عمده­ترین محدودیت، نگرانی آزمودنی­ها از ارزیابی بود با وجود تمام اعتمادسازی که قبل از پاسخ­گویی به پرسش نامه­ ها صورت می­گرفت، ولی باز هم افراد تا حدودی نگران ارزیابی خود بودند و سعی کردند وضعیت را بهتراز آن چیزی که هستند، جلوه دهند.
زیاد بودن تعداد سوالات و وقت­گیر بودن پاسخ سوالات ممکن است بر نتایج تحقیق اثر­گذار باشد.
کمبود اطلاعات و منابع اطلاعاتی جدید در ارتباط با متغیر حمایت سازمانی ادراک شده.
منابع و مآخذ

منابع فارسی:

آرمسترانگ، م. (۱۳۸۶). مدیریت منابع انسانی در عمل، ترجمه ابوالفضل سهرابی، نوای دانش، قم.
ابراهیمی، ا، مشبکی، ا. (۱۳۹۱). بررسی تاثیر ادراک از سیاست­های سازمانی و حمایت سازمانی در بروز رفتارهای انحرافی، فصلنامه مدیریت سازمان­های دولتی. ۱(۲): ۲۲-۷٫
امیر کافی، م. (۱۳۸۱). اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن، نمایه پژوهش، شماره ۱۸٫
امیرکافی، م، هاشمی نسب، ا. (۱۳۹۲). تاثیر عدالت سازمانی، حمایت سازمانی ادراک شده و اعتماد سازمانی بر تعهد سازمانی، مسائل اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره ۱، ۶۲-۳۳٫
پرناک ، ج. (۱۳۹۲). بررسی رابطه اعتماد سازمانی با نوآوری سازمانی دبیران متوسطه شهر گیلانغرب.پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
پناهی، ب. (۱۳۸۷). اعتماد و اعتماد سازی در سازمان، پیک نور، سال هفتم، شماره ۴، ۱۰۳-۸۸٫
تورانی، ح. (۱۳۸۵). بررسی دلالت­های نظریه ­ها و سبک­های مدیریت در بروز نوآوری، فصلنامه نوآوری آموزشی، شماره ۱۵، سال۵٫
حاجی کریمی، ع، رضاییان، ع، عالم تبریز، الف، سلطانی، م. (۱۳۹۱). مدلی میان سطحی برای تبیین ارتباط ادراک از حمایت سازمانی، ادراک از احترام سازمانی و مشارکت در تصمیم ­گیری با تعهد سازمانی، اندیشه مدیریت راهبردی، سال ششم، شماره۲، ۲۰۰-۱۷۷٫

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

حاجی کریمی، ع، فرجیان،م. (۱۳۸۹). بررسی تاثیر سرمایه انسانی و اجتماعی بر موفقیت شغلی مدیران از منظر ادراک از حمایت سازمانی، مهندسی صنایع و مدیریت شریف، شماره ۱، ۹-۳٫
حسن زاده، ح. (۱۳۸۵). شناسایی عوامل موثر بر اعتمادسازی بین کارکنان و مدیران و بررسی وضعیت موجود سازمان هایی اجرایی کشور، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، پردیس قم.
حسنی، س. (۱۳۸۶). بررسی رابطه پاسخگویی سازمان های محلی و اعتماد عمومی نسبت به آن سازمان­ها (مطالعه­ ای در شهرداری قم)، پایان نامه کارشناسی ارشد، پردیس قم، دانشگاه تهران.
خجسته بوجار،م. (۱۳۸۸). بررسی تاثیر سبک رهبری خدمتگزار مدیران بر اعتماد سازمانی کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد.پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
خنیفر، ح، زروندی، ن. (۱۳۸۹). بازکاوی مفهوم اعتماد در سازمان. تهران .انتشارات بعثت.۳۵۲-۱
خنیفر، ح؛ مقیمی، س.م؛ جندقی، غ؛ زروندی، ن. (۱۳۸۸). بررسی رابطه بین مولفه های اعتماد و تعهد سازمانی کارکنان، نشریه مدیریت دولتی، شماره۲، ۱۸-۳٫
دانایی فرد، ح، رجب­زاده، ع، حصیری، ا. (۱۳۸۸). ارتقاء اعتماد درون سازمانی در بخش دولتی: بررسی نقش شایستگی مدیریتی مدیران، ۹۰-۵۹٫
دعایی، ف، برجعلی لو، ل. (۱۳۸۹). بررسی رابطه حمایت سازمانی با تعهد سازمانی و قصد ترک خدمت در یک سازمان دولتی . فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت سلامت. شماره ٣۵. ۳۶-۲۵٫
دلاور، ع. (۱۳۸۸). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
رابینز، ا. (۱۳۸۷). رفتار سازمانی، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی، چاپ بیستم،۳۶۳-۱۱۲٫
رحیمی، د. (۱۳۸۵). رابطه اعتماد­پذیری مدیران با رفتار کارکنان، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی دانشگاه شیراز.
رضایی راد، م، دعایی،ح. (۱۳۹۱). بررسی رابطه راهبردهای منابع انسانی با حمایت سازمانی درک شده و تعهد سازمانی، مدیریت ارتقای سلامت، دوره ۱، شماره ۲، ۴۳-۳۵٫
زکی، م. ع. (۱۳۸۵). بررسی و سنجش حمایت سازمانی، مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، سال هجدهم، شماره۳، ۱۲۳-۱۰۴٫
سبک رو، م. کلهریان، ر. کامجو، ز. طالقانی، غ. (۱۳۹۰). تعرض کار و خانواده: نقش ادراک حمایت های سازمانی در قصد ترک خدمت، مدیریت دولتی،۳(۶): ۱۲۶-۱۱۱٫
سجاق، م. (۱۳۸۹). بررسی رابطه بین رضایت شغلی، اعتماد سازمانی و تعهد سازمانی کارکنان بیمارستان­های تامین اجتماعی استان لرستان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد بروجرد، دانشکده تحصیلات تکمیلی، گروه مدیریت دولتی.
سرمد، ر.، بازرگان، ع، حجازی، ا. (۱۳۸۸). روش­های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: موسسه­ی انتشارات آگاه.
سقائیان، غ. سمیع، ع. (۱۳۹۱). رابطه بین حمایت سازمانی ادراک شده با تعهد سازمانی و انگیزه پیشرفت کارکنان بخش اداری توسعه نیشکر اهواز واحد فارابی، ماهنامه ارتباط علمی، دوره ۲۴، شماره۲ ،۸-۱٫
سلیمی­منش، ل. (۱۳۹۲). تاثیر اقدامات مدیریت منابع انسانی بر اعتماد سازمانی کارکنان( مطالعه موردی: اداره کل نوسازی مدارس استان لرستان)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد بروجرد، دانشکده تحصیلات تکمیلی، گروه مدیریت دولتی.
شاکری­نیا، ا، نبوی، س. ص. (۱۳۸۹). رابطه رضایت شغلی و حمایت سازمانی ادراک شده با تعهد سازمانی در کارکنان پلیس راه و پلیس راهور استان گیلان، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، سال پنجم، شماره ۴، ۶۲۶-۶۰۹٫
شفیع پور مطلق، ف، جعفری پ، یارمحمدیان، م. ح ،دلاور، ع. (۱۳۹۰). رابطه بین اعتماد سازمانی با عدالت ادارک شده دبیران آموزش و پرورش شهر اصفهان، فصلنامه رهیافتی نو در مدریت آموزشی، سال دوم، شماره ی ۴، پیاپی۸، ۲۰-۱٫
شیرازی، ع. خداوردیان، ا. نعیمی، م. (۱۳۹۱). تاثیر اعتماد سازمانی بر بروز رفتارهای شهروندی سازمانی.پژوهش نامه مدیریت تحول، ۴(۷): ۱۵۴-۱۳۴٫
طالقانی،غ. دیواندری،ع. شیرمحمدی م. (۱۳۸۸). تاثیر حمایت ادراک شده از سوی سازمان بر تعهد کارکنان و عملکرد سازمانی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، ۴(۱۶): ۲۵-۱٫
عابدی جعفری، ح، سرلک، م. ع. (۱۳۸۵). طراحی و تبیین مدل اعتماد افراد متقاضی تحصیل به دانشگاه­ های مجازی، مجله دانش مدیریت، شماره ۷۱٫
عباسپور، ا. (۱۳۸۶). بررسی رابطه بین اقدامات منابع انسانی و رفتارهای شهروندی سازمانی در میان کارکنان بانک ملت ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران.
عریضی سامانی،ح، دیباجی، س. م، صادقی، ا. (۱۳۹۰). بررسی رابطه تعارض کار-خانواده با حمایت سازمانی ادراک شده، استرس شغلی و خود تسلط یابی در کارکنان اقماری، پژوهش­های روان­شناسی بالینی و مشاوره، ۱(۲)، ۱۷۰-۱۵۱٫
عریضی، ح. گل پرور، م. (۱۳۸۹). الگوی مسیر روابط حمایت سازمانی ادراک شده با متغیرهای شغلی، حرفه­ای و سازمانی. پژوهش­های مدیریت در ایران- مدرس علوم انسانی، ۱۵(۴): ۱۷۳-۱۴۸٫
فاضل، ا. کمالیان، ا. م، خجسته، غ. فاضل، ع. (۱۳۹۰). نقش اعتماد در نوآوری سازمانی. فرایند مدیریت و توسعه، ۷۷: ۸۹-۷۲٫
فرهنگ، ا. سیادت، س. ع. مولوی، ح. هویدا، ر. (۱۳۸۹). بررسی ساختار عاملی اعتماد سازمانی و رابطه آن با یادگیری سازمانی در دانشگاه های دولتی جنوب شرق کشور، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی. ۵۵: ۱۳۰-۱۱۱٫
قاسمی، م. ع. (۱۳۸۴). اعتماد و نظم اجتماعی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هشتم، شماره ۱، شماره مسلسل۲۷٫
قلی پور، آ.، پورعزت، ع. حضرتی، م. (۱۳۸۸). بررسی تاثیر رهبری خدمتگزار بر اعتماد سازمانی و توانمند سازی در سازمانهای دولتی. نشریه مدیریت دولتی، ۱(۲): ۱۱۸-۱۰۳٫
کردونی، ج. (۱۳۹۰). بررسی رابطه حمایت سازمانی ادراک شده با تعهد سازمانی و انگیزه پیشرفت کارکنان شرکت ملی نفت در شهرستان اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت.
کیانی،ف ، سماواتیان، ح، پورعبدیان، س. (۱۳۸۹). آموزش­های ایمنی، حمایت سازمانی ادراک شده برای ایمنی و رویدادهای مرتبط با ایمنی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال پنجم، شماره ۲۰، ۱۱۰-۸۹٫
گل­پرور، م. (۱۳۸۵). فرا انگیزنده­های عدالت سازمانی در کارکنان و مدیران صنایع و سازمان­ها: بررسی برخی ادارات و سازمان­های شهر اصفهان، مجله علوم انسانی دانشگاه امام حسین(ع).۶۵ (۵)، ۳۱-۱۱٫
مجیبی میکائیلی، ت، یعقوبی، ه. (۱۳۹۱). بررسی ارتباط اعتماد سازمانی و تعهد سازمانی کارکنان، حمل و نقل و توسعه، شماره ۴۲، ۵۹-۳۵٫
محمدنیا، س. (۱۳۹۰). بررسی رابطه بین حمایت سازمانی ادراک شده و رضایت شغلی با میزان تعهد سازمانی کارکنان بانک ملت شهرستان خرم­آباد، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد بروجرد، دانشکده تحصیلات تکمیلی، گروه مدیریت دولتی.
میرزایی، م. الف. (۱۳۸۷). اعتماد سازمانی و توسعه آن بین کارکنان و مدیریت، راهبرد سال اول، شماره ۲، ۵۸-۳۹٫
نادری، ع، سیف نراقی، م. (۱۳۹۰). روش­های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی (با تاکید بر علوم تربیتی). ویرایش پنجم، چاپ هشتم، تهران: ارسباران.
نادی، م. ع، مشفقی، ن. (۱۳۸۸). شناخت ادراک معلمان از روابط ابعاد سازمانی با تعهد مستمر و عاطفی به منظور ارائه یک مدل معادلات ساختاری مناسب در آموزش و پرورش اصفهان، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزش،سال سوم، شماره ۴٫

در سال ۱۳۴۲ خورشیدی شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که در نظر دارد دو ناحیه از فلات قاره ایران که متصل به سرزمین ایران و دنباله طبیعی آن است را به مزایده گذارد، دولت عراق در اعلامیه‌ای به این امر اعتراض کرد و مدعی شد که بیشترین قسمت نواحی مذکور جز دریای سرزمینی عراق است. (جعفری ولدانی ، ۱۳۷۰ ، ۳۱۵ )
هر چند اختلاف پیش آمده زمینه‌ای برای مذاکره در رابطه با تحدید حدود فلات قاره را فراهم نمود و حتی اعلام شد که دو کشور به توافقات اصولی برای بهره‌برداری مشترک از نفت در منطقه مورد اختلاف دست یافته‌اند، اما اقدام عملی خاصی در این رابطه صورت نگرفت و همانطور که پیش‌تر اشاره شد پس از سال ۱۹۶۸ میلادی (۱۳۴۷ خورشیدی) تشنج در روابط دو کشور تشدید و مذاکرات تا زمان انعقاد قرارداد الجزایر عملاً متوقف شد، در قرارداد الجزایر نیز هیچگونه بحثی راجع به تحدید حدود فلات قاره صورت نگرفت. (جعفری ولدانی ، ۱۳۷۷ ،۸۶۲-۸۶۱ )

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

گفتار سوم – عوامل ژئوپلیتیک موثر بر مسائل مرزی و ارضی
اهمیت موقعیت نسبی یک کشور به مراتب بیشتر از اهمیت موقعیت ریاضی آن کشور است ، کشورهایی که نزدیک به اقیانوس و دریاهای آزاد قرار دارند یا به عکس به کل محاط در خشکی می‌باشند ، همچنین کشورهایی که در همسایگی ممالک قدرتمند قرار دارند و یا در مجاورت ممالک با ایدئولوژی خاص واقع‌اند با هم وضعی متفاوت داشته و همگی از نظر سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی قابل توجه و مطالعه می‌باشند . ( پورعلیخانی، ۱۳۸۸، ۱۲۹ )
کشور ایران طولانی‌ترین سواحل را در خلیج فارس و دریای عمان دارا است و از این نظر دارای موقعیت بحری مناسبی است ، که البته خلاف اصل نزدیکی به اقیانوس یا دریای آزاد است ، چرا که خلیج فارس واجد این صفات نیست اما جزو حوزه‌های ژئوپلیتیک مهم محسوب می‌شود و از این بابت ایران نه تنها موقعیت بحری مناسب یافته است بلکه دارای موقعیت استراتژیک یا گذرگاهی خوبی نیز می‌باشد و این مسئله از بابت در اختیار داشتن تنگه هرمز محقق گشته است . ( اطاعت ، ۱۳۷۶ ، ۳۸ )
ایران بر تعدادی جزایر برخوردار از موقعیت ممتاز استراتژیک در تنگه هرمز و دهانه خلیج فارس حاکمیت دارد ، از آن میان شش جزیره که زنجیره قوسی دفاعی ایران را تشکیل می‌دهند اهمیت بیشتری دارند ، این جزایر عبارتند از هرمز ، لارک ، قشم ، هنگام ، تنب بزرگ و ابوموسی که در فاصله نسبتا کوتاه از یکدیگر قرار دارند ، یک خط منحنی فرضی که این جزایر را به یکدیگر وصل نماید به درک برتری استراتژیک ایران در کنترل امنیت تنگه هرمز کمک بیشتری می‌کند . (مجتهدزاده ، ۱۳۷۳ ، ۸۷ ) در واقع وجود تنگه هرمز از مجموع پارامترهای ژئوپلیتیکی است که سبب برتری ایران در منطقه خلیج فارس ، نه تنها بر عراق بلکه بر کلیه کشورهای این منطقه گشته است .
تنگه هرمز کنترل اقتصادی کشورهای خلیج فارس را در اختیار ایران قرار داده و در موازنه قدرت منطقه‌ای موقعیت را به نفع ایران تغییر می‌دهد (حافظ نیا ، ۱۳۷۱، ۴۷۲ ) و این زمانی اهمیت می‌یابد که بحث مسایل سیاسی حاکم بر روابط ایران با امارات متحده عربی از بابت حاکمیت و مالکیت این جزایر مطرح است یا از سوی دیگر ژئوپلیتیک دشوار عراق در نقطه مقابل وضعیت مناسب ایران قرار گیرد ، یا عاملی موثر در تشدید مشکلات مرزی و کار شکنی‌های این کشور در تعیین تکلیف مناطق دریایی فی ما بین دو کشور گردد .
در مقابل تمامی موارد پیش گفته عراق با موقعیت بری نسبی قرار دارد که فاقد موقعیت بحری همچون ایران است ، تنها بخش کوچکی از حاشیه مرزهای جنوبی این کشور با خلیج فارس در ارتباط است .
از طرفی اروندرود یا خور عبدالله نیز می‌توانند جزو راه‌های ارتباطی عراق با خلیج فارس محسوب گردند که در مورد اول یعنی اروندرود یک ساحل تقریبا ۴۵ کیلومتری در شمال غرب خلیج فارس وجود دارد و در مورد دوم خور عبداله میان عراق و کویت مشترک است ، بنابراین مجموع موارد پیش گفته قابل ملاحظه نمی‌باشد و بر اساس الزامات ژئوپلیتیکی عراق قادر نیست به یک قدرت بحری تبدیل گردد . ( دهقانی فیروز آبادی ، ۱۳۸۲ ، ۵۶ ) حتی به لحاظ بهره مندی از ساحل خلیج فارس در مصب اروندرود نیز این مسئله که حدود ۶۷ % از آب اروندرود به تنهایی از ایران تامین می‌شود موثر می‌باشد . ( پورعلیخانی ، ۱۳۸۸، ۱۴۳ )
از آنجا که شبکه آبهای ایران به جز رودخانه‌های کارون و اروندرود غیر قابل کشتیرانی هستند ، مسئله استفاده از این آبراهه علاوه بر عراق برای ایران نیز مهم می‌باشد و همواره محل مباحثات فراوان بین‌المللی بوده است . ( اطاعت ، ۱۳۷۶، ۴۷-۴۶ ) اروندرود، رود بزرگی است که از به هم پیوستن دجله و فرات تشکیل می‌شود و پس از عبور از بصره در محلی به نام نهر خین در جنوب شلمچه به مرز ایران می‌رسد ، از اینجا مرز مشترک بین ایران و عراق شروع می‌شود و تا مصب اروندرود در خلیج فارس ادامه می‌یابد . (بای، ۱۳۸۴ ، ۸۹ )
عراق برای صادرات نفت و واردات محصولات مورد نیاز خویش به شدت به خلیج فارس وابسته است و این وابستگی تا حدی است که در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی منجر به حمله این کشور به ایران و کویت و بروز دو جنگ منطقه‌ای گردید ، به نظر می‌رسد در هر دو تجاوز افزایش دسترسی این کشور به خلیج فارس از راه حاکمیت کامل بر اروندرود و استفاده آزادانه از بنادر خویش ، جزو انگیزه‌های قوی و مهم حاکمان عراق بوده است .
اشغال خوزستان ( با فرض اینکه ممکن و دائمی می‌بود ) نه تنها وضعیت عراق را از نظر صادرات نفت و تاسیس بنادر نفتی و تجاری بهبود می‌بخشید بلکه سواحل این کشور را در خلیج فارس گسترش می‌داد به نحوی که بتواند به صورت یک قدرت بزرگ منطقه‌ای درآید . ( دهقانی فیروز آبادی، ۱۳۸۲، ۶۱ )
به هر روی در حال حاضر عراق دارای سه بندر به نام های «بصره» ، «ام القصر» و «فاو» در خلیج فارس می‌باشد که معتقد است پاسخگوی نیازهای این کشور نمی‌باشند . دلایل عراق به این شرح هستند :
۱- بندر بصره در شمال اروندرود و در ۱۲۰ کیلومتری خلیج فارس واقع شده است بنابراین تنها راه دسترسی عراق به بندر مذکور اروندرود می‌باشد . عراق همیشه ادعا می‌کرد که با پذیرش خط تالوگ به عنوان مرز ایران و عراق در این رودخانه ( اشاره به قرارداد الجزایر ) از اهمیت این بندر کاسته شده و علاوه بر آن در صورت بروز اختلاف با ایران امکان بسته شدن این رودخانه وجود دارد به همین جهت عراق نمی‌تواند از بابت بهره مندی از این بندر به عنوان راهی برای رسیدن به خلیج فارس اطمینان کامل داشته باشد.
۲ – بندر ام القصر نیز در کنار خور ام القصر که خوری پر از جزر و مد است واقع شده است . از طرفی راه دسترسی به این بندر خور عبداله و خور شطنه است که آبهای آنها میان عراق و کویت مشترک است و بنادر کویتی وربه و بوبیان بر بندر ام القصر مشرف می‌باشند ، این امر از دلایل تمایل همیشگی عراقی‌ها به تصرف یا اداره دو بندر فوق الذکر می‌باشد . به هر حال این بنادر نیز کم عمق بوده و به لحاظ پذیرش کشتی‌های بزرگ پاسخگو نیستند .
۳- سومین بندر عراق یعنی فاو در دهانه اروندرود واقع شده است ، این بندر دارای سواحل باتلاقی و رسوبی است به همین جهت عراق ناگزیر بوده در فاصله نزدیکی از این بندر از اسکله‌های البکر و الامیه استفاده کند که در واقع اسکله‌های شناور به شکل جزایر مصنوعی هستند و در مجموع پاسخگوی نیاز عراق در دسترسی به خلیج فارس نمی‌باشند . ( جعفری ولدانی ۱۳۷۷، ۳۷-۳۰ )
مجموع تمامی موارد پیش گفته حاکی از برتری موقعیت ایران به لحاظ ژئوپلیتیک بر عراق می‌باشد ، این برتری بی‌شک بر هرگونه مذاکره‌ای در عرصه بین‌المللی که متضمن منافع هر کدام از این دو کشور باشد موثر است .
نهایتا همانگونه که در مورد مرز دریایی ایران با عراق و کویت در شمال خلیج فارس بررسی شد، نقطه ثلاثه فوقانی این مرز به دلیل تداخل مناطق فلات قاره ‌این کشورها نامشخص و متعاقباً وضعیت تحدید حدود فلات قاره در این منطقه نامشخص است این در حالی است که در این منطقه منابع قابل ملاحظه‌ای به لحاظ نفت و گاز یا سایر منابع وجود ندارد و به نظر نمی‌رسد که در آینده نیز کشف گردد ، لذا عامل وجود منابع طبیعی در مذاکرات میان سه کشور عراق ، ایران و کویت تاثیرگذار نخواهد بود ، از طرفی عراق کمترین طول ساحل را در خلیج فارس دارا است که سبب گشته بر خلاف موقعیت آلمان در دریای شمال ، که پیش‌تر اشاره شد ، فاقد امکان ادعای بکارگیری اصل تناسب گردد ، یعنی شکل بد سواحل عراق در این منطقه و تقعر آنها تنها عامل منفی در تحدید حدود فلات قاره عراق نمی‌باشد . علی‌رغم آگاهی عراق از وضعیت بد جغرافیایی خود اما همواره به علت این موقعیت خاص جغرافیایی مخالف اعمال قاعده تناصف در تحدید حدود فلات قاره بین خود و دول همسایه بوده و مکرراً اعلام داشته که در صورت توافق بین ایران و کویت در خصوص تحدید حدود فلات قاره از طریق اعمال اصل تناصف این توافق را به رسمیت نخواهد شناخت حال سئوال این است که آیا هیچ شیوه منصفانه جهت تراضی ایران و کویت با عراق وجود دارد یا خیر ؟
بخش دوم – ایران و کویت
در این بخش که در قالب سه گفتار تنظیم گردیده نخست ویژگی مرز دریایی ایران و کویت بررسی می گردد ، سپس کلیه معاهداتی که از دهه چهل جهت تحدید حدود فلات قاره میان ایران و کویت صورت گرفته ، بررسی می گردد و نهایتا اختلافات میان دو کشور از جمله موانع سیاسی مربوط به عراق همچنین موارد ترک مذاکره و بهره برداری از حوزه نفتی آرش بررسی می گردند .
گفتار اول – بررسی مرز دریایی ایران و کویت
بین کویت و عربستان سعودی منطقه‌ای بیطرف وجود داشته که دو کشور در سال ۲۰۰۰ میلادی (۱۳۷۹ خورشیدی) در مورد آن به توافق رسیدند و بنابراین مرزهای دریایی‌شان را نیز در این منطقه تعیین، تصویب و نهایی نمودند. هر چند این موافقت‌نامه دارای ابهاماتی است که مورد بررسی قرار خواهد گرفت، اما تمایل کویت به تحدید حدود فلات قاره‌اش با ایران را افزوده و منجر به شکل‌گیری مذاکراتی در این رابطه شده است از سوی دیگر این قرارداد بطور تقریبی نقطه شروع مرز دریایی ایران و کویت را مشخص نموده چرا که این نقطه در مجاورت مرز دریایی کویت و عربستان خواهد بود. اما نقطه فوقانی مرز ایران و کویت در حقیقت مشکل اصلی خواهد بود بدین علت که قاعدتاً این نقطه باید محل تلاقی سه خط مرزی ایران – عراق، عراق – کویت و ایران – کویت باشد و با توجه به اینکه تعیین این نقطه نیازمند مذاکرات سه جانبه می‌باشد و از آنجا که کشور عراق وارد چنین مذاکره‌ای نشده و مذاکرات دو جانبه‌اش نیز به سرانجام دقیقی نرسیده است، محل دقیق این نقطه ثلاثه نامعلوم است. از طرفی برخلاف بحث فلات قاره ایران و عراق که تاکنون منبع قابل توجه و جدی انرژی در آنجا کشف نشده است، مسئله مرز دریایی و تحدید حدود فلات قاره ایران و کویت به این لحاظ اهمیت دارد، در اردیبهشت ۱۳۷۹ ایران در حوزه نفتی آرش اقدام به انجام عملیات اکتشاف و حفر چاه نمود که با اعتراض کویت و عربستان مواجه گردید. علت اعتراض کویت نسبتاً مشخص است، مرزهای دریایی ایران با کویت مشخص نشده است و ظاهراً یکی از علل اساسی انجام عملیات حفاری در میدان آرش طبق اظهارات مقام‌های مسئول وزارت امور خارجه و وزارت نفت تحریک مقامات کویتی برای حل مسئله مرز دریایی با ایران بود. (باقر پور ، ۱۳۸۱ )
اما علت اعتراض عربستان مبهم می کند چرا که مرز دریایی ایران و عربستان جز نخستین مرزهایی است که در خلیج فارس احراز شده است، اما آنچه نامشخص است محل تلاقی مرز دریایی ایران، عربستان و کویت می‌باشد، چرا که به نظر می‌رسد موافقتنامه سال ۲۰۰۰ میلادی عربستان و کویت وارد منطقه دریایی ایران شده و نیاز به اصلاح دارد. ^[۴۸]
مورد پیش گفته که معرف نقطه ۴ مرزی در قرارداد کویت و عربستان است محدوده شرقی این مرز را دچار ابهام نموده و کویت و عربستان با این مسئله از طریق اعتراض به عملیات حفاری ایران در حوزه نفتی آرش برخورد کرده‌اند حال آنکه این مشکل، جدی می کند و نیازمند مذاکرات و اصلاحیات قطعی می‌باشد.
در حقیقت همین مسئله که به لحاظ منابع انرژی تعیین مرز دریایی ایران و کویت دارای حساسیت‌هایی است ، به دشواری‌های تحدید حدود افزوده است ، و البته تمایل ایران به تعیین تکلیف آن پس از سه دهه در پروسه فعلی مذاکرات موثر بوده که به شرح زیر بررسی می‌گردد .
گفتار دوم – سابقه مذاکرات ایران و کویت جهت تحدید حدود فلات قاره
اختلاف در مورد تحدید حدود فلات قاره خلیج فارس با اعطای امتیازات نفتی در این منطقه به شرکت‌های خارجی در سال‌های ۵۸-۱۹۵۷ میلادی آغاز شد . نخستین تلاش برای افراز فلات قاره سه کشور شمال خلیج فارس از آغاز دهه ۱۹۶۰ آغاز گردید . در سال ۱۹۶۴ و به دنبال دیدار وزیر امور خارجه ایران از کویت اعلام شد که دو کشور توافق کرده‌اند کمیته مشترکی در مورد آبهای سرزمینی تشکیل دهند . در مورد این موافقتنامه ، امیر کویت به سال ۱۹۶۵ در پارلمان این کشور اعلام کرد به موجب موافقتنامه پیش گفته کمیته فنی جهت بحث در مورد مرزهای فلات قاره ایران و کویت تشکیل خواهد شد . اما به دلایلی که بیان خواهد شد در مجموع تلاش‌ها و مذاکرات به نتیجه مطلوبی نرسید . اختلافات ایران و عراق در مورد اروندرود ، اختلاف ایران و کویت در مورد عرض دریای سرزمینی و همچنین وضعیت جزایر دو طرف در خلیج فارس به علاوه مشکلات سیاسی میان طرفین که بر روند مذاکرات موثر بود ، مجموعه‌ای از عوامل و دلایل عدم حصول نتیجه بوده‌اند.
نهایتا و به دنبال دیدار شاه ایران از کویت اعلام شد که رهبران دو کشور توافق کرده اند که: «در ادامه کار انعقاد چند موافقت‌نامه مربوط به فلات قاره خلیج فارس تسریع به عمل آورند .»^[۴۹]
علاوه بر تمامی موارد پیش گفته خود عراق مشکل اصلی توافق ایران و کویت محسوب می‌شد و به هر حال توافق ایران و کویت ، به علت تردیدی که در مورد تداخل خط مرزی فلات قاره ایران و عراق با خط مرزی فلات قاره کویت و عراق و منطقه تقسیم شده بین کویت و عربستان سعودی وجود داشت ، نتوانست به شکل یک معاهده رسمی درآید و این مسئله تا سال ۱۹۹۵ تقریبا رها شده بود ، چرا که ایران و کویت در بازه‌های زمانی مختلف درگیر دفاع از تمامیت ارضی خود در برابر توسعه طلبی‌های عراق طی دو جنگ منطقه‌ای بودند ، اما در سال ۱۹۹۵ تحولی در مذاکرات عربستان سعودی و کویت رخ داد که سبب آغاز مجدد مذاکرات تحدید حدود فلات قاره میان ایران و کویت گردید . (جعفری ولدانی ، ۱۳۸۸، ۶۴)
به هر حال این مسئله که سه دهه از انفعال دیپلماسی کویت در بحث تحدید حدود فلات قاره‌اش با ایران می‌گذشت مقامات ایرانی را وادار به عکس‌العمل نمود ، همانطور که پیش‌تر اشاره شد در سال ۱۳۷۹ کارشناسان اکتشاف وزارت نفت ایران در حوزه آرش اقدام به حفر چاه نمودند و با اعتراض کویت مذاکرات از سر گرفته شد ، عربستان نیز به عمل ایران تا حدی که مربوط به منطقه مشترک تحت مالکیت عربستان و کویت بود اعتراض کرد و مدعی بود که در منطقه مذکور دارای مالکیت مشترک با کویت است . به هر حال عملیات حفر چاه از سوی ایران متوقف شد . ( نامی ، ۱۳۸۶ ، ۸۲ )
در آن زمان مقامات کویتی قائل به مشترک بودن حوزه نفتی آرش (الدوره) با ایران بودند.^[۵۰] اما به دنبال حضور پر رنگ‌تر آمریکایی‌ها در منطقه اعلام کردند که با مشارکت عربستان سعودی اقدام به بهره‌برداری مشترک از این حوزه نفتی خواهند نمود .^[۵۱]
به هر حال علاوه بر کلیه مشکلات پیش گفته از آغاز مذاکرات در دهه ۴۰ خورشیدی بحث این میدان نفتی نیز اثر قابل ملاحظه‌ای بر مذاکرات ایران و کویت گذاشته است .
از آنجایی که احتمال کشف منابع دیگر نیز وجود دارد و با پیشرفت فناوری این منابع کشف خواهند شد ، افراز مرز دریایی ایران و کویت باعث قانون‌مندی اکتشاف و استخراج منابع احتمالی خواهد گردید .
گفتار سوم – بررسی اختلافات ایران و کویت در جریان مذاکرات
دهه ۱۳۴۰ خورشیدی زمان شروع مذاکرات ایران و کویت و در واقع اوج این مذاکرات بوده است. همانگونه که پیش‌تر اشاره شد ایران نخستین قانون دریایی را در سال ۱۳۱۳ خورشیدی تصویب کرده بود، این قانون در دو مرحله، یکی پس از اعلامیه ترومن و دیگری پس از کنوانسیون ۱۹۵۸ ژنو حقوق دریاها اصلاح شد و تغییر کرد.
قانون اصلاح قانون آب‌های ساحلی و منطقه نظارت ایران که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به تصویب رسیده بود، در ماده سوم خود عرض دریای سرزمینی را از خط مبدأ ۱۲ مایل تعیین کرده بود، در حالیکه با توجه به پیمان ۱۸۹۹ میلادی (۱۲۷۸ خورشیدی) میان حاکمان وقت کویت و بریتانیا، این کشور تحت الحمایه بریتانیا بوده و کلیه امور مربوط به سیاست خارجی خود را به انگلستان واگذار کرده بود و مطابق با آن قوانین عمل می‌کرد. لذا مطابق قوانین بریتانیا عرض دریایی ساحلی کویت ۳ مایل تعیین شده بود. Razavi, 1997, 28))
نخستین مانع بر سر مذاکرات جدی دو کشور ایران و کویت همینجا ایجاد شد. علاوه بر عرض دریایی سرزمینی، خط مبدأ محاسبه این دریا نیز مورد اختلاف طرفین بود. جزیره ایرانی خارک و جزیره کویتی فیلکه جزایری بودند که طرفین بعنوان خط مبدأ خود پیشنهاد کرده بودند، ابتدا هیأت مذاکره کننده کویتی یک طرح مقدماتی ارائه کرده بود که لحاظ کردن تمام جزایر دو طرف را در تعیین خط مبدأ و البته با توجه به اصل انصاف پیشنهاد می‌داد. در این طرح همچنین مقامات کویتی اعلام کرده بودند چنانچه نظر طرف ایرانی بر عدم تأثیر جزایر باشد، یعنی حد پایین ترین جزر ، منظور نظر آنان باشد کویتی‌ها در صورت بررسی دقیق نقاط مبدأ طرفین این نظر را خواهد پذیرفت. ( نامی، ۱۳۸۶، ۶۳ )
این حد از انعطاف پذیری کویتی‌ها سبب گشت که نسبت به حل مسئله مرز دریایی و تحدید حدود فلات قاره که منجر به بهره‌برداری قانونی طرفین از مناطق تحت حاکمیت خود و رفع مشکل قراردادهای نفتی مثل کویت و سیریپ ایران می‌شد، خوش بینی‌های فراوان حاصل شود. با توجه به مذاکراتی که صورت گرفته بود و همچنین تشکیل کمیته‌های تخصصی، انتظار می‌‌رفت تا فلات قاره دو کشور به زودی تحدید گردد، اما کویت از مواضع قبلی و منعطف خود عقب نشینی کرد، به گونه‌ای که موافقتنامه‌ای که نظر هر دو کشور در آن منظور شده بود هرگز به امضاء طرفین نرسید این مسئله در گزارش تهیه شده از سوی معاونت امور بین‌الملل وزارت نفت مطرح شده است.
این گزارش در سال ۱۳۴۹ خورشیدی تهیه و در سال ۱۳۷۶ منتشر شده بود و اعلام می‌دارد در توافقنامه‌ای که پس از مذاکرات دهه ۴۰ خورشیدی بین ایران و کویت تهیه شده، «تصریح شده بود که در تحدید حدود فلات قاره ایران و کویت اثر صد در صد جزایر خارک و ارتفاعات جزیره منشت المواء در قسمت ایران و اثر صد در صد جزایر فیلکه و ارتفاعات جزیره رأس الیاحی در کشور کویت ملاک ترسیم خط مرزی فلات قاره قرار گیرد، مشروط بر اینکه اثر صد در صد جزیره خارک همه جا از جمله در تمام منطقه بیطرف نیز لحاظ شود.» ( همان، ۶۸ )
منطقه بیطرف که در جمله اخیر گزارش اشاره شده از دلایل عمده بی‌ثمری مذاکرات ایران و کویت و همچنین ورود عربستان به ماجرا می‌باشد. بدین ترتیب که پیش‌تر میان کویت و عربستان منطقه‌ای بیطرف وجود داشته است که مسایل و منافع آن بویژه در بحث انرژی به هر دو کشور مربوط می‌شده است، لذا هرگونه اقدامی در خصوص مسایل انرژی منطقه بیطرف به دقت از سوی عربستان دنبال می‌شد.
لذا این کشور به زعم در خطر قرار گرفتن منافع‌اش در نتیجه مذاکره و توافق ایران و کویت، مرتب به کشور کویت اعتراض کرده مدعی بود کویت بدون اطلاع عربستان اقدام به انجام عملیات اکتشاف در منطقه بیطرف کرده است.
از آنجائی که این ماجرا مذاکرات تحدید حدود فلات قاره ایران و کویت را تحت‌الشعاع قرار می‌داد، ایران اقدام به ارائه راه حل‌هایی به هیأت کویتی نمود از آن جمله تعیین همزمان فلات قاره کویت و منطقه بیطرف و حضور عربستان در مذاکرات بود. این راه حل‌ها از سوی هیأت کویتی نادیده گرفته شد، با این استدلال که کویت ضرورتى نمی‌بیند که دولت عربستان در مذاکرات مربوط به تحدید حدود فلات قاره ایران و کویت شرکت کند و اینکه کویت مسئول تعیین ادعاهای عربستان در خصوص فلات قاره خود نمی‌باشد. ( همان، ۶۴-۶۳ )
بدین ترتیب هیأت ایرانی مجدداً در مسیر حصول توافق با مقامات کویتی با مانع مواجه شده بود، این امر سبب گشت که این هیأت طرح جدیدی را ارائه کند که در آن عوامل حاکم بر ترسیم مرز فلات قاره بین ایران و کویت شرح داده شده بود.
ایران معتقد به اعمال اصل واقعیات بود، به این معنی که جزئیات جغرافیائی در سواحل دو طرف بعلاوه زمینه‌های تاریخی و حتی شرایط اقتصادی دو کشور شامل جمعیت و درآمد سرانه و میزان مصرف داخلی نفت به دقت بررسی گردد. ( همان، ۶۵ )
پیشنهادات هیأت ایرانی به دلیل تأثیر شدید قراردادهای نفتی در ادامه مذاکرات مورد توجه قرار نگرفت و حتی هیأت کویتی برخلاف موضع قبلی خود که با حضور عربستان بعنوان ثالث مذاکرات تحدید حدود فلات قاره خود با ایران، مخالفت می‌کرد، تمام تلاش خود را بکار می‌بردند تا باعث حضور این کشور در مذاکرات شوند و حتی در ادامه مذاکرات مسأله فلات قاره منطقه بیطرف را مطرح کردند که خلاف سابقه مذاکرات مقامات کویتی بود چرا که این کشور موکداً اعلام کرده بود از آنجائی که مورد مذاکره تحدید حدود فلات قاره ایران و کویت می‌باشد، نه منطقه بیطرف و نه حضور عربستان در مذاکرات موضوعیت ندارد و اکنون با پیش کشیدن مجدد این بحث مشکلی جدید در روند مذاکرات ایجاد کرده بودند.
بدین ترتیب کلیه تلاش‌های مقام های ایرانی و مجموعه مذاکرات دهه ۴۰ خورشیدی میان دو کشور بدون حصول توافق بین طرفین پایان یافت.
در این میان تأثیر عراق را در عدم حصول توافق میان ایران و کویت نباید نادیده انگاشت، عراق از نخستین سالهای آغاز مذاکرات بین ایران و کویت و با حصول نتایج اولیه مرتب و مکرراً اعتراض خود را به این امر اعلام نموده است، دهه ۵۰ و همچنین ۶۰ خورشیدی به دلیل بروز مشکلات سیاسی بین طرفین، بدون مذاکره سپری شد، چرا که پس از سال ۱۹۷۱ میلادی (۱۳۵۰ خورشیدی) کویت در مجموعه‌ای از کشورهای عربی قرار گرفت که پیشگام شعار ناسیونالیسم عرب بودند و با برتری نظامی و سیاسی ایران در منطقه به مخالفت برخاسته بودند. دولت کویت به دفعات از ادعای سرزمینی عراق نسبت به استان خوزستان حمایت کرده بود این ماجرا از جنبه تبلیغاتی فراتر رفته و به مجلس کویت نیز کشیده شده بود. (جعفری ولدانی ، ۱۳۷۱ ، ۴۱۶ )
عملکرد کویت در قبال اعاده حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه نیز از عوامل تشنج در روابط سیاسی ایران و کویت در دهه ۵۰ بود، چراکه این کشور عضو ۱۵ کشور عربی بود که در ۱۷ ژوئیه ۱۹۷۲ میلادی (۱۳۵۱ خورشیدی) خواستار بررسی مجدد مسأله جزایر سه گانه از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد شدند . ( پارسا دوست، ۱۳۷۰، ۲۷۵-۲۶۹ )

بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]– سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)

Bus detection based on sparse representation for transit signal priority.

Sun, Xu. Lu, Huapu. Juan, Wu.

۲۰۱۳

میانگین زمان انتظار در تقاطع برای اتوبوس ها و خودرو های شخصی؛ میانگین حد اکثر طول صف، مجموع میانگین زمان های انتظار اتوبوسها و مسافران

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مدل ریاضی و شبیه سازی

A rule-based model for integrated operation of bus priority signal timings and traveling speed.

Ma, Wanjing. Liu, Yue. Han, Baoxin.

۲۰۱۳

میزان تاخیر، مصرف سوخت و آلودگی ایجاد شده توسط خودرو های شخصی و اتوبوس ها

مدل ریاضی و شبیه سازی با نرم افزار VISSIM

A signal priority algorithm for BRT based on intersection resourceintegration

Zhaosheng, Yang. Chunlin, Tian. Songnan, LiuA.

۲۰۱۳

میانگین زمان انتظار در تقاطع برای اتوبوس ها و تاثیر بر ترافیک خودرو های شخصی

مدل ریاضی

۲-۴-۱-۱- جمع بندی و شکاف تحقیقاتی در موضوع اولویت دهی در تقاطع ها:با وجود اینکه در اکثر مطالعات قابلیت اطمینان به عنوان یکی از اساسی ترین شاخص ها در کارایی و اثر بخشی حمل و نقل عمومی ذکر شده، لیکن در اکثر مطالعات انجام شده از دیدگاه زمان سفر به میزان تاخیر در تقاطع ها توجه شده و از جنبه ایجاد پراکندگی در زمان بندی اتوبوس ها و کاهش قابلیت اطمینان به این موضوع توجه کافی نشده است. در تمام این مطالعات به جز یک مورد [۱۸] زمان بندی و سرعت حرکت اتوبوس ها به عنوان یک پارامتر، و زمان بندی چراغ راهنمایی به عنوان یک متغیر تصمیم در نظر گرفته شده است، که این باعث کاهش انعطاف پذیری سیستم اولویت دهی می شود. علاوه بر این در مواردی که دو خط سامانه اتوبوس های تندرو در یک تقاطع به یک دیگر برخورد کنند این مدل ها قادر به تصمیم گیری بهینه نمی­باشند. در اغلب موارد خطوط اتوبوسرانی تندرو به صورت دو طرفه می­باشند، لذا در زمان اولویت دهی در تقاطع باید با توجه به زمان رسیدن اتوبوس ها در هر دو جهت مسیر حرکت تصمیم گیری شود و در مطالعات انجام شده به این موضوع اشاره ای نشده است.
تاکنون در تمام مطالعات انجام شده تقاطع ها به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفته اند، به این معنی که در زمان تصمیم گیری جهت اولویت دهی به اتوبوس ها در یک تقاطع، به زمان رسیدن آن اتوبوس به تقاطع های بعدی و وضعیت چراغ راهنمایی در آن تقاطع ها توجهی نمی­ شود، از طرف دیگر به زمان رسیدن اتوبوس های بعدی به تقاطع مورد نظر و وضعیت چراغ راهنمایی در صورت دادن یا ندادن اولویت به اتوبوس حاضر در تقاطع توجه نمی­ شود. از این رو می­توان نتیجه گرفت که مطالعات انجام شده فاقد یک دید گاه کل نگر به کل مسیر سامانه اتوبوس های تندرو می­باشد و همواره تقاطع ها به صورت جداگانه مورد بحث قرار گرفته اند.
۲-۴-۲- بهینه سازی جدول زمان بندی و سرفاصله زمانی بین اتوبوس ها : زاهو^[۲۳] و همکارش یک روش بهینه سازی ریاضی شامل ساختار مسیر و سرفاصله زمانی مطرح کردند. آن ها به دنبال ارائه روشی جهت حداقل کردن هزینه سفر برای مسافران و در این حال حداکثر کردن پوشش شبکه بودند. هدف مطالعه آنها رسیدن به یک مدل ریاضی که در مقیاس بزرگ با بهره گرفتن از روش های فرا ابتکاری قابل حل باشد، بود. [۲۰]
خالد عبد القنی^[۲۴] و همکارانش یک مدل شبیه سازی داینامیک جهت برنامه ریزی سرویس دهی سامانه اتوبوس های تندرو در شبکه های حمل و نقل مطرح کردند. در این مدل ویژگی های مختلفی از جمله خط اختصاصی در قسمت سمت راست مسیر، توقف های محدود شده ( سرویس سریع السیر)، زمان بندی چراغ راهنمایی در تقاطع، افزایش زمان سوار شدن مسافر ها را مورد توجه قرار دادند. نتایج شبیه سازی نشان از افزایش ظرفیت جا به جایی مسافر به وسیله سامانه اتوبوس های تندرو دارد. [۲۱]
چو آن جو و همکارا نش^[۲۵] مدلی جهت بهینه سازی سرفاصله زمانی بین اتوبوس ها ارائه دادند، و این مدل در مقیاس بزرگ با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک حل می­ شود. هدف مدل ارائه شده حداقل کردن زمان سفر و انتظار مسافران و هزینه عملیاتی اتوبوس ها می­باشد. این مدل سه نوع خط اتوبوس با تعداد توقف های متفاوت (در همه ایستگاه ها، در بعضی ایستگاه ها و فقط یک ایستگاه) را مورد برسی قرار می­دهد و این از ویژگی های مثبت این مدل می­باشد. [۲۲]
آقای لینگ و همکارانش^[۲۶] توجه به سر فاصله زمانی و مسیر یابی با توجه به تقاضا را نکته کلیدی در بهینه سازی زمان بندی سامانه اتوبوس های تندرو می دانند. آنها یک مدل برای بهینه سازی فاصله زمانی و مسیر یابی جهت رسیدن به حداقل زمان سفر و هزینه حمل و نقل برای مسافران ارائه دادند و برای حل این مدل از یک الگوریتم ژنتیک استفاده کردند که نتایج پیاده سازی آن توان مدل در جهت بهینه سازی زمان بندی را نشان می­دهد. [۲۳]
آقای گانگ و همکارانش^[۲۷] بهینه سازی مدیریت عملیات و زمان بندی اتوبوس های تندرو را کار بسیار مشکلی می دانند. آن ها برای این کار مدیریت عملیات موازی سامانه اتوبوس های تندرو بر پایه دیدگاه ACP^[28] ایجاد کرده اند. ACP بر پایه کل نگری بنا شده و یک روش جدید برای فکرکردن درباره حل مدل های پیچیده ارائه می­دهد، و در این مقاله از آن برای حل مدل های ترافیکی استفاده شده است. نتایج پیاده سازی این روش در یکی از خطوط اتوبوس های تندروی شهر گوانژو نشان می­دهد این روش توانایی کاهش زمان سفر و رفع مشکل تراکم را دارد. [۲۴]
آقای یانگ و همکارانش^[۲۹] می گویند مدل های مربوط به ترافیک درون شهری با توجه به ویژگی های تقاضای سفر و سایر پارامتر ها جزو مسائل پیچیده می­باشند و مدل های صف یکی از بهترین روش ها جهت پیاده سازی این مدل های دینامیک می­باشد. آن ها از این روش برای زمان بندی حرکت اتوبوس های تندرو استفاده کردند. ولی این مدل را بر روی یک مثال عددی واقعی آزمایش نکرده اند و صرفاً به ارائه روش برای حل مساله پرداخته اند. [۲۵]
در ادامه موارد ذکر شده در بالا به صورت خلاصه در جدول ۲- ۵ آورده شده است.

جدول ۲-۵: خلاصه شکاف تحقیقات

نام مقاله

نویسنده

تاریخ

تابع هدف

روش حل

Optimization of transit network layout and headway with a combined genetic algorithm and simulated annealing method

F. Zhao, X. Zeng

۲۰۰۷

۲-۱-۸٫ اثبات تشخیص و اتیولوژی CKD
مهمترین قدم ابتدایی در ارزیابی بیمار کلیوی با افزایش سطح کراتینین، افتراق بین نارسایی حاد یا تحت حاد کلیه از CKDاست، چون این دو حالت ممکن است هر کدام به درمان خاص جواب بدهند.
اندازه گیری های قبلی غلظت کراتینین سرم مخصوصا در این زمینه کمک کننده است. مقادیر طبیعی ماه های اخیر یا حتی سالهای اخیر، پیشنهاد میکند که گستردگی فعلی نارسایی کلیه میتواند احتمالا حاد بوده که میتواند برگشت پذیر باشد. در مقابل، افزایش غلظت کراتینین سرم در گذشته نیز پیشنهاد میکند که بیماری کلیه در حقیقت پیشرفت یک فرایند مزمن را نشان میدهد. اگر تاریخچه تظاهرات چندگانه سیستمیک اخیر (برای مثال تب، پلی آرتریت، و راش) را نشان دهد این احتمال باید داده شود که نارسایی کلیوی یک قسمت از فرایند حاد است[۴۲].

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در صورت عدم وجود تشخیص بالینی، بیوپسی کلیه میتواند تنها راه برای تایید اتیولوژی در مراحل اولیه CKD باشد. به هر حال همان طور که در بالا اشاره شد با پیشرفت CKD کلیه ها کوچک و اسکاردار میشوند، دست یابی به یک تشخیص خاص با دشواری و خطرات قابل توجهی همراه است[۴۰،۴۴] .
۲-۱-۹ .کاهش سیر پیشرفت CKD:
در حالی که گوناگونی وسیعی در کاهشGFR بین بیماران مبتلا به CKD وجود دارد، یکسری مداخلات درمانی باید با هدف تثبیت یا کاهش میزان سالانه افت GFR انجام گیرد[۳۷] .
۲-۱-۹-۱٫ محدودیت پروتئین:
با وجودی که از محدودیت پروتئین برای محدود کردن عوارض اورمی استفاده میشود، این عمل همچنین برای آهسته کردن میزان آسیب نفرون در مراحل اولیه بیماری موثر است. برخی مطالعات نشان دادهاند که محدودیت مصرف پروتئین ممکن است در کاهش پیشرفت CKD، در بیماری کلیوی پروتئینوریک و دیابتیک موثر باشد. به هرحال، اصلاح رژیم غذایی در بیماری کلیوی باعث منفعت قابل توجهی در به تاخیر انداختن پیشرفت به سوی مراحل پیشرفته CKD میشود لذا محدودیت دریافت پروتئین برای بیمارانCKD توصیه میگردد. در صورتی که بیمار به مرحله پنجم CKD برسد دریافت پروتئین تا ۹/۰ گرم به ازا هر کیلوگرم وزن بدن در روز توصیه میشود که تاکید بر مصرف پروتئین با شاخص زیست شناختی بالاست[۳۷،۴۰].
۲-۱-۹-۲٫ کند کردن بیماری کلیه دیابتیک:
نفروپاتی دیابتیک در حال حاضر علت اصلی CKD نیازمند به درمان جایگزینی کلیه در بسیاری از قسمتهای جهان است و شیوع آن به طور بی تناسبی در جهان در حال توسعه و افزایش است. علاوه بر این، پیش آگهی بیماران دیابتی که تحت همودیالیز هستند در مقایسه با بعضی از اشکال سرطان بسیار ضعیف است. بنابراین تلاش برای به وجود آوردن استراتژیهایی که موجب جلوگیری یا آرام کردن پیشرفت نفروپاتی دیابتی در این بیماران شود الزامی است[۴۲].
۲-۱-۹-۳ .کنترل گلوکز خون:
کنترل خوب گلوکز، خطر بیماری کلیوی و پیشرفت آن را در هردو نوع دیابت ملیتوس کاهش میدهد. توصیه میشود که مقادیر گلوکز پلاسمای خون ناشتا در حدود mg/dl 130- 90 نگه داشته شود. همچنین باید دوز داروهای خوراکی کاهنده قند خون مجددا ارزیابی شود. برای مثال، گزارش شده است که متفورمین به دلیل اسیدوز لاکتیک در بیماران با نقص کلیوی باید زمانی کهGFR کاهش مییابد قطع گردد و تیازولیندونها ممکن است جذب آب و نمک کلیه را افزایش دهند و وضعیت اضافه حجم را بدتر کنند. در انتها، همچنان که عملکرد کلیوی کاهش مییابد، دفع کلیوی انسولین تزریقی هم کاهش مییابد و بنابراین انسولین کمتری ممکن است برای کنترل گلوکز نیاز باشد[۴۲] .
۲-۱-۹-۴٫ کنترل فشارخون و پروتئینوری:
هیپرتانسیون در اکثر مبتلایان به دیابت نوع ۲، در زمان تشخیص یافت میشود. این یافته با وجود آلبومینوری مطابقت داشته و پیش بینی کننده قدرتمندی از وقایع قلبی عروقی و نفروپاتی است. میکرو آلبومینوری در بیمارانی دیابتی مقدم بر کاهش GFR است و مقدمه عوارض کلیوی و قلبی عروقی است. تست میکروآلبومینوری در تمام بیماران دیابتیک حداقل سالی یک بار توصیه میشود. با درمان هیپرتانسیون، آلبومینوری نیز کاهش یافته و خطر پیشرفت آلبومینوری را حتی در بیماران دیابتی با فشار خون نرمال کاهش میدهد. استفاده از مهارکننده های ACE و بلوک کنندههای گیرنده آنژیوتانسین علاوه بر درمان هیپرتانسیون عمومی ، خواص حمایت کننده کلیوی اختصاصی دارد و این اثرات سودمند، تقریبا باعث کاهش فشار داخل گلومرولی و مهار مسیر اسکلروزان میشود[۳۹].
۲-۱-۹-۵ . درمان سایر عوارض نارسایی کلیه (تعدیل دوز داروها) :
اگرچه دوز بارگیری اغلب داروها تحت تاثیر CKD قرار نمیگیرد، اما در مورد دوزهای نگهدارنده بسیاری داروها نیاز به تعدیل وجود دارد. برای داروهایی که بیش از ۷۰٪ دفع غیر کلیوی دارند، ممکن است تعدیل دوز نیاز نباشد. برخی داروها مانند متفورمین، مپریدین و سایر کاهنده های قند که دارای دفع کلیوی هستند باید کاملا اجتناب شوند. از مصرف NSAID ^[۱۷]ها باید به خاطر افزایش نارسایی عملکرد کلیوی خودداری شود. بسیاری از آنتی بیوتیک ها، ضد هیپرتانسیون و ضد آریتمی نیازمند کاهش دوز هستند[۴۲] .
۲-۱-۱۰ . همودیالیز در درمان نارسایی کلیه:
دسترسی گسترده به همودیالیز باعث شده است که زندگی صدها نفر از هزاران بیمار دارای بیماری کلیوی مرحله انتهایی(ESRD) طولانی گردد. در ایالات متحده علت اصلی ESRD دیابت شیرین است، که در حال حاضر عامل ۴۵٪ موارد جدید ESRD به حساب میآید. مرگ عمدتا به علت بیماری های قلبی- عروقی و عفونتها رخ میدهد. سن بالا، جنس مذکر، نژاد سفیدپوست ، دیابت شیرین، سوتغذیه و بیماری زمینهای قلبی مهم ترین عوامل موثر در پیش آگهی بیماری میباشند [۳۹] . معیارهای معمولی برای قرار دادن یک فرد در فهرست دیالیز عبارتند از: وجود علائم سندرم اورمی، هیپرکالمی مقاوم به اقدامات نگه دارنده، افزایش حجم خارج سلولی، اسیدوز مقاوم به درمان، تمایل به خونریزی، و کلیرانس کراتینین ml/min10 به ازای هر m² ۷۳/۱سطح بدن است[۴۲] .
درمانهای انتخابی نارسایی مزمن کلیه عبارتند از:
همودیالیز، دیالیز صفاقی به صورت دیالیز متحرک ممتد (CAPD) ^[۱۸] یا دیالیز صفاقی مداوم دوره- ای(CCPD)^[19] ، پیوند کلیه[۴۲].
۲-۱-۱۰-۱ . همودیالیز
اساس همو دیالیز بر روند انتشار از خلال یک غشای نیمه تراوا استوار است. حرکت مواد زائد متابولیک در جهت گرادیان غلظت از طرف خون به مایع دیالیز صورت میگیرد. میزان انتقال انتشاری در اثر چندین عامل افزایش مییابد که این عوامل عبارتند از: بزرگی گرادیان غلظت، سطح غشا و ضریب انتقال غشا. بر اساس قوانین انتشار، هرچه مولکول بزرگتر باشد، سرعت انتقال آن از خلال غشا کندتر است. یک مولکول کوچک نظیر اوره به طور کامل پاکسازی میشود، در حالی که یک مولکول بزرگتر چون کراتینین به میزان کمتری برداشته میشود. علاوه بر کلیرانس انتشاری، حرکت مواد توکسیک نظیر اوره، از جریان خون به مایع دیالیز در اثر هیپرفیلتراسیون صورت میگیرد.
۲-۱-۱۰-۱- ۱ . دیالیز کننده:
سه جز اصلی در دیالیز وجود دارند: دیالیز کننده(dialyzer)، ترکیب و تحویل مایع دیالیز و سیستم حمل گردش خون.
دستگاه دیالیز وسیله ای است که میتواند جریانهای خون و مایع دیالیز را در میزان جریان بالا فراهم کند . این دستگاه های دیالیز از دسته هایی از لوله های موئینه تشکیل شده اند که از درون این لوله ها خون جریان مییابد، و در اطراف آنها مایع دیالیز وجود دارد[۴۰].
۲-۱-۱۰-۱-۲ . مایع دیالیز:
غلظت پتاسیم مایع دیالیز بسته به غلظت پتاسیم قبل از دیالیز باید بین mmol/l 4-0 متغیر باشد. با این حال در وضعیت های انتخاب شده ممکن است اصلاح و تغییر ، مورد نیاز باشد(مثلا در بیماران دارای هایپوکلسمی در ارتباط با هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه یا به دنبال پاراتیروئیدکتومی، غلظت های بالا کلسیم در مایع دیالیز ممکن است مورد نیاز باشد). غلظت معمول سدیم مایع دیالیز mmol/l 140میباشد. غلظت پایین سدیم مایع دیالیز باعث بروز هیپوتانسیون، کرامپ، تهوع، استفراغ، خستگی و سرگیجه میشود[۴۰].
۲-۱-۱۰-۱-۳ . سیستم حمل خون:
سیستم حمل خون متشکل از یک جریان خارج بدنی در ماشین دیالیز از یک پمپ خون، سیستم حمل محلول دیالیز و مانیتورهای ایمنی مختلف تشکیل شده است . پمپ خون، خون را از محل عروق به سمت دیالیز کننده میگذراند و مجددا به بیمار بر میگرداند[۳۹، ۴۰] .
۲-۱-۱۰-۱-۴٫ دسترسی عروقی:
فیستول، گرافت و یا کاتتری که خون از طریق آن به درون دستگاه همودیالیز میآید را دسترسی عروقی مینامند. فیستولی که از طریق اتصال شریان به ورید بوجود میآید باعث میشود که ورید نیز خون شریانی داشته باشد، این عمل باعث میشود که برای دسترسی به جریان خون بتوان از سوزنهای بزرگ استفاده کرد[۴۴].
عروقی که برای اینکار بیشتر استفاده میشوند شریان براکیال یا رادیال و ورید سفالیک بازو میباشد. این فرایند جریان خون را به ۴۰۰-۲۵۰ میلی لیتر در دقیقه افزایش میدهد که برای همودیالیز این مقدار موثر است. اولین استفاده از فیستول ۴ماه پس از جراحی است تا عروق آمادگی لازم برای شروع همودیالیز را پیدا کنند. ورود خون شریانی به داخل ورید موجب ضخیم شدن دیواره عروق میگردد و این ضخامت شرایط مناسبی را فراهم میآورد تا در اثر رگ گیری های مکرر، عروق مقاومت لازم را داشته باشند[۴۲] .
با وجودی که فیستول دارای میزان موفقیت طولانی مدت بسیار بالایی در میان تمام گزینه های دسترسی عروقی است، اما بیشتر بیماران تحت جایگزاری گرافت شریانی- وریدی یا کاتتر همودیالیزی قرار میگیرند.گرافت زمانی استفاده میشود که فیستول بیمار هنوز آماده نشده ویا عوارض حاصل از فیستول امکان ادامه همودیالیز توسط فیستول را نمیدهد [۴۰].
نفرولوژیست ها و جراحان عروق به طورکلی ترجیح میدهند که از قرار دادن کاتتر در وریدهای ساب کلاوین خودداری کنند، با وجودی که میزان جریان خون معمولا ایده آل است، اما استنوز ساب کلاوین یک عارضه متداول است که اگر به وجود آید ، احتمالا از دسترسی عروقی پایدار در اندام همان طرف جلوگیری میکند . ازسوی دیگر در کاتترهای فمورال احتمال بروز عفونت بالا است.
احتیاطات متعددی برای اطمینان از عملکرد فیستول یا گرافت لازم است . ابتدا پرستار مناسب بودن جریان خون را در انتهای عضوی که فیستول یا گرافت گذاشته شده است را بررسی میکند. پرستار با گوش صدای بروئی و توسط لمس بالای قسمت فیستول ، لرزش را متوجه میشود. چون فشار موجب از کار افتادن آنها میشود. لذا پرستار نباید در دست فیستول دار کنترل فشار خون و یا تجویز مایعات وریدی را انجام دهد[۳۹] .
۲-۱-۱۰-۲٫ اهداف همودیالیز:
فرایند همودیالیز برای حذف مواد محلول با وزن مولکولی پایین و بالا مورد استفاده قرار میگیرد. این فرایند به صورت پمپ کردن خون هپارینه از دیالیز کننده با سرعتی حدود ۵۰۰-۳۰۰ میلی لیتر در دقیقه میباشد، در حالی که جریان مایع دیالیز با سرعتی حدود ml/min 800-500 در خلاف جهت آن برقرار است. موثر بودن دیالیز براساس جریان خون و مایع دیالیز از درون دیالیز کننده و ویژگیهای دیالیز کننده تعیین میشود. دفعات دیالیز بر اساس جثه بیمار، عملکرد باقیمانده کلیوی، میزان پروتئین دریافتی، میزان آنابولیسم یا کاتابولیسم و وجود بیماری همزمان تعیین میشود[۴۱،۴۳]. برای اکثریت بیماران ESRD ، در هر هفته بین ۱۲-۹ ساعت همودیالیز مورد نیاز است که به سه دوره تقریبا مساوی تقسیم میشود. مطالعات بیشماری پیشنهاد میکنند که طول بیشتر دوره های همودیالیز میتواند مفید باشد ولی این وضعیت تحت اثر ویژگی های متعددی بیمار، اعم از سایز بدن و وضعیت تغذیه ای است[۴۲،۴۵] .
۲-۱-۱۰-۳ . عوارض طی همودیالیز
هایپوتانسیون(۳۰-۲۰٪) ، کرامپ (۲۰-۵٪) ، تهوع و استفراغ (۱۵-۵٪) ، سردرد (۵٪) ، درد قفسه سینه(۵-۲٪) ، کمردرد(۵-۲٪) ، خارش(۵٪) ، تب و لرز (۱٪) از عوارض هنگام همودیالیز میباشند که به طور مختصر توضیح داده میشوند[۴۲].
۲-۱-۱۰-۳-۱٫ هایپوتانسیون :
شایعترین عارضه حاد همودیالیز، به خصوص در بین بیماران دیابتی است. عوامل متعددی بروز هایپوتانسیون را افزایش میدهند که عبارتند از: اولترافیلتراسیون بیش از حد بدون افزایش حجم جبرانی کافی، مصرف داروهای ضد فشار خون و کاهش ذخیره قلبی. بیماران دارای فیستول و پیوند های شریانی وریدی ممکن است به علت شنت خون به واسطه دسترسی عروقی دچار نارسایی قلبی شوند، که در حالتهای نادری ممکن است بستن فیستول یا پیوند ضروری باشد با شروع مصرف مایع دیالیز حاوی بی کربنات، هایپوتانسیون همودیالیز شیوع کمتری پیدا کرده است.
۲-۱-۱۰-۳-۲ . درمان هایپوتانسیون:
درمان در زمان همودیالیز شامل قطع اولترافیلتراسیون و تجویز ml 250- 100 از محلول سالین ایزوتونیک میباشد. با بررسی دقیق وزن خشک و ایجاد مدل هیپر فیلتراسیون به روشی که مقدار بیشتری مایع در ابتدای همودیالیز نسبت به انتهای آن برداشت شود، غالبا می توان از هایپوتنشن طی همودیالیز پیشگیری کرد. مانورهای دیگر شامل استفاده از میدودرین (یک عامل بالابرنده فشارخون انتخابی آلفا ۱آدرنرژیک)، خنک کردن مایع دیالیز حین دیالیز و پرهیز از خوردن غذاهای سنگین حین دیالیز است[۴۲،۴۱].
۲-۱-۱۰-۳-۳ .کرامپ عضلانی:
کرامپ عضلانی در طی همودیالیز نیز از عوارض شایع میباشد. علت کرامپ های عضلانی همودیالیز هنوز ناشناخته است. تغییر در میزان پرفیوژن عضلات به علت کاهش حجم بیش از میزان وزن خشک بدن و استفاده از مایعات دیالیز با میزان سدیم کم به عنوان علل مساعد کننده کرامپهای عضلانی شناخته شده اند. از استراتژی هایی که میتوان برای کاهش کرامپها استفاده کرد میتوان به کاهش میزان مایع گرفته شده از بیمار درطی همودیالیز و استفاده از سدیم با غلظت بالاتر در مایع دیالیز اشاره کرد[۴۲].