«و گویند که آفت ملک شش چیز است: حرمان و فتنه و هوا و خلاف روزگار و تنگخویی و نادانی. حرمان آن است که نیکخواهان را از خود محروم گردند و اهل رای و تجربت را نومید فروگذارد، و فتنه آنکه جنگهای ناپیوسان و کارهای نااندیشیده حادث گردد و شمشیرهای مخالف از نیام برآید، و هوا؛ مولع بودن به زنان و شکار و سماع و شراب و امثال آن، و خلاف روزگار؛ وبا و قحط و غرق و حرق و آنچه بدین ماند، و تنگخویی؛ افراط خشم و کراهیت و غلو در عقوبت و سیاست، و نادانی؛ تقدیم نمودن ملاطفت در مواضع مخاصمت و بکار داشتن مناقشت بجای مجاملت .» (نصرالله منشی، ۱۳۸۶: ۸۱- ۸۰)
در مرزباننامه، به تطبیق ملک موروث که از ابا واجداد بی هیچ رنج وتعبی به ارث میبردند و ملک مکتسب که با چکاچک شمشیر و با جنگ وخونریزی قبضه شده پرداخته شده است. در اینجا، حکومتی را که به صورت اکتسابی و با تکیه بر قدرت به دست آمده، مستحکمتر از حکومتهای موروثی دانسته است.
«و ملک موروث را سیاستی است که ملک مکتسب را نیست. چه، آن که پادشاهی به عون بازوی اکتساب گیرد و آب نهال ملک از چشمه شمشیر دهد، ناچار موارد و مصادر کار شناخته و مقتضیات حال و مال دانسته. پس در بستن و گشادن و گرفتن و دادن، راتق و فاتق کار و خافض و رافع حال خویش هم او شاید.اما آن که بی‏معانات طلب و مقاسات تعب، به پادشاهی رسد و ساخته و پرداخته دیگران، در دامن مراد او افکنند و مفاتیح امور دولت، در آستین تدبیر او نهند، اگر از رسوم و حدود گذشتگان بگذرد و از جاده محدود ایشان به خطوه‏ای تخطی کند، خلل‏ها به مبانی ملک و دولت راه یابد،و از قلّت مبالات او در آن تغافل و توانی، کثرت خرابی در اساس مملکت لازم آید.» (وراوینی، ۱۳۸۳: ۴۹-۴۸ )
در کلیله و دمنه، در داستان «سه ماهی که در آبگیری بودند» سه نوع حکومت را در شرایط یکسان و در مقابل خطری که آنها را به یک اندازه تهدید میکند، ترسیم میکند. گاهی حکومتها، در مقابل خطرات بزرگی نظیر تهدید دشمن یا جنگ کشور دشمن با مردم سرزمینشان، بلافاصله واکنش نشان میدهند، گاهی آرامش خود را حفظ میکنند تا آنگاه که خطر به نزدیکی آنها رسیده ولی آنها با تدبیر و درایت آن را برطرف میسازند و گاه، حکومتیان یک کشور چنان در خواب و گمراهی غرق میشوند که به هیچ وجه متوجه خطر نمیشوند تا آنگاه که کشور و قدرتشان در این جهالت و کوته فکری از دستشان برود. بی شک دو حکوت اول و دوم به ترتیب مورد ستایش سیاسیون میباشد لیکن حکومت سوم بزرگترین تهدید برای بقای خود میباشد. در داستان مذکور، کشور به برکه و پادشاه یا حکومت به ماهی تشبیه شده است:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

«آوردهاند که در آبگیری دور و از تعرض گذریان مصون، سه ماهی بود، دو حازم و یکی عاجز. از قضا روزی دو صیاد بران گذشتند با یکدیگر میعاد نهادند که جال بیارند و هر سه ماهی بگیرند. ماهیان این سخن بشنودند. آنکه حزم زیادت داشت و بارها دستبرد زمانه جافی دیده بود و شوخ چشمی سپهر غدار معاینه کرده و بر بساط خرد و تجربت ثابت قدم شده، سبک، روی به کار آورد و از آن جانب که آب درآمدی برفور بیرون رفت. در این میان صیادان برسیدند و هر دو جانب آبگیر محکم ببستند.
دیگری هم غوری داشت، نه از پیرایه خرد عاطل بود و نه از ذخیرت تجربت بیبهر. هرچند تدبیر در هنگام بلا، فایده بیشتر ندهد، و از ثمرات رای در وقت آفت تمتع زیادت نتوان یافت. و با اینهمه عاقل از منافع دانش هرگز نومید نگردد، و در دفع مکاید دشمن تاخیر صواب نبیند. وقت ثبات مردان و روز مکر خردمندانست . پس خویشتن مرده ساخت و بر روی آب ستان میرفت . صیاد او را برداشت و چون صورت شد که مرده است بینداخت. به حیلت خویشتن در جوی انداخت و جان به سلامت ببرد .
و آنکه غفلت بر احوال وی غالب و عجز در افعال وی ظاهر بود حیران و سرگردان و مدهوش و پای کشان، چپ و راست می رفت و در فراز و نشیب می دوید تا گرفتار شد .» (نصرالله منشی،۹۲:۱۳۸۶ -۹۱)
پادشاه باید همواره تجارب گذشتگان را چراغ راه خود سازد از شکست آنان درس بگیرد تا قدم در این بیراههی تباهی ونیستی نگذارد. نادانی گردابی است که حاکم، رعیت و تمام مملکت را به کام خود فرو خواهد برد.
علت توجه تام به شاه و حاکم، همانا قطبیت و مرکزیت داشتن آنها در جوامع شرقی-به خصوص ایران-است.این گونه کتاب‏ها، صرفا برای اصلاح حال شاه و حاکم(حکومت) نوشته شده‏اند و از حقوق سیاسی و اجتماعی مردم، کمتر سخن به میان آمده است. نه این که مردم حقوقی نداشتند، بلکه تحقق این حقوق، بسته به لطف و عنایت شاه و حاکم بود. حاکم وظایفی برای خود نمی‏شناخت و از مردم، توقع اطاعت محض داشت.
انتقال قدرت یا کسب آن، هرگز از راه های قانونی یا رضایت مردم نبود تا نیازی به اجرای قانون یا توجه به منافع و جلب توجه و تأمین نظرات افراد جامعه باشد. مبنای قدرت، زور بود و زور هرگز ملزم به رعایت حقوق مردم نیست.
۵-۴-۱-۱- فضایل اخلاقی پادشاه
آنچه در متن در ذیل فضایل اخلاقی پادشاه ذکر شده، مطالبی است که در دو کتاب مرزباننامه و کلیله و دمنه، به صورت مستقیم خطاب به پادشاه بیان شدهاند البته فضایل اخلاقیای که پس از مباحث مربوط به اخلاق پادشاه ذکر میشود ادامهی منطقی همین رذایل و فضایل اخلاقی پادشاه میباشد. کتابهای کلیله و دمنه و مرزباننامه، سیاستنامههایی هستند که اکثر مطالب آنها در حوزهی اخلاق سیاسی و سیاست مدن و در حقیقت خطاب به پادشاه نوشته شدند. حتی حکایاتی که در متن ا
ین دو اثر ادبی آمده در حقیقت در جهت ایضاح مفاهیم سیاسی میباشند که در این باره در مباحث بعد بیشتر توضیح دادیم.
از سوی دیگر نباید از نظر دور داشت که گاهی منظور از پادشاه در نقل رذایل یا فضایل، عامه مردم هم میباشند. در کتابهای کلیله و دمنه و مرزباننامه فضایل و رذایل اخلاقی در قالب داستانهایی از زبان حیوانات بیان شده که مبین خفقان سیاسی آن دوران میباشد در این دو کتاب همه مسایل اخلاقی و ضد اخلاقی به صورت آشکار به آنان اشاره نشده، برخی از این اخلاقیات بینابین حکایات آمده و تا تمام داستان خوانده نشود معلوم نمیشود که قصد نویسنده بیان کدام نکتهی اخلاقی است چه بسا که چندین فضیلت یا رذیلت اخلاقی ذکر شده باشد اما در پایان داستان، نویسنده، نتیجهی اخلاقی دیگری را غیر از آنچه خواننده در ذهن خود داشته بیان نموده است.
۵-۴-۱-۱-۱- داشتن حزم و آیندهنگری
مهمترین مشخصه هر دربار، وجود افراد نخبه سیاسی است که در قدیم تحت عنوان حکیم از آنها نام برده میشد. دربار انوشیروان ساسانی به نام بزرگمهر شناخته میشود. دربار سلجوقیان به واسطه مردان بزرگی همچون خواجه نظامالملک طوسی توانست امپراطوری روم شرقی را از میان بردارد و آن را ضمیمه خاک ایران نماید. آیندهنگریهای سیاسی مردانی چون خواجهنظامالملک را در کتاب ارزشمند وی سیاستنامه در بخشی که مربوط به اسماعیلیان است میتوانیم بیابیم. بیشک اگر در درباری وزرایی کاردان وجود نداشته باشد، آنگاه پادشاه میبایست خود، جور نبود وزیر دوراندیش را بکشد. حال اگر پادشاه نیز از توجه به مهمات کشورش غافل باشد، آن کشور به زودی به تاراج دشمن خواهد رفت. پس از نابودی کشور، به جای پذیرش گناه خویش، دیگران رامتهم میکند:
«و عاجزتر ملوک آن است که از عواقب کارها غافل باشد و مهمات ملک را خوار دارد، و هرگاه که حادثه بزرگ افتد و کار دشوار پیش آید موضع حزم و احتیاط را مهمل گذارد، و چون فرصت فایت شود و خصم استیلا یافت نزدیکان خود را متهم گرداند و به هر یک حوالت کردن گیرد». (همان، ۹۶)
این مورد تلمیحی به یک حادثه تاریخی مربوط به دوران غزنویان دارد و آن، کوتاهی امیرمسعود در رابطه با ماجرای سلجوقیان است. او نیز پس از شکست و انهزام در مقابل ترکمانان سلجوقی، نزدیکان خود را متهم به کوتاهی در امر کنترل این قوم کرده بود.
در کلیله، یکی از مواردی که میتواند عاقبت کارها[ی پادشاه] را مورد تهدید قرار دهد، عدم گوش سپردن به اندرزهاست:
«…و هرکه سخن ناصحان، اگر چه درشت و بی محابا گویند، استماع ننماید عواقب کارهای او از پشیمانی خالی نماند، چون بیماری که اشارت طبیب را سبک دارد و غذا و شربت بر حسب آرزو و شهوت خورد، هر لحظه ناتوانی مستولیتر و علت مزمنتر شود… » (نصرالله منشی، ۱۳۸۶: ۹۶)
طبق باور ایرانیان باستان، پادشاه دارای فر ایزدی و الموید من عند الله بود که پادشاه با وجود این فر ایزدی میتوانست با وجههای دینی و اخلاقی بر مردم حکمرانی کند. البته نباید از نظر دور داشت که پادشاهان ایران باستان هرگز ادعای خدایی نداشتهاند بلکه میکوشیدند تا با تکیه بر دین یکتاپرستی به اخلاق عالیه متخلّق شوند و خدا را همیشه ناظر و حاضر ببینند و عدالت را سرلوحه کردار خویش قرار دهند. از طرف دیگر حکم پادشاه همانند قضای الهی غیر قابل تغییر میباشد. همین امر نیز باعث میشد پادشاه، بر اساس تدبیر و تفکر حکم خویش را جاری کند از آنکه کوچکترین لغزش پادشاه غیرقابل جبران بود.
«پادشاه نشاید که بیتأمل و تثبت فرمان دهد که امضاء فرمان او به نازلهی قضا ماند که چون از آسمان به زمین آمد، مردّ آن، به هیچ وجه نتوان اندیشید و اشارت پادشاه بیمقدمات تدبیر چون تیر تدبیر بود که از قبضه مشیت بیرون رود به هیچ سپر عصمت دفع آن ممکن نگردد. » (وراوینی، ۱۳۸۳: ۴۷)
۵-۴-۱-۱-۲- مشورت و نصیحت پذیری
در قدیم، اغلب شاهان (شواهد نشاندهندهی آن است که در ادوار اسلامی به این سو) جمعی از ظریفان، شاعران، مطربان و بذلهگویان را در نزد خویش گرد میآوردند و با آنان وقت
می گذراندند. متاسفانه گاهی پادشاه، از این ندما به عنوان مشاور خود استفاده میکرد و
بی شک مشخص است که چه بر سر مملکتهایی با این دسته سیاستمدار میآمده است.
بیشک ضعف این کشورها در دون همتی شاهانی است که به جای مشورت با مردان بزرگ با مشتی رند و میخوار و دلقک به بحث و بررسی اوضاع سیاسی کشور میپردازند. نویسنده مرزباننامه، مهمترین دلیل بیارزش شدن مشاوره را در درباری که خود شاهد آن بوده، دونهمتی پادشاه دانسته از این روی میگوید: «شاه نباید بدون مشورت کار کند و بایستی همت بلند داشته باشد.» (وراوینی، ۱۳۸۳ :۳۰)
گاهی پادشاه، به درباریان خویش اجازه سخنگفتن میدهد ولیکن، چون نصیحت واندرز، به دلیل سرزنشهای موجود در آن، با طبیعت انسانی سازگاری ندارد، پادشاه به دقت به آن گوش نمیدهد، از این روی، صاحب مرزبان نامه معتقد است، صرف اجازه ایراد اندرز و پند، حلال مشکلات نیست، بلکه باید، «حسن استماع» هم بر آن قید شود.
«اکنون که تمکین سخن گفتن فرمودی، حسن استماع مبذول فرمای که لوایم نصح، ملایم طبیعت انسانی نیست. قالاللّهتعالی: لَقَدْ أَبْلَغْتُکُمْ رِسالَهَ رَبِّی وَ نَصَحْتُ لَکُمْ وَ لکِنْ لا تُحِبُّونَ النَّاصِحِینَ.^[۱۰]شکوفه گفتار، اگر چه برگ لطیف برآرد، چون به صبای صدق اصغا پروریده نگردد، ثمره کردار از وی چشم نتوان داشت… » (همان، ۴۵)
پادشاه باید زیردستان خود را به خوبی بشناسد و تا میزان اخلاص آنان را درنیا
بد قادر نیست به اندازه قدرت و توان و کاردانی آنان به ایشان مسئولیت واگذار نماید.
«[کلیله] گفت: واجب است بر کافه خدم و حشم ملک که آنچه ایشان را فراز آید از نصیحت باز نمایند و مقدار دانش و فهم خویش معلوم رای پادشاه گردانند، که ملک تا اتباع خویش را نیکو نشناسد و براندازه رای و روییت و اخلاص و مناصحت هریک واقف نباشد از خدمت ایشان انتفاعی نتواند گرفت و در اصطناع ایشان مثال نتواند داد.
چه دانه مادام که در پرده خاک نهان است هیچ کس در پروردن او سعی ننماید، چون نقاب خاک از چهره خویش بگشاد و روی زمین را زیور زمردین بست معلوم گردد که چیست، لاشک آن را بپرورند و از ثمرت آن منفعت گیرند و هرکه هست براندازه تربیت از او فایده توان گرفت. و عمده در همه ابواب اصطناع ملوک است، چنانکه گفتهاند:
من همچو خار و خاکم، تو آفتاب و ابر گلـها و لاله ها دهم ار تربیـــت کنی»
در بابهای مختلف کلیله و دمنه که بنگریم رد پاهایی بسیار قوی از فضایل نصیحت ومشورت به چشم میخورد، که این خود به صورت غیرمستقیم اشارهای به خودکامگی و استبداد شاهان آن دوران دارد.
یکی از مهمترین بابهایی که در مورد مشاوره و نصیحت آمده باب بوم و زاغ است که نتیجهی اخلاقی آن، نابودی ملتی به علت نادیده گرفتن نصیحت و اندرز بزرگان (حکومت)کشور تفسیر میشود . کلیله بر آن است که بفهماند پادشاه برای دوام قدرت و حکومت خویش می بایست از نصایح درباریان خود بهرمند باشد. پادشاه نیز به تربیت و پرورش اطرافیان خویش توجه کافی مبذول بدارد . پادشاه اگر شخص بی کفایت و نالایقی را در صدر کارها قرار دهد و او را بر انسانهای کاردان و خردمند ترجیح دهد در نزد خردمندان سرزنش خواهد شد و شایسته ملامت خواهد بود:
«و از حقوق رعیت بر ملک آنست که هر یک را بر مقدار مروت و یکدلی و نصیحت بدرجهای رساند، و به هوا در مراتب تقدیم و تاخیر نفرماید، وکسانی را که در کارها غافل و از هنرها عاطل باشند بر کافیان هنرمند و داهیان خردمند ترجیح و تفضیل روا ندارد ، که دو کار از عزایم پادشاهان غیب نماید: حلیت سر بر پای بستن، و پیرایه پای بر سر آویختن. و یاقوت و مروارید را در سرب و ارزیز نشاندن در آن تحقیر جواهر نباشد لکن عقل فرماینده به نزدیک اهل خرد مطعون گردد.» (کلیله و دمنه ، ۱۳۸۶: ۶۸)
اجرای کارها به نحو احسن به وسیلهی خردمندان و انسانهای آگاه امکان پذیر است نه با زیادی یاران :
«و انبوهی یاران که دوربین و کاردان نباشند عین مضرت است ، و نفاذ کار با اهل بصیرت و فهم تواند بود نه به انبوهی انصار و اعوان .وهرکه یاقوت با خویشتن دارد گران بار نگردد و بدان هر غرض حاصل آید. وآنکه سنگ در کیسه کند رنجور گردد و روز حاجت بدان چیزی نیابد … و هرکه سخن ناصحان، اگر چه درشت و بیمحابا گویند، استماع ننماید عواقب کارهای او از پشیمانی خالی نماند، چون بیماری که اشارت طبیب را سبک دارد و غذا و شربت بر حسب آرزو و شهوت خورد، هر لحظه ناتوانی مستولیتر و علت زمنتر شود… » (نصرالله منشی، ۱۳۶۲: ۹۶).
نزدیکترین افراد به پادشاه حساسترین مناصب را در دربار از آن خود میخواستند و پادشاه بدون توجه به کفایت و کاردانی آنان، پستهای حساس مملکتی را به آنان واگذار مینمود نکتهی اخلاقی که نصرالله منشی به آن اشاره میکند این است که حاکم نباید خردمندان گمنام را فروگذارد و حقیر بشمارد و بیهنرانی را که پدرانشان در دربار صاحب منصبی بودند اکرام کند و بر صدر بنشاند:
گیرم پدر تو بود فاضل از فضل پدر تو را چه حاصل
«و مرد دانا حقیر نشمرد صاحب مروت را اگرچه خامل منزلت باشد، چه پی از میان خاک برگیرند و از او زینها سازند و مرکب ملوک شود و کمانها راست کنند و بصحبت دست ملوک و اشراف عزیز گردد.و نشاید که پادشاه خردمندان را به خمول اسلاف فروگذارد و بیهنران را به وسایل موروث، بیهنر مکتسب، اصطناع فرماید بل که تربیت پادشاه بر قدر منفعت باید که در صلاح ملک از هر یک بیند، چه اگر بیهنران خدمت اسلاف را وسیلت سعادت سازند خلل به کارها راه یابد و اهل هنر ضایع مانند.
و هیچ کس به مردم از ذات او نزدیکتر نیست، چون بعضی ازآن معلول شود به داروهایی علاج کنند که از راه های دور و شهرهای بیگانه آرند. و موش مردمان را همسرایه و هم خانه است، چون موذی میباشد او را از خانه بیرون میفرستند و در هلاک او سعی واجب میبینند. و باز اگر چه وحشی و غریب است چون بدو حاجت و از او منفعت است به اکرامی هرچه تمامتر او را بدست آرند و از دست ملوک برای او مرکبی سازند. » (همان، ۶۹- ۶۸)
این بخش از سخنان کلیله یادآور اندرزنامه بزرگمهر است و احتمالا تحت تاثیر آن نوشته شده است. در اینجا، وظایف پادشاه در قبال رعیت ذکر شده است. پادشاه میتواند با تقویت افراد خبره و آگاه، تسلط خود را بر مردم بیفزاید. پادشاه با برگزیدن و پروردن نزدیکان خود، حس احترام به خود را در رعیت برمیانگیزد و مردم نیز در مقابل، با تکریم نزدیکان شاه، برتری و بزرگی پادشاه را همراه با نوعی حس احترام نشان میدهند. مردم در حقیقت دولت را به خاطر کارگزاران دانا و خردمند مورد ستایش و فرمانبرداری قرار میدهند.
در باب بوم و زاغ خصوصیات مشاورین این چنین بر شمرده میشود:
«و در میان زاغان پنج زاغ بود به فضیلت رای و مزیت عقل مذکور و به یمن ناصیت و اصابت تدبیر مشهور، و زاغان در کارها اعتماد بر اشارت و مشاورت ایشان کردندی.» (همان، ۲۲۸)
در ادامهی داستان، ملک زاغان با مشاورین خود رایزنی میکند و حسن و اهمیت مشاوره را از عدت و سپاه واجبتر و مهمتر میداند و نشانهی
بخردی برمیشمارد. پادشاه زاغان نتیجهی مشاوره را یاری بخت مساعد میداند و برآن است که آنکه رای ناصحان را نشنود نتیجهای معکوس از آنچه ذکر شده خواهد گرفت. اقبال کسی که سخن ناصحان را میشنود همانند سایهی چاه دایمی است نه زوالپذیر و فانی، بختش بیدار و فتح و ظفر با او یار .
«ملک گفت: اگر جنگ را کراهیت میداری پس چه بینی؟ گفت: در این کار تامل باید کرد، و در فراز و نشیب و چپ و راست آن نیکو بنگریست، که پادشاهان را به رای ناصحان آن اغراض حاصل آید که به عدت بسیار و لشکر انبوه ممکن نباشد. و رای ملوک به مشاورت وزیران ناصح زیادت نور گیرد، چنانکه آب دریا را به ممد جویها مادت حاصل آید .
و بر خردمند اندازه قوت و زور خود و مقدار مکیدت و رای دشمن پوشیده نگردد، و همیشه کارهای جانبین بر عقل عرضه میکند، و در تقدیم و تاخیر آن به انصار و اعوان که امین و معتمد باشند رجوع مینماید. چه هرکه به رای ناصحان مقبول سخن تمام هنر استظهار نجوید درنگی نیفتد تا آنچه از مساعدت بخت و موافقت سعادت بدو رسیده باشد ضایع و متفرق شود. چه اقسام خیرات به دالت نسب و جمال نتوان یافت، لکن به وسیلت عقل و شنودن نصایح ارباب تجربت و ممارست بدست آید.
و هرکه از شعاع عقل غریزی بهرومند شد و استماع سخن ناصحان را شعار ساخت اقبال او چون سایه چاه پایدار باشد، نه چون نور ماه در محاق و زوال، دست مریخ سلاح نصرتش صیقل کند، و قلم عطارد منشور دولتش توقیع کند. و ملک امروز به جمال عقل ملکآرای متحلی است .
نرسد عقل اگر دو اسپه کند در تگ وهم بی غبار ملک » (همان، ۱۹۷)
در همین داستان، مشاور دانا که میبیند که زاغ در لباس دوستی قصد نابودی بومان را کرده از در نصیحت وارد میشود و دشمن را ناصحی میداند که به سبب دوری مسافت کاری برای نابودی آنان از دستش بر نمیآید و منتظر فرصتی است تا اسرار را هویدا کند .

با توجه به جدول فوق میزان ALP در گروه تحت تیمار با عصاره کرفس در دوزهای mg/kg/cc 400و۶۰۰، کاهش معنی داری در سطح (۰۵/۰P≤) و (۰۱/۰P≤) نسبت به گروه شاهد داشته است به حدی که این کاهش به حد گروه کنترل رسیده است.تجویز عصاره هیدروالکلی گیاه کرفس در دوز mg/kg/cc200 بر میزان غلظت آنزیم ALP در سطح (۰۵/۰P≤) در مقایسه با گروه شاهد دارای اختلاف معنی داری نمی باشد.
نمودار ۳-۶- نتایج مربوط به میانگین غلظت آلکالین فسفاتاز در گروه های آزمایشی
داده ها به صورت S.E±Mean نشان داده شده است. در نمودار فوق کاهش معنی داری در غلظت آنزیم آلکالن فسفاتاز در گروه های تجربی ۲و ۳ نسبت به گروه شاهد وجود دارد. به طوری که * نشان دهنده تفاوت معنی دار در سطح (۰۵/۰P≤) و ** نشان دهنده تفاوت معنی دار در سطح (۰۱/۰P≤) می باشد.
۳-۴- نتایج مربوط به غلظت آلبومین در گروه های آزمایشی
ابتدا با بهره گرفتن از آزمون Independent-sample T- Test میانگین غلظت آلبومین را در گروه کنترل و شاهد به صورت دو به دو مقایسه می کنیم، مقایسه نتایج آزمون آماری مربوط به میزان فعالیت آلبومین نشان دهنده این است که میزان پروتئین فوق در گروه تتراکلریدکربن کاهش معنی داری در سطح ۰۱/۰ P≤ نسبت به گروه کنترل دارد(جدول و نمودار۳-۷). حال با بهره گرفتن از آزمون پارامتری ANOVA و post hoc دانکن اختلاف معنی دار، مابین گروه شاهد و دیگر گروه ها را بررسی می کنیم(جدول و نمودار۳-۸) بنابراین نتایج نشان می دهد که با تزریق تتراکلریدکربن مقدار آلبومین کاهش یافته است و با تجویز عصاره هیدروالکلی گیاه کرفس با دوز های mg/kg/cc 200، ۴۰۰ و ۶۰۰ مقدار آلبومین به ترتیب در سطح(۰۱/۰P≤) افزایش یافته و به مقدار آن به گروه کنترل نزدیک شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۳-۷ مقایسه میانگین غلظت آلبومین در گروه کنترل و شاهد

P-value
انحراف معیار
میانگین
N
گروه ALB
–
۵/۰
۱۳/۳
۸

کنترل

۰۱/۰
۱/۰
۳۴/۲
۸

شاهد

نتایج نشان دهنده کاهش معنی دار غلظت آلبومین در گروه شاهد نسبت به گروه کنترل در سطح (۰۱/۰P≤) می باشد.
نمودار ۳-۷- نتایج مربوط به میانگین غلظت آلبومین در گروه کنترل و شاهد
داده ها به صورت S.E±Mean نشان داده شده است. ** در گروه شاهد نشان دهنده کاهش معنی دار در سطح (۰۱/۰P≤) نسبت به گروه کنترل می باشد.
جدول ۳-۸- مقایسه اثر تزریق درون صفاقی (I.P) تتراکلریدکربن و عصاره هیدروالکلی گیاه کرفس با مقادیر مختلف بر میزان آلبومین

Sig(2-tailed)
انحراف معیار
میانگین
N
گروه ALB
–
۱/۰
۳۴/۲
۸

فروردین

۰.۰۰

۰.۰۰

۰.۰۰

۰.۰۰

۵.۰۰

۵.۰۰

اردیبهشت

۲.۴۹

۰.۰۰

۱.۴۶

۰.۵۰

۱.۰۵

۴.۵۰

خرداد

۳.۳۵

۲.۴۰

۱.۱۰

۱.۲۵

۰.۵۵

۱.۳۵

تیر

۳.۴۳

۲.۵۳

۱.۰۵

۱.۱۲

۰.۵۲

۱.۳۵

مرداد

۳.۵۳

۲.۸۵

۱.۰۲

۱.۰۷

۰.۴۵

۱.۰۸

شهریور

شکل­های ۴-۵ و ۴-۶ به ترتیب مقادیر تخصیص­ها و کمبودهای مربوط به بالادست و پایین­دست را نشان می­ دهند. برای مثال در ماه آبی ۱، مقدار نیاز آبی برابر با ۵ mcm، مقدار برداشت از رودخانه ۱.۸۲ mcm، مقدار برداشت از آبخوان ۱.۳۲ mcm و مقدار کمبود آبی در این ماه ۱.۸۶ mcmمی­باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل ‏۴‑۵: مقادیر تخصیص و کمبود حاصل از شبیه­سازی وضع موجود برای مصرف ­کننده­ بالادست
شکل ‏۴‑۶: مقادیر تخصیص و کمبود حاصل از شبیه­سازی وضع موجود برای مصرف ­کننده­ پایین­دست
شکل ‏۴‑۷ نتایج حاصل از شبیه­سازی وضع موجود را به صورت گراف­ نشان می­دهد تا تفاوت میان مقادیر برداشت­ها و مقادیر برگشتی و مقادیر جریان ورودی و خروجی کاملاً مشخص باشند.
شکل ‏۴‑۷: نتایج حاصل از شبیه­سازی وضع موجود
نتایج حاصل از مدل شبیه­سازی- بهینه­سازی چنان که انتظار می­رود نشان داد که در وضعیت موجود مصرف ­کننده­ بالادست با صرف هزینۀ کمتر نیاز آبی خود را تأمین کرده و در ماه­های کم­آبی با کمبود آبی کمتری مواجه خواهد بود و این در حالیست که مصرف ­کننده­ پایین­دست برای تأمین نیاز آبی خود از آب سطحی دچار مشکل شده و برای جبران نیاز خود به پمپاژ بیشتری از آب زیرزمینی احتیاج پیدا می­ کند که این موضوع علاوه بر افزایش هزینه­ها برای مصرف ­کننده­ پایین­دست با محدودیت­هایی نیز همراه است چرا که افت آبخوان محدود شده است. (شکل ‏۴‑۷).
همانطور که ملاحظه می­ شود مقدار برداشت از رودخانه برای بالادست در تمامی ماه­ها بیشتر از برداشت پایین­دست می­باشد که این موضوع روی میزان جریان برگشتی بالادست تأثیر می­ گذارد. مصرف ­کننده­ پایین­دست به دلیل کمبود آبی بیشتر مقدار بیشتری آب را از آبخوان برداشت می­ کند. در ماه­های اسفند تا اردیبهشت میزان جریان ورودی بالا بوده و به همین علت هر دو مصرف ­کننده کل نیاز خود را از رودخانه برداشت کرده ­اند. نیاز ماهانه­ی هر دو مصرف ­کننده مقداری ثابت و برابر با ۵ mcm می­باشد.
مدل بهینه­سازی
در این بخش ساختار مدل بهینه­سازی تک­هدفه شرح می­گردد، در این مدل فرض بر این است که هیچ یک از مصرف­ کنندگان دخالتی در توزیع آب نداشته و تخصیص آب، تنها با بهره گرفتن از مدل بهینه­سازی انجام می­پذیرد.

بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]– سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)

۲قلب کوره پیرولیز، کویل تشعشعی است که یک راکتور Plug Flow می باشد که در آن پیرولیز هیدروکربنها انجام می‌شود. با توجه به ماهیت گرماگیر واکنش، واکنش‌های پیرولیز توسط گرمای نسبتاً بالایشان مشخص می ‌شوند.
برای فراهم کردن گرمای واکنش، کویلهای تشعشعی در معرض تشعشع حاصل از سوختن گاز درون محفظه آتش (Fire Box) قرار گرفته‌اند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

کوره‌های واحد برای کراکینگ‌های گاز اتان با راندمان تبدیل %۶۵ با نسبت بخار آب به هیدروکربن ۳.۰ طراحی شده‌اند. هر کوره به ۳۶ مشعل دیواره‌ای و ۳۶ مشعل کف مجهز شده است. پنجاه درصد از گرمای مورد نیاز توسط مشعل های دیواره‌ای و پنجاه درصد توسط مشعل های کف تأمین می‌شود.
گازهای حاصل از کراکینگ حرارتی در کوره ها از طریق تماس با جریان سیر کوله Quench Water در برج ۲۰۱ـT سرد می‌شوند. قسمت عمده بخار آب رقیق‌ساز شارژ شده بدرون کوره‌های کراکینگ همراه با مقدار کمی قیر، آروماتیک‌های سنگین و ذرات کک در این برج میعان و جدا می‌شود. گازهای خروجی از T-201 پس از جداسازی آب همراه و میعانات سنگین به کمپرسور اصلی واحد برای افزایش فشار فرستاده می شود. این کمپرسور گریز از مرکز پنج مرحله‌ای، سه پوسته (case)وبیست ایمپلر دارد که توسط توربین بخار با بهره گرفتن از بخارVHP تولید شده در کوره‌ها کار می‌کند. توربین دارای دو قسمت می‌باشد. قسمت اول بعنوان یک توربین بخار بدون کندانسور که بخار خروجی آنHPS است،عمل می کند وقسمت دوم توربینی است که دارای کندانسور در خروجی است و برای موازنه قدرت مصرفی از بخار خروجی از قسمت اول استفاده می‌کند.
گازهای حاصل از کراکینگ از T-201 محتوی دی‌اکسید کربن و سولفید هیدروژن (که بعنوان گازهای اسیدی شناخته می شوند) می‌باشد. این ترکیبات باید قبل از فرایند سردسازی در دمای بسیار پایین (cryogenic) از سیستم خارج شوند. دی‌اکسید کربن ممکن است تبدیل به یخ خشک شود و سولفید هیدروژن سم کاتالیست است. همچنین مقدار دی‌اکسید کربن در محصول اتیلن نهایی باید به ۰٫۱ ppm حجمی محدود شود. دفع گازهای اسیدی در T-301، برج شستشو با کاستیک انجام می‌شود. که بین مرحله چهارم و پنچم کمپرسور واقع شده است. بنابراین گاز فشرده شده از مرحله چهارم به قسمت دفع گازهای اسیدی برای حذف دی‌اکسیدکربن و سولفید- هیدروژن فرستاده شده و پس از زدودن و حذف گازهای اسیدی به کمپرسور برگشته و در مرحله پنجم تا فشار نهایی ۲۵٫۳۳ بار فشرده می‌شود.
پس از فشرده سازی و افزایش فشار برای خالص سازی و جداسازی محصولات تولیدی از عملیات سرد سازی استفاده می شود . گازهای حاصل از کراکینگ پس از افزایش فشار با دمای Cْ۱۵ به قسمت سرد سازی واحد وارد می‌شود. در این بخش اتیلن و هیدروکربن‌های سنگین‌تر توسط سردکردن مرحله‌ای تا Cْ۱۳۵ ـ ، میعان می‌شوند. ] ۳ [
در بخش اول جداسازی ترکیبات سبک (متان و سبکتر) در برج عریان‌سازی(Stripping)، جدا می‌شوند.
محتویات پایین برج متان‌زدا با جریان پروپیلن پیش‌گرم و بطور جزیی بخار می‌شود و به برج اتان‌زدا فرستاده می شود،این برج (T-402 ( یک برج سینی‌داراست که از بخار فشار پائین ((LPS درریبویلر آن استفاده می‌شود. فشار عملیاتی بصورتی تعیین می شود که دمای سینی پایین برای حداقل کردن آلودگی ناشی از پلیمریزاسیون بوتا‌دی‌ان به اندازه کافی کم باشد. علاوه براین، بــرج به یک ریبویلر یـدکی مجهز شده است و سیستم تــزریق بازدارنده پلــیمریزاسیون (W-402)پیش‌بینی شده است. تــزریق بازدارنده ، دوره‌های طولانی کاری بین Shut Downهای برنامه‌ریزی شده را مطمئن می‌سازد.
جریان بالا سری اتان زدا به سیستم هیدروژناسیون استیلن فرستاده می‌شود. .محصولات پائین برج اتان زدا ((C3+ تحت جریان کنترل شده با کنترل لول برج به بیرون واحد برای ذخیره یا بهره برداری فرستاده می‌شود.
برشهای دوکربنه هیدروژنه به T-403 فرستاده می‌شود. این برج به ۱۱۷ سینی با ظرفیت بالا، ۱۰۸ سینی جدا سازی ( Fractionation ) و ۹ سینی Pasteurisationمجهز شده است.
اتیلن خالص از سینی شماره ۹ بدست می‌آیدو به چرخه تبرید اتیلن فرستاده می‌شود، جائیکه قبل از فرستادن آن به خطوط ، بخار می‌شود و یا بعد از سرد کردن در E-507 A/B/C با دمای بسیار پایین ذخیره می‌شود. ] ۳ [
۲-۵ بخش دی اتانایزر

۲-۵-۱ جداسازی برش‌های دوکربنه

محتویات پایین برج متان‌زدا با جریان پروپیلن پیش‌گرم و بطور جزیی بخار می‌شود. و به برج اتان‌زدا فرستاده می شود،این برج(T-402 (یک برج سینی‌داراست که از بخار فشار پائین ((LPS درریبویلرآن استفاده می‌شود، وارد می‌شود. فشار عملیاتی بصورتی تعیین می شود که دمای سینی پایین برای حداقل کردن آلودگی ناشی از پلیمریزاسیون بوتا‌دی‌ان به اندازه کافی کم باشد. علاوه براین، بــرج به یک ریبویلر یـدکی مجهز شده است و سیستم تــزریق بازدارنده پلــیمریزاسیون (W-402)پیش‌بینی شده است. تــزریق بازدارنده ، دوره‌های طولانی کاری بین Shut Downهای برنامه‌ریزی شده را مطمئن می‌سازد.
جریان بالا سری اتان زدا به سیستم هیدروژناسیون استیلن که در بند بعدی توصیف می‌شود، فرستاده می‌شود.برشهای دو کربنه هیدروژنه در E-421 توسط جریان پروپیلن در°C36- بصورت جزئی میعان می‌شود. Green-Oilهای تشکیل شده در راکتورها ،درD-406جداو همراه باجریان برگشتی T-402 از طریق پمپ P-403 A/B به اتان زدا فرستاده می شود.
تنظیم شدت جریان پروپیلن به E-421 لول رادر درام جریان برگشتی اتـــان زدا ((D-406 کنترل می کند.محصولات پائین برج اتان زدا((C3+ تحت جریان کنترل شده با کنترل لول برج به بیرون واحد برای ذخیره یا بهره برداری فرستاده می‌شود.
فشار برج توسط Reset کردن جریان مایع خروجی از D-406 به برج ، کنترل می‌شود. در Start-Up یا در صورتیکه درصد استیلن خارج از محدوده مشخص باشد، برشهای دو کربنه می توانند تحت فشار کنترل شده به فلر فرستاده شوند. همچنین برای کاهش جریانهای فلر، برشهای دوکربنه می تواند به کمپر سورC-301 برگردانده شوند.
برشهای دوکربنه هیدروژنه از D-406 به خشک کن اتیلن D-408، برای حذف آبی که ممکن است در راکتورهای هیدروژناسیون تشکیل شده باشد، فرستاده می‌شود. درام یدکی در نظر گرفته نشده است. برشهای دو کربنه سپس به T-403 فرستاده می‌شود.

۲-۵-۲ هیدروژناسیون استیلن

هیدروژ ناسیون استیلن موجود در برشهای دوکربنه روی تمام جریان گاز بالا سری اتان زدا انجام می‌شود. امتیاز افزایش تدریجی دما روی بسترکاتالیست این است که یک بستر کافی است.
استیلن به کیفیت مورد نظر می‌رسد بدون اینکه اتیلن هیدروژنه شود( بدون افت اتیلن).
در واقع در حدود۲۰% استیلن به اتیلن تبدیل می‌شود.
سیستم راکتور هیدروژ ناسیون آدیاباتیک ،بدلیل قابلیت ومسائل سرمایه ای انتخاب شده است. مراحل( Arrangement ) اجازه می‌دهد که Green-Oilهــای تولید شده در راکتورها از خوراک C2-Splitter جدا و همراه با جریان برگشتی به اتان زدا فرستاده شود. آب تشکیل شده یا روغــــن با قی مانده در EthaneVaporiser خارج می‌شود.
دو راکتور R-401 A/B، یکی برای عملیات و دیگری برای احیاءیا Stand-by نصب شده اند.
برش های دوکربنه درE-423 مبدل Feed/Effulent (که جریانات آن جریان بالا سری و پائینی راکتور می‌باشند) ودر پیش گرم کن شماره یک هیدروژ ناسیون C2مبدل E-424 با Quench- Water پیش گرم می‌شود. دمای ورودی راکتور توسط بخارLP پیش گرم کن شـــــــماره دو هیدروژ ناسیون C2 (E-433) که با ۴۲۴ E- بطور سری است، کنترل می شود. در خروجی راکتور، گازها ابتدا توسط آب خنک کننده (CW ) (درE-425 ) و سپس در E-423 مبدل Feed/Effulent سرد می‌شود.
هیدروژن خالص از واحد PSA با جریان Off-Gas برای نگهداشتن مقدار CO در خوراک راکتوردر حدود ۰٫۵ ppm برای بهبود کارایی کاتالیست مخلوط می‌شود.
درحین Start-Up یا در هنگام بهم خوردگی شرایط راکتور، گاز از E-425 می‌تواند تحت جریان کنترل شده به ورودی مرحله اول کمپر سور C-301 فرستاده شود.
سیستم هیدروژناسیون برشهای دوکربنه توسط کنترل تبدیل مشخص شده، کنترل می‌شود و یک سیستم Safety Interlock دارد.
شدت جریان برشهای دوکربنه ومقدار استیلن موجود در آن در ورودی راکتور اندازه گیری می‌شوند وبه عنوان پارامترهای تبدیل استفاده می شوند. سیستم کنترل تبدیل ، شدت جریان تزریق هیدروژن را تنظیم می‌کند. یک High Temperature Switches فراهم شده است. دو سطح دمایی وجود دارد:در دما های بالا در حدود (C ْ۱۵۰ ( تزریق هیدروژن قطع می‌شود. در دمـــای خـــیلی بالا( Cْ ۱۸۰) راکتور ایزوله می‌شود و گــازهای موجود، فشار آن کاسته مــی‌شود و به فلـر فرستاده می شود.
By-Pass راکتور با شیر های جداکننده کننده (Isolation Valves) همراه با یک مسیر تخلیه Line) (Bleed برای اجتناب از هر گونه آلودگی برشهای دوکربنه هیدروژنه با محصولات غیر- هیدروژنه ،مجهز شده است.