– و از این رو خدای امر فرموده به اینکه مثل این پسر بد کنش جلو دروازه شهر وجوب سنگسار شود به غضب طائفه ( قزلباش، ۱۳۷۴: ۹۴).
سنگسار نمودن یا به صلیب کشیدن، مجازات­هایی است که ذاتا بطور علنی و در ملأعام انجام می­پذیرد که در کتاب­های مقدس تورات و انجیل به آن اشاره شده است.
دوره باستان( یونان و رم)
کیفر نزد یونانیان قبل از هرچیز وسیله­ای است برای اعاده آبروی از دست رفته بزه­ دیده و هم­زمان برای تایید مجدد حیثیت و قدرت وی، با توهین به شخص توهین کننده یعنی مجرم، چندان که او را خوار کند. در واقع کیفر باید قلب بر آشفته بزه­ دیده را آرام بخشد و به وی نفع برساند و برای او نوعی لذت بوجود آورد. در تراژدی­های یونانی نسبت به جانیان با بی­رحمی رفتار می­ شود، و بزه­ دیده می ­تواند آزاد خشم خود را ارضا کند. در آژاکس اثر سوفکل قهرمان تراژدی از دشنام و تازیانه استفاده می­ کند. از نظر یونانیان فردی که دشنام و تازیانه به او وارد می­ شود تا مرتبه بندگی تنزل می­یاید. آشیل در اثر خود، پرومته در زنجیر، چهره­ای از زئوس^[۹] ترسیم می­ کند که در آن پرومته آتش را که زئوس نگهدار آن بود از وی ربوده است، و از آنجا که سرا پای زئوس از تنفر مملو شده است، رنج و آزار غل و زنجیر را به پرومته تحمیل و با وی به مانند اسب بارکش رفتار می­ کند. در خطابه ارسطو، کیفر، نخست باید بزه­ دیده را ارضا کند، به این شرط که بزهکار بداند که به خاطر بزه­ دیده رنج و آزار می­کشد (پرادل،۱۳۹۳: ۲۳).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در باستان عقیده بر این بوده است که عدالت کیفری نظم مختل شده را احیا می­ کند و با مجازاتی شبیه بزه، تعادل را در جامعه برقرار می­سازد. در این صورت کیفر باید، طبق مفاهیم قصاص، دقیقا همانند جرم ارتکابی باشد؛ و باید در مورد مکان اجرای کیفر همانندی وجود داشته باشد: اُرست^[۱۰] اژیست^[۱۱]را به مکانی که در آنجا پدرش را کشته است می­برد تا در همان محل او را نابود کند.
آموزه­های اسلامی پیرامون اجرای مجازات در ملأعام
انسان در مکتب مبین اسلام از عزّت و کرامت ویژه­ای برخوردار بوده و دارای چنان ارزش والایی بوده که خلیفه الله نام گرفته است. خداوند انسان را شایسته­ تکریم قرار داده و در آیات مختلف قرآن نیز از آن یاد نموده است. خداوند در آیه­ی ۷۰ سوره­ی اسراء می­فرماید: ما بنی آدم را تکریم کردیم و کرامت بخشیدیم. در دین مبین اسلام، افراد دارای اعتبار، شخصّیت و منزلت هستند و هیچ کس حقّ تحقیر و سرزنش و یا خوار کردن بنده­ی موُمن را ندارد.در صورت ارتکاب خطا و جرمی از سوی بنده­ی موُمنی، ضمن حفظ آبرو و حیثیّت او، باید مجازات مقرّره را بر او اعمال نمود نه بیشتر از آن.خداوند ستّار العیوب است و همیشه در توبه را به روی بندگانش گشوده است. سیره­ی امامان معصوم و احادیث و روایات برجا مانده از آنها نیز حکایت از برخورد مناسب و همراه با گذشت و عطوفت انها نسبت به افراد خاطی دارد. برای مثال، در خصوص داشتن برخورد مناسب در مواجهه با خطای کسی روایات ذکر شده است.
امام صادق(ع) در باب سرزنش در اصول کافی می فرمایند: “هرکس موّمنی را سرزنش کند خدا او را در دنیا و آخرت سرزنش کند” و در جای دیگری نیز آورده اند:” حضرت رسول فرموده است که هرکس کار زشتی را فاش کند چون کسی است که آن را انجام داده و هرکه مومنی را به چیزی سرزنش کند نمیرد تا مرتکب آن شود”( کلینی،۱۳۷۷: ۵۹).تامّل در این احادیث نشانگر اهمیّت داشتن آبرو و حفظ حرمت برادر دینی و جلوگیری از لکه دار شدن اعتبار او به هنگام ارتکاب گناه و بزه است و بردن آبروی مجرم خود کیفری مضاعف است که علاوه بر کیفر اصلی بر جرم تحمیل می­گردد.
در نظام الهی که هدف سعادت انسان و هدایت اوست، اتخّاذ تدابیر کیفری و مجازاتها عمدتا به منظور اصلاح شدن مجرمین و بازسازی آنهاست. به همین سبب، جز در مواردی که کیان و بنیان جامعه آسیب ببیند اصراری بر اجرای کیفرهای خشن نیست (نوبهار، ۱۳۷۹: ۱۳۸).
لازم به ذکر است که مجازات­های اسلامی از لحاظ متعّلق به انواع مختلف تقسیم می شوند.گاه مجازات به مال مجرمان و گاه به جسم و جان و گاه به آزادی و حقوق اجتماعی یا حیثیت و شخصیت معنوی افراد تعلّق میگیرد.
از جمله مجازات­هایی که متعلق آن حیثیت و شخصیت روانی و روحی افراد است، اجرای مجازات در ملأعام و گرداندن مجرم در شهر است (قیاسی، ۱۳۸۰: ۳۴۶و ۷). بر همین اساس از جمله اقداماتی که حاکم اسلامی می ­تواند در مورد مجرمان اعمال نماید چه به صورت مجازات اصلی و چه به صورت مجازات فرعی، تشهیر مجرم در جامعه و معرفی کردن او به عام و خاص است.
شایان ذکر است که در سیره­ی امامان معصوم مواردی از اجرای کیفرهایی مثل گرداندن مجرم در بازار و محله­های شهر، تراشیدن سر او و اموری مشابه به منظور تشهیر او وجود داشته است که به برخی اشاره می­ شود:نقل شده است که امام علی(ع) در برخورد با جرایم ارتکابی توسط کارگزاران بسیار حسّاس بودند و با شدّت عمل برخورد می­نمودند. از مجازات­هایی که توسط ایشان اعمال می­شد در رابطه خیانت مسولین بازار بود. در زمان حکومت امام، مسئوول بازار اهواز مرتکب خیانتی شده بود و ایشان از قاضی اهواز خواستند که مسئول بازار را برکنار کرده و او را حبس کنند و او را جمعه­ها از زندان بیرون آورده و کتک بزنند و در میان مردم بگردانند و در زندان نیز هیچ کس حقّ مراوده با او را نداشته و پاهایش را نیز ببندند(الطبسی،۱۳۷۰: ۳۶۷).
آنچه از نحوه­ برخورد امام با خائن بازار استنباط می­ شود اینست که بنا به حسّاس بودن موقعیت فرد خائن و ضرورت حفظ اموال عمومی، بایستی افراد قابل اعتمادی برای تصّدی چنین پست­هایی منصوب شوند و با شناساندن خائن به دیگران از بزهدیده واقع شدن احتمالی بسیاری از افراد در آینده جلوگیری گردد. علاوه بر این، به افراد مختلف جامعه گوشزد می­ شود که در صورت ارتکاب چنین جرمی چه مجازاتی در پیش روی آنهاست و مهم­تر از آن اینکه، اعتماد دیگران نسبت به چنین مجرمی سلب می­ شود.
علاوه بر گرداندن مجرم به عنوان یکی از مصادیق مهم اجرای مجازات، قطع دست و انداختن آن بر گردن مجرم نیز به عنوان مجازات تکمیلی به کار می­رفته است که نشانگر تشهیر مجرم و معرفی شدن او با آحاد مختلف جامعه است. در این باره ابویوسف نقل کرده است: که قاسم بن عبدالرحمن از پدرش نقل کرده که نزد حضرت علی(ع) بودم، مردی نزد ایشان آمدند و گفتند من سرقت کرده­ام، حضرت او را طرد کردند و در بار دوم که مرد بازگشت و اعتراف کرد که من سرقت کرده­ام حضرت فرمودند: شهادت کاملی علیه خود دادی و ایشان به قطع دست آن مرد فرمان دادند ومن دست او را آویزان بر گردنش دیدم (قاضی ابی یوسف، بی­تا: ۱۶۹).
آنچه روشن است اینکه در اسلام در کنار هدف بازدارندگی مجازات به اصلاح مجرم نیز توجه شده و چنان مجازات­هایی در مورد مجرم اعمال می­شده که بتواند در او احساس ندامت و پشیمانی ایجاد کند. در اجرای حدود الهی به این امر تاکید شده است. تاکید بر اجرای حدودی چون تازیانه در حضور گروهی از موُمنین به روشنی بیانگر این است که از جمله اهداف وضع این مجازات بازدارندگی عمومی است ولی در این باره نیز نباید افراط کرد چرا که در عین بازدارندگی ممکن است زمینه­ اصلاح را در بزهکار از بین ببرد. امیرالمومنین از اینکه جمع کثیری از مردم برای اجرای مراسم حدّ حاضر شوند ابراز ناخرسندی می­کردند (نوبهار، ۱۳۷۹: ۱۵۶). این تدبیر به منظور جلوگیری از جری­تر شدن مجرم و ایجاد زمینه­ تنبَه و پشیمانی در اوست.
پیامبر اکرم(ص) در موارد متعدّدی کسانی را که محکومین را تحقیر می­کردند و به آنها ناسزا می­گفتند، سرزنش می­کردند. ایشان در موارد بسیاری، مجرمان را مورد عفو قرار می­دادند و توبه­ی آنها را می­پذیرفتند و علاوه بر آن اجازه نمی­دادند مجازاتی که در ملأعام اجرا می­شد وسیله­ای شود که مردم به مجرم توهین کنند و حیثیتش را لکّه دار کنند. نقل شده است(بخاری، بی­تا: ۴۸) که مردی به نام عبدالله نزد پیامبر اکرم (ص) آورده شد و به دلیل ارتکاب جرمی مورد حد قرار گرفت، در حین اجرای حد فردی از میان جمعیت گفت: خدایا او را لعن کن، چه قدر گناه می­ کند و چه قدر او را برای حد می­آورند. پیغمبر فرمود او را لعنت نکنید به خدا قسم من فقط همین را درباره این مرد می­دانم که خدا و پیامبرش او را دوست می­دارند.
در مجموع، آنچه در نظام اسلام به هنگام اجرای مجازات اهمیت دارد حفظ حرمت و شخصیت فرد مجرم به عنوان یک انسان است و در این نظام مجازاتها به گونه ­ای اجرا می­شده ­اند که فرد را متنبه سازد و از تکرار جرم او جلوگیری کند ودر ضمن، ازچنان قطعیتی برخوردار بوده است که باعث می­شده دیگران نیز تحت تاثیر قرار گیرند.
اجرای مجازات در ملأعام در طول تاریخ ایران و سایر کشورها
در این مبحث، به سابقه­ اجرای مجازات در ملأعام در حقوق کیفری ایران و برخی کشورها پرداخته می­ شود و خواهیم دید که در چه مورد و چه جرایمی لازم بوده است که مجازات در ملأعام اجرا شود. در قسمت اول که مربوط به حقوق ایران خواهد بود به اجرای مجازات در ملأعام در دوره­ های مختلف اشاره شده و در قسمت بعدی نیز، این مجازات در معدودی از کشورها مورد بررسی قرار می­گیرد:
در این قسمت، به ذکر مواردی از اجرای مجازات در ملأعام و در انظار عمومی و به نمایش گذاردن مجرم در میان مردم، در دوران گذشته و نحوه­ برخورد حکّام و سلاطین ایرانی در این مورد، می­پردازیم. براین اساس، به سابقه این موضوع در برخی از دوران­های پادشاهی و همچنین در ایران پس از اسلام پرداخته می­ شود.
دوره­ هخامنشیان
مجازات­هایی که در این دوره نسبت به مجرمین اعمال می­شده است، بسیار سبعانه و شدید بوده است و تناسب میان مجازات و جرایم رعایت نمی­شده است. در مورد این دوره، نقل شده است که شاه حق تعیین مجازات، نوع آن و نحوه­ اجرای آن را داشته و خود او شدّت و ضعف مجازات­ها را تعیین می­کرده است. علاوه براین، او اختیار داشته است که بنا به مصالح و مقتضیاتی مجازات را به نوع دیگری تبدیل کند. به طور کلی، تعیین مجازات و نحوه­ اجرای آن به شخص اول مملکت واگذار شده و او اختیارات تاّم داشته است(حجتی­کرمانی، ۱۳۶۹: ۶۸).
در مورد اجرای مجازات­های ترذّیلی در این دوره باید گفت که اینگونه مجازات­ها لازم بوده است در انظار عمومی اجرا شود چرا که هدف از آن، رسوایی مجرم در نزد همگان بوده است. در این خصوص، پلوتارک نقل می­ کند (احمدی، ۱۳۴۶: ۶۱). که اردشیر دوّم در مورد فرار ارباس از ارتش در موقع جنگ که مجازات اعدام داشته است، نوعی اعتدال به خرج داده و مجازات او را چنین معین کرده که او باید زن فاحشه­ای را برهنه بر دوش­های خود بنشاند و در تمام روز در میادین شهر و معابر به گردش در آورد. در مورد جرمی چون خیانت به شاه و کشور که از جمله جرایم مهم بوده و تهدیدی خطرناک برای نظام اجتماعی محسوب می­گردید باید گفت: از جمله مجازات­هایی که در مورد مرتکبین چنین جرایمی به کار می­رفت اجرای مجازات در ملأعام و گرداندن در میان مردم شهر بود.
در همین باره، مطلبی ذکر شده است که به آن اشاره می­ شود: ” در چنین مواردی مقصّر را به پایتخت می­آوردند و گوش و بینی او را می­بریدند و بعد از گرداندن او در میان مردم، او را به محّل ارتکاب جرم می­بردند و اعدامش می­کردند”(محسنی، ۱۳۷۵: ۱۴۵).
به نظر می­رسد که هدف از اجرای مجازات در ملأعام و علن، آن هم به صورت گرداندن مجرم در شهر و انگشت نما کردن او در میان مردم، ارعاب و تحذیر افراد جامعه بوده است. البتّه لازم به ذکر است اهداف مهمتری چون حفظ نظم اجتماعی و در نهایت محکم­تر کردن اساس سلطنت نیز مدّنظر بوده است.
دوره­ ساسانیان
در این دوره نیز همانند دوره­ هخامنشیان، مجازات­ها نسبتا شدید و خشن بوده است؛ از جمله مجازات­های این دوره می­توان به اعدام، نقص عضو، قطع گوش و بینی مجرم و غیره اشاره کرد.
مجازات­های ترذیلی و خوار کننده نیز در زمره­ی مجازات­های این دوره قرار داشته است. علت اجرای چنین مجازات­هایی این بوده است که سلاطین معتقد بودند که شدت مجازات­ها، مجرمان بالقوه یا احتمالی به ویژه خائنان به مملکت را وادار می­ کند تا از ترس مجازات و شکنجه­های همراه آن، از ارتکاب جرم خودداری نمایند. به همین سبب، علاوه بر اجرای مجازات مقرر نسبت به مجرم، او را برای مدتهای طولانی در معرض تماشای مردم قرار می­دادند (همان، ۱۴۶). پس، با اجرای چنین مجازاتهایی تحقیر مجرم مورد نظر بوده است چرا که سبب شرمساری و خجلت او در میان همکاران شده و از طرفی موجب عبرت­آموزی برای ناظرین بوده است.
لازم به ذکر است که در این دوره مجازات­هایی مثل تراشیدن موی سر، تراشیدن ریش، نصب یک قطعه چوب بر گردن مجرم برای چندین ماه یا چندین فصل در مورد برخی از جرایم کوچک معمول بوده است (کرمی، ۱۳۸۰: ۱۰۶). ملاحظه می­گردد این موارد از مصادیق اجرای مجازات در ملأعام است. در ادامه­ بحث به برخی از موارد اجرای مجازات در ملأعام پرداخته می شود:
در بند سی و سوم از فصل سی و هشت ماتیکان هزار دستان به عنوان یکی از مدارک دوره­ ساسانیان اینگونه آمده است: ” باید به گردن متهّم به جادوگری، طوقی آویخت تا همه کس او را بشناسند”(واحدی نوایی، ۱۳۸۰: ۵۱).
همین طور در مورد سرقت ذکر شده است که سارقی را که در حین ارتکاب جرم دستگیر می­کردند، به محکمه می­کشاندند و شئی مسروقه را به گردنش می­آویختند و وی را در غل و زنجیر می­کردند(حجتیکرمانی،۱۳۶۹: ۸۳).
بنابراین، آنچه از اجرای چنین مجازاتی نسبت به سارق، استنباط می­گردد این است که علاوه بر شناساندن چنین مجرمی به مردم، از بزه دیدگی افراد دیگر جلوگیری شده و هم چنین زمینه ی ارتکاب تکرار جرم از سوی سارق از بین می­رود. علاوه بر این موارد، در کتیبه­های ساسانیان آمده است که هنگام دستگیری شورشیان و مدّعیان سلطنت، به گردن آنها طوقی می­آویختند و دست­هایشان را از عقب می­بستند (واحدی نوایی،۱۳۸۰: ۵۲).
به طور کلی، باید گفت در این دوره اجرای مجازات در ملأعام از طرقی چون تراشیدن سر، آویختن طوق به گردن مجرم و غیره اجرا می­شد و علی رغم ذکر این مجازات در برخی جرایم، به نظر حکّام و سلاطین واگذار شده است.
۱-۲-۵-۳ دوره­ صفویان
از مطالعه­ منابع مربوط به این دوره می­توان پی­برد که در این دوره نیز همانند دوره­ های قبل، مجازاتهای سختی وجود داشته است. مجازاتهایی ترذیلی نیز در زمره­ی مجازاتها قرار داشته است. از جمله مجازاتهای این دوره می­توان به لای دیوار گذاشتن مجرم، فلک کردن و از پا به جهاز شتر آویختن اشاره کرد. به نقل از سفرنامه­ی تاورنیه (آشوری،۷۷: ۱۰)، مجازات از پا به جهاز شتر آویختن در مورد مجرمینی اعمال می­شد که در شهر مرتکب دزدی می­شدند. روش اجرای این مجازات بدین گونه بوده که آنها را به جهاز شتر آویزان می­کردند و شکمشان را پاره می­کردند و سپس در کوچه­ها به گردش در می­آوردند و جار می­زدند که این شخص به علت ارتکاب فلان جرم، به حکم شاه این چنین مجازات می­ شود.^[۱۲] لازم به ذکر است که اجرای چنین مجازاتهایی توسط فرّاشان و میرغضبان انجام می­شد و تابع قاعده­ی خاصّی نبوده است. دستگاه حاکم در این باره، اختیارات وسیعی داشته است و به هر طریقی که می­خواست مجرمان را مجازات می­کرد (تاج زمان، ۱۳۵۱: ۵۷).
یکی از افراد هیئت نمایندگان سیاسی انگلستان که در عهد شاه عباس به ایران آمده بودند، ضمن وقایع نوامبر ۱۶۲۸ به کیفرهای معمول در آن دوران اشاره می­ کند، می­نویسد: امروز اعدام مردی را دیدم، شنیدم که در همین روز شش یا هفت نفر دیگر را نیز اعدام کردند که یکی را به جرم دزدی، با قمه شکم دریده بودند. متوجه شدم که مردم شهر به آن منظره زننده با همان وصفی نگاه می­کردند که گویی سگی را دار زده باشند و در حقیقت از نظاره آن لذت می­بردند و تماشا می­کردند؛ جلاد بعد از انجام دادن کارش، از مردم که به تماشا ایستاده بودند پول خواست و با اصرار می­گرفت (راوندی، ۱۳۶۸: ۲۳۴).
مجازات­های که از عهد شاه اسماعیل اول در ایران متداول گردیده بود، یا به همان صورت اصلی و یا به شکل کاملتری در مورد مجرمین این عصر به کار می­رفت. در مورد اعمال خلافی، کیفر برحسب درجه و مقام اجتماعی گناهکار فرق می­کرد. مثلا اگر یکی از علمای دین یا قضات یا کلانتران مرتکب خلافی می­گردید، ممکن بود ریشش را بسوزانند و اگر ریش نداشت، او را وارونه به خر سوار می­کردند و در میدان و بازار شهر می­گردانیدند. گاه گرانفروشان و کسبه متقلب را به مجازات تخته کلاه محکوم می­کردند؛ یعنی تخته مدوری را که میانش بقدر گردن آدمی سوراخ داشت و دوتکه می­شد بر روی گردن گناهکار می­گذاشتند و دو تکه را به هم قفل می­کردند و وی را به این نحو در میان کوی و بازار حرکت می­دادند، و در این قبیل موارد مشتی از اراذل و اوباش با دادن دشنام­های رکیک او را دنبال می­کردند (همان، ۲۳۱).
تاورنیه جهانگرد فرانسوی می­نویسد: از عادات شاه عباس این بود که می­خواست از همه چیز و همه جا آگاه باشد، و چون به گزارش­های وزیران خود اطمینان نداشت با تبدیل لباس به گردش می­رفت و از دکان­ها خرید می­کرد تا مطمئن شود که کم­­فروشی و تقلب در وزن نمی­کنند، از آن جمله شبی به لباس روستائیان از دیوانخانه خارج شد و به بازار رفت، از یک دکان نانوایی نانی خرید و از دکان کبابی گوشت کباب شده­ای گرفت و به کاخ شاهی بازگشت، در دیوانخانه امر کرد تا ترازو آوردند و نان و گوشت را در حضور وی کشیدند، از نان پنجاه و هفت درهم و از گوشت چهل و سه درهم کم بود. شاه عباس به چند تن از حاضران که در کار نظم شهر و نرخ اجناس مسئول بودند، مخصوصاً به داروغه اصفهان خشمگین شد، به طوری که می­خواست شکم­های ایشان را پاره کند، اما به شفاعت جمعی از بزرگان از گناه ایشان جشم پوشید. سپس فرمان داد تا در میدان اصفهان شبانه تنوری ساختند و سیخی بلند فراهم کردند، بامداد روز دیگر، نانوا و کبابی را به دستور وی گرفتند و گرد شهر گردانیدند، کسی پبشاپیش ایشان فریاد می­کشید که این نانوا و کبابی امروز به جرم کم­فروشی در میدان شهر پخته و کباب خواهند شد.
پس از آن، خباز را در تنور افکندند و کبابی را به سیخ کشیدند و آوازه­ این سیاست در تمام ایران منعکس شد. و همچنان از سیاست شاه عباس به هراس افتادند که از آن پس دیگر کسی با احکام او جرات مخالفت نداشت (همان، ۲۳۱).
بعد از صفویه تا انقلاب مشروطه
در این دوره دست قضات در صدور حکم به هر مجازاتی تحت عنوان تعزیر باز بوده و از این نظر حمایت کامل حکّام را داشتند. ازآنجا که مجازات به عنوان تعزیر صورت می­گرفت، قضات تابع هیچ قاعده و اصلی نبودند و طبق احساسات و اعتقادات و منافع شخصی خود رای می­دادند (صانعی،۱۳۷۲: ۹۷) .در خصوص نحوه­ اجرای تعزیر ذکر شده است که مجرم را برهنه می­کردند و در ملأعام می­آوردند و گناهش را جار ­می­زدند. در این مورد باید گفت اجرای مجازات در ملأعام و به این طریق یکی از غیر انسانی­ترین شیوه ­های اجرای مجازات بوده است چرا که باعث نقض کرامت و شأن انسانی مجرم شده و آبروی او را در میان مردم زیر سوال می­برد. در مورد شیوه­ اجرای مجازات­ها در این دوره نقل شده است که حدّی که برای سیاست لازم می­بینند بایستی در ملأعام و در حضور همه مردم اجرا کنند. و قاضی مکلف بود آن را اجرا کند. به نظر می­رسد این امر برای جلوگیری از تکرار جرم توسط مجرم، ارعاب و ایجاد وحشت در میان مردم و مهم­تر از همه، حفظ قدرت حاکمه بوده است(راوندی، ۱۳۶۸: ۸۸).
پروفسور جاکسون که در سال ۱۹۰۵ در ایران بوده است، نقل می­ کند که مجازات­ها در این کشور به طور وحشیانه­ای صورت می­گیرد. او که خود در یکی از مراسم اجرای مجازات­ حضور داشته نقل می­ کند: “همین که محکوم را به میدان آوردند، شگرد میرغضب چنگال­های آهنین در منخرین وی فرو برد و با سختی سر او را به طرف عقب کشید، همان میرغضب با یک ضربه شمشیر سر او را از بدن جدا کرده و برای اینکه زودتر جان بدهد، جسد او را چندین دفعه محکم به زمین کوبید و عجب اینکه جمعیت تماشاچی از این عمل تاثری بروز نداد. همچنین در شیراز به حکم والی، زبانهای سه نفر نانوا را که نان را قدری گران­تر از نرخ معمول فروخته بودند، از بیخ بریدند. این نوع مجازات­های سخت، کمتر صورت می­گیرد و آنچه بیشتر رواج دارد چوب و فلک است”(راوندی، ۱۳۶۸: ۲۳۴).
به طور کلی، آنچه مسلم است اینکه وضع جرایم و مجازات­ها در ایران قبل از مشروطه تابع قاعده­ی خاصّی نبوده و قضات تحت عنوان تعزیر، مجازات­های مختلفی را بر محکوم بار می­کردند و در این باره نیز از توسّل به شیوه ­های غیر انسانی بیمی نداشتند و اجرای مجازات عمومأ در ملأعام اجرا می­شدند و مخاطب این نمایش افراد غیر مجرم بوده ­اند تا از اجرای مجازات عبرت بگیرند.
پس از مشروطیّت تا انقلاب سال ۱۳۵۷
با تصویب قانون مجازات عمـومی در سال ۱۳۰۴ که از قانون ۱۸۱۰ فرانسه اقتباس شده بود، واضعین آن کوشیدند تا اجرای مجازاتها هم وسیله­ تامین منافع اجتماعی شود و هم با عدالت تطبیق نماید(صانعی، ۱۳۷۲: ۱۰۸). در این قانون و قوانین متفرقه­­ی دیگر به طور پراکنده از اجرای مجازات در ملأعام یا به طور علنی سخن به میان آمده است. برای مثال، در مورد نحوه­ اجرای شلاق طبق تبصره­­ی ماده­ ۱۷۳ قانون اصلاحی کیفر عمومی مصّوب ۱۳۲۲، دادگاه مقرّر می­داشت که در صورت اقتضاء، کیفر شلاق در ملأعام اجرا شود. دار زدن نیز در این دوره تا سال ۱۳۳۴ در انظار عمومی در میادین مرکز شهر صورت می­گرفت و با اصلاح آیین نامه­ی کیفر اعدام در سال ۱۳۴۳، این کیفر در زندان در محّل مخصوصی اجرا می­شد. ماده۱۷ قانون اقدامات تامینی و تربیتی مصوب ۲۱/۲/۱۳۳۹ نیز مقرر داشته است:”هرگاه منافع عمومی یا منافع مدعی خصوصی ایجاب نماید دادگاه صادر کننده حکم دستور انتشار حکم را پس از قطعیت به هزینه محکوم­علیه صادر می­نماید”.
دوره­ استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با توجه به ماده­ ۴۸۵ الحاقی به قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۵۱ که مقنّن اجرای حکم در ملأعام را ممنوع اعلام نکرده بود، عموم محکومان به اعدام را در میادین حلق آویز می­کردند. مرتکبان قاچاق مواّد مخدر به صورت مسلحانه نیز در صورت مصلحت، طبق نظر دادگاه در محّل زندگی­شان در ملأعام اعدام می­شدند (طبق ماده­ ۱۱ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدّر۱۳۶۷).

۳-۶-۳-۱-۳حرمت نفس: توانایی خود آگاهی ودرک پذیرش خویشتن و احترام به خود را بررسی می کند.
۳-۶-۳-۱-۴-خود شکوفایی: توانایی تشخیص استعدادهای ذاتی و استعداد انجام کارهایی که شخص می تواند ومی خواهد و از انجام آنها لذت می برد، بررسی می کند.
۳-۶-۳-۱-۵-استقلال عمل: توانایی خود رهبری، خویشتن داری فکری و عملی و رهایی از وابستگی های هیجانی را بررسی می کند.
۳-۶-۳-۲- مؤلفه های سازگاری: انعطاف پذیری، حل مسئله و واقع گرایی شخص را مورد بررسی قرار می دهد.
۳-۶-۳-۲-۱-آزمون واقعیت: توانایی ارزیابی رابطه بین تجربه عاطفی و عینیت های موجود را بررسی می کند.
۳-۶-۳-۲-۲- انعطاف پذیری: توانایی همسازی با هیجان ها، افکار و رفتار فرد را در شرایط، موقعیت ها و متغیرهای مختلف بررسی می کند.
۳-۶-۳-۲-۳-حل مسئله: توانایی تشخیص و تعریف مشکلات، خلق و کاربست راه حل های مؤثر را مورد مطالعه قرار می دهد.
۳-۶-۳-۳- مؤلفه های خلق و خوی عمومی (کلی): نشاط و خوش بینی فرد را مورد بررسی قرار می دهد.
۳-۶-۳-۳-۱-خوش بینی: توانایی توجه به جنبه های روشن تر زندگی و حفظ نگرش مثبت را، حتی هنگام احساسات منفی و ناخوشایند، را مورد بررسی قرار می دهد.
۳-۶-۳-۳-۲-نشاط: توانایی احساس رضایت از زندگی، احساس رضایت از خود و دیگران، سرزندگی و ابراز احساسات مثبت را بررسی می کند.
۳-۶-۳-۴- مؤلفه های میان فردی: توانایی های شخص را برای سازگاری با دیگران و مهارت های اجتماعی را یررسی می کند.

۳-۶-۳-۴-۱- هم حسی: توانایی آگاهی از احساسات و تحسین آن احساسات را بررسی می کند.
۳-۶-۳-۴-۲- مسؤلیت اجتماعی: توانایی فرد را در معرفی خود به عنوان عنصری مفید، سازنده و دارای حس همکاری در گروه اجتماعی خویش، مورد بررسی قرار می دهد.
۳-۶-۳-۴-۳- روابط بین فردی: توانایی ایجاد و حفظ روابط رضایت بخش متقابل را که نزدیکی عاطفی، صمیمیت، داد و ستد مهر آمیز از وی‍ژگی های آن است، بررسی می کند.
۳-۶-۳-۵- مؤلفه های کنترل تکانش ها: توانایی تحمل تنش و کنترل تکانه ها را بررسی می کند.
۳-۶-۳-۵-۱- تحمل تنش ها: توانایی تحمل فرد را در برابر رویدادهای ناخوشایند و شرایط تنش زا و هیجان های شدید، بررسی می کند.
۳-۶-۳-۵-۲- کنترل تکانه ها: توانایی مقاومت فرد را در برابر تنش ها یا وسوسه و کنترل هیجان های خویش، بررسی می کند[۴۹].
۳-۶-۴ روایی و پایایی پرسشنامه هوش هیجانی بار- ان
پرسشنامه هوش هیجانی بار- ان نخستین پرسشنامه معتبر فرا فرهنگی جهت ارزشیابی هوش هیجانی می باشد. این آزمون در سال ۱۹۹۷ مورد تجدید نظر قرار گرفت. این تجدید نظر توسط مؤلف، روی ۳۸۳۱ نفر(۸/۴۸٪ مرد و ۲/۵۱٪ زن) از کل کشورهای مختلف صورت گرفت و پاسخ ها از طریق تحلیل چند عاملی بررسی شد و در نهایت یک مقیاس کلی برای EQ و برای ۱۵ خرده مقیاس تدوین گردید.در این تجدید نظربرای محاسبه پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که متوسط آن برای جمعیت مورد نظر ۷۶/۰ و برای خرده مقیاس ها، از ضریب ۶۹/۰ (مسؤولیت پذیری اجتماعی) تا ضریب ۸۶٪ (عزت نفس) محاسبه شده است. این نتایج، پایایی خوب و قابل قبول را نشان می دهند. پایایی آزمون با روش آزمون باز آزمون پس از یک ماه ۸۵/۰ و پس از چهار ماه ۷۵/۰ گزارش گردیده است. روایی آزمون از طریق روایی سازه با بهره گرفتن از ابزارهای مختلف اجرا شده است که روایی آزمون را تأیید کرده است و در مجموع نشان داده است که پنج عامل ترکیبی ساختار کلی هوش غیر شناختی را می سنجد. در ایران آزمون روی دانشجویان دانشگاه اصفهان هنجار شده است در هنجارـ یابی سموعی از پرسشنامه ۱۱۷ سؤالی بار-آن استفاده شده است و تعداد سؤالات پس از سه مرحله تحلیل به ۹۰ سؤال رسیده است. در این پژوهش ضریب پایایی با روش آلفای کرونباخ ۹۳/۰ و با روش زوج و فرد ۸۸/۰ گزارش شده است[۹۵].
۳-۷ شیوه جمعآوری اطلاعات:
در ابتدا به کلیه شرکت کنندگان پرسشنامه هوش هیجانی بار- آن۲ داده شد.این پرسش نامه دارای پنج مقیاس یا جنبه (مهارت های درون فردی، مقابله با فشار، سازگاری، میان فردی و خلق و خوی عمومی) و پانزده خرده مقیاس است. پاسخ های آزمون نیز در روی یک مقیاس ۵ درجه ای در ردیف لیکرت (کاملا موافقم، موافقم، تا حدودی، مخالفم و کاملا مخالفم) تنظیم شده است. سپس از آزمودنی هاخواسته می شود درآزمون های آمادگی جسمانی (بارفیکس اصلاح شده، انعطاف پذیری، دراز ونشست ، دوی ۱۶۰۰ متر و درصد چربی بدن )شرکت کنند . و نتایج آنان در آزمون های مختلف ثبت می شود.. ابتدا آزمون ها توسط محقق جهت آموزش و اجرای صحیح به صورت زیر اجرا شد که در آزمون بارفیکس(برای اندازه گیری استقامت عضلات کمربند شانه) میله بارفیکس روی زمین قرار داده شد و آزمودنی میله آنرا که ارتفاع آن از زمین یک متر است بصورتی که پشت دست رو به صورت باشد می گیرد سپس پاشنه پا با زمین در تماس بوده و فرد خود را آویزان می کند بصورتی که بدن وی بصورت مورب و در یک راستا بدون خم شدگی باشد و با بهره گرفتن از نیروی عضلات کمربند شانه سعی دارد که چانه خود را به میله برساند و سپس دوباره به جای خود برگردد. که در این حالت تعداد تکرارهای صحیح وی ثبت می گردد[۹۶].
شکل ۳- ۱: روش اجرای آزمون کشش بارفیکس خوابیده
در آزمون انعطاف پذیری که با بهره گرفتن از جعبه انعطاف انجام می شود (برای اندازه گیری میزان کشیدگی عضلات همسترینگ و کمر) آزمودنی طوری روی زمین می نشیند که کف پاهای وی با جعبه انعطاف تماس داشته داشته، سپس دستان خود را به جلو کشیده و دستانش را روی جعبه قرار می دهد که در این حالت بیشترین مقداری را که آزمودنی می تواند در آن حالت خود را نگه دارد اندازه گیری و ثبت می نماییم [۹۶].
شکل ۳- ۲ : روش اجرای آزمون خم شدن نشسته
در آزمون درازو نشست آزمودنی روی زمین به پشت می خوابد و در حالی که زانوها خم هستند، فردی مچ پای او را گرفته و کف پای وی را روی زمین ثابت نگه می دارد. آزمودنی در حالیکه دستهایش به طور ضربدر روی سینه است، شانه ها را گرفته و بالا تنه را به بالا می آورد و آرنج ها را به زانو می زند و دوباره به حالت خوابیده قرار می گیرد. تعداد دفعاتی که در مدّت یک دقیقه بتواند این حرکت را تکرارکند، رکورد وی محسوب می شود[۱۹].
شکل ۳- ۳: روش اجرای آزمون دراز ونشست
برای سنجش استقامت قلبی ـ تنفسی از شرکت کنندگان در آزمون خواسته می شود مسافت ۱۶۰۰ متر که برابر است با ۴ دور مسیر پیست دو و میدانی را طی کنند و در پایان رکورد آنان در برگه های مخصوص ثبت رکوردها، ثبت می شود[۲۶].
۳- ۸ روش های آماری:
در این پژوهش از آمار توصیفی برای رسم نمودار ها و جداول و از آمار استنباطی برای آزمون فرضیه ها استفاده می شود. پس از جمع آوری رکوردها و نمرات هر دو گروه در تست های آمادگی جسمانی و هوش هیجانی، با بهره گرفتن از آزمون tمستقل تفاوت رکوردها و نمرات هر دو گروه بدست می آید . برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرمافزار spss نسخه ۱۹ و جهت رسم نمودارها از نرم افزار اکسل۲۰۱۰ استفاده شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل دادها
(یافته های پژوهش)
۴-۱- مقدمه
با توجه به عنوان تحقیق “مقایسه آمادگی جسمانی و هوش هیجانی شطرنج بازان نخبه و مبتدی” این تحقیق در نظر دارد تا متغیر های آمادگی جسمانی و مولفه های هوش هیجانی را در این دو گروه اندازه گیری کرد و با یکدیگر مقایسه کند. به این دلیل، در این فصل به تجزیه تحلیل داده ها اطلاعات جمع آوری شده و آزمون فرضیه ها پرداخته می شود.
۴-۲ توصیف متغیرها
۴-۲-۱ طبقه بندی و تنظیم داده ها:
در این بخش در آغاز جداولی ارائه شده است که در آنها مقدار میانگین و انحراف معیار مرتبط با شاخص های اندازه گیری شده در گروه های نخبه و مبتدی آورده شده و به دنبال آن توضیحاتی در مورد جداول بیان شده است و در ادامه آن نیز نمودار های مربوط به شاخص هایی که در گروه با یکدیگر تفاوت داشته اند و از ویژگی های مهم تری نسبت به سایر ویژگی ها برخوردار بوده، ترسیم شده است.
جدول۴-۱: توزیع پراکندگی شاخص های آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت

شاخص متغیر

گروه نخبه

گروه مبتدی

M ± SD

M ± SD

دوی ۱۶۰۰(ثانیه)

۶۲/۷۷±۳۴/۵۴۶

برای خاک گروه اول، مقدار تراکم و اندازه­ تنش برشی حالت بحرانی با افزایش تنش مؤثر قائم، افزایش می­یابد. برای خاک­­های گروه دوم، تنش برشی حداکثر با افزایش تنش مؤثر قائم رفته­رفته از بین می­رود، تنش برشی حالت بحرانی افزایش می­یابد و انبساط حجمی نمونه کاهش می­یابد (شکل ۳-۱۵-a و ۳-۱۵-b).

اگر تنش برشی حداکثر و تنش برشی حالت بحرانی را برای هر تنش مؤثر قائم برای دو گروه خاک رسم نماییم شاهد موارد زیر خواهیم بود:
۱- خط مستقیم تقریبی (OA در شکل ۳-۱۵-c) که تمام مقادیر تنش برشی حالت بحرانی خاک­های دو گروه را به هم متصل می­نماید. زاویه­ی بین خط OA و محور ، زاویه­ی اصطکاک حالت بحرانی ( ) می­باشد. خط OA پوش منحنی گسیختگی است زیرا هر تنش برشی­ رسیده به آن، یک تنش برشی حالت بحرانی است.
۲- یک منحنی (OBCA در شکل ۳-۱۵-c) که تمام مقادیر تنش برشی حداکثر را برای خاک گروه دوم به هم متصل می­نماید. OBC (قسمت منحنی OBCA) پوش منحنی تنش برشی حداکثر می­باشد زیرا هر تنش برشی که روی آن بیفتد، تنش برشی حداکثر خواهد بود.
در تنش­های مؤثر قائم بزرگ، تنش برشی حداکثر برای گروه دوم از بین می­رود و تنها تنش برشی حالت بحرانی مشاهده می­ شود. برای خاک­های گروه II-A تنش­های برشی باقیمانده روی خط OD زیر خط OA می­افتد. زاویه­ی بین OD و محور ، زاویه اصطکاک باقیمانده ( ) نام دارد. با افزایش تنش مؤثر قائم، نسبت تخلخل بحرانی کاهش می­یابد (شکل ۳-۱۵-d)؛ بنابراین نسبت تخلخل بحرانی به مقدار تنش مؤثر قائم وابسته است.
شکل ۳-۱۵: تأثیر افزایش تنش مؤثر قائم بر پاسخ و واکنش خاک­ها (بودهو، ۲۰۱۱)
۳-۵-۴-۲- تأثیر نسبت پیش­تحکیمی
حالت اولیه­ خاک، پاسخ خاک در برابر نیروهای برشی را به آن دیکته می­نماید. برای مثال، دو خاک همگن پیش­تحکیم یافته با نسبت­های پیش­تحکیمی مختلف اما ترکیب معدنی کاملاً یکسان، تنش­های برشی حداکثر و انبساط حجمی مختلفی را از خود نشان می­ دهند. این امر در شکل ۳-۱۶ نشان داده شده است. خاک­هایی که شدیدتر پیش­تحکیم یافته­اند، مقاومت برشی حداکثر و انبساط حجمی بیش­تری را از خود نشان می­ دهند.
شکل ۳-۱۶: تأثیر OCR بر مقاومت حداکثر و انبساط حجم (بودهو، ۲۰۱۱)
۳-۵-۴-۳- تأثیر زهکشی فشار آب منفذی
شرایط زهکشی زمانی رخ می­دهد که فشار آب منفذی توسعه ­یافته در طول بارگذاری یک خاک، زایل شود، یعنی . شرایط زهکشی­نشده زمانی رخ می­دهد که فشار آب منفذی، حداقل به‌صورت سریع، قادر به زهکشی شدن نباشد، یعنی . برقراری هر یک از شرایط ذکر شده به نوع خاک، آرایش ژئوتکنیکی (ترک­ها، وجود لایه­ های ماسه در رس و غیره) و آهنگ بارگذاری بستگی دارد. آهنگ بارگذاری تحت شرایط زهکشی­نشده اغلب سریع­تر از آهنگ زایل شدن فشار آب منفذی است و درنتیجه تمایل خاک به تغییرحجم سرکوب می­ شود. نتیجه­ این سرکوب تغییر فشار آب منفذی در طول برش است. یک خاک با تمایل به متراکم شدن در طول بارگذاری زهکشی­شده، یک افزایش در فشار آب منفذی (فشار آب منفذی مثبت، شکل ۳-۱۷) تحت شرایط زهکشی­نشده خواهد بود که منجر به کاهش تنش مؤثر می­ شود. یک خاک که در طول بارگذاری زهکشی­شده انبساط می­یابد، کاهشی را در فشار آب منفذی تحت شرایط زهکشی­نشده خواهد داشت که منجر به افزایش تنش مؤثر می­ شود. چنین تغییراتی در فشار آب منفذی به دلیل عدم‌تغییر نسبت تخلخل در طول بارگذاری زهکشی­نشده رخ می­دهد.
در طول عمر یک سازه­ی ژئوتکنیکی که شرایط بلندمدت نامیده می­ شود، فشار آب منفذی توسعه ­یافته با بارگذاری، زایل می­ شود و شرایط زهکشی­شده اعمال می­ شود. این فرایند برای رس­ها معمولاً تا چندین سال زمان می­برد. در طول ساخت و تا مدت کوتاهی بعدازآن که شرایط کوتاه­مدت نامیده می­ شود، خاک­های با نفوذپذیری کم (خاک­های ریزدانه) زمان کافی برای زایل شدن فشار آب منفذی را ندارند و شرایط زهکشی­نشده برای آن­ها اعمال می­ شود. هدایت هیدرولیکی خاک­های درشت­دانه به‌اندازه کافی بزرگ است تا تحت بارگذاری­های استاتیکی، فشار آب منفذی سریعاً زایل شود. درنتیجه، شرایط زهکشی­نشده به خاک­های تمیز درشت­دانه تحت بارگذاری استاتیکی اعمال نمی­ شود و فقط به خاک­های ریزدانه و یا مخلوطی از خاک­های ریزدانه و درشت­دانه اعمال می­ شود. بارگذاری دینامیکی، مثلاً در حین وقوع زلزله تا حدی سریع اعمال می­شوند که حتی خاک­های درشت­دانه نیز زمان کافی برای زایل کردن فشار منفذی را ندارند.
شکل ۳-۱۷: تأثیر شرایط زهکشی­شده و زهکشی­نشده بر تغییرات حجم (بودهو، ۲۰۱۱)
۳-۵-۴-۴- تأثیر چسبندگی
عبارت چسبندگی که اکثراً در مهندسی ژئوتکنیک استفاده می­ شود، یک مقاومت برشی ظاهری است که تأثیرات نیروهای بین­مولکولی ( )، کشش خاک ( ) و سیمانته شدن ( ) را بر مقاومت برشی خاک­ها نشان می­دهد. در این بخش، این عوامل به‌صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفته­اند. چسبندگی ( ) نشان­دهنده تأثیر نیروهای بین­مولکولی بر مقاومت برشی خاک­ها است. این نیروها سهم قابل­توجهی در مقاومت برشی ندارند و از آن­ها صرف‌نظر می­ شود. در نمودار تنش برشی حداکثر در مقابل تنش مؤثر قائم پس از برازش خط گذرنده از نقاط داده ­های آزمایش برش، مقدار قابل مشاهده است (شکل ۳-۱۸).
شکل ۳-۱۸: پوش منحنی تنش برشی برای خاک­ها ناشی از چسبندگی، کشش خاک و سیمانته شدن (بودهو، ۲۰۱۱)
کشش خاک، ناشی از کشش صفحه­ی آب بر دانه­ های خاک در خاک­های غیراشباع، یک مقاومت برشی ظاهری را ایجاد می­ کند که اگر خاک اشباع شود، این مقاومت از بین می­رود. برای خاک به‌عنوان یک ماده­ اصطکاکی، افزایش تنش مؤثر قائم منجر به افزایش مقاومت برشی می­ شود. زاویه­ی اصطکاک داخلی یا زاویه­ی اصطکاک حالت بحرانی تغییری نمی­کند. در استفاده از این مقاومت برشی اضافی، یعنی کشش خاک، در کاربردهای ژئوتکنیکی باید آگاهانه عمل نمود.
تقریباً همه خاک­های طبیعی دارای درجه­ای از سیمانته شدن هستند، یعنی دانه­ های خاک با پیوندهای شیمیایی به هم متصل شده ­اند. محدوده­ درجه­ سیمانته شدن می ­تواند بسیار وسیع باشد. از مقاومت پیوندی خیلی ضعیف گرفته (حالتی که خاک با فشار انگشت خرد می­ شود) تا مقاومت صخره­های ضعیف. خاک­های سیمانته شده تا حدودی دارای مقاومت برشی هستند، حتی اگر تنش مؤثر قائم وارد بر آن­ها صفر باشد. مقاومت برشی ناشی از سیمانته شدن در کرنش­های کوچک (کم­تر از ۰/۰۰۱%) قابل استفاده است. در اغلب سازه­ها، توده خاک در معرض کرنش­های برشی بیش­تری از حد ذکر شده قرار می­گیرد؛ بنابراین در استفاده از مقاومت برشی ناشی از سیمانته شدن باید دقت و دانش کافی داشت زیرا حالت سیمانی خاک­ها در کرنش­های بزرگ از بین می­رود.
۳-۶- نمودار گسیختگی موهر و معادله­ گسیختگی کلمب
خاک­ها مانند اغلب مواد جامد دیگر، هم در کشش و هم در برش گسیخته می­شوند. تنش­های کششی ممکن است باعث گشایش ترک­هایی شود که تحت برخی شرایط دارای اهمیت عملی بوده و نامطلوب و زیان­آور است. بااین‌حال در اغلب مسائل مهندسی، تنها گسیختگی ناشی از برش نیازمند ملاحظه است.
گسیختگی برشی در یک نقطه از توده خاک، در صفحه­ای گذرنده از این نقطه، زمانی رخ می­دهد که یک ترکیب بحرانی از تنش­های برشی و قائم ایجاد شود. ابزارهای مختلفی برای تعیین و بررسی این ترکیب­های بحرانی توسعه داده شده است. در حال حاضر دستگاهی که به‌طور گسترده­ در این زمینه استفاده می­ شود، دستگاه سه­محوری است. از آنجایی­که فرض شده است تنها تنش­های اصلی به مرزهای نمونه اعمال می­ شود، حالت تنش در هر صفحه­ی دیگری به‌جز صفحه­های اصلی باید به‌صورت غیرمستقیم تعیین شود.
با توجه به اصول مکانیک، تنش قائم و تنش برشی در یک صفحه­ای که دارای شیب با زاویه نسبت به صفحه تنش اصلی حداکثر و عمود بر صفحه تنش اصلی میانی ­باشد (شکل ۱۷٫۵a)، به‌وسیله معادلات ۳-۷ و ۳-۸ تعیین می­ شود:
(۳-۷)
(۳-۸)
این معادلات نقاطی را در یک دایره در یک سیستم مختصات مستطیلی بیان می­ کند (شکل ۳-۱۹-b) که در آن محور افقی مربوط به تنش­های قائم و محور عمودی مربوط به تنش­های برشی می­باشد. اصطلاحات مشابهی ممکن است برای تنش­های قائم و برشی روی صفحاتی که تنش اصلی میانه به آن­ها اثر می­ کند، نوشته شود. مؤلفه‌های مطابق تنش به‌وسیله‌ی نقاطی در دایره­های خط­چین رسم شده در محور یکسان در شکل ۳-۱۹-b بیان شده است. از آنجایی­که در آزمایش تراکم سه­محوری رایج، تنش اصلی حداکثر در یک راستای عمودی اثر می­ کند و فشار سلولی هر دو تنش حداقل و میانه اصلی که باهم برابر هستند را بیان می­ کند، ما به‌طورکلی تنها با دایره­ی بیرونی همراه با تنش­های اصلی حداکثر و حداقل ( و ) در ارتباط هستیم. این شکل به‌عنوان دایره­ی تنش شناخته می­ شود.
هر نقطه مانند D روی دایره تنش، تنش قائم و تنش برشی را در یک صفحه­ی مخصوص که با صفحه تنش اصلی حداکثر زاویه­ی دارد، بیان می­ کند. با توجه به هندسه می­توان نشان داد که زاویه­ی مرکزی برابر با می­باشد.
اگر تنش­های اصلی و مطابق یک حالت گسیختگی در نمونه باشد، پس حداقل یک نقطه روی دایره­ی تنش باید یک ترکیبی از تنش قائم و برشی را که منجر به گسیختگی در آن صفحه می­ شود، نشان دهد. علاوه­ بر آن اگر مختصات آن نقطه مشخص باشد، شیب صفحه­ای که گسیختگی در آن رخ می­دهد، از طریق دانستن زاویه قابل تعیین است.
شکل ۳-۱۹: نمودار نشان­دهنده دایره­ی موهر a) تنش­های اصلی و صفحه شیب­داری که تنش­های قائم و برشی و بر آن وارد می­شوند، b) دایره­ی تنش، c) خط گسیختگی به‌دست‌آمده از دایره­های گسیختگی، d) رابطه بین زاویه­ های و (مصری و همکاران، ۱۹۹۶)
اگر چند آزمایش انجام شود و دایره­ی تنش­های مربوط به آن­ها رسم شود، حداقل یک نقطه روی هر دایره باید تنش­های قائم و برشی همراه با گسیختگی را نشان دهد. اگر تعداد آزمایش­ها به‌طور نامحدودی افزایش یابد و نیز مواد همگن و همسان باشد، مشهود است که دایره­های پوش گسیختگی (شکل ۳-۱۹-c) مکان هندسی نقاط همراه با گسیختگی در نمونه­ها را بیان می­ کند. پوش به‌عنوان خط گسیختگی ماده مورد نظر تحت شرایط مشخص سری آزمایش­ها شناخته می­ شود.
از هندسه شکل ۳-۱۹-d برای هر دایره­ی گسیختگی داریم:
(۳-۹)
بنابراین زاویه­ی بین‌صفحه‌ای که گسیختگی در آن رخ می­دهد و صفحه­ی تنش اصلی حداکثر برابر است با:
(۳-۱۰)
به‌طورکلی خط گسیختگی برای یک سری از آزمایش­ها روی یک خاک تحت یک شرایط مشخص به‌صورت منحنی است. بااین‌حال یک قسمت از منحنی ممکن است با یک خط مستقیم با معادله ۳-۱۱ تقریب زده شود:
(۳-۱۱)
این عبارت به‌عنوان معادله کلمب شناخته می­ شود. در این معادله نماد که بیان­کننده تنش برشی است با علامت جایگزین شده است که نشان­دهنده مقاومت برشی یا استحکام برشی می­باشد، زیرا نقاط روی خط گسیختگی به‌طور خاص اشاره به تنش همراه با گسیختگی دارد. پارامترهای و روی شکل ۳-۱۹-c تعریف شده ­اند.
در مکانیک خاک راه­حل ریاضی برای مسائل پایداری ابتدا با تعیین آزمایشگاهی مقادیر و و متعاقباً جایگزینی خاک واقعی با یک ماده خمیری ایده­آل که مشخصات برشی و اختصاص داده شده، انجام می­ شود. این جایگزینی با این فرض انجام می­ شود که هر دو پارامتر و مستقل از کرنش هستند؛ بنابراین خاک­ها نباید تا زمانی که تنش برشی در هر نقطه از صفحه مستعد پیوسته لغزش به مقدار تعریف شده توسط معادله ۳-۱۱ برسد، گسیخته شوند. گسیختگی­های این‌چنینی هم­زمان نامیده می­شوند. منحنی تنش- کرنش برای یک آزمایش سه­محوری روی یک ماده خمیری ایده­آل نشان­دهنده این گسیختگی هم­زمان است، نمونه ­ای از آن­ها در شکل ۳-۲۰-a نشان داده شده است. زمانی گسیختگی رخ می­دهد که اختلاف تنش به مقدار برسد و ابهامی درباره محل خط گسیختگی رسم شده بر اساس تنش­های مؤثر نباشد.
شکل ۳-۲۰: a) منحنی­های تنش-کرنش برای مواد پلاستیک ایده­آل نشان­دهنده گسیختگی آنی؛ b) منحنی تنش-کرنش برای خاک واقعی، نشان­دهنده مقاومت­های حداکثر و نهایی؛ c) خطوط گسیختگی متداول برای مقاومت­های حداکثر و نهایی یک خاک یکسان (مصری و همکاران، ۱۹۹۶)
در مقابل، منحنی تنش- کرنش برای یک خاک واقعی به‌احتمال‌زیاد یک نقطه­ی اوج مطابق با یک کرنش کوچک را نشان می­دهد (شکل ۳-۲۰-b) که روی آن مقدار ای که نمونه می ­تواند تحمل کند از مقدار حداکثر آن ( ) کاهش می­یابد و در کرنش­های بزرگ به یک مقدار کم­تر که به‌عنوان مقدار نهایی شناخته می­ شود، می­رسد؛ بنابراین محل خط گسیختگی به مقداری از که برای بیان گسیختگی در نظر گرفته شده است، بستگی دارد. مقادیر اوج مشابه خط گسیختگی بالایی در شکل ۳-۲۰-c می­باشد. به‌عبارت‌دیگر اگر حد پایین مقاومت برشی مدنظر است، یک خط گسیختگی بر اساس مقادیر نهایی ممکن است ایجاد شود. بااین‌حال هنگامی­که یک ماده با یک منحنی تنش- کرنش نشان­دهنده نقطه اوج توصیف شود، شرایط برای گسیختگی همزمان احتمالاً نقض می­ شود، زیرا حتی در یک ماده همگن، کرنش­ها در طول یک صفحه مستعد لغزش به‌احتمال‌قوی یکنواخت نیست. درنتیجه خاک در طول قسمتی از صفحه لغزش ممکن است متحمل مقاومت نهایی خود باشد درصورتی‌که در باقی قسمت ممکن است مقدار کوچک­تری را داشته باشد. تحت این شرایط، گسیختگی از نقطه­ای که تنش برشی برابر با می­ شود (معادله ۳-۱۱)، شروع می­ شود و از این نقطه احتمالاً به بالای تعادل صفحه مستعد گسیختگی گسترش می­یابد. به چنین گسیختگی­هایی پیش­رونده گفته می­ شود که نتایج محاسبات مبتنی بر فرضیات معمول گسیختگی همزمان را باطل می­ کنند.
به علت این اختلاف بین خاک­های واقعی و ایده­آل، محاسبات پایداری مبتنی بر نتایج آزمایش و معادله­ ۳-۱۱ تنها برای مواد خمیری ایده­آلی که با خاک واقعی جایگزین شده است، معتبر است. نتایج عملی اختلافات مشاهده شده بین خاک­های واقعی و جایگزین آن­ها، باید توسط ضریب اطمینان­های مناسب تصحیح شود. اهمیت این اختلافات به نوع خاک و برای یک نوع مشخص خاک، به تاریخچه­ بارگذاری آن بستگی دارد.
۳-۷- آزمایش برش مستقیم
قدیمی­ترین روش برای بررسی مقاومت برشی خاک­ها، آزمایش برش مستقیم (DS) است. این آزمایش به‌وسیله‌ی دستگاه نشان داده شده در شکل ۳-۲۱ انجام می­ شود. دستگاه شامل یک جعبه بالایی ثابت و یک جعبه پایینی است که می ­تواند در راستای افقی حرکت کند. نمونه بین دو سنگ متخلخل که شرط زهکشی را در طول مرحله­ اول و دوم آزمایش برقرار می­ کند، قرار می­گیرد. صفحات تماس بین نمونه و سنگ­های متخلخل، برای جلوگیری از لغزش بین نمونه و سنگ­های متخلخل در طول آزمایش، همان­طور که در شکل نشان داده شده است، دندانه­دار می­ شود. ازآنجایی‌که زهکشی به‌آسانی قابل‌کنترل نیست، دستگاه برش مستقیم برای آزمایش­های زهکشی­شده- تحکیم­شده مناسب­تر است. ازآنجایی‌که نمونه توسط جعبه برش صلب بالایی و پایینی محدود شده است، تغییرات نمونه در طول مرحله­ اول و دوم به‌وسیله یک گیج اندازه­گیر تغییرشکل عمودی که متصل به سنگ متخلخل بالایی است، اندازه ­گیری می­ شود.
در مرحله­ اول، یک بار عمودی بر واحد سطح، به سنگ بالایی اعمال می­ شود و به‌اندازه‌ای نگه داشته می­ شود تا بار عمودی به‌طور کامل به‌وسیله تنش­های مؤثر عمودی داخل نمونه حمل شود. این کار با قرائت گیج عمودی با زمان و تفسیر روند تحکیم همانند آزمایش اودئومتر انجام می­ شود. در مرحله­ دوم، جعبه­ی پایینی در معرض یک آهنگ ثابت از تغییرشکل افقی قرار می­گیرد و نیروی برشی افقی تحمیل‌شده بر واحد سطح ، به‌وسیله یک حلقه یا بارسنج که جعبه بالایی را ثابت نگه می­دارد، اندازه ­گیری می­ شود. جعبه پایینی با آهنگی جابجا می­ شود که فشارهای آب حفره­ای ناشی از برش محسوسی در طول مرحله­ دوم ایجاد نشود. تغییرشکل­های ناشی از برش به‌عنوان یک تابع از جابجای افقی، با گیج تغییرشکل عمودی اندازه ­گیری می­ شود.
مزیت آزمایش برش مستقیم این است که به دلیل اینکه نمونه­های رس یا شیل معمولاً با ضخامت حدود استفاده می­ شود، تحکیم در طول مرحله­ اول و شرط زهکشی در مرحله­ دوم به‌طور منصفانه­ و معقولی و به‌سرعت به دست می ­آید.
شکل ۳-۲۱: نمونه­ خاک در آزمایش برش مستقیم (مصری و همکاران، ۱۹۹۶)
بااین‌حال دستگاه برش مستقیم، چند اشکال ذاتی نیز دارد. در درجه­ اول این­که در ناحیه صفحه لغزش همانند روند آزمایش، توزیع غیریکنواخت کرنش­های برشی و تنش­های برشی در صفحه مستعد لغزش را داریم. موازی با این­که جا به ­جایی افقی جعبه پایینی بیش­تر می­ شود، ناحیه تماس بین نیمه بالایی و پایینی نمونه کاهش می­یابد. این مشکل در آزمایش­های برش مستقیم معمول با محدود کردن جابجایی برشی در حدود و رسیدن به جابجایی­های بزرگ­تر با روند برش معکوس، به حداقل می­رسد. برای اجتناب از تصحیح مساحت، نتایج آزمایش برش مستقیم ممکن است برحسب نسبت ، نیروی برشی بر واحد سطح بر نیروی عمودی مؤثر بر واحد سطح، تفسیر شود.
در یک نمونه­ برش مستقیم، گسیختگی برشی همزمان در همه نقاط صفحه مستعد لغزش رخ نمی­دهد. گسیختگی پیش­رونده در دو لبه شروع می­ شود و به سمت مرکز پیش می­رود (راسکو^[۸۶]، ۱۹۵۳؛ هورسلو^[۸۷]، ۱۹۶۰)؛ بنابراین مقدار حداکثر مقاومت برشی به‌وسیله نتایج آزمایش، از مقدار حداکثر واقعی کم­تر است. ازآنجایی‌که توزیع کرنش­های برشی یکنواخت نیست و ضخامت ناحیه برشی صریحاً مشخص نیست، مقدار کرنش برشی به‌عنوان یک تابع از جابجایی برشی، شناخته شده نیست. همچنین راستاهای اصلی معلوم نیست و تنش­های اصلی نمی­تواند به‌آسانی برای نمونه­ آزمایش برش مستقیم تعیین شود (هانسون^[۸۸]، ۱۹۶۱). هرچند اکثر این اشکالات ممکن است با افزایش نسبت طول در راستای برش به ضخامت نمونه، کم شود (مقادیر معمول این نسبت ۳ الی ۶ می­باشد)، تفسیر اصلی آزمایش­های برش مستقیم معمول، برحسب رابطه بین و جابجایی برشی می­باشد.
۳-۸- خزش
۳-۸-۱- مقدمه
در تحلیل هر سازه جهت تعیین تنش­ها و تغییرشکل­ها، ابتدا بایستی رفتار صحیح مصالح تشکیل­دهنده آن سازه را در برابر بارهای وارده شناخت، سپس با انتخاب الگوی رفتاری مناسب به تحلیل آن پرداخت. به‌عبارت‌دیگر برای دست­یابی به یک محاسبه­ی قابل‌اطمینان، بایستی تا حد امکان شرایط محاسباتی را به حقیقت نزدیک نمود تا بتوان از پایداری سازه مورد نظر اطمینان حاصل کرد. دراین‌ارتباط برخی پدیده ­ها باعث پیدایش آثار غیرخطی در رفتار مصالح شده که این امر تحلیل سازه را پیچیده­تر می­نماید. علت آن است که روش­های محاسباتی غالباً قادر به همراهی با آثار پدیدار شده غیرخطی نبوده و محدودیت­ها و خطاهایی را به همراه خواهند داشت. لذا استفاده از روش­های عددی بخصوص روش اجزای محدود می ­تواند به گستردگی و کامل بودن و صحت محاسبات کمک نماید.
ازجمله عواملی که باعث رفتار غیرخطی مصالح می­ شود؛ بستگی رفتار آن­ها به زمان است که گونه­ نظریه­پردازی­شده آن به‌صورت شناخت پدیده­ خزش یا تحکیم ثانویه می­باشد. خزش یا وارفتگی عبارت است از؛ افزایش تدریجی تغییرشکل یک ماده در طول زمان که در حالت ساده تحت اثر بار ثابت قرار دارد. بسیاری از مصالح شامل: فولاد، بتن، خاک، سنگ و غیره در رفتارشان خزش نشان می­ دهند. مطالعات تجربی بر روی پدیده­ خزش از حدود سال­های ۱۹۱۰ میلادی آغاز شد و هنگامی­که اولین نتایج آزمایش­ها منتشر گردید، توجه و علاقه­ همه مهندسان را به خود جلب نمود. از همان ابتدا آشکار شد که آزمایش خزش حتی در مورد کشش ساده­ی یک قطعه نیز با مشکلات بسیاری روبروست. طولانی بودن مدت آزمایش، نیاز آزمایش به دستگاه­های پیچیده و غیره ازجمله مشکلات تحقیق بر روی مسئله‌ی خزش می­باشد. خزش دارای گونه­ های مختلفی است که ازجمله خزش خمیری را می­توان نام برد. خزش خمیری پدیده­ای برگشت­ناپذیر و دائمی است که می­توان آن را مشابه رسیدن به حالت خمیری فلز دانست. در بسیاری از حالات ایجاد تغییرشکل­های خمیری به علت خزش، نه تنها تغییر اندازه تنش، بلکه به‌طورکلی تغییر توزیع تنش در جسم را به همراه خواهد داشت. هنگامی­که تغییرشکل­های جسم در نقاطی از آن به علت قیود و درگیری­های حدی محدود شده باشد، تغییرات تنش در اثر خزش چشمگیرتر خواهد بود. در این حالت تغییرشکل­های کشسانی جسم که در آغاز بارگذاری ایجاد شده است، با گذشت زمان پیوسته کاهش می­یابد و درنتیجه تغییرشکل­های خمیری رو به رشد خواهد گذاشت. این پدیده سبب کاهش تنش در جسم می­ شود. افت شدت تنش در جسم به علت کاهش تدریجی تغییرشکل کشسانی و افزایش تدریجی تغییرشکل­های خمیری در شرایطی که تغییرشکل کلی ثابت است؛ پدیده آسودگی نامیده می­ شود. برای آشنا شدن با خصوصیات خزش در یک ماده، کافی است نمونه ­ای از آن ماده تحت تنش ثابت قرار داده شود و تغییرات تغییرشکل نسبی آن با زمان مورد بررسی قرار گیرد.

در سالهای اخیر به توسعه و پیشرفت مدیریت توجه بسیاری شده و طی برنامه های آموزشی سعی شده که مدیران و صاحبان مقام ،تحت آموزشهای ویژه قرار بگیرند تا بتوانند با زیردستان، مصرف‌کنندگان ، مددجویان و سایرافراد جامعه ارتباط برقرار سازند. زیرا نتایج مطالعات عدم رضایت از مبانی قدرت را به دست می دهد. بنابراین توسعه روش های آموزش وپرورش مدیران گامی در افزایش آگاهی آنها وبهره‌دهی به سازمانهای بهداشتی – درمانی است. محتوای آموزش مدیران باید برمبنای نیاز آنها واهداف سازمان تنظیم گردد. موضوع هایی را که باید در آموزش مدیران گنجانیده شود شامل عناوین ذیل درنظرگرفته اند:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نظام سیاسی
علم اقتصاد
عوامل فرهنگی ، عاطفی موثر بر رفتار
اتحادیه های صنفی
شیوه ها و روش های کارگزینی
تصمیم گیری
روش های ارتباطی
حل تضادها و کشمکشها
تغییر و نحوه به وجودآوردن آن
تنظیم قراردادهای کاری
حکمت
قاطعیت
پویایی گروه
ارزشیابی عملکرد
روش تدوین اهداف ومقاصد
روش تنظیم گزارشها
روش مصاحبه
تجزیه وتحلیل و آمار
مسلما نیازهای آموزشی مدیران جنبه بین المللی ندارد و در فرهنگهای مختلف بایستی برنامه های خاص آن و سازگار با آن فرهنگ تدوین شود. ولی موضوع هایی مانند علم ارتباطات، مصاحبه، پویایی گروه ها جزء نیازهای آموزشی مدیران است. بی شک موفقیت مدیران در استفاده از آموزش بستگی به میزان دانش، مهارت و توانمندی آنها دارد که وسعت بینش، حدود دانش و سطح اطلاعات و توانایی در رده‌های مختلف مدیریت متفاوت است.‌
اهداف‌ آموزشی برای مدیران شامل موارد زیر است :
هدفهای اجتماعی
هدفهای سازمانی
هدفهای کارکنان .
هدفهای اجتماعی
اولین هدف که در ارتباط با آموزش مدیران مطرح می باشد این است که چگونه مدیر و سازمان را اثربخش‌تر سازیم. سازمانها میلیاردها دلاربرای توسعه مدیریت و آموزش خرج می کنند. آموزش ممکن است بر افزایش تولید، رضایت کارکنان، بهبود روابط میان فردی و گسترش افق دید افراد متمرکز باشد به این امید که سرانجام بهره‌وری یا اثربخشی را افزایش دهد. فیدلر وشمرز می‌نویسند; خودیابی مدیر یا بهبود روابط کارکنان نیز در زمره اهداف آموزشی است. اما درتحقیقی که توسط انگلند انجام شد از تعداد ۹۷۲نفر مدیر پرسیده شد که کدامیک از اهداف سازمانی اهمیت بیشتری دارد. ۶۰ درصد ازپاسخ دهندگان افزایش کارایی و بهره وری را با اهمیت خواندند. درحالی که رفاه اجتماعی وکارکنان به ترتیب ۲ و ۴ درصد را شامل شد. به همین دلیل و برمبنای پژوهشهای انجام شده عملکرد سازمانی را می توان به عنوان مهمترین هدفهای آموزشی از دیدگاه مدیران درنظر گرفت. در پژوهشی که توسط کمپل و همکاران انجام شد نتایج حاکی از همبستگی مثبت بین آموزش مدیران و اثربخشی فعالیت در مدیران بود
هدفهای سازمانی
هدف دیگر آموزش مدیریت ، افزایش توانایی دستیابی به اهداف سازمانی است . برای دستیابی به معیار کافی عملکرد باید نشان داد که یک برنامه آموزشی چگونه از فرد، مدیر بهتری می سازد. مثلا برای نشان دادن اینکه نگرش مثبت به جنبه های روابط انسانی کار به اثربخشی رهبری کمک می کند، چنین نگرشی باید در تغییرعملکرد منعکس شود و اینکه آموزش زیاد موجب عملکرد بهتر می شود، مطالعاتی را درمقایسه عملکرد مدیران آموزش دیده وآموزش ندیده می طلبد. درنتایج برخی ازتحقیقات رابطه معنی داری بین عملکرد مدیران آموزش دیده و آموزش ندیده مشاهده نشده است. البته سخن درباره آموزش سرپرستی است و با آموزشهای فنی که مدیر باید آن را طی کرده باشد، متفاوت است.
مشهورترین مطالعات درباره تاثیر آموزش سرپرستی در شرکت بین المللی هارستر^[۱۸] انجام شده است. این مطالعه توسط فلشمن ۱۹۵۵ و همکارانش انجام شد. دراین پژوهش به مدیران آموزش داده شد که به روش ملاحظه کاراتر رفتار کنند. آموزش برپایه معیارهای درونی نتیجه ای پایدار به دست نداد. اما درمورد معیارهای برونی مثل غیبت، حوادث، شکایات، چرخش و ارزیابی توسط فرادستان و آموزش تاثیر مثبت داشته است. در قسمت تولید نیز آموزش تاثیر منفی داشت.
گروهی از محققان بر این نظرند که برنامه آموزش و رهبری اثربخش باید مدیر را انعطاف پذیرتر کند تا بتواند خود را با نیازهای درحال تغییر موقعیت، هماهنگ سازد. و با ایجاد توانایی حساسیت بیشتر نسبت به نیازهای دیگران، انگیزه رهبر در رابطه با عملکرد بهتر، افزایش یابد. که این امر مستلزم درک جدید، نگرش جدید و حتی تحریکات جدید فکری است.
شمرز و فیدلر “۱۳۷۲” می نویسند; ازآنجایی که این فرض منطقی است که افراد انعطاف پذیر، بدون توجه به وظیفه، باید همواره عملکرد بهتری داشته باشند. درحالی که افراد بدون انعطاف ممکن است در یک کار خوب و دریک کار دیگر ضعیف باشند. باید این انتظار را داشت که در گروههایی که توسط چنین اشخاصی اداره می شود، بین وظایف و عملکردخوب همبستگی متوسط وجود داشته باشد. اما هیچ دلیلی مبنی بر اینکه عملکرد رهبرانی که درمقیاس انعطاف پذیری نمره بالایی دارند، بهتر ازعملکرد رهبرانی باشد که در این مقیاس نمره پائینی به دست آورده است، در دست نیست. همچنانکه با مدل اقتضایی نشان داده می شود، انواع مختلف رهبران در موقعیتهای متفاوت، بهترین عملکرد را دارند. بنابراین نمی توان نتیجه گرفت که یک نوع رهبری در همه موقعیتها موفق باشد و نتیجه دیگر اینکه با یک نوع آموزش رهبری نمی توان برای تمام شرایط اثربخشی داشت . اما هدف آموزشهای رهبری، به طور ضمنی ساختن یک رهبر ایده آل است.
هدفهای کارکنان
فرض برنامه های آموزش روابط انسانی این است که بهترین رهبر کسی است که ملاحظه کار باشد و نسبت به نیازهای کارکنان خود حساس باشد. در برنامه های متعارف سرپرستی، رهبرکسی است که به روش روشن برنامه ریزی کند وبا ایجاد ساختار و تفویض وظایف با قاطعیت برنامه اش را اجرا کند. برخی از برنامه های آموزشی درباره رفتار مناسب رهبر ایده آل بسیارصریح هستند. از مشهورترین این برنامه ها”شبکه مدیریت” تدوین شده توسط بلیک وموتون است. در این شیوه، آموزش برپایه این نظریه استوار است که رهبر ایده آل باید به وظیفه و به رابطه میان فردی توجه بسیاری داشته باشد.
فیدلر و شمرز می نویسند؛ تجربه رهبری “آموزش هنگام کار” از دیگر روش های آموزش مدیران است. با فرض اینکه شخص با برعهده داشتن پست مدیریت به مدت چند سال مطالبی را می آموزد و از مدیران بالاتر نیز به شکل راهنمایی و توصیه تعداد زیادی آموزش غیررسمی کسب می کنند. “رهبری اثربخش نتیجه مطالعه ای در ۱۳ سازمان “نظامی، پژوهشی، پست و…” شامل ۳۸۵ مدیر ازگروههای مختلف نشان داد که عملکرد مدیران جوانتر از عملکرد افراد سالمند و باتجربه بهتراست. حال باید گفت که نتیجه تجربه و آموزش رهبری تاچه اندازه ای می تواند مفید باشد، این امر با تبیین مدل اقتضایی که روشی اثربخش تر برای استفاده از تجربیات و برنامه های آموزش مدیریت امکان پذیر می‌کند، قابل بحث است(سوکا، ۱۹۷۲.)
آموزش رهبری بر این فرض استوار است که رهبر باید تاحدامکان نفوذ و کنترل بیشتری داشته باشد و هرچه نفوذ و کنترل بیشتری داشته باشد بهتر می تواند در اعضا گروه انگیزه ایجاد کند و آنان را در انجام کارهای مشخص خود راهنمایی کند. پس مدیران باید خود را نسبت به نیازهای دیگران و اثر خودشان بر آنها حساس‌تر کنند تا در ایجاد انگیزه اثربخش‌تر باشند. آموزش در این دوره ها برای موارد انضباطی، برطرف کردن تعارض با کارکنان و حل مسائل بین فردی در محیط کار مدلها و راهنمائیهایی را ارائه می دهد. رهبر می آموزد چگونه مشکلات رابرطرف کند و درصورت بروز مشکل به چه کسی رجوع کند. انجام پژوهشهایی در زمینه مشکلات، ایفای نقش، بحث و ارائه سخنرانی ازنیاز رهبر به جستجوی راه حل است . چنین روشهایی به ساختار شغل می افزاید و موقعیت را مناسب تر می‌کند. (فیدلر، رهبری اثربخش ۱۹۷۲)
اگر فرض بیشتر برنامه های آموزشی مدیران این باشد که مدیران مسلط تر و بانفوذتر عملکرد بهتری خواهند داشت . براساس موقعیت اقتضایی باید گفت که به نوع موقعیتی بستگی دارد که مدیر در آن باید انجام وظیفه کند. نتایج مطالعه “مک نامارا” نشان داد که موقعیت ممکن است تحت تاثیر تجربه قرار گیرد.( فیدلر، رهبری اثربخش ۱۹۷۲)
به احتمال زیاد شخصی که فاقد آموزش فنی است، یا تجربه ها و آموخته هایش ناکافی است ،وظیفه را بدون ساختار می بیند. درواقع آموزش وتجربه برای وظیفه، ساختار را ایجاد می کند. بدین معنی که بر اثر آن اقدامات مختلف، تکراری و ساده می شود و دیگر نیازی نیست که فرد روش های ابتکاری برای انجام وظیفه ابداع کند بنابراین آموزش و تجربه مربوط به وظیفه موقعیت را در رابطه با ساختار مناسب تر می کند.
همچنین نتایج پژوهشها نشان می دهد که تنها مدیران باهوش از تجربه سود می برند و برای رهبرانی که روابط آنها با اعضا خوب است، تنها درصورتی موقعیت بسیار مناسب است که باهوش و باتجربه باشند
بنابراین آموزش در رهبران رابطه گرا و وظیفه گرا تاثیر متفاوتی دارد و مدل اقتضایی توضیح مدلی برای این یافته های پیچیده ارائه می دهد.
ویلیام اچ دراپر می گوید: بنیان توسعه درمفهوم عام آن براساس آموزش و پرورش استوار است. آموزش و پرورش زیربنای توسعه منابع انسانی و اولین عامل توسعه دهنده کشورهاست. پیشرفت کشورها و سازمانها نیاز به اندیشیدن، تفکر انتقادی و خلاقیت و نوآوری منابع انسانی دارد. در سازمانهای بهداشتی-درمانی خصوصا بیمارستانها وسایل مدرن، بودجه کلان و معماری زیبا پاسخگوی داوطلبان علم و دانش ومددجویان نیست زیرا ایجاد جامعه سالم به عهده سازمانهای بهداشتی و درمانی است. بنابراین ضروری است که مدیران در این سازمانها به مهارتهای نوین و برنامه ریزیهای کوتاه مدت وبلندمدت مجهز شود. مثلا نیازهای آموزشی مدیران جنبه بین المللی ندارد و در فرهنگ‌های مختلف بایستی برنامه‌ای خاص آن سازگار با آن فرهنگ تدوین کرد که هدف آن افزایش اثربخشی در سازمان باشد.
۲-۱-۱۲ برنامه های آموزشی
این موضوع که باید افراد تازه استخدام شده را آموزش داد بسیار روشن است. افراد تازه وارد به سازمان باید مهارتهای جدید بیاموزند و از آنجا که دارای انگیزه بسیار زیادی هستند می توانند به صورتی نسبتاً راحت مهارت ها و نوع رفتاری که انتظار می رود در پست جدید داشته باشند، فرا‌گیرند. از سوی دیگر، آموزش دادن به کارکنان با تجربه چندان ساده نیست و گاهی مساله ساز است. نیاز آموزشی چنین افرادی را نمی توان به راحتی تعیین کرد، و زمانی که از چنین افرادی (در فرایند آموزش) در مورد شیوه هایی که باید کار خود را انجام دهد، پرسش می شود و از او خواسته شود که تغییر رفتار دهد خواهد رنجید.
مدیران برای تعیین میزان نیاز به آموزش کارکنان در سازمان یا واحد خود، می توانند از چهار روش استفاده کنند. آن چهار روش عبارت اند از:
ارزیابی عملکرد. می توان کار هر عضو سازمان را با استاندارد ها یا هدف های تعیین شده سنجید و اندازه گیری کرد.
تجزیه و تحلیل شرایط کار(شغل). مهارت ها یا دانش لازم برای یک کار به خصوص بررسی می شود و کارکنانی که مهارت ها یا دانش لازم را نداشته باشند باید در یک برنامه آموزشی شرکت داده شوند.
تجزیه و تحلیل سازمانی. اثر بخشی سازمان و موفقیت آن در تامین هدف هایش تجزیه و تحلیل می شود تا بتوان تفاوت های موجود یا انحراف های موجود را تعیین کرد.
بررسی منابع انسانی. باید از افراد مدیر و غیر مدیر خواست تا مسائلی را که در کار خود تجربه می کنند، یا به آنها روبه رو می شوند یا اقداماتی که برای حل آن مسائل ضروری می دانند، شرح دهند.(استونر، فریمن، گیلبرت،،۱۳۷۹، ۶۶۹-۶۶۷)
آن گاه که میزان نیازهای آموزشی اعضای سازمان مشخص شد، واحد کارگزینی باید اقدامات لازم جهت آموزش دادن افراد را به عمل آورد. برای مدیران برنامه های آموزشی گوناگونی وجود دارد. متداول ترین آنها روشی است که در اجرای آن به هنگام کار کردن به فرد آموزش می دهند؛ که از آن جمله است گردش کار که در آن کارمند، در طول یک دوره زمانی چندین نوع کار انجام می دهد و بدین وسیله مهارت های گوناگون می آموزد. نوع دیگر آموزش در کلاس درس است که در اجرای آن کارمند در حالی که هنگام کار آموزش هایی می بیند در کلاس های درس مربوطه هم شرکت می‌کند؛ روش دیگر شاگردی یا کار آموزی نام دارد که در آن فرد کارمند زیر نظر کارگر بسیار ماهر آموزش می بیند.
آموزش های خارج از کار نیز به افراد داده می شود که در اجرای آنها سعی می شود شرایطی مشابه شرایط واقعی کار درست شود. این نوع آموزش شامل کارگاهی می گردد، که در اجرای آن کارمند با وسایل واقعی کار می کند، ولی در محلی متفاوت از محلی که کار واقعی باید انجام شود (یعنی در خارج از سازمان یا محل کار). هدف این است که فشارهایی که در سرکار یا به هنگام کار به فرد وارد می آید، کم شود و شیوه آموزش در امور جاری سازمان دخالتی نداشته باشد. برای آموزش دادن افراد با تجربه از انواع روش هایی که در مراکز ارزیابی ارائه می گردد؛ استفاده می شود، مثل بازی های تجاری، شبیه سازی، حل مسائل یا قضیه هایی به عنوان نمونه و از این قبیل، و سعی می شود تا مدیر یا کارمند رفتارهایی که مناسب محل کار است بیاموزد؛ البته از طریق ایفای نقش در صحنه ای که شبیه صحنه واقعی کار است. آموزش هایی که در خارج از محل کار به فرد داده می شود معمولا به صورت کلاس درس، سمینار، سخنرانی و فیلم ارائه می شود و در برخی از موارد آموزش به کمک رایانه داده می شود ، که در آن صورت در وقت صرفه جویی زیادی می شود و می توان به افراد تحت آموزش کمک های زیادی کرد. .(استونر، فریمن، گیلبرت،،۱۳۷۹، ۶۶۹)
۲-۱-۱۳ روش های آموزشی و توسعه مدیریت و سرپرستی
هر سازمانی باید متناسب با هدف و مسایل داخلی و محیطی خود، دوره های آموزشی لازم را برای تعالی مدیران و سرپرستان خود طراحی کند و منابع تامین بودجه آن را مشخص سازد. سازمانهایی که معمولا برنامه های منظمی برای آموزش و توسعه مدیریت و سرپرستی دارند، از فنون گوناگونی براساس فلسفه و نگرش خود به مساله توسعه منابع انسانی، استفاده می کنند. در نمودار (۲-۱) همانگونه که ملاحظه می گردد، نیازهای چندی برای آموزش و توسعه مدیریت و برای تامین نیازهای آموزشی مذکور روشهایی توصیه شده است.(ابطحی، ۱۳۸۱، ۱۳۸)
– مهارتهای تصمیم گیری
نمودار(۲-۱) نیازهای آموزش و توسعه مدیریت (ابطحی، ۱۳۸۱، ۱۳۸)
دانش سازمانی
نیازها
نیازهای ویژه شغلی
مهارتهای ارتباطی

۲-۴-۹-۱ اهمیت ارزش ویژه برند

امروزه ساخت برندهای قوی، بخاطر مزیتهای فوق العاده ای که ایجاد می کند، الویت بازاریابی بسیاری از سازمانها شده است. برندهای قوی برای یک شرکت هویتی را در بازار ایجاد میکند. در اندازه گیری ارزش کلی یک برند، محققان بازاریابی و پژوهشگران شروع به آزمایش مفهوم ارزش برند می کنند که به ارزش کلی که نام برند به تولیدکننده، خرده فروشها و مصرف کنندگان می آورد اطلاق می گردد. در سال ۱۹۸۹ انجمن علمی بازاریابی ارزش برند را اینگونه تعریف کرد:ارزش افزوده ای که بواسطه ی نام در بازار از طریق حاشیه ی سود بهتر یا سهم بازار برای محصول ایجاد می شود. که این ارزش افزوده بوسیله ی مشتریان و سایر اعضای کانال می تواند بعنوان دارایی مالی و مجموعه ای از روابط و رفتارهای مطلوب تلقی گردد(یاسین و همکاران^[۴۸] ،۲۰۰۷).با توجه به تعریف فوق ارزش یک برند نتیجه ی ادراک مصرف کنندگان از برند هست که بوسیله ی عوامل زیادی تحت تأثیر قرار می گیرد. لذا افزایش ارزش یک برند شامل افزایش ادراک مصرف کنندگان از کیفیت کالایی هست که مصرف می کنند(یاسین و همکاران ۲۰۰۷ ؛گراهام و همکاران^[۴۹] ،۱۹۹۴).ارزش ویژه ی یک برند بدون شناخت و آزمایش دقیق منابع آن قابل فهمیدن و شناخت نیست که این ارزش برند ریشه در دو منبع دارد: ۱- سطح تجربه ای که یک مصرف کننده از محصول دارد .۲- تصویر ذهنی از برند^[۵۰].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ظهور ارزش ویژه نام تجاری اهمیت استراتژیهای بازاریابی را افزایش داده و نقطه تمرکزی برای پژوهشگران و مدیران فراهم آورد(چن^[۵۱] ،۲۰۰۹).

۲-۴-۹-۲ ابعاد ارزش ویژه برند

مطالعاتی که از سوی صاحب نظران مختلف در خصوص ارزش ویژه برند ارائه شده است را می توان در سه دسته جای داد:
۱- بعد مشتری گرا :
از این دیدگاه، ارزش ویژه برند بخشی از جاذبه یا دافعه محصول معین یک شرکت مشخص است که بوسیله بخش غیر قابل مشاهده محصول ارائه شده تولید می شود، نه با ویژگی های محصول. ارزش ویژه برند مشتری گرا متشکل از دو مفهوم چند بعدی قدرت برند و ارزش برند است. قدرت برند بر پایه مشاهدات، ادراکات و رفتارهای مشتریان که اجازه می دهند برند برای ایشان دوست داشتنی گردد و مزیتهای رقابتی ممتازی را شکل دهد تعریف می گردد. در این روش ارزش ویژه برند از دیدگاه مشتریان سنجیده می شود.در بعد مشتری گرا، مدل آکر که در سال ۱۹۹۱ ارائه شد به عنوان یکی از بهترین تئوریهای ارائه شده مورد پذیرش قرار گرفته است. ایشان در سال ۱۹۹۱ ارزش ویژه برند را شامل ابعاد آگاهی از نام و نشان، کیفیت ادراکی، ویژگیهای تداعی کننده نام و نشان، وفاداری به نام و نشان و دیگر دارائیهای نام و نشان (چون حقوق معنوی و کانالهای توزیع و …) بیان کردند.
چارچوب ارزش ویژه نام تجاری آکر( ۱۹۹۱)دربردارنده پنج منبع است. از این پنج منبع، چهار منبع مبتنی بر ادراکات مصرف کنندگان نام تجاری بوده که شامل: آگاهی از نام تجاری، کیفیت ادراکی، تداعی معانی/ تمایز، و وفاداری به نام تجاری است. منبع پنجم بجای مشتری بر بازار تمرکز دارد . مزایا و ارزشی که این منابع برای شرکت ها فراهم می نماید به ایجاد و شکل گیری ارزش ویژه نام تجاری کمک می کند،بنابراین آنها بهترین مفهوم سازی بعنوان منابع ارزش ویژه نام تجاری است . روش ارزیابی ارزش ویژه نام تجاری مبتنی بر مصرف کننده را میتوان به دو گروه :آنهایی که شامل ادارکات مصرف کنندگان (بعدادراکی) مانند آگاهی از نام تجاری، تداعی معانی نام تجاری، و کیفیت ادراکی است؛ و دیگری آنهایی که دربردارنده رفتار مصرف کنندگان (بعد رفتاری ) مانند وفاداری به نام تجاری است تقسیم بندی نمود.
آگاهی از برند:این مولفه در مدل های ارزش ویژه نام تجاری آکر ( ۱۹۹۱ ) و کلر ( ۱۹۹۳ ) مشترک بوده که آکر(۱۹۹۱ ) آگاهی از نام تجاری را به عنوان مرجعی که تداعیهای دیگر میتوانند به آن وصل شوند، معرفی کرده است در حالیکه کلر ( ۱۹۹۳ ) آگاهی از نام تجاری را بصورت ترکیبی از یادآوری و تشخیص نام تجاری مفهوم سازی نمود. آگاهی از نام تجاری می تواند ادراکات مصرف کنندگان را تحت تاثیر قراردهد. افراد با محصولاتی که با آنها آشنا هستند،راحتترند و گرایش به ”نسبت دادن همه نوع ویژگی مثبت به آیتمهایی که با آنها آشنا هستند “ دارند (بو وهمکاران، ۲۰۰۹ ). شرکت ها آگاهی از نام تجاری را از طریق به نمایش گذاشتن مستمر نام تجاری برای مصرف کنندگان به منظور افزایش آشنایی با آن خلق میکنند(کلر، ۲۰۰۳ ). بررسی لین و چانگ^[۵۲](۲۰۰۳)آگاهی از نام تجاری را عامل فوق العاده مؤثر (عامل اولیه) بر تصمیم خرید مصرف کنندگان معرفی نمود . همچنین جیانگ ^[۵۳](۲۰۰۴) نشان داد که تشخیص نام تجاری، انتخاب مصرف کننده را تحت تاثیر قرار می دهد.
تداعی نام تجاری : هرچیزی است که مصرف کنندگان به نام تجاری مربوط میسازند که آن میتواند شامل تصویرسازی ذهنی استفاده کننده،مشخصات محصول، شرایط مصرف، تداعی های سازمانی، شخصیت نام تجاری و علائم و نمادها باشد )آکر و یواخیماشتالر^[۵۴]،۲۰۰۰).تداعی نام تجاری می تواند نتیجه تصویر ذهنی شرکت، تصویر ذهنی، محصول و تص ویر ذهنی استفاده کننده باشد(چن ،۲۰۰۱) تداعی معانی نام تجاری قلب ارزش ویژه نام تجاری، و همچنین یک مولفه کلیدی برای کسب مزیت رقابتی است(چن ،۲۰۰۱) دلایلی زیر را برای تأیید این گفته بیان نمود : اولاً،آگاهی از نام تجاری یک شرط ضروری ولی نه کافی برای ایجاد ارزش ویژه نام تجاری است؛ ثانیا ، ابعاد دیگر ارزش ویژه وفاداری به نام تجاری را افزایش می دهند، ثالثاً کیفیت ادراکی نوعی از تداعی نام تجاری است. در کل تداعیها، تصویر ذهنی نام تجاری را بوجود آورده و میتواند منبعی برای هویت نام تجاری باشد (آکر و یواخیماشتالر، ۲۰۰۰).
کیفیت ادراکی: طبق نظر آکر(۱۹۹۶) و کلر(۱۹۹۳ ) کیفیت ادراکی بعد محوری ارزش ویژه نام تجاری مبتنی بر مصرف کننده است، چرا که با تمایل به پرداخت قیمت اضافه، انتخاب نام تجاری و گرایش به خرید نام تجاری مرتبط است.زیتامال^[۵۵](۱۹۹۸) کیفیت ادراکی را بعنوان قضاوت مصرف کنندگان درباره برتری یا رجحان محصول تعریف نمود.
وفاداری به نام تجاری: طبق نظر دچرناتونی و مکدونالد^[۵۶](۱۹۹۴) هدف از نامگذاری تسهیل وظیفه شرکت ها برای کسب و حفظ مصرف کنندگان وفادار براساس اثربخشی هزینه به منظور رسیدن به سطح بالایی از بازگشت سرمایه ممکن است. وفاداری به نام تجاری منعکس کننده مطلوبیت کارکردی محصولات وخدمات است(کیم و همکاران ،۲۰۰۱).
در سال ۲۰۰۴ نت مایر و همکاران مدل ارزش ویزه برند مبتنی بر مشتری^[۵۷] (CBBE) را با ارتقا مدل آکر ارائه نمودند. این تیم تحقیقاتی برای اندازه گیری ارزش ویژه برند مدلی دو بعدی را ارائه نمودند: وجوه مرکزی / اولیه تاثیر گذار بر ارزش ویژه نام و نشان و پیوندهای مرتبط با نام و نشان. هر دو بعد در جهت ایجاد میل به خرید و در نهایت انجام خرید تاثیر گذار هستند.

شکل ۲-۷ :ارزیابی ارزش ویژه برند CBBE-نت مایر و همکاران (۲۰۰۴)
۲- بعد مالی
ازاین نقطه نظر، برندها دارائیهایی هستند که همچون وسایل وتجهیزات غا لباً خریدوفروش می شوند. بنابراین ارزش مالی یک برند ارزشی است که می تواند منجر به بازار مالی شود.از این بعد ارزش ویژه برند را می توان به عنوان مابه التفاوت عواید مالی یک محصول که یک بار با برند و یک بار بدون هیچ برندی عرضه می گردد تعریف نمود. مطمئنا محصولی که با یک برند خاص عرضه می گردد با افزایش یا کاهش ارزش برای مشتری و نتایج مالی برای سازمان توامان خواهد بود، این همان چیزی است که تحت عنوان بعد مالی ارزش ویژه برند تعریف می گردد.
۳- بعد مرکب :
در بعد مرکب به ارزش ویژه برند به گونه ای نگاه می شود که هر دو بعد پیشین (مشتری گرا و مالی) را شامل گردد. اثر ارزش ویژه برند بر سازمان دو بعدی است و تنها در زمینه ارتباط با مشتری یا مالی تاثیر خود را نشان نمی دهد. ارتباط همگرا و مثبتی همواره میان ارزش ویژه برند در دو بعد مشتری گرا و مالی وجود دارد. عملا دو دیدگاه بازاریابی و مالی در اینجا به هم گره می خورند.

۲-۴-۱۰ ارزش ویژه برند در بازارهای خدمات

در ایجاد نام و نشان تجاری باید از استراتژیهای موفقی استفاده نمود . نام و نشان تجاری علاوه براین که درمحصولات ملموس مورد استفاده قرار می گیرد در محصولات ناملموس یا خدمات نیز مطرح می باشد . به عنوان مثال در خدمات رسانی بیمارستان و سازمان های فرهنگی و هنری جهت جذب گردشگران مورد استفاده قرار می گیرد . به طورکلی سازمان هایی که روی نام و نشان تجاری سرمایه گذاری بیشتری دارند ، سورآوری آنها نیز افزایش می یابد .بازاریابی در زمینه بهداشت و درمان به دلیل ویژگی‌های این حوزه از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است و بنا به دلایل زیر از بازاریابی در سایر بخش‌ها متمایز است :

• • پیچیدگی‌های موجود در بازاریابی خدمات نسبت به بازاریابی محصولات بسیار بیشتر است.

• • در این حوزه، رعایت مسائل اخلاقی و انسانی بسیار شایان توجه است.

• • صنعت بهداشت و درمان با سلامت انسان‌ها سر و کار دارد که مهم‌ترین سرمایه‌ی هر فرد است. به همین خاطر، جلب اعتماد طی فرایند بازاریابی در این حوزه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

• • به دلیل حساسیت‌های موجود در صنعت پزشکی، ریسک بالایی برای انتخاب رسانه به منظور تبلیغات وجود دارد.

• • مشتریان این حوزه نیازمند آگاهی پیوسته هستند، به همین دلیل فرایند بازاریابی در بخش سلامت نیاز به تخصص و تجربه‌ی کافی دارد.

• • برندینگ پزشکان و متخصصان همراه با آموزش علوم و رفتار انسانی است که فرایند بازاریابی را متمایز می‌سازد.

• • ایجاد حس اعتماد در مشتری برای فروش خدمات پزشکی نیاز به صرف انرژی بالایی دارد چرا که محصولات صنعت پزشکی غیر ملموس هستند و تغییر ذهنیت مشتری بسیار دشوار است.

• • سنجش نتیجه­ کار نسبت به هزینه­ های صورت­ گرفته برای خدمات درمانی، کار دشواری است.

• • تقاضا برای خدمات درمانی در بسیاری از موارد غیر قابل پیش ­بینی است.

• • کمی کردن تفاوت­های موجود بین سازمان­های بهداشتی و سرویس ­هایی که ارائه می­ کنند، کار دشواری است.

۲-۵ ساخت روابط موفق با مشتری

کورونکا و همکارانش بین سه شکل از مشتری گرایی تمایز قائلند. دیدگاه اطلاعات محور،مشتری گرایی را موجود بودن اطلاعات مشتری و میزانی که اطلاعات درباره نیازهای مشتریان جمع آوری و تحلیل میشود، در نظر میگیرد. دیدگاه مبتنی بر فرهنگ و فلسفه فراتر از دیدگاه اول به مشتری گرایی می نگرد. مشتری گرایی در این دیدگاه مبتنی بر وجود عناصر خاص درفلسفه ی کلی سازمان همچون ارزش ها، هنجارها و عقاید است بنابراین مشتری گرایی در این دیدگاه بخشی از فرهنگ شرکت است و نه فقط در باورها و عقاید سازمان مشخص می شود بلکه در رفتار کارکنان در ارتباط با مشتریان نیز آشکار می شود. شکل و دیدگاه سوم مشتری گرایی مبتنی بر خدمت و تعامل می باشد، که عمدتاً کیفیت خدمات ارائه شده را تعیین می کند. این دیدگاه نسبت به دو دیدگاه دیگر متفاوت است. در حالیکه دو دیدگاه اول مشتری گرایی را از دیدگاه و نقطه نظر سازمان بیان می کند، دیدگاه مبتنی بر خدمت و تعامل مشتری گرایی را از دیدگاه مشتریان بیان می کند. مشتریان به خاطر ارتباط مستقیمی که با اقدامات یک سازمان دارند، منبع ارزشمندی برای فرصت‌ها و تهدیدات مرتبط با صنعت مربوطه می‌باشند.از دیدگاه تجاری، بیماران، مشتریان اصلی بیمارستان می باشند که خدمات مراقبت پزشکی را مستقیما و به صورت واقعی دریافت و ادراک می کنند. رضایتمندی مشتریان از خدمات بیمارستانها یکی از مهمترین شاخص های اثربخشی و کیفیت ارائه خدمات بخشهای مختلف بیمارستانی می باشد.
در بازار کسب و کار امروز، توجه شایانی به مفهوم ارتباطات بین فراهم کننده خدمت و مشتریان شده است. بارنز^[۵۸] (۱۹۹۷) ( به نقل از ونگ و سوهال،۲۰۰۲) بیان میکند زمانی که رابطه از طریق تعاملاتی ادامه دار به وجود می آید، در نتیجه خرید خدمت حداقل دو عامل مداخله گر برای ایجاد رابطه ضروری است . وی بیان می کند که قبل از ایجاد رابطه، هر دو طرف باید به طور متقابل وجود رابطه را درک کنند و رابطه باید به وسیله وضعیت خاصی مشخص شود )ونگ و سوهال^[۵۹] ،۲۰۰۲).ارتباطات مجموعه ای از مبادلات است که آگاهی از رابطه مشترک را از طریق اعتماد و تعهد از بین متغیر های متعدد دیگر فراهم می آورد. ارتباط با مشتری مورد توجه بسیاری از محققان و فعالان قرار گرفته است. افزایش تأکید بر بازاریابی رابطه مند با توجه به این فرض است که ایجاد روابط متعهد شده با مشتریان در نتیجه رضایت مشتری، ارجاعات مشتری،اعتماد و تبلیغات شفاهی مشتریان است . بازاریابی رابطه مند بر بازاریابی مبادله ای با هدف ایجاد روابط بلند مدت، مبتنی بر اعتماد و منافع ارتباطی متقابل با مشتریان ارزشمند احاطه دارد. میزان تعهد طرفین رابطه در موفقیت ارتباطات اهمیت بسیار زیادی دارد. پس می توان نتیجه گرفت که رضایت مشتری ، تعهد ارتباطی و اعتماد در ایجاد تصویر ذهنی مشتریان از بیمارستان و برند آن تأثیر گذار می باشند.

۲-۵-۱ رضایت مشتری

کاردو زو^[۶۰] (۱۹۶۵) به نقل از کیم و چا، ۲۰۰۲، برای اولین بار مفهوم رضایت مشتری را در ادبیات بازاریابی مطرح کرده اند . رضایت مشتری به شیوه های مختلفی تعریف شده است. با توجه به اینکه رضایت مشتری مفهومی انتزاعی و مبهم است، در صنایع مختلف و بخش های خدماتی تعاریف متعددی وجود دارد . در این جا یکی از تعاریفی که کاربرد گسترده ای دارد را بیان می کنیم .”رضایت یک ارزیابی قضاوتی قبل از تصمیم در یک مبادله خاص است، که به طور مستقیم می توان آن را به صورت یک احساس کلی، کاملاً مشخص شده به عنوان عملکرد کیفیت ادراک شده دانست” (کیم و چا ،۲۰۰۲). بسیاری از تحقیقات تجربی نشان می دهد که رضایت مقدمه ای برای تمایل و گرایش به برند است. رضایت، درجه ای از عملکرد است که انتظارات مشتری را برآورده می کند. اگر عرضه کننده خدمت مطابق با انتظارات مشتری عمل نکند، یک رابطه ادامه نمی یابد (مدل عدم ، انطباق انتظارات اسپرنگ، مکانایز و اولشاوسکی^[۶۱]،۱۹۹۶) .کراسبی و دیگران اعلام می کنند که رضایت، شامل ارزیابی کیفیت تمامی تعاملات قبلی با عرضه کننده خدمت است (اولیور^[۶۲] ۱۹۹۹).

۲-۵-۲ تعهد ارتباطی

مورمان، زالتمن و دشبانده^[۶۳] (۱۹۹۲) نقل از مورگان و هانت تعهد را به عنوان تمایل به حفظ رابطه تعریف می کنند و کالاگاهان^[۶۴](۱۹۹۵) نیز اعتقاد دارد که تعهد عاملی است که باعث می گردد تا هر دو طرف به روشی یکسان و متحد برای دستیابی به هدف مورد نظر حرکت کنند. تعهد ساختار مهمی در جهت حفظ رابطه بلند مدت است که ادامه رابطه با شریک در صورت تضمین حداکثر تلاش ها در حفظ آن صورت می پذیرد. همچنین باید متقاعد شد که تلاش ها در بلند مدت و محوری کردن رابطه، ارزنده است (مورگان و هانت^[۶۵] ،۱۹۹۴) بر همین مبنا گاربانیو و جانسون^[۶۶] (۱۹۸۶) بیان نموده اند که تعهدات شخص ی بیشتر میان )فروشنده و خریدار موجب تعهد بیشتر برای نگهداری رابطه است. بنابراین می توان در نظر داشت که تعهد، متغیر حساسی برای سنجش کیفیت رابطه است. تعهد همان تمایل خریدار به حفظ رابطه با فروشنده است. تعهد میتواند به عنوان حالت روانشناختی باشد که منجر می شود تا یک شخص جهت حفظ رابطه در منابع سرمایه گذاری کند. (گاربانیو و جانسون،۱۹۹۹) تعهد به عنوان یکی از مهمترین ابعاد در رابطه مطرح شده است. به طور مشابه با اعتماد، تعهد یکی از عوامل مهم در ارتباطات موفق محسوب می شود (مورگان و هانت، ۱۹۹۴). ایجاد تعهد عامل مرکزی در بازاریابی رابطه مند است (گاربانیو و جانسون، ۱۹۹۹).

۲-۵-۳ اعتماد

دونی و کنون ^[۶۷]در سال ۱۹۹۷ اعتماد را ادراک اعتبار و خیرخواهی در مورد یک هدف تعریف می کنند.مورگان و دیگران(۱۹۹۴) اعتماد را ادراک از اطمینان در مبادله، قابلیت اتکا بودن و درستی شریک تعریف می کنند و معتقدند که اعتماد اساس تعهد رابطه ای است. آنها بیان نمود هاند زمانی اعتماد حاصل می شود که یک طرف به درستی طرف دیگر اطمینان داشته باشد. اطمینان این باور را ایجاد می کند که طرف
مقابل، معتمد و مطمئن است و منجر به همکاری مستحکم، صادقانه، منصفانه و مفید خواهد شد.بری^[۶۸] (۱۹۹۱) بیان می کند که بازاریابی رابطه مند بر اساسی اعتماد ایجاد شده است. همچنین اعتماد فاکتور مهمی در ایجاد و بهبود کیفیت رابطه بر اساس فرایند قول دادن و عمل نمودن به قول و تعهد بیان شده است(دایر، اسچر و اوه ^[۶۹]،۱۹۸۷^[۷۰]؛گرونورز ،۱۹۹۰؛ هوت و بردن^[۷۱] ،۲۰۰۱) ساختار اعتماد به طور خاص با ایجاد علاقه در بازاریابی رابطه مند مطرح است. محققان متعددی اعتماد را به عنوان عامل اصلی ایجاد کننده و توسعه دهنده ارتباط موفق با مشتری و وفاداری مشتری بیان کرده اند. آن ها بیان می کنند که مشتری نیاز به حس امنیت در روابط خود با ار ائه دهنده خدمت و اطمینان یافتن از اینکه تعامل آن ها با ارائه دهنده خدمت به اندازه کافی قابلیت اطمینان دارد تا آن ها به طرف دیگر اعتماد نمایند.

۲-۵-۴ وفاداری به برند

وفاداری به برند به صورت یک پاسخ رفتاری و همچنین یک عملکرد از فرآیندهای فیزیولوژیکی تعریف می شود .بنابراین، وفاداری به برند تابعی از گرایشات و رفتارها (عادات) است. اساساً ارزش ویژه برند از اعتمادی ناشی می شود که مصرف کنندگان در مقایسه با برندهای دیگر نسبت به یک برند دارند که این اعتماد بعنوان وفاداری مصرف کنندگان و تمایل آنها به پرداخت قیمت های بالا برای برند ترجمه می شود. ارزش ویژه برند بخاطر وفاداری برند و توسعه آن برای مدیران حائز اهمیت هست و یک رابطه مثبت با وفاداری برند دارد(لستر،میتال و شارما^[۷۲] ،۱۹۹۵)وفاداری یک مفهوم مهم در استراتژی بازاریابی است و به گفته آکر وفاداری برند هسته مرکزی ارزش ویژه برند است ، وفاداری منجر می شود مشتریان در بین راه حل ها کمتر درجستجوی اطلاعات باشند (راندل و بِنت^[۷۳] ،۲۰۰۲). مفهوم وفاداری به برند هم به نگرش و هم به وفاداری رفتاری توسعه داده شده است. وفاداری رفتاری به این معناست که مشتریان مجدداً از همین برند خرید خواهند کرد؛ به نظر می رسد که وفادار ی نگرشی نسبت به وفاداری رفتاری با دوام تر است و نشان دهنده تعهد و رجحان دهی مشتریان است و زمانی است که ارزش های منحصر به فرد از یک برند مشاهده می شود. علاوه بر این وفاداری رفتاری را می توان به منظور بررسی پیامدهای ارزش برند در نظر گرفت. (کیم وهمکاران، ۲۰۰۸، سان و چیسلی^[۷۴] ،۲۰۱۰).

۲-۵-۵ آگاهی از برند

آگاهی از برند سطحی از آگاهی و شناخت است که مشتریان برند را شناسائی کرده ، به یاد می آورند و می توانند محصولات و خدمات مرتبط با برند را شناسایی کنند(کلر ،۲۰۰۸) آگاهی از برند اشاره به شدت قدرت اتصال ویژگی های ایجاد شده در ذهن دارد و مشتریان را قادر می سازد تا برند را در شرایط مختلف تشخیص دهند و در صورت نیاز، آنر ا به یاد آورند(کلر،۱۹۹۹) .بنابر نظر آکر(۱۹۹۱) ، آگاهی از برند در قالب توانائی مشتریان در مرتبط ساختن برند با طبقه محصولی(نیازی) خاص قابل تعریف است (سان وچیسلی،۲۰۱۰) به حدی که سبب خرید برند شود. به عبارت دیگر میتوان بیان داشت که آگاهی از برند، به میزان قدرت حضور برند در ذهن مشتریان باز می گردد (آکر، ۱۹۹۶ ؛ کلر، ۱۹۹۹). آگاهی از برند به قدرت حضور برند در ذهن مشتری اطلاق می شود . درسطوح آگاهی بالاتر، احتمال افزایش درنظر گرفتن برند و تأثیر بر روی تصمیمات خرید مصرف کننده بیشتر است (راندال و بنت ،۲۰۰۲).
برای ارزیابی آگاهی از برند می توان از پنج بعد -۱ عدم شناخت و یاد آوری برند، ۲- شناخت ساده، ۳- عدم شناخت ساده ، ۴- در بالای ذهن ماندن، ۵- تسلط برند استفاده کرد(چن ،۲۰۰۷).