شرایط خاص ایران و عدم رعایت زمان پرهیز از مصرف قبل از کشتار، بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد. از سوی دیگر با افزایش جمعیت و به تبع آن کوتاه کردن دوره پرورش، کاهش ضریب تبدیل غذایی و نیاز به افزایش تولید گوشت، ضرورت استفاده از محرکهای رشد را افزایش میدهد. همچنین با توجه به لزوم صادرات، رعایت قوانین اتحادیه اروپا لازم به نظر میرسد. در این شرایط تعجبی ندارد که نظارت شدید اتحادیه اروپا، موجب افزایش تقاضا برای محرکهای رشد غیر دارویی شود. در پاسخ به این نیاز، تولید کنندگان اروپایی در حال اصلاح و توسعه استفاده از اسیدهای آلی، الیگوساکاریدها، آنزیمها و دیگر افزودنیها میباشند. علاوه براین، آنها اشکال جدیدی از افزودنیهای غذایی کاملاً طبیعی را پذیرفته اند. این اشکال، محصول و فرآورده علم جدید گیاهان دارویی میباشند. اگرچه علم گیاهان دارویی علمی جدید است اما ریشه در زمان های بسیار دور و حتی عهد باستان دارد. این نسل جدید از محرکهای رشد، شامل افزودنیهایی با منشأ گیاهی میباشند که با مخلوطی از گیاهان یا عصارههای آنها بدست میآیند. در تهیه محرکهای رشد غیردارویی، امکان اینکه اینگونه افزودنیها تنها از یک گیاه تشکیل شده باشند حتی برای گیاه پیچیدهای مثل آویشن نیز کم میباشد. راه حل بهتری که توسط تولیدکنندگان فرآوردههای محرک رشد گیاهی انجام میگیرد انتخاب و استفاده از مخلوط گروهی از گیاهان دارای مواد مؤثره، در یک فرمول اختصاصی میباشد. این مخلوطها ممکن است دارای اثرات مفیدی به شرح زیر باشند (کلایتون، ۱۹۹۹؛ هبیبو و همکاران، ۲۰۰۰؛ گلدین و همکاران، ۱۹۷۷؛ لی و همکاران، ۲۰۰۴):
۱– بهبود خوشخوراکی جیره از طریق مواد طبیعی موجود در مواد گیاهی
۲– بهبود در پاسخهای ایمنی بدن و افزایش فعالیت میکروب خواری در گلبول سفید
۳– تحریک ترشح لوزالمعده برای افزایش آنزیمهای مترشحه داخلی به منظور کمک به هضم مواد غذایی
۴– هضم بهتر پروتئین و ذخیره بهتر نیتروژن که موجب افزایش کیفیت و تولید گوشت و کاهش دفع نیتروژن به خصوص به شکل آمونیاک میگردد
۵– مهار میکروبهای بیماریزا و غیرمفید در دستگاه گوارش از همان ابتدای دستگاه گوارش به واسطه داشتن مواد ضدمیکروبی
۶– این مواد به واسطه وجود مقادیر مختلفی از تانن، از وقوع اسهال جلوگیری میکنند
۷– جذب مواد ریز مولکولی را در روده تسهیل میکنند.
۸– سلولهای آسیب دیده کبدی را بازسازی مینمایند و عمل کبد را بهبود میبخشند
۹– ترکیبات مواد محرک گیاهی، با تحریک عصبی و کاهش استرسهایی مانند واکسیناسیون، بعنوان ترکیب ضداسترس عمل مینمایند
۱۰– این مواد با سمزدایی خون و افزایش سلولهای خونی به تنظیم جریان خون کمک میکنند
۱۱– این ترکیبات با خنثی نمودن سموم موجود در جیره، باعث بهبود عملکرد حیوان میگردند.
این محصولات کاملاً برای انسان و حیوانات بی ضرر هستند و میتوانند بدون هیچ خطری مورد استفاده قرار بگیرند. این گونه مواد میتوانند بطور دائم و بدون نیاز به درنظر گرفتن دوره حذف استفاده شوند. همچنین هیچ گونه مقاومت آنتی بیوتیکی ناشی از مصرف آنها وجود ندارد.
تعدادی از مواد با منشأ گیاهی مانند پلی فنلها (میوه ها، سبزیجات، گیاهان مختلف، و گونه های تند گیاهی)، هیدروکسی بنزوئیک، هیدروکسی سینامیک اسید، فلاونوئیدها، آنتوسیانینها، پروآنتوسیانینها، ایزوفلاونوئیدها، و توکوفرولها یک نقش پایه در حفظ مکانیسمهای آنتی اکسیدانی دارند (جمروز و همکاران، ۲۰۰۴a). در ادامه باید گفته شود استفاده از جایگزینها برای آنتی بیوتیک محرک رشد تنها راه حل برای حذف آنتی بیوتیک از خوراک جوجههای گوشتی نمیباشد، بلکه حذف آنتی بیوتیک محرک رشد مستلزم بهبود پرورش و مدیریت میباشد. بهبود مدیریت محیطی، بهداشت و وضعیت سلامت حیوان برای حداقل کردن اثر منفی حذف آنتی بیوتیک محرک رشد در خوراک ضروری میباشد.
۱-۲-۲- عصارههای گیاهی و سیستم ایمنی
در بین مکملهای غذایی که میتوانند پاسخ ایمنی حیوانات را به طور معنی داری تحت تأثیر قرار دهند، اسانسها و عصارههای گیاهی اهمیت خاصی دارند. این ترکیبات از طریق زیر سیستم ایمنی را تقویت میکنند (جمروز و همکاران، ۲۰۰۴a).
۱– بهبود ترشح آنزیمهای اندوژنوس
۲– تحریک اشتها

یکی از مشکلات سازمان‌ها آن است که افراد تعلق سازمانی ندارند، احساس وفاداری به سازمان نشان نمی‌دهند، احساس مسئولیت فردی رضایت‌بخش نیست و افراد آن‌چنان‌که بایدوشاید کارشان را دوست ندارند و اعتقادی به اهداف و ارزش‌های سازمان ندارند. مفهوم تعهد سازمانی از آنجایی اهمیت می‌یابد که عوامل ریشه گرفته از سطح تعهد کارکنان و مدیران سازمان، بر سازمان‌ها به‌عنوان یک جزء و بر جامعه به‌عنوان یک کل اثرات عمده و مهمی دارد.
مفهوم تعهد سازمانی اولین بار توسط وایت^[۸۹] (۱۹۵۶) در مقاله “انسان‌سازمانی” مطرح شد. تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که در طول سال‌های گذشته موردعلاقه بسیاری از محققان رشته‌های رفتار سازمانی و روانشناسی به‌ویژه رفتار اجتماعی بوده است. تعهد سازمانی مانند مفاهیم دیگر حوزه رفتار سازمانی به شیوه ­های متفاوتی تعریف‌شده است.
البته ساده‌ترین شیوه برخورد با تعهد سازمانی آن است که تعهد سازمانی را نوعی وابستگی عاطفی افراد به سازمان در نظر می‌گیرند یا نوعی احساس وفاداری به سازمان بیان‌شده است. فردی که در سازمان مشغول به کار است، باید خود را به سازمان متعلق بداند و به تمام بخش‌های مختلف آن متعهد باشد. تعهد سازمانی را می‌توان اعتقاد قوی به اهداف سازمان و تمایل قوی به تداوم عضویت و ماندن در آن تعریف کرد (پورسلطانی زرندی و امیرجی نقندر، ۱۳۹۲).
تعهد نیرویی است که شخص و یا سازمان را به مجموعه‌ای از اقدامات مرتبط با یک یا چند هدف متصل می کند (می­یر و هرکوویچ^[۹۰]،۲۰۰۱).
ازنظر می­یر و همکاران (۲۰۰۶) تعهد دارای عناصر شناختی و عاطفی است. عناصر شناختی شامل شرایط رفتاری و اساس تعهد می‌باشد و عناصر عاطفی هم طرز تفکر خاص در رابطه با تعهد را در برمی‌گیرد.
تعهد سازمانی تمایل شرکت برای برآورده کردن خواسته‌ها، نیازها و انتظارات مشتریان داخلی و خارجی و حفظ رابطه با آن‌ ها تعریف می‌شود (لاگس و مونتگومری^[۹۱]، ۲۰۰۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تعهد، عاملی استراتژیک می‌باشد که می‌تواند تخصیص منابع درون سازمان را سازمان‌دهی کند. از دیدگاه نگرشی، تعهد سازمانی تمایل مدیران نسبت به اختصاص منابع انسانی، مالی و مدیریتی برای فعالیت‌های مختلف بازاریابی، فروش، صادرات و غیره تعریف می‌شود. از سوی دیگر، دیدگاه رفتاری تعهد به فعالیت‌های مختلف سازمان توسط میزان منابعی (مالی، مدیریتی و انسانی) که شرکت در حال حاضر برای فعالیت‌های تجاری مورداستفاده قرار می‌دهد تعریف می‌شود تا از طریق آن‌ ها مدیران ارشد به نتایج موردنظر دست پیدا کنند. تفاوت این دو دیدگاه این است که دیدگاه نگرشی درواقع تصمیم مدیران را نشان می‌دهد و دیدگاه رفتاری میزان تحقق تصمیم مدیران ارشد در عمل را نشان می‌دهد (استامپ^[۹۲] و همکاران، ۱۹۹۹).
در این تحقیق منظور از تعهد سازمانی، تعهد مدیران و منابع سازمان به فعالیت­های صادراتی است. زمانی که یک شرکت به صادرات متعهد است از منابع مالی، انسانی و برنامه­ ریزی جهت کمک به فعالیت­های صادراتی استفاده می­ کند. بنابراین دو منبع مهم در تعهد به صادرات وجود دارد: تعهد مدیریت و تعهد منابع سازمان. تعهد مدیریت شامل توانایی­ها و قدرت مدیر است که در تعهد به صادرات نمایان می­گردد (لاگس و مونتگومری،۲۰۰۴؛ کاووسگیل و زو،۱۹۹۴).

• • • • 1. 1. ابعاد تعهد سازمانی

آنجل و پری^[۹۳] (۱۹۸۱) دو بعد را برای تعهد سازمانی مطرح کرده‌اند:

1. 1. تعهد ارزشی: تعهد به حمایت کردن از اهداف سازمان.

1. 1. تعهد به ماندن: تعهد به حفظ اعضا در داخل سازمان (می­یر و هرکوویچ^[۹۴]، ۲۰۰۱).

پنلی و گولد^[۹۵] (۱۹۸۸) هم تعهد سازمانی را دارای سه بعد معرفی کرده‌اند:

1. 1. اخلاقی: پذیرش اهداف سازمانی و اینکه فرد خودش را با این اهداف می‌شناسد.

1. 1. حسابگرانه: در این نوع تعهد، تعهد به سازمان بر اساس انگیزه درک شده کارکنان برای پیوستن به سازمان است.

1. 1. ازخودبیگانه: کارمند به دلیل فشارهای محیطی مجبور به ماندن در سازمان است و فقط به سازمان خود را متصل می‌داند.

آلن و می­یر^[۹۶] ( ۱۹۹۰) تعهد سازمانی را از سه جنبه به شرح زیر بررسی می‌کنند:

استفاده از شاخص های CAMEL
مدیریت ریسک
بهینه گزینی.(چانگ و وین^[۱۴]،۲۰۰۹)
۲- ۲- ۴ تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین
تجهیز منابع پولی از همان ابتدا که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد و داد و ستد و مبادله کالا را شروع کرد، آغاز شد و همواره اصلی ترین وظیفه سیستم بانکی بوده است. بدین ترتیب، بانک ها سپرده های مازاد در دسترس مردم را جمع آوری می کردند و با دادن وام به افراد نیازمن، وظیفه سنتی خود، یعنی واسطه گری را میان سپرده گذاذان و وام گیرندگان ایفا می کردند. در عصر حاضر، موسسات مالی و بانک ها برای تجهیز منابع مالی نیاز به تغییرات اساسی در محصولات و خدمات خود دارند و با خدمات ساده و ساختار سنتی بانکداری واسطه گری نمی توانند در عرصه های جهانی به تجهیز منابع بپردازند. در بانکداری نوین، بانک ها در زمینه های مالی غیر بانکی خدمات متعددی را به مشتریان ارائه می دهند و ارائه خدمات نوین مانند بانکداری سرمایه گذاری، انجام امور بیمه و مسکن و تولید باعث شده است تا منابع جدیدی به سوی بانک ها سرازیر شود . در واقع، در بانکداری نوین، بخش عمده ای از منابع از طریق فعالیت های غیر بانکی به دست می آید. (عباسقلی پور،۱۳۹۰).

۲-۲-۵ . مولفه های که موجب افزایش قدرت بانک ها در جذب منابع مالی می شوند
فناوری اطلاعات و ارتباطات: در بخش بانکداری، نوآوری های جدید مانند پول الکترونیکی، پایانه های انتقال، دریافت و پرداخت اتوماتیک،بانکداری مجازی و بانکداری اینترنتی لحظه ای، تحول عظیمی را دراین بخش ایجاد کرده اند و باعث ارتقای کارایی، بهره وری ، سرعت در برقراری ارتباطات و کاهش هزینه های عملیاتی برای بانک ها شده اند. لذا بانک ها برای کسب مزیت رقابتی در عرصه های بازار های مالی برای جذب منابع باید از بانکداری الکترونیکی و تکنولوژی مربوطه استفاده کنند. در ایران مهمترین چالشی که بانکداری الکترونیکی با آن روبرست، نبودن فرهنگ استفاده از این تکنولوژی و حاکم بودن تجارت سنتی می باشد که می توان با اشاعه چنین فرهنگ هایی روند رو به رشدی را برای توسعه بانکداری مهیا نمود. (عباسقلی پور،۱۳۹۰)
مهارت نیروی انسانی :در بانک ها و موسسات مالی، بیشتر خدمات توسط نیروی انسانی ارائه می شود و تجهیز منابع در سطح استاندارد های جهانی، مستلزم داشتن کارکنانی ماهر و آموزش دیده است. در بعد فنی، کارکنان باید توانایی استفاده از تکنولوژی جدید را داشته باشند و در شغل خود حرفه ای باشند، در بعد انسانی هم کارکنان باید بتوانند به بهترین نحو با مشتریان در تعامل و ارتباط باشند و در بعد ادراکی نیز نیروی انسانی شاغل باید به شناسایی، تجزیه و تحلیل و حل مشکلات مشتریان بپردازد. (عباسقلی پور،۱۳۹۰)
تنوع خدمات بانکی: بانک ها برای ارائه خدمات نوین و محصولات جدید، نیاز به بازار یابی نوین علمی دارند. شناسایی مشتریان و نیازهای متنوع آنها ، با بازار یابی نوین امکان پذیر است. در بانکداری نوین، بانک ها برای شناسایی مشتریان و نیازهای آنها دست به بازار یابی تک به تک و بازار یابی بر اساس پایگاه داده ها ،یعنی ایجاد و مدیریت رابطه فردی با تک تک مشتریان . امروزه به دلیل بهره گیری از فاوری رایانه ای، بازار یابی تک به تک در مقیاس وسیعی قابل اجرا و اقتصادی است. تکنولوژی پایگاه داده ها نیز این امکان را به بانک ها می دهد که رد تک به تک مشتریان خود را دنبال کنند.بانک فورتیس^[۱۵] که بزرگترین بانک بلژیک است، دارای یک پایگاه داده ای غنی است که اطلاعات مشتریان در آن وجود دارد. استفاده بانک ها از تکنولوژی جدید داده ها به آنان این امکان را داده است که در بازاریابی، موفقیت بیشتری کسب کنند. بنابراین، با بازار یابی مناسب و علمی، می توان استراتژی هایی را به کار برد که محصول مناسب را در زمان مناسب به مشتری ارائه دهد. قطعا بدون بازار یابی و شناسایی نیاز های متنوع مشتریان، تجهیز منابع مالی مطابق استاندارد های جهانی امکان پذیر نخواهد بود. کارلوسن و کاس^[۱۶]،۲۰۱۰).
یکی دیگر از چالش هایی که بانکداری ایران با آن روبروست، نداشتن بازار یابی بانکی مناسب است. این نقصان منجر به ارائه خدمات مشابه و یکنواخت بدون توجه به نیازها و خواسته های مشتریان می شود.(عباسقلی پور،۱۳۹۰).
کیفیت خدمات بانکی: خدماتی با کیفیت هستند که بتوانند نیازها و خواسته های مشتریان را برآورده نمایند اگر خدمتی انتظارات مشتریان را برآورده سازد و یا فراتر از آن باشد، دارای کیفیت است. سازمان هایی که به صورت مستمر خدمات با کیفیت ارائه می دهند و به حفظ و نگهداری مشتری اهمیت می دهند، سازمان های مشتری مدار هستند. شاید حفظ و نگهداری مشتریف یکی از مهمترین معیارهای سنجش کیفیت باشد.در بانک ها و موسسات مالی، عوامل متعددی بر کیفیت خدمات بانکی تاثیر می گذارند، از جمله میزان نرخ بهره بانکی، سیستم های نظارتی و رسیدگی به شکایات، اطلاع رسانی دقیق به مشتریان، سرعت و دقت خدمات ارائه شده، انجام به موقع تعهدات توسط بانک ، ادب و تواضع کارکنان در برخورد با مشتریان و راز داری و محرم اسرار بودن کارکنان در خصوص اطلاعات مشتری که همگی باعث جذب بیشتر منابع مال می شوند.(برلی و همکاران^[۱۷]،۲۰۰۴)
رضایت مشتریان از کارکنان بانک: کارکنان، مهمترین سرمایه هر سازمان می باشند و در واقع، کارکنان پل ارتباطی بین سازمان و مشتریان هستند. سازمان ها با بهره گرفتن از کارکنان، به مشتریان خدمات کیفی ارائه می نمایند و رضایت مشتری را جلب می کنند. بانک ها و موسسات مالی نیز منابع مالی مورد نیاز خود را با مهمترین ابزارشان، یعنی کارکنان از مشتریان اخذ می کنند. وجود و بقای یک بانک بستگی به مشتریان آن بانک دارد، اگر مشتریان نباشند، بانکی نیز وجود نخواهد داشت و مهمترین مشتریان یک بانک، مشتریان داخلی آن، یعنی کارکنان بانک می باشند. بیشتر مشتریان بانک ها به دلیل بی توجهی و بی تفاوتی کارکنان با بانک ها قطع ارتباط می کنند.بدیهی است که رضایت مشتریان بانک ها، به کیفیت خدمات در یافتی کارکنان بستگی دارد و قابلیت خدمات رسانی کارکنان نیز به تفکیک خدمات داخلی سازمان وابسته است. کیفیت خدمات داخلی نیز به معنی رضایت کارکنان از خدمات دریافتی از سازمان است. (آگوس و بارکر^[۱۸]،۲۰۰۷)
مطلوبیت محیط داخلی بانک: یک محیط خوب می تواند بر رشد ارزش های کارکنان و افزایش توان و بهره وری آنان اثر گذار باشد. با متنوع شدن فعالیت های بانکی، سازماندهی محیط کار و ایجاد محیطی آرام و بهره ور در سازمان ها به صورتی که منجر به فعال شدن بیشتر نیروی انسانی، شادابی آنها کاهش افسردگی ها، رشد خدمات مثبت و در نهایت دستیابی به بهره وری مورد نظر شود، ضروری به نظر می رسد. در بانکداری نوین، این امر از دغدغه های مدیران اجرایی و مدیران ارشد بانک ها می باشد. بانک ها برای جذب بیشتر منابع مالی مشتریان می بایست به محیط های کاری مناسب که دارای شاخص های محیط کاری از نظر فیزیکیف روانی و اجتماعی باشد، مجهز شوند.
مطلوبیت محل استقرار مکانی بانک: با توجه به افزایش و شدت رقابت، ارائه خدمات در مکان و محل های مورد نظر مشتریان، عامل تعیین کننده در جذب و نگهداری مشتریان است. به همین دلیل امروزه بانک ها و دیگر سازمان های خدماتی به ایجاد شعب در مناطق مختلف پرداخته اند تا ضمن ارائه خدماتی بهتر، حوزه وسیع تری را تحت پوشش قرار دهند. مکان استقرار شعب بانک ها و موسسات مالی محرکی مهم در جذب مشتریان است و بازار یابی بانکی باید آن را به دقت مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. بنابراین، بانک ها برای احداث شعب نیاز به ارزیابی علمی و امکان سنجی دقیق دارند و برای اماکن فعلی نیز باید بازار یابی بانکی به عمل آید. واقع شدن شعب یک بانک در فاصله مکانی و زمانی مناسب ، استقرار شعب یک بانک در اماکن مهمی مانند شهرک های صنعتی و مسکونی و اماکن تجاری و استقرار شعب در نزدیکی پارکینگ عمومی، از جمله پارامترهایی هستند که سپرده گذاری مشتریان در بانک ها تا ثیر می گذارند(.مایار و همکاران^[۱۹]،۲۰۰۹)
۲-۲-۶ . عوامل درون سازمانی مؤثر بر جذب منابع
در یک تقسیم بندی کلی عوامل مؤثر بر جذب منابع بانکی را می توان به دو دسته عوامل درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم نمود. عوامل برون سازمانی عوامل غیر قابل کنترل مدیریت بانک است و عواملی نظیر نرخ تورم، نرخ رشد عرضه پول، درآمد ملی، رشد اقتصادی، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی و سیاست های بانک مرکزی را شامل می شود. عوامل درون سازمانی را در یک تقسیم بندی کلی می توان به عوامل خدماتی، عوامل مالی، عوامل ارتباطی و انسانی، عوامل فیزیکی و عوامل وابستگی سازمانی تقسیم نمود. در ادامه هر یک از عوامل بطور مختصر تبیین می گردد.(یانگ و چین^[۲۰]،۲۰۰۶)
عوامل خدماتی
الف: تنوع خدمات بانکی: بهبود خدمات و تنوع سازی آن در سیستم بانکی می تواند هم به سودآوری و بهره وری بانک ها بیانجامد و هم باعث جذب منابع بیشتر شود. از این رو بایستی خدمات بانکی را بهبود بخشید و راهی است که تمام بانک های موفق دنیا آن را آزموده و نتیجه هم گرفته اند. (کاتلر و همکاران^[۲۱]،۲۰۰۹)
ب: کیفیت خدمات بانکی: با توجه به ویژگی ناملموس بودن خدمات، یکی از راه‏هایی که یک بانک می‏تواند با توسل بدان خود را از سایر رقبا متمایز کند، ارائه کیفیت خدماتی برتر نسبت به آنهاست. ارائه خدمات با کیفیت، موجب ایجاد مزیت رقابتی برای بانک شده و سرانجام سود بالاتری را به ارمغان می‏آورد. برای دستیابی به این هدف کافی است به انتظارات مشتریان از کیفیت خدمات، پاسخ مناسبی داده شده یا از آن پیشی گرفته شود(ابراهیمی و همکاران، ۱۳۸۶).
ج: خدمات بانکداری الکترونیکی: با توجه به تنوع مدل های بانکداری الکترونیکی در دنیا که روز به روز نیز بهینه می شوند، اگر نتوان از فرصت ها و بسترهای موجود به نحو مطلوبی استفاده نمود، قطعاً در آینده ای نزدیک با چالش های بسیاری برای توسعه اقتصاد دیجیتالی که پایه و اساس آن را بانکداری الکترونیکی تشکیل می دهد، مواجه خواهیم شد(یزدانی و دهنوی ،۱۳۸۴).
د: مهارت های تخصصی کارکنان: استفاده ازکارکنان مجرب و با روابط عمومی مناسب که دارای سوابق وتحصیلات مرتبط باشند به منظورکاهش میزان اختلاف عملکرد بانک با انتظارات مشتریان درخصوص ارائه خدمات، حائز اهمیت است.زیرا که ارائه خدمات بانکی بستگی مستقیم به قابلیت نیروی انسانی شاغل در این صنعت داشته و یکی از مؤلفه‏های اساسی افزایش و ارتقای کارایی محسوب می‏شود. (یزدانی و دهنوی،۱۳۸۴).
عوامل مالی
الف: تسهیلات پرداختی: وظیفه اصلی بانک‌ها واسطه‌گری وجوه است، به این معنی که از یک‌سو وجوه را از سپرده‌گذاران دریافت کرده و از سوی دیگر، این وجوه را در قالب تسهیلات به متقاضیان پرداخت می‌کنند. دارندگان وجوه مازاد، با سپرده‏گذاری در بانک عملاً وجوه خویش را به بانک قرض داده و نرخ سود معینی دریافت می‏کنند. متقاضیان تسهیلات نیز در ازای پرداخت سود معینی از بانک‏ها قرض می‏گیرند. طبیعی است که مابه‏التفاوت بهره پرداختی به سپرده‏گذاران و سود دریافتی از گیرندگان تسهیلات، سود بانک را تشکیل می‏دهد (یزدانی و دهنوی،۱۳۸۴)
ب: نرخ سود پرداختی به سپرده ها: سپرده گذاری مردم نزد بانک ها از دو لحاظ دارای اهمیت می باشد: اول آن که پولی که مردم به بانک ها می سپارند، قدرت وام دهی بانک ها را افزایش می دهد و لذا بانک ها می توانند از محل پس اندازهای جمع آوری شده وام های جدید بیشتری در جهت امور تولیدی و سرمایه گذاری تامین کنند. دومین اهمیت افزایش سپرده های مردم نزد بانک ها این است که وقتی مردم ترجیح دهند پول خود را نزد بانک ها نگهداری نموده و کمتر برای خرج آن اقدام نمایند، از حجم پول در گردش کاسته شده که این امر باعث کاهش نرخ تورم و در نتیجه افزایش قدرت خرید مردم می گردد. (خضرا ، ۱۳۸۵).
ج: جوائز پرداختی به سپرده گذاران قرض الحسنه: قرعه کشی شبکه بانکی بایستی به نحو مطلوبی در جذب نقدینگی مردم و هدایت سرمایه های سرگردان به سوی بانک ها مؤثر باشد و از سوی دیگر انتظارات سپرده گذاران حسابهای قرض الحسنه اغلب برآورده شود. همچنین میزان جوایزی که بانک ها در نظر می گیرند، بایستی نسبت به سپرده های مردمی در خور توجه باشد .(دایی کریم زاده و همکاران،۱۳۹۰).
عوامل ارتباطی و انسانی
الف: تبلیغات: امروزه یکی از شاخص‌های تضمین سوددهی واحد‌های تولیدی و بنگاه های تجاری ارائه طرح‌های موفق تبلیغات است. هدف تبلیغات عبارت است از تشریح جایگاه و معرفی توانمندی های یک بانک و ایجاد روشنگری های لازم در مورد شرایط و موقعیت منحصر به فرد آن بانک در زمینه ارائه خدمات به مشتریان. یک تبلیغ بانکی چه رادیویی و چه تلویزیونی باید خود را در بین تبلیغات دیگر جای دهد، سپس باید ارتباط خود را با مخاطب برقرار سازد. در عین حال، تبلیغ خدمات بانکی باید به نحو موفق و درستی آن را معرفی کند(حسینی ،۱۳۹۰).
ب: رفتار و نحوه برخورد کارکنان بانک با مشتریان: امروزه‏ سازمان هایی در عرصه رقابت موفق‏تر خواهند بود که در برآوردن نیازها و خواسته‏های مشتریان‏گوی سبقت را از سایر رقبای بازار بربایند. به تعبیر دیگر در فلسفه جدید بازاریابی یعنی مشتری‏گرایی، مرکز توجه به مشتریان بوده و از دیـد مشتریان به مسائل نگاه می‏شود (منصوری و یاوری، ۱۳۸۳).
توجه به مشتری و بازار یکی از برجسته ترین نقاط عطف در فعالیت های بانک ها بود که در کنار دیگر تدابیر اتخاذ شد و زمینه رشد و بالندگی بانک ها را فراهم آورد(خاوری، ۱۳۸۹).
د: اطلاع رسانی مناسب و ارائه آموزش به مشتریان: اطلاع رسانی و ارائه آموزش های لازم به مشتریان را می توان از زوایای مختلفی بررسی نمود. ولی آنچه که بیشتر ازهمه، لازم و ضروری جلوه می کند یادگیری و آموزش خدمات بانکداری الکترونیک است. مزایای اطلاع رسانی مناسب و ارائه آموزش به مشتریان نه تنها منجر به کاهش هزینه ها می شود بلکه می توان به آثار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی همچون کاهش هزینه چاپ اسکناس، بهداشت و کنترل اشاره نمود.(دایی کریم زاده و همکاران،۱۳۹۰).
و: ویژگی های فردی مناسب کارکنان: کارکنان بانک ها نیز همانند سایر افراد جامعه دارای روحیات و ویژگی های فردی منحصر به فرد خویش هستند ولی آنچه که بیشتر نمود پیدا می کند اثر این ویژگی ها بر مشتریان بانک است که به نحو فزاینده ای باعث جذب بیشتر مشتریان در شعب بانک می شود. ویژگی های فردی مناسبی همچون ظاهر مناسب و مرتب، توجه به نظرات مشتریان، امانت داری و صداقت، مردم داری و تواضع بایستی همواره مدنظر کارکنان و پرسنل بانک قرار گیرد.(دایی کریم زاده و همکاران،۱۳۹۰).
عوامل و شرایط فیزیکی
الف: محل استقرار شعب بانک: باتوجه به افزایش و شدت رقابت، ارائه خدمات در مکان و محل‌های مورد نظر مشتریان عاملی تعیین‌کننده درجذب و نگهداری مشتریان است. به همین دلیل امروزه بانک‌ها و دیگر سازمان های خدماتی به ایجاد شعب در مناطق مختلف پرداخته‌اند تا ضمن ارائه خدماتی بهتر، حوزه وسیعتری را تحت پوشش قراردهند(روستا،۱۳۸۰).
ب: تعداد شعب بانک: طی سال های اخیر و به ویژه با ورود بانک های خصوصی به عرصه فعالیت شاهد رقابتی شدید در تأسیس شعبه های بانکی بوده ایم که این وضعیت که بیشتر جنبه رقابتی پیدا کرده است. در این شرایط بانکی موفق است که بتواند با آینده نگری تعادل منطقی و مناسبی را بین توسعه فیزیکی و توسعه مجازی خود فراهم کند تا در رقابت های آینده که قطعاً تعداد شعب شاخص مهمی در آنها نیست موفق تر عمل کند.(دایی کریم زاده و همکاران،۱۳۹۰).
ج: طراحی و زیبایی فضای داخلی و خارجی شعب: یک محیط خوب، می‌تواند بر رشد ارزش های کارکنان و افزایش توان و بهره‌وری آنان اثرگذار باشد. در بانکداری نوین این امر از دغدغه‌های مدیران اجرایی و مدیران ارشد بانک‌ها می‌باشد. بانک‌ها برای جذب بیشتر منابع مالی مشتریان می‌بایست به محیط های کاری مناسب که دارای شاخص های محیط کاری از نظر فیزیکی، روانی واجتماعی باشد مجهز شوند (ونوس، ۱۳۸۳).
د: امکانات فیزیکی شعب بانک: امکانات فیزیکی شعب بانک باعث سهولت فعالیت مشتریان و کارکنان شعب بانک می شود. امکانات و ویژگی‏های فیزیکی مختلفی را بانک بایستی مد نظر داشته باشد که می توان به برخی از این موارد اشاره نمود: داشتن فضای کافی شعبه برای ارائه خدمات، مبلمان مناسب جهت سالن انتظار مشتریان، سهولت دسترسی به وضعیت حساب توسط مشتری، سهولت پارک خودرو مشتری، امکان استفاده از دستگاه خودپرداز و دسترسی مناسب به ملزومات موردنیاز (.(دایی کریم زاده و همکاران،۱۳۹۰).
۲-۲-۷ استفاده از شاخص های CAMEL
واژه CAMEL که به عنوان نام اختصاصی یک شاخص به کار رفته است، یک واژه مرکب از حروف اول کلمات سرمایه^[۲۲]، دارایی^[۲۳]، مدیریت^[۲۴]،درآمد^[۲۵]،نقدینگی^[۲۶].
بانک توسعه آسیایی، بانک توسعه آفریقایی، بانک مرکزی آمریکا(فدرال رزرو بانک) و بانک جهانی نیز از شاخص های مذکور برای سنجش فعالیت بانک ها و موسسات مالی استفاده می نمایند. بانک فدرال رزرو آمریکا بانک های تحت نظارت خود را با بهره گرفتن از شاخص های زیر که هر یک ناظر بر جوانب مختلف سلامت بان می باشد، در مقیاس یک تا پنج ارزیابی می کند. رتبه یک، بالاترین رتبه (قوی ترین عملکرد) و رتبه پنج، پایین ترین رتبه (ضعیف ترین عملکرد)است. درجه اعتبار، سودآوری و نقدینگی، از جمله مهمترین معیارها برای تعیین شایستگی و سنجش فعالیت یک بانک است.(سایان و مینهو،۲۰۱۳).
به همین منظور از سال ۱۹۸۸ کمیته نظارت بر بانکداری بازل نیز بکارگیری شاخص های CAMEL را برای ارزیابی نهادهای مالی لازم دانسته است. اجزای این شاخص ها عبارتند از:
کفایت سرمایه^[۲۷]: بانک ناگریزمی باشد که سطوح معقولی از سرمایه را نگهداری نماید. کمیته بازل حداقل مقدار نسبت به کفایت سرمایه برای بانک های کشور های عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی را ۸ درصد در نظر گرفته، اما برای بانک های کشورهای آسیایی به علت ضعیف بودن سیستم نظارتی اعتباری، حداقل این نسبت را ۱۲ درصد اعلام کرده است .(عباسقلی پور،۱۳۹۰).
کیفیت دارایی ها^[۲۸]: کیفیت دارایی ها در بانک ها مستقیما با عملکرد مالی آنها در ارتباط است. ارزش تسهیلات، وابسته با ارزش نقد شدن وثایق آن است، در حالی که ارزش سرمایه گذاری ها وابسته به ارزش بازار است، از بانک ها انتظار می رود که از دارایی های با ثبات در پرتفوی خود استفاده نماید و برای کاهش ارزش دارایی های خود یک برنامه زمان بندی شده و ذخایر مناسب برای جبران ارزش آن در نظر بگیرد(کاسیا^[۲۹]،۲۰۰۹)
کیفیت مدیریت^[۳۰]: ارزیابی کیفیت مدیریت، میزان هزینه هر واحد پولی را که تسهیلات داده می شود، نشان می دهد. لذا کاهش آن منجر به افزایش کارایی و سود آوری نهادهای مالی می گردد. عملکرد چهار شاخص دیگر عناصر CAMEL وابسته به نحوه بصیرت، توانایی،هوشیاری، حرفه ای بودن، درستی و بی نقص بودن و شایستگی مدیریت نهادهای مالی است. با توجه به اینکه نقش مدیریت در موفقیت هر نهادی تعیین کننده است عموما کیفیت مدیریت وزن بیشتری نسبت به سایر شاخص های عناصر CAMEL در ارزیابی نهادهای مالی دارد . (فیستوز و همکاران^[۳۱]،۲۰۰۶)
درآمدها^[۳۲]: کیفیت روند تحصیل در آمدها در یک نهاد مالی، ارتباط زیادی با چگونگی مدیریت دارایی ها و بدهی ها در آن نهاد دارد. کسب درآمد در یک نهاد مالی،باید سودآور باشد، به نحوی که از رشد دارایی ها حمایت کند وقابلیت اندوخته سازی در سازمان را بالا برد تا منجر به افزایش حقوق سهامداران گردد. عملکرد درآمدی خوب منتهی به افزایش اطمینان سپرده گذاران، سرمایه گذاران،وام دهندگان و بخش عمومی نسبت به موسسه خواهد شد. (عباسقلی پور،۱۳۹۰).
نقدینگی: کنترل نقدینگی از مسئولیتهای مهم مدیریت بانک است. استفاده از وجوه کوتاه مدت در سرمایه گذاری های بلند مدت، بانک را با این ریسک مواجه می نماید که دارندگان حساب های سرمایه گذاری ممکن است متقاضی دریافت وجوه خود باشند و این نکته بانک را مجبور به فروش دارایی های خود نماید.بانک می بایست نقدینگی کافی برای پاسخگویی به تقاضای سپرده گذاران و وام دهنگان داشته باشد تا اطمینان عمومی را نسبت به خود جلب نماید. بانک ها نیازمند داشتن سیستم مدیریت دارایی و بدهی اثر بخش می باشند تا بتوانند عدم انطباق سررسید در دارایی ها و بدهی ها را حداقل و بازگشت آنها را بهینه نمایند. همچنین نقدینگی با سود آوری رابطه معکوس داشته ، بنابراین نهاد های مالی باید بین نقدینگی و سود آوری تعادل مناسبی را برقرار کنند. (گالو^[۳۳] ،۲۰۱۰)
۲- ۲-۸ مدیریت ریسک
شرکت های ارائه دهنده خدمات مالی مانند بانک ها، با ریسک های بزرگی همچون ریسک بازار (مانند ریسک نرخ ارز، نرخ بهره وقیمت سهام)، ریسک نقدینگی ، ریسک اعتباری و ریک عملیاتی(مانندریسک
IT، نیروی انسانی و قوانین )مواجهه هستند.
بانک رسالت جهت تبدیل شدن به یکی از نهادهای معتبر پولی و بانکی کشور و بانکی پیشرفته و نوآور در ارائه خدمات پولی و بانکی در بین بانک های کشور،می تواند به دنبال اهداف زیر باشد:
افزایش سودآوری
افزایش سهم بازاری بانک در بازار پول
ارتقای توان رقابتی در ارائه خدمات بانکداری الکترونیک
افزایش سبهره وری نیروی انسانی

منظور از سیستم رایانه ای مجموعه ای از وسایل و ابزار مرتبط که مطابق با یک برنامه ای پردازش اطلاعات را انجام می دهد. و منظور از سیستم مخابراتی، سیستم و وسایل ارتباط از راه دور است.
گفتاراول-موضوع جرم
اموال متعلق به دیگری موضوع این جرم است. اموال کلاهبرداری رایانه ای مربوط به داده ها و سیستم های رایانه ای است. باید بدون واسطه در اختیار یا تصرف سیستم های رایانه ای باشند تا بتوانند موضوع جرم کلاهبرداری رایانه ای واقع شوند.
اگر مداخله در داده ها و سیستم رایانه ای به طور مستقیم موجب تصاحب یا انتقال اموال دیگری به مرتکب و یا شخص دلخواه وی نشود و یک انسان واسطه ی تصاحب و یا انتقال اموال قرار گیرد. کلاهبرداری رایانه ای تحقق نخواهد یافت در این صورت آنچه که تحقق یافته جعل رایانه ای است که منجر به کلاهبرداری کلاسیک می شود.
در ماده ۷۴۱ بخش تعزیرات موضوعات جرم کلاهبرداری برشمرده شده که می توان به وجه اشاره کرد که پول های نقدی رایج داخلی یا خارجی می باشد.
موضوع دیگر عبارت از مال که به صورت اطلاق ذکر شده و مال اعم از منقول و غیرمنقول خواهد بود. اطلاق اموال بدون قید در ماده از طرف مقنن حمل بر کلیه اموال اعم از منقول و غیرمنقول خواهد شد.
منفعت یکی دیگر از موضوعات مندرج در ماده است که عبارت از مالی که به تدریج از عین مال حاصل می شود و وابسته به آن است.
گفتار دوم- وسیله ارتکاب جرم
کلاهبرداری رایانه ای جرمی است که به وسیله سیستم رایانه ای و یا مخابراتی ارتکاب می یابد و بستر آن رایانه است.
گفتار سوم- نتیجه جرم
جرم کلاهبرداری رایانه ای از جمله جرایم مقید به حصول نتیجه مجرمانه می باشد عبارت « وجه یا مال یا منفعت یا خدمات مالی یا امتیازات مالی» تحصیل کند. (زراعت، ۱۳۸۴، ۱۶۸)
در این لایحه امتیازی مهم نسبت به کلاهبرداری سنتی در قانون تشدید محسوب می شود. چون در قانون تشدید ماده ۱ می گوید: از این راه مال دیگری را ببرد و آنجا همواره این انتقاد به مقنن وارد است که چرا برخلاف برخی کشورهای دیگر به منافع و خدمات مالی و امتیازات مالی اشاره نکرده که کسی با حیله و تقلب موجب شود تا امتیاز یا منفعتی کسب کند. و این مشکل و کمبود در کلاهبرداری سنتی وجود دارد.
بخش سوم- رکن معنوی
گفتار اول- علم مرتکب
رفتارهای مجرمانه که جزیی از عنصر مادی این جرم را تشکیل می دهند و هم چنین ضرور و زیان اقتصادی که مجرم در اثر اقدامات مزبور به صاحب مال وارد می کند، باید غیرمجاز و بدون حق باشد، منظور از علم به غیرمجاز بودن اعمال فوق، علم به غیرقانونی بودن آنها نیست چرا که علم به حکم در کلیه جرایم مفروض است.ومراد از علم به حکم این است که مرتکب اگاهانه وباتوجه به اینکه مقنن این رفتار«ورود غیر مجاز»راجرم تلقی کرده ومستلزم مجازات است انجام دهد.ومنظوراز علم به موضوع این است که فاعل با اگاهی وتوجه به اینکه رفتاری که مرتکب می شوداز مصادیق ورود غیر مجاز است، آن را انجام دهد وباوقوف به اینکه تحصیل این اموال یا منافع ویا خدمات وامتیازات خلاف قانون جرم است ان راتحصیل کند(سالاری،۱۳۹۳، ۲۸۵).
چنانچه مرتکب اشتباهاً و به تصور اینکه اجازه ی انجام عمل مذکور را دارد دست به ارتکاب بزند و بعد معلوم شود که چنین اجازه ای نداشته و به علت فقدان علم به غیرمجاز بودن عمل مجازات نخواهد شد.
گفتار دوم-سوءنیت عام
بنابر صراحت ماده ی ۷۴۱ بخش تعزیرات کلاهبرداری رایانه ای جرمی عمدی است، داشتن سوء نیت عام از سوی مرتکب مبنی بر قصد ارتکاب اعمال مجرمانه برای تحقق جرم ضروری است.که عبارت است از خواست واراده مرتکب در ارتکاب اعمال مجرمانه یعنی ورود غیر مجاز در سامانه رایانه ای یا مخابراتی

مرتکب باید اعمالی نظیر ورود، محو توقف داده پیام را از روی اراده و نه بی احتیاطی انجام بدهد اگر از روی غفلت یا بی احتیاطی انجام بدهد حتی اگر منجر به نتیجه مجرمانه هم شود جرم کلاهبرداری رایانه ای تحقق نخواهد یافت.
گفتارسوم-سوءنیت خاص
جرم کلاهبرداری رایانه ای یک جرم مقید به نتیجه است. ثمره تحقق کلاهبرداری رایانه ای این است که مرتکب علاوه بر خواستن عملی که منجر به کلاهبرداری رایانه ای می شود نتیجه جرم که همان تحصیل وجه، مال، منفعت، خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری را نیز بخواهد.و از آن تعبیر به نتیجه نیزمی شود ودراین مقام یعنی قصد تحصیل کردن مال یا منفعت یا خدمت ویا امتیاز مورد نظر را دانستن است.
بخش چهارم- مجازات کلاهبرداری رایانه ای موضوع ماده ی۷۴۱ بخش تعزیرات
قانون گذار در ماده ۷۴۱ بخش تعزیرات مجازات اصل این جرم را علاوه بر رد مال به صاحب آن به عنوان مسوءلیت مدنی، حبس از۱ تا ۵ سال یا جزای نقدی از ۲۰ملیون ریال تا۱۰۰ملیون ریال با هر دو مجازات تعیین کرده است که بدیهی است جریمه نقدی آن همانطور که قبلاً اشاره شد با توجه به نسخ ماده۷۸۱ بخش تعزیرات مشمول حکم ماده۲۸ق.م.ا سال۹۲ خواهد بود، وبه هر حال این مجازات از حیث درجه، تعزیری درجه۵ (موضوع بند ۵ ماده ۱۹ ق. م. ا سال ۹۲)محسوب خواهد شد.( سالاری، ۱۳۹۳، ۲۹۵)
در قانون تشدید ما با چند کیفیت مشدده برای کلاهبرداری روبرو هستیم از جمله این که مرتکب جزء کارکنان دولت باشد. در این قانون در ماده ۷۵۴بخش تعزیرات این مسأله به طور کلی آمده است که در کلیه جرایم موضوع این قانون در صورتی که موضوع یکی از کیفیات مشدده قرار گیرند، مجازات مرتکب تشدید می شود؛ یعنی بیش از دو سوم حداکثر مجازات خواهد بود و یکی از این کیفیات هم کارمند دولتی بودن مرتکب است که به اعتبار یا بر حسب شغل و وظیفه اش مرتکب این جرایم شود. باز اینجا یک نکته مثبت نسبت به قانون تشدید وجود دارد چون در آنجا، صرف کارمند دولت بودن، کیفیات مشدده را به همراه داشت ولی اینجا باید غیر از کارمند بودنش، جرم به اعتبار وظیفه یا شغل انجام شود. دومین مورد این کیفیات این است که جرم بر حسب تبانی بیش از دو نفر صورت بگیرد که در اینجا هم نکته مثبتی است که البته در قانون تشدید ماده ۴ ما آن را داریم که به هر حال هر کدام از آن جرایم یعنی ارتشاء کلاهبرداری و اختلاس اگر دسته جمعی انجام شود مجازات آن تشدید می شود که با آنچه که از دولت ها خواسته شده است تا با جرایم سازمان یافته برخورد سنگین تری شود، هماهنگ است. بنابراین مجازات کلاهبرداری ساده در این ماده مشخص شده است ولی کلاهبرداری مشدد در این ماده نیامده و به جای آن ماده ۷۵۴ بخش تعزیرات وجود دارد که می گوید مجازات کل این جرایم به چه صورت تشدید می شود.
ه – شروع به جرم کلاهبرداری رایانه ای موضوع ماده۷۴۱ بخش تعزیرات
نظر به اینکه مقنن در ماده ۷۴۱ بخش تعزیرات قانون بخش تعزیرات شروع به جرم را بیان نکرده وسکوت اختیار نموده است نتیجتاً با عنایت به اصل قانونی بودن جرم ومجازات ها و اصل اباحه در فقه ،این رفتار جرم تلقی نشده وقابل مجازات نمی باشد.
اما به نظر بنده با توجه به شق پ ماده۱۲۲قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و لحاظ بند۵ ماده ۱۹ همین قانون وتبصره۴و۳و۲همین ماده وعام ومؤخرالتصویب بودن این قانون شروع به جرم موصوف، جرم محسوب شده و کیفر آن تعزیر از درجه ۶ می باشد. توضیح اینکه قانون مجازات اسلامی۹۲ قلمرو وشمول آن عام بوده وکلیه قوانین ومقررات مغایر آن مستنداً به ماده ۷۲۸ آن نسخ می باشد از طرف دیگر بر اساس ماده ۱۲۲ این قانون وشق پ همین ماده، شروع به جرم، جرم بوده و در جرایمی که مجازات آنها حبس تعزیری در۵ می باشد کیفر شروع به جرم آن تعزیر درجه ۶ می باشد از سوی دیگر برابر بند ماده ۱۹و مفاد تبصره های آن مجازات کلاهبرداری رایانه ای موضوع ماده ۷۴۱ بخش تعزیرات قابل انطباق با بند۵ ماده ۱۹ است ،نتیجتا ً شروع به جرم آن جرم ودارای کیفر تعزیری درجه۶ خواهد بود.(سالاری، ۱۳۹۳، ۲۸۴)
و – استرداد اموال حاصل کلاهبرداری رایانه ای
بحث استرداد اموال مورد کلاهبرداری در قانون تشدید آمده بود ولی در این ماده به آن اشاره نشده است دلیل آن هم این است که در قانون آیین دادرسی مدنی این موارد مشخص شده است و طبعاً با دادن دادخواست ضرر و زیان، قربانی می تواند خسارات خود را مطالبه کند و نیازی به ذکر این موارد در هر ماده جزایی نیست که ممکن است این را به ذهن متبادر کند که بدون تنظیم دادخواست قاضی می تواند نسبت به جبران ضرر و زیان حکم دهد. پس این مسأله هم که ذکر نشده است، نکته ای منفی محسوب نمی شود .
فصل ششم
سیاست قضایی
همان گونه که گفتیم سیاست قضایی سیاست اعمال شده از طرف قوه قضائیه و به ویژه قضات دادگستری برای اجرای قانون است و سیاست کیفری قضایی حاصل اعمال سیاست جنایی تقنینی در جریان رسیدگی قضایی و تعزیری است که قضات دادگاه ها در حین اجرای قانون از آن به عمل می آوردند و ممکن است لزوماً انطباق کامل با سیاست تقنینی نداشته باشد.( مرتضوی، ۱۳۸۸، ۴۱) و گفتیم دلیل آن هم این است که پیام های قانون گذار در زمینه سیاست کیفری تقنینی به صور متفاوت درک و پذیرفته شود، و در طول مدت زمانی نه چندان طولانی به عرف و رویه قضایی تبدیل می شود.( مرتضوی،۱۳۸۸، ۴۱)
در همین راستا ما در این مبحث برآنیم تا سیاست قضایی اعمال شده در خصوص قوانین مدون شده در حوزه قضای مجازی را مورد بررسی قرار دهیم. بعد آن به این مسأله بپردازیم که سیاست کیفری قضایی در خصوص رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه ای برمبنای چه برداشتی از سیاست تقنینی، رویه شده به رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه ای می پردازد.
بخش اول- سیاست قضایی ایران در خصوص کلاهبرداری رایانه ای
در این قسمت آیین دادرسی خاص رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه ای در مرحلۀ تحقیقات مقدماتی و در مرحله محاکمه را مورد بررسی قرار می دهیم سپس به شرح تحلیل رویه قضایی و ادله اثبات جرم کلاهبرداری رایانه ای می پردازیم.
مبحث اول- آیین دادرسی خاص رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه ای
نوین بودن جرایم رایانه ای و شیوۀ ارتکاب این گونه جرایم، نحوۀ رسیدگی و تعقیب را از جهت مسایل آیین دادرسی با چالش هایی رو به رو کرده است. مشکلات اولیه در تحقیقات مقدماتی بروز می کند، چون عنصر مادی جرم رایانه ای از طریق وارد کردن، محو، تغییر و … داده ها، اطلاعات، برنامه ها و سیستم های رایانه ای، مخابراتی و … تحقق می یابد.( پورقهرمانی، ۱۳۸۵، ۷۵)
مقامات تعقیب و تحقیق دارای اختیاراتی هستند که در قوانین دادرسی کیفری بدان اشاره شده و به هنگام بازجویی، بازرسی، معاینه محل، توقیف اشیای مربوطه و … بر چگونگی کار آنها حکم فرماست اما در جرایم رایانه ای با محیط های دیجیتالی سرو کار داریم و به تبع، خصایص این محیط ها بر قواعد موسوم اثر می گذارد.( پورقهرمانی، ۱۳۸۵، ۷۵)
حقوق جزا یکسره بر حمایت یا بحث از اشیاء و موضوعات و اهداف مادی ملموس و فیزیکی پرداخته و از اشیاء موضوعات و اهداف غیرمادی، غیرملموس و غیرفیزیکی غافل مانده است. از این رو، قواعد دادرسی برای همان اهداف یاد شده تبیین شده اند.( پاکزاد ۱۳۸۵ ، ۷۶)
در مورد جرایم رایانه ای اغلب مأموری که باید تحقیقات مقدماتی را انجام دهد، تخصصی در امور فنی رایانه ندارد و نمی داند در یک محیط سایبری به دنبال چه بگردد و به تعبیری چگونه تحصیل دلیل کند؟ در تحقیقات مربوط به جرایم رایانه ای چالش های دیگری نیز مشهود است، از جمله این که کسب ادله در محیط های سایبری به چه ترتیبی و از چه منابعی باید صورت پذیرد.( پاکزاد ، ۱۳۸۵، ۷۶)
در یک محیط دیجیتال چه چیزی را می توان توقیف کرد؟ آیا داده ها و اطلاعات را می توان توقیف کرد؟ کسب ذخیره سازی و ارائه داده ها و اطلاعات به عنوان اشیای موضوع توقیف آیا می تواند همچون موارد فیزیکی تحت شمول قواعد مرسوم دادرسی قرار گیرد؟
دشوارترین بخش از مشکلات ناظر به ادله اثبات دعوی است. ادله اثبات به تبع جرم مطرح می شود، از این رو تعریف دلیل کامپیوتری، نوع دلیل، منابع آن، شیوه تحصیل آن، قابلیت قبول، نحوۀ ارائه و چگونگی صدور حکم برمبنای آن در محیط های دیجیتالی همه از موارد مورد اشاره است. که تا حد زیادی قوانین مرسوم در مورد آنها ساکت است.( پور قهرمانی، ۱۳۸۵، ۷۵)
به خوبی نمایان است که سیاست قضایی ما همانطور که باید و شاید همگام با پیشرفت نه چندان مطلوب سیاست تقنینی همراه نبوده و خود را با قوانین جدید در حوزه فضای مجازی تطبیق نداده است. فلذا نحوۀ رسیدگی و رویه محاکم ما در حال حاضر در خصوص جرم کلاهبرداری رایانه ای همان است که در خصوص کلاهبرداری سنتی اعمال می شود. نمی توان گفت که با تشکیل یک دادسرای ویژه جرائم رایانه ای دیگر محاکم دادرسی ما رویۀ متناسبی را در برخورد با جرائم رایانه ای اتخاذ نموده اند. این یک ضعف بارز در نظام قضایی کشور ما است که هر چه زودتر باید با برطرف نمودن خلاءهای موجود مرتفع گردد. (عبدلی،۱۳۸۹،۸۰)
ذیلاً نحوه رسیدگی به جرم کلاهبرداری در مرحله مقدماتی و در مرحله محاکمه تشریح می گردد.
گفتار اول- در مرحله تحقیقات مقدماتی
زمانی که کلاهبرداری در حوزه فضای مجازی رخ می دهد برای اثبات این جرم و محکومیت متهم به مجازاتهای مقرر در قانون تعقیب و تحقیق از متهم ضرورت دارد. البته باید گفت که به جهت اینکه نحوۀ ارتکاب این جرم و شرایط آن با کلاهبرداری سنتی قدری متفاوت است حتماً باید قواعد و قوانین ناظر به تعقیب و تحصیل دلیل این جرم نیز متفاوت باشد. اما در حال حاضر ما قانون مصوب و کاربردی خاصی در خصوص کشف، تعقیب، تحقیق و نحوۀ محاکمه جرائم در حوزۀ فضای مجازی که کلاهبرداری رایانه ای هم از انواع آنهاست نداریم.
در حال حاضر در کشور ما مسأله تحقیق جرم رایانه ای مشکلات خاص خود را دارد. پلیس که در تحقیق خود جهت جستجو به خانه ای می رود نمی تواند به سراغ یک فلاپی برود و مدرک به دست آورد. بلکه او باید از طریق رایانه های مختلف به جستجو بپردازد. در اینجا سؤال مطرح می شود که پلیس چگونه باید جستجوی داخل رایانه ها را هدایت کند تا به هدف مورد نظر برسد. توجه به این نکته در جایی که هیچ گونه همکاری از سوی دست اندرکاران و مجرمان به عمل نمی آید حایز اهمیت فراوان است.
اولین موردی که در مراحل اولیه تحقیقات مقدماتی کلاهبرداری رایانه ای بعضاً ایجاد مشکل می کند، بحث صلاحیت محلی دادگاه رسیدگی کننده به این جرم است. چرا که عملیات متقلبانه در یک استان روی می دهد و مشخص نمی شود نتیجه مجرمانه در کدام استان است. آیا در استانی است که برداشت وجه صورت گرفته یا در جایی است که وجوه از ید شاکی خارج گردیده است. همین موضوع باعث اختلاف بین شعبه اول دادیاری دادسرای عمومی و انقلاب اهواز و شعبه اول دادیاری دادسرای ویژه رسیدگی به جرائم رایانه ای تهران گردید با این توضیح که: ر – ع شکایتی علیه آقای ح که دارای نمایندگی کامپیوتر یکی از شرکتهای معروف بوده است به صورت نامشروع از حساب شعبه مبلغ ۸۷۰۰۰۰۰۰ ریال به شرح مبسوط در شکایت شاکی در تاریخ ۲۱/۲/۸۹ دردادیاری شکایتش را چنین توضیح می دهد: این جانب ر-ع دارای شماره حساب … در تاریخ ۱۸/۱۲/۸۸ برداشتی به صورت اینترنتی از حسابم را متوجه شدم که بدون اطلاع بنده بوده است و طی تحقیقاتی که از بانک ملی مرکزی به عمل آوردم دریافتم که ضمن عنایت به پیرینت حساب از طریق سامانه بانک سامان این خرید صورت گرفته بود، وجه خارج شده از حساب تقریباً ۸۷۰۰۰۰۰۰ ریال به حساب شرکت کامپیوتری بوده است. سپس در تاریخ ۱۶/۶/۸۹ شعبه اول دادیاری دادسرای اهواز به شرح آتی مبادرت به صدور قرار نموده است. بدین توضیح که متهم در تاریخ ۱۸/۲/۸۸ از ساعت ۵۶/۱۴ تا ساعت ۴۱/۱۵ از طریق سامانه بانک سامان اقدام به خرید اینترنتی از شرکت کامپیوتری نموده و وجه خارج شده وارد حساب شرکت فوق شده است، سپس به شرکت مراجعه نموده و خرید خود را تحویل نموده است.

یکی از مهم ترین ویژگی های توسعه یکپارچه روستایی، پایداری محیط زیست است و یکی از رویکردهای نظری که باعث پیدایش توسعه پایدار روستایی شده است، باور به تنوع زیست محیطی است که در واقع یکی از ویژگی های زراعت ارگانیک است. کشاورزی ارگانیک تلاشی است در جهت تحقق توسعه پایدار و یکپارچۀ روستایی و همچنین واکنشی در مقابل پیامد های انقلاب سبز که به تخریب و تحلیل محیط زیست و طبیعی منجر شد.
سیستم کشاورزی متعارف در کشورهای در حال توسعه، مشکلات متعددی مانند مصرف بیش از حد منابع و اتلاف آن، توزیع ناعادلانه درآمد بین کشاورزان و مصرف کنندگان، کاهش جمعیت روستایی و مهاجرت
بی رویه به شهر ها، وارد آوردن خسارت به محیط زیست و منابع طبیعی را سبب شده است. ویژگی های مثبت زراعت ارگانیک مانند حفظ حیات جامعه روستایی، حفظ و بهبود منابع سودآور کشاورزان، حفاظت از منابع آب، خاک و منابع طبیعی، حفاظت از منابع انرژی در داخل و خارج از مزرعه و ایجاد زیرساختهای اجتماعی و اقتصادی پویا برای جوامع روستایی؛ در وحدت بخشی به اهداف توسعه پایدار روستایی (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و محیطی ) و در کل این فرآیندی ثمر بخش است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کشاورزی ارگانیک از مزایای ترکیبات شیمیایی مجاز و آفتکش های متناسب با شرایط استفاده می کند، اما مصرف این نهاده ها را به حداقل ممکن کاهش می دهد و سعی می کند تا با بهره گرفتن از روش هایی مانند تناوب زراعی، استفاده از کود سبز، کودهای آلی و دامی، کنترل بیولوژیک، آیش، عملیات مکانیکی و . . . جهت حفظ حاصلخیزی خاک و فراهم نمودن مواد غذایی برای گیاه و کنترل آفات بپردازد. کشاورزی ارگانیک انتخابی واقع گرایانه است که تلاش می کند تا با ترکیب دانش سنتی و بومی با دانش نوین حرکت به سوی توسعۀ کشاورزی پایدار را تسریع بخشد (ازکیا و همکاران، ۱۳۸۵ ).
۲-۲-۲۲- مفهوم کارآفرینی کشاورزی
فرانسوا کنه و نیکلاس بودو زمین را یگانه سرچشمه ثروت می دانند و کشاورزان را کارآفرین می خوانند و برای کارآفرینان، جایگاهی ویژه قائل اند ( هزارجریبی، ۱۳۸۴ ). از آنجا که کشاورزی مهمترین زمینه تأمین معاش روستاییان فقیر است و علاوه بر آن ، نقشی مهم در تولید و اشتغال مولد دارد، در شرایط کنونی اقتصاد ایران با ویژگی هایی بارز همچون بیکاری، عدم تحرک، و محدودیت سرمایه گذاری، مدیریت تحرک بخشی و سرمایه گذاری، اهمیت این رسالت دوچندان می شود، چرا که تقویت کشاورزی و ایجاد تغییر در تولیدات کشاورزی و منابع طبیعی به ایجاد اشتغال های غیرکشاورزی، افزایش درآمد و افزایش تقاضا برای کشاورزی محلی و تولیدات غیر کشاورزی منجر خواهد شد.
در نتیجه، کارآفرینان کشاورزی می توانند با شناخت درست از فرصت ها و بهره گیری از سرمایه های راکد، امکاناتی را فراهم آورند و با سازمان دهی و مدیریت منابع، ایده های خود را عملی سازند؛ و در این حرکت و فرایند ، نه تنها خود بیکار نمی مانند بلکه در بخش غیر دولتی و بدون اتکا به دولت، برای تعداد دیگری نیز شغل می آفرینند. کارآفرینان بخش کشاورزی با بهره گیری از نیرویی که در خود برای حل خلاقانه مسائل، مخاطره پذیری، تحمل مشکلات، و نکاتی از این دست سراغ دارند، میتوانند به زیرکی و ظرافت و با سرعت هر چه تمام تر، تهدیدات و تنگناهای محیطی را تبدیل به فرصت کنند و در شرایطی سخت و پیچیده مانند توسعه پر شتاب فناوری، جهانی شدن و اقتصاد چند ملیتی، به کشف و بهرهبرداری فرصتهایی جدید بپردازند که نفع خود آنها و سرانجام نیز رفع تنگناهای جامعه روستایی را در پی خواهد داشت.
بنابراین، کشاورز کارآفرین کسی است که با یک شیوه آینده نگری خاص، در نظر گرفتن منابع و
محدودیت های محیطی، عبرت آموزی از گذشته خود و دیگران، متناسب با دانش بومی و نوین، با شخصیتی تحول پذیر به همراه قدرت مخاطره پذیری، نوآوری و خلاقیت در سطوح بالا، به شناسایی، ارزیابی و کشف بهترین و آخرین موقعیت های اقتصادی و بازار مبادرت ورزیده، بر اساس نبوغ خود و با راهنمایی های بیرونی و رعایت حقوق مکانی، فضایی و انسانی، به بهره گیری عقلانی، شایسته و اقتصادی از فرصت های بالقوه و بالفعل کشاورزی می پردازد.
از ویژگی کارآفرینان کشاورز، روشی است که برای حل مسئله در پیش می گیرند؛ به باور آنها، برای رسیدن به راه حلی خلاقانه، ابتدا لازم است مشکل اصلی یا مسئله واقعی شناخته و تعریف شود. کارآفرینان کشاورز هر مشکل را شامل دو جزء مخاطره و فرصت می دانند و معتقدند. که برای رسیدن به راه حلی مناسب، لازم است هم مخاطرات و هم فرصت های مسئله دقیقاً شناخته شوند و از این رو، نگاه آنها به مسئله هم از دیدگاه یک محقق (برای شناسایی فرصت ها) و هم از دیدگاه یک کارآگاه (برای کشف مخاطرات) است (کاین^[۲۹]،۲۰۰۲). البته باید در نظر داشت که کارآفرینی موفق در بخش کشاورزی مناطق روستایی مستلزم پیوند ناگسستنی با بخش صنعت و خدمات و به دیگر سخن، صنعتی شدن کشاورزی است، که میان بخش های صنعت و کشاورزی ارتباط های پیشین و پسین را نهادینه می کند. در واقع، توسعه هر کدام از این بخش ها در گرو توسعه بخش دیگر است، اما بدیهی است که باید توالی در توسعه بخش های اقتصادی رعایت شود؛ یعنی، باید روند توسعه از بخش کشاورزی آغاز و سپس، به بخش صنعت کشیده شود و سرانجام نیز بخش خدمات توسعه یابد، چرا که بیشتر تخصصها و مهارت های فردی و اجتماعی افراد در کشور های در حال توسعه در بخش کشاورزی تمرکز یافته است (قره باغیان، ۱۳۷۳ ). با این توصیف،
می توان گفت که کارآفرینی کشاورزی یعنی فرایند شناسایی فرصت ها، تهدید ها، و نقاط قوت و ضعف محیط های فعالیت از جمله کشاورزی با روش شناسی و سیاستگزینی خاص و جدید برای ایجاد تحول و دگرگونی در کشاورزی است. این تحول با ارائه تفکر، روش و تدبیری نو برای حل مشکلات گذشته و کنونی کشاورزی همراه است، که حاصل همکاری بین عاملان اصلی کشاورزی (فعالان بخش کشاورزی) و عاملان بیرونی (برنامه ریزان، مدیران و مسئولان) با در نظر گرفتن شرایط و تحولات جهانی، فناوری نوین، فرهنگ روستایی، و محدودیت های زیست محیطی در راستای دستیابی به الگو های نو در کشاورزی برای بالا بردن بهره وری و کارآیی و دستیابی به بازار های نو در مقیاس های بزرگ تر است. در کل، چنین فرایندی به بهبود وضع اقتصادی روستاییان و به ویژه کشاورزان می انجامد. بنابراین، کارآفرینی کشاورزی شیوه ای جدید در بخش کشاورزی برای افزایش و خلق درآمد و ثروت و نیز ایجاد اشتغال است.
بنابراین، برای طراحی و توسعه فعالیت کارآفرینی کشاورزی توسط گروه های محلی، مراکز روستایی ترغیب می شوند تا در برنامه های کارآفرینی ، چهار مرحله را رعایت کنند (اسوکت و همکاران^[۳۰]، ۲۰۰۶).
۱- راهبرد: پیگیری فرصت های اقتصادی واقعی از سوی کشاورزان و برای آنها؛
۲- رهبری: ایجاد و پیوند ظرفیت های محلی با توسعه کشاورزی؛
۳- اجرا: ارزش آفرینی برای کار آفرینان در بخش کشاورزی؛
۴- پایداری: تخصیص منابع به میزان مورد نیاز کشاورزان.
۲-۳ مطالعات تجربی
تحقیقات بسیاری در زمینه توسعه روستایی و پایداری کشاورزی در سرتاسر جهان انجام گرفته است. در این قسمت به بررسی تعدادی از این تحقیقات می پردازیم.
۲-۳-۱ مطالعات تجربی داخل کشور
– افتخاری و همکاران (۱۳۸۹) در مطالعه ای به بررسی راهبردهای توسعه کارآفرینی کشاورزی در مناطق روستایی پرداخته اند .پژوهش مورد نظر با روش پیمایشی و میدان به شیوه swot به ارائه راهبردهای کانونی توسعه کارآفرینی کشاورزی در مناطق روستایی پرداخته است . نتایج نشان داد به دلیل توانمندی ها و ظرفیت های بالای مناطق ، آستانه ی نوآوری و خلاقیت در بخش کشاورزی مناطق روستایی نیازمند بازنگری و ارائه سیاستهای مناسب برای رفع محدودیتها و استفاده از توان های موجود در روستا و کشاورزی است.
افروخته و همکاران(۱۳۸۸). در تحقیق خود به بررسی نقش قال بافی در توسعه روستایی ولایت کاشمر پرداخته است. این پژوهش نقش کارگاه قالی بافی را در تحولات اقتصادی و اجتماعی روستایی بررسی کرده است. اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی محلی و برخی اسناد جمع آوری شده است. جامعه نمونه تحقیق را ۴۰ نفر از کارکنان کارگاه قالی باقی تشکیل می دهد. داده های تحقیق با بهره گرفتن از روش لیکرت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . نتیجه نشان می دهد که احداث این کارگاه منشأ تحولات مثبت اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در دهستان مورد مطالعه بوده است. استفاده از استعداد و دانش بومی مردم، سود مناسب، فقدان اثرات نامناسب زیست محیطی، ایجاد فرصت های شغلی، درآمد پایدار، افزایش کیفیت زندگی، بهبود راه و مسکن روستایی و گسترش کشت تجاری از مهم ترین دستاوردهای احداث این شرکت بوده است. نتایج نشان داد که طی سال های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۳ ، اگر چه سیاست های برنامه ای دولت در رشد و توسعه بخش های روستایی استان نابرابری توزیع امکانات و تسهیلات را در پی داشت، اما مقایسه ضریب تغییرات نشان می دهد که برنامه سوم توسعه با اثراتی مثبت بر توزیع متعادل تر امکانات توسعه ای در بخش زیر ساخت ها، آموزش و بهداشت روستایی شهرستان های استان همراه بوده است.
– فداکار داورانی و همکاران (۱۳۸۸ ) در تحقیق خود به بررسی نقش قنات در توسعه پایدار روستایی پرداختند. نتایج نشان می دهد که به لحاظ میزان توسعه اجتماعی، تفاوت معنی دار میان دو روستای مورد مطالعه وجود ندارد؛ اما از این نظر، تفاوت میان مالکان و غیر مالکان معنی دار و نشان دهنده اهمیت قنات در تقویت شاخص های توسعه پایدار روستایی در این مناطق است. میزان توانمندی در روستای دارای قنات به طور معنی دار بیشتر است. معنی داری تفاوت در میزان مشارکت اجتماعی در دو روستای مورد مطالعه تأیید نشد؛ اما از نظر متغیر میزان میل به پیشرفت، تفاوت میان دو روستای مورد مطالعه معنی دار است.
– سپهردوست ( ۱۳۸۷ ) در تحقیق خود به بررسی عملکرد دولت در توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاهای استان همدان پرداخت. این تحقیق نخست، بر اساس شاخص ها ی زیربنایی، آموزشی و بهداشتی، به اندازه گیری درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان همدان در بخش روستایی و سپس، به مقایسه عملکرد برنامه ای دولت طی برنامه سوم توسعه بپردازد. از مدل تاکسونومی عددی برای همگن سازی و سنجش سطح توسعه یافتگی مناطق روستایی، از ضریب اختلاف ویلیامسون برای مقایسه ضریب نسبی تغییرات، و نیز از روش تحلیل عاملی برای رفع هم خطی، کاهش عوامل، و استخراج عوامل مؤثر بر عدم توازن
منطقه ای استفاده شد.
– کریم و همکاران ( ۱۳۸۷ ) در تحقیق خود به نظرسنجی از روستاییان در مورد چالش های توسعه پایدار روستایی توجه به اهمیت توسعه پایدار اقتصادی، این تحقیق به بررسی مشکلات و موانع موجود بر سر راه توسعه می پردازد. بدین منظور، پس از مطالعه و استخراج شاخص های توسعه پایدار و تبیین چالش های توسعه پایدار روستایی، تدوین پرسشنامه و نظرسنجی از روستاییان دهستان ساروق در استان مرکزی صورت گرفت، که نتایج به دست آمده بدین شرح است: از دیدگاه این روستاییان، چالش های پایداری مناطق جنگلی، آب و خاک ۵/۲۵ درصد، چالش های طرح های عمرانی دولتی ۲/۱۴ درصد، چالش های استفاده پایدار از ذخایر محیط ۲/۱۳ درصد، چالش های اشتغال و درآمد ۵/۱۰ درصد، چالش های محیط نهادی ۲/۱۰ درصد، چالش های بهداشت و رفتار مطمئن با سموم و مواد شیمیایی ۷/۷ درصد و چالش های اشکال پایدار سکونتگاه های انسانی ۳/۳ درصد و در مجموع این شش عامل ۸۵ درصد از واریانس چالش های توسعه پایدار روستایی را تبیین می کنند.
– ازکیا و همکاران (۱۳۸۷) در تحقیق خود به بررسی نقش انجمن های زادگاهی در توسعه روستایی پرداختند. این پژوهش به بررسی انجمن های زادگاهی دریانی های تهران و ویژگی های آن پرداخته است. این پژوهش با روش کیفی همراه با مصاحبه، مصاحبه گروهی و مشاهده، ویژگی های اساسی انجمن های زادگاهی، مصادیق انجمن های زادگاهی در ایران، تشکل های دریانی در تهران، و اثرات آنها را بر توسعه روستای دریان را بررسی کرده است. داده های مورد نیاز این پژوهش از دریانی های ساکن در تهران و روستای دریان گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دریانی های تهران دارای طیف
گسترده ای از تشکل های مذهبی، خیریه ای، اقتصادی، حمایتی، عام المنفعه و اجتماعی – فرهنگی هستند و به وسیله روابط خویشاوندی و هم قومی با هم فعالیت می کنند. این انجمن ها از لحاظ ویژگی های سازمانی شامل ترکیبی ازآشنایان و اقوام اند که به صورت دموکراتیک رهبران و اعضای اصلی را انتخاب
می کنند، ظرفیت گسترده ای برای همکاری با نهادهای دولتی دارند، و از سابقه ای طولانی در فعالیت های توسعه ای برخوردارند. در نهایت این انجمن ها با سرمایه گذاری، ایجاد اشتغال، احداث کارخانجات و رسیدگی به امور روستا نقش مهمی در توسعه روستای دریان دارند.
– مطیعی لنگرودی (۱۳۸۴). در مطالعه ای به بررسی توسعه روستایی مبتنی بر پایداری کشاورزی پرداخته است – سرپرست خانوارهای کشاورزی جامعه آماری تحقیق بودند. نتایج بدست آمده اینکه بین چهار دسته از عوامل مربوط به پایداری کشاورزی (طبیعی– اقتصاد– سرمایه ای و مدیریتی انسانی، ساختاری و امکاناتی) با توسعه روستایی منطقه رابطه معنادار آماری وجود دارد. همچنین فراهم سازی زمینه های گسترش بخش کشاورزی منطقه، تلاش بیشتر مدیران محلی در ایجاد امکانات فیزیکی و زیربنایی ، تشویق بخش خصوصی به سرمایه گذاری و مشارکت منابع اعتباری در اعطای وام و تسهیلات بانکی از جمله پیشنهادهایی هستند که براساس نتایج بدست آمده ارائه می شود.
۲-۳-۲ تحقیقات تجربی خارج کشور
– زو و همکاران^[۳۱] (۲۰۱۰) در مطالعه بر روی کشاورزان در شمال چین دریافتند که سطح تحصیلات بالای کشاورزان، امکان دسترسی بهتر آنان را به اطلاعات مناسب دربارهی کودها فراهم نموده و این مسأله سبب می شود که آنان از سطح دانش بالاتری پیرامون نحوهی استفاده صحیح از کودها و متعاقباً پایداری بیشتر برخوردار شوند.
– پاتاناپانت و شیواکوتی (^[۳۲] ۲۰۰۹ ) در تحقیق خود تحت عنوان فرصت ها و محدودیت های کشاورزی زیستی در منطقه چانک می انجام دادند به این نتیجه رسیدند که عامل تجربه کشاورزی در توسعه کشاورزی پایدار مؤثر است.
– بایلس^[۳۳] (۲۰۰۸). در مطالعهای به بررسی حفظ محیط زیست در توسعه روستایی در اروپا و آمریکا پرداخته است همچنین نتایج نشان میدهد با حمایت از فقرا و ارتقا بازده نیروی کار و تاکید بر بخش کشاورزی را میتوان به عنوان عوامل اصلی رشد روستایی و ایجاد اتحاد میان تمام افراد ذینفع یعنی مشارکت کامل و گسترده کشاورزان دانست.
– رودریگرز دلیما و سینگ^[۳۴] ( ۲۰۰۷ ) در پژوهش های که انجام دادند تحت عنوان ارزیابی کیفیت خاک در تولید برنج در مناطق برزیل و هندوستان به این نتیجه رسیدند: تأثیر ویژگیهای مدیریتی کشاورزان بر افزایش سطح دانش کشاورزی پایدار شالیکاران در برزیل و هندوستان اشاره نمودند .
– پامپل^[۳۵] (۲۰۰۷) در مطالعه خود در زمینه تعاونی ها و توسعه روستایی گامبیا، به این نتیحه رسیده است که تعاونی ها در اموری همچون تامین بذر ، کود و ماشین آلات و نیز تامین اعتبارات بانکی برای اعضاء دارای فعالیت جدی بوده و سهم بسزایی در توسعه روستایی دارد. در این راستا ۹۵ درصد اعضاء از عملکرد آنهارضایت کامل داشته اند.
– والن (۲۰۰۳)^[۳۶]. در پژوهشی به مطالعه ارتقاء توسعه پایدار روستایی از طریق کشاورزی پرداخته است. نتایج نشان داده بیتوجهی روز افزون به بخش کشاورزی از یک سو و رشد جمعیت از سوی دیگر سبب شده تا وضع زندگی روستاییان روز به روز بدتر شود لذا توسعه روستایی راهبردی برای بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی روستاییان فقیر و کشاورزی به عنوان کارکرد اصلی روستا نقش مهمی در فقرزدایی دارد.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
در این فصل متدولوژی تحقیق شامل «نوع تحقیق، جامعهی آماری، نمونه، حجم و روش نمونهگیری، ابزار گردآوری اطّلاعات، روایی و پایایی ابزار، روش های آماری و جدول تناظر فرضیه ها با آزمون ها» مورد بررسی قرار می گیرد.
۳-۲- روش پژوهش
روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. فرایند به این صورت است بعد از مطالعات میدانی و جمع آوری اطلاعات مربوط به شاخص های توسعه روستایی و شاخص های پایداری کشاوری میزان پایداری دو مولفه و رابطه بین آنها از طریق آزمون ها و ضرایب آماری چون ضریب همبستگی اسپیر من مشخص خواهد شد. همچنین با بهره گرفتن از طیف لیکرت و امتیازات ان شاخص ها و متغیرهای مولفه پایداری کشاورزی رتبه بندی و اولویت بندی می شوند.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق ,سرپرستان خانوار کشاورزی روستاهای دهستان از بخش مرکزی شهرستان بهشهر خواهد بود.مطابق با آمارهای جهاد کشاورزی این شهرستان، کل جامعه آماری برابر ۲۵۴۵ نفر است که به شرح جدول (۳-۱)است.
جدول ۳-۱: جامعه آماری بر حسب سرپرستان خانوار کشاورزی

طبقات
شاخص ها
شهیدآباد