جدول(۱۰-۴) ضریب همبستگی بین صفات مورد بررسی ۵۹
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
(نمودار ۱-۴) اثر نوع رقم بر روی وزن تر گل رز ۲۸
(نمودار ۲- ۴) – اثر متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره وکلرید کلسیم بر روی وزن تر گل رز ۲۹
(نمودار۳- ۴) اثر متقابل متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره وکلرید کلسیم و نوع رقم بر روی وزن تر گل ۲۹
(نمودار ۴- ۱) اثر نوع رقم بر روی وزن خشک گل رز ۳۱
(نمودار ۵- ۴) اثر متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم بر روی وزن خشک گل رز ۳۱
(نمودار ۶- ۴) اثر متقابل متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم و نوع رقم بر روی وزن خشک گل رُز ۳۲
(نمودار ۷- ۴) اثر سطح برگ و نوع رقم بر روی گل رُز ۳۳
(نمودار ۸- ۴) اثر سطح برگ با متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم بر روی گل رُز ۳۴
(نمودار ۹- ۴) اثر متقابل سطح برگ با متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره و کلرید کلسیم بر روی گل رُز ۳۴
(نمودار۱۰-۴) اثر زمان(روز) بر روی قطر گل رُز ۳۷
(نمودار ۱۱- ۴) اثر نوع رقم بر روی قطر گل رُز ۳۷
(نمودار ۱۲- ۴) اثر متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم بر روی قطر گل رُز ۳۸
(نمودار ۱۳- ۴) اثر متقابل متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم و نوع رقم بر روی قطر گل زُز ۳۸
(نمودار ۱۴- ۴) اثر متقابل زمان و نوع رقم بر روی قطر گل رُز ۳۹
(نمودار ۱۵-۴) اثر نوع رقم بر پتانسیل آب گلبرگ ها ۴۳
(نمودار ۱۶- ۴) اثر زمان بر روی پتانسیل آب گلبرگ ها ۴۴
(نمودار ۱۷-۴) اثر متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم بر روی پتانسیل آب گلبرگ ها ۴۴
(نمودار ۱۸- ۴) اثر متقابل متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم و نوع رقم بر پتانسیل آب گلبرگ ها ۴۵
(نمودار ۱۹-۴) اثر متقابل متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم و نوع رقم بر پتانسیل آب گلبرگ ها ۴۵
(نمودار ۲۰- ۴) اثر نوع رقم بر درصد پژمردگی گل ۴۹
(نمودار ۲۱- ۴) اثر متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم بر روی درصد پژمردگی گل ها ۴۹
(نمودار ۲۲- ۴) اثر مدت زمان بر روی درصد پؤمردگی گل ها ۵۰
(نمودار ۲۳- ۴) اثر متقابل متیل سیکلو پروپان، نیترات نقره، کلرید کلسیم و نوع رقم بر درصد پژمردگی گل ها ۵۰

چکیده

گل رز(Rosa hybrida) یکی از محبوب ترین گل ها در سطح جهانی محسوب می شود و شاخه گل بریده آن بیشترین مصرف را در بین سایر گل ها داراست. شاخه گل بریده رز به دلایل فیزیولوژیکی و فرازگرا بودن، در دوره عمر قفسه ای، شدیداً مستعد پژمردگی و کاهش طراوت و شادابی بوده و لازم است طول عمر شاخه بریده آن را تا حد امکان افزایش داد. این پژوهش برروی دو رقم هلندی گل رز به نام های آنجلینا و دولس و به منظور بررسی اثر برخی مواد شیمیایی با نام متیل سیکلو پروپان (mcp-1) با غلظت (۱۰ پی پی ام)، نیترات نقره(AGNO₃) با غلظت (۳۰۰ پی پی ام) ،کلرید کلسیم (Cacl₂) با غلظت (۵ گرم بر لیتر) و اثرات متقابل آن ها و نیز اثر طول مدت نگهداری شاخه بریده بر برخی خواص فیزیکوشیمیایی، کیفی و طول عمر شاخه بریده گل رز ارقام نامبرده، در دانشگاه آزاد اسلامی دامغان در سال ۱۳۹۲انجام گرفت و نمونه برداری ها به طور روزانه در طول مدت نگهداری گل های شاخه بریده انجام گرفت. در بررسی تغییرات فیزیکوشیمیایی و کیفی شاخه های بریده گل رز مشخص شد کاربرد مواد شیمیایی نامبرده اثر معنی داری بر سطح برگ، وزن تر و خشک شاخه های بریده نداشتند ولی بین دو رقم مورد آزمایش از نظر این صفات اختلاف معنی داری وجود داشت. (در سطح احتمال یک درصد). از نظر قطر گل تیمار مخلوط نیترات نقره و ۱- متیل سیکلو پروپان بیشترین قطر گل را ایجاد نمود و اختلاف آن با سایر تیمارها معنی دار بود و نیز از نظر زمانی روز سوم پس از برداشت، بیشترین قطر گل را ایجاد نمود و نسبت به سایر زمان ها معنی دار بود (در سطح یک درصد). اثر نوع رقم بر پتانسیل آب گلبرگ نشان داد، پتانسیل آب در گلبرگهای این دو رقم با یکدیگر اختلاف معنی داری داشته و میزان آن در رقم آنجلینا بالاتر از رقم دولس ویتا بود و میزان آن در رقم آنجلینا با قطر گل ۴۰ میلیمتر حدود ۲۵ درصد بیشتر از رقم دولس ویتا بود و همچنین از نظر این صفت تیمار ۱- متیل سیکلو پروپان با میزان ۵۵درصد بیشترین پتانسیل آب را نسبت به سایر تیمارها ایجاد نمود و نیز کابرد مختلط کلرید کلسیم و نیترات نقر ه کمترین پتانسیل آب را در گلبرگ ها ایجاد کرد. آزمایش ها نشان داد، درصد پژمردگی دو رقم مورد آزمایش اختلاف معنی داری بایکدیگر داشته و درصد پژمردگی در رقم آنجلینا حدود ۶ درصد بیشتر از رقم دولس ویتا بود. نتایج نشان داد، اثر تیمارهای مختلف مواد شیمیایی بر درصد پژمردگی گل اثر معنی داری نسبت به شاهد داشته و بیشترین درصد پژمردگی با کاربرد نیترات نقره حاصل شد و اختلاف معنی داری با تیمارهای دیگر نشان داد. تیمارهای ۱- متیل سیکلو پروپان و مخلوط هر سه ماده کمترین درصد پژمردگی را ایجاد کردند که می تواند به عنوان تیماری مطلوب برای کاهش درصد پژمردگی در گل رز پیشنهاد شوند. یک رابطه مثبت و معنی دار بین افزایش وزن خشک و افزایش قطر گل با کاهش پژمردگی گل و افزایش طول عمر گل بریده مشاهده شد.

فصل اول: مقدمه و کلیات

۱-۱-مقدمه
گل رز یا گل سرخ از مهم ترین گل ها می باشد که هم به صورت گلدانی و هم به صورت بریدنی در بازارهای جهانی داد و ستد می شود به طوری که امروزه رتبه اول جهانی را از لحاظ اقتصادی وکشت و کار دارد(وندورن و دوهانت ۱۹۹۴).
گل رز از مهمترین گل های شاخه بریده دنیا می باشد که مطالعات زیادی برای حفظ کیفیت پس از برداشت آن انجام شده است. ارقام جدید گل سرخ خصوصا در طی ۵۰ سال اخیر به ایران وارد شدند(خلیقی،۱۳۶۴).کوتاه بودن عمرماندگاری گل های رز به واسطه کاهش هدایت آبی در ساقه های آن است که معمولاًبا پژمردگی زود هنگام، خمیدگی گردن و عدم باز شدن گل ها همراه می باشد(جین و همکاران ۲۰۰۶).تغییر رنگ گلبرگ ها در گل های رز و خشکیدگی آن ها که معمولا از لبه گلبرگ ها شروع می شود از عوامل اصلی غیر قابل عرضه شدن گل ها به بازار می باشد(اسفنانی و همکاران،۱۳۸۶).از میان رنگیزه ها، آنتوسیانین های موجود در گلبرگ ها در مرحله پس از برداشت تغییرات ظاهری زیادی را نشان می دهد. کاهش آنتوسیانین در گلبرگ ها رابطه مستقیمی با کاهش طول عمر پس از برداشت و بازارپسندی گل رز دارد(اسفنانی و همکاران،۱۳۸۶).
عوامل متعددی عمر پس از برداشت گل های رز را کنترل می کند که می توان آن ها را به عوامل قبل از برداشت وعوامل پس از برداشت تقسیم کرد.رقم، مقدارکربوهیدرات ها، کلسیم و کبالت ذخیره شده در بافت های گل از جمله عوامل قبل از برداشت می باشد(باتاچارچ،۱۹۹۴).دمای انبار، غلظت اتیلن داخلی و محیط نگهداری، میزان آلودگی سطحی به میکروارگانیسم ها از عوامل پس از برداشت هستند که به شدت عمرماندگاری گل ها را تحت تأثیر قرار می دهد (فاراقروهمکاران،۱۹۸۶).
برای به تأخیر انداختن پیری و طولانی کردن عمرماندگاری و پس از برداشت گل های شاخه بریده از ترکیبات شیمیایی مختلف از جمله:۱-متیل سیکلو پروپان (۱-MCP)، یون نقره، آمینو وینیل گلیسین (AVG) ، و آمینو اتوکسی استیک اسید (AOA) استفاده می شود.
ترکیب ۱-MCP و یون نقره بازدارنده عمل اتیلن می باشد اما دو ترکیب دیگر به عنوان بازدارنده های سنتز اتیلن می باشند که با کاهش تولید اتیلن عمر پس از برداشت محصولات را زیاد می کنند(گینگ وهمکاران،۲۰۰۹).
عواملی مثل گرده افشانی، خشکی و تنش های دمایی با تغییرسطح هورمونی و تولید گونه های فعال اکسیژن ، پیری گل هارا تسریع می کند(ژانگ وکایرخام،۱۹۹۶).پیری یک فرایند اکسیداتیو می باشد و در آن گونه های فعال اکسیژن و سیستم آنتی اکسیدانی دخالت دارد(باچانا،۱۹۹۷).کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و افزایش پراکسیده شدن لیپیدهای غشای سلولی به عنوان دلیلی بر پیری در گونه های مختلف گیاهی ذکر شده است(دیندساوهمکاران،۱۹۸۱).
۲-۱- گل رز در فرهنگ
گل رز از نظر کثرت قرار گرفتن در جایگاه گل ملی مقام نخست را دارد و در ۱۰ کشور آمریکا، انگلستان، ایتالیا، ایران، رومانی، عراق، عربستان سعودی، مراکش، لوکزامبورگ، بلغارستان به عنوان گل ملی انتخاب شده‌است(معین، ۱۳۵۷).
در ایران در نشستی که در ۲۲ آبان ۱۳۷۴ شمسی با حضور ریاست انجمن باغبانی ایران و شماری از استادان دانشگاه‌های ایران برگزار گردید، گل‌سرخ محمدی به عنوان گل ملی کشور تایید و برگزیده شد(ناصری،۱۳۸۸).در دوره‌هایی از زمان برخی از گل‌ها به علت اینکه مورد علاقه شاه یا خاندان سلطنتی یک کشور بودند به عنوان گل ملی انتخاب شدند. از جمله این گل‌ها انتخاب رز نماد خاندان سلطنتی کنونی انگستان است (معین، ۱۳۵۷).انتخاب این گل به عنوان گل ملی به زمان جنگ‌های داخلی انگلستان به نام جنگ رزها برمی‌گردد. جنگ رزها در نیمه دوم سده پانزدهم در فاصله سال‌های ۱۴۵۵ تا ۱۴۸۵ بین دو خاندان قدرتمند لانکاستر با نشان «گل سرخ» و یورک با نشان «رز سفید» و طرفدارانشان در انگلستان درگرفت. سرانجام خاندان لانکاستر در ۱۴۸۵ موفق به شکست دادن خاندان یورک شدند. رز در حال حاضر نیز گل ملی کشور انگلستان به شمار می‌آیند(معین، ۱۳۵۷).
در کشورهای شرقی همواره کشت رز و استفاده از عطر آن بسیار مورد علاقه مردم بوده‌است. در گاه‌شمار ایران باستان، روز نوزدهم هر ماه فروردین نام داشته‌است. در روز فروردین از ماه اسفند جشنی در ایران برگزار می‌شده‌است به نام نوروز انهار که مردمان در این روز به دشت و دمن، به ویژه کنار رودها و چشمه‌ها رفته و طی مراسمی عطر و گلاب در آب‌ها می‌افشاندند(رضی، ۱۳۵۸).در تاریخ بیهقی از جشن دیگری به نام جشن گل‌افشانی یاد شده‌است که ظاهراً در روز بخصوصی برگزار می‌شده است و مردم در فصل گل سرخ بر سر یکدیگر گل می‌افشاندند(رضی، ۱۳۵۸).امروزه از رسم‌های باقی‌مانده در ارتباط با گل سرخ یکی آیین گل غلتان است که در مناطق مختلف شهرستان دامغان در اولین بهار از زندگی نوزاد برگزار می‌شود. زمان انجام این آیین از هنگام تولد تا یک سالگی نوزاد است و در باور و عقاید اهالی منطقه غلتانیدن بدن نوزاد در میان برگ‌های گل محمدی سبب حفظ طراوت و شادابی او و دور ماندن از بیماری‌های مختلف می‌شود. آئین سنتی گل غلتان در فهرست آثار معنوی (ناملموس) کشور ثبت شده‌است(رضی،۱۳۵۸).
در داستان هزار و یک شب و همینطور رباعیات عمر خیام (در حدود ۱۱۰۰ سال پیش) از این گل یاد شده‌است (مقتدر،۱۳۲۳).در شاهنامه فردوسی لفظ گل منحصراً به گل سرخ تعلق دارد و برگ گل نیز به معنای برگ گل سرخ یا گلبرگ گل سرخ یا خود گل سرخ است و بدین ترتیب آمدن لفظ برگ قبل از نام گل‌های دیگر نیز به معنای گلبرگ آن گل یا خود آن گل است. در بیت اول شعر زیر، برگ گل به معنای گل سرخ و در بیت دوم برگ گلنار به معنای گلِ انار است(گرامی،۱۳۹۲).

همه بوستان زیر برگ گلست

همه کوه پُر لاله و سنبلست

بگفت این و باد از جگر برکشید