پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر فشارهای شغلی برعملکرد معلمان زن مقطع متوسطه دوم تهیه و تدوین گردیده است. گردآوری داده ­ها در این پژوهش به روش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه معلمان آموزش پرورش زن به تعداد ۲۸۵ نفر تشکیل داده‌اند که بر اساس جدول تعیین حجم نمونه کرجیسی مورگان تعداد ۱۶۲ نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه­ای انتخاب شدند. ابزار اندازه ­گیری این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته که دارای ۳ بعد مسئولیت پذیری، شخصیت اجتماعی و وضعیت روحی و روانی می‌باشد، استفاده شده است. روش تجزیه و تحلیل داده ­ها با آمار توصیفی و آمار استنباطی (شامل: آزمون تی تک نمونه ای) با بهره گرفتن از نرم افزار spss انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد میانگین نمرات تمام مؤلفه‌ های فشارهای شغلی معلمان بیشتر از حد متوسط می‌باشد.

فصل اول

کلّیّات پژوهش

مقدمه

کار و فعالیت معلمان در مدارس جنبه ای از زندگی است که صرف نظر از منابع مالی برخی از نیازهای اساسی آدمی نظیر تحرک روانی و بدنی، نیازهای اجتماعی و احساسات خود ارزشمندی را ارضاء
می­ کند با وجود این کار و فعالیت در مدارس و سازمان­ها می ­تواند منبع فشار روانی نیز باشد. در دهه اخیر موضوع فشارهای روانی و استرس و آثار آن در مدارس مورد توجه بسیار واقع گردیده است.با وجود این که استرس وفشارهای روانی مثبت نیز وجود دارد و نباید ‌به این عوامل به عنوان یک پدیده منفی نگریست، زمانی که از فشارهای روانی صحبت می­ شود بیشتر به عوارض و جنبه­ های منفی آن توجه می شود. به هر حال فشارهای روانی اثرات فراوانی بر عملکرد و فعالیت­های اعضای سازمان دارد. مدیران، کارکنان و ارباب رجوع سازمان تحت تاثیر فشارهای عصبی دچار حالات روانی خاصی می­شوند و دست به اعمالی می­زنند که مستقیما در فعالیت­ها و بازدهی سازمان منعکس می‌گردد.فشارهای عصبی علاوه بر تاثیرات روانی تاثیرات جسمانی نیز دارند. فشارهای روانی شدید معلمان و اولیاء مدرسه باعث تزلزل در اهداف و راه های نیل به آن می­شوند و بر کارایی دانش آموزان اثر می­گذارند.

امروزه اهمیت نظام آموزش­برای پیشبرد اهداف توسعه کشور نزد سیاستمداران به اثبات رسیده است و بسیار مهم جلوه ‌کرده‌است. در این میان یکی از عمده ترین و شاید جنجال برانگیزترین مفاهیمی که از یک سو تلاش­ های نظری و بنیادی بسیاری را به خود معطوف ساخته و از دگر سو در تمامی منابع نیروی انسانی سازمان­ها اهمیّت زیادی پیدا کرده، استرس و فشارهای روانی بر معلمان است چرا که معلمان، بر بسیاری از متغیرهای سازمانی، تاثیر می­گذارند و زمینه­ رشد و شکوفایی سازمان را فراهم می­نمایند. نظام­های آموزشی درگذر از مسائل کمی و همگانی کردن آموزش ناگزیر از توجه به مسائل کیفی پدیده‌های آموزشی نیازمند توجه به شرایط استرس و فشارهای روانی وارده بر معلمان ‌می‌باشد و ارتقای شخصیتی و ثبات هویتی معلمان را از طریق اصلی‌ترین عامل یعنی پایداری انسانی و تقویت روحیه معلمی به شکوفایی می­رساند.

بیان مسئله

در عصر حاضر که جهان در اوایل قرن بیست و یکم قراردارد، بخش مهمی از فعالیت فردی واجتماعی را تعلیم و تربیت تشکیل می­دهد، به طوری که یونسکو در گزارش جهانی اعلام ‌کرده‌است: تقریباً از هر پنج انسانی که امروز زندگی می­ کند یک نفر یا شاگرد است یا در نظام آموزش رسمی به عنوان معلم خدمت می­ کند. اساس خودکفایی و استقلال هر جامعه ای، برپایه­های وجودی سازمان­ های آموزشی آن جامعه استوار است و در بین تمام نیروهای اثر بخش یک سازمان آموزشی، اغلب صاحب نظران و متفکران مسائل تربیتی معتقدند که معلمان مهمترین عامل مؤثر در جریان تعلیم و تربیت هستند، لذا توجه به نیازهای آن­ها و چگونگی تأمین آن توسط سازمان، می ­تواند منجر به کاهش فشارهای روانی و در نتیجه تعهد سازمانی آنان در سازمان می­گردد(حسینی نسب و همکاران،۱۳۹۱،ص۱۴).

از آنجائی که هر کشوری در مسیر توسعه و پیشرفت همه جانبه خود نیازمند سیستم تعلیم و تربیت کارآمد است و اولین قدم در رسیدن به کادر آموزشی موفق و کارآمد درک عواملی است که بر کیفیت عملکرد معلمان مؤثر است، چرا که رابطه مستقیمی بین فشارهای روانی افراد با عملکرد آنان وجود دارد به طوری­که افرادی که از کار خود رضایت داشته باشند و فشار روانی کمتری داشته باشند کار خود را نیز بهتر انجام خواهند داد و افرادی که از کار خودناراضی باشند کار خود را به درستی انجام نخواهند داد (حسینی نسب و همکاران،۱۳۹۱،ص۱۴). فشار روانی وتأثیر آن بر معلمان در محیط کاری در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. برخی از معلمان فشار روانی را بهانه­ای برای انجام ندادن درست وظایف محوله قرار می­ دهند. بسیاری دیگر فشار روانی زیادی را متحمل می­شوند. معلمانی نیز هستند که برای انجام صحیح کار می­بایست فشار مناسبی برای آنان ایجاد نمود. هدف مدیریت فشار روانی این است که به معلمان کمک می‌کند تا سطح فشار روانی متناسب با توانایی خود را برای انجام صحیح کار دریابند و تا مرحله تغییر آن را حفظ نمایند(حسینی،۱۳۸۸،ص۷۸).

مؤلفه‌ های فشارهای روانی در این پژوهش از دیدگاه های حجتی نیا و پورشافعی درپژوهش انجام شده دانشگاهآزاد اسلامی بیرجند می‌باشد که مورد بررسی قرار گرفته است. ‌بنابرین‏ در این پژوهش محقق به دنبال بررسی این سئوال اساسی است که وضعیت فشارهای شغلی و روش‎های مقابله با آن دربین معلمان زن مدارس متوسطه چگونه می‌باشد؟

اهمیت و ضرروت پژوهش