خوانده

مشخصات

زوج

وکیل یا نماینده قانونی

در صورت وجود

تعیین خواسته و بهای آن

استرداد جهیزیه و وسایل شخصی مقوم به ………. ریال بدواً صدور قرار تأمین خواسته، با احتساب خسارت دادرسی

دلایل و منضمات دادخواست

۱-تصویر مصدق عقدنامه ۲- سیاهه مورخ …… ۳- اظهارنامه شماره ….. ۴- تصویر مصدق صورت‌جلسه تحویل جهیزیه ۵- فهرست وسایل شخصی

ریاست محترم دادگاه خانواده………………………..
با سلام، احتراماً به استحضار می­رساند این‌جانب به دلالت سند نکاحیه شماره ……..، تنظیمی در دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره ……… تهران/……… در تاریخ…………. به عقد نکاح رسمی و قانونی خوانده درآمدم و وفق سیاهه تنظیمی مورخ……… تمامی اقلام مندرج در آن به‌عنوان جهیزیه اینجانب، به‌طور امانی به منزل مشترک منتقل و به خوانده تحویل و سپرده شد به نحوی که با امضای ذیل آن، اقرار و اعتراف به دریافت آن نموده علاوه بر این هدایای تقدیمی اقوام اینجانب در مراسم پاتختی نیز به‌عنوان وسایل شخصی (جهیزیه تکمیلی اینجانب) به همراه طلاجات و وسایل شخصی به ترتیب فوق به منزل مشترک، منتقل و به نامبرده سپرده شده است به نحوی که اظهارنامه ابلاغی شماره …….. مورخ …………. به خوانده و گواهان، مؤید این مدعاست و وی باوجود ابلاغ رسمی مراتب از استرداد آن‌ها به اینجانب خودداری کرده است علیهذا به جهت خوف تعدی و تفریط نسبت به جهیزیه، طلاجات و وسایل شخصی بنده تقاضا و استرداد جهیزیه و وسایل شخصی اینجانب به شرح مندرج ر سیاهه و فهرست اعلامی، بدواً صدور قرار تأمین خواسته مستنداً به بند ب ماده ۱۰۸ و قسمت اخیر ماده ۱۱۷ قانون آئین دادرسی مدنی با احتساب کلیه خسارات و هزینه­ های دادرسی مورد استرعاست.
با احترام (خواهان: زوجه)
محل امضا – مهر – انگشت

شماره و تاریخ ثبت دادخواست
……………………………………………..

شعبه ………………….. دادگاه عمومی
…………………………… رسیدگی فرمائید
نام و نام خانوادگی مقام ارجاع کننده……
تاریخ ………………………… امضا

بنابراین دادخواست استرداد جهیزیه دارای تشریفاتی است و دادخواست تنظیمی باید به دادگاه خانواده ارائه شود پس از ثبت و ارجاع به شعبه، ازنظر شکلی موردبررسی دفتر دادگاه قرار داده می­ شود و در صورت کامل بودن با دستور قاضی دادگاه توسط منشی شعبه برای رسیدگی تعیین وقت شده و این امر برای رسیدگی به خواسته زوجه به زوج ابلاغ می­ شود. دادگاه در وقت تعیین شده به دلایل و مدارک ارائه‌شده، رسیدگی و اظهارات طرفین را استماع و در وقت مقرر اقدام به صدور رأی می­ کند. رأی اصداری قابلیت اعتراض و رسیدگی در مرجع تجدیدنظر را داراست پس از صدور رأی در مرجع تجدیدنظر یا عدم اعتراض به رأی در مهلت قانونی بیست‌روزه، رأی را قطعی و برای طرفین لازم‌الاجرا است (بنی اسد, ۱۳۹۳).

مبحث دوم: امتناع زوج از استرداد جهیزیه و برخورد قانون با مرد بی‌اعتنا به جهیزیه
گفتار اول: امتناع زوج از استرداد جهیزیه
چنانچه زوج از استرداد جهیزیه امتناع کند، از تاریخ امتناع، احکام امین بر او مترتب نخواهد شد و ضامن خواهد بود و ماده ۶۳۱ قانون مدنی^[۲۶] در صورت امتناع زوج به استرداد جهیزیه اعمال می­ شود؛ بدین نحو که هرگاه کسی مالی را به‌عنوان امین در تصرف داشته باشد ضامن نیست اما در صورت استحقاق مالک به استرداد، از تاریخ مطالبه او و امتناع متصرّف با امکان رد، متصرّف مسئول تلف هر نقص یا عیبی خواهد بود اگرچه مستند به فعل او نباشد، در نتیجه از لحظه مطالبه زوجه، زوج باید عین جهیزیه را مسترد کند، در غیر این صورت مسئول استرداد عین و در صورت تلف شدن آن، مسئول پرداخت قیمت جهیزیه خواهد بود. ازنظر کیفری زمانی می­توان فرد را مسئول دانست و به‌تبع آن وی را مجازات کرد که در قانون به‌طور صریح مجازات مشخصی برای انجام یا عدم انجام فعل در نظر گرفته‌شده باشد برخلاف امور حقوقی، قیاس (یعنی هنگامی‌که دو موضوع مشابه باشند نتیجه یک موضوع دیگر استنباط شود) در امور کیفری مرسوم نبوده و غیرقانونی است. به‌این‌ترتیب با توجه به عدم در نظر گرفتن ضمانت اجرای کیفری برای عدم استرداد جهیزیه، این امر «عدم استرداد» جرم محسوب نمی­ شود و فاقد آثار کیفری است (بنی اسد, ۱۳۹۳).
گفتار دوم: برخورد قانون با مرد بی‌اعتنا به جهیزیه
جهیزیه به‌عنوان امانت در اختیار مرد قرار می­گیرد، اگر مرد در استفاده از این وسایل روزی به آن‌ها آسیب رسانده و آن‌ها را بشکند همسر وی می ­تواند با مراجعه به دادسرا و طرح شکایت، از همسر خود شکایت کیفری کند؛ البته اگر از بین رفتن جهیزیه غیرعمدی باشد، دردسری متوجه مرد نیست. ممکن است کل وسایل برقی زن در اثر نوسان برق بسوزد، در چنین حالتی مرد موظف است برای ادامه زندگی مشترک وسایلی متناسب با شأن زن تهیه‌کرده و در خانه او قرار دهد اما اگر مثلاً مردی عمداً کاری انجام دهد که برق دچار نوسان شده و وسایل الکترونیکی زن بسوزد، قانوناً مجرم است. یا اگر در ماشین لباس­شویی ۱۰ کیلویی، ۲۰ کیلو لباس بریزد و باعث خرابی آن شود، موظف به تأمین عین آن وسیله برای همسرش است زیرا مطابق قانون در استفاده از این وسایل کوتاهی و زیاده­روی کرده است و فارغ از همه محدودیت­هایی که قانون برای چنین مواردی پیش ­بینی کرده بهتر است که عرف و عادات غلط و خلاف شرع و قانون را کنار بگذاریم. وقتی می­پذیریم و می­دانیم زن وظیفه ­ای برای تهیه جهیزیه ندارد، نباید این عرف را آن‌قدر سنگین کنیم که به خانواده­هایی که مثلاً چند دختردارند فشار بیاید و مجبور شوند برای کم نیاوردن و تحقیر نشدن در مقابل دیگران با توسل به وام­های سنگین مجبور به تهیه جهیزیه برای دختران خود شوند. در شرع اسلام و در زمان پیامبر اکرم (ص) نیز، هنگام ازدواج امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س)، مهریه حضرت زهرا مقدار کمی بود و شامل وسایل ابتدایی برای زندگی می­شد، اما در حال حاضر این مسئله فشار مالی زیادی را بر مردم وارد می­ کند. البته نباید عرف را هم زیر پا گذاشت و باید تعادلی در این زمینه ایجاد کرد و البته عرف­های غلط کنار گذاشته شود.
گفتار سوم: وقتی زوج منکر استفاده از جهیزیه می‌شود
یکی از ساده­ترین شیوه­ هایی که مردان هنگام اختلاف برای فرار از پس دادن جهیزیه انتخاب می­ کنند «انکار امضای خود» است. آن‌ها می­گویند امضای من جعل‌شده است در این مواقع امضا به کارشناس داده می­ شود و پس از رسیدگی به اصالت سند، موضوع بررسی خواهد شد. ممکن است که گاهی براثر مرور زمان سیاهه از بین برود و منظور از سیاهه این است که برای پیشگیری از اختلاف در میزان جهیزیه در خصوص دعوای استرداد جهیزیه زوجه می ­تواند جزئیات اموال مربوط به جهیزیه را در سیاهه­ای یادداشت کند که سیاهه تهیه‌شده توسط زوجه باید به امضای زوج برسد و تا زمانی که به امضاء زوج نرسد و ۲ نفر هم به‌عنوان شاهد زیر آن را امضا نکنند اعتبار ندارد و در سیاهه معمولاً توصیف می­ شود که مثلاً فرش از چه نوعی است؟ ماشینی یا دستبافت/ چه مارکی دارد و غیره. ممکن است گاهی براثر مرور زمان سیاهه از بین برود در چنین شرایطی بازهم مطابق قانون که در آن در ادله اثبات دعوی «تعیین‌شده، اولین و قوی­ترین دلیل برای اثبات وجود جهیزیه «اقرار» است. شهادت شهود نیز در مرحله بعدی قرار دارد و درنهایت دادگاه به قسم دادن متوسل می­ شود البته سند رسمی نیز زمینه اثبات دعوی در مرحله دوم است که در چنین موردی صدق نمی­کند. شاید یکی از شیوه ­های مناسب برای جلوگیری از مشکلات احتمالی این باشد که جهیزیه نیز در عقدنامه به‌عنوان «سند رسمی» درج شود تا این مسئله نیز اعتبار سند رسمی را پیدا کند و مندرجات آن برای دو طرف لازم الإجرا شود. ممکن است برخی از افراد تصور کنند فیلم­هایی که در زمان بردن جهیزیه به خانه داماد گرفته می­ شود، می ­تواند به‌عنوان دلیلی برای اثبات دعوا در دادگاه به کار گرفته شود که پاسخ به این موضوع این‌گونه است که در طبق قانون فیلم و نوار صوتی به‌عنوان دلیل در محکمه قابل استناد نیست، اما اگر فیلمی ‌باشد که اصالت آن مورد تأیید طرفین باشد و زوج اصالت آن را انکار نکند و مدعی ساختگی و جعلی بودن آن نباشد چنین موردی به‌عنوان اماره که به دیگر دلایل کمک می­ کند از سوی قاضی بررسی می­ شود»^[۲۷].
نکته قابل‌ذکر در این زمینه، «شروط احتمالی» است که ممکن است همسران بخواهند در زمینه جهیزیه در عقدنامه خود ذکر کنند. اگر زن در عقدنامه شرط کند که جهیزیه را هنگام ازدواج به زوج واگذار کردم یا این‌که بنویسد: کل جهیزیه را بخشیدم یا به همسرم فروختم و صلح کردم، چه در عقدنامه چه در قالب اسناد رسمی دیگر، این مسئله معتبر خواهد بود و دیگر زن نمی­تواند نسبت به جهیزیه ادعایی داشته باشد اما اگر چنین عقدی میان زوج و زوجه برقرار نباشد، قانون مطابق «عقد عاریه» در مورد جهیزیه تصمیم خواهد گرفت؛ اما برای همسرانی که جهیزیه را با توافق و پول مشترک یکدیگر تهیه می­ کنند، شایان‌ذکر این عبارت در عقدنامه بتواند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند: «زوجه تمام / قسمتی / نیمی و غیره از اقلام سیاهه جهیزیه را عیناً به زوج صلح و منتقل کرد و هیچ ادعایی در این خصوص ندارد.^[۲۸]»
مبحث سوم: نحوه رسیدگی به اختلاف و دریافت جهیزیه تکلیف آن بعد از طلاق و نحوه صدور حکم و اجرای آن.