تعاریف عملیاتی :
فرایند مفهوم سازی وعملیاتی کردن را می توان مشخص کردن متغیرها و صفات تشکیل دهنده آنها انگاشت. در عملیات سازی رویه های تجربی عینی را که منجر به سنجش متغیرها خواهند شد مشخص می سازیم. به عبارت بهتر می توان گفت که عملیات سازی عبارت است از مشخص ساختن نهایی نحوه تشخیص صفات مختلف متغیری معین در دنیای واقعی (ببی،۱۳۸۱:۳۴۱). برای مشخص شدن این مطلب که متغیرهای مورد استفاده در این پژوهش به چه ترتیب مورد مطالعه قرار گرفته اند لیست متغیرها وتعریف عملیاتی آنها در جدول شماره ۴-۱ آورده شده است.

جدول ۴-۱: تعاریف عملیاتی متغیرهای بکار گرفته شده در مطالعه حاضر:

متغیر

تعریف عملیاتی

• • درآمد

• • سن ازدواج

• • نوع ازدواج

• • وسایل جلوگیری

• • محل سکونت

• • ترجیح جنسی

• • استقلال زنان

• • وابستگی مذهبی

• • پایگاه گروه اقلیت

• • مذهب

• • باروری

• • نوع مسکن

• • تحصیلات

هر گونه درآمد نقدی و غیر نقدی از محل اشتغال یا از محل های دیگر(ارث،پس انداز)
سنی که فرد از لحاظ شرعی و قانونی ازدواج کرده و تشکیل خانواده می دهد.
ازدواج خویشاوندی(دور یا نزدیک) یا غیر خویشاوندی.
استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری به صورت مدرن وسنتی.
زندگی در شهر یا روستا در زمان جمع آوری اطلاعات.
تمایل به داشتن یک جنس از فرزندان.
شاخص سازی.
شاخص سازی.
شاخص سازی.
تعلق افراد به هر یک از دو گروه مذهبی شیعه وسنی.
تعداد کل فرزندان زنده به دنیا آمده یک زن.
محل سکونت شخصی یا ملکی و اجاره ای یا سازمانی .
شامل مقاطع تحصیلی بی سواد، ابتدایی، راهنمایی،دیپلم وبالاتر از آن.

شاخص ها:
اقتدار واستقلال زنان:
در کنفرانس قاهره (۱۹۹۴) موضوعی مورد توجه قرار گرفت که در کنفرانسهای قبلی کمتر بدان توجه شده بود. توجه به موقعیت زنان و بهبود کیفیت زندگی آنان را نمی توان درتاثیر بر توسعه پایدار مد نظرقرار نداد. به طور کلی می توان چنین عنوان کرد که بهبود وضعیت زنان در جامعه که به برابری جنسی می‌ انجامد تاثیرات معناداری بر باروری داشته است(عباسی به نقل از مک دونالد،۱۳۸۴). برابر بودن زن ومرد در فعالیتها، زنان را بهتر در فرایند برنامه ریزی قرار می دهد و در نتیجه باروری را دستخوش تغییر می کند.
سنجش اقتدار و استقلال زنان بنا به دلایل عنوان شده می بایست به عنوان متغیری مهم در تحلیلها مورد توجه قرار می گرفت. بر این اساس ما از این مفهوم در مطالعه خود استفاده کردیم. سنجش اقتدار زنان به گویه هایی نیاز داشت که به ابعاد مختلف این مفهوم بپردازد اما سنجش برخی از این ابعاد در جامعه مورد مطالعه مقدور نبود. در مطالعه حاضر به سه بعد، استقلال در رفت و آمد، استقلال در اداره امور خانه و کنترل بر بدن توجه شده است (جدول۴-۲). برای سنجش استقلال اقتصادی زنان بعنوان بعدی ازاستقلال زنان از دو سوال شغل و درآمد زنان استفاده شد اما بدلیل اینکه اکثریت زنان در نمونه مورد بررسی شغل خود را خانه داری و بدون درآمد عنوان کردند از سنجیدن این بعد در مطالعه صرف نظر شده است.