فلسفه منابع انسانی بیان شده در تعاریف فرهنگ و ارزشهای و کسب و کار
خط و مشی منابع انسانی ارزشهای بیان شده و رهنمودهای مشترک
برای تعیین استراتژی های منابع انسانی

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برای رهبری، مدیریت و نقشهای عملکردی
فرآیندهای منابع انسانی
برای تدوین و اجرای فعالیتهای دیگر
(شکل ۲-۲۱) مدل ۵P مدیریت استرتژیک منابع انسانی
منبع: (ابطحی، ۱۳۸۶)
۲-۱-۲۵-۵) مدل رایت و اسنل^[۱۲۵]
رایت و اسنل با ارائه چارچوبی جهت بررسی مفاهیم تناسب و انعطاف پذیری در حوزه مدیریت استراتژیک منابع انسانی بر روی کارکردهای مدیریت منابع انسانی، مهارتهای کارکنان و رفتارهای کارکنان تمرکز می کنند و کارهای مفهومی و تجربی گذشته را در یک چارچوب وحدت بخش^[۱۲۶] مطابق شکل ۲-۲۲ مورد بررسی قرار می‎دهند. آن گونه که در نمودار مشاهده می شود نیمه فوقانی نشان می دهد که چگونه مدیریت استراتژیک منابع انسانی تناسب سازمانی بوجود می آورد. نیمه پایین مدل مولفه انعطاف پذیری را توضیح میدهد و بر روی ایجاد قابلیت سازمانی برای واکنش به تنوعی از نیازهای رقابتی دیگران متمرکز است. چهارضلعی های رسالت و اهداف از الگوی انسف الهام گرفته شده است به این معنی که فرایند تدوین استراتژی از تعریف رسالت و اهداف سازمان تشکیل می شود و با بررسی منابع داخلی (قوت ها و ضعف ها) و توسعه های بیرونی (فرصت‎ها و تهدیدات) ادامه مییابد. اینها مولفه های اساسی هستند که منجر به انتخاب یک استراتژی معین می شوند. این فرایند شامل درون دادهای کارکرد مدیریت منابع انسانی در زمینه قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدات مرتبط با منابع انسانی سازمان می شود، اگرچه، گستره ای که در آن این درون دادها وجود دارند، در اغلب سازمانها به طور قابل توجهی متفاوت است ( (Wright&Snell, 1998.
در مدل رایت و اسنل نقش عمده مدیریت منابع انسانی اجرای استراتژی است. تمرکز بر روی تعیین نحوه برخورد با تناسب و انعطاف پذیری از لحاظ ادبیات نظری مدیریت استراتژیک منابع انسانی نشان می دهد که این طرز برخوردها ضرورتاً سازگار نیستند و صرفاً با تمرکز بر روی کارکردهای منابع انسانی، مهارتهای مدیریت منابع انسانی و رفتارهای مدیریت منابع انسانی می توان چارچوب کلی و منسجمی را ارائه داد. در این مدل برخی از فاکتورهایی که انعطاف پذیری را تحت تاثیر قرار می دهند، شناسایی شده اند تا از این طریق سازمان قادر باشد به حد تناسب در یک محیط رقابتی پویا نائل گردد (همان منبع).
شکل۲-۲۲) مدل تناسب و انعطاف پذیری مدیریت استراتژیک منابع انسانی (رایت و اسنل)
منبع: ( (Wright&Snell, 1998
۲-۱-۲۵-۶) مدل نو، هولنبک، گرهارت و رایت^[۱۲۷]
نو، هولنبک، گرهارت و رایت در مدل جامع دیگری مطابق شکل ۲-۲۳ با الهام از مدل فرایند مدیریت استراتژیک، نقش منابع انسانی در موفقیت سازمان را به خوبی نشان می دهند. به زعم ایشان در سالهای اخیر سازمانها تشخیص داده اند که موفقیت فرایند مدیریت استراتژیک عمدتاً به میزان وسعتی بستگی دارد که در آن کارکرد منابع انسانی درگیر شده و مورد توجه قرار می گیرد. چنانچه در فرایند مدیریت استراتژیک بر اساس رسالت، اهداف و تحلیل بیرونی و داخلی دست به انتخاب استراتژیک زده شود محوریت اصلی این انتخاب نیازهای منابع انسانی است که در سه مولفه مهارتها، رفتار و فرهنگ تجلی می یابد. در حوزه اجرای استراتژی عملکرد سازمان معطوف به پیوند کارکردهای منابع انسانی با قابلیت‌ها و اقدامات آگاهانه منابع انسانی است که می‎تواند در شکل گیری استراتژیهای نو پدید سازمانی نقش اساسی داشته باشد (Neo,Hallenbeck, Gerhart&Wright, 2003 ).
شکل ۲-۲۳) مدل فرایند مدیریت استراتژیک (نو، هولنبک، گرهارت و رایت)
منبع: (Neo,Hallenbeck,Gerhart&Wright,2003)
۲-۱-۲۵-۷) شولر، جکسون و استوری^[۱۲۸]
شولر، جکسون و استوری با ارائه مدلی جامع تلاش نموده اند فرایند مدیریت استراتژیک و استنباطاتی را که این حوزه برای مدیریت منابع انسانی داردبا ایجاد پیوند، انسجام و ارتباط میان سطوح سازمان مطابق شکل ۲-۲۴ نشان دهند. به طور تلویحی یا مشهود، هدف این مدل این است که به گونه اثر بخش تری منابع انسانی را همراه و هم پیوند با نیازهای استراتژیک سازمان بکار ببرد (Schuler, Jackson&Story,2000).
توجیه مفهوم منایع انسانی سبت به موضوعات استراتژیک و اهداف استراتژیک عرصه فعالیت و مجموعه اهداف منابع انسانی
پیوند برنامه های استراتژیک
در سطح سازمان
در سطح کسب و کار
شناسایی استنباطات کلی منابع انسانی نسبت به برنامه های واحد کسب و کار سازمان
پیاده سازی استراتژی
توسعه و اجرای برنامه ها
واحدهای وظیفه ای: روابط واحد
ساختار: رهبری، فرهنگ
توسعه و اجرای برنامه های منابع انسانی
توسعه برنامه ها
اجرای خط مشی ها و کارکردهای منابع انسانی
پیامدهایی برای سهامداران
ذینفعان و مالکان
مشتریان
جامعه
کارکنان
شرکای استراتژیک
تدوین استراتژی
بنا نهادن آرمان، رسالت، ارزشها و استراتژی کلی
ایجاد سهولت و مشارکت در توسعه آرمان، رسالت،
ارزشها و استراتژی کلی
شناسایی موضوعات استراتژیک کسب و کار و اهداف استراتژیک در عرصه فعالیت
بررسی، تجدید نظر و بررسی مجدد
برنامه ها و استراتژی کسب و کار
برنامه ها و استراتژیهای منابع انسانی
شکل ۲-۲۴) فرایند مدیریت استراتژیک و پیامدهایی برای مدیریت منابع انسانی
منبع: (Schuler, Jackson&Story,2000)
۲-۱-۲۵-۸) مدیریت استراتژیک منابع انسانی ملو^[۱۲۹]
ملو برای ارائه مدل استراتژیک منابع انسانی خود ترجیح می دهد ابتدا نتایج و پیامدهای منابع انسانی استراتژیک را در کانون توجه قرار دهد. به زعم ایشان مدیریت عالی در اغلب سازمانها نقش مهمی را که منابع انسانی می‎تواند بر عملکرد کلی سازمان بگذارد درک نمی کنند زیرا هنوز منابع انسانی را مبتنی بر شیوه های سنتی درک می کنند. یکی از عوامل تاثیر گذار بر این مساله این است که خود مدیران عالی منابع انسانی درک نمی کنند چگونه می توانند به طور استراتژیک بر سازمان اثر بگذارند. بدون درکی همه جانبه و کل گرا از سازمان توانایی مدیران منابع انسانی برای کمک به تفکر استراتژیک در سطوح بالا محدود می شود. تا زمانی که مدیران منابع انسانی ابتکار عمل را درکسب دانش فنی در مورد سازمانها، فرآورده ها، خدمات، رقابت و بازارها به دست نگیرند و نیاموزند که چگونه باید از لحاظ تدبیر سیاسی با سایر مدیران عالی کار کنند، سازمانهای آنها نخواهند توانست استراتژی منابع انسانی را بطور کامل با استراتژی سازمان تلفیق نمایند. در نتیجه، همچنان عملکرد و کارایی این سازمانها در سطحی کمتر از سطح بهینه باقی خواهد ماند. کلید دستیابی به این هدف برای مدیران منابع انسانی این است که در یابند منابع انسانی استراتژیک می تواند سه پیامد اصلی را تامین کند:
افزایش عملکرد
افزایش رضایت کارکنان و مشتریان
افزایش ارزش سهامداران
آن گونه که شکل ۲-۲۵ نشان می دهد می توان به این اهداف از طریق فرآیندهای مدیریت موثر بر به کارگماری، نگهداری و ترک خدمت اختیاری افراد و با بهره گرفتن از راهکارهای عنوان شده دست یافت (Mello,2002).

۱۳٫۸۰ %

-۳٫۵۰ %

۲۰۰۶

۱۴٫۲۰ %

۲٫۹۰ %

۲۰۰۷

۱۳٫۹۰ %

-۲٫۱۱ %

۲۰۰۸

۱۴٫۱۰ %

۱٫۴۴ %

۲۰۰۹

۱۴٫۱۰ %

۰٫۰۰ %

۲۰۱۰

۱۳٫۳۰ %

-۵٫۶۷ %

از سوی دیگر، همانطور که در نمودار شماره یک مشاهده می شود، نرخ بیکاری در این کشور رو به کاهش داشته و سیاست های اقتصادی اتخاذ شده اثرات مثبتی بر کاهش بیکاری در این کشور گذاشته بودند. آنطور که از سیاست های رئیس جمهور ناکام تونس بر می آید، وی با اتخاذ سیاست های باز اقتصادی و رجوع به سیاست های پیشنهادی نهادهای بین المللی اقتصادی توانسته بود به موفقیت های اقتصادی گوناگونی از جمله در عرصه کاهش بیکاری دست یابد. بنابراین هرچند که بیکاری یکی از معضلات مهم مردم تونس به شمار می رفته است اما شدت آن در حدی به نظر نمی رسد که بتواند موجبات نارضایتی گسترده و دامنه دار مردمان این کشور را بوجود آورده باشد. .( صادق الحسینی ،۲۰۱۱)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نمودار شماره یک : نرخ بیکاری
۵-۴- شاخص های اقتصادی تونس
تونس کشوری است با اقتصادی متنوع و دارای بخش های قدرتمند کشاورزی، معدن، توریسم و صنعت. کنترل دولت بر اقتصاد در این کشور هرچند هنوز زیاد است اما در طول دهه گذشته با افزایش خصوصی سازی ها، ساده سازی ساختار مالیاتی و اجتناب دولت از افزایش بدهی های خود، به تدریج این کنترل ها رو به کاهش نهاده است. .( صادق الحسینی ،۲۰۱۱)
۶-۴- تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی
تولید ناخلاص داخلی(GDP) تونس با شاخص برابری قدرت خرید در سال ۲۰۱۰ برابر ۱۰۰ میلیارد دلار و با احتساب شاخص های اسمی برابر ۴۴ میلیارد دلار بوده است. این ارقام، تولید ناخالص داخلی سرانه ای برابر ۹۵۰۰ دلار با شاخص برابری قدرت خرید و حدود ۴۰۰۰ دلار با شاخص های اسمی را به دست می دهد. این ارقام جایگاه تونس را در میانه جدول ۲۳۰ کشوری به عنوان ۱۱۴ امین کشور تثبت کرده است. بنابراین این رقم تولید ناخالص سرانه، رقمی در حد متوسط جهانی ارزیابی می شود. این رقم، تونس را پایین تر از کشورهایی نظیر آفریقای جنوبی(۱۰ هزار دلار)، برزیل(۱۰ هزار دلار)، ایران(۱۱هزار دلار)، ترکیه(۱۲ هزار دلار) و بالاتر از کشورهایی نظیر پرو(۹۲۰۰ دلار)، تایلند(۸۷۰۰ دلار)، الجزایر(۷۴۰۰ دلار)، چین(۷۴۰۰ دلار)، مصر(۶۲۰۰ دلار)، سوریه(۴۸۰۰ دلار)، اندونزی(۴۳۰۰ دلار) و همچنین بالاتر از بسیاری از کشورهای آفریقایی نشان می دهد.همانطور که در نمودارهای شماره ۲ و ۳ مشاهده می شود، پس از روی کار آمدن بن علی در ۱۹۸۷؛ رشد تولید ناخالص سرانه تونس به طرز چشمگیری افزایش یافته است، در شکل شماره ۳، بوضوح مشخص است در حالی که تولید ناخالص سرانه تونس قبل از ۱۹۸۷ روندی کند داشته است که این به معنی فقیرتر شدن هرچه بیشتر مردم این کشور است، پس از ۱۹۸۷ و روی کار آمدن بن علی، رشد اقتصادی این کشور شیب تندی به خود گرفت و با سرعت بسیار بالاتری افزایش یافت(نمودار شماره۲) و تولید ناخالص سرانه نیز به تبع به طرز چشمگیری روند افزایشی به خود گرفت. بطوری که در ۲۴ سال زمامداری بن علی، تولید ناخالص داخلی تونس به حدود ۴ برابر دوران قبل از وی رسید. .( صادق الحسینی ،۲۰۱۱)
نمودار شماره۲- رشد اقتصادی قبل و بعد از بن علی
نمودار شماره۳- تولید ناخالص داخلی تونس قبل و بعد از بن علی
۷-۴- فقر
همانطور که در نمودار شماره ۴ ملاحظه می شود، جمعیت زیر خط فقر تونس در سال ۲۰۱۰ به کمتر از ۴ درصد از کل جمعیت این کشور رسیده است که عددی مطلوب و مناسب است. یعنی بر طبق شاخص های جهانی، تنها کمتر از ۴ درصد مردم این کشور فقیر محسوب می شوند که در میان کشورهای عربی و مسلمان و نیز کشورهای در حال توسعه رقمی بسیار خوب ارزیابی می شود. جالب است بدانید که این رقم برای همسایگان تونس یعنی الجزایر و لیبی به ترتیب برابر ۲۰ و ۷ درصد ارزیابی شده است. همچنین این رقم برای کشورهای در حال توسعه برزیل و ترکیه به ترتیب برابر با ۳۰ و ۲۰ درصد در سال ۲۰۰۹ ارزیابی شده است. .( صادق الحسینی ،۲۰۱۱)
نمودار شماره ۴- درصد جمعیت زیر خط فقر در تونس ۲۰۰۰-۲۰۱۰
۸-۴- نرخ تورم
نرخ تورم تونس بر اساس برآوردهای CIA Fact Book برابر با ۴٫۵ درصد بوده است که بازهم این کشور را در میانه کشورهای جهان از نظر این شاخص اقتصادی قرار می دهد. البته این نرخ تورم برای اقتصادی که حدود ۴ درصد در سال ۲۰۱۰ رشد داشته است، نرخ تورم ایده آلی محسوب می شود. به عبارت دیگر برای اقتصاد در حال رشدی همانند تونس، نرخ تورم یک رقمی یک دستاورد است.(این روند موفقیت آمیز در کشورهای ترکیه و برزیل هم مشاهده می شود.)
اگر نگاهی به نمودار شماره ۵ بیندازید، مشاهده می شود که از هنگام زمامداری بن علی در تونس، روند نرخ تورم نزولی بوده است. این در حالی است که قبل از آن نرخ تورم، روندی صعودی به خود گرفته بود. بنابراین شواهد می توان گفت دولت بن علی در زمینه کاهش نرخ تورم هم موفق عمل کرده است. .( صادق الحسینی ،۲۰۱۱)
۹-۴- نابرابری های اقتصادی
ضریب جینی که نشان دهنده چگونگی توزیع درآمد در اقتصاد یک کشور است برای تونس در سال ۲۰۱۰ برابر با ۴۰ درصد بوده است که این کشور را تقریبا در حد بالایی کشورهای میانه جدول ضریب جینی قرار داده است. اگر بخواهیم تونس را در این شاخص با دیگر کشورهای همسان مقایسه کنیم، باید به ضریب جینی در کشورهای برزیل(۵۶درصد)، شیلی(۵۴ درصد)، مالزی(۴۶ درصد)، آمریکا(۴۵ درصد)، ایران(۴۴درصد)، چین(۴۱ درصد)، ونزوئلا و ترکیه(مشترکا ۴۱ درصد) و الجزایر(۳۵ درصد) مقایسه کرد. همانطور که پیداست، ضریب جینی تونس با توجه به درآمد سرانه اش در سطح نسبتا مناسبی قرار دارد. خصوصا این که این ضریب از ۹ سال گذشته روند کاهشی داشته و نشان از عزم دولت بن علی برای کاهش اختلافات درآمدی دارد. .( صادق الحسینی ،۲۰۱۱)
۱۰-۴- شاخص فساد
به عکس اخباری که مبنی بر فساد گسترده دولتی در تونس منتشر شده و مدام توسط خبرگزاری های جهانی بازگو می شود، این کشور در شاخص جهانی فساد رتبه ۵۹ را در میان ۱۷۸ کشور داراست. رتبه ای که این کشور را بالاتر از بسیاری از کشورها از جمله کشورهای ایتالیا(رتبه۶۷)، برزیل و کوبا و رومانی(مشترکا رتبه ۶۹)، چین و یونان(مشترکا رتبه ۷۸)، مصر(رتبه ۹۸)، الجزایر(رتبه ۱۰۵)، سوریه(رتبه ۱۲۷) و بسیاری از دیگر کشورها قرار می دهد. .( صادق الحسینی ،۲۰۱۱)
۱۱-۴- سایر شاخص های اقتصادی و اجتماعی
تونس در شاخص سهولت فضای کسب و کار رتبه ۴۸ دنیا را دارد که این امر نشان از جایگاه نسبتا مطلوب این کشور در این شاخص دارد. همچنین این کشور حدود ۹۰ هزار بشکه نفت در روز تولید می کند که همه آن در داخل این کشور به مصرف می رسد. از سوی دیگر تونس دومین کشوری است که پس از ترکیه، با اتحادیه اروپا قرارداد تجارت آزاد امضا کرده و بیش از هشتاد درصد تولیدات صنعتی اش را به خارج از کشور صادر می کند. از دیگر سو، این کشور به لحاظ شاخص رقابت پذیری اقتصادی جهانی در سال ۲۰۱۰-۲۰۱۱ رتبه ۳۲ جهانی را در میان ۱۳۹ کشور، کسب کرده است که رتبه ای درخور و مطلوب است. در همین زمینه، تونس در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، به لحاظ شاخص رقابت پذیری، مقام چهارم را دارد. این رتبه این کشور را حتی از بسیاری از کشورهای صنعتی بالاتر قرار می دهد.

۱ در ۱۵

اگر قل غیر مشابه مبتلا به MS است.

۱ در ۲۵

اگر خواهریا برادر مبتلا به MS است.

۱ در ۵۰

اگر یکی از والدین یا خواهر یا برادر ناتنی مبتلا به MS است.

۱ در ۱۰۰

اگر یکی از بستگان درجه ۲ مبتلا به MS است.

۱در ۱۰۰۰

اگر همسر مبتلا به MS است.

۱ در ۱۰۰۰

اگر هیچ­کس در خانواده مبتلا به MS نیست

گرچه مکانیسم­های بروز MS شناخته نشده است؛ ولی، اعتقاد اکثر محققان آن است که اساس ایمونوپاتولوژیک دارد و عوامل ژنتیکی و محیطی نیز در آن موثر است (۱۰۹و۱۱۴). به نظر می­رسد در بیماری MS، شکست سد خونی- مغزی در سطح مولکولی رخ می­دهد هر چند در سطح مورفولوژیک قابل شناسایی نیست (۱و۱۷۵). سلول­های T واکنش­گر^[۳۰] ویژه­ای (خودواکنشی) علیه تعدادی از آنتی­ژن­های سیستم عصبی مرکزی فعال شده، با عبور از سد خونی- مغزی میلین رشته­ های عصبی را از بین می­برند (۱۷۵).
۲-۲-۱-۵- ایمونولوژی MS
علت قطعی بیماری کماکان ناشناخته است؛ اما، عوامل گوناگونی از جمله وجود زمینه ژنتیکی، در بیماران، مکانیسم­های اتوایمیون و عوامل محیطی به خصوص ویروس­ها را در بروز این بیماری مؤثر می­دانند و شواهد متعددی مبنی بر تأثیر متقابل سیستم اندوکرین وسیستم ایمنی وجود دارد (۵و۱۶). با توجه به اینکه امروزه بیماری MS را جزء گروه بیماری­های اتوایمیون طبقه ­بندی می­نمایند؛ لذا، در مجموع عوامل عفونی، ژنتیکی و محیطی به­طریقی در ارتباط با سیستم ایمنی و بروز پدیده خود ایمنی امکان ایجاد بیماری MS را فراهم می­سازد (۲۰، ۱۰۳و ۱۷۵). انسفالیت آلرژیک تجربی (EAE)^[31]، به عنوان یک نمونه آزمایشگاهی و مطالعات صورت گرفته بر دستگاه ایمنی بیماران ابتلا به MS، موید نقش خود ایمنی در ایجاد MS است (۲۰).
۲-۲-۱-۵-۱- لنفوسیت­های فعال علیه خود
پروتئین پایه میلین^[۳۲] (MBP) آنتی­ژن هدف عمده برای سلول­های T در EAE^[33] و نیز احتمالا در MS انسانی است. سلول­های T فعال شده علیه MBP در خون، مایع مغزی- نخاعی (CSF)^[34] و در درون ضایعات MS یافت شده ­اند (۱۶و۲۰). سلول­های T سبب شروع واکنش­های آبشار مانند و در نتیجه تولید سیتوکین­های پیش التهابی شده، به­دنبال آن سلول­های التهابی بیشتری از جمله ماکروفاژها وارد این چرخه می­شوند و در نهایت بیماری پدید می ­آید (۱۰۳و۱۷۳). در سال­های اخیر توجه به سوی نقش اکسیژن و نیتروژن در التهاب، دمیلینه شدن اعصاب، ضایعات اکسون که منجر به بیماری MS می­شوند، افزایش یافته است (۱۲). آسیب­پذیری سیستم عصبی مرکزی نسبت به استرس اکسیداتیو بسیار بالاست؛ زیرا، مصرف اکسیژن مغز زیاد و محتوای چربی آن بالاست و همچنین سطوح کمتر آنتی­اکسیدان نسبت به دیگر بافت­ها دارد (۱۶و۱۵۵).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

رادیکا­ل­های آزاد به مقدار زیاد در MS و مدل حیوانی MS (EAE) تولید می­شوند که سبب آسیب اکسیداتیو به لیپیدهای غشایی، پروتئین­ها و DNA سلول­ها در افراد مبتلا به MS می­ شود. همچنین، مشاهده شده که در رادیکال­های آزاد برای عمل فاگوسیتوز ماکروفاژها روی میلین مورد نیاز هستند (۲۰و۱۰۳).
۲-۲-۱-۵-۲- خود ایمنی هومورال
به نظر می­رسد که فعال شدن سلول­های B و تولید آنتی­بادی نیز برای ایجاد ضایعات میلین­زدای تکامل یافته، چه در نمونه­های آزمایشگاهی و چه در MS انسانی، ضروری است. افزایش تعداد سلول­های B کلونی واجد خصوصیات حافظه پس از مرکز زاینده^[۳۵] یا لنفوسیت­های تولید کننده آنتی­بادی در ضایعات MS و در CSF مشاهده می­ شود. آنتی­بادی­های علیه میلین اختصاصی که برخی علیه گلیکوپروتئین میلین اولیگودندروسیتی (MOG)^[36] واکنش نشان می­ دهند؛ در حالی­که، به بقایای وزیکولی میلین متصل بوده ­اند در پلاک­های MS یافت شده ­اند. افزایش تولید موضعی ایمونوگلوبولین­ها در CSF و آنتی­بادی­های اولیگوکلونال که از تکثیر کلونی پلاسماسل­ها منشا می­گیرند، از مشخصه­های MS است. طرح نوارهای اولیگوکلونال در هر بیمار خاص آن بیمار است و تلاش­هایی که برای شناسایی اهداف این آنتی­بادی­ها صورت گرفته عمدتا ناموفق بوده است (۱۶و۱۷۳).
۲-۲-۱-۵-۳- سیتوکین­ها
به نظر می­رسد بسیاری از فعالیت­های سلولی که در MS مشاهده می­ شود به واسطه سیتوکین­ها و کموکین­ها تنظیم می­شوند. سیتوکین­های TH1 التهاب­زا شامل اینترلوکین ۲، عامل نکروز تومور (TNF)α و اینترفرون (IFN) در فعال کردن و حفظ پاسخ خود ایمنی نقشی اساسی دارند و TNF-α و IFN-α ممکن است به صورت مستقیم باعث آسیب اولیگودندروسیت­ها یا غشای میلین شوند (۱۶، ۱۶۳و۱۷۳).
سیستم ایمنی در اتیولوژی و پاتوفیزیولوژی بیماری­های متعددی دخالت می­ کند. تعدیل یا تنظیم پاسخ­های ایمنی به منظور بهبود و کنترل بیماری­ها، سال­هاست که مد نظر محققان رشته­ های مختلف پزشکی است. پاسخ­های سیستم ایمنی می ­تواند توسط عوامل متعددی از جمله برخی ترکیب­های موجود در باکتری­ ها، قارچ­ها، گیاهان و نیز محصولات مصنوعی تنظیم شود (۱۱و۱۰۸). در سال­های اخیر مطالعات زیادی توسط محققان جهت یافتن مواد تنظیم کننده سیستم ایمنی (ایمونومدولاتورها) صورت گرفته است که می ­تواند کابردهای متعدد داشته باشد (۱۰). گیاهان دارویی به عنوان منبع غنی از مواد ایمونومدولاتور مطرح می­ شود. MS14 یک ترکیب گیاهی- دریایی است (۳۰). یکی از پاسخ­های مهم سیستم ایمنی پاسخ هومورال می­باشد که منجر به تولید آنتی­بادی از جمله آنتی­بادی IgM (عمدتا در پاسخ اولیه) و IgG (عمدتا در پاسخ ثانویه) می­ شود که هر یک نقش مهمی در سیستم ایمنی دارند (۳۰و۱۷۳).
۲-۲-۱-۶- عوامل محرک
در بررسی­های مختلف، انجام MRI های مکرر در بیماران مبتلا به MS عود کننده- بهبود یابنده در مراحل اولیه نشان داده است که فعالیت بیماری به صورت حملات التهاب موضعی بسیار شایع­تر از میزانی است که بر اساس عودهای بالینی قابل پشی­بینی است؛ بنابراین، در مراحل اولیه MS، بخش عمده فعالیت بیماری از نظر بالینی آشکار نیست. عواملی که باعث بروز این حملات می­شوند ناشناخته­اند؛ اما، این حقیقت که بیماران در نتیجه ابتلا به عفونت­های تنفسی فوقانی غیراختصاصی ممکن است دچار عود شوند این فرضیه را مطرح می­ کند که تقلید مولکولی بین ویروس و آنتی­ژن­های میلین یا فعال شدن سلول­های T پاتوژنیک به وسیله ابر آنتی­ژن­های^[۳۷] ویروسی ممکن است در فرایند ایجاد بیماری MS نقش داشته باشد (۱۶و۱۰۳).
۲-۲-۱-۷- نورودژنراسیون
آسیب آکسونی در تمامی ضایعات جدید MS رخ می­دهد و تصور می­ شود که تجمع آسیب آکسونی علت عمده پیشرفت و ناتوانی غیر قابل برگشت در بیماری MS است. در مبتلایان به پاراپارزی پیشرفته ناشی از MS تا ۷۰% آکسون­های مسیرهای کورتیکواسپاینال جانبی از بین رفته­اند و تصویربرداری­های پی­درپی با MRI نشان داده است که در ضایعات تثبیت شده و غیرفعال، آکسون­ها با گذشت زمان به تدریجی از بین می­روند. آگاهی از عواملی که باعث آسیب آکسونی می­شوند کامل نیست و حتی مشخص نیست که آسیب میلین برای بروز آسیب آکسونی در MS لازم است یا خیر (۱۶و۱۲۸).
میلین­زدایش ممکن است باعث کاهش حمایت تغذیه­ای آکسون­ها، تغییر آرایش کانال­های یونی و عدم ثبات پتانسیل فعالیت غشاء شود. آکسون­ها در ابتدا با این تغییرات تطابق می­یابند؛ اما، در نهایت دژنراسیون دیستال و عقب­گردی رخ می­دهد. بنابراین، تقویت بازسازی میلین و حفظ اولیگودندروسیت­ها هم­چنان از اهداف مهم درمانی در MS محسوب می­شوند. بر اساس برخی شواهد، آسیب آکسونی ناشی از اثر مستقیم سلول­های التهابی موجود و مهاجم و محصولات سمی آن­ها، به خصوص مواد تولید شده به وسیله میکروگلیاها، ماکروفاژها و لنفوسیت­های T از نوع CD8 است. میکروگلیاهای فعال شده، به خصوص از طریق ترشح NO و رادیکال­های اکسیژن و از طریق گلوتامات که دارای اثرات سمی بر اولیگودندروسیت­ها و نورون­هاست، می­توانند باعث آسیب آکسونی شوند (۱۶و۱۷۳).
۲-۲-۲- تظاهرات بالینی MS
شروع MS ممکن است ناگهانی یا تدریجی باشد. علایم ممکن است شدید یا به اندازه­ای خفیف باشند که بیمار تا ماه­ها یا سال­ها به پزشک مراجعه نکنند. در واقع به هنگام اتوپسی افرادی که در طول حیات بدون علامت بوده ­اند، به صورتی غیر منتظره ممکن است مشخص شود که فرد به MS مبتلا بوده است. در برخی دیگر، انجام MRI به علل دیگر ممکن است MS بدون علامت را مشخص کند. علایم MS بسیار متغیر است و به محل و شدت ضایعات در CNS بستگی دارند (جدول ۲-۲). معاینه معمولا نشان دهنده اختلال نورولوژیک در مناطقی است که علائمی ندارند، برای مثال بیماری که به علت علایم در یک اندام تحتانی مراجعه کرده است ممکن است دارای نشانه­ های نورولوژیک در هر دو اندام تحتانی باشد (۱۶و۱۰۶).

ایجاد قواعد، آیینها و معیارهای واضحی برای تعیین اینکه آیا مداخله باید صورت گیرد [و در صورت مثبت بودن پاسخ]، در چه زمانی و به چه نحو باید چنین مداخله ای صورت گیرد؛
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ایجاد وجاهت قانونی برای مداخله نظامی، هنگامی که ضرورت دارد و بعد از آنکه تمام روش های دیگر ناکام ماندهاند؛
ایجاد اطمینان برای این موضوع که هنگامی که مداخله نظامی صورت پذیرفت، تنها برای اهداف پیشنهادی [بشردوستانه] انجام شده باشد و با وجود نگرانیهای بجا نسبت به ایجاد حداقل هزینه های انسانی و خسارات سازمانی که در نتیجه مداخله به بار خواهد آمد، بر عهده گرفته و انجام شوند؛ و
در حین افزایش دورنمای صلح پایدار و بادوام، تا جایی که امکان دارد، برای پایان بخشیدن به عوامل مخاصمه مساعدت گردد.»^[۳۰]
در واقع باید گفت: کمیسیون نخست، در پی ترویج بحثها حول مداخله بشردوستانه است و در ثانی، به دنبال ایجاد یک اجماع سیاسی و اجرایی نمودن این اجماع، درباره چگونگی تطبیق دادن اصول مداخله بشردوستانه با حاکمیت کشورها است.^[۳۱] پیش از این نیز کمیسیونی موسوم به برانت^[۳۲] توانسته بود با ارائه نظریه توسعه پایدار^[۳۳] در گزارش خویش، اصول ظاهراً متباین رشد و محیط زیست و حمایت از آن را با یکدیگر هماهنگ سازد.^[۳۴]
کمیسیون با ترسیم اهداف بالا، از یک سو، امکان مداخله نظامی کشورها را در کشور دیگر تأئید نموده است؛ اما از سوی دیگر، شرایط وقوع مداخله نظامی بشردوستانه را بطور کلی محدود ساخته است و چنان که خواهیم دید، تلاش میکند تا آن را محدود به موارد استثنایی سازد. به عبارتی دیگر، کمیسیون، گزارش خود را به مثابه پل ارتباطی میان دو اصل اساسی حقوق بینالملل یعنی رعایت حقوق بشری و احترام به حاکمیت کشورها میداند و با امید به عدم تکرار حوادث کوزوو و رواندا در آینده، اصولی را برای آغاز یک مداخله بشردوستانه مدون ساخته است که هر کشور یا سازمان بین المللی در آستانه انجام مداخله، تنها با احراز شرایط مدون شده در گزارش کمیسیون قادر خواهد بود تا اعمال خویش را در قالب مسئولیت حمایت توجیه سازد.
مبحث دوم: نظریه های زمینه ساز ظهور نظریه مسئولیت حمایت
صاحبنظران حقوق و روابط بینالملل بعد از آنکه با تحلیلها و تفسیرهای مختلف خود از اصل حاکمیت کشورها، که در منشور ملل متحد از اصول اساسی نظم بین المللی قلمداد میشود، آن را با فرسایشهایی برای ادامه اقتداراتش مواجه ساختند، در اوایل دهه ۱۹۹۰ حرکتهایی برای ایجاد مفاهیم جدید از حاکمیت کشورها و همچنین از امنیت بین المللی فراتر از امنیت ملی، در عرصه حقوق بینالملل آغاز کردند. در این دوران برای خلق مفاهیم و هنجارهای بین المللی جدید که در تعارض آشکار با اصول سنتی حقوق بین الملل بودند، تلاش های بسیاری صورت پذیرفت. یکی از این اصول، اصل مطلق حاکمیت کشورها بود که با بروز چنین مفاهیمی در معرض فرسایشهای بسیاری قرار گرفت. در این میان، پنج نظریه، افکار عده زیادی از دانشمندان حقوق بین الملل را به خود معطوف داشت که به طور مختصر از آنها سخن گفته میشود.
بند نخست: نظریه «وظیفه دخالت»^[۳۵]
این نظریه توسط دکتر برنارد کوچنر^[۳۶]، بنیانگذار سازمان پزشکان بدون مرز^[۳۷]، ارائه گردید. او با دیدن برخی آژانسهای سنتی کمکرسان که به دلیل بنیان نامناسب حقوقی و اداری قادر نبودند تا به خوبی وظایفشان را در کمک رساندن انجام دهند، اعتقاد پیدا کرده بود که نقض قوانین و عبور از مرزها بطور غیرقانونی، در هنگام ضرورت و برای پاسخ به صدای رنجدیدگان و کمک رسانی بشردوستانه، قابل توجیه است و نباید در حین جنگ بیطرفانه عمل نمود. در سال ۱۹۸۷، کوچنر همراه با پروفسور ماریو بتاتی^[۳۸] اثری را به نام “وظیفه دخالت: آیا می توانیم رهایشان کنیم تا بمیرند؟” را انتشار دادند. کوچنر در این اثر استدلال مینمود که کشورها نه تنها حق دارند؛ بلکه الزام اخلاقی دارند که برای حمایت از حقوق بشری، حاکمیت کشورهای دیگر را زیر پا بگذارند. برای اثبات بنیان حقوقی نظریه وظیفه دخالت بر اسناد بین المللی نظیر ماده ۳ مشترک کنوانسیونهای ژنو ۱۹۴۹^[۳۹] و قطعنامههای مجمع عمومی ملل متحد استناد میگردد. این نظر که در ده سال بعد از سوی ناتو برای توجیه بمباران یوگسلاوی مورد استفاده قرار گرفت با انتقادات فراوانی روبرو شد و نتوانست آنچنان که باید تأثیر لازم را برای تغییر روند موجود در حفظ تقدس حاکمیت بگذارد. انتقاد نخست این بود که این نظریه ماهیت و بنیانهای عملیات بشردوستانه را در هم میریزد و برخی دیگر مانند رونی برومن^[۴۰]، رئیس سابق پزشکان بدون مرز، انتقاد میکردند که یک بشردوست باید همیشه از خود بپرسد، چه کسی در این جنگ نیاز به کمک دارد، نه اینکه بگوید چه کسی در این جنگ حق دارد؛ وی معتقد است که یک بشردوست تنها باید تا جایی وارد مسائل سیاسی شود که به آزادی عملش در کمک به قربانیان، کمک کند. دیوید ریف^[۴۱] نیز معتقد است: نباید اهداف حقوق بشری را با اهداف کمکرسانی اختلاط کرد، چرا که ممکن است به ضرر بیشتر منجر شود تا اینکه سودی برساند. او مثال میزند که در زمان جنگ بیافرا^[۴۲]، در نیجریه، بسیاری از طرفداران حقوق بشر معتقد بودند، نسلزدایی اتفاق افتاده است اما مطالعات بعدی نشان داد، چنین اتفاقی نیافتاده است. بنابراین اقدام کمیته بین المللی صلیب سرخ، در پیگیری سیاست بیطرفی در این جنگ، توانست از خسارات بیشتر جلوگیری کند.^[۴۳]
بند دوم: نظریه «جامعه بین المللی»^[۴۴]
مفهوم جامعه همیشه به عنوان هسته اصلی اعتقادات تونی بلر^[۴۵]، نخست وزیر سابق انگلستان بود. او برعکس فردگرایان که معتقد بودند، چیزی به عنوان جامعه وجود ندارد و برعکس جامعهگرایان که آزادیهای فردی را کتمان میکردند، راه سومی را برگزید که جامعهای را با اعضای دارای حقوق و مسئولیتها ترسیم مینمود. این ایده حقوق و مسئولیتها، سبب شد تا بلر در انتخابات سال ۱۹۹۷ انگلستان وارد عرصه سیاسی شود و همین امر موجب گردید تا او همین نظر را به سمت محیط بین المللی حرکت دهد و نظریه جامعه بین المللی را بنیان نهد. او در سخنرانی باشگاه اقتصادی شیکاگو^[۴۶] در سال ۱۹۹۹، برای دفاع از حمله ناتو به یوگسلاوی، با عرضه نظریه جامعه بین المللی و انتقاد از اصل منع مداخله بین المللی، بیان داشت: بیشترین مشکل سیاست خارجی که ما با آن روبرو هستیم، شناخت اوضاع و احوالی است که ما باید برای تخاصمات مردم دیگر، فعالانه وارد صحنه شویم.^[۴۷] او با توصیف جنگ کوزوو به جنگ ارزشها، با تمسک به دکترین جنگ عادلانه، سعی کرد تا این موضوع را به افکار عمومی جهان بقبولاند که حمله نظامی ناتو به کوزوو برای براندازی میلوشویچ، نه تنها برای مردم یوگسلاوی سودمند بوده است، بلکه براساس نظریه جامعه بین المللی، آثار مثبتی برای جامعه بین المللی خواهد داشت. او در سخنرانی، برای توجیه مداخلات، پنج سوال مطرح کرد که هر مداخلهگری باید در هنگام مداخله آن را در نظر آورد. نخست آنکه، آیا ما درباره مورد مداخله مطمئن هستیم؟ دوم اینکه، آیا ما تمام گزینههای دیپلماتیک را با دقت بررسی کردهایم؟ سوم، آیا عملیاتهای نظامیای وجود دارند تا ما بطور دقیق و محتاطانه آن را بر عهده بگیریم؟ چهارم، آیا ما برای مداخله طولانی مدت آمادهایم و در نهایت اینکه آیا ما منافع ملیای در مداخله داریم؟
نظریه بلر، مانند نظریه کوچنر، با انتقادات فراوانی روبرو شد و نتواست تفکرات به اصطلاح در شمال و جنوب را به یکدیگر نزدیک سازد. نخستین دلیل منتقدان این بود که شورای امنیت هرگز مداخله ناتو را تأئید نکرد و برخلاف نظر بلر که خواست جامعه بین المللی را در مداخله در کوزوو میدید؛ هند، روسیه و چین و به همراه کشورهای دیگر که بیش از نیمی از جمعیت جهان را دارند، با طرح مداخله در کوزوو مخالف بودند. دومین انتقاد مهم این بود که بلر در شرایط مداخله تنها منافع ملی را در نظر میگیرد و برخلاف نظریه جامعه بینالمللیاش، این سوال را از خود نمیپرسد که آیا دیگران هم نسبت به مورد مداخله مطمئن هستند و اینکه آیا انگیزهها و منافع جهانی برای ورود به مداخله وجود دارد یا خیر؟^[۴۸]
بند سوم: نظریه امنیت انسانی^[۴۹]
«مفهوم و قلمرو امنیت از زمان امضا شدن منشور ملل متحد در ۱۹۴۵ بسیار وسیعتر گردید. امنیت انسانی به معنای، امنیت افراد از حیث سلامت جسمانیشان و بهتر زیستن اجتماعی و اقتصادی با توجه به شأن و ارزششان به عنوان یک انسان و همچنین حمایت از حقوق انسانی و آزادیهای اساسیشان، گردیده است.»^[۵۰] «… تحت تأثیر ناکارآمدی مبتنی بر امنیت ملی، شاهد حضور پارادایم [نمونه ای از] امنیت انسانی هستیم که نقطه تمرکز آن بر تهدیدات نسبت به فرد انسانی است و نه دولت. … دیدگاه سنتی امنیت، اختصاص مقادیر هنگفتی از ثروت ملی و منابع انسانی به تسلیحات و نیروهای مسلح را توجیه مینمود، در حالی که کشورها در حمایت شهروندان خود در برابر ناامنیهای مزمنی نظیر گرسنگی، بیماری، نداشتن سرپناه، عدم اشتغال و منازعات اجتماعی و خطرات زیست محیطی ناکام بودند، زمانی که تجاوز به عنوان ابزار جنگ و پاکسازی قومی بکار برده میشود و زمانی که هزاران نفر در حوادث طبیعی از بین میروند و یا شهروندان به دست نیروهای امنیتی دولت خود کشته میشوند، نمیتوان در مورد امنیت، تنها براساس امنیت سرزمینی و ملی اندیشید.»^[۵۱]
نظریه امنیت انسانی رسماً، در سال ۱۹۹۴ برای اولین بار با گزارش توسعه انسانی ملل متحد^[۵۲] تحت عنوان ابعاد جدید امنیت انسانی^[۵۳]، مطرح شد. در این گزارش مفهوم جدید امنیت انسانی، به شکلی توصیف شده که امنیت مردم برابر با امنیت مرزها و کشورها در نظر گرفته شده است. این گزارش، امنیت ملی و بین المللی را در کنار هم مینگرد و همچنین پیشنهاد میکند تا نشست جهانی توسعه اجتماعی^[۵۴]، منشور اجتماعی جهانی^[۵۵] را تصویب و نمونه توسعه انسانی پایدار^[۵۶] را تأئید و موسسه امنیت انسانی جهانی^[۵۷] را ایجاد نماید.^[۵۸]
به نظر میرسد، این نظریه از گستردگی بسیاری برخوردار است و سطح وسیعی از حقوق انسانی را در خود جای داده است و از حیث نظری از جامعیت خوبی نیز برخوردار است اما از حیث عملی، به دلیل همین گستردگی، دشوار به نظر میآید که به سادگی انجام پذیرد.
بند چهارم: نظریه حاکمیت فردی^[۵۹]
کوفی عنان، دبیر کل سازمان ملل را بایست واضع این نظریه دانست. وی در دهه نود تلاشهای فراوانی را برای مفهومسازی دوباره حاکمیت با هدف جلوگیری از وقوع نقض گسترده حقوق انسانی در درون مرزهای کشورها انجام داد و دائماً سعی داشت تا مفهوم حاکمیت ملی را متوازن و هم سنگ حاکمیت فردی قلمداد کند تا بتواند از این طریق بر رویه سنتی پس از منشور در حفظ تقدّس مطلق حاکمیت کشورها غلبه کند. در سال ۱۹۹۹، کوفی عنان، در پی حوادث کوزوو و تیمور شرقی و سایر وقایع دهه نود، انتقاداتش را راجع به وضعیت کنونی ممنوعیت مطلق مداخله و نوع عملکرد شورای امنیت ملل متحد، در روزنامه اکونومیست^[۶۰] انتشار میدهد و نظریه حاکمیت فردی طرح میکند. او در ارائه نظرش میگوید:
«حاکمیت کشور، در مفهوم اصلیش، از طریق تأثیرات جهانیشدن و همکاریهای بین المللی درحال ارائه تعریف مجدد است. کشورها اکنون بطور وسیعی این را درک کردند که باید ابزاری در خدمت مردمانشان باشند و نه بالعکس. در عین حال حاکمیت فردی، ـ به موجب آنچه که من آزادی اساسی هر فرد که توسط منشور ملل متحد و معاهدات بین المللی بعد از آن بوجود آمده است، مینامم، به دلیل گسترش و نو شدن آگاهیها از حقوق فردی، افزایش یافته است. امروز که ما منشور ملل متحد را میخوانیم، بیش از هر زمانی به این مورد آگاهی داریم که هدف منشور حمایت از فرد فرد انسانها است و نه حمایت از کسانی که از آنها سوءاستفاده میکنند.»^[۶۱]
در هر حال، این نظر هم نتوانست در زمان مطرح شدنش، مجادلات درباره چگونگی مداخلات بشردوستانه را نظم بخشد و اجماعی درباره راه حل کوفی عنان بدست نیامد؛ اما چندی بعد، این نظریه خود به مهمترین زمینه و انگیزه برای واضعان نظریه مسئولیت حمایت، مبدل گردید.
بند پنجم: نظریه “حاکمیت به مثابه مسئولیت“^[۶۲]
ایده “حاکمیت به مثابه مسئولیت” نخستین بار توسط محقق سودانی و نماینده ویژه دبیرکل ملل متحد در زمینه افراد رانده شده داخلی^[۶۳]، فرانسیس ام. دنگ^[۶۴]، در کتاب حاکمیت به مثابه مسئولیت: مدیریت ستیزها در افریقا(۱۹۹۶)^[۶۵] مطرح شد. این کتاب، بعد از بررسی نخستین مداخله بشردوستانه در بعد از دوره جنگ سرد نوشته شده است. دنگ، در این کتاب حاکمیت کشور را به مثابه اولین ضامن حقوق بشری و امنیت انسانی میداند.^[۶۶]
به طور کلی درباره این نظریه «… میتوان اینگونه گفت که حاکمیت دولت، از نظر عقلی و عرفی و نیز حقوقی، به خودی خود بیانگر و منشأ نوعی مسئولیت برای آن دولت است و این مسئولیت دلالت دارد بر این نکته اساسی که وظیفه اولیه هر دولتی حمایت از مردمی است که به او اتکا کردهاند و در حیطه فرمانروایی وی قرار دارند چه اتباع آن دولت و [چه] خارجیان. پس در شرایطی که مردم در مشقت و سختی غیرقابل تحملی قرار گرفته باشند و قواعد حقوق بشردوستانه نقض شده باشد و از عواملی چون جنگ داخلی، شورش، سرکوبی یا کوتاهی حکومتهایشان متأثر شوند، این دولتهای متبوع ایشان هستند که در صورت کوتاهی، در قبال این حوادث مسئول شناخته بوده و ناقض قواعد پذیرفته شده بین المللی شناخته شده و دولتهای دیگر نیز دارای چنین مسئولیت مشابهی خواهند بود.»^[۶۷]
این نظریه هم بدلیل قرار گرفتن در میان نظریات مختلف دهه نود، از جمله نظریه “وظیفه دخالت” کوچنر و نظریه “جامعه بین المللی” بلر و همچنین عدم آمادگی فضای بین المللی برای پذیرش چنین نظریههایی، در زمان طرحش مورد توجه چندانی قرار نگرفت و اما چنان که خواهیم دید، توانست به عنوان یکی از نظریههای قابل اتکا، در طرح نظریهای جامعتر به نام مسئولیت حمایت، از خود نقش آفرینی کند و در توجیه نحوه ایجاد مسئولیت جامعه بین المللی و کشورها در مقابل نقض گسترده حقوق بشری کاربرد محسوسی یابد. در حال حاضر، به نظر میرسد، نظریه «حاکمیت مسئول»^[۶۸]، مفاهیمی نظیر آنچه را که نظریه حاکمیت به مثابه مسئولیت بیان نموده است، القا مینماید.
مبحث سوم: تعریف و اصول نخستین نظریه مسئولیت حمایت
مسئولیت حمایت را از منظر گزارش کمیسیون مداخله و حاکمیت کشور، میتوان اینگونه تعریف کرد: مسئولیت حمایت، هنجاری در حال شکلگیری در عرصه حقوق و روابط بینالملل است که این هدف بزرگ را در ذهن خود میپروراند که در آینده هیچگاه اقدام برای حمایت از حقوق انسانی در برابر نقضهای گسترده، ناکام نماند. به همین منظور، اقدام به ایجاد مسئولیتها و تعهداتی برعهده کشورها و جامعه بین المللی میکند؛ بدین معنا که مسئولیت اولیه برای حمایت از مردم یک کشور در برابر شرارتهای گسترده و بیپایان علیه حقوق بشری بر عهده همان کشور خواهد بود و در صورتی که آن کشور نخواهد یا نتواند به مسئولیتش در حمایت از مردمش عمل نماید و در انجام مسئولیتش در توقف یا دفع آسیب های غیر قابل جبران و وسیع علیه حقوق بشری ناکام ماند یا اینکه خود موجب ایجاد چنین شرارتها و آسیبهایی باشد، جامعه بین المللی مسئول است تا مداخله نماید.
بنابراین میتوان نتیجه گرفت، مسئولیت حمایت به یکباره حاکمیت کشورها را نادیده نمیگیرد تا به مداخله استناد جوید و حقوق حاکمیتی کشورها را پایمال کند؛ بلکه نخست، حاکمیت را مسئول انجام تکالیف حقوق بشری خویش می داند و سپس با تحقق جامع شرایط پیش بینی شده در عدم حفظ حقوق بشری انسانها ناشی از عدم انجام مسئولیت حمایت از سوی کشور میزبان، جامعه بین المللی را مسئول میپندارد.
کمیسیون در گزارش خود نوع تکمیل شدهای از نظریه “حاکمیت به مثابه مسئولیت” را ارائه میدهد و مخالفت صریح خویش را از یک سو با نگاه به “حاکمیت به عنوان یک عامل کنترلی”^[۶۹] که برگرفته از تفکرات سنتی وستفالیایی است^[۷۰] و از سوی دیگر با نظریه حق مداخله یک کشور در قلمرو کشور دیگر که غیرمفید و منسوخ است،^[۷۱] اعلام میکند. چنانکه در یکی از بند های گزارش در این ارتباط آمده است: «آنچه که سرانجام [از نظریه مسئولیت حمایت] پدیدار میگردد، گذری موازی از فرهنگ مصونیت حاکمیت^[۷۲] به سمت فرهنگ مسئولیت ملی و بین المللی^[۷۳] است»^[۷۴] و چنانکه گارس ایوانز معتقد است، دیگر حاکمیت در سیطره مصونیت خویش، نمیتواند مانند گذشته مجوزی برای کشتار باشد.^[۷۵] دلیل این است که چنان که گفتیم نظریه مسئولیت حمایت برعکس مداخله بشردوستانه دیگر به ادعاها، حقوق و امتیازات کشور مداخلهگر نمی پردازد و تنها منافع کسانی را در نظر می گیرد که حقوق انسانیشان مورد نقض و تجاوز شدید قرار گرفته است.^[۷۶]
در ذیل، اصول اصلی گزارش کمیسیون در سال ۲۰۰۱ درباره مسئولیت حمایت ملاحظه میشود.

جدول شماره ۱: نظریه مسئولیت حمایت در گزارش کمیسیون بین المللی مداخله و حاکمیت کشور
اصول اصلی
۱- اصول پایه ای
الف- حاکمیت کشور متضمن مسئولیت است و مسئولیت اولیه برای حمایت از مردم یک کشور برعهده خود همان کشور است.
ب- جایی که در نتیجه جنگ داخلی، شورش، سرکوبی یا فقدان دولت، جمعیتی از آسیب شدید رنج میبرند و کشور مذکور نمیخواهد یا نمیتواند آن را دفع کند یا متوقف سازد، اصل عدم مداخله جای خویش را به مسئولیت بین المللی حمایت می دهد.
۲- بنیاد ها
بنیادهای مسئولیت حمایت، به عنوان اصل راهنمای جامعه بین المللی کشورها، در اصول ذیل نهفته است:
الف- تعهداتی که به طور ذاتی در مفهوم حاکمیت وجود دارند؛
ب- مسئولیت شورای امنیت، مطابق ماده ۲۴ منشور ملل متحد، برای حفظ صلح و امنیت بین المللی
پ- تعهدات خاص بین المللی مطابق اعلامیهها، پیمانها و معاهدات حمایت از بشر و حقوق بشری و حقوق بین الملل بشردوستانه و حقوق داخلی؛
د- رویه درحال توسعه کشورها، سازمانهای بین المللی و خود شورای امنیت.
۳- مسئولیت حمایت، سه مسئولیت ویژه را دربر دارد:
الف- مسئولیت پیشگیری: برای بررسی هر کدام از عوامل ریشهای و عوامل مستقیم مخاصمه داخلی و سایر بحرانهای ایجادی توسط انسانها که مردم را در مخاطره قرار می دهد.
ب- مسئولیت واکنش: برای واکنش نشان دادن از طریق اقدامات متناسب در وضعیت نیاز ضروری انسانی، که میتواند شامل اقدامات قهری مانند تحریمها و تعقیبهای بین المللی و در موارد بسیار شدید مداخله نظامی باشد.
پ- مسئولیت بازسازی: برای مهیّا نمودن همکاری کامل جهت اعاده به وضعیت سابق، بازسازی و مصالحه، بویژه بعد از مداخله نظامی، جهت بررسی عوامل آسیبی که در مداخله برای دفع یا متوقف نمودن [بحرانهای انسانی]، طراحی شده بودند.
۴-اولویتها
الف- پیشگیری، مهمترین بُعد مسئولیت حمایت است: گزینه های پیشگیری، بایست همیشه قبل از در نظر گرفته شدن مداخله، با دقت مورد بررسی قرار گیرند و تعهدات و ابتکارات بیشتری به آن اختصاص داده شود.
ب- اجرای مسئولیت در هر دوی پیشگیری نمودن و عکس العمل نشان دادن، بایست همیشه متضمن این مطلب باشد که اعمال دارای اثر کمتر قهری و مداخلهجویانه، پیش از اعمال دارای اثر بیشتر قهری و مداخلهجویانه مورد ملاحظه قرار گیرند.*
*- The Responsibility to protect, Report of the International Commission on Intervention and State Sovereignty (ICISS), International Development Research Center, 2001,p.XI.

۲

۳۴۷/۳

۲۱۳/۱۵

۱۲۳/۳۱

منبع: یافته‌های پژوهش
بر اساس یافته‌های حاصل از جدول (۴-۲۴) عامل اول با مقدار ویژه ۵۰۰/۳ به تنهایی تبیین کننده بیش از ۹۱۰/۱۵% واریانس کل می‌باشد. که برای عوامل چهارگانه بدست آمده مقدار بسیار بالای است. همچنین این جدول نشان می‌دهد که این هشت عامل ۵۲۶/۵۵درصد کل واریانس تغییرات را تبیین می‌نماییند. در مراحله بعدی به توضیحات بیشتر در مورد هریک از این عوامل و ضریب تبیین هریک به تفصیل خواهیم پرداخت، تا پی­ببریم که کدام عامل یا عوامل بیشترین و کمترین تاثییر را در مولفه تقویت مسائل فرهنگی و آموزشی در جامعه آماری مورد تحلیل ما داشته‌اند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اما وضعیت قرارگیری متغیرها (۶ مولفه اصلی) در عوامل با فرض واقع شدن متغیرهای با بارعاملی بزرگتر از ۷/۰می باشد، در این مرحله به منظور بهبود روابط بین متغیرها و عامل‌های اولیه و اعمال تبدیلات خاص بر روی عامل ها، عمل دوران انجام می‌شود. بعد از چرخش عاملها به روش وریماکس و نامگذاری عاملها به شرح جدول (۴-۲۵) می‌باشد.
جدول ۴-۲۵: متغیرهای مربوط به هر یک از عامل‌ها و میزان ضرایب بدست آمده از ماتریس دوران یافته

عامل

متغیرهای مربوطه

بار عاملی

عامل ۱:

آموزش نیروی کار مستقیم در گردشگری

۸۶۳/۰

عامل۲:

توجه به مسائل زیست محیطی

۷۲۵/۰

منبع: یافته‌های پژوهش
همانگونه که مشاهده می‌شود، در ماتریس عاملی هر ستون معرف یک عامل است. مقادیر هر ستون نشان دهنده بارهای عاملی هر متغیر با یک عامل هستند. در خروجی نرم افزار عامل‌ها به ترتیب از چپ به راست با شماره‌های ۱، ۲، ۳ والی آخر قرار می‌گیرند. متغیرها نیز در ستون اول از بالا به پایین فهرست می‌شوند.
نمودار (۴-۱۴) تغییرات مقادیر ویژه را در ارتباط با عامل‌ها نشان می‌دهد. این نمودار برای تعیین تعداد بهینه مؤلفه‌ها به کار می‌رود. با توجه به این نمودار مشاهده می‌شود که از عامل دوم به بعد تغییرات مقدار ویژه کم می‌شود، پس می‌توان ۲ عامل را به عنوان عوامل مهم که بیشترین نقش را در تبیین واریانس داده‌ها دارند، استخراج کرد.

نمودار۴-۱۴: تغییرات مقادیر ویژه را در ارتباط با عامل‌ها
منبع: یافته‌های پژوهش
نمودار (۴-۱۴) گویای این مطلب است که دو عامل اول بیشترین تغییرات را از میان عوامل ۶ گانه مولفه تقویت مسائل فرهنگی و آموزشی تبیین نموده‌اند.
همچنین نمودار (۴-۱۵) نمودار سه بعدی دوران یافته را نشان می‌دهد. در این نمودار پراکنش متغیرهای مورد بررسی نسبت به عامل‌های اول و دوم در مولفه تقویت مسائل فرهنگی و آموزشی مشاهده می‌شود.

نمودار ۴-۱۵: پراکنش متغیرهای مورد بررسی نسبت به عامل‌های اول، دوم و سوم
۴- ۱۳٫ مدل مفهومی تحقیق :