بختیار استادی (۱۳۸۳) در پایان نامه خود با موضوع به کارگیری یک سیستم ساخت و تولید انعطاف پذیر با بهره گرفتن از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت به محاسبه بهای تمام شده فرآوری و تولید قطعات با این روش و مقایسه آن با هزینه نهایی تولید پرداخته و در پایان نتیجه می‌گیرد که بهای تمام شده با هزینه نهایی برابر است.

امین ناظمی (۱۳۹۰) در پژوهش خود به ارزیابی تطبیقی سودمندی اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با هزینه یابی سنتی در بانک کشاورزی ایران پرداخته است. وی در تحقیق خود نتایج دو سیستم هزینه یابی سنتی و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت را مورد مقایسه قرارداده و نشان می‌دهد اختلاف معناداری در بخش پایانه های شعب میان نتایج دو سیستم وجود دارد. همچنین مدیران و کارکنان مالی بانک اطلاعات حاصل از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت را سودمندتر از اطلاعات سیستم سنتی ارزیابی می‌کنند. این نتایج در سطوح مختلف بودجه بندی، تصمیم گیری مالی و تصمیم گیری راهبردی بانک آزمون و نتایج مشابهی مبنی بر اختلاف معنی دار نتایج دو سیستم گزارش شده است. نتایج نشان می‌دهد عوامل سازمانی، محیطی، فن آوری و فردی بر تمایل افراد برای به کارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت مؤثر هستند .همچنین میزان پشتیبانی مدیریت، میزان مشارکت در فرایند به کارگیری و نیز کافی بودن منابع مورد نیاز برای استقرار این سیستم مطرح و نتایج به دست آمده به کمک رگرسیون مرزبندی شده آزمون گردیده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد حمایت دولت، استفاده از نظرات متخصصین و پشتیبانی مدیران ارشد، سهم قابل ملاحظه خدمات بانکی از هزینه های سربار و میزان آموزش کارکنان نیز از مهمترین عوامل مؤثر در به کارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در بانک کشاورزی بوده است.

پیشینه سیستم‌های هزینه یابی و بهای تمام شده خدمات در صنعت هوانوردی و فرودگاهی

یکی از اولین مطالعات انجام شده در زمینه هزینه یابی در صنعت فرودگاهی توسط مؤسسه‌ اقتصاد اروپا^[۴۱] و به سفارش سازمان هواپیمایی کشوری^[۴۲] انگلستان در آوریل ۲۰۰۱ با موضوع هزینه یابی در فرودگاه ها انجام شده است. در این تحقیق خدمات فرودگاهی به دو دسته خدمات هوانوردی و غیر هوانوردی تقسیم شده است. همچنین با توجه به سرمایه بر بودن بخشی از خدمات غیر هوانوردی مانند تأسیسات و تجهیزات تعمیرات اساسی هواپیما، جاده های دسترسی فرودگاه، تأسیسات سوخت رسانی هواپیما، خدمات کترینگ هواپیمایی و … و عدم توانایی مالی و مقرون به صرفه نبودن سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی صراحتاً ارائه این خدمات به عهده فرودگاه گذاشته شده و لاجرم بایستی در مبحث هزینه یابی نیز مورد توجه قرار گیرند.

هزینه یابی در فرودگاه شامل تسهیم هزینه های عملیاتی، هزینه های تامین مالی و مخارج سرمایه ای شامل ساختمان های اداری و عملیاتی، تجهیزات و تأسیسات فرودگاهی، باند و سطوح پروازی می‌باشد که بایستی با توجه به مبانی و معیارهای تسهیم متناسب با نوع خدمات ارائه شده در فرودگاه ‌به این خدمات سرشکن شوند. در این تحقیق پس از ذکر معایب سیستم های سنتی هزینه یابی از جمله تسهیم هزینه ها بر اساس حجم خدمات و یا مبانی غیر مرتبط دیگر، سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت به عنوان راهکار اساسی جهت بالابردن دقت و کیفیت اطلاعات بهای تمام شده توصیه شده است.

مؤسسه‌ هلیوس^[۴۳] به سفارش سازمان هواپیمایی کشوری انگلستان در جولای ۲۰۱۳ به تحقیق در خصوص تخصیص هزینه های پشتیبانی مرکزی در فرودگاه گت ویک و هیثرو لندن پرداخته است.

مؤسسه‌ سیاست اقتصادی کمبریج^[۴۴] به سفارش سازمان هواپیمایی کشوری انگلستان در اکتبر ۲۰۱۳ به تحقیق در خصوص هزینه یابی در مرکز ملی ناوبری انگلستان پرداخته است.

در رابطه با به کارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در صنعت فرودگاهی کشور تا کنون اقدامات مؤثری در حوزه طراحی و اجرا انجام نشده است. مستندات موجود در شرکت فرودگاه های کشور نشان می‌دهد اولین قدم در راه طراحی و اجرای سیستم هزینه یابی توسط مشاوران مؤسسه‌ خدمات مدیریت سازمان حسابرسی برداشته شده است. در سیستم پیشنهادی که با رویکرد سنتی طراحی شده به مطالعه وضعیت موجود در فرودگاه مهرآباد پرداخته شده و مورد ستاد شرکت که بزرگترین سهم هزینه های سربار غیر مستقیم در آن محقق می شود و نقش هماهنگ کننده و پشتیبانی از کلیه فرودگاه های کشور را به عهده دارد، راهکاری ارائه نشده است.

خلاصه فصل

در این فصل با هدف آشنایی با طراحی مفهومی سیستمABC، مبانی نظری این سیستم تشریح گردید. سپس با توجه به مراحل و مکانیزم‌های این سیستم، فعالیت‌های لازم برای طراحی سیستم پیشنهادی در بخش‌های خدماتی و خصوصاً صنعت فرودگاهی به طور کامل مطرح شد. به طوری که با استفاده و به کارگیری مبانی مفهومی سیستم پیشنهادی، امکان طراحی و به کارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت امکان پذیر گردد. بر اساس مبانی نظری مطرح شده در این فصل، در فصل بعد با توجه به آنالیز هزینه ها در ستاد شرکت و لزوم تسهیم هزینه های مراکز ستادی که به منظور پشتیبانی فرودگاه های کشور ایجاد می‌شوند ، سیستم پیشنهادی طراحی و جهت محاسبه بهای تمام شده خدمات ارائه شده به فرودگاه های کشور به کار گرفته می شود.

فصل سوم

روش تحقیق

مقدمه

پژوهش را می توان به عنوان یک جستجو یا بررسی سازمان یافته منظم متکی به داده های نقادانه و علمی در زمینه یک مشکل ویژه توصیف کرد که با هدف پاسخ یابی یا راه حل یابی صورت می‌گیرد. روش های پژوهش مجموع فعالیت هایی است که در جریان پژوهش برای رسیدن به هدف و پی بردن به واقعیت به کار می‌روند. پژوهش‌های مختلف از نظر ماهیت موضوع و اهداف متفاوت هستند. به همین دلیل در هر پژوهش پژوهشگر باید تلاش کند تا مناسب ترین روش را برای رسیدن به اهداف و واقعیات برگزیند.

در این فصل روش مورد استفاده در پژوهش بررسی می شود. در ابتدا جامعه آماری و نمونه آماری معرفی شده و سپس روش پژوهش، روش گردآوری اطلاعات، ابزار گردآوری اطلاعات، روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات و طرح پژوهش بیان گردیده است.

روش کلی تحقیق

روش کلی یا نوع تحقیق حاضر را می توان از سه جهت مورد ارزیابی قرارداد.

از جهت هدف

روش تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی است.

از جهت روش گردآوری داده ها و استنتاج

روش تحقیق به لحاظ اجرا و گردآوری اطلاعات، توصیفی است.

از جهت طرح تحقیق

تحقیق حاضر از نظر طرح تحقیق برقراری پیمایشی است.

جامعه آماری

جامعه آماری به کل گروه، افراد، وقایع و اشیائی اشاره دارد که محقق می‌خواهد به تحقیق در باره آن ها بپردازد. اعضاء جامعه آماری دارای ویژگی های مشخصی هستند که آن ها را از سایر پدیده‌های خارج از قلمرو جامعه مشخص می‌سازد.

جامعه آماری این پژوهش:

سیستم بهای تمام شده شرکت مادر تخصصی فرودگاه های کشور می‌باشد.

نمونه آماری

با توجه به موضوع پژوهش که طراحی سیستم بهای تمام شده مبتنی بر فعالیت در شرکت مادر تخصصی فرودگاههاهی کشور می‌باشد کل جامعه تحقیق مورد بررسی قرار گرفته و اقدام به طراحی سیستم پیشنهادی شده است.