دینداری اسلامی

.۱۴۹

.۰۰۳

متغیر وابسته: ادراک جامعه محلی از حضور گردشگران

از آنجا که عدد معنا داری برابر.۰۰۳ می‌باشد و به عبارتی Sig. ≤.۰۵ می‌باشد و عدد بتا نیز مثبت می‌باشد (جدول ۲۱-۴) و طبق جدول (۲۲-۴) نیز ساکنین نسبت به حضور گردشگران دیدگاه مثبتی دارند و بین دینداری اسلامی افراد جامعه میزبان و نگرش مثبت آنان نسبت به حضور گردشگران رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد؛ به طوری که با افزایش سطح دینداری افراد، نگرش آنان نسبت به حضور گردشگران در جامعه مثبت تر می‌شود. این موضوع می‌تواند به این علت باشد که شهر مشهد بیش از جنبه‌های دیگر، یک مقصد گردشگری مذهبی و زیارتی است و بیشتر گردشگران آن را زائران تشکیل می‌دهند و جامعه محلی به آن‌ها به این دید نگاه می‌کنند که حضور آنان روی افزایش جنبه‌های دینداری و مذهبی بودن شهر تأثیر دارد و لذا دیدگاه مثبتی نسبت به آنان دارند.
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها
مقدمه
به منظور بررسی رابطه بین دینداری اسلامی جامعه میزبان و نوع نگرش آنان نسبت به اثرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری، پس از مشخص کردن ابعاد دینداری اسلامی (با این توضیح که دینداری با دین متفاوت است و به مفهوم میزان و شدتی از دین است که در افراد با توجه به موضوعات مختلفی از جمله شرایط و محیط زندگی و… پدید می‌آید) و مولفه‌های زیرمجموعه آن و در نهایت مشخص کردن مولفه‌های ادراک جامعه میزبان از اثرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری، به بررسی ارتباط آن‌ها پرداختیم که در زیر توضیح داده می‌شود:
۱-۵- دینداری و اثرات اجتماعی و فرهنگی گردشگری
بین دینداری افراد جامعه میزبان و ادراک آنان از اثرات گردشگری رابطه معناداری وجود دارد و نقش آن در نوع نگاه آن‌ها و برداشت آن‌ها از اثرات و در نتیجه نوع برخورد آن‌ها با توسعه گردشگری غیر قابل انکار است. از آنجا که دینداری افراد مختلف خود از شدت و میزان تقید افراد به مولفه‌های دینی پدید می‌آید و تحت تأثیر عواملی از جمله محیط خانوادگی و زندگی، میزان ارتباطات بیرونی و… متغیر می‌باشد، در نتیجه انتظار می‌رود که سطح دینداری بالاتر (تقید با شدت بیشتر به مولفه‌های دینی) ممکن است باعث ادراک منفی‌تری نسبت به اثرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری داشته باشد و به عنوان مثال به این نگرش منجر شود که توسعه گردشگری باعث افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی بیشتری شده است، با این حال، ملل اسلامی نباید به صورت همگن دیده شوند. با وجود این که آن‌ها عقاید مذهبی مشابه دارند، تفسیر از اسلام، فرهنگ خود و نقش جامعه محلی و همچنین سطح دخالت دولت در آن‌ها متفاوت است و در نتیجه این معناداری الزاماً به معنای ادراک منفی از همه اثرات اجتماعی و فرهنگی گردشگری نیست و به این گونه نیست که باعث شود این تلقی صورت گیرد که اسلام کاملاً با توسعه گردشگری چه دارای اثرات مثبت و چه دارای اثرات منفی باشد، مخالف است و همان طور که در ادامه نتایج تأثیر دینداری را بر چند مؤلفه از اثرات گردشگری را مطرح خواهیم کرد، مشخص می‌شود که سطح دینداری بالاتر منجر به ادراک مثبت تری نسبت به اثرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری از جمله مشارکت بیشتر می‌شود و دلایل آن توضیح داده می‌شود.
۲-۵- دینداری و مشارکت جامعه میزبان در گردشگری
نتایج نشان داد که جامعه میزبان ادراک مثبتی از مؤلفه مشارکت اجتماعی دارند و مشخص شد که به نظر جامعه میزبان با توسعه گردشگری مشارکت جامعه محلی در توسعه افزایش پیدا کرده است و این مؤلفه را به عنوان مولفه‌ای مثبت درک کرده‌اند. در ادامه با بررسی رابطه دینداری افراد و با مشارکت و تأثیر آن بر مشارکت جامعه محلی مشخص شد که این رابطه معنادار و مثبت است و با افزایش سطح دیندای افراد آنان بیان کرده‌اند نگرش مثبت تری نسبت به آن دارند و مشارکتشان در توسعه گردشگری بیشتر شده است. این نتیجه نیز همسو با تحقیقات پیشین که بیان کرده‌اند که بین حمایت از توسعه گردشگری بیشتر به طور مثبت و منفی با اثرات مثبت و منفی درک شده از گردشگری رابطه وجود دارد، می‌باشد.
۳-۵- دینداری و ناهنجاری‌های اجتماعی ناشی از توسعه گردشگری
نتایج بررسی میزان و نوع تغییر ناهنجاری‌های اجتماعی جامعه میزبان از جمله میزان جرم و جنایت و تغییر در نوع پوشش که در جوامع مذهبی و برای افراد دیندارتر حساسیت بیشتری دارد، نشان داد که آنان اذعان کرده‌اند که توسعه گردشگری منجر به افزایش جرم و جنایت شده است و توسعه گردشگری بر این موضوع تأثیر داشته است. پس از بررسی رابطه این ادراک آنان از مؤلفه ناهنجاری‌های اجتماعی و دینداری مشخص شد که با تغییر سطح دینداری افراد به سمت دینداری بیشتر نیز بیان کننده این موضوع است که با افزایش سطح دینداری ادراک منفی‌تری نسبت به این مؤلفه دارند. با توجه به اینکه در پژوهش‌های پیشین در حوزه گردشگری نیز افزایش جرم و جنایت و بدپوششی در جامعه میزبان از اثرات منفی توسعه گردشگری برشمرده شده بود و با توجه به اینکه در این پژوهش رابطه آن با دینداری نیز مورد بررسی قرار گرفت (گرچه میزان این رابطه ضعیف است و باید در کنار دیگر مولفه‌های تأثیرگذار دیده شود) و تأیید شد، می‌توان بیان کرد که از این حساسیت نسبت به موضوعات منفی که در راستای توسعه پایدار گردشگری نیز مورد نیاز می‌باشد، در کنار رابطه دینداری افراد با ادراک آنان از اثرات مثبت توسعه گردشگری به درستی بهره گرفت و با مورد توجه قرار دادن آن به عنوان مولفه‌ای پیش برنده و نه به عنوان مانعی برای توسعه، به توسعه پایدار دست یافت.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۵- سطح دینداری اجتماعی جامعه میزبان
با بررسی سطح دینداری اجتماعی افراد با مولفه‌های معاشرت دینی، مشارکت دینی، فعالیت‌های مذهبی و انجام جمعی عبادت، مشخص شد که به لحاظ سطح دینداری اجتماعی نیز پاسخ دهندگان از افرادی تشکیل شده‌اند که در جامعه حضور دارند و نسبت به موضوعات جامعه بی تفاوت نیستند و مشارکت دارند همچنین نتایج نشان داد که آن‌ها از افرادی نیستند که نسبت به مقوله گشت و سفر آشنایی نداشته و بی تفاوت باشند. در نتیجه با بالا بودن سطح دینداری اجتماعی افراد مشخص شد که افراد پاسخ دهنده به درستی انتخاب شده‌اند و نتیجه گرفته شده در مورد ادراک آنان از افزایش مؤلفه مشارکت و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی و بدپوششی در اثر توسعه گردشگری مورد تأیید می‌باشد.
۵-۵- سطح دینداری فردی جامعه میزبان
همچنین برای اینکه در مورد اینکه ممکن است نتایج دست خوش تغییر و برآورد گروهی باشد و مورد تأیید نباشد، دینداری فردی جامعه میزبان با مولفه‌های مسئولیت نسبت به خود و دیگران، انجام تکالیف فردی و اهمیت به ظاهر دینی و به خصوص پوشش زنان مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد دینداری فردی جامعه نیز در سطح مطلوب وبالایی قرار دارد و پاسخ دهندگان به لحاظ سطح دینداری فردی نیز مورد تأیید می‌باشند و از افرادی نیستند که نسبت به ظاهر خود و دیگران، مسئولیت نسبت به خود و دیگران بی تفاوت باشند.
۶-۵- پاسخ به سؤالات پژوهش
در مجموع با بررسی انجام گرفته در مورد رابطه بین دینداری و نگرش جامعه میزبان به اثرات اجتماعی و فرهنگی توسعه گردشگری و معنادار بودن این رابطه و بررسی دو مؤلفه از زیرمجموعه‌های آن یعنی رابطه دینداری با مشارکت در توسعه گردشگری و ادراک جامعه میزبان از میزان ناهنجاری‌های اجتماعی جامعه با توسعه گردشگری و نتایج آن، فرضیات تحقیق مورد تأیید قرار گرفت. این موضوع همسو با تحقیقات پیشین انجام گرفته مبنی بر اهمیت دینداری در درک رضایت و رفتار گردشگر مسلمان و این موضوع که مذهب در تفسیر از مهمان نوازی و رفتار مهمان نواز عاملی مؤثر است، می‌باشد.
۷-۵- توانمندسازی و ظرفیت سازی جامعه میزبان
توانمندسازی اجتماعی به حفظ تعادل اجتماعی جامعه میزبان کمک می‌کند و قدرت سوق دادن همکاری‌های به سوی موضوعات مهم مانند آموزش و بهداشت را دارد و به انسجام اجتماعی برای داشتن یک گردشگری موفق کمک می‌کند و از طرفی برای رسیدن جوامع به این سطح نیاز به ظرفیت سازی می‌باشد؛ این ظرفیت سازی و در نهایت توانمندسازی جامعه میزبان را هدف قرارداده و نیاز به مشارکت جامعه محلی و همکاری آنان وجود دارد و در نهایت متأثر از نوع نگرش آنان به توسعه و اثرات این توسعه می‌باشد. نتایج این پژوهش موید این موضوع است که جامعه میزبان ادراک مثبتی از مؤلفه مشارکت در توسعه گردشگری و افزایش تسهیلات و امکانات از طریق توسعه گردشگری دارند و این دو مؤلفه نیز با دینداری افراد رابطه مثبت و معناداری دارد. لذا می‌توان بیان کرد که زمینه مناسبی برای ظرفیت سازی روانی و اجتماعی برای توسعه گردشگری از طریق مورد توجه قرار دادن دینداری اسلامی افراد وجود دارد و دینداری اسلامی افراد می‌تواند تسهیل کننده روند ظرفیت سازی و توانمند سازی روانی و اجتماعی جامعه و در نتیجه بهرمندی از نتایج این ظرفیت سازی و توانمند سازی در راستای شکوفایی صنعت گردشگری باشد.
۸-۵- نتیجه‌گیری
مطالعات ادراک ساکنین از اثرات جهانگردی نشان داده است که علت اینکه اثرات یکسان ارزیابی نمی‌شوند، وجود تفاوت در نظام ارزشی، باورها و به طورکلی اختلافات فرهنگی، همچنین میزان آگاهی افراد نسبت به پدیده جهانگردی و اثرات توسعه آن است. نتیجه این پژوهش نیز بیان می‌کند که با توجه به اینکه شهر مشهد جامعه‌ای مذهبی می‌باشد و نظام ارزشی و باورهای حاکم بر آن تحت تأثیر دینداری اسلامی می‌باشد، در نتیجه این دینداری اسلامی روی نوع نگرش آنان نسبت به اثرات توسعه گردشگری مؤثر می‌باشد. نتایج این تحقیق موید این موضوع است که اسلام هیچ خصومتی نسبت به توسعه گردشگری ندارد و حتی می‌تواند به عنوان پتانسیلی برای توسعه گردشگری در نظر گرفته شود. بالا بودن سطح دینداری اجتماعی افراد خود باعث این موضوع می‌شود که افراد در جامعه حضور داشته و نسبت به آن بی تفاوت نباشند اما این باعث این نشده است که آنان نسبت به توسعه گردشگری و مشارکت در آن موضعی منفی و مخاصمه آمیز اتخاذ کنند.
توجه به این نکته لازم است که اگر چه نتایج این پژوهش نشان داد که رابطه بین دینداری و نگرش جامعه میزبان به اثرات فرهنگی و اجتماعی حاصل از توسعه گردشگری معنادار است، لیکن باید توجه نمود که دینداری یکی از متغیرهای تأثیرگذار بر ادراک جامعه میزبان از اثرات است و سهم خود از این اثرگذاری را دارد و نتایج آماری نشان می‌دهد که میزان این اثرگذاری بسیاربالا نمی‌باشد و باید دینداری را نیز در کنار دیگر عوامل مؤثر بر ادراک افراد مورد مطالعه قرارداد.
رابطه بین دینداری و مشارکت افراد در توسعه گردشگری و در نتیجه حمایت بیشتر برای توسعه گردشگری، مؤلفه دینداری را به عنوان عاملی برای تسریع و تسهیل حمایت از توسعه گردشگری مورد توجه قرار می‌دهد. اگر ساکنان مقصد در فرایند توسعه مشارکت داده نشوند، اجرای برنامه‌های توسعه‌ای که حتی به بهترین نحو برنامه ریزی شده باشند، توسط افرادی که می‌توانستند پیشبرنده آن باشند، جلوگیری خواهد شد با توجه به اینکه مشارکت و رابطه مثبت آن با دینداری افراد جامعه میزبان مورد تأیید قرار گرفته است به عنوان پتانسیلی برای پیشبرد گردشگری مشهد خواهد بود. با توجه به نظریه تبادل اجتماعی که بیان می‌کند تعاملات زمانی رضایت‌بخش‌تر و پایدارترند که مبادله به مثل وجود داشته باشد و پاداش برای هر همکاری کم و بیش یکسان باشد، نتایج این پژوهش نیز نشان داد دیدگاه جامعه میزبان نسبت به گردشگران مثبت تر شده و با افزایش سطح دینداری این نگرش مثبت تر می‌شود و اینکه در ازای ادراک آنان از افزایش تسهیلات و امکانات در ازای توسعه گردشگری و در مقابل آن به عنوان مبادله، مشارکت بیشتر جامعه محلی در توسعه مشهد این تعامل پایدار خواهد بود و منجر به توسعه‌ای پایدار خواهد شد.
در نهایت اینکه، از آنجا که آگاهی از ارزش‌ها و نگرش جامع میزبان و میزان حمایت آنان از توسعه این صنعت، برنامه‌ریزان را قادر می‌سازد تا قبل از سرمایه‌گذاری‌های مالی و غیرمالی، از زمینه‌های پذیرش گردشگران توسط مردم اطلاع داشته باشند، آنگاه باید نگرانی‌های جامعه شناسایی شده، حتی‌المقدور عوامل نگران کننده برطرف گردند تا از هرگونه اتلاف منابع جلوگیری به عمل آید و با توجه به اینکه دینداری به عنوان نظامی ارزشی و مجموعه باورهایی حاکم بر این نگرش‌ها در شهر مشهد می‌باشد، مورد توجه قرار دادن آن به عنوان پتانسیلی مثبت در راستای تسریع توسعه و نه به عنوان مانع توسعه گردشگری با توجه به نتایج این پژوهش مورد اهمیت می‌باشد.
۹-۵- پیشنهادات کاربردی
نتایج تحقیقات چه در حوزه گردشگری و چه در دیگر حوزه‌ها بیانگر اهمیت مقوله دینداری در همه کشورها و دینداری در کشورهای اسلامی در نگرش و رفتار افراد در می‌باشد، پیشنهاد می‌شود دینداری اسلامی به عنوان مولفه‌ای تأثیرگذار و پیش برنده بر توسعه گردشگری در کشور ما چه از سوی محققین و چه از سوی سازمان‌های متولی گردشگری مورد توجه قرار گیرد و با انجام تحقیقات بیشتر در این حوزه بر بارور سازی آن افزوده گردد.
پیشنهاد می‌شود سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به همکاری با نهادهای مذهبی که در طول روز موضوعات مذهبی مردم به آن‌ها گره خورده است مانند امور مساجد سازمان تبلیغات اسلامی بپردازد. (با توجه به اینکه تحقیقات پیشین بیان کرده‌اند که افراد با انگاره‌های مذهبی، حساسیت بیشتری نسبت به برخی موضوعات دارند و نتایج این پژوهش نیز بیانگر این است که سطوح بالاتر دینداری به موضوعاتی از جمله مشارکت بیشتر در توسعه منجر می‌شود، پیشنهاد می‌شود از همین حساسیت در راستای مشارکت بیشتر و حساسیت بیشتر نسبت به موضوعات فرهنگی که توسعه گردشگری نیز وابسته به حفظ آن‌هاست بهره‌گیری شود).
با توجه به اینکه در مشهد، با جامعه جوانی که با اکثریت با تحصیلات دانشگاهی روبرو هستیم که سطح دینداری اجتماعی و فردی‌شان سطح مطلوبی دارد، باید برای مشارکتشان در توسعه گردشگری تبلیغات متناسب این قشر مدنظر قرار گیرد (تبلیغاتی که چند عامل دینداری، جوان بودن، اجتماعی بودن و مشارکت را در برگیرد و فضای دانشگاه را مورد توجه قرار دهد).
۱۰-۵- پیشنهادات برای پژوهش‌های آتی
با توجه به این که این پژوهش در یک شهر مذهبی (شهر مشهد) انجام گرفته است، پیشنهاد می­ شود در پژوهش­های آتی در شهرهایی با نوع گردشگری متفاوت از گردشگری مذهبی نیز انجام گیرد.