۲– ۱۰– ۱– انواع گندزدایی
روش‌های شناخته شده و متداول گندزدایی آب عبارتست از:
گندزدایی آب با بهره گرفتن از گاز کلر یا ترکیبات مختلف کلر مانند هیپو کلریت‌ها و گاهی هالوژن‌ها مانند برم و ید
گندزدایی آب با بهره گرفتن از پرتو فرابنفش
گندزدایی آب با بهره گرفتن از ازن
گندزدایی بدون استفاده از مواد شیمیایی به روش جوشاندن و استریلزاسیون. متداولترین روش گندزدایی آب استخر در حال حاضر استفاده از کلر و مشتقات مختلف آن است[۳۸].
۲– ۱۰– ۱– ۱– استفاده از کلر برای گندزدایی استخر شنا

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بیش از دویست سال از کشف کلر می‌گذرد و از یک قرن پیش( سال ۱۸۹۶ میلادی در شهر لوئیس ویل امریکا) اولین کاربردهای آزمایشی آن به عنوان گندزدا آغاز شده است. در ایران به طور رسمی از سال ۱۳۳۱ در تصفیه خانه شهر شیراز به عنوان گندزدا از آن استفاده گردید[۲۰].
در حال حاضر گاز کلر و ترکیبات مختلف کلر مانند هیپوکلریت سدیم و کلسیم و دی اکسید کلر، بیشترین سهم را به عنوان مواد شیمیایی گندزدا در آب و به ویژه در گندزدایی آب شرب و آب استخر دارد و استفاده از سایر هالوژن‌ها و از جمله برم و ید هنوز متداول نمی‌باشد[۳۸].
گاز کلر برای مصارف تجاری با الکترولیز نمک طعام تهیه می‌شود. ابتدا آن را خشک و سرد کرده و سپس در سیلندرهای فولادی فشرده می کند. گاز کلر زمانی که فشرده شده و تحت فشار در سیلندر‌های فلزی قرار گیرد، به شکل مایع کهربایی رنگی که تقریباً ۲ تا ۵/۲ برابر از آب سنگین‌تر است در می‌آید. هنگامی که از سیلندر خارج می‌شود حالت گاز به خود می‌گیرد[۱].
مهم‌ترین اهداف استفاده از کلر عبارتست از: ۱ – گندزدایی ۲ – حذف مواد آلی ازت دار از جمله آمونیاک ۳ – کنترل مزه و بوی آب ۴ – حذف هیدروژن سولفید ۵ – حذف آهن و منگنز ۶ – حذف رنگ آب ۷ – کنترل لجن و جلبک ۸ – کنترل باکتری‌های کاهش دهنده آهن، منگنز و سولفات ۹ – به عنوان ماده منعقد کننده جهت ته نشینی ذرات معلق[۱۹] نحوه‌ی استفاده از کلر اولی به شکل قدیمی می‌باشد، که استفاده از آن به صورت کلر خشک است که به شکل مایع در می‌آورند و استخرهایی که مجهز به سیستم گاز کلر می‌باشند، دستگاه کلر زن خودکار دارند[۱].
کلرینه سازی ( عملکرد کلر )
الف– شروع به کشتن تمام باکتری‌هایی می کند که در مجاورت آن قرار می‌گیرند.
ب– تمام مواد آلی و معدنی را که در آب وجود دارد، اکسید( رنگ بری ) می کند.
در خلال این دو عمل مقداری از کلر مصرف می‌شود که در این حالت به آن کلر ترکیب شده می‌گویند. به کلری که مورد استفاده قرار نگرفته کلر آزاد گفته می‌شود. این کلر می‌تواند بر ضد آلودگی‌های جدیدی که به وسیله شناگران و یا محیط اطراف استخر وارد می‌شوند، عمل نمایند. مجموع کلر آزاد و کلر ترکیب شده را کل کلر استخر می‌گویند[۱].
مقدار کلر
مقدار کلر باقیمانده آب استخر در شرایط عادی و غیراپیدمی در منابع مختلف جهانی حداقل ۱ میلی‌گرم در لیتر و حداکثر ۵/۳ میلی‌گرم در لیتر پیشنهاد شده است معیار و ملاک افزایش کلر آن است که حداقل کلر باقیمانده در آب استخر یک میلی‌گرم در لیتر( P.P. M ^[۳۳] یک )یا یک قسمت در میلیون باشد و چنانچه مقدار کلر، باقیمانده فعال در آب استخر در حد فاصل ۲ تا ۳ میلی‌گرم در لیتر باشد محیط زندگی غالب موجودات ریز ذره‌بینی از بین خواهد رفت. پس از افزایش کلر به آب استخر بخشی تبخیر گشته، بخشی صرف از بین بردن میکرو اروگانیسم‌ها شده و قسمتی نیز صرف مواد احیاء کننده می‌شود و آنچه باقی می‌ماند به کلر باقیمانده موسوم است که طبق استاندارد هیچ‌گاه نباید از یک میلی‌گرم در لیتر در آب استخر کمتر باشد[۱و۴۲و۶۴و۷۶و۷۹و۶۳و۱۰۲و۱۱۱].
۲– ۱۰– ۱– ۲– گندزدایی آب با بهره گرفتن از ازون^[۳۴]
ازون یک ماده ضدعفونی‌کننده و اکسید‌کننده خیلی قوی است، دو کیفیتی که مدت‌ها شناخته شده است. به عنوان یک اکسیدکننده می‌تواند مزه، بو و رنگ‌های آب استخر را از بین ببرد. مطالعات نشان داده است که ازون برای از بین بردن تمام انواع باکتری‌ها و ویروس‌ها فوق‌العاده مؤثر است. ازون می‌تواند توسط دستگاهی که متصل به سیستم آب استخر است PH بوجود آید. بعضی سیستم‌ها دارای یک محفظه هستند که در آنها هوای فشرده بر روی اشعه‌ی ماوراء بنفش با طول موج کوتاه وجود دارد. وقتی که هوا از روی نور عبور کرده ازون ایجاد شده و سپس به سیستم جریان آب تزریق می‌گردد که با آب استخر مخلوط می‌شود[۱].
۲– ۱۱– شیمی آب استخر
آب، متداول‌ترین اندازه‌گیری شناخته شده از شیمی آب استخر است. جنبه‌های مختلف دیگر عبارتند از: قلیایی، سختی کلسیم در آب و کل مواد جامد حل شده در آب است.
۲– ۱۱– ۱– PH آب
PH آب با اینکه به طور وسیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی کاملاً درک نشده است. علامت PH نشان دهنده پتانسیل یون‌های هیدروژن است. برای مسئول فنی استخر، PH اسیدی یا بازی بودن آب استخر را مشخص می‌کند. در حالت طبیعی مثلاً آب باران در حالت ایده آل خنثی است و مقدار PH آن برابر با ۷ است . خاصیت اسیدی آب به دلیل حضور یون‌های هیدروژن در آب (H⁺ ) و زمانی آب خاصیت بازی پیدا می‌کند که در آن یون هیدروکسید( O^–H ) ظاهر گردد، آب( H₂O ) را می‌توان به صورت ( O^–H _H ) نشان داد که به طور دائم شکسته یا یونیزه( تفکیک) می‌شود و تعداد هم ارز یون‌های هیدروکسید ایجاد می کند. زیرا تعداد هر کدام آنها برابر بوده و در نتیجه آب خالص خنثی می‌باشد. هر آزمون PH که بر روی آب استخر انجام پذیرد اگر زیر عدد ۷ باشد، آب خاصیت اسیدی دارد و اگر بین ۷ تا ۱۴ قرار بگیرد نشان دهندۀ خاصیت بازی آب است. اگر یک ماده بازی مانند جوش‌شیرین به آب مقطر (خنثی) اضافه شود، تعدادی از یون‌های هیدروژن خنثی شده و یون‌های هیدروکسید افزایش پیدا می‌کنند که در نتیجه آن PH محیط نیز افزایش می‌یابد. اگر مقداری اسید به آب مقطر اضافه شود، غلظت یون هیدروکسید کاهش یافته در نتیجه PH محیط کاهش می‌یابد. اساساً همین واکنش در استخر شنا رخ می‌دهد[۱]. آب استخر شنا در مقیاس PH باید شرایط بازی را داشته باشد. زیرا افراد در آبی که مقدار کمی بازی باشد احساس راحتی بیشتری می‌کنند. اگر PH به پایین تر از ۲/۷ کاهش یابد، سطوح فلز مثل تانک تصفیه، لوله‌ها و سیم پیچ‌های حرارتی، خورده می‌شوند. سوزش پوست و بوی شدید کلر می‌تواند نتیجه آن باشد. از PH بالاتر از ۶/۷ باید اجتناب شود زمانی که PH به ۸ نزدیک می‌شود باعث کدورت غیرشفافی آب می‌شود. علاوه بر آن باعث ایجاد جرم در فیلترها لوله‌ها و دستگاه‌های حرارتی می‌گردد. در شرایط شیمیایی دیگر مانند سختی و قلیایی نیز رسوب ایجاد می‌شود. تأثیر ناخواسته‌ی دیگری که بر اثر بالا بودن PH به وجود می‌آید، کاهش بازده کلری است که به منظور ضدعفونی، به آب اضافه شده است [۱و۴۲و۷۹و۸۰و۸۵و۱۱۱].
۲– ۱۲– سیستم تصفیه و گردش آب^[۳۵]
کلیه‌ی استخرهای جدید و مدرن مجهز به سیستم تصفیه گردش آب هستند. سیستم‌های تصفیه کاملاً به سه دسته تقسیم می‌شوند: ماسه‌ای^[۳۶] ، دیاتوم^[۳۷] (جدار سیلیسی) و سیستم کارتریج سنج^[۳۸] فیلترهای ماسه و کارترسنج از نوع سیستم‌های فشاری هستند. سیستم دیاتوم می‌تواند هم از نوع فشاری باشد و هم مکنده. هر سیستم شامل یک پمپ مکنده برای حرکت و مکیدن آب از استخر و عبور دادن آن از طریق فیلترها و واحدهای عملیاتی قبل از برگشت آب به استخر می‌باشد.
در سیستم ماسه‌ای، آلودگی آب در بالا و یا داخل لایه میانی فیلتر گرفته می‌شود. در این سیستم از وسایلی استفاده می‌شود که حتی ذرات ریز را هم جمع‌ آوری می کند. این سیستم با معکوس کردن جریان آب به سمت عقب تمیز شده و قابل استفاده‌ی مجدد می‌گردد.
فیلترهای کارتریج‌سنج از سیلندرهای تراوا (نفوذپذیر) تشکیل شده است. فیبرورزی که در داخل سیلندرها قرار دارد، هنگامی که آب از آنها عبور می‌کند، مواد دارای ذرات ریز را جذب و تمیز می‌کند. با شست و شو رو به عقب و یا پاک کردن کارترسنج این سیستم تمیز می‌شود.
در سیستم دیاتوم، فیلتر دارای جدار سیلیسی پاک کننده مواد از طریق عبور جریان آب از لایه نازک خاک دیاتوم است که در آن آب با فشار از یک توری فلزی یا پارچه عبور می‌کند و وارد محفظه خاک دیاتوم می‌شود و در لایه میانی ذرات آب گرفته می‌شود و سپس دریچه‌ی تخلیه باز شده و آب تمیز شده از آن عبور می‌کند. وقتی دیاتوم کثیف شد خاک دیاتوم تعویض می‌شود و یک لایه نو از دیاتوم در محفظه ریخته می‌شود و فیلتر برای سرویس بعدی آماده می‌شود.
به طور کلی در کلیه‌ی استخرها میزان جریان آب و اندازه‌ی فیلتر باید با توجه به گنجایش و تعداد استفاده‌ کنندگان محاسبه شود. حداقل هر ۶ ساعت یک بار باید آب یک استخر از طریق چرخه فیلتر تعویض شود. در مواردی که استفاده زیاد باشد برای اطمینان از بهداشتی بودن و زلالی آب این تعویض باید هر ۴ تا ۵ ساعت انجام شود[۳۷و ۷۶ ].
۲– ۱۳– ایمنی استخرهای شنا
توجه به ایمنی در استخرهای شنا اهمیت فراوانی دارد. استقبال مردم برای استفاده از استخرها روز به روز بیشتر می‌شود. امروزه شنا در کشور امریکا یکی از مهم ترین فعالیت‌های ورزشی اوقات فراغت مردم است. ۶۰ % مردم حداقل یک بار در سال به ورزش شنا می‌پردازند، هر چند استخر شنا جای امنی برای شنا است، در امریکا آمار نشان می دهد ۸ تا ۱۰ درصد غرق شدگان در استخرهای شنا می‌باشند[۷۳].
عناصر حیاتی آب با همه محاسنش، خطراتی هم در بردارد که نادانی بشر، وی را گرفتار گرداب و امواج سهمگین آن می کند، برابر آمار موجود، در هر دقیقه، ۵ نفر از مردم جهان در آب غرق می‌شوند که چهار نفر آنها به وسیله منجیان‌غریق نجات یافته و امکان ادامه حیات پیدا می‌کنند و یک نفر از بین می‌رود که جمع آن در سال به چهارصد هزار نفر می‌رسد[۳۶].
در ایران اخبار غرق شدن کودکان یا جوانان و تمام افرادی که به علت عدم آشنایی با فن شنا و یا بر اثر بی‌احتیاطی جان خود را در استخرها و دریا از دست می‌دهند، بسیار تاسف بار است و در حال حاضر نیز مرگ در آب، سومین عامل مرگ و میرهای تصادفی را تشکیل می‌دهد. از این تعداد تقریبا۴۰ % آن در استخرهای سرپوشیده، روباز، خانگی، کمپ‌ها، دریاچه‌ها و حوضچه‌های شنا اتفاق می‌افتد. این حوادث زمانی رخ می‌دهد که غریق به تنهایی اقدام به شناکردن نموده و منجی‌غریق در محل حضور ندارد. البته تعدادی از این غریق‌ها نیز با حضور منجی غریق جان خود را از دست داده‌اند[۲۱].
موارد ایمنی زیادی در استخرهای سرپوشیده وجود دارد که قابل توجه است مثل سیستم برق، سربودن محوطه دوش‌ها و سایر قسمتهای استخر، که می‌تواند باعث حوادث مختلفی گردد. در سیستم برق لامپهایی که برای روشنایی داخل آب استفاده می‌شود باید از ولتاژ کم برخوردار باشد[۸۹].
از موارد مهم ایمنی در استخر زلال بودن آب است که بسیار حائز اهمیت است. چرا که منجی‌غریق باید دید کامل بر استخر و تمامی نقاط آن( عمیق، کم‌عمق، کف‌آب) داشته باشد. ضمن اینکه در استخرهای شلوغ پس از ورود شناگران به آب به طور طبیعی آب مقداری کدر می‌شود و در صورتیکه از ابتدا شفاف نباشد، در وسط برنامه، دیگر چیزی داخل آب قابل رویت نیست. از نکات مهم جهت ایمنی استخرها سر نبودن محوطه اطراف استخر است. چنانچه این بخش لغزنده باشد، خطرات زیادی در پی دارد[۳۶].
۲-۱۳- ۱ – طرح امنیت فضاهای ورزشی
اولین نکته ایمنی که مربوط به مرحله انتخاب مکان است، در نظر گرفتن وسعت کافی مجموعه به منظور فراهمکردن امنیت در تأسیس فضا برای فعالیتهای ورزشی میباشد. طراح نباید از تمام فضا برای ساختن اماکن ورزشی استفاده نماید و یا مساحت زیادی را به منظور تأمین امنیت بلااستفاده بگذارد. قبل از اینکه به کمیت و تعداد زمینهای ورزشی فکر کنیم باید به تأمین امنیت و ایمنی و جلوگیری از خطرات بالقوه آسیب به بازیکنان و تماشاگران فکر کرد]۵۵[.
در ورزش و تربیت‌بدنی امنیت و ایمنی از اهمیت خاصی برخوردار است. اماکن ورزشی تعداد زیادی از افراد را در ساعات و روزهای مختلف به خود جذب میکنند. این مسئله مورد قبول همه است که افراد با اهداف خاصی به ورزش روی میآورند، ولی همه آنها میخواهند که لذت ببرند ۵۱[.
هرگونه شرایطی که در فضای انجام فعالیت ورزشی بطور بالقوه بتواند منجر به آسیبدیدگی ورزشکار، اعضای برگزارکننده تمرین و یا تماشاچیان گردد، مخاطره انگیز بوده و باید به دید انتقاد جویانه به آن نگریست. عواملی که امکان دارد وضعیت ایمنی در فضای ورزشی را به مخاطره اندازد بیشمارند که از آن قبیل میتوان به عوامل مربوط به وسایل و تجهیزات زمینهای ورزشی اشاره نمود.]۳۰[.
ایجاد امنیت از دو طریق امکان پذیر است. ساخت اماکن و تأسیسات ورزشی بر طبق طرح مصوبی که استاندارد بوده و توانایی ایجاد حداکثر ایمنی را داشته و اتخاذ یک طرح مدیریتی برای کنترل و راهنمایی بازیکنان، تماشاگران و مسئولان.
یک طرح خوب، ایمنی را به وجود می‌آورد ولی آنرا تضمین نمیکند. ضمانت اصلی در اینجا بر عهده مدیریت است. همچنین یک طرح مدیریتی خوب به تنهایی نمیتواند موجب امنیت و ایمنی گردد]۵۱[.
۲-۱۳- ۲ – ایمنی در ساختمانهای ورزشی (اماکن سرپوشیده)
ایمنی آتش: هم قوانین و مقررات ساختمانسازی و هم پروانهی ایمنی، رعایت شرایط خاصی را برای تأمین ایمنی اماکن و تأسیسات ایجاب میکند، که برای ساخت سالنهای ورزشی باید قوانین مذکور را مد نظر قرار داد. ایمنی آتش شامل کنترل توزیع آتش و دود، محافظت ازساختمان، راه های فرار، دسترسی به توده آتش و فراهم ساختن ابزار لازم برای خاموش کردن آن است.
انبار کردن وسایل وتجهیزات قابل اشتعال: مانند انبار کردن تشکهای ژیمناستیک، چاله ابر در سالنهای ژیمناستیک، کشتی و سایر رشته های ورزشی، میتواند خطراتی جدی را خلق کند. توصیههای لازم برای طراح انبار، شامل یک حصار مقاوم، دودسنج سیمکش شده به تابلوی فرمان کنترل و باز شدن درهای انبار به مسیرهای فرار است.
انباشت زباله: فضاهای غیرقابل دسترس از قبیل قسمتهایی از زیر صندلیهای تاشو میتواند باعث جمعشدن زباله شود.
مسیرهای فرار: نگهداری اسباب و وسایل حجیم مثل میز پینگ پنگ، ترامپولین در راهرو میتواند باعث مسدودشدن مسیرهای فرار شود.
آژیر و سیستم ارتباطی: تخلیه منظم ساختمانهای ورزشی درمواقع ضروری، به اطلاع رسانی مناسب و به موقع بستگی دارد. همچنین دربسیاری از ساختمانهای ورزشی آژیرهایی نصب میشود که قبل از شنیده شدن آژیرهای عمومی، برای رفتن به موقعیتهای ازپیش تعیین شده، هشدار میدهند.
سرویسهای اضطراری: دسترسی آسان برای گروههایی مثل آتشنشانی، پلیس و آمبولانس ضروری است.
آسیبهای برخوردی وکمکهای اولیه: رایجترین آسیبها درساختمانهای ورزشی، ناشی از انجام فعالیتهای ورزشی است. دراین فعالیتها، افراد ممکن است درنتیجه تماس با ابزار و وسایل دچار ضربه، برخورد، افتادن، پیچخوردگی مفاصل و عضلات شوند. به همین منظور ابزار وکمکهای اولیه باید به محل انجام فعالیتهای ورزشی نزدیک باشد.
همسطح کردن: آسیبهای ایجاد شده در افراد فعال میتواند در نتیجه گیرکردن لباسهای ورزشی به برجستگیها رخ دهد. درها و چارچوبهای فضاهای ورزشی باید با دیوارهای مجاور هم سطح شوند. دستگاه های آتش‌نشان و سایر اسباب و وسایل موجود در ارتفاع پایین، باید در داخل دیوار جا بگیرند و از باز شدن درها به طرف فضاهای پرتردد جلوگیری شوند.
شیشه کاری: امروزه قوانین ساختمانسازی ایجاب میکند که درها، پنجرههای دیواری و غیره با ایمنی لازم شیشهگذاری شوند. عموما باید از شیشه کاری سطوح پایین( نزدیک به کف) درساختمانهای ورزشی اجتناب کرد. و در شیشه گذاریها باید اصول ایمنی را رعایت نمود.
ذخیره مواد شیمیایی: مواد شیمیایی که ممکن است برای نگهداری و گند زدایی مورداستفاده قرار گیرند باید به طور مطمئن انبار شوند.
دسترسی به دستگاه ها: برای حفظ و نگهداری دستگاه ها و ماشینهای مورد استفاده درساختمان( دیگ آب‌گرم، موتورخانه تصفیه خانه) دسترسی آسان به آنها لازم و ضروری است و در صورت عدم تعمیر می‌تواند باعث آلودگی محیط و یا بروز بیماری گردد]۳۰ [.