در این مقاله تلاش شده است با تحلیل محتوای پیامکهای مبادله شده میان دانشجویان دانشگاه های تهران، به بخشی از ذهنیت ارتباطی دانشجویان پی ببرد. بدین منظور ۲۶۵۱ پیام کوتاه ارسال شده به ۸۰ دانشجوی دختر و پسر دانشگاه های تهران که هرکدام ۳۰ پیام دریافتی آخر خود را در پرسشنامه نوشته اند و اطلاعات آنرا ذکر کرده اند، مورد تحلیل قرار گرفته است.پرسشهای اصلی این مقاله از این قرار است: پیام بیشتر کدام افراد و کدامیک از منسوبانشان ردوبدل می شود؟ چه محتوایی و با چه فراوانی توسط دانشجویان دریافت شده است؟ بیشتر پیامها در چه ساعتی ارسال و دریافت شده اند؟آیا رابطه ای بین جنسیت افراد و محتوای پیامهای دریافتی شان وجود دارد؟ آیا رابطه ای بین وضعیت تاهل افراد و محتوای دریافتی و ارسالی آنان وجود دارد؟
نتایج این تحقیق نشان می دهد از میان ۲۶۵۱ پیام مورد بررسی، ۷/۵۷ % از طرف دوست، ۸/۰ % از طرف پدر و مادر، ۵/۷ % از طرف خواهر و برادر ، ۱۵ % از سوی همکلاسی ها ، ۷/. % از سوی همکاران و ۲ % از سوی همسران بوده است. در این بین ۴۱ % پیام های خبری ، ۵ % عاطفی ، ۱۵ % پرسشی و ۹/۱۰ % نیز امری بوده اند. در ادامه نشان داده می شود که تفاوت معناداری بین محتوای پیام و ساعت ارسال آن وجود دارد. ۲۵ % پیامها بیشترین فراوانی را در ساعت ۲۱ تا ۲۴ داشته اند. ۹/۵۹ % این پیامها را مردان و ۱/۴۴ % را زنان ارسال کرده اند. ۹/۳۱ % پیامها مذهبی،۵/۳۱ % پیامهای محبت آمیز، ۶/۲۴ % پیامهای خانوادگی، ۲/۲۲ % پیامهای جنسی، ۵۰% اشعار نو، ۵/۲۸ % پیامهای حکیمانه، ۴۰ % پیامهای سیاسی، ۱/۳۱ % پیامهای سرگرمی، ۹/۲۸ % جوکها و ۹/۴۰ % پیامهای حاوی فحش در همین ساعات ارسال شده اند.
طبق یافته ها ۸/۶۴ % جوکها از طرف مردان و ۲/۳۵ % توسط زنان ارسال شده اند. ۳/۱۷ % جوکها قومیتی، ۵/۱۶ % سیاسی- قومی، ۲/۱۶ % و ۱/۱۳ % جوکها مذهبی بوده اند. از ۲/۱۶ % جوک جنسی ۷/۷۰ % توسط مردان و ۳/۲۹ % توسط زنان ارسال شده است. در پایان این تحقیق نشان میدهد که تلفن همراه و پیام کوتاه بیش از هر وسیله ارتباطی دیگری توانسته است محدودیتهای فرهنگی ارتباطات میان دو جنس را از میان بردارد و به نوعی اخلاق ارتباطی جدید دامن زند.
فرهنگ جوانان و تلفن همراه
ذکایی، محمدسعید و ولی زاده، وحید. فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، شماره ۷، پاییز ۱۳۸۸.
فرهنگ فراغت جوانان در ایران به سرعت تحت تاثیر فرهنگ رسانه های دیجیتال قرار گرفته است. تلفن همراه به عنوان شکل جدیدی از رسانه ارتباطی، مرزهای جدیدی را در شکل دهی به ارزشها و هویت جوانان ایجاد کرده و علاوه بر تسهیل و تسریع برقراری ارتباط ، الگوهای ارتباطی جوانان را نیز دستخوش تغییرهایی ساخته است.
مقاله حاضر بر اساس پیمایش غیراحتمالی متشکل از ۲۸۹ جوان ۱۶ تا ۳۰ ساله شهرتهران و نیز مصاحبه های انفرادی به شیوه مساله محور با ۲۵ نمونه از جوانان منتخب صورت گرفته است که با اتکا بر یافته های کمی و کیفی به دست آمده از کاربران جوان تلفن همراه، و با الهام از مفهوم سازی «عادت واره» و «میدان» بوردیو، این استدلال را مطرح می کند که تلفن همراه میدان جدیدی ایجاد کرده که جوانان در آن فرصتهای بیشتری برای سرگرمی، ارتباط و استقلال عمل یافته اند و با آسان سازی و جبران برخی کاستیهای حوزه عمومی به تقویت عاملیت، فردیت و قدرت جوانان یاری رسانده است. بطور مستقیم نتایج بدست آمده از مصاحبه ها و پیمایش های صورت گرفته نشان می دهد جوانان، در دسترس بودن، سرعت و سهولت برقرای ارتباط، صرفه جویی در زمان، هماهنگی کارها، برقراری روابط دور از نظارت خانواده، گسترش روابط دوستی و عاطفی، احساس امنیت و اعتماد به نفس را از جمله مهمترین امکاناتی می دانند که تلفن همراه در اختیار آنان می گذارد. با چنین قدرت بخشی، تلفن همراه همچنان در چارچوب تفاوتهای جنسیتی و طبقاتی و نیز تفاوتهای مربوط به بهره مندی از سرمایه اجتماعی عمل می کند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

SMS و کارکردهای سیاسی-اجتماعی آن
مقصودی،مجتبی و عرب، نیره. فصلنامه سیاسی-اقتصادی. شماره ۲۴۵-۲۴۶٫ سال ۱۳۸۶.
SMS یا سرویس پیام کوتاه در زمره آخرین دستاوردهای فناوری ارتباطی در یک دهه اخیر ، طیف وسیعی از کارکردها و در مواردی کژکارکردها در سطح جهان و جامعه ایران را بهمراه داشته است. نویسندگان مقاله با عطف توجه به گسترش بی سابقه این ابزار ارتباطی در سطح جامعه و بویژه جوانان و دغدغه های حاصل از آن ، با دستمایه قرار دادن نظریه کارکردگرایی، به طرح نکات فنی و تکنیکی از SMS مبادرت ورزیده و در ادامه مقاله و طرح ویژگیها و کاربردهای آن پرداخته اند.
تاریخچه SMSدر ایران و کارکردهای گوناگون بویژه کارکردهای سیاسی-انتخاباتی و رقابتی آن در دو انتخابات کشور، بخش دیگری از این پژوهش را تشکیل می دهد. نویسندگان اثر، در آخرین بخش مقاله، تجربه برخی کشورهای توسعه یافته در اروپا و اقیانوسیه، کشورهای شرق آسیا و خاورمیانه را نیز مورد توجه قرار داده و نسبت میان SMS با موضوعاتی نظیر انتخابات، جنبشهای سیاسی و دموکراسی را به بحث و بررسی کشیده اند. مولفین در پایان خاطر نشان ساخته اند در کشورهایی که دستاوردهای چشمگیر در حوزه فناوری داشته اند، همچون کره جنوبی، فرستادن پیام با تلفنهای همراه، به شیوه ای برای ترویج چیزی تبدیل شده است که کارشناسان از آن به عنوان «دموکراسی موبایل» یاد می کنند. زیرا فناوری ارسال پیامک، با نظارت گسترده مراجع حکومتی روبرو نبوده و هزینه مادی – امنیتی آن نیز چندان زیاد نیست. در عمل کانال زیرزمینی تازه ای برای بیان حقایق سانسور نشده در قالب عبارتهای کوتاه فراهم آمده است. تظاهرکنندگان از این ابزار پیشرفته برای بسیج افکار عمومی، جهت برپایی تجمعات اعتراض آمیز، هشدار به مراجع حکومتی در برابر تضییع حقوق شهروندان و بعضاً پخش هرزنامه های سیاسی، استفاده می کنند.
۲-۲-۲- تحقیقات خارجی
آیا شبکه های اجتماعی بصورت تکنولوژیکی ادغام شده اند؟ امروز چگونه شبکه ها با تغییرات در تکنولوژی های ارتباطی تغییر می کنند ؟
Licoppe, Christian & Smoreda , Zbigniew. Are social networks technologically embedded? How networks are changing today with changes in communication technology . Available online at www.sciencedirect.com
ارتباطات به واسطه فن آوری های مختلف ( از پست عادی تا اطلاعات امروز و فن آوری های ارتباطات ) شواهدی مهم برای مطالعه شبکه های اجتماعی فراهم می کند. با این حال ، این هم درست است که شبکه های شخصی توسط ابزار تکنولوژیکی ارتباطات شکل گرفته است و این مستلزم دوباره شکلگیری روابط اجتماعی و دوباره تصویرکردن مرزهای اجتماعی است . این مطالعه جهت رسیدن به هدف خود که مطالعه تاثیر فناوری ارتباطات بر تغییر ارتباطات اجتماعی می باشد از داده های مطالعات بیش از ۳ سال گذشته بهره برده است . به طور خاص، در این مقاله سعی شده ارتباط بین شبکه های اجتماعی ، مبادلات بین بازیگران و ابزار فنی مختلف در دسترس برای ارتباطات امروز بررسی شود. داده های تجربی نشان می دهد که چگونه وسایل فن آوری ارتباطات به مردم اجازه می دهد علیرغم محدودیت ریتم های زمانی فردی دوباره مذاکره کنند.همچنین نشان می دهد که چگونه اقتصاد ارتباطی( و قدرت ) با به کارگیری فناوریهای ارتباطی می تواند اثرگذار باشد. ابزارهای ارتباطی منابع جدیدی را برای مذاکره بر سر جدول زمانی فردی و مبادلات اجتماعی ، تنظیم نقشها ، سلسله مراتب و اشکال قدرت در اقتصاد ارتباطی فراهم می کنند. مدل ارتباطی سنتی، که در آن ارتباطات از راه دور جهت اتصال افرادی که از نظر فیزیکی از یکدیگر جدا شده اند، به تدریج با الگوی تازه ای از «حضور متصل» جایگزین شده است. در این حالت جدید تلفن یگر افراد دهستند، پیامکها هستند که بوسیله الگوی تازه می بینند و می فرستند و اشارات و علائم کوچک توجه حداقل به اندازه محتوای خود پیام مهم تلقی می شود.
دلایل استفاده از موبایل( نظریه استفاده و خشنودی )
Stafford, Thomas F. Motivations for Mobile Devices:Uses and Gratifications.Available online at www.sciencedirect.com
این مطالعه گزارشی اکتشافی از فرآیندهای در حال توسعه کاربری های تلفن همراه است. در این پژوهش از تکنیک « اولین نظر^[۱]» بهره گرفته شده است . بر اساس این اصل که فکر و نظر اول در پاسخ به یک محرک هدف است که معمولا نماینده نگرش فرد در مورد آن محرک است. رویکرد معمول مورد استفاده در مطالعات روانشناسی نگرش و انگیزه پاسخ دهندگان . از پاسخگویان در این تحقیق خواسته شده تا اولین چیزی که درباره لذت آفرین ترین بخش موبایل به ذهنشان می رسد بنویسند. در مرحله بعد ازآنان خواسته شده تا رضایتشان از موبایل خود را توصیف کنند. از مجموع ۱۹ صفت توصیفی ، پرسشنامه ای به سبک طیف ۵ نقطه ای لیکرت تدوین وبین نمونه ۵۴ نفره ای از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد اجرا شد. نتایج نشان از آن داشته اند که استفاده از تلفن همراه و خشنودی های تابع آن، به طور عمده حاصل از سرعت و اتصال با داده های مربوطه و خدمات اطلاع رسانی در دسترس برای کاربران این تکنولوژی است که منجر به افزایش بهره وری کاربران می شود.
بسوی تئوری جامعه شناختی موبایل
Hans Geser: Towards a Sociological Theory of the Mobile Phone.Available online at http://socio.ch/mobile/t_geser1.pdf
هانس گسر در کتاب «بسوی تئوری جامعه شناتی موبایل» (۲۰۰۴) نشان می دهد که وی برای وبایل در سطوح خرد، متوسط و کلان اجتماعی مجموعه ای از کارکردهای مثبت و منفی برای موبایل قائل است. او در بخش یافته های مقدماتی خود در صفحه ۴۰ کتاب خود بصورت فهرست وار عمده ترین فرصتهای بوجود آمده از کار با موبایل از نقطه نظر کاربران را بیان می دارد:
کاهش تکیه بر قضاوت درونی خود با درخواست از دیگران برای مشاوره در موقعیت های مختلف و یا اضطراری
کاهش تاثیر مثبت مجاورت مکانی در تعامل و همبستگی اجتماعی
حفظ ارتباطات میان فردی علیرغم جابجایی و تحرک
افزایش تعداد افرادی که می توان با آنها در هر لحظه و هر مکان ارتباط برقرار کرد
افرایش حجم دوستی از را دور با وجود فاصله مکانی
توسعه و گسترش روابط اجتماعی سست و درجه دوم
تسهیل در اجرای همزمان نقشهای اجتماعی بدون حضور فیزیکی در محلهای مربوطه
امکان اجرای نقشهای دائمی و بدون تعطیلی ( نقشهای مداوم۲۴ ساعته) توسط افراد
بی برنامه تر و غیرقابل پیش بینی تر شدن زندگی، ملاقات ها و کارهای روزانه افراد
کاهش نقش مجاورت مکانی در ارتباط با کنش متقابل و همبستگی اجتماعی
افزایش ضریب بقای گروه های کوچک بواسطه حفظ اعضای دور از گروه از طریق ارتباطات موبایلی
افزایش انسجام سازمانها و نهادهایی که دارای واحدهای مجزا و دور از همدیگر هستند.
افزایش ظرفیت و توان کاری سازمانهای متحرک مثل ارتش واحدهای پلیس و …
جایگزینی تجمعات و اجتماعات
به حداقل رساندن نشت بیش از حد ارتباطات به اشخاص ثالث ناخواسته ، زیرا با موبایل پیامها را می توان دقیقا به گیرنده مورد نظر فرستاد .
در حالی که پیش بینی شده بود که تلفن های همراه به عنوان ابزاری مناسب برای والدین جهت کنترل فرزندان استفاده شود ، مشخص شده است که موبایل اکنون ابزاری است جهت کمک به فرزندان برای فرار از کنترل والدین
در خاتمه باید گفت بطورکلی ، گوشی های تلفن همراه مکانیسم های سنتی را تضعیف می نمایند. مکانیسمهایی که سطوح نظام اجتماعی را از اعضای فردی تفکیک می کند همچنان که سیستم های مختلف اجتماعی را تفکیک می کند. در حال حاضر ، هر فرد وظیفه حفظ تفاوت بین رفتار شخصی و نقش اجتماعی، و تنظیم مرزهای بین روابط مختلف اجتماعی ، گروه ها، سازمانها و یا موسسات بر دوش دارد.
مالکیت و استفاده از موبایل در میان نوجوانان
Davie, Ronald & Panting, Charlotte. Mobile phone ownership and usage among pre-adolescents .Available online at www.sciencedirect.com
تحقیقات نشان داده است که تلفن همراه، برای نوجوانان، یک رسانه است که اجازه می دهد ارتباط بدون نظارت پدر و مادر، خانواده و معلمان صورت گیرد. در واقع، مطالعه حاضر نشان داد این امر درمورد دانش آموزان نیز مصداق دارد. با این حال، برقراری ارتباط با خانواده اعضای به نظر می رسد به همان اندازه مهم است، اگر نه بیشتر، حتی بین کودکان سن دبستانی نیز این چنین است.
این مطالعه با تمرکز بر مالکیت و استفاده از تلفن های همراه در یک نمونه (N ¼ ۳۵۱) از ۱۰ – تا ۱۱ سال کودکان در مدارس ابتدایی گلاسسترشر (N ¼ ۷). حدود ۴۵٪ از نمونه دارای گوشی های تلفن همراه بوده اند. نزدیک به نیمی از تماسهای خود را (۴۷٪) برای گپ با دوستان و یا خانواده اختصاص داده بودند . ۲۶% به پدر و مادر خود مکان حضورشان را اطلاع می دهند و مابقی (۲۰٪) در دسترستماس بوده اند.
استفاده از تلفن همراه علاوه بر گپ و هماهنگی امور، اگر چه همیشه مثبت نیست، آشکار شده است. بنابراین، حدود دو پنجم از کودکان گزارش کردند که تماسهای اضطراری گرفته بودند، حدود ۱۷٪ تماسهای ترسناک دریافت کرده بودند. اقلیت قابل توجهی (۲۰٪) گزارش داد که تلفن همراه شان آسیب دیده و یا به سرقت رفته است. این تحقیق همچنین میزان هزینه هایی که دانش آموزان مدعی پرداخت بابت تماسهایشان در هر ماه بوده اند را بررسی و همچنین میزان هزینه خرید موبایل و به روز نگهداشتن آنها را بررسی کرده است. در هر صورت، واضح است که مسائل پیرامون افزایش استفاده از تلفن همراه جوانان فراتر از پیشرفت فن آوری و انتخاب مصرف کننده است و اکنون وارد قلمرویی از تجزیه و تحلیل سیاست های اجتماعی شده است. بنابراین، هر گونه کاهش در نفوذ واحد خانواده بر روی کودکان در جامعه – همراه با هیچکدام از نشانه های دیگر گرفته شده چنین کاهش و هر گونه افزایش در عوارض جانبی «فرهنگ جوانان» – یک موضوع نگرانی جدی است.
اتصال بیش از حد؟ اکتشاف کیفی ارتباط میان جوانان استرالیایی و تلفن های همراهشان
Walsh, Shari P. Over-connected? A qualitative exploration of the relationship
between Australian youth and their mobile phones.Available online at www.sciencedirect.com
در استرالیا، جوانان فعالترین کاربران تلفن های همراه می باشد، با این حال، تحقیقات کمی درباره این پدیده وجود دارد. این مقاله به اکتشاف کیفی عوامل روانی مربوط به استفاده از تلفن همراه در میان جوانان استرالیا پرداخته است. ۳۲ شرکت کننده، بین سنین ۱۶ تا ۲۴ سال، بحث گروهی متمرکز این تحقیق را انجام داده اند. تحلیل مضمونی داده های متمرکزند بر شناسایی روحی ​​و روانی منافع ناشی از استفاده از تلفن همراه و اینکه آیا اعتیاد به تلفن همراه در میان این گروه اتفاق می افتد. اعتقاد بر این بود که استفاده از تلفن همراه مزایای بیشماری را برای کاربران بهمراه می آورد و یک بخش جدائی ناپذیر از زندگی اغلب جوانان است
تلفن همراه تا جایگزینی برخی از دستگاه های سنتی، مانند دوربین، ماشین حساب، دفترچه یادداشت، تقویم و ضبط صوت و وسیله دسترسی به اینترنت پیش رفته است.تعجب آور نیست که برخی از افراد جوان به شدت به تلفن همراه خود پیوند خورده اند بطوری که در توصیف استفاده از موبایل خود علائم اعتیاد رفتاری را نیز نشان داده اند و و برخی موبایل را بخشی از وجود خود پنداشته اند و این نقشی بیش از یک ابزار ارتباطی در زندگیشان را بازی می کند.

ادبیات نظری پژوهش