بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]– سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)

ممکن است انسان ها خیلی باهوش و برای انجام دادن کارهای بزرگ توانمند باشند، اما این نیروی تجمعی مغزی آنهاست که باعث انجام فعالیت های بزرگ می‌شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل۲-۷ : شاخص های هوش سازمانی ( اقتباس از هاشمی و محمدی لاقانی، ۱۳۸۹)
۲-۲-۵-۲- هوش سازمانی از دیدگاه تی ماتسودا
همانگونه که در دنیای انسانی و درحیات پرتلاطم بشری انسان هائی موفق وکارا خواهند بود که دارای هوشی سرشار و بهره مند از درجه هوشی بالا باشند. بی تردید این انسان ها با بهره گیری از هوش خدا دادی خود خواهند توانست بر مسائل و مشاکل زندگی خود فائق آیند. قطعا در دنیای سازمانی نیز وضع به همینگونه خواهد بود، بخصوص اینکه در عصر حاضر هر چه زمان به جلوتر می رود با توجه به پیشرفت علوم وفنون و پیدایش نیازها و چالش های جدید، سازمان ها نیز پیچیده تر و اداره آنها نیزمشکل تر می شود. این معنا زمانی پر اهمیت خواهد شدکه بپذیریم در هر سازمان امروزی علاوه برمنبع عظیم وخلاق انسانی هوشمند ، ماشین آلات هوشمندی نیز درفرآیند عملکردسازمانها نقش مؤثری ایفا می کنند.
بنابراین هوش سازمانی درسازمانهای پیچیده امروزی برآیند وترکیبی از دو هوش فعال انسانی وهوش مصنوعی ماشینی خواهد بودکه بی تردید مدیران سازمانها برای پویائی وافزایش کارائی سازمان خود راهی جز بهره گیری از این دو جریان هوشمند نخواهند داشت .
تی ماتسود^[۳۵] ژاپنی یکی از پدیدآورندگان نظریه هوش سازمانی(OI)، هوش سازمانی را ترکیبی ازدو عامل هوش انسانی وهوش ماشینی می داند. مدل هوش سازمانی که ماتسودا معرفی می کند باعث یکپارچگی پردازش دانش انسان و دانش بر پایه ماشین در توانایی حل مسئله می شود.
بر خلاف خیلی ها ماتسودا تاکید می کند هوش ماشینی یک بخش یکپارچه از هوش یک سازمان است. از نظر وی کار سازمانی که در واقع یک کار گروهی و تعاونی می باشد هم شامل عامل حل مسئله انسانی می باشد و هم شامل عامل حل مسئله ماشینی.
از نظر ماتسودا هوش سازمانی، بطور کلی مجموعه توانایی های ذهنی یک سازمان تعریف می شود. بنابراین هوش سازمانی ماتسودا دارای دو جزء است. هوش سازمانی به عنوان یک فرایند و هوش سازمانی به عنوان یک محصول.
هوش سازمانی به عنوان یک فرایند، تجزیه و تحلیل تئوریک یک سازمان را با مجموعه ای از فرآیندهای فرعی فراهم می سازد و هوش سازمانی به عنوان یک محصول خط مشی ترکیبی و طرح و راهنماییهایی جهت طراحی سیستم اطلاعاتی برای سازمان تهیه می کند.البته این دو جزء از یکدیگر منفک نبوده و به عنوان دو عامل وابسته به یکدیگر در سازمان عمل می کنند.
۲-۲-۶- سرمایه های فکری
واژه سرمایه های فکری برای اولین بار در دهه ۱۹۹۰ وارد ادبیات دنیای کسب و کار شد و مجله فرچون^[۳۶] در سال ۱۹۹۱ با انتشار مقاله ای از تام استوارد^[۳۷] تحت عنوان «قدرت ذهن» نقش اهمیت سرمایه های فکری را برای خوانندگان خود، که اغلب مدیران ارشد سازمان ها به شمار می آمدند، مطرح کرد. از آن زمان به بعد نه تنها صدها مقاله در زمینه سرمایه های فکری منتشر شده است، بلکه بسیاری از مدیران سازمان ها در جستجوی یافتن راه هایی برای شناسایی ارش دارایی های نامشهود خود و ارتقا سطح عملکرد سازمان با بهره گیری مناسب از این دارایی ها بر آمدند.
تاکید اقتصاددانان سنتی همواره بر این بود که سه منبع اولیه برای هر سازمان و کسب و کاری وجود دارد: ۱- زمین ۲- نیروی کار ۳- سرمایه
منظور آنها از سرمایه، سرمایه های مالی بود، بنابراین ایده سرمایه های فکری، ایده های جدید است و در چارچوب تعریف این گروه از اقتصاددانان، نمی گنجد. بسیاری از سازمان های امروز، مملو از سرمایه های فکری هستند. شرکت های فعال در حوزه مشاوره و کامپیوتر نمونه های کوچک و اولیه ای از این گونه شرکت ها هستند. اما اگر مدیران ارشد این سازمان ها درباره مفهوم سرمایه های فکری سئوال کنیم؛ بسیاری از آن ها هیچ پاسخی برای این سئوال ندارند و با این مفهوم کاملا بیگانه اند. برخی از آن ها نیز با مفهوم دارایی های نامشهود آشنایی دارند، اما گستردگی این حوزه برایشان مبهم است و آنچه در سازمانشان در قالب دارایی های نا مشهود وجود دارد به عنوان سرمایه تلقی نمی کنند و به ندرت در صدد بر می آیند که آن را شناسایی و تقویت کرده و به سرمایه های مشهود و مالی تبدیل کنند. اگرچه در نگرش محققان و متخصصان این حوزه تفاوت‌هایی وجود دارد و هر یک از آن ها از زوایای مختلفی به بحث سرمایه های فکری پرداخته و ایده های مختلفی در زمینه آن ارادئه داده اند، اما چارچوب اصلی و اجزای تشکیل دهنده سرمایه‌های فکری کاملاً مشخص است و آنچنان که به نظر می رسد گسترده و مبهم نیست. نمودار زیر نشان دهنده نگرش ها و دیدگاه‌های مختلف محققان و اندیشمندان درباره عناصر مرتبط با سرمایه های فکری است:
شکل ۲-۸ : نگرش به بحث سرمایه‌های فکری
۲-۲-۶- ۱- تعریف مختلف اندیشمندان از سرمایه های فکری
در رابطه با سرمایه های فکری تا کنون تعریف گوناگونی ارائه شده است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می کنیم:
۱- سرمایه فکری یک موجودیت پیچیده و گریزان است اما زمانی که کشف شود و مورد استفاده قرار گیرد سازمان را قادر می سازید تا با منبعی جدید، در محیط رقابت کند (۲۳).
۲- سرمایه فکری شامل کلیه فرایندها و دارایی هایی است که به طور معمولی و سنتی در ترازنامه نشان داده نمی شود و همچنین شامل آن دسته از دارایی های نا مشهودی مانند علایم تجاری یا برندها و حق امتیاز است که روش های حسابداری مدرن آنها را در نظر می‌گیرد (۵۸).
۳- سرمایه فکری تفاوت میان ارزش بازاری یک شرکت و هزینه جایگزینی دارایی های آن است (۶۲).
۴- سرمایه فکری به مجموعه منحصر به فردی از منابع مشهود و نا مشهود شرکت اطلاق می‌شود (۳۹)
۵- سرمایه فکری، مواد فکری از قبیل دانش و اطلاعات و مالکیت (دارایی) معنوی و تجربه است که باعث ایجاد ثروت می شوند و هنوز تعریف جهان شمولی برای آن وجود ندارد (۶۴).
۶- سرمایه فکری جستجو و پیگیری استفاده موثر از دانش (کالا ساخته شده) در مقایسه با اطلاعات (مواد خام) است ‌ (۲۵).
۷- سرمایه فکری یک دستاورد فکری است که جمع آوری و ساختار دهی شده و برای تولید دارایی های با ارزش تر مورد استفاده قرار می گیرد (۴۷).
۸- سرمایه فکری مجموعه ای از اطلاعات و دانش کاربردی برای خلق ارزش در سازمان است (۳۴).
۹- سرمایه فکری دانش سازمانی وسیع و گسترده ای است که برای هر سازمانی منحصر به فرد است و به آن اجازه می دهد تا به طور پیوسته خود را با شرایط در حال تغییر و تحول انطباق دهد (۵۵).
۱۰- سرمایه فکری، دانش موجود در سازمان است و در دو سطح فردی و سازمانی مطرح می شود که سطح فردی شامل دانش، مهارت و استعداد است و در سطح ساختاری شامل مواردی مانند پایگاه داده خاص هر مشتری، فناوری، روش ها و فرایندهای سازمانی و فرهنگ است (۴۰).
۱۱- سرمایه فکری عبارت است از شایستگی های سازمان که عمدتا با تجربه و تخصص کارکنان آن مرتبط است. در واقع این دانش و تجربه افراد داخل سازمان است که مس تواند ارزش ایجاد کند. این مسئله از طریق فرایند های مبادله دانش و خلق دانش جدید صورت می گیرد. باید توجه داشت که این شایستگی تنها به وسیله افراد و در داخل سازمان ایجاد نمی شود بلکه ممکن است به وسیله یه به واسطه محیطی که سازمان در آن قرار دارد خلق شود (مثلا شبکه همکاری بین شرکت ها در یک منطقه خاص) (۴۱).
۲-۲-۶-۲- طبقه‌بندی سرمایه فکری از دیدگاه‌های مختلف:
۱- بونتیس^[۳۸] (۱۹۹۸)، ابتدا به سه نوع سرمایه انسانی، ساختاری و رابطه ای اشاره کرد و در سال ۲۰۰۰ طبقه بندی خود را به صورت سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری، سرمایه رابطه ای و مالکیت معنوی تغییر داد. منظور از سرمایه انسانی سطح دانش فردی است که کارکنان سازمان از آن برخوردار می باشند و عمدتا ضمنی است. منظور از سرمایه های ساختاری، کلیه دارای های غیر انسانی یا قابلیت های سازمانی است که در جهت بر آورد ساختن نیازها و الزامات بازار مورد استفاده قرار می گیرد. منظور از سرمایه رابطه ای کلیه دانش قرار گرفته شده در روابط سازمان با محیط خود- شامل مشتریان، عرضه کنندگان، مجامع علمی و سایر ذی نفعان- است. به عقیده وی مهم‌ترین جزء سرمایه های فکری، سرمایه رابطه ای است زیرا موفقیت یک سازمان در گر رابطه با ذی نفعان آن است. منظور از مالکیت معنوی، بخشی از دارایی های نا مشهود است که بر اساس قانون، مورد حمایت و شناسایی قرار گرفته است (مانند کپی رایت، حق اختراع و حق امتیاز و سایر حقوق مشابه) (۲۴).
به عقیده بونتیس سرمایه انسانی، منبع نو آوری و نوسازی راهبردی است و از جلسات طوفان فکری، کنار هم گذاردن فایل ها و تجربیات گذشته توسط کارکنان و یه حتی رویا پردازی در سازمان و نیز از طریق بهبود مهارت های شخصی و غیره حاصل می شود.
شکل ۲-۹ : مفهوم سرمایه فکری از دیدگاه بونتیس- ۱۹۹۸
بونتیس همچنین معتقد به وجود روابط میان اجزای سرمایه های فکری است. به این صورت که حتی اگر سازمانی دارای سرمایه انسانی مناسبی باشد اما وضعیت سرمایه ساختاری نا مناسبی داشته باشد، قادر نیست از دانش افراد خود استفاده کند و به تبع آن نمی تواند به سرمایه رابطه ای خود، پاسخ مناسبی دهد (۲۲).
۲- استوارد^[۳۹] (۱۹۹۷)، طبقه بندی خود را به صورت سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای ارائه کرد. در این طبقه بندی، سرمایه انسانی در واقع کارکنان سازمان است که مهم ترین دارای آن به شمار می آید و منظور از سرمایه ساختاری، دانش قرار گرفته شده در فناوری اطلاعات و کلیه حق امتیازها و برند ها است. منظور از سرمایه رابطه ای، اطلاعات مربوط به بازار است که برای جذب و حفظ مشتریان، به کار گرفته می شود. این طبقه بندی تا حدودی با طبقه بندی اولیه بونتیسمشابه است (۶۴).
۳- گران روس^[۴۰] و همکاران (۱۹۹۷) نیز سرمایه های فکری خود را به سرمایه انسانی شامل شایستگی، طرز فکر و چالاکی (زیرکی) فکری و سرمایه ساختاری شامل کلیه ساختارها، فرایندها و مالکیت معنوی سازمانی و دارایی ها فرهنگی و سرمایه ارتباطی شامل روابط ذی نفعان داخلی خارجی یک شرکت طبقه بندی می کند. وی بعد ها یک جزء دیگر به نام سرمایه بازسازی و توسعه را به طبقه بندی خود افزود. این سرمایه شامل حق اختراع ها و تلاش های جدید آموزشی در سازمان است (۵۹).
۴- آرنی بروکینگ^[۴۱] در طبقه بندی خود به دارایی های انسان محور، دارایی های زیر ساختاری، مالکیت معنوی و دارایی ها و تخصص و توانایی های حل مشکل و سبک های رهبری است و منظور از دارایی های زیر ساختاری؛ کلیه فناوری ها، فرایندها و روش شناسی هایی است که سازمان را قادر به فعالیت می سازد. منظور از مالکیت معنوی، حق امتیاز، علائم مارک های تجاری و دانش فنی است و در نهایت منظور از دارایی های بازار، برندها، مشتریان، وفاداری مشتریان و دسترسی به کانال های توزیع است (۲۲)
۵- اسوبی^[۴۲] (۱۹۹۷) طبقه بندی خود را به صورت ساختار داخلی، ساختار خارجی و شایستگی کارکنان ارائه کرده است. این طبقه بندی به نام طبقه بندی ردیابی دارایی های نا مشهود معروف است. منظور از شایستگی کارکنان همان سرمایه انسانی مطرح شده در طبقه بندی های قبلی است. منظور از ساختار داخلی، سرمایه خارجی یا سازمانی است و منظور از ساختار خارجی، سرمایه رابطه ای یا ارتباطی است. البته باید توجه داشت که اسوبی ۴ حوزه رشد و کارایی، پایداری (دوام) و بازسازی را به عنوان هسته اصلی در هر سه جزء ‌معرفی نموده و بر اساس این چارچوب شاخص‌هایی را استخراج کرده است. شکل این طبقه بندی به صورت زیراست.
شکل ۲-۱۰: طبقه‌بندی اسوبی از طریق چارچوب ردیابی دارایی نامشهود
منظور از شایستگی فردی کارکنان، توانایی و ظرفیت آن ها در موقعیت ها و شرایط مختلف است و منظور از ساختار داخلی، فرهنگ رسمس و غیر رسمی سازمان و نیز حق امتیازها، مفاهیم، مدل ها و پایگاه داده ها و سیستم های داخلی است. سرانجام ساختار خارجی شامل روابط سازمان با مشتریان، عرضه کنندگان، شهرت و محبوبیت و برندها است.
به عقیده اسوبی، شایستگی فردی کارکنان (سرمایه انسانی) برای سازمان حیاتی است زیرا بدون وجود آن، سازمان قدر به فعالیت نیست و این شایستگی شامل مهارت ها، آموزش و تجربیات و… است. (۲۱).
۶- اتسوتکه^[۴۳] و همکاران، سرمایه های فکری را به دو دسته کالاهای نا مشهود و شایستگی های نا مشهود تقسیم بندی نمودند. کالاهای نا مشهود، دارایی هایی هستند که می توان آنها را خرید و فروش کرده و به نحو مناسب آنها را حفاظت و ذخیره کرد (نظیر کپی رایت ها، علائم تجاری و طراحی ها، دانش فنی و راز های تجاری و فرانشیزها).
اتسوتکه همچنین معتقد است کالاهای نا مشهود را می توان به شکل عینی تری ارزش گذاری نمود. اما شایستگی های نا مشهود به عوامل متمایز و مشخصی از مزیت رقابتی اطلاق می شود که شرکت را از سایر رقبا، متمایز می کند و شامل شایستگی های نو آوری، شایستگی های ساختاری، شایستگی های بازاری و منابع انسانی است. این شایستگی ها، جزو نرم^[۴۴] و فکری کسب کار هستند و ارزش گذاری بر روی آنها بسیار دشوار است. (۶۲).
۷- طبقه بندی ادوینسون^[۴۵] و مالون^[۴۶] (۱۹۹۷): این دو نفر در طرح ارزش اسکاندیا، سرمایه های فکری را در قالب دو جزء سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری ارائه نمودند.
شکل ۲-۱۱ : طرح ارزش اسکاندیا
در این طبقه بندی، ادوینسون و مالون، سرمایه رابطه‌ای را در زمره سرمایه های ساختاری شناخته و دو سرمایه سازمانی و رابطه ای را زیر مجموعه سرمایه ساختاری در نظر گرفتند. همچنین دو دسته سرمایه فرایندی و نو آوری را به عنوان زیر مجموعه سرمایه سازمانی نیز مطرح کردند.
در این طبقه بندی، سرمایه سازمانی شامل فلسفه سازمان، سیاست ها و سیستم هایی برای استفاده از قابلیت‌های سازمان است. سرمایه فرایندی شامل تکنیک ها، رویه ها و برنامه هایی است که با هدف ارتقا تحول کالاو خدمات پیاده سازی می گردد و سرمایه نو آوری شامل مالکیت معنوی و سایر دارایی‌های نا مشهود دیگر است (۴۶).
۲-۲-۶-۳- تشریح عناصر و اجزای اصلی سرمایه های فکری
۱) سرمایه های انسانی
سرمایه‌های انسانی یکی از مهم ترین اجزای سرمایه های فکری در سازمان ها است زیرا منبع اصلی خلاقیت است. این نوع دارایی ها دانشی ضمنی در افراد سازمان است که یکی از عوامل حیاتی تاثیر گذار بر عملکرد هر سازمانی است. اما باید توجه داشت که وجود این دارایی های دانش محور به تنهایی در تحقق عملکرد یک سازمان کافی نیست. هدف شرکت ها، تبدیل دانش ضمنی به دانش صریح در تمامی سطوح سازمانی است؛ در غیر این صورت امکان خلق هیچ گونه ارزش سازمانی وجود نخواهد داشت. سرمایه انسانی ترکیبی تجمعی از دانش عمومی و حرفه ای کارکنان و توانایی های رهبری و توانایی های حل مسئله و ریسک پذیری است. آنچه از این تعریف مشخص است آن است که سنجش این نوع سرمایه بسیار دشوار است. سرمایه انسانی، خلاقیت عملیاتی دارایی های مشهود (تجهیزات و ابزارها) را ارتقا داده و دارایی های نامشهود را فعال می سازد. در شرکت های موفق به منظور افزایش و بهبود بینش و توانایی ها و تجربیات برای رقابت در محیط متغیر امروزی، سرمایه گذاری های کلانی بر روی کارکنان صورت می گیرد (۳۱). توجه به این نکته لازم است که مالکیت این نوع سرمایه در اختیار شرکت ها نیست و خروج افراد از سازمان منجر به از دست رفتن حافظه سازمانی می شود و این تهدیدی جدی برای سازمان محسوب می‌شود (۲۲). تجربه نشان داده است افزایش توانایی ها و قابلیت های کارکنان دارای اثرات مستقیمی برای نتایج مالی شرکت است و همچنین سرمایه انسانی با عملکرد شرکت رابطه ای مستقیم و قوی دارد (۱۹).
الف) سایر تعاریف سرمایه انسانی

بدین ترتیب بر اساس مقررات قانون ملی شدن موسسات بیمه و موسسات اعتباری، تصدی امر بیمه و اداره دوازده شرکت بیمه ملی شده به دولت واگذار شد و با تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ۲۴ آبان ۱۳۵۸ که طی آن نظام اقتصادی کشور به سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم گردید، صنعت بیمه در جوار شماری از صنایع مهم به صورت مالکیت عمومی از بخش دولتی در اختیار دولت قرار گرفت.
شایان ذکر است که متعاقباً ده شرکت بیمه ملی شده به لحاظ فعالیت نامطلوب در یکدیگر ادغام شدند و شرکت بیمه دانا که از آن پس منحصراً می بایست در بخش بیمه های اشخاص فعالیت می کرد تأسیس گردید. متعاقباً با تصویب ماده واحده ای در مجلس شورای اسلامی بیمه دانا نیز همانند سایر شرکت های بیمه در هر دو بخش بیمه های اموال و اشخاص مجاز به فعالیت شد.
شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری نیز با مشارکت بیمه مرکزی ایران، شرکت های بیمه و بانک‌ها در سال ۱۳۷۳ تأسیس و ابتدا در زمینه بیمه های اعتباری و تضمینی، در چارچوب اساسنامه مصوب فعالیت نمود و بر اساس تبصره ماده ۴ قانون محاسبات عمومی کشور یک شرکت خصوصی محسوب می شود و تنها ترکیب سهامداران آن دولتی می باشد(حسینی،۱۳۹۰، ص۲۳)

تصویب قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری وآشنایی با نهاد نظارت بر بیمه در ایران

در سال ۱۳۵۰ تصویب قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری موجب تغییرات مهمی در نحوه نظارت بر موسسات بیمه شد. بدین ترتیب برای اولین بار در ایران فعالیت های بیمه گری تحت نظارت خاصی درآمد. از جمله نکات حائز اهمیت در قانون مصوب ۱۳۵۰ انتقال اتکایی اجباری از بیمه ایران به بیمه مرکزی ایران است. کلیه موسسات بیمه موظف گردیدند تا ۵۰% از رشته بیمه های زندگی و ۲۵% از سایر رشته‌های بیمه ای خود را نزد بیمه مرکزی ایران اتکایی اجباری نمایند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این قانون هدف از تأسیس بیمه مرکزی ایران، تنظیم، تعمیم و هدایت امر بیمه در ایران و حمایت از بیمه گذاران، بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنها واعمال نظارت دولت بر فعالیت های بیمه اعلام شده است. یکی از وظایف اصلی این موسسه، تعیین ضوابط مربوط به فعالیت شرکت های بیمه است.
تعیین این ضوابط بر عهده شورای عالی بیمه است. این شورا یکی از ارکان اصلی بیمه مرکزی ایران است (ارکان اصلی بیمه مرکزی و وظایف هر یک در ضمیمه ۱ آورده شده است) و وظایف متنوعی دارد. برخی وظایف این شورا عبارت است از:
– تعیین انواع معاملات بیمه و شرایط عمومی بیمه نامه ها و نظارت بر امور بیمه های اتکایی
– تعیین میزان کارمزد و حق بیمه رشته های مختلف بیمه
– تصویب آیین نامه های لازم برای هدایت امر بیمه و فعالیت موسسات بیمه
– رسیدگی و اظهار نامه درباره صدور پروانه تأسیس یا لغو پروانه شرکت های بیمه.
تصمیمات شورای عالی بیمه در هر زمینه تحت عنوان «آیین نامه شورای عالی بیمه» و یا مصوبات موردی تدوین و اعلام می شود.
در کنار وظیفه تعیین ضوابط فعالیت شرکت های بیمه، نظارت بر اجرای صحیح این ضوابط، وظیفه دیگر بیمه مرکزی ایران است. این موسسه وظایف و اختیارات زیر را دارد:
– تهیه اطلاعات لازم از فعالیت کلیه شرکت های بیمه که در ایران کار می کنند.
– ارشاد، هدایت و نظارت بر کار شرکت های بیمه و حمایت از آنها در جهت حفظ سلامت بازار بیمه و تنظیم امور نمایندگی و کارگزاری بیمه و جلوگیری از رقابت ناسالم.
بیمه مرکزی ایران، نظارت بر فعالیت شرکت های بیمه را از طریق واحدهای نظارت فنی و امور نمایندگان و کارگزاران بیمه انجام می دهد.
کارشناسان واحدهای نظارتی این سازمان برای بازدید و رسیدگی به فعالیت شعب و نمایندگی های شرکت های بیمه و کارگزاران به شهرهای مختلف اعزام می شوند. همچنین کارشناسان واحد
«پیش گیری و ایمنی» با عزیمت به برخی مناطق، واحدهای صنعتی و غیر صنعتی را با اصول ایمنی و شیوه پیشگیری از وقوع حوادث آشنا می کنند. گاهی نیز بیمه گذاران در مورد موضوعاتی مانند مبلغ خسارت دریافتی با شرکت های بیمه اختلاف دارند «اداره رسیدگی به شکایات بیمه ای» وظیفه رسیدگی به این شکایات را دارد. اگر اقدامات اداره رسیدگی به شکایات بیمه ای، برای اعاده حقوق قانونی بیمه گذار به نتیجه نرسد و او شکایت خود را نزد مرجع قضایی نیز مطرح کند در مرحله صدور رای، نظر کارشناسی اداره فوق در بیشتر موارد پذیرفته و بر مبنای آن رأی صادر می شود.

ارکان بیمه مرکزی ایران

بخش دوم: پیشینه پژوهشهای انجام شده.

مطالعات داخلی

هرچند کارهای تحقیقاتی حول موضوع تبلیغات و تأثیرگذاری آن در مشتریان بیمه نسبتاً زیادی صورت پذیرفته است، اما بر خلاف آن به احتمال قوی مطالعات تجربی بسیار کمی به طور مستقیم، به موضوع تبلیغات و تاثیرگذاری آن برصنعت بیمه با در نظر گرفتن یک متغیر رابط تحت عنوان واکنش های هیجانی صورت گرفته است. با این وجود محقق پژوهش حاضر سعی نموده به زعم خویش در چارچوب موضوع مورد بررسی حاضر، برخی تحقیقات را بعنوان پیشینه پژوهش معرفی نماید. و بدین وسیله از آن در آخر اجرای پژوهش، جهت مقایسه و تبیین یافته های پژوهش حاضر و مطالعات پژوهش های به ثبت رسیده بهره گیری نماید.
در پژوهشی که توسط قلی پور و همکاران تحت عنوان ارائه مدل سیاست گذاری تبلیغات اثربخشی در صنعت بیمه با رویکرد نقشه شناختی در سال ۱۳۹۱ انجام داده است. مهمترین نتایج تحقیق از این پژوهش بدین گونه بوده است که سیاست گذاری مناسب تبلیغاتی در صنعت بیمه می تواند باعث افزایش ضریب نفوذ بیمه و در نتیجه افزایش امنیت اقتصادی و اجتماعی جامعه شود.
هدف اصلی این پژوهش نیز تایید اجرای مدل سیاست گذاری تبلیغات اثربخش در صنعت بیمه ی کشور و تعیین روابط این اجزاست .برخی دیگر از نتایج این پژوهش حاکی از آن است که ابعاد ششگانه مدل سیاست گذاری تبلیغات اثربخش شامل شرایط علی و مسئله یابی، تدوین و تصویب سیاست ها، شرایط مداخله گر، شرایط زمینه ای ، اجرای سیاست ها، راهبردها و اقدامات و پیامدها و ارزیابی سیاست ها را تایید نموده است و چگونگی ارتباط بین ابعاد مدل نظری را تا حدود زیادی اصلاح و تعدیل کرده است.
فلاحی و همکاران در پژوهشی تحت عنوان بررسی ارتباط متقابل بین تبلیغات، درجه تمرکز و سودآوری در صنایع ایران در سال ۱۳۹۰ به ثبت رسانیده اند. مهمترین نتایج بدست آمده حاکی از آن داشت که متغیرهای شدت تبلیغات، کیفیت تبلیغات، تکرار مداوم تبلیغات، نسبت سود به فروش و تاثیر مثبت و معنی داری بر تمرکز سرمایه داشته و همچنین سودآوری صنایع نیز تأثیر مثبت و معنی دار بر شدت تبلیغات دارد. علاوه بر این یافته های تحقیق، یافته های دیگر حاصل از اجرای این تحقیق اینگونه بوده است که بین متغیرهای شدت تبلیغات، هزینه های تحقیق و توسعه، درجه تمرکز بازار، نرخ رشد فروش صنایع با سودآوری صنایع ارتباط مستقیم برقرار است.
خالقی تبار در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان بررسی تاثیر وابستگی هیجانی مشتریان بر وفاداری و تبلیغات دهان به دهان در خرده فروشی ها در دانشگاه تهران اجرا نموده است که به روش پیمایشی و از طریق سنجش همبستگی صورت پذیرفت. نتایج تحقیق نشان داد که مولفه وابستگی هیجانی- که متاثر از مولفه هایی چون لذت خرید، اعتماد به شرکت، اعتماد به فروشندگان، تبیین خویشتن، موقعیت مکانی، هویت مکانی و توانایی برخورد صمیمانه با مشتریان و فروشندگان بوده است – رابطه مستقیم معنی داری را با تبلیغات دهان به دهان داشته است. و از سویی دیگر مشاهده گردید که رابطه بین وابستگی هیجانی با تبلیغات دهان به دهان قوی تر از رابطه موجود بین وابستگی هیجانی با وفاداری است. همچنین با سنجش مولفه های ورودی به وابستگی هیجانی مشخص گردید که لذت خرید، اعتماد به شرکت، اعتماد به فروشندگان، توانایی برخورد دوستانه با مشتری و توانایی برخورد صمیمی با فروشندگان دارای رابطه معنی دار بوده و تبیین خویشتن ، موقعیت مکانی و هویت مکانی رابطه معنی داری با وابستگی هیجانی ندارند.
پژوهشی تحت عنوان انگیزش های مؤثر بر انتخاب برندها در صنعت بیمه توسط رحمان سرشت و رودانی در سال ۱۳۸۹ صورت گرفته است که خروجی نتایج مهم تحقیق آن بدین شرح بوده است. الف) میان عوامل انگیزشی و انتخاب بیمه گر رابطه معناداری وجود دارد. ب) شفافیت و صداقت در اطلاع رسانی برندها، تجربه شخصی در استفاده از خدمات یک برند، شهرت آن برند و تعامل دهان به دهان با مشتریان ناراضی برند بیمه گر به ترتیب بعنوان مهم ترین محرک های مؤثر بر انتخاب برند در صنعت بیمه بیان شدند.

مطالعات خارجی

واینر در مطالعه ای که اسپیک و جوزف^[۱۲۸] در سال ۲۰۰۷ به ثبت رسانیده اند. سعی نموده اند تاثیر تبلیغات را بر نهادینه شدن صتعت بیمه نشان دهند. هدف اصلی آنها از این تحقیق نشان دادن تاثیر تبلیغات بر برنامه ریزی مشتریان بیمه جهت تمایل در امر بیمه خودرو ، شخص ثالث، حوادث ،بیمه کارفرما و کارگر بوده است. نتایج تحقیق حاکی از آن داشت که تبلیغات موثر بر تلویزیون ، رادیو و پرسشنامه های مکتوب از جمله روزنامه و همچنین اینترنت میتواند تا حدود زیادی مشتریان بیمه را ترغیب و تشویق به سرمایه گذاری در امور بیمه نماید.
پترویچی و مارینو^[۱۲۹] مطالعه جالبی با هدف بررسی عوامل تعیین کننده یا شرایط علی تاثیرگذار بر باورها و نگرش های مصرف کنندگان و رابطه آنها با تبلیغات در کالاها و خدمات را به پایان رساند . ماحصل نتایج این مطالعه که در دو کشور رومانی و بلغارستان انجام گردید. بدینگونه بوده است که هر دو کشور دیدگاه نسبتا مثبتی به تبلیغات بعنوان ابزار آگاهی رسانی درباره ی کالاها و خدمات جدید به مصرف کنندگان دارند. تفاوت اصلی بین باورها و نگرش نسبت به تبلیغات در این دو کشور این است که در کشور بلغارستان دست یابی به اطلاعات درباره کالاها و خدمات، نگرش عمومی نسبت به تبلیغات را شکل می دهد. اما در رومانی تبلیغات منحصراً جنبه سرگرمی دارد و مهمترین دلیل توجه به تبلیغات را موجب می شود.
مارتین^[۱۳۰] در مطالعه خود به بررسی همزمان روابط بین متغیرهای تمرکز بازار،شدت تبلیغات و سودآوری صنایع میپردازد. وی در این مطالعه به این نتیجه رسید که متغیرهای تمرکز، شدت تبلیغات از مهمترین متغیرهای مهم و تأثیرگذار بر سودآوری صنایع محسوب می شوند.
یکی دیگر از پژوهش های مرتبط با موضوع ، مطالعه انجام شده کاتلین مورتیمور^[۱۳۱] در زمینه شناسایی مولفه های اثربخش تبلیغات خدمات است. مورتیمر در این بررسی ، تعدادی از تبلیغات پخش شده در بریتانیا را بر اساس دو حوزه الف) استفاده از جاذبه های منطقی یا احساسی در تبلیغات و ب) وجود سه ابزار اجرای تبلیغ شامل نمایش فیزیکی، مستندسازی و نشان دادن شخص ارائه دهنده خدمات تحلیل کرد. در این مطالعه تبلیغات ارائه شده شش شرکت از جمله شرکت فریزل در صنعت بیمه^[۱۳۲] ای ای^[۱۳۳] ، شرکت هالیفاکس^[۱۳۴] در صنعت بانکداری، اُرنج^[۱۳۵] در زمینه خدمات شبکه تلفن همراه، پیتزا هات^[۱۳۶] در زمینه سرویس غذاهای آماده و شرکت بارکلی کارد^[۱۳۷] در صنعت کارت اعتباری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحقیق مذکور نشان می دهد که مشتری برای خرید خدمات، همواره در پی دلایل منطقی و عقلایی نیست و مشاهده ی مفهوم زندگی واقعی نشان دادن سودمندی و منافع ملموس خدمات در تبلیغ، می تواند محرکی قوی برای تصمیم به خرید مشتری باشد، میزان مستند سازی در تبلیغات اثربخش پایین است و به طور عمده فضای فیزیکی واقعی ارائه خدمات در تبلیغ نمایش داده می شود.
تا کوچی و فیشیو^[۱۳۸] پژوهشی را در زمینه رابطه محتوای کیفی تبلیغات و میزان نفوذ و ترغیب ، به عنوان یکی از اجزای اثربخشی تبلیغات را در کشور ژاپن به ثبت رسانیده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه میزان نفوذ تبلیغاتی با محتوی کیفی تبلیغات،تداوم تبلیغات،الگوی در معرض تبلیغات قرار گرفتن و جدید یا قدیمی بودن محصول مورد تبلیغ است. نتایج نشان داد که تبلیغات مثبت نسبت به تبلیغات با پیام منفی، نفوذ بیشتری در مصرف کنندگان ایجاد می کندو تمایل آنان را نسبت به کاری افزایش می دهد. برخی دیگر از نتایج تحقیق حاکی از آن داشت که تبلیغات مداوم و زنجیره ای را که در آن ، یک فرد ثابت با یک لحن صوتی ثابت پیام تبلیغات را بیان می کند، نسبت به تبلیغات غیرمداوم و مقطعی ، نفوذ بیشتری در مصرف کننده دارد. یافته های پژوهش همچنان نشان می دهد که در معرض تبلیغ قرار گرفتن طولانی نیز می تواند نفوذ تبلیغ در مشتری را افزایش دهد. در نهایت اینکه تبلیغات در زمینه ی کالاهای موجود نسبت به کالاهای جدید، میزان نفوذ و ترغیب بیشتری را در مصرف کنندگان ایجاد می کند.
یورت و کوت(۱۹۸۹^[۱۳۹]) نیز درمطالعه خود با بهره گرفتن از سیستم معادلات همزمان و روش حداقل مربعات سه مرحله ای به بررسی روابط بین متغیرهای تمرکز، شدت تبلیغات، هزینه های تحقیق و توسعه و سودآوری در صنایع تولیدی آمریکا پرداختند. نتایج این مطالعه حاکی از آن تاثیر مثبت متغیرهای هزینه های تحقیق و توسعه و شدت تبلیغات بر سودآوری بوده و رابطه علی یک طرفه از سوی شدت تبلیغات به سودآوری در این صنایع برقرار می باشد.

جمعبندی

جمعبندی پیشینه تجربی و نظری تحقیق

نخستین نکته ای را که می توان دررابطه با جمعبندی پیشینه های تجربی این پژوهش خاطرنشان ساخت این است که اکثر موضوعات به صورت دو متغیر مستقل یا وابسته به تبیین موضوع در زمینه تبلیغات و تاثیرگذاری آن در مشتریان یا مصرف کنندگان پرداخته اند. علی الیحال بیشتر تحقیقات داخلی تاثیرگذاری تبلیغات را از جهات شدت و کیفیت آن بر تمرکز سرمایه معنادار و مثبت نشان داده اند. همچنین در تحقیقات دیگری نیز تاثیر وابستگی هیجانی با تبلیغات دهان به دهان نیز در برخی تحقیقات بعمل آمده از سوی محققان نشان داده شد.
همچنین جمعبندی تحقیقات تجربی در خارج از کشور اینگونه بوده است که متغیرهای تمرکز، شدت تبلیغات از مهمترین متغیرهای مهم و تأثیرگذار بر سودآوری و رونق صنایع از جمله صنعت بیمه و شرکت های گوناگون داشته است. همچنین رونمایی و تبلیغ در زمینه تبلیغات در زمینه ی کالاهای جدید میزان نفوذ و ترغیب بیشتری را در مصرف کنندگان ایجاد می کند. همچنین در این نوع مطالعات تاثیر مثبت متغیرهای هزینه های تحقیق و توسعه در کنار تبلیغات منجر به بهبود فضای کسب و کار ، رونق کالاهای تولید شده و سود شرکتها می گردد.

جمعبندی پیشینه نظری تحقیق

جمعبندی نظریات مربوط به ارتباط بین تبلیغات، واکنش های هیجانی و تمایل به برنامه ریزی رفتاری مشتریان بیمه را می توان اینگونه تشریح نمود با توجه به اینکه تبلیغات می تواند با افزایش یا کاهش درجه تمرکز، عامل ایجاد انحصار یا رقابت در بازار تلقی شود و همچنین در کشش قیمتی تقاضا باعث تغییر قیمت ها شود. و در ادامه با تغییر موانع ورود به بازار منجر به ایجاد انحصار یا ارتقای رقابت شده و عامل افزایش سودآوری شرکت های تبلیغ کننده و نیز افزایش سهم بازار گردد، بحثی است که در نظریات مطرح شده بویژه در مبحث شدت تبلیغات و فروش قابل اعتبار و پذیرش است. بدینصورت که نظریه پردازانی از قبیل دنسی، یا فیلسوف آمریکایی چارلز سندرس پیرس^[۱۴۰] که به نوعی از اندیشمندان علم ارتباطات محسوب می شوند، اعتقاد دارند یکی از هدف های عمده برای به کار گیری تصویر در فعالیت های تبلیغاتی، ایجاد واکنش یا به تعبیر روان شناختی آن برانگیخن پاسخ در میان مخاطبان است. از فیلم های تبلیغاتی چنین استنباط می شود که گویی آنچه نشان داده شده است، حقیقتا مصداق بیرونی دارد و چنین چیزی رخ داده و یا ممکن است رخ دهد. در واقع هدف تصاویر تبلیغاتی تنها مجذوب کردن مخاطبان نیست، بلکه ایجاد رفتاری است که انتظار می رود در محل و موقعیت دیگری مانند فروشگاه و برندها به وقوع بپیوندد. تصاویر تبلیغاتی به خودی خود، افراد را به انجام کاری وادار نمی کنند، بلکه این تعابیر ذهنی ناشی از این تصاویر است که نقش متقاعدکنندگی دارند. این تعابیر ذهنی اگر چه در نتیجه نگاه کردن به تصاویر برانگیخته می شونداما به طور کامل زاییده تصویر نیستند.
تصاویر تبلیغاتی سه نقش عمده را پی می گیرند. اول اینکه با شبیه سازی و به تصویر کشیدن صورت و اندام انسان و یا هر چیز دیگری که با انگیزه های بنیادی ارتباط دارند به برانگیختن هیجانات دامن می زنند. دوم اینکه از چیزید که گویی محقق است و یا واقعا اتفاق افتاده یک مدرک تصویری به ظاهر مستند به دست می دهند وسوم اینکه در هر حال می توانند میان محصول و تصاویر یک نوع ارتباط ضمنی و پنهان برقرار کنند. تبلیغ کنندگان می توانند پاسخ های شدیدی در ما برانگیزانند. پاسخ هایی که دستیابی به آن جز از راه تصویری میسر نیست، مانند احساس آسایش و آرامشی کسی را که با بهره گرفتن از محصولاتشان بدان دست یافته است. و با محصولات دیگر قابل مقایسه نیست. نشانه های شمایلی ، این امکان را برای تبلیغ کنندگان فراهم می سازند که بتوانند به طیف وسیعی از پاسخ های هیجانی دست یافته و واکنشهای مورد انتظار را در میان مخاطبان برانگیزند. و در نهایت در فرایند متقاعدسازی و برنامه ریزی رفتاری آنها نقش بسزایی ایفا نماید.
بر این اساس با توجه به نظریه های مذکور که ترکیبی از نظریه های پیتردراکر، روانسکرفت ،بین ،چادوری و همچنین چارلز سندرس پیرس و دنسی بعنوان نظریه پرداز حوزه تبلیغات، فروش و واکنشهای هیجانی میباشد، فرضیات تحقیق استخراج شدند.
فصل سوم:
روش شناسی تحقیق

مقدمه

پژوهش را میتوان علمی منظم دانست که در نتیجه آن پاسخهایی برای سوال‌های مورد نظر مطرح شده پیرامون موضوع پژوهش بدست می‌آید. همچنین روش پژوهش به عنوان فرایندی نظام‌مند برای یافتن پاسخی به پرسش یا راه‌حلی برای مسالهای قلمداد شده است. در این فصل روش پژوهش، روش گردآوری اطلاعات، جامعه آماری، ابزار سنجش، روایی و پایایی پرسشنامه، روش نمونهگیری و تعیین حجم نمونه و روش های آماری که در انجام این پژوهش بکارگرفته شدهاند، مورد بررسی قرار میگیرد.

نوع روش تحقیق

الف) روش تحقیق بر حسب هدف:
چون در تحقیق حاضر محقق به دنبال تاثیر تبلیغات تلویزیون بر واکنش های هیجانی و تمایل به برنامه‌ریزی رفتاری مشتریان بیمه ایران است، لذا می‌توان ادعا نمود که تحقیق حاضر از نظرهدف ، یک تحقیق تحلیلی- همبستگی و مقطعی می باشد.
ب) روش تحقیق بر حسب نحوه اجراء:
پژوهش حاضر بر حسب نحوه اجراء از نوع پیمایشی خواهد بود.
ج) روش تحقیق بر حسب نتیجه:

• منابع ردیف دوم که به واسطه آن، برخی مقاله ها و کتاب‌های دیده نشده، معرفی شده است دارای اشتباهات و کاستی‌های بسیاری است و به طور کامل ازچهارچوب شیوه‌های علمی کتاب شناسی خارج است و چه بسا این اشتباهات در نام نویسنده و اثر هم به‌چشم می‌خورد. و به دلیل نبود منبعی معتبر درباره معرفی مستند این نام‌ها، سال‌ها این نام‌ها به اشتباه تکرار می‌شود.

• بسیاری از مجلات فرسوده شده‌اند و دیگر امکان استفاده از این سرمایه‌های ارزنده نیست.

• مجلات برون مرزی که به زبان فارسی نوشته شده‌اند، در مراکز معتبر داخل کشور به گونه بسیار ناقص وجود دارد.

• دانشگاه‌ها هنوز خود را موظف نداسته‌اند که پایان‌نامه‌های خود را به مرکز اطلاعات علمی معرفی کنند.

۸ـ پیشنهادها:

• دادن آزادی عمل به پژوهنده در عرصه استفاده از مراکز گوناگون علمی و تحقیقی چه در ورود به این مراکز و چه استفاده مستقیم از مخزن بسته.

• هر کتابخانه‌ای خود را موظف بداند تا ارتباط مشترکی با سایر کتابخانه‌ها از طریق شبکه اینترنت داشته باشد.

• از این پس کلیه کتاب شناسی‌ها ملزم به نگارش علمی مواد معرفی شده باشند. و این نشانه احترام به دانش کتابداری، در راستای علم اطلاع‌رسانی است.

• مراکز معتبر اسناد و مدارک مجلات موجود در خود را تکمیل کنند. قسمتی از این کار در داخل کشور و با برقراری ارتباط با سایر مراکز دانشگاهی و کتابخانه‌های موجود، حتی با گرفتن میکروفیلم و زیراکس از اصل مجله امکان‌پذیر است.

• تهیه میکروفیلم از برخی مجلات فرسوده یا مجلاتی که محدودیت استفاده از برخی مطالب آن وجود دارد؛ بسیار ضروری به نظر می‌رسد.

• ملزم کردن دانشگاه‌ها و دانشجویان در معرفی پایان‌نامه خود به مرکز اطلاعات علمی، به جهت اهمیتی که این بخش از منابع دارد.

• ایجاد یک کتابخانه اختصاصی دستور زبان فارسی در دانشکده‌های معتبر زبان و ادبیات فارسی کشور که کلیه مقالات درج شده در مجله‌ها و روزنامه‌ها و اینترنت و کتاب‌های موجود در زمینه دستور و هرگونه فعالیت انجام شده را به طور کامل در خود جای داده باشد.

۸ . ایجاد یک سایت مستقل به نام دستور زبان فارسی می‌تواند در سرنوشت دستور زبان فارسی مؤثر باشد.

• • گردآورندگان فهرست مستند مشاهیر و مؤلفان، سعی کنند نام نویسندگانی را که در عرصه نویسندگی ـ چه مقاله‌نویسی و چه در نوشتن کتاب ـ حتی برای یک‌بار ظاهر شوند؛ در این فهرست بگنجانند و آخرین تغییراتی را که در نام‌ها رخ می‌دهد؛ بنگارند.

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فهرست منابع و مآخذ
الف ـ کتاب‌ها:
۱ـ فهرست کتاب‌های فارسی چاپی از آغاز تا آخر سال ۱۳۴۵ بر اساس فهرست خانبابا مشار و فهارس انجمن کتاب. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۵۲، ج۲.
۲ ـ آذرنگ، عبدالحسین. فرهنگ اصطلاحات دکومانتاسیون. تهران: مرکز اطلاعات علمی، ۱۳۵۹.
۳ـ آرین‌پور، یحیی. از صبا تا نیما. ج ۱: بازگشت * بیداری. تهران: زوار، ۱۳۷۵.
۴ـ اچیسون، جین. زبان شناسی همگانی. ترجمه حسین وثوقی. [ویرایش ۲]. تهران: علوی، ۱۳۷۰.
۵ـ افشار، ایرج. فهرست مقالات فارسی در زمینه تحقیقات ایرانی. ج ۴: ۱۳۵۱ـ۱۳۶۰. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۹.
۶ـ انوار، پروین (استعلامی). مأخذشناسی و استفاده از کتابخانه. ویرایش ۴. تهران: زوار، ۱۳۷۵.
۷ـ انوشه، حسن، ویرایشگر. فرهنگ‌نامه ادبی فارسی، دانشنامه ادب فارسی، ج ۲: فرهنگنامه ادبی فارسی (گزیده اصطلاحات، مضامین و موضوعات ادبی). تهران: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۷۶.
۸ ـ باطنی، محمدرضا. نگاهی تازه به دستور زبان. [بی‌جا]: آگاه، [بی‌تا].
۹ـ باقری، مهری. مقدمات زبان شناسی. ویرایش ۲. تبریز: دانشگاه تبریز، ۱۳۷۱.
۱۰ـ برومند، فیروزه. راهنمای تدوین کتاب شناسی. [تهران]: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان مدارک، ۱۳۶۸.
۱۱ـ برهان، حسین بن خلف [برهان تبریزی]. برهان قاطع. به اهتمام محمد معین. تهران: ابن سینا، ۱۳۴۲، ج ۲.
۱۲ـ تراکس، دیونوس. فن دستور. ترجمه کوروش صفوی. تهران: هرمس، ۱۳۷۷.
۱۳ـ تسبیحی، غلام‌‍‌حسین. نگرشی جامع بر جهان کتاب شناسی‌های ایران. تبریز: نیما، ۱۳۶۵.
۱۴ـ جمال‌الدین انجو، حسین بن فخرالدین حسین. فرهنگ جهانگیری. ویراسته رحیم عفیفی. مشهد: دانشگاه مشهد، ۱۳۵۱، ج ۱.
۱۵ـ حری، عباس. آیین گزارش‌نویسی. تهران: دبیرخانه هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۳۷۱.
۱۶ـ ــــــ . آیین نگارش علمی. تهران: دبیرخانه هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۳۷۸.
۱۷ـ ــــــ . مراجع و بهره‌گیری از آنها. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا، ۱۳۵۶.
۱۸ـ حسن لاریجانی، حجت‌الله. مرجع شناسی عمومی. ویراستار محمد کاظم بهنیا، شهرام رجب‌زاده. تهران: آن، ۱۳۸۱.
۱۹ـ حسین، محمد بشیر. فهرست مخطوطات شیرانی. لاهور: اداره مخطوطات پاکستان و دانشگاه پنجاب، ۱۹۷۵ م، ج ۳.
۲۰ـ خطیب رهبر، خلیل. دستور زبان فارسی برای پژوهش دانشجویان و ادب‌دوستان در آثار شاعران و نویسندگان بزرگ ایران. تهران: مهتاب، ۱۳۸۱.
۲۱ـ خیام‌پور، عبدالرسول. دستور زبان فارسی. تبریز: کتابفروشی تهران، ۱۳۵۲.
۲۲ـ دایی جواد، محمد رضا. دستور زبان فارسی و راهنمای تجزیه و ترکیب. اصفهان: کتابفروشی مشعل، ۱۳۴۴.
۲۳ـ الزینیمی، محمدبن حکیم. منهاج الطلب کهن‌ترین دستور زبان فارسی. به کوشش محمد جواد شریعت. اصفهان: مشعل، ۱۳۶۰.
۲۴ـ ساغروانیان، جلیل. فرهنگ اصطلاحات زبان شناسی موضوعی ـ توصیفی. مشهد: نشر نما، ۱۳۶۹.
۲۵ـ سروری، محمد قاسم بن حاجی محمد [سروری کاشانی]. مجمع الفرس. به کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: علی اکبر علمی، ۱۳۴۰، ج ۲.
۲۶ـ سلطانی، پوری؛ راستین، فروردین. اصطلاح‌نامه کتابدرای فارسی به انگلیسی، انگلیسی به فارسی. ویرایش ۲. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۲.
۲۷ـ ـــــــ . دانشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: فرهنگ معاصر، ۱۳۷۹.
۲۸ـ شاد، محمد پادشاه. فرهنگ آنندراج. تهران: کتابفروشی خیام، ۱۳۳۶، ج۳.
۲۹ـ صدر حاج سیدجوادی، حسن [کمال حاج سید جوادی]. دستور زبان فارسی در شبه قاره هند. تهران: روزگار، ۱۳۸۰.
۳۰ـ صفا، ذبیح‌الله. تاریخ ادبیات ایران، ج ۱: خلاصه جلد اول و دوم تاریخ ادبیات در ایران. تهران: ققنوس، ۱۳۷۴.
۳۱ـ صفوی، کوروش. درآمدی بر زبان شناسی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰.

نسبت جنسی و سنی جمعیت شهرستان شهرکرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰، بصورت نمودار ۳-۴ می باشد.
نمودار۳-۴- نسبت جنسی و سنی جمعیت شهرستان شهرکرد(سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ۱۳۹۰)
۳-۱۰-۳-۳- وضعیت باسوادی
وضعیت باسوادی شهرستان شهرکرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰، بصورت نمودار ۳-۵ می باشد.
نمودار۳-۵-وضعیت باسوادی شهرستان شهرکرد(سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ۱۳۹۰)
۳-۱۰-۳-۴- مذهب، گویش و زبان
زبان مردم شهرکرد فارسی است که با لهجه شهرکردی تکلم می‌شود. مردم بومی شهرکرد دارای لهجه‌ای خاصی هستند که با وجود مفهوم بودن واژگان آن برای افراد غیر بومی، کلمات آن دارای آهنگ ادای خاصی است که لهجه شهرکردی را از گویش معیار فارسی متمایز می‌سازد. در میان ساکنین محلی شهرکرد، لهجه مردمان بومی شهرکرد به لهجه دهکردی معروف است که تا حدودی مشابه برخی زیر لهجه‌های اصفهانی اما بسیار غلیظ تر از آن است. لهجه دهکردی سرشار از واژه‌های بسیار قدمت داری است به طوری که پسوند ‘اولی’ (OLE) در حال حاضر فقط در لهجه دهکردی رایج است، به طور مثال در این لهجه به خاک‌آلود، “خاکولی” می‌گویند (حوزه هنری استان چهارمحال وبختیاری، ۱۳۹۰).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

دین مردم شهرکرد اسلام و مذهب آنان نیز تشیع است و از مکانهای مذهبی این شهر می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
امام زاده دوخاتون شهرکرد در مرکز شهر واقع است و در قدیم هسته اصلی شهر بوده‌است.این دو امام زاده واجب التعظیم فرزندان جناب ابراهیم مجاب هستند که قبر این بزرگوار در کربلای معلی و حرم امام حسین (ع) می باشد.
امامزاده سبز پوش شهرکرد در غرب شهرکرد واقع است.
مصلی بزرگ امام خمینی شهرکرد. مصلی بزرگ امام خمینی شهرکرد در زمینی به وسعت۲۲۰۰۰ متر مربع ساخته شده که مساحت زیر بنای مجتمع و مصلا ۳۳۷۴۳ متر مربع است. این مجموعه دارای ۵ کاربری فرهنگی بنام‌های مصلای نماز جمعه – مجموعه فرهنگی مهدیه- کتابخانه – سالن اجتماعات و پژوهشکده قرآنی می‌باشد.
۳-۱۰-۳-۵- مهاجرت
وضعیت مهاجران وارد شده به شهرستان شهرکرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰، بصورت نمودار ۳-۶ می باشد.
نمودار۳-۶- وضعیت مهاجرت شهرستان شهرکرد(سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ۱۳۹۰)
۳-۱۰-۳-۶- اشتغال
وضعیت اشتغال در شهرستان شهرکرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰، بصورت نمودار ۳-۷ می باشد.
نمودار۳-۷-وضعیت اشتغال در شهرستان شهرکرد(سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ۱۳۹۰)
۳-۱۰-۳-۷- وضعیت اقتصادی
بخش کشاورزی
از حدود ۱۳۱۲هزار تن تولیدات کشاورزی استان شهرستانهای بروجن با تولید۳۴۲ هزار تن (۲۶درصد ) ، شهرکرد با تولید ۳۰۶ هزارتن (۲۳درصد) ، لردگان با تولید ۱۷۲ هزار تن(۱۳ درصد ) ،کیار با تولید۱۳۶هزار تن (۱۰ درصد ) فارسان با تولید ۱۱۰ هزار تن(۸درصد ) ، کوهرنگ با تولید ۷۳ هزار تن ( ۶ درصد ) ،بن باتولید ۶۳ هزارتن(۵ درصد)، سامان با تولید ۶۰ هزارتن (۵ درصد) و اردل با ۵۰ هزارتن ( ۴ درصد) به ترتیب مقامهای اول تا نهم را دارا می باشند(آمار سازمان جهاد کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری، ۱۳۹۳).
بخش صنعت
اقتصاد سنتی شهرکرد مبتنی بر قالی بافی، نمد مالی، گیوه دوزی، قفل سازی و کوره‌های آجر پزی است که امروزه با توجه به صنعتی تر شدن جامعه از اهمیت آن کاسته شده است. در حال حاضر صنایع بزرگ و کارخانه‌های مهمی در نزدیکی شهرکرد واقع شده‌اند که عده زیادی از ساکنان شهرکرد و حومه در آن‌ها مشغول به کار هستند، مهمترین این صنایع عبارتند از:
فولاد زاگرس شهرکرد
صنایع فولاد فرخ شهر
لوازم خانوادگی برفاب شهرکرد
سیمان شهرکرد
گاز کربنیک شهرکرد
نساجی حجاب شهرکرد
صنایع شیر و لبنی شهرکرد
همچنین تعداد زیادی از ساکنان شهرکرد در مشاغل خدماتی دولتی و خصوصی مشغول به کار هستند.
در سال ۱۳۹۲، کارخانه سیمان شهرکرد برای دومین سال متوالی مقام نخست تولید سیمان کشور را کسب کرد(خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۱۲/۲/۱۳۹۲).
حمل ونقل
وسایط حمل و نقل عمومی
سازمان اتوبوسرانی شهرکرد و حومه برای خدمات رسانی به مردم ۱۵۰ دستگاه اتوبوس در اختیار دارد که در تمام مسیرهای شهری تردد دارند. در خصوص تاکسی رانی، علاوه بر حضور دو سیستم تاکسی بی‌سیم هماهنگ با سامانه یکپارچه کشوری (۱۸۳۳) و دیگری (۱۸۰۰)، نزدیک به ۱۵۰۰ تاکسی گردشی، خط ویژه (مانند تاکسی فرودگاه و تاکسی پایانه مسافربری)، تاکسی بانوان، دفتر تاکسی تلفنی و مسافربرهای شخصی در شهر فعالیت دارند (شهرداری شهرکرد، ۱۳۹۲).
فرودگاه
فرودگاه بین‌المللی شهرکرد در جنوب شهر واقع شده‌است. از این فرودگاه پروازهایی در مسیرهای ورودی و خروجی و پروازهایی هفتگی در داخل کشور و به خارج از کشور از جمله کویت و سوریه صورت می‌گیرد. گستره پروازها به نحوی است که حتی پرواز شهرکرد-کویت این استان تمام صندلی‌های خالی را که از مقصد تهران-شهرکرد-کویت است را پر کرده. و به عنوان پرواز استراتژیک محسوب می‌شود.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱-مقدمه
در این فصل به تجزیه و تحلیل داده های حاصل از ابزارهای اندازه گیری پرداخته شده است.یافته های پژوهش براساس فرضیه های پژوهش ارائه شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها علاوه بر استفاده از آمار توصیفی، از روش های آمار استنباطی رگرسیون خطی و آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
۴-۲-بررسی ویژگی های جمعیت شناختی گروه نمونه
در این قسمت به بررسی ویژگی های جمعیت شناختی گروه نمونه پرداخته می شود. توزیع فراوانی گروه نمونه براساس سن مخاطبین در نمودار ۴-۱ ارائه شده است. همانطور که مشاهده می شود، بیشترین فراوانی یعنی ۳۴ درصد را افراد مخاطب با سن ۲۰ سال به بالا تشکیل داده اند.
نمودار ۴-۱- فراوانی گروه نمونه بر اساس سن مخاطبین
توزیع فراوانی گروه نمونه براساس میزان تحصیلات در نمودار ۴-۳ ارائه شده است. همانطور که مشاهده می شود، بیشترین فراوانی یعنی ۴۱ درصد را افراد با مدرک دیپلم تشکیل داده اند.
توزیع فراوانی گروه نمونه براساس نوع شغل در نمودار ۴-۴ ارائه شده است. همانطور که مشاهده می‌شود، ۶۷درصد افراد شغل کارمندی دارند و ۳۷ درصد نیز دارای شغل آزاد هستند.
نمودار ۴-۳- فراوانی گروه نمونه بر اساس میزان تحصیلات
نمودار ۴-۴- فراوانی گروه نمونه بر اساس نوع شغل
در این قسمت به ارائه پاسخهای سوالات پرسشنامه پژوهش پرداخته می شود. که بر این اساس جداول زیر اطلاعات جامعی در خصوص پاسخ ها ارائه نموده است.
جدول۴-۱-آمار توصیفی سوال اول: به نظر شما بیشترین بینندگان شبکه جهان بین در چه سنی قرار دارند؟