عدالت مراوده ای دو بعد دارد: بعد بین شخصی(بین فردی) که نشان می دهد که رفتار باید مؤدبانه و با احترام باشد. مدیران هنگام برخورد با زیردستان خو د باید رفتاری حاکی از اعتماد و احترام را از خود نشان دهند و دومین بعد آن انتظارات و مسؤولیت اجتماعی است . با توجیه افراد به اندازه کافی ، قدرت تحمل افراد از یک نتیجه غیر منصفانه بیشتر میشود . (رامین مهر و همکاران؛ ۱۳۸۸، ص ۷۶)
برخی از محققین معتقدند که عدالت مراوده ای به علت توصیف تعاملات اجتماعی بین افراد و دیگران در سازمان، با تئوری تغییر اجتماعی مرتبط است (, ۲۰۰۳, p: 510 Staley)
بیشتر محققان، عدالت مراوده ای را به منزله رفتاری که در طول اعمال رویه های رسمی تجربه می شود، تعریف کرده اند. اما بلادر و تیلر بیان داشته اندکه محدو ده رفتارهایی که تحت پوشش مباحث عدالت مراوده ای قرار می گیرد تنها محدود به رفتارهای بروز داده شده هنگام اعمال رویه ها و قوانین رسمی نیست . افراد دیگری نیز مشخص نمود ه اند که محدوده رفتارهای تحت پوشش مباحث عدالت تعاملی، مستلزم تحول و گسترش است. (Staley, 2003, p:510)
عدالت بین فردی مربوط می شود به میزان رفتاری که سرپرست با مردم با احترام و صداقت انجام میدهد؛ عدالت بین فردی بر رفتار خوب، احترام، صداقت و… که در رویه ها مشهود است، مربوط می شود. (قلی پور و همکاران ، ۱۳۸۶ ، ص ۳۶۱ )
عدالت بین فردی میزان رفتار مودبانه و برخورد درست با افراد را از مراجع را منعکس می کند تجربه کردن عدالت بین فردی می تواند واکنش ها به نتایج تصمیم را تغییر دهد . رفتار بین فردی شامل ارتباطات بین فردی ، صداقت ، احترام ، توجیه ، توجه به سوالات و امانتداری ، بازخورد به موقع و احترام به حقوق دیگران است . (et al, 2007, p: 157 Nabatchi )
عدالت بین فردی به تعامل اجتماعی بین هر فرد با دیگران که در سازمان رخ می دهد اشاره دارد . (Noormala, 2009, p: 326) عدالت میان فردی به عنوان درک فرد از کیفیت رفتار میان فردی است . برحسب اینکه چگونه افراد توسط مسئولان سازمانی خود رفتار می شوند. al, 2010, p: 409 ) et jeewon Cho (
کولکوئیت تشریح می کند، عدالت بین فردی حوزه ای است که سرپرستان با مستخدمین در شان و احترام آنها رفتار می کنند یا بخشی از طرز برخوردها که در تفسیر رویه ها و نتایج قابل مشاهده است. (, ۲۰۰۶, p: 30 Roch)
۴- عدالت اطلاعاتی[۳۱]
عدالت اطلاعاتی یعنی ارائه توضیح سرپرستان به کارکنان در مورد تصمیماتی که ممکن است بر آنها اثر بگذارد. عدالت اطلاعاتی به اطلاعات و توضیحاتی که توسط تصمیم گیرندگان در خصوص چرایی استفاده از رویه های خاص، یا چرایی توزیع پیامدها از طریق یک روش خاص و یا اینکه آیا اطلاعات منطقی، صادقانه و به موقع است یا خیر مربوط می شود. به طور کلی عدالت اطلاعاتی بین فردی، بیشتر بر بیانات و رفتارهای افرادی که نقش تصمیم گیرندگان را ایفا میکنند، متمرکز است تا اینکه بر ویژگی های سیستماتیک و یا ساختاری رویه ها و بروندادها متمرکز باشد. تحقیقات حاکی از آن است که افرادی که ادراک مثبتی نسبت به عدالت سازمانی دارند نسبت به سازمانشان بیشتر متعهد هستند و در حقیقت کمتر غیبت میکنند و عملکرد عالی دارند، شهروندان سازمانی بهتری هستند و رضایتمندی بیشتری دارند ( قلی پور و همکاران، ۱۳۸۶، ص ۳۶۲ )
عدالت اطلاعاتی به تبیین رفتار کنشگران انتقال دهنده اطلاعات اشاره دارد . عدالت اطلاعاتی از طریق نحوه مکان و زمان ارائه اطلاعات لازم به دست می آید به طور کلی عدالت اطلاعاتی بیشتر بر بیانات و رفتارهای افرادی که نقش گیرندگان را ایفا می کنند متمرکز است تا این که بر وی»گی های سیستماتیک و یا ساختاری رویه ها و برون دادها متمرکز باشد (قلی پور و همکاران ؛ ۱۳۸۷، ص ۷۵ )
عدالت اطلاعاتی به رویدادهای اجتماعی تصمیم گیرنده اشاره دارد و این که چطور اطلاعات به دیگران در خصوص تصمیم منتشر و شرح داده می شود . وقتی کارکنان درباره رویه ها آگاهی دارند محتمل تر است که رفتار منصفانه را درک کنند (noormala et al, 2009, p: 326 )
۲-۳-۶ عدالت و اثرات آن در سازمان
یکی از باثبات ترین نتایج مطرح در پیشینه تحقیقات معطوف به عدالت، این واقعیت است که انسا نها واکنش مثبت و مساعد بیشتری به رو شها و رویه هایی دارند که معتقدند عدالت در آن ها رعایت شده است. کیم و همکاران بیان می کنند، تأثیری که ادراک عدالت بر رضایت، و عملکرد در درون سازمان دارد باعث شده محققان فرضیه هایی در خصوص چگونگی و چرایی توجه افراد به عدالت طراحی کنند. فرضیه محوری این است که عدالت سازمانی با اثری که بر روی نگرش های فرد نسبت به سازمان می گذارد، وی را در بسیاری از حوزه ها تحت تأثیر قرار می دهد. وقتی که بی عدالتی رویه ای در سازمانی وجود داشته باشد، به طور طبیعی نگرش ها نسبت به چنین سازمانی در کارکنان و حتی مدیران ارشد و صاحبان قدرت در درون سازمان به طور تضعیف کننده ای سطح رضایت، و عملکرد افراد را پایین می آورد. عدالت ادراک شده در بین اعضای گروه ها امری بسیار با اهمیت می باشد و بدیهی است که عدالت ادراک شده در بین افراد متفاوت است زیرا هرکس از ملاک خود استفاده می کند. دو هنجار مهم عدالت در توزیع منابع در یک گروه، ملاکهای انصاف و برابری اند. بر طبق ملاک انصاف افراد درون داد خود و نیز برونداد خود را که از گروه به دست می آورند با اعضای دیگر گروه و نیز اعضای گروه های دیگر مقایسه می کنند . ملاک دیگر رویکرد برابری است . بر طبق این رویکرد منابع باید به طور مساوی بین اعضای گروه تقسیم شود و درون داد افراد گروه و مزیت هایی از قبیل میزان مشارکت در فعالیت ها مورد توجه قرار نگیرد تحقیقات نشان می دهد که زنان بیشتر از ملاک برابری و مردان از ملاک انصاف استفاده می کنند . لونتال و لین دریافتند که هنگامی که توزیع کننده درون داد بیشتری نسبت به اعضای دیگر گروه داشته باشد زنان از ملاک برابری و مردان از ملاک انصاف استفاده می کنند اما اگر آنان درون داد کمتری نسبت به دیگر اعضای گروه داشته باشند؛ هر دو جنس از ملاک انصاف استفاده می کنند. ( براتی و همکاران؛۱۳۸۸، ص ۱۳ )
۲-۴ بخش چهارم : پیشینه تحقیق
۲-۴-۱ پیشینه تحقیقات داخلی
-
- در پژوهشی که به بررسی تاثیر عدالت رویه ای و رفتار شهروندی سازمانی با لحاظ کردن اعتماد سازمانی بین ۱۵۴ نفر از کارکنان رده تخصصی بانک ملت انجام شده، یافته های پژوهش حاکی از آن است که وقتی کارکنان درک کنند فرایندهای استخدامی عادلانه اند و وقتی احساس کنند رویه های سازمانی صحیح ، سازگار و منصفانه هستند ، اعتمادشان نسبت به سازمان افزایش می یابد و رفتار شهروندی بیشتری از خود نشان می دهند . (رضاییان و همکاران ؛ ۱۳۸۷ )
-
-
- تحقیقی با عنوان بررسی سطح رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه اصفهان بر روی ۳۸۹ نفر از کارکنان انجام شد و نتایج نشان داد همه ی ابعاد رفتار شهروندی سازمانی در میان کارکنان به جزء نوع دوستی بیش از حد متوسط بود . میزان جوانمردی در بین کارکنان با توجه به نوع وظایف از تفاوت معنادار برخو ردار بود. و بین مؤلفه های رفتار شهروندی به جزء مؤلفه ی جوانمردی رابطه مستقیم وجود داشت.همچنین نتایج نشان داد که تقویت هر بعد از رفتار شهروندی سازمانی، سایر ابعاد را تحت تأثیر قرار داده و فضای مطلوب برای انجام وظایف فراهم می آورد. ( هویدا و همکاران ؛ ۱۳۸۸)
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
-
- پژوهشی در مورد بررسی رابطه سبک های رهبری تحول آفرین و عدالت سازمانی بر روی ۲۸۷ نفر از کارشناسان ستاد مرکزی تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته نشان می دهد، سبک های رهبری تحول آفرین رابطه معنی داری با عدالت سازمانی دارند. همچنین نتایج حاکی از آن بود که مؤلفه نفوذ آرمانی، بیشترین تأثیر را بر عدالت سازمانی دارد و اگر رهبران، رهبرانی تحول آفرین باشند انتظار می رود که ادراک کارکنان از عدالت سازمانی بیشتر باشد. (مرادی و همکاران؛ ۱۳۸۸)
-
- رامین فر و همکاران در سال ۱۳۸۸ طی یک تحقیقی به بررسی رابطه بین ادراک از عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی بین ۱۱۶ نفر از کارکنان شرکت ملی پخش فراورده های نفتی تهران که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری بودند نشان دادند که رابطه بین ادراک از عدالت سازمانی با رفتارشهروندی سازمانی معنی دار است و از بین ابعاد عدالت ، عدالت مراوده ای از همبستگی قوی تری نسبت به دو بعد دیگر برخوردار است و سه بعد عدالت سازمانی نیز با یکدیگر همبستگی دارند . همچنین نتایج تحقیق نشان داد که توجه و تأکید بر ابعاد عدالت سازمانی موجب می شود افراد ساختار سازمانی را بپذیرند و به قوانین و مقررات سازمانی احترام بگذارند و در راه منافع سازمانی و حمایت و دفاع از منابع سازمانی فداکاری کنند و همچنین در اداره امور سازمان مشارکت فعال داشته باشند.
-
- یعقوبی و همکاران رابطه بین رهبری تحول آفرین و رفتار شهروندی سازمانی بر روی ۴۷ نفر از سطوح مدیریتی مختلف و ۱۱۶ نفر از کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ریزی و اداره مالیاتی استان قم را مورد بررسی قرار دادند و نتایج حاکی از آن است که رابطه بین سبک رهبری تحول آفرین و رفتار شهروندی سازمانی معنادار است و از میان مولفه های رهبری تحول آفرین، رفتارهای آرمانی و ملاحظات فردی بیشترین تاثیر را در رفتار شهروندی سازمانی دارند . .پژوهش نشان داد که ملاحظات فردی باعث افزایش رضایت شغلی و اعتماد در زیردستان شده که این دو با رفتار شهروندی سازمانی رابطه مستقیم دارد. (یعقوبی و همکاران ؛ ۱۳۸۹)
-
- سید نقوی و همکاران در سال ۱۳۸۹ رابطه بین سبک رهبری متقابل رهبر- عضو با رفتارشهروندی سازمانی را بر روی ۲۷۵ نفر از استادان دانشگاه علامه طبابایی تهران مورد مطالعه قرار دادند که نتیجه تحقیق بیانگر این بود که بین هر دو بعد رابطه متقابل رهبر عضو و ابعاد رهبری شهروندی سازمانی در میان استادان دانشگاه علامه طبابایی رابطه مثبتی وجود دارد . و در این تحقیق رابطه متقابل رهبر-عضو بیشترین رابطه را با بعد احترام و تکریم از ابعاد رفتار شهروندی سازمانی دارد
-
- بهلولی و همکاران در پژوهشی تاثیر عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی را بر روی ۲۹۶ نفر از کارکنان ( کارمندان و اعضای هیأت علمی ) دانشگاه آزاد واحد تبریز مورد بررسی قرار دادند که نتایج نشان داده ، عدالت سازمانی با هر یک از ابعاد مختلف رفتار شهروندی سازمانی رابطه مثبت و معناداری داشته و بر آنها موثر است. و با توجه به اینکه تغییرات محیطی با سرعت خیلی بالایی اتفاق می افتد ، سازمانها در چنین محیطی ارزش بسیاری دارند و بهره وری سازمانها برای بهبود شرایط ضرورت دارد بنابراین در سازمانها برای تقویت رفتار شهروندی سازمانی ، به عدالت سازمانی توجه زیادی می شود . ( بهلولی و همکاران ؛ ۱۳۸۹)
-
- تحقیقی در سال ۱۳۸۹ با عنوان بررسی تأثیر ادراک عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی در ادارات کل بنادر و دریانوردی و گمرک استان گیلان-بندر انزلی بر روی ۱۸۶ نفر از کارکنان انجام گرفت و نتایج پژوهش نشان داد که ادراک عدالت سازمانی یعنی عدالت بین فردی، اطلاعاتی و رویه ای بر رفتار شهروندی سازمانی تأثیر معناداری دارد و علت این امر آن است که رفتار شهروندی سازمانی رفتاری داوطلبانه است و بیشتر تحت تأثیر نحوه برخورد و تعامل سرپرستان و رویه ها و خط مشی های سازمان قرار دارد. ( گنجی نیا و همکاران؛ ۱۳۸۹ )
-
- خراسانی و همکاران در پژوهشی با عنوان ” بررسی رابطه عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با رضایت شغلی کارکنان ” در شرکت مادر تخصصی فرودگاههای کشور که بر روی ۱۴۰ نفر ازکارکنان شرکت مورد بررسی قرار دادند نشان دادند که متغیرهای عدالت سازمانی ، رفتار شهروند سازمانی و رضایت شغلی در حد بالاتر از متوسط معنادار بوده است . و رابطه معنادار و مثبت بین رفتار شهروندی سازمانی و ابعاد آن با رضایت شغلی و همچنین بین عدالت سازمانی و ابعاد آن با رضایت شغلی وجود داشته است .این رابطه نشان می دهد ادراکات کارکنان از انصاف در محیط کار بطور مثبتی با نمایش رفتارهای شهروندی سازمانی در ارتباط است . بدین ترنیب کاهش رفتارهای شهروندی سازمانی می تواند در پاسخ گویی به بی عدالتی در سازمان باشد. (اباصلت خراسانی و همکاران ؛ ۱۳۹۱)
۲-۴-۲ پیشینه تحقیقات خارجی
-
- تحقیقی در مورد رفتار شهروندی سازمانی که روی۱۱۴ نفر از کارکنان صنایع مختلف در پست های مختلف سازمانی انجام گرفت نشان می دهد ، زمانی که ادراک کارکنان از انصاف سرپرستان در رفتار با آنها افزایش می یابد ، رفتارهای شهروندی سازمانی از خود بروز می دهند. همجنین نتایج نشان داد چنانچه کارکنان رفتار مدیران را با خود فرد و با دیگر مارمنان عادلانه ارزیابی کنند در جهت رسیدن به اهداف سازمان بیشتر تلاش می کنند. (Williams et al , 2002)
-
- در تحقیقی رابطه بین عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی بر روی ۵۰ نفر از دانش آموزان انجام گرفت نتایج بدست آمده نشان داد که رابطه بین عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی معنی دار بوده و همبستگی قوی بین آنها وجود دارد. (Bihn et al , 2005 )
-
- در پژوهشی که به بررسی رفتارهای شهروندی سازمانی به عنوان رفتارهای نقشی پرداختند. طی یک نظر سنجی از ۳۴۹ کارمند شرکت چینی نشان داد کارمندان مُسن و زنان به احتمال خیلی بیشتری رفتارهای شهروندی را به عنوان رفتارهای نقشی و یا شغلی در نظر میگیرند(Wanxian & Weiwu,2006).
-
- در مطالعه ای که در مورد رهبری تحول آفرین، بر روی ۱۵۹ کارمند ( از جمله ۴۰ سرپرست و زیردستان آنها ) در ۴۰ گروه از ۲۰ شعبه یک بانک بزرگ و چند ملیتی در گروه مورد بررسی قرار گرفت ، نتایج بدست آمده ، نشان می دهد که درک عدالت سطح فردی، نقش مهمی در ارتباط بین رفتارهای رهبری تحول آفرین و رفتار شهروندی سازمانی در سطح فردی ایفا می کند در واقع یافته ها نشان داد که وقتی زیردستی، رفتار ملاحظه فردی رهبر تحول آفرین را بصورت رفتاری مؤدبانه و قابل احترام دریافت نماید این رفتار بعنوان مبنایی برای مشارکت پیرو در رفتار شهروندی سازمانی رهبرمدار عمل می کند. jeewo Cho et al, 2010) )
-
- پژوهشی در مورد بررسی رابطه ابعاد عدالت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی بر روی کارکنان هتلی در قبرس انجام گرفت و نتایج حاکی از آن بود که عدالت توزیعی و عدالت رویه ای بیشترین تأثیر را بر رفتار شهروندی سازمانی دارند.که تعهد سازمانی و رضایت شغلی را به دنبال داشته است. ( Nadiri et al , 2010 )
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۳-۱ مقدمه
مجموعه فرایندی را که سعی می کنیم توسط آن مشکلات را حل می کنیم تحقیق می نامند. تحقیق مستلزم فعالیت هایی است که به درستی اندیشیده شده اند و به دقت به اجرا در می آیند. نتیجه نهایی شامل کشف واقعیات جدیدی است که به ما کمک می کند تا با مشکل موجود برخورد کنیم . (سکاران ؛ ۱۳۹۰ ، ص ۶ ) آمار علمی جدید است که شیوه ها و روش های آن در قرن اخیر تکوین و بسط یافته و با آن که مدت زیادی از پیدایش آن نمی گذرد ، به سرعت توسعه یافته ، بطوری که قلمرو مفاهیم مورد استفاده در آن از علوم ریاضی فراتر رفته و بکارگیری آن در سایر علوم نیز رواج یافته است . آمار به عنوان یک علم ، امروزه مفاهیم و روش هایی است که در تمام پژوهش هایی که مستلزم گردآوری داده ها بوسیله فرایند آزمایش و مشاهده و استنباط و نتیجه گیری به وسیله به تحلیل آن داده هاست اهمیت بسیار دارد. ( آذر و مومنی ؛ ۱۳۹۰ ، ص ۴-۱ )
۳-۲ روش تحقیق
این تحقیق بر اساس طرح تحقیق و از نوع توصیفی-تحلیلی و بر اساس هدف از نوع کاربردی است . اجرای تحقیق توصیفی می تواند برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد . تحقیق توصیفی شامل جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مطالعه می شود. یک مطالعه توصیفی چگونگی وضع موجود را تعیین و گزارش می کند . ( خاکی ، ۱۳۸۷ ، ص ۱۰۴ )
۳-۳ جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد، اشیا و. . . . که حداقل در یک صفت مشترک باشند . معمولاً جامعه آماری را با N نشان می دهند. ( خاکی ، ۱۳۸۷ ، ص ۲۵۰ )
گروه نمونه مجموعه کوچکی ار جامعه آماری است مشتمل بر برخی از اعضاء که از جامعه آماری انتخاب شده اند . بعبارت دیگر تعدادی از اعضای جامعه آماری ( اما نه همه ) که گروه نمونه را تشکیل می دهند. (سکاران ، ۱۳۹۰ ، ص ۲۹۵ )
گروه نمونه در تحقیق حاضر کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان اعم از مدیر یا رییس و کارمند هستند و بر اساس بررسی های انجام شده کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی استان گیلان که مرتبط با پژوهش حاضر هستند و میدان این مطالعه را تشکیل می دهند بعنوان جامعه آماری این تحقیق در نظر گرفته شده اند . این جامعه شامل تعداد حدود ۶۱۹ نفر است که از این مجموعه ۲۵۰ نفر بر اساس نمونه برداری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه بین آنها توزیع گردید . نهایتاً تعداد ۲۳۴ پرسشنامه تکمیل شده بر اساس جدول مورگان جمع آوری و روش نمونه گیری تصادفی مورد تحلیل قرار گرفت .
۳-۵ روش جمع آوری داده ها
گردآوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق ، یکی از مراحل اساسی آن است و به لحاظ اهمیت آن ، گاه به اشتباه ، روش های گردآوری داده ها را روش های تحقیق می نامند .مرحله گردآوری داده ، آغاز فرایندی است که طی آن ، محقق یافته های میدانی را گردآوری می کند و با روش استقرایی به فشرده سازی آنها از طریق طبقه بندی و سپس تجزیه و تحلیل می پردازد و فرضیه های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می دهد و در نهایت ، حکم صادر می کند و پاسخ مسأله تحقیق را به اتکای آنها می یابد بعبارتی ، محقق به اتکای اطلاعات گردآوری شده ، واقعیت و حقیقت را آنطوری که هست ، کشف می نماید . ( حافظ نیا ، ۱۳۸۳ ، ص ۱۶۲ ) در تحقیق حاضر روش جمع آوری داده ها میدانی بوده است .
۳-۶ ابزار جمع آوری داده ها
برای جمع آوری داده ها و اطلاعات این تحقیق از ابزار پرسشنامه استاندارد استفاده شده است . پرسشنامه این تحقیق شامل دو بخش سوالات عمومی و سوالات اختصاصی ( رهبری تحول آفرین ، رفتار شهروندی سازمانی و عدالت بین فردی ) است . بخش اول به جمع آوری اطلاعات جمعیت شناختی پاسخ دهندگان پرداخته است . این بخش از چهار سوال تشکیل شده است که در مورد جنست ، میزان تحصیلات ، سابقه کار و نوع استخدام پاسخ دهندگان می باشد و قسمت دوم سوالات مربوط به سنجش رهبری تحول آفرین ، رفتار شهروندی سازمانی رهبرمدار و عدالت بین فردی به شرح جدول زیر است .
جدول ۳-۱ متغیرها ، ابعاد و تعداد سوالات پرسشنامه
