۷۷

نمودار ۴-۵) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نوع صنعت………………………………………………….

۷۸

فهرست اشکال

شکل ۱-۱) مدل مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………………….

۱۰

شکل۲-۱) بازارگرایی…… ………………………………………………………………………………………………….

۱۹

شکل ۲-۲) بازمفهوم سازی بازارگرایی……………………………………………………………………………….

۲۲

شکل ۲-۳) دیدگاه­ های بازارگرایی و سنتز آن……… ……………………………………………………………..

۳۵

شکل ۲-۴) ­رابطه بین بازارگرایی، قابلیت ­های بازاریابی و عملکرد کسب و کار………………………..

۴۷

شکل­۲-۵) مدل مفهومی اثر بسترهای تسهیل و توسعه بازاریابی بر موقعیت و نقش بازاریابی بنگاه

۴۹

شکل­۲-۶)­ مدل تحلیلی و روابط متغیرها…………………………………………………………………………….

۵۰

شکل­۲-۷) مدل مفهومی مطالعه…………………………………………………………………………………………

۵۳

چکیده
امروزه ارائه بهترین عملکرد در زمینه بازاریابی، به اساسی ترین دغدغه مدیران شرکت­های کوچک و متوسط مبدل شده است و مدیران می­کوشند تا با بهره گیری از تکنیک­های مختلف، به عملکرد برتر دست یابند و در این راستا قابلیت ­های بازاریابی الکترونیکی از عوامل مؤثر در دستیابی به مزیت رقابتی و عملکرد برتر و مرتبط با مشتری و در نهایت عملکرد سازمانی می­ شود. در این پژوهش همچنین دو متغیر بازارگرایی و تکنولوژی­گرایی که بر قابلیت ­های بازاریابی الکترونیکی تاثیرگذار هستند، بررسی خواهد شد. این تحقیق در پی آن است که ورودی و خروجی­ها موثر بر قابلیت بازاریابی الکترونیکی در شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه بررسی کند. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع­آوری داده ­ها توصیفی- پیمایشی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه انتخاب شده­است. با توجه به گزارش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، از ۹۳۵ واحد صنعتی فعال در استان، ۸۵۵ واحد از آن را شرکت­های کوچک و متوسط تشکیل می­ دهند. اندازه نمونه در این تحقیق ۲۶۵ محاسبه شده است. برای گردآوری داده ­ها از پرسشنامه ۴۴ سؤالی و با طیف لیکرت پنج درجه­ای استفاده شد. تعدادی از فرضیه ­های تدوین شده با بهره گرفتن از آزمون ضریب همبستگی پیرسون آزمون شدند و بقیه فرضیه ­ها با توجه به وجود متغیر تعدیل­گر(شدت رقابت و آشفتگی بازار) از روش رگرسیون گام به گام استفاده شد و فرضیه ها با اطمینان ۹۹% تأیید شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که بازارگرایی و تکنولوژی­گرایی بر قابلیت بازاریابی الکترونیکی تاثیر مثبتی دارند. محیط رقابتی به عنوان تعدیل کننده روابط بین بازارگرایی و تکنولوژی­گرایی با قابلیت بازاریابی الکترونیکی می­باشد. به علاوه باید اشاره کرد که قابلیت بازاریابی الکترونیکی بر عملکرد مرتبط با مشتری و عملکرد سازمانی موثر است. آشفتگی بازار به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد سازمانی می­باشد. شدت رقابت نیز به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد مرتبط با مشتری و عملکرد سازمانی می­باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

وازه­های کلیدی: قابلیت ­های بازاریابی الکترونیکی، بازارگرایی، تکنولوژی­گرایی، شدت رقابت، آشفتگی بازار، عملکرد مرتبط با مشتری ، عملکرد سازمانی، شرکت­های کوچک و متوسط.

نظریه وحی طبیعی که در آن قانونمندی طبیعت بجای خدا نشانده شده، و خدا، وحی و نیروهای فوق طبیعی همگی انکار شده است و برگردان آن در قالب مقاله تجربه وحی نبوی و طوطی و زنبور در ایران مطرح گردید. بدلیل گرفتاری صاحبان آن در همین کوره راه پوزیتویسم است. (زمانی،۱۹۴:۱۳۸۷)
از جمله اثرات سوء دیگری که بدنبال تفکّر پوزیتویستی علاوه بر انکار و حقانیت قرآن پدید آمد انفعال بسیاری از اندیشمندان اسلامی در تفسیر آیات مربوط به معجزات انبیاء می باشد.
رشیدرضا شاگرد شیخ محمد عبده در تفسیر آیات خرق طبیعت، تلاش کرده است آیات مربوطه را با علم تجربی وفق دهد که در این مسیر سر از اخضاع و ضایع کردن وحی و انکار معجزه درآورده است.
مثلاً در تفسیر آیه ۶۵ سوره بقره که خداوند از مسخ قوم یهود و تبدیل آنان به بوزینه سخن می­ گوید: ایشان می ­گویند: صورت ظاهری آنان تبدیل به میمون نشده بلکه غرض باطن آنهاست و خداوند در اینجا تمثیل آورده است. همچنین روح و ملک را به قوای طبیعی تأویل کرده است.
و آیۀ «ثم بَعَثناکُم مِن بَعدِ مَوتِکُم») بقره ، ۵۶(که در آن خداوند بنی اسرائیل را با صاعقه می­کشد و مجدداً زنده می ­کند را به کثره نسل آنان تفسیر می­نماید که در سالها بعد بیشتر شدند. (سبحانی،۱۳۸۴ص۱۰۶)
این سخنان چیزی نیست مگر ثمره همان طرز تفکر علم ­زده­ای که قادر به درک عالم غیب نمی ­باشد. علامه طباطبائی در مقدمه تفسیر المیزان این روش منفعلانه را تطبیق نام گذاری می کند نه تفسیر(.طباطبایی،بی تا،ج ۱ :۱۲)
شهید مطهری در نقد این روش دین ­شناسی می ­فرماید:

«علم مبتنی بر فرضیه و آزمون است … و لذا دایره ­اش محدود به تجربه است و نمی­تواند همۀ جوانب هستی را در بند آزمون بکشد و در تعقیب سلسله علّتها و معلولها به نمی ­دانم می ­رسد. علم دربارۀ کل هستی و آغاز و فرجام آن ساکت است و جهان را کهنه کتابی اوّل و آخر فتاده می ­داند. بینش علمی جزء شناسی است نه کل­ شناسی و بر پدیدارها قابل اجراست نه بر خارج آنها. علم به علت تکیه بر آزمایش و تجربه­ای که دائم در نوسان است تکیه ­گاهی متزلزل است. علم در پاسخ به سؤالاتی چون: جهان از کجا آمده؟ به کجا می ­رود؟ ما در چه نقطه­ای از مجموعه هستی قرار داریم؟ آیا این جهان از لحاظ زمانی و مکانی اوّل و آخر دارد یا خیر؟ حقّ است یا پوچ؟ زشت است یا زیبا؟ مجموعۀ هستی یک واحد زندۀ باشعور است یا مردۀ بی ­شعور؟ و هزاران سؤال دیگر به نمی­ دانم می­ رسد. علم فاقد ارزش نظری است و ارزش آن فنی و عملی می­ باشد.»(مطهری ،ج ۲ :۷۷)

کسی که می ­خواهد در مورد ادیان و خصوصاً اسلام قضاوت کند و آن را اثبات یا ابطال و تصدیق یا تکذیب نماید باید اوّلاً صلاحیت دین­شناسی را داشته باشد و از حداقل های لازم در فهم متون دینی و علمی و درک قضایای عقلی و منطقی برخوردار باشد و سپس به شناسائی دین از طریق روش های صحیح دین ­پژوهی اقدام نماید. مثلاً کسی که می­خواهد همه داده ­های دینی حتّی احکام عبادی و حقوقی آن را با مدد و موازین علوم اجتماعی یا علوم تجربی شناسایی کند هرگز به سرانجام نخواهد رسید. پایان کار او همان لاادریگری و شکّاکیت است که منصفانه ­ترین نتیجه منطقی این روش می ­باشد که خود صاحبان و مبتکران آن، بر وصول به چنین نتیجه­ای صحّه گذاشته و اعتراف کرده ­اند.
و به قول استاد علامه مرحوم محمدتقی جعفری؛ باید در شناخت دین از تمام راه­های عقل فلسفی، فطرت و شهود عرفانی و علم تجربی بهره جست (جعفری، بی تاتی :۱۹۴) و هر رکنی از ارکان دین را از راه خاص خود مورد شناسایی قرار داد، همانند علوم دیگر که هر کدام روش خاص خود را دارند، تا به ضلالت الحاد و ارتداد و شکّاکیت مطلق گرفتار نشویم. هر چند این نکته قابل تأمل است که چرا کسانی که به اعتراف خود ماوراء طبیعت را برای علوم تجربی قابل دسترسی و اثبات یا ابطال پذیر نمی دانند، در مورد ماوراء طبیعت دست به انکار قطعی و جزمی می زنند!

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• • 1. 1. موانع اندیشه و عوامل حق ستیزی از دیدگاه قرآن و سنت

در اینجا لازم است به موانعی که باعث می ­شود فکر و اندیشه از سیر طبیعی و عادی خود خارج شود و به نتایجی برسد که یکسری توهمات بی ­اساس را حقّ و اندیشه ­های حقّ را باطل پندارد و یا آنکه پس از شناخت حق مانع تسلیم و قبول حق می شوند اشاره­ ای داشته باشیم. اینها خط قرمزهای مورد قبول همه ابناء بشر است که رعایت آنها ماهیت اندیشه را حفظ و حراست می کند.و فرو افتادن در آنهااساساً اندیشه را از مدار اندیشه بودن خارج می کند.
«قرآن مجید که دعوت به تفکر و نتیجه ­گیری فکری می­ کند و تفکر را عبادت می­ شمارد و اصول عقاید را جز با تفکّر منطقی، صحیح نمی­ داند، به سرچشمه لغزشهای فکری بشر و ریشه خطاها و گمراهیها و ریشه و عوامل نکول از حقّ، پس از شناخت آن نیز توجه کرده، و آنان را برای جلوگیری از انحراف گوشزد نموده است. انحرافاتی که غیر عقیدتی بوده و از روی شهوات است نه عقل و منطق.
۲-۷-۱- تکیه بر ظنّ و گمان بجای علم و یقین
قرآن کریم می ­فرماید: “وَاِن تُطِع اَکثَر مَن فِی الاَرض یضِلُّونکَ عَن سبیلِ اللهِ اِن یتّبعونَ اِلاَّالظّن”(انعام،۱۱۶)
اکثر مردم چنین ­اند که اگر از آنان پیروی کنی تو را از راه حق گمراه می ­کنند، زیرا تکیۀ آنان بر ظنّ و گمان است (نه یقین و تنها با حدس و تخمین کار می ­کنند) قرآن کریم در آیات زیادی به شدّت با پیروی از ظنّ و گمان مخالفت ورزیده و می ­گوید: مادامیکه به چیزی علم و یقین نداری بر آن اصرار نکن. “وَلا تَقفُ ما لَیسَ لَکَ بِهِ عِلمٌ”(اسرا،۳۶)
۲-۷-۲- میل ها و هواهای نفسانی
انسان در تفکّرات خود اگر بی ­طرفی خود را نسبت به نفی یا اثبات مطلبی حفظ نکند و میل نفسانی اش به یک طرف باشد، خواه ناخواه بدون آنکه خودش متوجه شود عقربۀ فکرش به جانب میل و خواهش نفسانی ­اش متمایل می ­شود. این است که قرآن، هوای نفس را نیز مانند تکیه بر ظنّ و گمان یکی از عوامل لغزش می ­شمارد و می ­فرماید: “اِن یتّبعوُنَ اِلاَّ الظّنّ وَ ما تَهوی الاَنفس“(نجم ،۲۳)
پیروی نمی ­کنند مگر از گمان و از آنچه نفس ها خواهش می ­کنند.
و در آیه ­ای دیگر، خداوند متعال پیامبر اکرم (ص) را از کفار بر حذر داشته و علّت این بر حذر داشتن را گمراهی و نابودی شمرده است که ناشی از پیروی از هواهای نفسانی کفار است. یعنی کفّار خواسته­ هایشان از روی هوی و هوس است نه منطق و عقل. “وَلَئِنِ اتُّبَعتَ اَهواءهُم بَعَدَ الّذی جاءک مِنَ لِلعِلمِ مالَکَ مِنَ اللهِ من ولی وَلانصیر”(بقره،۱۲۰) و اگر پیروی کنی هواهای نفسانی کفار را پس از آنکه به آن مطلب علم و معرفت یافتی از جانب خدا یاری نخواهی شد.
از موانع بزرگ شکوفائی فطرت، گرفتار شدن در دام خودبینی و هوس مداری است. این گونه افراد به دلیل آنکه قبله شان منافع شخصی آنهاست، حاضر نیستند حق را بشناسند یا بپذیرند و شیطان هم به دلیل گرفتاری و ابتلا به این بیماری گفت: “اَنا خیرٌ منه”(اعراف،۱۲) و سقوط کرد. (جوادی آملی، ۱۳۸۵،ج ۲ :۳۹۳)
۲-۷-۳- شتابزدگی
قرآن کریم مکرّر به اندک بودن سرمایه علمی بشر و کافی نبودنش برای برخی قضاوتهای بزرگ اشاره می­ کند و اظهار جرم را دور از احتیاط تلقی می­ نماید و می ­فرماید: “وَما اُوتِیکُم مِنَ العِلمِ اِلاّ قلیلاً”(اسرا،۸۵)
امام صادق (ع) فرمود: خداوند در قرآن بندگان خویش را با دو آیه تأدیب فرمود.
اول آنکه تا به چیزی علم پیدا نکرده­ اند تصدیق نکنند (شتابزدگی در تصدیق) “اَلَم یؤخذ عَلَیهم میثاقُ الکتابِ اَن لایقولُوا عَلی ­اللهِ اِلاّ الحَق“(اعراف،۱۶۹)
و دوم آنکه تا به چیزی علم پیدا نکرده ­اند، و به یقین نرسیده ­اند ردّ و نفی نکنند (شتابزدگی در انکار) “بل کذَّبُوا بِمالَم یحیطُوا بِعِلمِهِ”(یونس،۳۹)
۲-۷-۴- سنت­ گرایی و گذشته ­نگری (تقلید کورکورانه از گذشتگان)
انسان به حکم طبع اوّلی خود هنگامی که می ­بیند یک فکر و عقیده خاص مورد قبول نسلهای گذشته بوده است. خودبخود و بدون آنکه مجال فکر کردن به خود بدهد آن را می­ پذیرد. قرآن کریم که همیشه انسانها را به تعقّل و خودباوری و استقلال فکری دعوت می­ کند یادآوری کرده است که باورهای گذشتگان را مادامیکه با معیار عقل نسنجیده ­اند نپذیرند.
در آیه ۱۷۰ بقره آمده است:
“وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنزَلَ اللّهُ قَالُواْ بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَیْنَا عَلَیْهِ آبَاءنَا أَوَلَوْ کَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ یَعْقِلُونَ شَیْئًا وَلاَ یَهْتَدُونَ”
اگر به آنها گفته شود از آنچه خدا به وسیلۀ وحی فرود آمده پیروی کنید. می­گویند: خیر، ما همان روشها و سنّتهایی را پیروی می­ کنیم که پدران گذشتۀ خود را برآن یافتیم. آیا اگر پدرانشان چیزی نمی فهمیدند و راه هدایت نمی ­یافتند بازهم از آنان پیروی می ­کردند؟
۲-۷-۵- شخصیت­ گرایی (تفکّر قبیله ­ای و باندی و حزبی و تقلید کورکورانه از اشخاص قدرتمند)
یکی دیگر از موجبات لغزش و تخریب اندیشه، گرایش به شخصیتهاست. شخصیتهای بزرگ تاریخی یا معاصر از نظر عظمتی که در نفوس دارند بر روی فکر و اندیشه و تصمیم و ارادۀ دیگران اثر می­ گذارند و در حقیقت هم فکر و هم ارادۀ دیگران را تسخیر می­ کنند. بعضی ­ها آنچنان مستغرق سیطرۀ فکری آنها می ­شوند که آنچنان که آنها می ­اندیشند و فکر ­می ­کنند، اینان نیز می­ اندیشند و خود را در مقابل ارادۀ آنها مقهور دانسته و بدون اراده، سخنان آنان را تکرار می کنند.

۶-استان گلستان : در مناطق مختلف این استان وجود عناب گزارش شده است در مراجعه و بازدیدها در حومه شهر کلاله توده وسیع عناب به صورت خودرو مشاهده گردید این توده از نظر وسعت پراکنش و خودرو بودن در ایران منحصر به فرد و در حال حاضر به عنوان تنها ذخیره گاه طبیعی عناب در ایران مطرح می باشد .
۷-استان لرستان : عمده ترین منطقه پراکنش این گونه در استان لرستان، منطقه بزنوید از توابع شهرستان الیگودرز می باشد که توده ای از عناب در آنجا وجود دارد و مقدار بسیار زیادی میوه از آن برداشت می شود. ضمن اینکه تک در ختان عناب در حیاط منازل در شهرهای الیگودرز ، ازنا دورود و بروجرد وجود دارد که اغلب میوه خوبی تولید می نمایند .
۸-استان مازندران : شرایط اقلیمی و اکو لوژی این استان برای توسعه عناب مناسب است و درختان بیش از ۳۰ تا ۴۰ ساله در مناطقی از استان مشاهده گردید عمده ترین مناطق پراکنش عناب در اطراف روستای مقام ساری است که در آن چندین درخت عناب بزرگ و مسن با ارتفاع بیش از ۸ متر و عمر بیش از ۱۰۰ سال وجود دارد این درختان میوه زیادی تولید می نمایند هر چند این میوه ها از نظر اندازه ریز می باشند توده دیگر عناب در منطقه جویبار واقع است که درختان حتی روی ماسه های کنار دریا استقرار دارند تک درختان عناب در نزدیکی بهشهر وساری وجود دارند .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۹–استان مرکزی : تک درختان عناب کم و بیش در تمام قسمت های این استان از جمله شهرها و روستاهای دلیجان ، محلات ، خمین ، اراک ، تفرش و ساوه پراکنده هستند . پایه هایی از آن در باغها و حاشیه مزارع و یا منازل مسکونی مناطق مذکور مشاهده شد این درختان از نظر تولید پا جوش و میوه دهی شرایط متفاوتی داشتند .
۱۰- استان همدان : در این استان رویشگاه عناب وجود ندارد و منطقه دارستان شهرستان تویسرکان در یک باغ میوه پایه های عناب مشاهده شده البته این درختان از مناطق دیگر به کلکسیون گیاهان دارویی منتقل شده اند . در شهرها و روستاهای ملایر ، نهاوند ، تویسرکان و همدان تک درختان عناب در حیاط منازل وجود دارد که البته میوه دهی بسیار خوبی دارند.
۱۱-استان یزد : دراین استان تک درختان عناب در اکثر شهرهاو روستاها از جمله یزد ، مهریز ، تفت ، میبد ، اردکان ، در باغهای میوه و حیاط منازل وجود دارد که اغلب از دیگر مناطق منتقل شده است . (امیدبیگی، ۱۳۷۶).
۱-۱۶عملکرد عناب :
وسیعترین مساحت زیر کشت عناب در بیرجند می باشد که در سال ۱۳۶۷ حدود ۸۵ هکتار بوده است و در حال حاضر عملکرد عناب در حدود ۶۰۰۰ کیلوگرم در هکتار می باشد. (رضایی وهمکاران،۱۳۸۱).
۱-۱۷ترکیبات شیمیایی عناب :
گونه های مختلف عناب دارای مقادیری اسید چرب ، استرول ، الکالوئید^[۲۰] شناسایی شده است . (ژائو و همکاران^[۲۱]، عبدل- ظاهر و همکاران^[۲۲]، بهارگاوا و همکاران^[۲۳]، ۲۰۰۵). آنها توانستند در میوه عناب مقدار زیادی ترکیبات فنولی نظیر اسید کلروژنیک ، اسید کافئیک وکاتچین و اپی کاتچین و روتین بیابند. (هودینا و همکاران^[۲۴]، ۲۰۰۸)
در برگ عناب ماده ای به نام زی زی فین وجود دارد از دیگر مواد تشکیل دهنده آن می توان به ساپونین- فلاوونوئیدها – موسیلاژ (لعاب ) – کربوهیدرات –خاکستر – فیبر خام – آهن – روی – مس – پتاسیم – سدیم –منیزیم –منکنز –نیاسین-اسید مالیک واسید سیتریک اشاره نمود (رضایی،وجایمند،۱۳۸۱). املاحی مانند کلسیم –فسفر- ویتامین های آ- ب۲ – ای-ث وجود دارد (پاریک^[۲۵]، ۲۰۰۲). عناب هم میوه ای خوشمزه و هم دارویی گیاهی مؤثر است که این میوه دارای لعاب فراوان حدود ۵ درصد مواد پروتیینی ،۴ درصد مواد قندی، شکر،کاروتنوئیدها ،توکوفرول ها و مقدار زیادی ویتامین ث است. در هسته عناب آلکالوئید وجود ندارد. روغن آن دارای اسیداولئیک و لینولئیک اسید و پالمتیک اسید و فیتوسترول است در گزارش دیگر در هر ۱۰۰ گرم قسمت قابل خوردن خام میوه عناب در حدود ۶۹ میلی گرم ویتامین ث وجود دارد. در عصاره چوب عناب اسید زی زی فوماتیک و اسید زی زی فیک وجود دارد و یک تانن به نام اسید زی زیفوتانیک^[۲۶] است این تانن در میوه عناب نیز مشخص شده است. در ضمن عناب دارای پکتین (به عنوان کلسیم پکتات )به عنوان فیبر محلول موثر در کاهش چربی و قند خون است. محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است. نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به کل چربی در میوه عناب بالاست. بنابراین متخصصین تغذیه می توانند عناب را به عنوان بخشی از رژیم غذایی افراد توصیه کنند. بدن انسان قادر به تولید تمامی اسیدهای چربی که به آن نیاز دارد می باشد وتنها بدن انسان قادر به تولیداسیدلینولئیک^[۲۷](امگا ۶) واسید آلفا لینولئیک (امگا ۳)نیست.( سیموپالاس^[۲۸]،۲۰۰۸) . بنابر این این اسیدهای چربی که بدن انسان قادر به تولید آنها نمی باشد باید توسط مواد غذایی تهیه شوند. در سال( ۲۰۰۴ )،گیل^[۲۹] و همکارانش توانستند ۱۳ نوع اسید چرب را در میوه عناب شناسایی نمایند و اعلام کردند که پروفیل های اسیدهای چرب میوه عناب تحت تاثیر مرحله رشد میوه قرار می گیرند به عبارت دیگر رشد میوه عناب با اسیدهای چرب رابطه مستقیم دارد.اطلاعات بسیار کمی درباره ترکیبات فنولی ، آلفا توکوفرول ،بتا کاروتن و اسیدهای چرب عناب وجود دارد که تمامی این ترکیبات نقش مهمی در سلامت انسان ایفا می نمایند.
ﻗﻨﺪﻫﺎﻱﺁﺯﺍﺩﺩﺭﻋﻨﺎﺏﺧﺸــﻚﺷﺪﻩﺷﺎﻣﻞﺳــﺎﻛﺎﺭﺯ(۵۰ﺩﺭﺻﺪ)،ﮔﻠﻮﻛﺰﻭﻓﺮﻛﺘﻮﺯﺍﺳــﺖﻛﻪﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺕﺩﺭﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱﻗﻬﻮﻩﺍﻱﺷﺪﻥﻏﻴﺮﺁﻧﺰﻳﻤﻲﻣﺎﻳﻼﺭﺩﻣﻲﺑﺎﺷــﻨﺪ.
ﺁﻣﻴﻨﻮﺍﺳــﻴﺪﻫﺎﻱﺁﺯﺍﺩﻛﻪﺑﺮﺭﻭﻱﺧﻮﺍﺹﭼﺸــﺎﻳﻲﻋﻨﺎﺏﺍﺛﺮﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻧﺪﺷــﺎﻣﻞﭘﺮﻭﻟﻴﻦ۲۵۰/۵ﻣﻴﻠﻲﮔﺮﻡﺩﺭﺻﺪ،ﺍﺳﻴﺪﮔﻠﻮﺗﺎﻣﻴﻚ،ﺗﻴﺮﻭﺯﻳﻦ،ﻣﺘﻴﻮﻧﻴﻦﻭﺗﺮﻭﻧﻴﻦﺍﺳــﺖ.ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺕﻃﻌﻢﺯﺍﺩﺭﻣﻴﻮﻩعناب،ﺍﺳﻴﺪﺍﺳــﺘﻴﻚ،۱-ﻣﺘﻴــﻞﺑﻨﺰ،۳ﻣﺘﻴﻞ–۲ﭘﻨﺘﺎﻧﻮﻥ،۲ﻓﺮﻭﻛﺮﺑﻮﻛﺴــﻲﺁﻟﺪﺋﻴﺪ،(۲-۱)ﻓﻮﺭﺍﻧﻴﻞ-ﺍﺗﺎﻧﻞ،ﺑﻨﺰﺁﻟﺪﺋﻴﺪ،ﭘﻨﺘﺎﻣﺘﻴﻞ۱-ﻫﭙﺘﺎﻥﻭ۲ﻣﺘﻴﻞﺑﻨﺰﻥﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ.ﻃﻌﻢ ﻳﻜﻲﺍﺯﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦﻓﺎﻛﺘﻮﺭﻫﺎﻱﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪﻩﻛﻴﻔﻴﺖﻣﻮﺍﺩﻏﺬﺍﻳﻲﺍﺳﺖﻛﻪﺷﺎﻣﻞﺍﺳﻴﺪﻫﺎﻱﺍﺭﮔﺎﻧﻴﻚﻓﺮﺍﺭﻭﻏﻴﺮﻓﺮﺍﺭﺁﻟﺪﺋﻴﺪﻫﺎ،ﻛﺘﻮﻥﻫﺎﻭﺍﻟﻜﻞﻫﺎﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ.ﺍﻳﻦﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺕﺩﺭﻃﻲﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱﻗﻬﻮﻩﺍﻱﺷﺪﻥﻏﻴﺮﺁﻧﺰﻳﻤﻲ(ﻣﺎﻳﻼﺭﺩ)،ﻛﺎﺭﺍﻣﻠﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥﻭﺍﻛﺴﻴﺪﺍﺳﻴﻮﻥﻟﻴﭙﺪﻫﺎﺗﻮﻟﻴﺪﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ. ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱﺍﻛﺴﻴﺪﺍﺳــﻴﻮﻥﭼﺮﺑﻴﻬﺎﺩﺭﺍﻛﺜﺮﻣﻮﺍﺭﺩﺍﻳﺠﺎﺩﻃﻌﻢﻫﺎﻱﻧﺎﻣﻄﻠــﻮﺏﺩﺭﻣﻮﺍﺩﻏﺬﺍﻳﻲﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪﻭﺍﻳﻦﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﺩﺭشرایطیﻛﻪﺭﻃﻮﺑﺖﻣﺎﺩﻩﻏﺬﺍﻳﻲﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﺍﺳﺖﺳﺮﻋﺖﻣﻲﻳﺎﺑﺪ.
شکل ۱-۸ مصرف خوراکی میوه عناب
۱-۱۸مصارف خوراکی عناب :
در افریقا از عناب کیک ،ژله ، مربا ونان درست میکنندو عناب کنسرو شده و چای با طعم عناب نیز در جهان استفاده می شود .مصارف خوراکی عناب به شکل گلچین شده ، خشک شده و آب نباتهایی با اسانس عناب و به عنوان خوراکی یا همراه با چای عصرانه در بریتانیا صرف می شود.که در رنگهای سیاه وقرمز موجود است .شکل دود داده عناب طعم آن را افزایش می دهد. شربت شیرین میوه عناب درکشورهای کره ، تایوان و چین به طور عموم در دسترس مردم است.
در برخی مناطق نیز میوه عناب برای تهیه سرکه نیز کاربرد دارد. دربرخی قسمتهای جهان مردم شربت عناب را نیز می نوشند. اما کاربرد عناب در ایران ، هندوستان و پاکستان بیشتر به صورت میوه خشک شده است. (پریک^[۳۰] ۲۰۰۲)

شکل ۱-۱۰ چای عناب شکل۱-۹ مربای عناب شکل ۱-۱۱ آبنبات عناب

شکل ۱-۱۲ چای عناب در چین
۱-۱۸-۱میوه خشک شده عناب :
در بریتانیا عناب را به صورت خشک شده و یا به صورت آبنبات های طعم دار همراه با چای عصر میل می نمایند. در رنگ های سیاه و قرمز موجود است و همچنین عناب خشک رسیده به عنوان ملین عمل می کند. (کسرایی، ۱۳۸۸).
شکل ۱-۱۳ عناب خشک شده
۱-۱۹خواص دارویی عناب :
عناب به عنوان یک گیاه دارویی و با خواص غذایی بالا به صورت تازه و خشک مصرف میشود . میوه ، برگها ،دانه ها ،ریشه ها و پوست درخت عناب عمدتا در طب سنتی به عنوان منبع دارو بکار می رود.
(لی و همکاران^[۳۱] ۲۰۰۵، ظاهر و همکاران^[۳۲] ۲۰۰۵، بلفورد^[۳۳] ۱۹۹۴)
شی جگن^[۳۴] دانشمند چینی در قرن شانزدهم میلادی در کتاب داروهای گیاهی ذکر نموده که عناب در ۲۰۰۰ سال قبل مصرف دارویی داشته ودر کشورهای شرق آسیا از میوه ،بذر ، برگ ، پوست و ریشه آن برای معالجه بیماری ها از جمله کاهش تب استفاده می شده است. در هند از میوه عناب به عنوان دارویی لعاب دار و نرم کننده سینه و جلوگیری از خونریزی استفاده می شودو برای تصفیه خون و کمک به هاضمه تجویز می شود. جوشانده ریشه درخت عناب را برای کاهش تب به کار می بردند و گرد ریشه خشک آنرا روی زخم ها و جراحت های کهنه می ریزند در کل عناب التیام بخش است. پوست درخت عناب دارویی برای قطع اسهال است. (جانزاده ،۱۳۷۹).
در کشور کره از هسته آن به عنوان خواب آور ومخدر استفاده می شود. در چین از میوه عناب و مغز آن استفاده دارویی می شود و نیز از برگ ، پوست ،چوب و ریشه آن نیز در مواردی استفاده میشود. در این کشور عناب به عنوان ضد سم در موارد مسمومیت های حاصله در اثر اکونیت و ژانسیانا (هردو از گیاهانخیلی سمی هستند) به کار می رود.(جانزاده، ۱۳۷۹). در چین از میوه عناب و مغز هسته ان استفاده دارویی میشود.گلهای عناب چینی دارای مقدار زیادی شهد با کیفیت هستند وبرگهای آن به صورت چای مصرف می شوند. ژائو و همکاران^[۳۵]، ۲۰۰۸)عناب اثر و طعم داروهای محرک را کاهش می دهد. با این توضیح هر وقت از نظر دارویی لازم باشد که از گیاه اکونیت و ژانسیانا خورد بهتر است که تواما با عناب خورده شود زیرا اثر سمی و تحریکی آنها را حتی در حد مجاز مقدار مصرف می کاهد و باعث میشود که آثار مفید دو داروی فوق بدون خطر در بدن منعکس شود . عناب به عنوان داروی آرام کننده اعصاب و مقوی عمومی ،مقوی معده ، آرام بخش ،ملین ، ضد سرفه بکار میرود. عناب باعث از بین رفتن بی خوابی میشود. و خواب آور است. عرق شبانه را قطع میکند وبرای ضعف عمومی و به طور کلی احساس خستگی و ضعف شدید بسیار نافع است. از برگ ،ریشه و پوست درخت عناب برای قطع بعضی از انواع تب ، تسریع رشد موی سر و تهیه مایع شستشوی چشم استفاده میشود. عناب خون را تصفیه می کند و مولد خون صالح است یعنی از داروهای خون ساز می باشد. التهاب ، تشنگی ، حدت خون ، درد کلیه ،کبد و مثانه را تسکین می دهد. مالیدن آن به تنهاییی یا با هسته آن التهاب و ورم چشم را تسکین می دهد. آشامیدن آب خیس کرده آن یا دم کرده آن مخلوط با عرق کاسنی یا سکنجبین برای تسکین حدت صفرا و خون مفید است.مقدار خوراک میوه عناب تا ۵۰ عدد است . جوشانده مخلوط عناب ،انجیر ، کشمش و خرما به عنوان دارویی مفید برای درمان بیماری های سینه ،در طب عوام استفاده به عمل می آید . مصرف عناب هیچ گونه تحریکی در دستگاه هضم ایجاد نمی کند از این جهت برای اشخاصی که دستگاه هضم حساسی دارند مناسب است. عناب نا رس و سبز بی مزه و گس و لعاب دار است و قابل خوردن نمی باشد زیرا سنگین و خیلی دیر هضم است به همین دلیل خیلی سفارش شده که قبل از رسیدن مصرف نشود. علاوه بر خاصیت خنکی مادهای در عناب است که خلط آور بوده و برای درمان سرفه از قدیم مصرف می شده است. در مداوای بیماری سینه ،کبد، مثانه و رفع التهابات نافع است. جوشانده عناب بلغم را دفع میکند و برای رفع سوزش گلو مفید است. گرفتگی صدا را از بین می بردف خون را صاف می کند و برای شش ها و کمر درد مفید است(قهرمان ،۱۳۶۲).
اگر عناب را زیاد بخورند دیر هضم است و مصلح آن مویز و شکر است. ۱۰ تا ۱۵ دانه عناب خشک یا تازه برای خوراک در چند روز مداوا کافی است .برای درمان کلسترول خون ، کوبیده عناب خشک که یک شب در آب سرد خیس بخورد و صبح ناشتا آنرا بخورند برای شستشوی کلیه مفید است.
عناب را با هسته می سایند ، گرد بدست آمده زخم روده را مداوا میکند. از محل شکستگی شاخه درخت عناب یا ترک ها یی که به علتی روی تنه پیدا میشود شیره درخت به صورت صمغ ترشح میشود این صمغ همراه با کمی سرکه برای تقویت عمومی بدن خیلی مفید است. چوب درخت عناب دارای تانن فراوان است و اثر قابض دارد و در مداوای اسهال مفید است . عناب به دلیل داشتن لعاب فراوان نرم کننده سینه است. عناب ملین خوبی است و اگر آنرا با شیر وآب بجوشانیم بهتر است.ادرار را زیاد می کند. عناب آرام کننده اعصاب است . خون را تمیز میکند. ضد سرفه است. جوشانده پوست درخت عناب داروی ضد اسهال است. آسم و تنگی نفس را بر طرف می کند. رشد موی سر را زیاد میکند. حافظه را تقویت می کند. هر گاه که احساس غمگینی کرده و گریه می کنید یک فنجان دم کرده عناب لبخند را به لبهای شما می آورد. برایدرمان سرطان آب عناب را با کاهو بخورید. و بالاخره جوشانده برگ عناب را برای رفع گلو دردو خونریزی لثه ها غرغره می کنند و اگر آنرا به صورت موضعی بمالید درد مفاصل را بر طرف میکند.(امیدبیگی،۱۳۷۶).
و می توان از دیگر خواص دارویی عناب اشاره کرد به :
ضد آلرژی، آرامبخش، ضد بد خلقی است ونیز کمک به افزایش وزن بدن می کند و کم اشتهایی را بر طرف میکند. در طب سنتی چین و کره از آن به عنوان دارویی که سبب کاهش اضطراب میشود وتقویت کننده معده و طحال و سیستم گوارشی است می کنند. همچنین عناب باعث روشنی پوست میشود و از بروز مشکلات قلبی جلوگیری می نماید.استفاده از مغز میوه در زخم ها و بریدگی ها سبب سرعت بخشیدن به بهبود آنها میشود.(بیگی،۱۳۷۶) عناب همچنین دندانها را در برابر پو سیدگی مقاوم می سازد،چای عناب دارای ماده ضد سرطانی ساپونینز است. این چای باعث ترمیم بافت های آسیب دیده و تقویت عضلات بدن می شود. (رضایی وجایمند ،۱۳۸۱) . ودر درمان نازایی هم موثر است. دانه عناب خاصیت دارویی مسکن را دارد. اگر با کره خورده شود از حالت تهوع و استفراغ جلوگیری می کند. مصرف آن در دوران بارداری به کاهش دردهای شکمی معروف است. ضمن اینکه در کاهش دردهای روماتیسمی نیز مفید است. خواص آنتی اکسیدانی عناب همچنین به جلوگیری از سرطان کمک می کند. البته به یاد داشته باشید که این میوه علاوه بر اینکه خون را تصفیه میکند موجب ازدیاد ویتامین کا میشود یعنی خون را سفت می کند و مصرف زیاد آن برای افرادی که دچار غلظت خون هستند توصیه نمی شود. مخلوط عناب با فلفل و نمک در بیماران مبتلا به سو هاضمه و حتی بیماری های صفراوی سودمند است. (جانزاده،۱۳۷۹).
۱-۲۰عناب در طب سنتی :
عناب تازه از نظر طبیعت طبق رای حکمای طب سنتی معتدل در حرارت و برودت و مایل به رطوبت و طبق نظر شیخ الرییس بو علی سینا کمی سرد است و از نظر خشکی در رطوبت معتدل است. در مورد خواص آن معتقدند که عناب از عوامل ملین و نرم کننده سینه است ویکی از ۴ میوه سینه ای می باشد. (عناب ، انجیر، مویز ، خرما ) (بیگی، ۱۳۷۶).
۱-۲۱مضرات عناب :
عناب در اشخاص سرد مزاج تولید گاز و نفخ می کند. این گونه اشخاص باید عناب را با مویز بخورند.به علاوه عناب ترشح اسپرم را کاهش می دهد ودر مردان نیروی جنسی را کم می کند و برای پرهیز از این عوارض باید عناب را مخلوط با داروهای محرک نظیر عسل خورد. اگر برگ عناب در دهان جویده شود تا چند دقیقه موجب بی حسی ذائقه می شود و طعم درک نمی شود.(زرگری ،۱۳۷۱).
۱-۲۲عصاره گیری از عناب :
گیاهان دارویی مانند گیاه عناب اگر چه از دیر باز برای آدمیان آشنا و در بسیاری از مواقع مرهم دردهای بشری بوده است . اما پیشرفت های علمی و فن آوری طی سه دهه اخیر اهمیت و نقش سازنده گیاهان دارویی را در تامین نیازهای بشر به ویژه در حیطه دارو و درمان دو چندان ساخته است. امروزه به مدد بهره گیری از روشها و فنون تخصصی ، ترکیبات موثره این گیاهان شناسایی واستخراج شده ودر ساخت انواع داروها وترکیبات شفابخش به کار گرفته می شود. بشر در حال حاضر در جستجوی داروهای برتر و موثرتر برای درمان بیماری هایی همچون سرطان با بهره گرفتن از عصاره گیاهان دارویی می باشد. با توجه به مراجع علمی نزدیک به ۷۰ درصد داروهای شیمیایی موجود از اجزای گیاهی و نباتات هستند و غالب اسانس های خوراکی و صنعتی ، رنگ ها و عصاره های مورد استفاده در صنایع غذایی دارای منشا گیاهی هستند.(میرحیدر ،۱۳۷۲).
۱-۲۲-۱عصاره آبی عناب :
عصاره های آبی فراورده هایی هستند که از تکه های خرد شده عناب تهیه شده و جهت مصرف فوری به کار برده می شود. بر حسب روش تهیه این عصاره ها انواع مختلف دم کرده ،انفوز وخیسانده شرح داده شده اند. اگر دستورالعمل های دیگری توصیه نشده باشد این عصاره ها را از یک قسمت عناب و ده قسمت آب تهیه می نمایند. فقط باید بانسبت ذکر شده در مراجع دارویی مربوطه تهیه گردد. علاوه بر این ظروفی که برای تهیه این عصاره ها به کار برده می شود باید از مواد اولیه خنثی تهیه شده باشد. عصاره های آبی به علت غیر مطمئن میزان ماده موثره و همچنین به دلیل میزان بالای میکروارگانیسم های تکثیر شونده نمی توانند با استانداردهای ذکر شده در GMT مطابقت نماید.
۱-۲۳شربت عناب :
عناب رسیده به صورت تازه و خشک قابل مصرف است. از آن شربت عناب نیز می سازند که در پزشکی استفاده می شود . ۸۰۰ گرم عناب خشک را در ۴ لیتر آب می جوشانیم تا بپزد سپس عناب ها را له می کنند مایع به دست آمده را صاف کرده و ۳ کیلو شکر در آن می ریزند ودوباره کمی می جو شانند ، شربت عناب بدست می آید . هنگام نیاز نیم استکان از این شربت را در یک لیوان آب خنک حل می کنند و می آشامند تمام خواص دارویی عناب در این شربت موجود می باشد .
۱-۲۴تهیه جوشانده عناب :
امروزه روش دم کردن یا جوشاندن استعمال چندانی در زمینه استخراج مواد متشکله گیاهان دارویی ندارد. این روش را در گذشته برای موادی بکار می بردند که معمولا در آب محلول بودند. حلال مورد مصرف آب بوده که ممکن است از آب سرد و یا جوشیده باشد. مشکل اساسی در این مورد هجوم باکتریها و قارچها می باشد که باعث آلوده کردن عصاره و در نتیجه تغییر مواد متشکله گیاه می گردد. به همین دلیل زمان عصاره گیری بیش از ۱۲ ساعت توصیه نمی شود .
برای تهیه دم کرده یا جوشانده عناب ،عناب را با توجه به اندازه ذره ای در آبی که بالاتر از ۹۰ درجه سانتی گراد حرارت داشته باشد ، وارد می نمایند. سپس ظرف محتوی عناب را بر روی حمام بخار قرار داده و ضمن هم زدن های مکرر مدت نیم ساعت در این حرارت باقی نگه داشته وسپس آن را به صورت گرم صاف می نمایند. اگر بعد از فشار دادن مختصر باقی مانده گیاهی وزن جوشانده تکمیل نگردد، آن را بر روی باقی مانده صاف شده گیاهی آب جوش میریزند تا پس از فشار دادن مختصر حجم کلی مایع حاصل به وزن تعیین شده قبلی برسد. در روش دیگر برای تهیه جوشانده عناب به طریقه زیر اشاره می شود :
ده دانه میوه خشک شده را می شکنند و همراه با یک قاشق سوپ خوری تخم گشنیز می جوشانند ، سپس دم می کنند پس از ساعتی آ ن را صاف می کنند به مایع به دست آمده که به اندازه یک لیوان معمولی بیشتر نیست کمی شکر قرمز می افزایند. شربت خوش طعم و مطبوع حاصل می شود که تب بر می باشد، رفع عطش می کند و ناراحتی های صفراوی را بر طرف می کند. میزان مصرف آن سه بار در یک هفته کافی است و معمولا آن را ناشتا یا (بین دو غذا ) عصر می آشامند ،جوشانده و شربت عناب برای کسانی که از غذاهایی چون سیر ،پیاز ، خرما ، سرخ کردنی ها ، غذاهای پر روغن و ادویه دار بیشتر استفاده کرده باشند داروهای طبیعی ، خوب و موثری است در گذشته به دلیل نبودن داروهای آرام بخش تفاله های جوشانده عناب را خشک می کرده اند و همراه با کوکنار ( گرز خشخاش ) و کمی تفاله چای خشک شده به جای تنباکو در غلیان دود می کردند و برای تسکین دندان درد از آن استفاده می کردند. از جوشانده قسمت چوبی ریشه برای رفع احساس سیری مفرط و کمک به هاضمه می خورند و اگر با گوشت بپزند وبا سوپ یا آش بخورند برای افزایش شیر و قطع خروج اختلاط خونی توام با سرفه از ریه نافع است . جوشانده شاخ و برگ عناب خارش و جوش های روی پوست بدن را رفع می کند. کمی شاخه جوان همراه با برگ تازه با خشک را بجوشانند و آب آن را بتدریج بنوشند ،خارش بدن بر طرف خواهد شد ولی خاصیت جنبی دارد و حس چشایی را از بین می برد ،پرزهای چشایی را از کار می اندازد و تشخیص مزه ها غیر ممکن می شود ولی موقتی است و به تدریج به حال اول بر می گردد . (باباخانلو،۱۳۷۷).

نابود کردن دارایی فرعون

۴-۱۱-۱- دعا واستغفار حضرت موسی (ع)
حضرت موسی (ع) که در طریق حمایت از مظلوم مرتکب قتل خطائی شد و از عمل خود ناراحت گردید، هرچند گناه و معصیتی را مرتکب نشده بود و نمی دانست که مشت او بر سینه ظالم به کشته شدن می رسد، دست به دعا و استغفار برداشت و عرض کرد: «قَالَ رَبِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی…. » (القصص۱۶). خدایا من از این که در این کار هولناک وارد شدم و به خودم ستم کردم و خود را به زحمت انداختم و حساسیت فرعونیان را درباره خودم برانگیختم و در برابر این ترک اولی از تو تقاضای عفو دارم و درخواست می کنم مرا مشمول لطف و رحمت خود قرار دهی. در حدیثی از امام رضا (ع) در مورد قضیه حضرت موسی (ع) و آیات مربوط به آن چنین می خوانیم: منظور از جمله «هَذَا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ» نزاع و جدال آن دو مرد با یکدیگر بود که عمل شیطانی محسوب می شد و کاری به عمل موسی نداشت و منظور از جمله «رَبِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی» این است که من خود را در آن جا که نباید بگذارم گذاردم و من که نباید وارد این شهر می شدم، وارد شدم و منظور از «فَاغْفِرْ لِی» این است که مرا از دشمنانت مستور دار تا بر من دست پیدا نکنند زیرا یکی از معانی غفران پوشانیدن است.(صدوق،۱۳۴۰،ص۱۴۵وحویزی،۱۳۴۰،۴/۱۱۹). خداوند هم اجابت فرمود و او را از دید دشمنان مخفی داشت زیرا خداوند خطاپوش و مهربان به ایشان است. حضرت موسی بعد از این دعا در مقام تشکر و قدردانی در اجابت دعایش عرض می کند: «قَالَ رَبِّ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فَلَنْ أَکُونَ ظَهِیرًا لِّلْمُجْرِمِینَ؛خدایا به سبب نعمتی که به من دادی به شکرانه این نعمت هرگز پشتیبان گناهکاران نخواهم بود».
۴-۱۱-۲- نکات آموزنده دعای موسی (ع)
بزرگترین نکته آموزشی و تربیتی در دعای موسی این است که می توان گفت با اینکه حضرت در دفاع از نفس مومن و مظلوم به وظیفه خود عمل نمود و هیچ گونه قصد ستم و تعدی نداشت و تقصیر کار نبود و تنها تقدیر الهی باعث شد مهاجم کشته شود، با احتمال قصوری که در خود احساس کرد همانطور که رسم بزرگان و اولیاء خداست، در پیشگاه الهی اعتراف به تقصیر و طلب مغفرت نمود و این اقرار به گناه در عین بی گناهی، از آداب دعا و شعار بندگی در پیشگاه الهی است و چه خوب است انسان همیشه خود را در پیشگاه خداوند مقصر و گنه کار بداند و هیچگاه به عمل خود مغرور نشود.
فضل بن یوسف می گوید: امام کاظم (ع) به من فرمود این دعا را زیاد بخوان: «اللهم لا تجعلنی من المعارین، و لا تخرجنی من التقصیر؛خدایا مرا از کسانی که ایمان ناپایدار دارند قرار مده و مرا از تقصیر بیرون مبر» یعنی انسان هر کاری را که برای خدا انجام می دهد خود را در آن مقصر بداند زیرا همه انسان ها در مورد اعمالشان بین خود و خدا مقصر می باشند.(کلینی،۱۳۴۴،۲/۱۳۴).نکته دیگر اینکه موسی (ع) با اینکه از روی تعصب دینی و غیرت خدائی به یاری ضعیف و ستمدیده شتافت و ناخواسته و بدون اینکه ذره ای احتمال نابودی فرد ظالم و کافر را بدهد وقتی عمل مشروع او که به قصد دفاع از مظلوم بود و منجر به قتل فرد قبطی شد دید بسیار ناراحت گردید و از پیشگاه خداوند عذرخواهی نمود و اینطور نبود که با غرور و نخوت خود را تبرئه کند و سرفرازانه ادعا کند عمل او صد در صد صحیح بوده است بلکه از اینکه خود را در موقعیتی قرار داده و به صحنه ای وارد شده که بدون اختیار کشته شدن یک فرد را در پی داشته خود را ظالم به نفس می داند و نفس خویش را توبیخ می کند و در مقام عذرخواهی به خداوند عرض می کند خدایا از اینکه مرا از انتقام فرعونیان نجات دادی و از تعقیب و بلای آن ها محفوظ داشتی عهد و پیمان می بندم به شکرانه این نعمت بزرگ هیچگاه تا آخر عمر پشتیبان گنه کار و مجرم نباشم و در حقیقت این سخن عذری است موجه که موسی در مقام دفاع از خود در رابطه با کشته شدن قبطی می آورد که او مجرم و سزاوار تنبیه بود، هرچند موسی قصد قتل و نابودی او را نداشت و این قتل خطائی بود که در اسلام مجازات آن تنها دیه است و قصاص ندارد

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

آخرین نکته تربیتی در دعای موسی این است که خوب است بنده خدا همیشه کمک کار مومنان و ضعیفان باشد و اعانت بر نیکی و تقوی داشته باشد و از تقویت ظالم وکمک بر ظلم و گناه بپرهیزد.
۴-۱۱-۳- نجات از ظالمان
«رَبِّ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ؛خدایا مرا از این قوم ظالم رهائی بخش».مومنی از آل فرعون که پسر عموی موسی بود از قصری که فرعون در آخر شهر داشت به شتاب نزد آن حضرت آمد و گفت بزرگان قبط در موضوع قتلی که انجام داده ای مشورت کردند و بنا است تو را بکشند، حضرت با شنیدن این خبر در حالی که ترسان و در انتظار تعقیب قبطیان بود از شهر مصر بیرون رفت و به خداوند عرض کرد خدایا مرا از دست این قوم ستمگر رهائی بخش.
بعضی مفسران می نویسند هشت روز گذشت تا حضرت به شهر مدین رسید و سه روز بود غذا نخورده بود و نوشته اند علف بیابان می خورد به طوری که اثر سبزی گیاهان از زیر پوستش ظاهر شده بود و دعای حضرت برای نجات ازقوم ستمگر وقتی اجابت شد که خدمت حضرت شعیب رسید و سرگذشت خود را برای او ذکر کرد و حضرت به او بشارت داد «لَا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ (القصص۲۵)؛[وى] گفت مترس که از گروه ستمگران نجات یافتى». (طبرسی،۱۴۰۶،۸/۲۴۷و علی بن ابراهیم،۱۳۵۰،۲/۱۳۶). حضرت شعیب در شهر مدین بن ابراهیم سکونت داشت که در تصرف فرعون نبود و در جنوب شام و شمال حجاز قرار داشت و موسی نه راه را بلد بود و نه راهنمائی همراه او بود و بدون زاد و توشه وفقط با توکل و حسن ظن و اعتماد کامل به خدا حرکت می کرد و در بین راه وقتی متوجه مدین شد عرض کرد: «عَسَى رَبِّی أَن یَهْدِیَنِی سَوَاء السَّبِیلِ (القصص۲۲)؛امید است پروردگارم مرا به راه راست هدایت کند». منظور موسی راه مستقیم و صحیح مدین بود و یا هر مسیری که باعث نجات او از فرعونیان شود، خداوند هم او را ناامید نفرمود و مستقیما به مدین رسانید و در کنار چاه آبی به درختی تکیه کرد و نشست و بعد از مشاهده دختران شعیب به کمک آن ها شتافت و برای گوسفندانشان از چاه آب کشید و سپس رو به سایه آورد و عرض کرد: «رَبِّ إِنِّی لِمَا أَنزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ (القصص۲۴)؛پروردگارا من به هر خیرى که سویم بفرستى سخت نیازمندم». آری او خسته و گرسنه و در آن شهر، غریب و تنها بود و پناهگاهی نداشت اما در عین حال بی تابی نمی کرد. آنقدر مودب بود که حتی به هنگام دعا کردن صریحا نمی گوید خدایا چنین و چنان کن و فلان چیز را به من عطا کن بلکه می گوید: هر چیزی از خیر که بر من فرستی به آن نیازمندم. یعنی تنها احتیاج و نیاز خود را بازگو می کند و بقیه را به لطف خداوند وا می گذارد. و در بحرانی ترین لحظات زندگی به قدری مودبانه و توام با آرامش و خونسردی بود که حتی نگفت خدایا فلان نیاز مرا برطرف کن بلکه عرض کرد من محتاج خیر و احسان توام. امیرالمومنین (ع) می فرماید: «و ان شئت ثنیت بموسی کلیم الله صلی الله علیه حیث یقول: رب انی لما انزلت الی من خیر فقیر و الله ما ساله الا خبزا یاکله لانه کان یاکل بقله الارض و لقد کانت خضره البقل تری من شفیف صفاف بطنه لهزاله و تشذب لحمه؛اگر می خواهی درباره موسی دومین نفر بعد از بیان سرگذشت رسول خدا و زندگی او برای تو سخن بگویم آنجا که به خداوند عرض کرد خدایا هرچه به من از نیکی عطا کنی به آن نیازمندم به خدا سوگند موسی جز قرص نانی که گرسنگی را برطرف کند چیز دیگری نخواست زیرا موسی از سبزیجات زمین می خورد تا آنجا که بر اثر لاغری وآب شدن گوشت بدن سبزی گیاه از پشت پرده شکم او آشکار بود.» (انصاری قمی،بی تا،ص۲۶۹).
۴-۱۱-۴- موسی در خانه شعیب
حضرت شعیب دختر بزرگتر خود صفورا را به دنبال موسی فرستاد تا به خانه اش بیاید برای پرداختن مزد سیراب کردن گوسفندان. حضرت موسی گفت من خدمت او می رسم ولی پاداش نمی خواهم چون آن کار را برای خوشنودی خدا انجام دادم. (علی بن ابراهیم،۱۳۵۰،۲/۱۳۸). موسی نزد شعیب آمد و سرگذشت خود را شرح داد و حضرت او را اطمینان داد از دست ستمگران نجات یافته است. بعد از آن دختر بزرگتر از پدرش خواست موسی را که قوی و امین یافته بود برای نگهداری گوسفندان استخدام کند که او، هم امتحان نیرومندی خود را داده و هم پاکی و درستکاری او ثابت شده است. شعیب فرمود قوت و نیرومندی او را چگونه دانستی ؟ گفت برای آن که به تنهائی به جای ده نفر با آن دلو بزرگ از چاه آب کشید، فرمود امانت او را از کجا یافتی ؟ دختر شعیب گفت امانت و درستکاریش آن زمان روشن شد که در مسیر خانه راضی نشد دختر جوانی از پیش او راه برود چراکه ممکن بود باد لباس بلند او را جا بجا کند و یا از پشت سر چشمش به اندام دختر بیفتد. در اینجا شعیب از پیشنهاد دخترش استقبال نموده و گفت می خواهم یکی از دخترانم را در مقابل هشت سال که برای من کار کنی به ازدواج تو درآورم و موسی هم پذیرفت.(القصص۲۷)
۴-۱۱-۵- درس های آموزنده دعاهای موسی (ع)
* حضرت توفیق حمایت از مظلوم را از خداوند می خواهد و عرض می کند «فَلَنْ أَکُونَ ظَهِیرًا لِّلْمُجْرِمِینَ هرگز پشتیبان مجرمان نخواهم بود»و اصولا پیامبران الهی همیشه حامی مظلومان بوده اند و این را برای خود افتخار می دانسته اند و از خداوند درخواست می کردند پشتیبان ظالم و بدکار نباشند(القصص۱۸).
*عمل صالح شرط استجابت دعا:موسی وقتی می بیند دختران شعیب کناری ایستاده اند و مورد تبعیض و بی عدالتی قرار گرفته اند و چوپانان نوبت آن ها را رعایت نمی کنند و به کمک آن ها نمی شتابند و فهمید پدری پیر و سالخورده دارند و کسی نیست آن ها را یاری کند برای رضای خدا اقدام به کشیدن آب می کند و گوسفندان را سیراب می نماید و بعد از این عمل صالح و خالص که انگیزه ای جز جلب رضایت خدا نداشت، دست به دعا برداشت که خدایا نیازمند احسان و خیر توام، دعایش مستجاب شد و غذا و لباس و همسری پاکدامن نصیب او شد و از همه مهمتر اینکه مدت ده سال مکتب انسان ساز شعیب را درک نمود و آماده رهبری و پیامبری مردم گردید. قرآن می فرماید: «و یستجیب الذین آمنوا و عملواالصالحات (السجده/۲۶)؛خدا دعای کسانی را به اجابت می رساند که با ایمان باشند و اعمال صالح داشته باشند». موسی که مظهر غیرت خدا بود چه زمانی که در مصر بود و چه وقتی که به مدین آمد، هرجا صحنه ظلم و ستمی را می دید ناراحت می شد و به یاری مظلوم می شتافت و این عمل صالح، زمینه ای بود برای توجه و عنایت پروردگار و سعادتمندی موسی (ع).
* همیشه به یاد خدا: این نکته در زندگی موسی قابل توجه است که همیشه به یاد خدا و متوجه درگاه او بود و حل هر مشکلی را از او می خواست. هنگامی که مرد قبطی را کشت اگرچه ناخواسته بود، فورا از خدا تقاضای عفو کرد و به هنگامی که از مصر بیرون آمد با حسن ظن کامل رهائی از ستمگران را خواست و هنگامی که متوجه مدین گردید بدون هیچ گونه امکانات، حتی بلد بودن راه، گفت امیدوارم خدایم مرا به راه راست هدایت کند که مسیر را گم نکنم و موقعی که گوسفندان شعیب را سیراب کرد عرض کرد خدایا هر خیری بر من نازل کنی من نیازمند آنم.
*تصور نشود که موسی فقط در سختی ها به فکر خدا بود بلکه در قصر فرعون در آن ناز و نعمت نیز خدارا فراموش نکرد لذا در روایات می خوانیم روزی در مقابل فرعون عطسه زد و بلافاصله گفت:« الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ» فرعون از شنیدن این سخن ناراحت شد و به او سیلی زد و موسی نیز متقابلا ریش بلند او را گرفت و کشید، فرعون سخت عصبانی شد و تصمیم بر کشتن او گرفت ولی همسرش به عنوان اینکه او کودکی است خردسال و متوجه کارهای خود نیست او را از مرگ نجات داد. (حویزی،۱۳۴۰،۴/۱۱۷). بنده اگر رابطه اش با خدای خود همیشگی بود و در تمام مراحل زندگی چه در سختی ها و چه در خوشی ها به یاد خدا بود، هر موقع دست نیاز و تضرع به سوی او دراز کرد بدون جواب و دست خالی برنمی گردد.
۴-۱۱-۶- تقاضای رویت
«وَلَمَّا جَاء مُوسَى لِمِیقَاتِنَا وَکَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِی أَنظُرْ إِلَیْکَ قَالَ لَن تَرَانِی وَلَکِنِ انظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَکَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِی فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَکًّا وَخَرَّ موسَى صَعِقًا (الاعراف/۱۴۳)؛و چون موسى به میعاد ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت عرض کرد پروردگارا خود را به من بنماى تا بر تو بنگرم فرمود هرگز مرا نخواهى دید لیکن به کوه بنگر پس اگر بر جاى خود قرار گرفت به زودى مرا خواهى دید پس چون پروردگارش به کوه جلوه نمود آن را ریز ریز ساخت و موسى بیهوش بر زمین افتاد».
بعد از نجات بنی اسرائیل از چنگال فرعونیان و غرق شدن آن ها در رود نیل موسی ماموریت پیدا کرد برای گرفتن الواح تورات مدت سی شب به کوه طور برود و بعدا خداوند برای آزمایش مردم، میقات حضرت را ده شب تمدید کرد، موسی سی روز روزه گرفت و در آخر روز سی ام پیش از افطار مسواک نمود پس وحی رسید ای موسی آیا نمی دانی بوی دهان روزه دار نزد من از مشک خوش تر است ؟ ده روز دیگر روزه بگیر، موسی اطاعت کرد و این چهل شبانه روز تمام شد و در این میقات که زمان و مکان مخصوصی بود مورد کرامت و عنایت قرار گرفت و خداوند بی واسطه با او سخن گفت و در این حال بعضی گفته اند چنان شوق و وجد و نشاطی برای آن حضرت روی داد که از خود بی خود شد و شدت علاقه و اشتیاق او به پروردگار، عنان اختیار را از دست وی ربود و تمنائی را که مناسب با مقام او نبود نمود. اما انصاف این است که ظاهر سؤال حضرت درخواست دیدن خدا با چشم ظاهری و حسی است که لازمه اش این است که خداوند نعوذ بالله با چشم قابل دیدن باشد و از طرفی پیامبری مانند موسی که نمی شود نداند خدا جسم نیست و نمی شود او را با چشم مشاهده نمود پس چگونه بود که حضرت تقاضای دیدن و نظر کردن به خدا را نمود؟
۴-۱۱-۷- نکته اخلاقی و تربیتی دعای موسی (ع)
حضرت اگرچه از زبان دیگران سخن می گفت و خواسته آنان را با خدا در میان می گذاشت و خودش گناه و معصیتی مرتکب نشده بود اما در عین حال زبان به اعتذار می گشاید و خدا را پاک و منزه از جسم و آثار جسمانی می داند و با توبه، از کار خود اظهار می دارد من از بنی اسرائیل نخستین مومن به تو هستم و در اعتقادم ذره ای شک و تردید ندارم و آنچه را خواستم برای دیگران و به درخواست آنان بود. پس این توبه حضرت توبه از گناه و معصیت نیست بلکه از باب ترک اولی و کاری است که بهتر بود انجام نشود و یا می توان گفت حتی ترک اولی هم نبود بلکه موسی که مقام نبوت و ولایت هر دو را دارا می باشد با طرح چنین خواسته ای هرچند از زبان دیگران در آن مقام بلند و والا، خوبیهای نیکان را بدی های مقربین می داند و از آنچه با مقام و منزلت قرب الهی مناسبت ندارد استغفار می کند و خداوند را منزه از آن می داند و چه خوب است پیروان الانبیاء عظام اینگونه باشند که نه فقط از گناهان کبیره و صغیره توبه کنند بلکه از خیلی اعمال مباح و حلال هم که در خور مقام والای انسانیت نیست ندامت جویند و توبه نمایند. «قَالَ رَبّ‏ِ اشْرَحْ لىِ صَدْرِىوَ یَسِّرْ لىِ أَمْرِىوَ احْلُلْ عُقْدَهً مِّن لِّسَانىِ یَفْقَهُواْ قَوْلىِ وَ اجْعَل لىّ‏ِ وَزِیرًا مِّنْ أَهْلىِ هَارُونَ أَخِى اشْدُدْ بِهِ أَزْرِىوَ أَشْرِکْهُ فىِ أَمْرِى کَیْ نُسَبِّحَکَ کَثِیرًا وَنَذْکُرَکَ کَثِیرًا إِنَّکَ کُنتَ بِنَا بَصِیرًا قَالَ قَدْ أُوتِیتَ سُؤْلَکَ یَا مُوسَى(طه/۳۶-۲۵)؛گفت پروردگارا سینه‏ام را گشاده گردانو کارم را براى من آسان سازو از زبانم گره بگشاى[تا] سخنم را بفهمندو براى من دستیارى از کسانم قرار دههارون برادرم راپشتم را به او استوار کنو او را شریک کارم گردان تا تو را فراوان تسبیح گوییم و بسیار به یاد تو باشیم زیرا تو همواره به [حال] ما بینایى فرمود اى موسى خواسته‏ات به تو داده شد».
بعد از اینکه خداوند متعال،حضرت موسی را به نبوت و رسالت برگزید و دو معجزه بزرگ، اژدها شدن عصا و ید بیضاء را به وی کرامت فرمود، به حضرت ماموریت رفتن به سوی فرعون و هدایت او را واگذار نمود، موسی چون این مسئولیت را بسیار عظیم و پرزحمت یافت، دست به دعا و نیایش بلند کرد و عرضه داشت خدایا حال که چنین ماموریت بزرگی به من عطا فرمودی وسعت صدر و گشایش قلب و سرعت فهم و آسانی کار و قدرت بیان به من عنایت فرما تا بتوانم با مشکلات و ناملایماتی که در این مقصد بزرگ مواجه می شوم سازگار و آن ها را حل و هموار نمایم و در سختی ها صبور و بردبار باشم و گره از زبان من بگشای تا به راحتی با فرعون و فرعونیان بتوانم سخن بگویم و آن ها مقصود مرا بفهمند و بپذیرند.
۴-۱۱-۸- تقاضای شرح صدر
یکی از نعمت های بزرگ الهی شرح صدر است که خداوند به پیامبر اکرم (ص) عنایت فرمود و در مقام امتنان می فرماید: «أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ (الانشراح/۱)؛آیا براى تو سینه‏ات را نگشاده‏ایم؟». امیرالمومنین علی(ع) میفرماید: «آله الریاسه سعه الصدر؛سعه صدر و بردباری ابزار ریاست است». (انصاری قمی، حکمت/ ۱۷۶،ص۵۷). آری ظرفیت و تحمل، وسیله کار انبیاء عظام و مردان بزرگ می باشد و حضرت موسی وقتی رسالت خود را در هدایت و مبارزه با فرعون مهم و طاقت فرسا می بیند و از طرفی جماعت قبطی را دارای شوکت و قوت می داند که در راس آن ها حاکم جائر یعنی فرعون قرار دارد که ادعای خدائی می کند و«فَقَالَ أَنَا رَبُّکُمُ الْأَعْلَى». (النازعات/۲۴) سر می دهد و موسی خود را پرعاطفه و کم طاقت در مقابل ظلم و ستم می بیند، از خداوند درخواست شرح صدر و قلب پرتحمل و آسانی کارش را می نماید.
۴-۱۱-۹- گشایش زبان و نعمت بیان
یکی از درخواست های مهم حضرت موسی برداشتن گره و گرفتگی از زبانش بود زبانی که تنها سلاح و وسیله برای دعوت و تبلیغ می باشد و بدون فصاحت و بلاغت نمی شود مراد و مقصود را به دیگران ابلاغ کرد و قدرت بیان بزرگترین امتیازی است که خداوند از بین مخلوقات در اختیار انسان ها قرار داده است. «الرَّحْمَنُ، عَلَّمَ الْقُرْآنَ، خَلَقَ الْإِنسَانَ، عَلَّمَهُ الْبَیَانَ (الرحمن/۴-۱)؛ [خداى] رحمان، قرآن را یاد داد، انسان را آفرید، به او بیان آموخت».بعد از تعلیم قرآن و خلقت انسان، خداوند نعمت بیان را ذکر می کند که از بزرگترین عنایات الهی است بر انسان و وسیله ای است برای اظهار مقاصد درونی و ارتباط با دیگران لذا حضرت موسی عرض می کند:« خدایا گره از زبان من بگشای تا به راحتی بتوانم با فرعون و فرعونیان سخن بگویم».
۴-۱۱-۱۰- تقاضای وزارت برای هارون
موسی وقتی از خداوند جهت انجام رسالت و تبلیغ توحید از خداوند تقاضای کمک و وزیر نمود برادرش هارون را پیشنهاد نمود و آن را اهل و شایسته خود یافت و گفت زبانش از من فصیح تر و گویاتر می باشد و او را برای تقویت بازوان خود نیروی مناسبی یافت و قبل از آن وقتی خواست به ملاقات و میقات خدا به مدت چهل شبانه روز برود برادرش هارون را خلیفه خود قرار داد و به او سفارش کرد به جای او در میان قوم بنی اسرائیل باشد و به صلاح و شایستگی عمل کند و از راه مفسدین پیروی ننماید: «وَقَالَ مُوسَى لأَخِیهِ هَارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَأَصْلِحْ وَلاَ تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ (الاعراف/۱۴۲) و موسى [هنگام رفتن به کوه طور] به برادرش هارون گفت در میان قوم من جانشینم باش و [کار آنان را] اصلاح کن و راه فسادگران را پیروى مکن». و در قضیه هدایت فرعون و فرعونیان، از خداوند درخواست نمود ایشان را با او شریک در رسالت قرار دهد و فرمود: «فَأَرْسِلْ إِلَى هَارُونَ» (الشعراء/۱۳) از اینکه مرد قبطی را کشته ای نترس و با آیات و معجزات من همراه برادرت هارون سراغ ظالمین برو که «إِنَّا مَعَکُم مُّسْتَمِعُونَ» خداوند هم فرمود ما با شمائیم و آنچه را بین شما و ستمگران واقع می شود می شنویم و شما را حفظ می کنیم.
۴-۱۱-۱۱- هدف حاجات موسی (ع)
موسی در پی درخواست شرح صدر و سهولت کار و رفع لکنت زبان پیشنهاد وزارت و معاونت برادرش، انگیزه این تقاضا را مشخص می نماید و عرض می کند: «کَیْ نُسَبِّحَکَ کَثِیرًا؛برای اینکه بسیار تو را تسبیح گوئیم و یاد نمائیم». طبرسی می نویسد: «موسی این درخواست ها را از خدا نمود تا با رسیدن به آن ها به بندگی و اطاعت خدا برسد و رسالت را به انجام برساند نه اینکه بخواهد بر مردم ریاست و حکومت داشته باشد و برتری جوئی نماید». (طبرسی،۱۴۰۶،۷/۱۹۸). آری در راستای همین مسئولیت خطیر بود که عرض کرد خدایا تو خودت از حال و نیاز ما باخبری «إِنَّکَ کُنتَ بِنَا بَصِیرًا»(طه/۳۵) و بهتر می دانی ما محتاج کمک هستیم و در مسیر نبوت احتیاج به این چیزها داریم، خداوند هم تفضل فرمود و بر موسی و برادرش منت گذاشت و حاجت وی را برآورده ساخت و فرمود قبلا هم نعمت را بر تو سنگین کردیم و به مادرت وحی کردیم برای نجات جانت تو را به دریا بیندازد و محبت خود را در دل تو قرار دادیم: «وَأَلْقَیْتُ عَلَیْکَ مَحَبَّهً مِّنِّی وَلِتُصْنَعَ عَلَى عَیْنِی» (طه/۳۹). و من محبتی از خودم بر توافکندم، تا در برابر دیدگان من ساخته شوی و محبت خودم را بر تو قرار دادم تا مردم به تو علاقه مند شوند مانند فرعون و همسرش و برای اینکه زیر نظر من تریبت و ساخته شوی.
۴-۱۱-۱۲- حسنه در دنیا و آخرت
«وَاکْتُبْ لَنَا فِی هَذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَهً وَفِی الآخِرَهِ إِنَّا هُدْنَا إِلَیْکَ (الاعراف/۱۵۶)؛و براى ما در این دنیا نیکى مقرر فرما و در آخرت [نیز] زیرا که ما به سوى تو بازگشته‏ایم». حسنه همان نعمت است و علت اینکه از نعمت به حسنه تعبیر شده و موسی آن را درخواست نموده این است که نعمت چیزی است که خوشایند نفس انسانی است و طبع، آن را می پذیرد کما اینکه طاعت مورد قبول عقل است و از طرفی نتیجه و ثمره اطاعت و بندگی، نعمت و احسان خداوند است. و جالب این است که حضرت موسی عرض می کند خدایا برای ما نیکی در دنیا و آخرت را بنویس یعنی ثابت و مقرر کن که همیشگی و پابرجا باشد و نفرمود قرار بده که ممکن است دوام نداشته باشد. خداوند در جواب موسی فرمود: عذابم را به هر که اراده کنم می رسانم و رحمت واسعه خود را به هر چیزی شامل می کنم و در دنیا به مسلم و کافر مطیع و عامی می رسانم: «فَسَأَکْتُبُهَا لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَالَّذِینَ هُم بِآیَاتِنَا یُؤْمِنُونَ (الاعراف/۱۵۶)؛به زودى آن را براى کسانى که پرهیزگارى مى‏کنند و زکات مى‏دهند و آنان که به آیات ما ایمان مى‏آورند مقرر مى‏دارم».
۴-۱۱-۱۳- دعا برای همه
موسی نه تنها برای خود و برادرش تقاضای نعمت و توفیق اطاعت و بندگی خدا را می نماید بلکه قوم خود را نیز در این دعا شرکت می دهد زیرا حضرت خیرخواه امت و دلسوز آن ها است و دوست دارد گمراهان هدایت شوند و پیروانش که چند مدتی به بیراهه رفتند و فریب سامری را خوردند و انحراف پیدا کردند، هدایت شوند و موفق به اعمال صالح و یکتاپرستی شوند و این از جمله آموزش های اخلاقی و تربیتی دعای حضرت موسی می باشد که همیشه باید غم خوار مردم بود و از خداوند برای آن ها طلب خیر و رحمت نمود و لذا یکی از آداب دعا شرکت دادن دیگران است.
امام صادق از پیامبر اکرم نقل می کند که حضرت فرمودند: «اذا دعا احدکم فلیعم فانه اوجب للدعاء؛وقتی خواستید دعا کنید آن را به دیگران تعمیم دهید زیرا این کار بیشتر موثر در استجابت دعا خواهد بود». (کلینی،۱۳۴۴،۲/۴۸۷). خداوند در جواب حضرت موسی که برای همه تقاضای نیکی و رحمت و نعمت در دنیا نمود می فرماید بله در دنیا رحمتم را برای همه قرار می دهم، اما در آخرت آن را فقط برای کسانی می نویسیم که در دنیا دارای سه خصلت تقوی، پرداخت زکات و ایمان هستند. و اینطور نیست که خداوند دعای موسی را رد کرده باشد بلکه وعده استجابت آن را داد با شرایطی که ذکر شد.
۴-۱۱-۱۴- نفرین حضرت موسی (ع) (دعا علیه فرعونیان)
«فَدَعَا رَبَّهُ أَنَّ هَؤُلَاء قَوْمٌ مُّجْرِمُونَ (الدخان/۲۲)؛پس پروردگار خود را خواند که اینها مردمى گناهکارند». حضرت موسی (ع) بعد از سال ها که فرعون و پیروانش را دعوت به یکتاپرستی نمود و از ایمان آن ها مایوس شد از خداوند مسالت نمود که آن ها را به جزای کیفرشان برساند، جواب رسید که بنی اسرائیل را شبانه از مصر با خود بیرون ببر و بدان که آن ها در تعقیب شما خواهند بود و چون دریا به امر خدا شکافته شد و شما از بین آن عبور نمودید و به همان حال باقی ماند مضطرب نشوید که آن ها می آیند و به شما می رسند و آب دو طرف به هم متصل می شود و تمام آن ها غرق خواهند شد.(الدخان/۲۳–۲۹). و این عذاب سخت الهی بعد از این بود که هیچ کس به موسی ایمان نیاورد مگر گروهی از قوم او مخصوصا جوانان، بعد با ترس از فرعون و اطرافیانش با توصیه موسی توکل به خدا نمودند و عرض کردند خدایا ما را به رحمتت از کافران رهائی بخش. (یونس/۸۳ – ۸۶). و این در شرایطی بود که فرعونیان پیروان موسی را آزار و اذیت می کردند و مساجد را خراب می نمودند و با خوف و ارعاب، آسایش و امنیت را از مردم سلب کرده بودند. در اینجا بود که حضرت موسی عرض می کند: «رَبَّنَا إِنَّکَ آتَیْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلأهُ زِینَهً وَأَمْوَالاً فِی الْحَیَاهِ الدُّنْیَا رَبَّنَا لِیُضِلُّواْ عَن سَبِیلِکَ رَبَّنَا اطْمِسْ عَلَى أَمْوَالِهِمْ وَاشْدُدْ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَلاَ یُؤْمِنُواْ حَتَّى یَرَوُاْ الْعَذَابَ الأَلِیمَ (یونس/۸۸)؛پروردگارا تو به فرعون و اشرافش در زندگى دنیا زیور و اموال داده‏اى پروردگارا تا [خلق را] از راه تو گمراه کنند پروردگارا اموالشان را نابود کن و آنان را دل‏سخت گردان که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک را ببینند».
«قَالَ قَدْ أُجِیبَت دَّعْوَتُکُمَا فَاسْتَقِیمَا وَلاَ تَتَّبِعَآنِّ سَبِیلَ الَّذِینَ لاَ یَعْلَمُونَ (یونس/۸۹)؛فرمود دعاى هر دوى شما پذیرفته شد پس ایستادگى کنید و راه کسانى را که نمى‏دانند پیروى مکنید».
۴-۱۱-۱۵- دعا و اجابت
در نفرین حضرت موسی برادرش هارون آمین می گوید و خداوند به آن ها بشارت می دهد که دعوت شما اجابت شد که البته بین این دعا و اجابت به فرموده امام صادق (ع) چهل سال طول کشید تا خداوند آثار عذاب را بر فرعون و اطرافیانش نازل فرمود، زیرا معلوم است استجابت دعا شرایطی دارد که تا فراهم نشود نباید انتظار اجابت داشت زیرا وظیفه ما دعاست و اجابت با خداست که اگر صلاح بداند دیر یا زود جواب می دهد. (طبرسی،۱۴۰۶،۵/۱۳۰).
۴-۱۲ – دعای حضرت داوود (ع)

عنوان

آیه

یکی از مباحث اصلی وبنیادی علم روانشناسی ویژگی های شخصیتی افراد می با شد .از آنجایی که این ویژگی های شخصیّتی بر کار کرد شغلی افراد تاثیر گذار می باشد که پرداختن به این مقوله می تواند جنبه های خاصّی از عملکرد افراد را در زمینه های مختلف روشن سازد . (کریمی ،یوسف – ۱۳۷۵)
بدون شک تطبیق توانایی ها،استعدادهاو خصوصیات فرد با مشاغل مورد نیاز جامعه،سبب کارآیی و بهبودی و کیفیت کار و موفقیّت و رضایت او می شود .مطالعات نشان می دهد که ممکن است مشکلات مشترک سازمان ها واقعا با عوامل شخصیّتی مرتبط باشد . مطالعات مختلف نشان می دهد که بعضی افراد برای بعضی مشاغل مناسب نیستند در حالی که برای دسته ای دیگر،امکان موفقیّت بیشتری در آن مشاغل وجود دارد . اگر چه عوامل مختلف از قبیل هوش استعداد،علاقه و … در تمام حرف مؤثّرند،اما تحقیقات نشان می دهد که عامل شخصیّت در بسیاری از موارد نقشی بسیار مهم و قابل توجه دارد.(قربانی ،الیاس -۱۳۸۲)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شرط لازم برای تحقّق اهداف وسیع ودر عین حال با اهمیّت نظام آموزشی ،وجود نیروی انسانی به ویژه مدیران ودبیرا نی است که علاوه برداشتن توانا یی ها ومهارتها ی خاص نسبت به شغل وسازمان خود تعهد و وفاداری نموده وبتوانندسکانداری لایق برای این کشتی بزرگ باشند.
رضایت شغلی دررفتار عملی کارمندان اثر بسزایی دارد وبه نحو موثری اثر خود را درشغل فعلی ،کارا بودن ،اثر بخش بودن وآمادگی جهت ارتقاء شغلی نشان می دهد .رضایت شغلی همچنین باعث کاهش غیبت ونیز از آن جهت که سلامتی افراد به سبب هزینه بیمه وبیمارستانی به نفع سازمان می باشد باعث افزایش بازدهی خواهد شد .کارمند راضی شاداب ومسرت را از سازمان به محیط خانه وجا معه منتقل می کند .بنابر این می توان با توجه به نحوه بهبود پذیرش شغل های اجتماعی ومقدار پولی که در سایه وجودرضایت شغلی به نفع جامعه خواهد شد از این عامل دفاع کرد .(مامن پوش ،مریم -۱۳۸۵)
اخیرا در متون تحقیقی نگرش کلی تعهد سازمانی نیز به عنوان عامل مهمی برای درک و فهم پیش بینی رفتار سازمانی و پیش بینی کننده خوبی برای تمایل به ماندن در شغل آورده شده است .
شهید مطهری اظهار می دارد اگر شخصی لیاقت و شایستگی و تعهد حداکثر بهره وری از امکانات و سرمایه را داشته باشد استحقاق مدیر شدن را دارد و اگر چنین تعهد لیاقت و شایستگی را ندارد و نباید چنین مسئولیتی به او محول شود . اندیشه تعهد یکی از ارزشهای اساسی است که سازماندهی بر آن متکی است .
بنابراین هر کوششی که در زمینه ی چگونگی بهتر اداره کردن سازمان ها صورت گیرد،مستلزم کشف نیازهای اساسی ، درک انگیزه های رفتار افراد و عکس العمل گروه های مختلف کاری است ، برای این منظور سازمان ها باید از راهکارهایی استفاده کنند که از مهم ترین آن ها تعیین رضایت شغلی و تعهد سازمانی افراد است . ایجاد روحیه و رضایت در بالا بردن کیفیّت و کارایی دبیران نقش بسزایی دارد (صادقی ،۱۳۸۲).
بنابراین تعیین ویژگی های شخصیّتی کارکنان و بررسی رابطه ای آن با رضایت از شغل و ایجاد تعهد در سازمان می توانند از وظایف مهم محقّقین باشد .

بیان مسئله
از آنجا که تربیت نیروی انسانی کارآمد از وظایف خطیر آموزش وپرورش به حساب می آید ، بدیهی است که در هر جامعه ،آموزش و پرورش سنگ زیر بنای توسعه ی اقتصادی،اجتماعی،سیاسی و فرهنگی است . تجزیه و تحلیل عوامل مؤثّر در رشد و توسعه ی جوامع پیشرفته بیان گر آن است که همه این کشورها از آموزش و پرورش کارآمد و اثر بخش برخوردار بوده اند . شناخت دقیق نیروی انسانی شاغل در نظام آموزشی ،از جمله ضروریّات برای) برنامه ریزی در امر آموزش و پرورش می باشد . شناخت ویژگی های شخصیّتی (برون گرایی و درون گرایی دبیران می تواند شرایط را جهت جذب و نگهداری آنها مطلوب تر نماید و از طرفی دیگر سازمان های آموزشی با اعمال کارکردهای مختلف و متناسب با نوع ویژگی شخصیّتی معلّمان کارایی و اثر بخشی آنها را افزایش دهد .
تحقیقات متعدّد تاثیر عامل شخصیّت را در انتخاب نوع شغل مورد تایید قرار داده است. اهمیّت خود پنداره که بخشی از شخصیّت فرد در فرایند انتخاب شغل است توسط سوپر ^[۱](۱۹۵۳) مطرح گردیده و هالند^[۲] (۱۹۶۶) از جمله کسانی است که تاثیر نوع شخصیّت را در انتخاب شغل بسیار مهم می داند و معتقد است افرادی که مشاغل مشابهی بر می گزینند، تا حدودی در ساختار شخصیّت خود تشابهاتی دارند.
((آگاهی از شخصیّت فرد می تواند به مدیریت سازمان کمک کند تا افراد واجد شرایط را در پست های مختلف سازمانی بگمارد که این کار به نوبه ی خود باعث خواهد شد که جابجایی کاهش یابد و رضایت شغلی آنان افزایش یابد)). (رابینز،^[۳]نقل از اعرابی ،۶۹:۱۳۷۴)
از طرف دیگر یکی از ویژگی های ومشکلات اکثر سازمان ها ی کشور به ویژه نظام آموزشی در مقایسه با بسیار ی از سازمان های خارجی را مخصوصا(غرب وژاپن) عدم احساس تعهد در سازمانی مدیران وکارکنان به شغل وسازمان است .تعهد سازمانی به عنوان نوعی نگرش در سازمان ،یا احساس هویت ووابستگی فرد به سازمان است (مورهد وگریفتن^[۴]۱۳۷۴)
اگر علل رضایت و عدم رضایت معلّمین نسبت به شغلشان مشخّص گردد می توان به منظور بهبود شرایط کار و جلب رضایت بیش تر آن ها اقدام به عمل آورد،وقتی فرد از شغل خود احساس رضایت کند،مسئولیّت خویش را با دقّت بیش تری انجام داده و نه تنها از کار خود خسته نمی شود بلکه از انجام آن احساس مسرّت نیز خواهد کرد . شناخت این وضعیّت در سازمان ها نیاز به تحقیقات دارد .
کاری که توسط فرد،آگاهانه انتخاب شود از آن لذّت خواهد برد و شخصی که از شغل خود واقعا راضی باشد تقریبا از زندگی راضی خواهد بود و حتی بسیاری از ناملایمات زندگی را به راحتی تحمّل خواهد کرد . شخص برای لذّت بردن از کارش باید ،کارش را سودمند و ارزشمند بداند،هدف شخصی معیّنی را دنبال کند، بداند چه نوع پاداشی را انتظار دارد، علاوه بر هدف های فردی دارای هدف های اجتماعی هم باشد، با دیگران روابط سا لم و رضایت بخش داشته باشد کارش را خوب تنظیم کند. و سازمان بخشد. (قربانی، الیاس-۱۳۸۲)
از آنجا که تعهد سازمانی از رضایت شغلی نشات گرفته و طبعا افرادی که از سرپرستان خود رضایت بیش تری دارند و احساس می کنند که سازمان در زمینه ی مسائل رفاهی به آنان توجه بیش تری دارد سطح تعهد بالاتری دارند. (عباس زاده،سید محمد- ۱۳۷۴)