– تشکیل گروه‌ها و انجمن‌های حمایتی و خدمات رسانی به زنان سرپرست خانوار با اهداف کاریابی، گذران اوقات فراغت و تبادل تجربه و اطلاعات و مدیریت بحران‌های خانوادگی آنها
– ایجاد انگیزه جهت ارتقای دانش و سواد در بین زنان سرپرست خانوار
– افزایش آستانه تحمل مشکلات در بین زنان سرپرست خانوار
– تغییر نگرش در مورد زنان سرپرست خانوار و ایجاد روحیه همدلی به جای نگاه ترحم‌آمیز یا بدبینانه نسبت به آنان و ایجاد مسئولیت همگانی در رفع معضلات آنها
– فرهنگ‌سازی در خانواده‌ها جهت حمایت از زنان سرپرست خانوار در کنار حمایت‌های پدرشوهر و قیم قانونی
– شناسایی، حمایت و تأمین اقتصادی زنان آسیب‌دیده نیازمند (معلول، سالمند و سرپرست خانوار) به منظور تحقق عدالت اجتماعی
– فرهنگ‌سازی در زمینه ترویج ازدواج مجدد زنان بیوه
– باز تعریف واژه زنان سرپرست خانوار از سوی مرکز آمار ایران جهت رفع معضل کم شماری خانوارهای زن سرپرست
رویکرد توان افزایی و توانمند‌سازی
– آموزش مهارت‌های شغلی و حرفه‌ای جهت کاریابی و اشتغال زنان جویای کار سرپرست خانوار
– ارتقای اطلاعات و آگاهی‌ها و آموزش زنان سرپرست خانوار و فرزندان آنها
– آموزش مهارت‌های زندگی در مواجهه با بحران‌های زندگی
– ارائه اطلاعات لازم بهداشتی جهت پیشگیری از ابتلا به برخی بیماری های قابل کنترل
بررسی وضعیت اشتغال زنان بیوه سرپرست خانوار استان تهران توسط نازنین تدین نجف آبادی به راهنمایی دکتر قرین دوست دانشکده علامه طباطبایی در سال ۱۳۸۰ برای دریافت درجه کارشناسی انجام شده است این تحقیق به منظور بررسی وضعیت زنان سرپرست خانوار بیوه در اثر فوت همسر استان تهران که حداقل یک فرزند را تحت سرپرستی خود دارند انجام گرفته است و به روش کیفی می باشد داده های مورد نیاز این پژوهش از طریق اسنادی، مصاحبه عمیق، گفتگوی هدفدار و مشاهده به دست آمده است در مجموع ۱۱۵ مصاحبه به نتایج زیر دست یافته است (مشکلات و موانع اشتغال برای زنان مربوط به تمامی کشورهاست وضعیت فیزیولوژیک زنان و نظام شخصیتی آنان از نظام فرهنگی و ارزش های جامعه تاثیر می پذیرد و اکثر کشورها از مهمترین موانع می باشد موانع توسعه ای به کشور های در حال توسعه مربوط است که با توجه به شرایط خاص هر کشوری لزوم توجه به رفع موانع تعیین می گردد .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بررسی مشکلات اقتصادی و اجتماعی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی شهرستان خمین که توسط فاطمه رضایی به راهنمایی دکتر انصاری دانشکده علوم اجتماعی علامه طباطبایی در سال ۱۳۸۰ برای دریافت درجه کارشناسی انجام شده است تحقیق حاضر با هدف دستیابی به اطلاعات لازم در رابطه با وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده های زن سرپرست جهت تقویت فعالیت های مربوط به این گروه خانواده ها انجام شده است جامعه اماری ۵۰ خانوار زن سرپرست ۱۵-۶۵ ساله تحت پوشش سازمان بهزیستی شهرستان خمین بوده است (کلا ۱۱۳ خانواده را تحت پوشش در زمان انجام تحقیق داشته است)روش تحقیق پیمایشی و اطلاعات به وسیله پرسشنامه استخراج شده است و به نتایج زیر دست یافته است:
۹۶درصد دارای تحصیلات پایین هستند ۵۰ درصد زنان دارای مشاغل نیمه مهم، ۴۶درصد دارای مشاغل درآمد پایین، ۱۶درصد غیر شاغل، ۲۴درصد فاقد درآمدند، ۸۰درصد از خانواده های دارای پایگاه اجتماعی واقتصادی پایین هستند، ۳۲ درصد علت سرپرستی زن فوت مرد ،۲۲درصد بیماری و از کار افتادگی، ۱۸درصد زندانی بودن مرد، ۱۲درصد طلاق، ۱۶درصد سایر موارد می باشد و اکثرخانواده های مورد بررسی کمک های سازمان بهزیستی را کافی نمی دانند .
بررسی وضعیت زنان بیوه و بی سرپرست شهرستان اردبیل و ارزیابی عملکرد ادارات و ارگان های ذیربط در خدمات فنی به آنها توسط اعظم زارع و همکارانش به سفارش کمیسیون امور بانوان استانداری اردبیل در سال ۱۳۷۵-۱۳۷۶ شده است:
طرح تحقیقاتی بررسی وضعیت زنان بیوه و بی سرپرست در شهرستان اردبیل به روش پیمایشی از طریق ابزار پرسشنامه و همچنین با بهره گرفتن از روش تحقیق اسنادی و مطالعه پرونده های مربوط به افراد تحت پوشش سازمان های مربوطه با نمونه آماری ۷۰۵ نفر از میان زنان بی سرپرست و بیوه تحت پوشش از ارگانها ،۱۰۶ نفر از دختران و زنان ارجاع شده به مراکز مبارزه با مفاسد اجتماعی و ۴۰ نفر از زنان بی سرپرست و بیوه تحت پوشش هیچ کدام از ارگان ها نبودند در سطح شهر اردبیل انجام گرفته است براساس نتایج تحقیق مشکلات اجتماعی و رفاهی زنان سرپرست ،زنان بی سرپرست ،میزان ارتکاب به جرایم و میزان برخورداری از خدمات امدادی رفاهی دولتی ارگانها قرار گرفته اند و پیشنهاداتی به منظور بهبود بخشیدن به وضعیت زندگی زنان بیوه و بی سرپرست و همچنین راهکارهایی برای جلوگیری از آسیب پذیری اجتماعی انها ارائه گردیده است .
تحقیق در زمینه زنان سرپرست خانوار از عمدترین تحقیقاتی است که در زمینه زنان سرپرست خانوار در ایران انجام شده است و معمولا برای گره گشایی از مشکلات آنان این موضوع مد نظر سازمان ها و پژوهشگران گوناگون در اقصی نقاط ایران و جهان است. مرکز امار ایران با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره ) سازمان بهزیستی کشور ،بنیاد شهید انقلاب اسلامی، بنیاد شهید انقلاب اسلامی ،بنیاد امور مستضعفان و جانبازان ،گروه اطلاعات جمعیت ایران، صندوق جمعیت ملل متحد اطلاعات مربوط به ویژگی های اجتماعی و اقتصادی زنان سرپرست خانوار در قالب گزارش بررسی کرده است .
این بررسی با استناد به اطلاعات حاصل از سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵ ،آمارگیری از ویژگی های اشتغال و بیکاری خانوار ۱۳۷۹ و آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای ۱۳۷۵و۱۳۷۹ است.
هدف از این بررسی ویژگی اجتماعی و اقتصادی زنان سرپرست خانوار کشور مانند سن، وضع فعالیت، تحصیلات، هزینه، درآمد مسکن در مقایسه با مردان سرپرست و شناخت جنبه های آسیب پذیری آنان در محدود اطلاعات طرح های آماری موجود است واز این اطلاعات جهت تقویت و حمایت از این گروه خانوارها استفاده شده است.
در مقایسه اماری زنان ومردان سرپرست از ازمون آماری استفاده شده است تفاوت های دو گروه مورد بررسی شده است .
برخی از نتایج این بررسی عبارت است از متوسط سن زنان سرپرست خانوار بیشتر از مردان سرپرست است ۵۶٫۴درصد زنان سرپرست خانوار شهری و ۸۳٫۲ درصد روستایی بی سواد هستند درحالی که ۱۹٫۱درصد مردان خانوار شهری و ۴۵٫۷درصد مردان روستایی بی سواد هستند. میزان اشتغال برای زنان شهری و روستایی ۹۶ و ۹۷٫۴درصد بوده است نسبت مشابه برای مردان ۹۵٫۱ و ۹۶٫۱درصد بوده است. بعد سرپرستی زنان متوسط ۳نفر بوده است و این آمار برای مردان ۵نفر بوده است.) سایت مرکز آمار ایران .(۱۳۸۱
فرضیات تحقیق

1. 1. بین تحصیلات و میزان درآمد زنان سرپرست خانوار رابطه وجود دارد

1. 1. بین سن و میزان تحصیلات زنان سرپرست خانوار رابطه وجود د ارد.

1. 1. بین نوع منطقه مسکونی (مرکز یا حاشیه) زنان سرپرست خانوار و استفاده از حمایت های اقتصادی موسسات حمایتی رابطه وجود دارد.

1. 1. بین وضعیت سکونت (شخصی، استیجاری) و مراجعه به سازمانهای حمایتی رابطه وجود دارد.

فصل سوم

• • روش تحقیق:

• • جامعه آماری

• • محدود مکانی

• • محدود زمانی

• • حجم نمونه

• • نحوه جمع آوری داده ها

• • روش تجزیه و تحلیل داده ها

• • تعاریف نظری

• • تعاریف عملیاتی

• • عوامل اقتصادی

• • عوامل اجتماعی

روش تحقیق
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات علی و همبستگی (رابطه ای) است که برای اجرای آن از روش معمول در تحقیقات جامعه شناسی به نام روش پرسشنامه (پیمایش) سود برده خواهد شد و در این روش به مصاحبه و درخواست همکاری در زمینه تکمیل نمودن پرسشنامه ها از زنان سرپرست خانوار پرداخته خواهد شد. داده های به دست آمده مربوط به زنان سرپرست خانوار است که داده ها لازم برای این تحقیق با مصاحبه جداگانه هر یک از این افراد استخراج خواهد شد. بعد از آن به تعیین متغیرها و شاخص ها می پردازیم. پس از استخراج داده ها متغیر ها لازم در هر ستون به صورت جداگانه نوشته و هر ردیف به یک فرد اختصاص داده و اطلاعات جمع آوری خواهد شد و سپس مبادرت به کدگذاری آن اطلاعات و ورود آنها به کامپیوتر برای تجزیه و تحلیل می کنیم.
از نظر واحد تحلیل و مشاهد این تحقیق درصدد بررسی وضعیت اجتماعی و اقتصادی زنان سرپرست خانوار در استان تهران است و متغیرها درسطح فردی مورد سنجش قرار می گیرد بنابراین نتایج در همین سطح توصیف و تحلیل خواهد شد پس واحد تحلیل و واحد مشاهده در سطح (فرد) است ابزار مشاهده مصاحبه با زنان سرپرست خانوار می باشد.
جامعه آماری

شکل ۳-۱: مدل تجربی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۴
شکل ۴-۱: فرمول کوکران جهت تخمین حجم نمونه……………………………………………………………………………….. ۳۸
فصل اول
کلیات
۱- ۱- مقدمه

در چند دهه اخیر مسأله رشد جمعیت جهان که قسمت عمده آن مربوط به کشورهای در حال توسعه از جمله ایران می­باشد، توجه محافل مختلف ملی و بین ­المللی را به خود جلب کرده است. اگر چه در سال­های اخیر بحث­های متعددی در مورد کاهش رشد جمعیت در کشور صورت گرفته اما کماکان سالانه نزدیک به یک میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه می­ شود. برنامه ­های تنظیم خانواده و تحدید موالید اگر به گونه ­ای مؤثر و کارآمد پیاده شود، آثار بسیار مثبتی در جامعه بر جای می­نهد که از آن جمله: ۱- تأمین بهداشت و سلامت مادر و کودک ۲- کاهش مرگ­ومیر مادران ۳- کمک به تحقق توسعه همه جانبه و پایدار ۴- تضمین حقوق و آزادی­های زن­ و مرد در خانواده می­توان اشاره نمود (تقوی، ۱۱:۱۳۸۲).

بنا به تعریف سازمان جهانی بهداشت، تنظیم خانواده مشتمل بر اقداماتی است که افراد و زوج­ها را یاری می‌دهد، تا از داشتن فرزند ناخواسته جلوگیری کنند، فاصله بین فرزندان خود را تنظیم نمایند، زمان تولد فرزندان را با سن و شرایط دیگر خود تطبیق دهند، و آگاهانه در مورد تعداد فرزندان خود تصمیم بگیرند، خدماتی که این نیات را میسر می­سازد، مشتمل است بر آموزش و مشاوره در مورد تنظیم خانواده، تأمین وسایل جلوگیری از حاملگی، کمک به کسانی که دچار ناباروری هستند و آموزش پدران و مادران در مورد خانواده و فرزندان (زنجانی و دیگران، ۱۲۹:۱۳۸۹).

آگاهی از افزایش سریع جمعیت به عنوان نوعی خطر جهانی برای بشر در نیمه دوم قرن بیستم شناخته شد. رشد بی­رویه و بدون برنامه­ ریزی جمعیت، در بسیاری از موارد موجب کمبود منابع مورد نیاز و در نتیجه بروز تنش و جنگ، بین جوامع انسانی گذشته است. جوامع پرجمعیت با مشکلات عدیده­ای از جمله فقر، بیماری، شکاف بالای طبقاتی، بیکاری و غیره مواجه است که تهدیدی برای ثبات جامعه می­باشد. کشورهای پیشرفته با به کارگیری برنامه ­های تنظیم خانواده و کنترل معقول رشد جمعیت خود، توانسته ­اند بر بسیاری از عوارض جمعیت فایق آمده و از مزایای آن نیز بهره لازم را برگیرند. برنامه تنظیم خانواده در ایران قبل از انقلاب بر طبق سیاست­های سازمان بهداشت جهانی در زمینه جمعیت کشورهای جهان سوم به اجرا درآمد. پس از انقلاب با توجه به دیدگاه­ های منفی که در مورد برنامه­ ها و طرح­های رژیم گذشته وجود داشت، برنامه کنترل جمعیت و تنظیم خانواده، به طور موقت منتفی گشت و در طول کمتر از ۱۰ سال (۶۸-۵۹) رشد جمعیت به مرحله خطرآفرینی رسید. و با پایان گرفتن جنگ در سال ۱۳۶۸ سیاست­هایی برای کنترل جمعیت و تنظیم خانواده از سوی سازمان­ها و وزارت خانه­های مربوط به مرحله اجرا گذاشته شد (فروزانفر، ۱۳۷۹ به نقل از پارسا، ۷:۱۳۸۴).

با تلاشی که برای کنترل جمعیت از طرف سازمان­ها، کلینیک­ها و مراکز بهداشتی صورت گرفت نرخ رشد جمعیت کشور از ۸/۳ درصد درسال ۱۳۶۵ که یکی از بالاترین نرخ رشد جمعیت در جهان بوده است به ۸/۱ درصد در سال ۱۳۷۵ کاهش یافت (تقوی، ۱۳۸۲). این افزایش، بیشتر به همان جمعیت متولد شده در سال­های آغازین انقلاب اسلامی برمی­گردد که اکنون وارد سن باروری شده ­اند. استفاده از روش­های پیشگیری از بارداری از عوامل موثر در کنترل رشد جمعیت در دهه اخیر بوده است و افزایش درصد پوشش واجدین شرایط رو به سمت روش­های مطمئن به عنوان یکی از عوامل مهم در ارزیابی برنامه ­های تنظیم خانواده است (جهانفر، ۵۰:۱۳۷۷). نرخ رشد جمعیت در سال ۱۳۹۰ به حدود ۳/۱ درصد رسیده است (مرکز آمار ایران، ۱۳۹۲).

۱- ۲- بیان مسئله:
کشور ما جزء مناطقی از جهان می­باشد که از چهار هزار سال قبل مسئله شهرنشینی در آن مطرح بوده و از رشد سریعی برخوردار بوده است. لذا جهت تعدیل و هماهنگی محورهای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و تامین سلامت جسمی- روانی و اجتماعی تمام اقشار جامعه به ویژه مادران و کودکان که جزء قشر آسیب­پذیر جامعه هستند، بایستی برنامه­ ریزی و تنظیم خانواده وجود داشته باشد. اگر زنان جوان به اطلاعات صحیح در مورد روش­های جلوگیری از بارداری­های ناخواسته دست پیدا کنند می­توان از ضربه­های عاطفی و هزینه­ های مربوط به این بارداری­ها جلوگیری به عمل آورد.
در ایران برنامه ­های تنظیم خانواده بر اساس قوانین دینی و حمایت مراجع مذهبی به مرحله اجرا رسیده است. قابلیت تغییرپذیری و انطباق قوانین اسلامی با مسائل اجتماعی موضوع بسیار مهمی در پیشرفت و موفقیت برنامه ­های تنظیم خانواده در کشور است. بر اساس آمار موجود درصد بالایی از زنانی که تمایل به بارداری نداشته­اند و یا خواستار تعویق زمان بارداری بوده ­اند از وسایل جلوگیری استفاده نکرده ­اند (کتابی، ۱۳۸۷).
در کشوری مانند ایران که حرکت به سمت توسعه را تجربه می­ کند و به شدت نیازمند پس­انداز یعنی تولید بیش از مصرف است، با توجه به محدودیت منبع اصلی تولید یعنی ذخایر طبیعی، ارقام میلیونی رشد جمعیت مانع بزرگی بر سر راه توسعه است. چنین وضعیتی اتخاذ تدابیری اساسی جهت برنامه ­های تنظیم خانواده و کنترل موالید را در ایران ضروری می­نماید. در این ارتباط آن­چه که بیش از هر چیزی اهمیت می­یابد مسئله زمان است. بر پایه تحقیقات صورت گرفته چنان چه برنامه ­های تنظیم خانواده به گونه ­ای عمل کند که تا باروری به سطح جایگزینی، میزان تجدید نسل خالص یک، برسد رشد جمعیت در حدود سال ۱۴۴۰ خورشیدی متوقف می­ شود و امکانات گسترده­ای که صرف جمعیت افزوده می­گردد به بالاترین سطح زندگی افراد تخصیص یابد. بر این اساس گفته می­ شود که در ایران هم چنان باید به اجرای برنامه ­های تنظیم خانواده پرداخت، چرا که تنظیم خانواده بر روی ۲ فرزند یا حتی ۳ فرزند و نیز فاصله گذاری مطلوب نیاز به تنظیم خانواده دارد (حسینی، ۱۳۹۰).
بر اساس آمارهای جهانی، علی رغم این که میزان استفاده از روش­های پیشگیری از بارداری در زنان واجد شرایط تنظیم خانواده از ۳۰ درصد در سال۱۹۶۰ به۶۲ درصد در سال ۱۹۹۷ افزایش یافت. هنوز حدود ۱۵۰ میلیون نفر زن در جهان که تمایل به محدود کردن فرزندان خود دارند از روش­های موثر بر پیشگیری از بارداری استفاده نمی­کنند که بیشترین علت آن شک به روش­های جلوگیری از بارداری، ترس از عوارض جانبی، کیفیت پایین سرویس­های بهداشتی کشورهای مربوطه، باورها و نگرش­های منفی می­باشد (جهانفر، ۵۶:۱۳۷۷). استفاده از روش­های جلوگیری و این که از چه روشی استفاده می‌شود به عوامل مختلفی همچون سن، تحصیلات، تعداد فرزندان و میزان دسترسی به روش­های مختلف بستگی دارد (حسینی، ۱۳۹۰). در کشورهای در حال توسعه بیشترین روش مورد استفاده توبکتومی است که حدود ۳۳ درصد موارد را تشکیل می­دهد. حدود ۴۰ درصد افراد پس از یکسال استفاده از یک روش جلوگیری از بارداری روش خود را تغییر می­ دهند که دو دلیل عمده آن یکی حاملگی ناخواسته و دلیل دیگر تهدید سلامتی فرد می­باشد. میزان شکست این روش­ها از ۳۰ درصد در سال برای روش­های واژینال (دیافراگم، ژل) تا کمتر از یک درصد برای ضدبارداری­های تزریقی، کاشتنی و آیودی می­باشد (شیروانی و دیگران، ۱۳۸۶). بنابراین با بهره گرفتن از وسایل پیشگیری از بارداری مطمئن و موثر می­توان میزان رشد بی­رویه جمعیت را کنترل کرد.
با توجه به این که استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری، رفتاری عقلانی- اجتماعی است ویژگی‌های فردی و اجتماعی زوجین، اصلی­ترین نقش را در فرایند استفاده و انتخاب روش­های جلوگیری از بارداری ایفا می­ کند.
۱- ۳- اهمیت و ارزش تحقیق:

اهمیت بنیادین هر پژوهش این است که منجر به بضاعت علمی گردد (ساعی،۱۳۸۴: ۷۷). جستجو و بررسی زمانی انجام می‌گیرد که انسان در مقابل یک ابهام، نگرانی، سختی و… قرار دارد و برای فهم این موارد و نهایتاً یافتن راهی جهت خلاصی یا تخفیف آن‌ها، اقدام به بررسی یا جستجو می‌کند (ایمان، ۱۳۸۸: ۹).

تغییرات خانواده در زندگی روزمره بازتاب یافته و در این میان دخالت­های دین و دولت هم موثر بوده و روان شناسان، علمای علوم تربیتی، مورخان و جامعه شناسان نیز به آن توجه کرده ­اند که حاصل آن اصلاح نظام مفهومی در شناسایی تحولات اجتماعی ایران بوده است (آزاد ارمکی و دیگران، ۳۱:۱۳۸۴).
علی­رغم مباحث مقطعی که درباره دامنه واقعیت خطر افزایش جمعیت به عمل آمده و علی­رغم جبهه گیری­هایی در مورد راه و روش مواجهه با این خطر بروز کرده، لزوم رسیدن به یک رشد جمعیت متناسب و پایدار به عنوان یک اصل عمده از طرف اکثریت ملت­های جهان مورد قبول قرار گرفته است. از مهم­ترین اهداف برنامه ­های تنظیم خانواده در بسیاری از کشورها کاهش بارداری­های ناخواسته می‌باشد. تحقق این امر از طریق دسترسی آسان به وسایل جلوگیری از بارداری، علی­رغم آموز­ش­های لازم و استفاده دقیق از آن­ها وجود دارد. همواره سرویس­های تنظیم خانواده به وسیله جلوگیری از بارداری­های ناخواسته به حفظ و حراست از منابع ملی و سرمایه ­های کشور کمک موثری می­نماید.
خدمات تنظیم خانواده در ۱۵ سال اخیر یکی از اصلی­ترین اجزای خدمات بهداشتی اولیه را تشکیل داده و با برخورداری از حمایت سیاسی و ساختار مناسب اجرایی، موفقیت چشم­گیری را در زمینه کنترل موالید و ارتقای بهداشت باروری کسب نموده­ است (شهیدزاده و دیگران، ۲:۱۳۸۲). خدمات تنظیم خانواده در ایران یکی از حجیم­ترین خدمات ارائه شده به جامعه است. نزدیک به ۴ میلیون زن واجد شرایط تنظیم خانواده به طور مرتب از آن بهره می­برند و در صورت وجود مشکلی در این فرایند، پیامدهای وسیعی پدید خواهد آمد. به همین دلیل ضروری است که کیفیت ارائه خدمات تنظیم خانواده به طور مداوم ارزیابی و در صورت لزوم تصحیح گردد (حسن­پور و دیگران، ۳۴:۱۳۸۵). اگرچه تجربه فعالیت­ها و خدمات تنظیم خانواده در ایران مثبت و اثربخش بوده است؛ اما علی­رغم کاهش رشد جمعیت در ایران، به علت میزان باروری بالای کشور در دهه ۱۹۸۰، در آینده نزدیک، کشور دچار افزایش جمعیت خواهد شد. به علاوه نسبت بالای حاملگی­های ناخواسته در ایران به عنوان زنگ خطری به حساب می ­آید (نخعی و میراحمدزاده^[۱]، ۱۹۴:۲۰۰۵).
اما علی­رغم همه این­ها آنچه در این خصوص مورد سوال است این است که آیا انتخاب نوع روش و وسیله جلوگیری از بارداری بر اساس شناخت زنان از وسایل جلوگیری از بارداری می­باشد؟ هم­چنین گرایش به برنامه‌های تنظیم خانواده ناشی از تغییر در طرز تفکر و افزایش بنیادی آگاهی زوجین می‌باشد یا انتخابی آگاهانه و موقتی است؟ دیگر این که چه تعداد افراد با توجه به شرایطی که دارند روش مناسب برای جلوگیری از بارداری را برگزیده­اند؟ با توجه به نکاتی که در بالا مطرح شد این مطالعه فرصتی فراهم می­ کند تا عوامل اجتماعی (سن، تحصیلات، تفاوت سنی زوجین و…)، عوامل اقتصادی (شغل، میزان درآمد و…) و عوامل فرهنگی (ترجیح جنسی، ارزش­های دینی، رسانه­های جمعی و…) را بر روی برنامه ­های تنظیم خانواده و رفتار باروری بسنجیم و تاثیر زوجین را در تصمیم‌گیری در مورد اندازه خانواده و استفاده از وسایل جلوگیری مورد سنجش قرار دهیم که به لحاظ علمی باعث گسترش و تعیین الگوی روابط مورد مطالعه شود. و به لحاظ عملی (کاربردی) به برنامه‌ریزان و سیاست­گذاران در امر خانواده و بالاخص تنظیم خانواده کمک شایان نماید تا با توجه به فرهنگ حاکم بر منطقه برنامه­ ریزی خاصی را ارائه نماید که در جهت هماهنگی با تمایلات و ارزش­های فرهنگی آنان باشد و باعث توجه بیشتر پژوهش­های اجتماعی گردد.
۱- ۴- اهداف تحقیق
بر مبنای تعریف، هدف عبارت است از نتایج مورد استفاده­ای که فعالیت ما به سوی آن­ها جریان پیدا می­ کند (طالب، ۵۹:۱۳۸۰). و منظور از هدف نقطه­ای است که قصد وصول به آنجا را داریم و طبعاً اینک از آن نقطه فاصله داریم (همان: ۵۹).
اهداف تحقیقات اجتماعی به منظور روشن­سازی دلایل انجام طرح­های تحقیقات در رابطه با موضوع مورد بررسی بیان می­ شود. هر تحقیقی اهداف کلی و جزئی برای خود مد نظر قرار می­دهد. در این تحقیق:
۱- ۴- ۱- هدف کلی:
هدف کلی این تحقیق بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل در سال ۱۳۹۳ می‌باشد.
۱- ۴- ۲- هدف جزئی:
– بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه ­های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل
– بررسی عوامل اقتصادی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه ­های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل
– بررسی عوامل فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه ­های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل
فصل دوم
پیشینه تحقیق
۲- ۱- مقدمه:
مطالعه تحقیقات گذشتگان به روشن شدن زوایای پیدا و پنهان موضوع کمک می­ کند، استفاده از دستاوردهای گذشتگان وسعت دید گسترده­تری را پیش روی محقق قرار می­دهد. بررسی تحقیقات انجام گرفته، راهنما و راه­گشا برای پژوهشگر است و او را قادر می­سازد تا با دقت و اطمینان بیشتری به مطالعه موضوع مورد تحقیق بپردازد، چرا که می ­تواند از نقاط قوت کارهای صورت گرفته بهره برده و از نارسایی­ها و نقص­های احتمالی آنان اجتناب ورزیده و در پی جبران آن­ها برآید، هم­چنین از روش­های موفقیت­آمیز بکار گرفته شده، استفاده نموده و از برخی دوباره­کاری­های غیرضروری پرهیز نماید. در این قسمت به بررسی چند کار تحقیقی که در ارتباط با برنامه ­های تنظیم خانواده انجام گرفته پرداخته می­ شود. در ابتدا تحقیقات داخلی و سپس تحقیقات خارجی مورد بررسی قرار می­گیرد.
۲- ۲- مروری بر تحقیقات داخلی و خارجی
۲- ۲- ۱- مطالعات انجام شده داخلی
عرفانی^[۲](۲۰۰۸) در تحقیقی تحت عنوان “نقش استفاده از وسایل جلوگیری و مذهب در کاهش نرخ سقط جنین در ایران” این مطالعه از داده ­های DHS سال ۲۰۰۰ استفاده کرده است و می­خواهد نقش استفاده از وسایل جلوگیری و مذهب را در نرخ سقط جنین بررسی کند. تخمین زده شده که نرخ کلی سقط جنین در ایران ۲۶/۰ درصد سقط در هر زن ازدواج کرده می­باشد. و نرخ کلی سالانه ۷/۵ درصد سقط در هر ۱۰۰۰ زن ازدواج کرده در سن ۴۹-۱۵ ساله می­باشد. یافته­های این تحقیق نشان داده است که تاثیر منفی استفاده از روش­های مدرن از وسایل جلوگیری بر روی نرخ سقط جنین ۳۱ درصد بیشتر از تاثیر مذهب می­باشد.
قدرتی (۱۳۸۷) مطالعه­ ای را در این زمینه با عنوان بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی مؤثر بر رفتار باروری در زنان ۴۹-۱۵ ساله در مناطق روستایی شهرستان سبزوار انجام داده است هدف از این تحقیق بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی مؤثر بر رفتار باروری در مناطق روستایی است. روش مورد استفاده در این پژوهش پیمایش و با تکنیک پرسشنامه ۴۰۰ نفر زن ازدواج کرده ۴۹-۱۵ ساله با نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. نتایج این مطالعه آن بود که تعداد مرگ و میر فرزندان، تعداد سقط جنین، تعداد فرزندان دلخواه، با باروری رابطه معناداری مستقیم داشته اند و متغیرهایی مثل سن ازدواج، تحصیلات والدین، درآمد، و البته شغل شوهر با میزان باروری رابطه معناداری معکوسی داشتند یعنی با افزایش آن باروری کاهش می­یابد.
ذوالفقاری­زاده کشکی (۱۳۸۶) در مطالعه­ ای با “عنوان بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر میزان باروری زنان شاغل در دبیرستان­های شهر مرند” پرداخته و هدف از آن بررسی روابط موجود بین عوامل اجتماعی و اقتصادی همچون سن زن در اولین ازدواج، ترجیح جنسی به نفع فرزند پسر و میزان درآمد، شغل مرد و زن و… بر میزان باروری است. که با روش پیمایشی و استفاده از پرسشنامه به سؤالات بسته و نیز به روش اسنادی کتب پایان نامه است. نتایج این تحقیق نشان داده، که بین سن زن در اولین ازدواج و میزان درآمد والدین و ترجیح جنسی به نفع پسر با باروری رابطه معناداری وجود دارد. بین نوع شغل مردان با باروری رابطه معنادار وجود ندارد.
شیروانی (۱۳۸۶) در تحقیقی تحت عنوان “استفاده از روش­های طبیعی پیشگیری از بارداری و عوامل مرتبط با آن” این مطالعه به صورت مقطعی و با بهره گرفتن از نمونه گیری تصادفی سیستماتیک در مورد ۳۰۴ زن متاهل ۴۹-۱۵ ساله غیرباردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی قائم شهر انجام گرفته است. یافته­های این تحقیق نشان داده که نسبت استفاده از روش­های طبیعی و طبی به ترتیب ۳۹ و ۶۰ درصد بود. از بین روش­های دو گروه، نزدیکی منقطع با فراوانی ۳۷ درصد شایع­تر بوده است. مهم­ترین علل استفاده از روش­های طبیعی، ترس از عوارض روش­های دیگر، راحت­تر بودن، تمایل همسر و اطمینان از تاثیر مشابه با روش­های دیگر بوده است.
تورجیان­فر (۱۳۸۵) در تحقیقی تحت عنوان “بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامه ­های تنظیم خانواده” هدف این بررسی شناخت نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامه ­های تنظیم خانواده و هم­چنین بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش نسبت به مشارکت انجام شده است. این مطالعه به شیوه پیمایشی و به وسیله پرسشنامه بر روی ۳۸۳ نفر مرد متاهل در سنین ۲۵ تا ۵۰ سال شهر شیراز صورت گرفته است. یافته­های این پژوهش در بخش توصیفی حاکی از آن است که ۵/۱۸ درصد از مردان دارای نگرش منفی نسبت به مشارکت در برنامه ­های تنظیم خانواده بوده اند و این درحالی است که ۶۴ درصد از افراد مورد مطالعه دارای نگرش میانه و ۷/۱۶ درصد از آن­ها نگرش مثبتی به مشارکت در این برنامه داشته اند و در بخش استنباطی این پژوهش نشان داده که سن مرد، شغل مرد و زن، بعد خانوار، تفاوت سنی، میزان درآمد خانواده، تحصیلات زن و مرد بر روی نگرش مردان نسبت به تنظیم خانواده تاثیر می­ گذارد.
منصوریان و خوشنویس (۱۳۸۵) تحقیقی تحت عنوان “ترجیحات جنسی زنان همسردار به رفتار باروری شهر تهران” داشته اند. هدف این تحقیق تاثیر ترجیحات جنسی زنان همسردار بر گرایش آن­ها به رفتار باروری بوده است. در این تحقیق از روش تحقیق پیمایشی، تکنیک مصاحبه حضوری و ابزار پرسشنامه استفاده شده است و داده ­ها از ۵۵۰ زن همسردار ساکن شهر تهران گردآوری شده است. یافته­های این تحقیق نشان داده که در سطح متغیرهای مربوط به خصوصیات فردی، متغیرهای سن زن و تحصیلات زن، در سطح متغیرهای جمعیت شناختی، متغیرهای تعداد کل فرزندان، مدت ازدواج، تعداد فرزندان دختر و ترکیب فرزندان دختر و ترکیب جنسی فرزندان و در سطح متغیرهای مربوط به نگرش­های ذهنی، متغیرهای ارزیابی ترکیب جنسی فرزندان بر اساس ترجیحات جنسی و تعداد فرزندان مطلوب در تبیین گرایش زنان به رفتار باروری نقش عمده­ای بر عهده دارند. تحلیل چند متغیره در الگوی رگرسیون لجستیک در سطح مجموع متغیرهای اصلی تحقیق نیز نشان داد که متغیرهای ارزیابی ترکیب جنسی فرزندان بر مبنای ترجیحات جنسی، سال­های ازدواج و محل تولد همسر در مجموع در پیش بینی گرایش زنان همسردار به رفتار باروری مشارکت دارند و در حدود ۸۴ درصد موارد وضعیت متغیر وابسته را به درستی پیش بینی می­ کنند.
عباسی شوازی و همکاران (۱۳۸۳) در تحقیقی تحت عنوان “علل انتخاب روش منقطع پیشگیری از بارداری در بین زنان سنین باروری در شهرستان رشت” در این مطالعه از دو روش کمی و کیفی در تبیین موضوع بهره گرفته شد. در بررسی کمی از داده ­های طرح تحولات باروری در ایران استفاده شد و در تحلیل داده ­ها از آزمون کای دو، آنالیز واریانس و رگرسیون لجستیک استفاده شده است؛ روش‌های کیفی در این مطالعه شامل مصاحبه عمیق و مصاحبه گروهی بود. از زنان تحت پوشش سه مرکز بهداشتی درمانی شهرستان رشت، ۲۷ زن که سابقه استفاده از روش نزدیکی منقطع را داشتند، به صورت تصادفی انتخاب و با آن­ها مصاحبه عمیق به عمل آمد. به علاوه دو مورد مصاحبه گروهی متمرکز با کارشناسان ستادی و اجرایی در شهر رشت برگزار شد. نتایج این تحقیق نشان داده که حدود ۷۰ درصد از زنان روستایی در مقابل ۵۷ درصد از زنان شهری از روش­های مدرن پیشگیری از بارداری استفاده می­کرده ­اند. آزمون آماری تفاوت معنی داری بین محل سکونت پاسخ­گویان و نوع روش پیشگیری از بارداری از روش نزدیکی منقطع را نشان داد. متغیرهای تعداد فرزندان، طول مدت ازدواج و طریقه آشنایی با روش­ها به عنوان متغیرهای مستقل معنی­دار در معادله شناخته شدند و سایر متغیرها از مدل حذف گردیدند. نتایج بررسی کیفی نیز نشان داد زوجین با بهره گرفتن از روش نزدیکی منقطع از عوارض جانبی همراه با روش­های مدرن اجتناب می­ کنند. هم­چنین استفاده گسترده از این روش را باید به ملاحظه و درک متقابل مردان از وضعیت سلامت همسرانشان نیز نسبت داد.
امین شکروی و هادن چاپمن (۱۳۸۳) در تحقیقی تحت عنوان “مطالعه عوامل موثر بر بارداری­های ناخواسته در گروهی از زنان باردار شهر تهران” این پژوهش به صورت توصیفی و مقطعی است. که با هدف تعیین و میزان و علل حاملگی­های ناخواسته و نحوه به کارگیری روش­های جلوگیری از بارداری و هم­چنین دستیابی به دلایل عدم استفاده از این روش­ها به منظور شناخت عوامل موثر بر حاملگی‌های ناخواسته و تعیین میزان نیازهای برآورده نشده که همگی در چگونگی کنترل رشد جمعیت تاثیر دارند، برنامه­ ریزی و اجرا شده است. داده ­ها از طریق پرسشنامه جمع­آوری شده است. یافته­های این تحقیق نشان داده است که از میان کل نمونه­های مورد مطالعه ۶۳ درصد سابقه استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری را دارند. و از میان پاسخگویان ۳۱ درصد حاملگی ناخواسته داشته اند و ۶۸ درصد حاملگی با برنامه قبلی داشتند. ۴۹ درصد حاملگی ناخواسته به خاطر شکست روش­های جلوگیری از بارداری اتفاق افتاده است. از میان متغیرهای دموگرافیک مورد مطالعه، نسبت حاملگی‌های بدون برنامه در زنان زیر۲۰ سال و بالای ۴۰ سال افزایش داشته و در این دو گروه رابطه ضعیفی بین سن و نوع حاملگی مشاهده شده است. از میان متغیرهای زمینه ای تنها متغیرهای تعداد فرزندان پسر و دختر با تعداد حاملگی­های قبلی رابطه معنی­دار را نشان داده است.
گشتاسبی (۱۳۸۳) در تحقیقی تحت عنوان “الگوی بکارگیری روش های پیشگیری از بارداری در مناطق شهری استان کهگیلویه و بویراحمد” روش مورد بررسی تحقیق این بوده که با توجه به درصد بالای پوشش خانوارهای تحت نظارت مراکزبهداشتی- درمانی شهری استان کهگیلویه و بویراحمد ۱۵۴۰ نفر از بانوان متاهل به روش نمونه گیری تصادفی، از فهرست زنان موجود در هر مرکز انتخاب و در زمستان ۱۳۸۳ مصاحبه حضوری شدند. و از تکنیک پرسشنامه برای جمع­آوری داده ­ها استفاده شده است. یافته­های این تحقیق نشان داده که میانگین سنی جمعیت مورد مطالعه ۲۳ سال بود. میانگین تعداد بارداری ۷/۳ بار و تعداد فرزندان ۲/۳ به دست آمد. میانگین تعداد فرزندان خانوار با سطح تحصیلات و شغل بانوان دارای ارتباط معنی­دار آماری بود. هم­چنین بین میانگین تعداد فرزندان خانوار با میانگین تعداد مطلوب فرزندان از نظر شرکت کنندگان مورد مطالعه، تفاوت معنی­دار مشاهده شد. روش­های شایع جلوگیری از بارداری مورد استفاده توسط بانوان قرص و سپس بستن لوله­های رحمی بود. در خصوص آگاهی از انواع روش­های پیشگیری از بارداری در نمونه­های مورد مطالعه، بیشترین فراوانی در مورد قرص (۹۴ درصد)، کاندوم (۴۵ درصد) و سپس بستن لوله­های رحمی بود به ترتیب (۴۰ درصد و ۱۸ درصد) در خصوص آگاهی از روش­های پیشگیری از بارداری در نمونه­های مورد مطالعه بیشترین فراوانی تعداد زنان تک فرزند در گروه سنی ۲۱-۳۰ سال و زنان دارای دو فرزند و بیشتر در گروه سنی۴۰-۲۱ سال به دست آمده است.
حاجیان (۱۳۸۲) در تحقیقی تحت عنوان “الگوی انتخاب روش­های پیشگیری از باروری و رابطه آن با سن، تعداد فرزندان و میزان تحصیلات در زنان همسردار ۱۵-۴۹ ساله در جمعیت روستای بابل” هدف از این تحقیق تعیین رابطه بین روش­های پیشگیری از باروری با سن، تعداد فرزند و میزان تحصیلات زنان می­باشد. این مطالعه بصورت توصیفی- تحلیلی و به روش مقطعی با نمونه ­ای از ۴۰۰ نفر زنان واجد شرایط برنامه تنظیم خانواده (۱۵-۴۹) ساله در جمعیت روستایی بابل در سال ۱۳۷۹ انجام گردید. اطلاعات مربوط به نوع روش پیشگیری، سن، تعداد فرزندان و سطح تحصیلات زنان از پرونده ­های موجود تنظیم خانواده در مراکز بهداشتی و درمانی استخراج گردید. یافته­های این تحقیق نشان داده که در زنان تحت پوشش برنامه تنظیم خانواده، استفاده از روش­های مطمئن پیشگیری از بارداری (قرص، آیودی، کاندوم، توبکتومی و وازکتومی) ۹/۷۱ می‌باشد. در این خصوص بین نوع روش پیشگیری از بارداری با سن مادر، تعداد فرزندان و میزان تحصیلات از نظر آماری رابطه معناداری وجود داشته است. به طوری که زنان در سنین بالای ۴۰ سال، تعداد فرزند بیشتر و بیسوادی بیشتر از روش توبکتومی و زنان در سنین پایین­تر، تعداد فرزند کمتر و تحصیلات متوسط بیشتر از قرص آیودی و کاندوم استفاده می­ کنند و زنان با تحصیلات خوب و عالی بیشتر روش منقطع و وازکتومی را انتخاب می­ کنند.
غلام حسین­زاده (۱۳۸۲) در تحقیقی تحت عنوان “بررسی تعیین­کننده­ های استفاده از وسایل جلوگیری در استان گیلان” هدف از این تحقیق بررسی تعیین­کننده­ های استفاده از وسایل جلوگیری در استان گیلان می‌باشد. این پژوهش بر اساس داده ­های DHS وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام گردیده است. تجزیه و تحلیل داده ­ها به وسیله شاخص­ های آماری توصیفی مانند توزیع فراوانی و نیز تحلیل رابطه دو متغیره و رگرسیون چند متغیره انجام گردید. یافته­های این تحقیق نشان داده است که بهترین تعیین­کننده­ های استفاده از قرص سن زن، تعداد فرزندان زنده که یک زن در طول زندگی خود به دنیا آورده است و نیز آگاهی و شناخت در مورد قرص بوده است. کاندوم به وسیله شناخت و آگاهی در ارتباط با کاندوم شناخت و آگاهی در ارتباط با آ­یودی تبیین شد. روش منقطع را دانش و آگاهی در زمینه آیودی و نیز ترجیح جنسی در ارتباط با توبکتومی و وازکتومی تعیین می­کرد بهترین تعیین ­کننده­ها استفاده از توبکتومی دانش و آگاهی در ارتباط وازکتومی، تعداد فرزندان زنده زن، سن زن در اولین ازدواج، ترجیح جنسی، تعداد حاملگی و تعداد پسران و دخترانی که با خانوار زندگی می­کردند بودند. روش وازکتومی را نیز شناخت و آگاهی در زمینه وازکتومی و تعداد فرزندان زنده تبیین کرد. آیودی توسط تعداد فرزندان و نیز شناخت و آگاهی در ارتباط با کاندوم تبیین می‌کرد. روش ریتمیک نیز توسط متغیرهای سن زن، تعداد فرزندان زنده به دنیا آمده زن و نیز آگاهی و دانش و شناخت در رابطه با آیودی تبیین می­کرد.
حاجیان (۱۳۸۲) در تحقیقی با عنوان “روند تغییرات هفت ساله در الگوی انتخاب روش­های پیشگیری از بارداری در جمعیت روستای بابل ۱۳۷۹-۱۳۷۳” این مطالعه با هدف مقایسه الگوی تغییرات هفت ساله در استفاده از روش­های پیشگیری از بارداری در جمعیت روستای بابل می­باشد. این مطالعه بر اساس اطلاعات موجود در پرونده و دفاتر تنظیم خانواده طی سال ۷۹-۱۳۷۳ و با نمونه‌ای از ۴۰۰ نفر از زنان ۴۹-۱۵ ساله واجد شرایط تنظیم خانواده در جمعیت روستایی تحت پوشش مرکز بهداشتی درمانی منطقه پایین گتاب بابل انجام گردیده است. و در کل ۲۸۰۰ پرونده طی هفت سال مورد ارزیابی قرار گرفت اطلاعات مربوط به نوع استفاده از روش­های پیشگیری از بارداری از دفاتر و پرونده ­ها استخراج گردید و با بهره گرفتن از آزمون Z و کای دو روند تغییرات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­های این تحقیق نشان داده که در طی روند هفت ساله تغییرات قابل ملاحظه وجود داشته است. توبکتومی از ۲/۲۶ درصد به ۷/۳۶ درصد افزایش معنی دار داشته و کاندوم از ۳درصد به ۵/۷ درصد و آیودی از ۵ درصد به ۵/۸ درصد افزایش داشته است. در حالی که بدون جلوگیری از ۵/۲۷ درصد در سال ۱۳۷۳ به ۷/۴ درصد در سال ۱۳۷۹ کاهش معنی­دار داشته است. ولی تغییرات معنی­دار در میزان استفاده از قرص و روش منقطع در طی هفت سال مشاهده نشده است.
علوی (۱۳۸۱) در تحقیقی تحت عنوان “دلایل عدم استفاده از روش­های مطمئن پیشگیری از بارداری در زنان استفاده کننده از روش منقطع در شهرستان آمل” به بررسی دلایل استفاده از روش‌های منقطع در بارداری پرداخته این تحقیق به روش توصیفی و بر روی ۳۷۹ زن متاهل ۴۵-۱۵ ساله ساکن شهر آمل که از روش منقطع استفاده می­کردند صورت گرفته است. نمونه گیری به صورت تصادفی و چند مرحله‌ای انجام گرفت. برای تحلیل داده ­ها از آمار توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون جهت بررسی ارتباط بعضی از متغیرها استفاده گردیده است. سن افراد تحت مطالعه ۲۸ سال و مدت استفاده از روش منقطع ۵۳ ماه بوده و حداقل از ۳ ماه قبل تا به حال از روش منقطع استفاده کرده بودند و در رابطه با عدم استفاده از روش­های مطمئن پیشگیری از بارداری شامل ترس از عوارض جانبی، مخالفت همسر، ممنوعیت پزشکی، شیردهی و بی ­تفاوتی نسبت به حامله شدن می­باشد. شایع‌ترین دلیل استفاده از روش منقطع تمایل همسر، کم عارضه بودن روش، در دسترس بودن روش و مطمئن­ترین روش نسبت به سایر روش­ها بوده است و بین متغیرهای سن، مدت ازدواج، تعداد خانوار، تعداد فرزندان و سن آخرین فرزند با طول مدت استفاده از روش منقطع، ارتباط معناداری به دست آمده است.

مرکز آموزش در سازمان:
در خصوص نحو آموزش کادرها در سازمان،میثمی این چنین روایت می کند))بعد از ظهرها روی ایوان پتو می انداختیم و کتاب می خواندیم .سئوال هایم را هم می پرسیدیم . مثلا شناخت را که می خواندم ، درباره اصول دیالکتیک از حنیف نژاد پرسیدم ((فرق ما با مارکسیست ها چیست ؟آنها اصول دیالکتیک را قبول دارند، ماهم قبول داریم . گفت : بابا اصل حرکت اصلا از ما مذهبی ها بوده است . ((هراکلیت )) هم در یونان این اصل حرکت را مطرح کرد و اصلا کاری به مارکس ندارد. این دیالکتیک مال ماست . حرکت جوهری را ملاصدرا مطرح کرده است . مارکس چه حقی دارد که این را تصاحب کند. با ناراحتی ادامه داد: اینها همه اش مال ما مذهبی هاست . ((هگل)) خودش آدمی خداپرست و مذهبی بود.ودیالکتیک را قبول داشت و قبل از مارکس ،دیالکتیک مطرح بوده است.))در زمینه آموزش های سازمان ، حنیف نژاد می گفت: ((در آموزش ها ، یک راه انبیاء داریم و یک راه بشر. روی قرآن ،نهج البلاغه،پرتوی از قرآن ،کتاب های مهندس و کتاب های آیت ا.. مطهری کار می کنیم که اینهاراه انبیاءرا نشان می دهد.)) راه بشرراه هم تقسیم بندی کرده بود. در زمینه اقتصاد ، کتاب اقتصاد به زبان ساده وجود داشت . تحلیلهای سیاسی و روش تفکر ، بر اساس دیالکتیک بود. علم را هم از کتاب های ((پلانک))می گرفتند. آثار پلانک ،اثر خوبی روی من گذاشت . یک بار از اصفهان به تهران می آمدم. داخل اتوبوس آن را می خواندم . شخصی روحانی از شورای استیفاء آیت ا.. گلپایگانی کنارمن نشسته بود. دید من مطالعه می کنم ، سر صحبت را بازکرده گفتم این آقای پلانک خیلی موحد است . با نظم واحدی که مطرح می کند ، خیلی خوب خدا را نشان می دهد. می گوید انسان قبل از علم ، ایمان به نظم مستقر ازپیش دارد.)) از آن آقا پرسیدم ((شما در آن شوراء چکار می کنید؟)) گفت ((مثلا جوانی آمده بود و می گفت که من با زنی می خواهم ازدواج کنم ، قبلا با برادرش تماس جنسی داشتم ، حالا چطور می شود؟ آن را در شورای اسفتائیه مطرح کردیم.)) وقتی شنیدم چه مسائلی آنجا مطرح است ، ایمانم به کار بچه ها بیشتر شد. عده ای جوان کاری را شروع کرده بودند که خیلی جلوتر از اینها بود. قبلا هم که با حنیف نژاد نزد آیت ا.. بهشتی رفته بودیم ، ایشان روی کتاب راه طی شده ، تاکید داشت. ما هم این کتاب را قبول داشتیم.
یک سری مطالعات ما درباره مسئله توسعه بود. درباره کشورهای در حال رشد و عقب نگه داشته شده و … کتاب می خواندیم و نقد می کردیم . سعید محسن در زمینه اقتصادی ، بیش از همه مطالعه می کرد. او می گفت : ((علت اختلاف چین و شوروی در مسائل دیپلماتیک و اصول مارکسیسم نیست . اگر شوروی بخواهد رفاهش با جامعه چین برابر شود ، باید سطح زندگی اش را ده برابر پائین بیاوردو به هیچ وجه به چنین امری راضی نیست . معلوم است جامعه مرفه با جامعه فقیر اختلاف دارند.او در این مورد با سایر بچه ها اختلاف نظر داشت . معتقد بود توسعه اقتصادی یک عمل اقتصادی نیست ، یک عمل ایدئولوژیک است.و آن هم بسیج توده هاست . بدون بسیج توده ها نمی توانیم توسعه داشته باشیم . با این دیدگاه ، تمام نظریه های اقتصادی غرب را نقد می کرد. در کتاب ((استثمار)) نظریه ای داشت که ابتکارخودش بود می گفت: استثمارنفتی،استثمارمضاعف است . کمپانی های نفتی ، علاوه بر اینکه نفت را چپاول می کنند (استثماراول) ، از طریق ارتش و پلیس ، در تضاد کارگران با سرمایه داران به کمک کارفرما آمده و کارگران را سرکوب می کنند. دردوره دکتر مصدق که نفت نبود و استثمار نفتی نداشتیم ، فشار هم روی کارگر نبود و تضاد کارگر و کارفرما ، به نفع کارگر ، حل شد. کارگرها بسیج شدندو تولید هم بالارفت؛ یعنی دکتر مصدق از دو جا کمر استثمار را شکست . این نظریه استثمارمضاعف،مختص به سعید محسن است . بعدها هم دیدم که گروه های داخل ایران به استثمارمضاعف توجهی ندارند. مثلا با کارفرما و صنایع درگیر می شوند، ولی به این استثمار نفتی بهاء نمی دهند و به دست های مرموز و ساواک و سازمانهای سرکوب و ایادی امپریالیسم و تشکیلات دربار که برای استمرار غارت نفت به وجود آمده اند، کاری ندارند، مثلا مارکسیست ها با خود شاه کار نداشتند. می گفتند که ما با سرمایه داری جنگ داریم . بعد ها تبصره ای زدند که در مبارزه با سرمایه داری باید به نقش دیکتاتوروروانشناسی او هم توجه کرد. به هر حال ، خدا سعید را رحمت کند، نظریه او برای خود من، خیلی راهنمای عمل بود. در کتاب دانشگاه مدرس سال ۵۸ هم یادی از او کرده و نظریه اش را درباره استثمار مضاعف بازکردم . خانه جمعی بلوار ، مرکز آموزش بود . از هر گوشه جامعه کسی می آمد ، خبرهایش را می گفت ، تحلیل و ریشه یابی می شد. آدم روحیه می گرفت. مثلا می گفتند: ((رژیم اصلاحات می کند، خیابان ها را عریض کند)) وقتی ریشه یابی می شد که این خط کمپرادور است ، آدم روحیه دیگری پیدا می کرد.در آنجا با هم کشتی می گفتیم. ورزش دسته جمعی داشتیم . مسعود هیچ وقت در کشتی ؛ اعتراف نمی کرد که زمین خورده است . وقتی زمین می خورد ، به شوخی می گفت ((مانور کمر را نگاه کن.)) برنامه دیگر رفتن به کوه بود. از ساعت شش صبح تا ده شب ، از دربند تا دوآب راهپیمایی داشتیم. برداشت هایی که حنیف نژاد در کوه می گفت ، چکیده وجودش بود و برای من خیلی مفید بود. او دیالکتیسین نبود ، بلکه او را چنین می یافتی که در دریای دیالکتیک افتاده و دست و پا می زند تا به ساحل نجات برسد به حقایق برتری دست یابد. یک بار از کوه آمده بودیم ، به چهارراه گلشن نزدیک خانه رسیدیم ، تا خانه پانصد متر فاصله بود، به من گفت ((لطف ا.. می دانی ، در این پنچ دوره مختلف تاریخ ، یک عامل ثابتی هست که انسان است . این انسان ، بی نهایت طلب است و در هر دوره ای ویژگی متفاوتی نداشته ، بلکه در همه دوره ها ویژگی بی نهایت طلبی اش ، ثابت بوده است.))بعد از ضربه سال ۵۴ ، این جمع بندی برای ما رهنمود بزرگی بود . کارهای ما درباره تاریخ ، بر همین اساس بود.مثلا فلسفه تاریخی که با محمود رحیم خانی کار می کردیم و مدون شد ، در سیزده مورد نارسایی و بن بست فلسفه تاریخ مارکسیسم را نشان داد. تحولات تاریخ را برای اولین بار با بی نهایت طلبی انسان تبین کرده بودیم و همه آن سیزده مورد هم جواب داده شده بود . می گفتیم: ((تاریخ را از کمون اولیه تا حال ، با انسان بی نهایت طلب ، می توان تبین کرد.))آنجایی را هم که مارکسیسم نمی توانست تبین کند ما تبین می کردیم. از موضع بالاتری به مارکسیسم نگاه می شد. حق آنها به جا آورده می شدو خودمان هم به ارزشهای برتری می رسیدیم (میثمی، ۱۳۸۱، ۳۴۰-۳۴۳)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ایدئولوژی^[۱۰]:
(از زبان فرانسه ،مرکب از ideeبه معنای تصور و اندیشه +logieبه معنای شناخت )ایدئولوژی عبارتست از فلسفه سیاسی و اجتماعی که در آن توجه به عمل به اندازه ی نظر و گاه بیش از آن اهمیت دارد. ایدئولوژی سیستمی از اندیشه ها (ایده ها) است که هم می خواهد جهان را توضیح دهد هم دگرگون کند. به عبارت دیگر ، هر ایدئولوژی طرحی آرمانی از جامعه داردکه پدید آوردن آن را از هوادارن خود خواستار است. این واژه نخستین بار در دوران انقلاب فرانسه پدید آمد و دستوت دوتراسی متفکر فرانسوی ، نخستین کسی بود که آن را به کاربرد ، و مقصود او از آن اندیشه شناسی یا دانش ایده ها بود. دانش ایده ها دانشی بود که رسالتی داشت و مقصود از آن خدمت به انسانها و حتی نجات آنان از جهل با رهاندن ذهنهای آنان از پیشداوریها و آماده کردن آنان برای پذیرش فرمانفرمایی عقل بود.دستوت دوتراسی و ((ایدئولوگ ))های پیرو او سیستمی از آموزش ملی را بنا نهادندکه به گمانشان فرانسه را به جامعه یی عقلی و علمی بدل می کرد. آموزه ی آنان ترکیبی از ایمان شدید به آزادی فرد و برنامه ریزی سنجیده ی دولتی بود و این آموزه در دوره ی ((هیئت مدیره)) (۹۹-۱۷۹۵) نظریه ی رسمی جمهوری فرانسه شد.ناپلئون نخست از دستوت دوتراسی و یارانش پشتیبانی کرد، اما زود از آنان رویگردان شد و ایدئولوژی را از جمله بدترین عناصر فکری انقلاب شمرد، کلمه را از باری ناخوشایند سرشار کرد . بدین ترتیب ، ایدئولوژی از این زمان به بعد نه تنها در زبان فرانسه بلکه در آلمانی و انگلیسی ، … نیز کلمه ای شد هم ستایش آمیز هم نکوهیده.
ایدئولوژی گاه به معنایی سنجیده و گاه به معنایی ناسنجیده به کار می رود . در معنای ناسنجیده برای هرگونه نظریه ی متوجه به عمل و یا هر کوششی برای نزدیک شدن به مسائل سیاسی در پرتو دستگاهی از ایده ها به کار می رود. اما معنای سنجیده تر آن به همان معنایی که دستوت دوتراسی ازآن در نظر داشت نزدیک است و پنج ویژگی می توان برای آن برشمرد:

1. 1. شامل نظریه ای کمابیش جامع در مورد انسان و جامعه و جهان خارج است.

1. 1. نظریه ای و برنامه ای کلی درباره ی سازمان سیاسی – اجتماعی دارد.

1. 1. رسیدن به این برنامه مبارزه ای را در بر دارد.

1. 1. نه تنها در پی انگیزش مردم در جهت هدفهای خویش ، بلکه به دنبال یافتن هواداران وفادار است و گاه ((سرسپردگی))می طلبد.

1. 1. خطاب آن به عامه مردم است اما نقش خاصی در رهبری به روشنفکران می دهد.

بر اساس این پنج ویژگی می توان سیستمهای فکری گوناگونی را ایدئولوژی نامید، از ((دانش ایده های )) دستوت دو تراسی گرفته تا پوزیتیوسم فیلسوف فرانسوی آگوست کنت و کمونیسم و انواع سوسیالیسم و فاشیسم و نازیسم و نیز برخی از صورتهای ناسیونالیسم را .
مارکس در برخی از نوشته های جوانیش، به ویژه در کتاب ایدئولوژی آلمانی، ایدئولوژی را به صورت مفهومی زشت و دشنام گونه به کار می برد که از معنای ناپلئونی آن دور نیست . مارکس در این کتاب ایدئولوژی را به معنای ((آگاهی دروغین)) به کار می برد. بدین معنا، ایدئولوژی دسته ای از باورهاست که مردم خود را با آن می فریبندو تصویری نادرست از جهان و امور در ذهن می آورند.ایدئولوژی ، به نظر مارکس ، دیدگاهی است که مردم بر طبق آن جهان را معنا می کنند و ناگزیر ربطی به واقعیت امور ندارد، بلکه هر ایدئولوژی جهان بینی است بیان کننده ی خواستها و سود های یکی از طبقات اجتماعی و به همین دلیل ربط آن با واقعیت جهان و سیر حقیقی تاریخ نسبی و مشروط به مرحله ی اجتماعی – تاریخی پدید آمدن هر ایدئولوژی است. بدین معنا ، هر طبقه ی اجتماعی در هر دوره ی تاریخی دارای ایدئولوژی یا ((جهان بینی)) خاص خویش است.البته مارکس ایدئولوژی را همواره به معنای بد به کار نبرده و گاه آن را چنان به کار می برد که گویی ایدئولوژی می تواند در بردارنده ی حقیقت نیز باشد. مارکسیستهای سده ی بیستم که معنای بد ایدئولوژی را یکسره دور انداخته ، از مارکسیسم در مقام ایدئولوژی یاد می کردند. و آن را ((ایدئولوژی طبقه کارگر)) می دانندکه به رغم ایشان در بردارنده حقایق ازلی و ابدی مربوط به انسان و تاریخ و جهان است.( آشوری ،۱۳۷۸، ۵۲-۵۴)
ایدئولوژی سازمان :ایدئولوژی در این مورد در معنایی سنجیده آن بکار رفته و همانطور که قبلا گفته شد تیم ایدئولوژی شامل نه تن از کمیته مرکزی و سه تن دیگر از فعالان سازمان بود ورهبری آن با محمد حنیف نژاد و علی میهن دوست بود.سازمان در آغاز ، ایدئولوژی ((اسلام )) را به عنوان تئوری راهنمای عمل خود ، در امر مبارزه با امپریالیسم برگزید و بنیانگذاران در توجیه این انتخاب می گویند ((یکی از مهمترین کارهای سازمان ، پرداختن به تدوین ایدئولوژی اسلام و زدودن زنگارهای قومی و طبقاتی از دامان آن است ……سازمان چه به اتکاء ایدئولوژی توحیدی خویش و چه بر مبنای جمع بندی تجربیات تاریخی به این نتیجه می رسد که ایدئولوژی اسلام و بالاخص مکتب تشیع ، جای ویژه ای در فرهنگ مردم دارا می باشد و سنتهای انقلابی و مبارزاتی تشیع ، در بسیج توده های مردم برای مبارزه می تواند نقش بارزی ایفاء کند.در عین حال برخی از متون مارکسیستی به منظور استفاده افراد از تجارب علمی و اجتماعی مورد مطالعه قرار می گرفت . روحانی و حق شناس که از فعالان سازمان بودند . ایدئولوژی مجاهدین را با صراحت و روشنی توضیح می دهند و می گویند : (( منظور اصلی ما ترکیب ارزشهای والای مذهب اسلام با اندیشه علمی مارکسیم است …. ما معتقدیم که اسلام راستین با تئوریهای تحول اجتماعی ، جبر تاریخی و نبرد طبقاتی سازگاری دارد.(نجاتی ،۱۳۸۴، ۳۹۷)سعید محسن در بند یک زندان اوین در سال ۱۳۵۰ در خصوص ایدئولوژی می گفت علت این که ما (مجاهدین ) رویکردی به مطالعه مارکسیسم داشتیم ، این بود که مارکس دو الهام از قرآن گرفته است ؛ اول اینکه مانند قرآن برای تاریخ هدف و جهتی قائل است ولی برخلاف قرآن ، این هدف و جهت را تکامل ابزار تولید می داند، در حالی که از نظر ما اولویت با تکامل انسان است . دوم این که مانند قرآن ، خطابش به توده هاست و نه قدرتمندان ، ثروتمندان و….. با این تفاوت که مارکسیست ها ، همه بشریت را جزوتوده مردم حساب نمی کردند و فقط بخشی از انسانها را که پرولتاریا نامیده می شدند، در این دسته قرار می دادند. به عبارتی ، ((بشر به ما هو بشر)) –مستقل از طبقه ای که انسانها در آن بودند- را قبول نداشتند.
محمد حنیف نژاد می گفت : مارکسیسم ، تجربه انقلاب هایی مانند انقلاب روسیه ، چین و کوباست و ما در کادر ایدئولوژی اسلامی خودمان با این تجربه ها برخورد می کنیم. علی میهن دوست (علی عقیدتی)در دادگاه گفت ما مسلمانیم اما مارکسیم را قبول داریم ، ولی حنیف نژاد نظر اورا به شکلی که در بالا اشاره شد ، اصلاح کرد.(چشم انداز ایران ،شماره ۸۰ ،۹۸-۹۹)یکی از نشریات مجاهدین ، که در اوایل انقلاب انتشار یافت ، درباره تلفیق تئوریهای اسلام با مارکسیسم نوشت ((ما به فلسفه مارکسیسم ،بخصوص در مورد الحاد می گوییم ((نه)) ولی به اندیشه اجتماعی ، بویژه تحلیلهای آن درباره فئودالیسم ،کاپیتالیسم و امپریالیسم می گوییم ((آری)).(نجاتی ، ۱۳۸۴، ۳۹۷)گرچه سازمان مجاهدین ، اسلامی بود، با تفسیر و برداشت انقلابی از اسلام ، ایدئولوژی ای را عرضه می کرد که با ایدئولوژی فدائیان مارکسیست تفاوت چندانی نداشت . از دیدگاه سازمان ، ایران زیر سلطه امپریالیسم به ویژه امپریالیسم آمریکا قرارداشت ، انقلاب سفید ، ایران را از جامعه ای فئودالی به جامعه بورژوازی کاملا وابسته به امپریالیسم غرب تبدیل کرده بودو کشور در معرض خطر امپریالیسم فرهنگی ، نظامی ، اقتصادی و سیاسی قرارگرفته بود. سازمان معتقد بود که رژیم پهلوی ، بیرون از بورژوازی کمپرادور ، پشتیبانی اجتماعی اندکی دارد و بیشتر از راه ایجاد خفقان ، ارعاب و تبلیغات حکومت می کند تنها راه از بین بردن این جو اختناق و وحشت هم ، توسل به اعمال قهرمانانه خشونت بار است.سازمان همچنین ، مدعی بود که پس از سرنگونی رژیم ، انقلابیون با پایان دادن وابستگی به غرب ، ایجاد اقتصادی غیر وابسته ، دادن آزادی بیان به توده ها ، توزیع عادلانه ثروت و خلاصه ایجاد نظام بی طبقه توحیدی دگرگونیهای اساسی به وجود خواهد آورددر واقع این نظریات چنان به عقاید سازمان فدایی نزدیک بود که رژیم سازمان مجاهدین را ((مارکسیستهای اسلامی )) می نامیدو ادعا می کرد که اسلام تنها پوششی برای پنهان کردن ویژگی مارکسیسمی آن است.سازمان مجاهدین هم پاسخ می داد که گرچه ((مارکسیسم را چونان روش پیشرفته تحلیل اجتماعی می پذیرد))، ماتریالیسم را مردود می داندو اسلام را سرچشمه الهام ، فرهنگ و ایدئولوژی خود قلمداد می کند. سازمان مجاهدین ، در جزوه پاسخ به اتهامات اخیر رژیم ، نگرش خود را به مارکسیسم و اسلام را این گونه خلاصه می کند:
((شاه از اسلام انقلابی به وحشت افتاده است . بنابراین همواره جار می زند که یک مسلمان نمی تواند انقلابی باشد. در اندیشه او فرد باید یا مسلمان باشد یا انقلابی او نمی تواند هر دو آنها باشد. اما واقعیت کاملا برعکس است . فرد یا انقلابی است و یا اینکه یک مسلمان حقیقی نیست.در سراسر قرآن هیچ مسلمانی وجود نداردکه انقلابی نباشد….رژیم تلاش می کند تا شکافی میان مسلمانان و مارکسیستها ایجاد کند.اما در نظر ما تنها یک دشمن اصلی – امپریالیسم و همکاران منطقه ای آن – وجود دارد. وقتی ساواک اعلام می کند هم مسلمانان و هم مارکسیستها را اعدام می کند وقتی شکنجه می کندهم مسلمانان و هم مارکسیستها را شکنجه می کند. نتیجتا،در شرایط کنونی، وحدتی ارگانیک میان انقلابیون مسلمان و مارکسیستها وجود دارد. حقیقتا چرا ما به مارکسیسم احترام می گذاریم؟ البته مارکسیسم و اسلام یکی نیستند. اما قطعا اسلام به مارکسیسم نزدیک تر است تا سلطنت پهلوی ، اسلام و مارکسیسم چون برضد بی عدالتی می جنگند، درسهای یکسانی می دهند. اسلام و مارکسیسم پیام مشابهی دارند چون الهام بخش شهادت مبارزه و ایثارند. کدامیک از اینها به اسلام نزدیکترند؟ویتنامی هایی که بر ضد امپریالیسم آمریکا می جنگند یا شاهی که به صیهونیسم کمک می کند؟ چون اسلام علیه ظلم و بی عدالتی می جنگد با مارکسیسم که آنهم بر ضد ظلم مبارزه می کندهمکاری خواهد کرد. آنها دشمن مشترکی دارند : امپریالیسم مرتجع.(گل محمدی ،فتاحی، ۱۳۸۹، ۶۰۷-۶۰۹)
درمورد نحوی آموزش و کار منسجم ایدئولوژی میثمی این گونه بیان می کند((حنیف نژاد خطبه ((متقین )) یا همام نهج البلاغه را برایم خواند که زندگی مرا متحول کرد . هر جایی که می رفتیم ، نهج البلاغه را باز می کردم و آنچه از این خطبه آموخته بودم ، بازگو می کردم .خطبه های نهج البلاغه را که با هم می خواندیم ، ابعاد گوناگونی داشت محمد آقا از دانش سیاسی ، تشکیلاتی ، علمی و مذهبی اش استفاده می کرد و خطبه را چنان توضیح می دادکه مفاهیم آن کاملا در آدم جا می افتاد.او بیشتر تلاش می کرد تا نفس آدم را بیدار کند و احساس مسئولیت انسان بیدار شود و به جایی برسد که خودکار و انگیزه مند شود. مثلا قرآن که می خواند ، روی هدف داری و سمت داری جهان و پدیده ها خیلی تکیه می کرد. آیه ((افحسبتم انما خلقناکم عبثا))یکی از تکیه کلام های مستمر قرآنی او بود. آیه دیگری که حنیف زیاد به آن استناد می کرد ، آیه ((ربنا و ما خلقت هذا باطلا سبحانک فقنا عذاب النار بود(آل عمران آیه ۱۹۱)او می گفت :(اگر لحظه ای فکر کنیم که این جهان ، هدف دارو سمت دار نیست ، در زباله دان تاریخ افتاده ایم و همین عذاب است . …..یادم است روز جمعه ، کتاب شناخت را به پارک شهر برده بودیم . مثل زمان دانشجویی که درسهای دانشگاه را دوره می کردیم ، از صبح تا ظهر راه می رفتیم و می خواندم قطع آن کلاسوری بود و کسی متوجه نمی شد که چاپ اللکی است . قسمت هایی را حفظ می کردم و زیر بعضی مطالب ، خط می کشیدیم.کار مدونی که سازمان انجام داده بود. خیلی مرا جذب کرد . قبلا می گفتم که باید عمل کرد و کار تئوریک فایده ای ندارد ، ولی در این چند سال آنها کار متراکم عظیمی کرده بودند. کتاب های شناخت ، راه انبیاء راه بشر، تکامل ، اقتصاد به زبان ساده ، مبارزه چیست؟ چشم انداز پرشورو مدون شده بود. روی قران و نهج البلاغه کار زیادی کرده بودند کتاب هایی درباره عمل ، درباره تضاد و سایر کتاب های انقلابی را خوانده و نقد و بررسی کرده بودند.(میثمی، ۱۳۸۱، ۳۳۱-۳۳۴)وقتی ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق را بررسی می کنیم و آن را با پنج ویژگی مربوط به نظر دوتراسی می سنجیم این نتیجه استنباط می شود که سه مولفه اولیه کاملا با ایدئولوژی سازمان سنخیت داردو می توان گفت که این ایدئولوژی نوعی ایدئولوژی اسلامی است که جهان را با مولفه های اسلامی توضیح می دهد و برنامه کلی آن رسیدن به جامعه بی طبقه توحیدی است ، برای تحقق این برنامه کلی نیاز به طرحهای مبارزاتی است که همین مسئله سبب شد تا به آموزه های مارکسیستی نگاه ویژه شود و نباید منکر شد که شبح انقلابات مارکسیستی دهه ۵۰،۶۰،۷۰ میلادی در گزینش این آموزه ها بی تاثیر نبوده است ناگفته نماند به سبب اختلاف بین مجاهدین و دیگر گروه های اسلامی و بعد از پذیرش مارکسیسم در سال ۵۴ خورشیدی توسط عده ای از اعضای کادر مرکزی سازمان واژه التقاط نیز از جانب دیگر گروه های مذهبی به ایدئولوژی سازمان نسبت داده شده و به طوری که اکنون این نکته تبدیل به کلیشه شده است .باری با نگاه به سیر حوادث تاریخی و اسناد موجود این مسئله نمود پیدا می کند که آغاز وگسترش ایده تلفیق اسلام و مارکسیم فقط وفقط مختص سازمان مجاهدین نبوده و سازمان مجاهدین خلق اولین گروهی نبود که تلاش داشت اسلام را با مارکسیسم و سوسیالیسم آشتی دهدقبل از آن جنبش سوسیالیست های خداپرست به رهبری محمد نخشب تلاش کرده بود میان مبانی اسلام و سوسیالیسم پلی بزند و خیلی بیش ازآن در جمهوری شوروی سوسیالیستی گیلان به رهبری میرزا کوچک خان و نیز در جنبش شیخ محمد خیابانی در تبریز این جمع میان اسلام و سوسیالیسم به چشم می خورد. اما باید دید که آیا قبل از اینها نیز می توان سراغ کسانی گرفت که تلاش کرده اند میان اسلام و مارکسیست جمع کند یا نه؟ برای پاسخ به این سوال می توان احتمال داد که در مرزهای جغرافیایی که میان مسلمانان و مارکسیست ها همجوار بوده است، علی القاعده باید سراغ چنین اندیشه هایی را گرفت .طبعا این مرزها ، مرز جمهوری مسلمان شوروی سابق با روسیه بوده اند که سوسیال دموکراسی روسیه در آن فعال بود و احزاب چپ تحت تاثیر مارکسیسم ، انقلاب های ۱۹۰۵و۱۹۱۷ را برپا کردند. این نقاط شامل داغستان ، قفقاز،کریمه و ولگا (که مهاجران تاتار مسلمان در آنجا حضور داشتند)و همچنین جمهوری های آسیای میانه یعنی ترکستان بزرگ می شد.بعد از آنکه تزارها این مناطق را از چنگ ایران و بعضا عثمانی به در آوردند، تلاش شدیدی در جهت روسی نمودن این مناطق به عمل آوردند و طبعا با واکنشهایی رو به رو شدن که شبیه واکنش های ملل استعمار شد،در مقابل استعمارگران بود. مثلا جنبش باسمه چی ها که ابتدا در خیوه و بخارا شکل گرفت و بعدا به سایر مناطق مسلمان نشین تسری یافت و به شدت سرکوب شد،بعد از انقلاب اکتبر که بلشویک ها حق ملل را در تعیین سرنوشت خویش به رسمیت شناختند در میان مسلمانان چند گرایش به وجود آمد. گروهی به این حرف بلشویک ها اعتنایی نکردندو آن را فربیی بیش ندانستندو ادعا کردند که دولت شوروی ماهیتا با رومانوف ها تفاوتی ندارد وهمان مرام باسمه چی ها را در پیش گرفتند و حتی در بعضی موارد با ارتش دنه کین که آخرین تلاش ها را برای حفظ تزاریسم می کرد هم داستان شدند اما ارتش سرخ به زودی آنها را سرکوب کرد و این جنبش از میان رفت .
گرایش دوم که حرف حکام جدید شوروی را باور کرده بود و تصور می کرد که آنان حق ملت های ساکن شوروی را به رسمیت می شناسد تلاش کرد احزاب و دولت های ملی خود را تشکیل دهد. مثلا نریمان اف اولین ریئس جمهور آذربایجان که ضمنا رهبر حزب مساوات نیز بود تا حدود سال ۱۹۲۲ این جمهوری را اداره کرد.همچنین در ارمنستان داشناک ها دولت ملی خود را تشکیل دادند و تصور می کردند که در داخل شوروی بزرگ ، نوعی فدرالیسم و استقبال از وجود کشورهای مشترک المنافع امکان خواهد داشت اما با قدرت گیری دولت مرکزی ، این دولت های ملی به شدت سرکوب و در داخل شوروی ادغام شدند و ساواتیت ها و داشناک ها به عنوان ضد انقلاب مورد پیگرد قرار گرفتند.
در کنار این دو گرایش قبلی ، ما شاهد پیدایش روشنفکرانی مذهبی هستیم که دولت تزاری را همچون استعمارگران می پنداشتند و برای رهایی از استعمار آن به دعوت بلشویک ها لبیک گفتند و نوعی کمونیسم اسلامی یا ناسیونالیسم کمونیستی را در مناطق خود برقرار کردند، یعنی به عنوان شاخه مسلمان حزب کمونیست شوروی اجازه یافتند که در بخشی از مناطق ،فعالیت کنند و این وضعیت تناقض آلود را به گونه ای تئوریزه کردندکه ضمن آنکه مسلمانند بلشویک هم باشندو می توان گفت مارکسیسم اسلامی از همین جا نشات می گیرد.مهمترین فرد شاخص که این نوع مارکسیسم اسلامی را تئوریزه کرد از مسلمانان تاتاری بود که کسی قبلا اجدادش از سوی تزار به شبه جزیره کریمه واقع در اوکراین کنونی کوچ داده شده بودند. نام وی میر سعید سلطان گالیف (قلی اف ) بود. قلی اف ابتدا در مکتب خانه پدرش که معلم علوم دینی بود درس خواند و قرآن و علوم شریعت را آموخت . اما بعدها در بزرگ سالی به غازان رفت و در آنجا ارتباط گسترده ای با گروه های مختلف سوسیال دمکرات و ((اس آر))^[۱۱] ها برقرارکرد و با اندیشه های سوسیالیست ها آشنا شد و سپس به باکو برگشت . در آن موقع که حدود جنگ اول جهانی بود. باکو موزاییکی از اقوام مختلف بود گرجی ، ایرانی،تاتار،ارمنی،آذری،روس و غیره به خاطر کارگری در شرکت نفت در آنجا ساکن بودند. گالیف در آنجا به عنوان روزنامه نگار شروع به کار کرد تا اینکه انقلاب اکتبر به ثمر رسید و به دستور لنین ، جنگ با تزار به جای جنگ با آلمان ها در دستور کار قرار گرفت و به این ترتیب عملا باعث شد که بخش هایی از روسیه به دست آلمان ها فتح شود برای لنین مهم این بود که ابتدا پایه های کمونیسم را در روسیه محکم نماید لذا به تروتسکی دستور داد که با آلمان ها به پای میز مذاکره برای صلح بنشیند. سپس مساله اصلی برای وی جنگ با بقایای ارتش تزاری بود که با رهبری دنی کین و کل چاک تقریبا جنگ داخلی را به شوروی تحمیل کرده بودند.لذا می خواست در این مبارزه ملل مسلمان شرق را به همراه داشته باشد. از این رو ، با برگزاری اولین کنگره ملل مسلمان همه روسیه در مسکو در سال ۱۹۱۷ تلاش کرد نشان دهد که حق ملل و اقوام را به رسمیت می شناسد و به آنها خود مختاری خواهد داد. و فردی به نام ملا محمد وحیدف را که یک روحانی بلشویک ای شده بود کمیسر امور مسلمین داخل روسیه و سیبری کرد قلی اف نیز با وحیدف شروع به همکاری کرد . منتها بعد از آنکه مشکلات بلشویک ها حل شد. و ارتش دنی کین و کل چاک شکست خوردندو نیز منشویک ها و اس آرها تارو مار شدند ، در همان زمان که لنین زنده بود، مبارزه با مذهب و حق ملل برای تعیین سرنوشت خویش آغاز شد و عده زیادی از روشنفکران که تا آن زمان متحد بلشویک ها بودند و عضو حزب به شمار می رفتند از حزب اخراج شدند. در سال ۱۹۲۳ گالیف به انحراف از موازین حزب متهم شده وبه عنوان فردی پان ترکیست و پان اسلامیست از حزب اخراج شد بعد از مرگ لنین در سال ۱۹۲۴و قدرت گیری استالین ، سرکوب و شدت عمل فزونی گرفت . گالیف در سال ۱۹۴۰ با اینکه فعالیت مخالف دولت نداشت توسط ان.کی.وی.دی^[۱۲] سلف کا.گ.ب^[۱۳] دستگیر و اعدام شد البته در سال ۱۹۹۰ یعنی یک سال قبل از فروپاشی حزب کمونیست شوروی، از وی اعاده حیثیت شد.
گالیوفیسم :امروزه به مجموعه ای از ایده هایی که سلطان گالیوف پروراند گفته می شوندیعنی نوعی مکتب کمونیسم محلی اسلامی.

1. 1. اومعتقد بود برای مبارزه با تزاریسم در مناطق مسلمان نشین باید احزاب اسلامی – کمونیستی به وجود بیایندکه خصلتی محلی داشته باشندیعنی ملی ،دینی،سوسیالیستی باشند. این احزاب از یک طرف در مقابل شهرهای متروپل مانند مسکو و سن پیترزبورگ خصلتی ملی و محلی دارند،ثانیا مسلمان هستند، یعنی سبک زندگی مسلمانان را دارند ، ثالثا، چون کارگری یا دهقانی هستند خصلتی پرولتری و لذا سوسیالیستی دارند.

1. 1. گالیف توصیه می کرد باید آموزه های اسلام و سوسیالیسم را با یکدیگر ادغام کرد وقرائتی مارکسیستی از اسلام به دست داد تا برای مردم قابل هضم باشد و مدعی بود که خود اسلام نیز این قابلیت را دارد که به چنین قرائتی تن در دهد.

1. 1. این انطباق مارکسیم در اسلام باید منجر به تشکیل یک حزب مخصوص شود که بتواند توده های مسلمان را سازماندهی کنند این حزب بخشی از جنبش کمونیستی تمام روسیه است. اما باید به صورت مستقل از حزب بلشویک عمل بکند و رهبری آن از درون مسلمانان انتخاب شود و مرزهای خود را با بلشویک ها مراعات کند. وی حتی بعد از انقلاب اکتبر نیز معتقد بود که حزب کمونیست شوروی چند متروپل دارد و حزب سوسیالیست محلی مسلمانان نباید در آن ادغام شود تا بتواند در مورد پیگیری مطالبات ملی و حقوق مسلمانان بهتر عمل کند.( حجاریان ، مهرنامه شماره ۲۰ ،۱۳۴-۱۳۵)

۵-۲- سازماندهی و تشکیلات:
سازمان در اولین جمع بندی خود راجع به شرایط سیاسی جامعه و ارزیابی از عملکرد سازمان ها و احزاب آن روز ، به این نتیجه رسید که در شرایط فعلی ، بدون یک تشکیلات قوی و منسجم ، منضبط ، متمرکز و در عین حال مخفی نمی توان مبارزات توده ها را علیه رژیم پهلوی و امپریالیسم رهبری نمود و آن را به پیروزی رسانید.سازمان بر این عقیده بود که شکل هر موسسه ای در ارتباط تنگاتنگ با مضمون و محتوای فعالیت آن توسعه می باشد و این مضمون و محتوای فعالیت توسعه است که شکل آن موسسه را نیز تعیین می کند(به نقل از گفته های لنین)سازمان از همان ابتدا روی مخفی بودن تشکیلات و رعایت اصول و ضوابط امنیتی شدیدا تکیه داشت و علاوه بر آن ، معتقد بود که تا زمان شروع عملیات نظامی سازمان ، ساواک به هیچ وجه نباید از وجود سازمان اطلاع یابد، چرا که هرگونه آگاهی و اطلاع از وجود چنین تشکیلاتی ، موجب هشیاری پلیس گردیده ، با پیگیری و ردیابی گسترده ، قادر خواهد بود، آن را کشف و نابود سازد.سازمان در رابطه با مخفی بودن تشکیلات و فعالیت آن ، یک رشته نکات و مسائل امنیتی را با استفاده تجربیات مدرن و غیر مدرن ایرانی و غیر ایرانی مورد توجه قرار داده و خود بدان پایبند می دانست.سازمان علاوه بر رعایت اصول و ضوابط امنیتی ، خود را مقید به رعایت یک رشته اصول تشکیلاتی می دانست که به نوبه ی خود در حفظ و استحکام تشکیلات نقش اساسی داشتند. اصول تشکیلاتی مورد توجه سازمان در اساس همان اصول و ضوابطی بود که احزاب و گروه های چپ و از جمله حزب کمونیست چین و رهبری آن مائو، آنها را مورد توجه و تاکید قرار می دادند که اهم آنها به قرار زیر بود:

1. 1. اصل سانترالیسم دموکراتیک یا مرکزیت دموکراتیک ؛ به مفهوم تبعیت از رهبری سازمان و فرامین آن در سطوح مختلف تشکیلات ، تبعیت اقلیت از اکثریت ، مسئولیت فردی کلیه ی افراد سازمان در قبال وظیفه محوله ، شیوه ی رهبری جمعی در تصمیم گیری ها و حق اظهار نظر و انتقاد برای کلیه ی افراد سازمان.(روحانی، ۱۳۹۰، ۶۱)

در این خصوص میثمی این گونه از خاطرات اش نقل می کند((روزی از قله توچال از سمت جاده امامزاده داود و طرف سولقان بر می گشتیم ، محمد آقا گفت : وقتی کاری باشد ، ما به کسی نمی گوییم این کار را بکن . به بچه ها می گوییم چنین کاری هست ، توضیح می دهیم تا ببینیم چه کسی داوطلب می شود.))می گفت : ((این یک حالت مرکزیت دمکراتیک است که از سویی صد درصد مرکزیت است و مرکزیت عمل صالح را پیدا می کند و از سویی دیگر ، صددرصد دموکراتیک است . داوطلبی که می خواهد این عمل را انجام دهد، با تمام وجودش انجام می دهد. این یکی از شیوه های تشکیلاتی حنیف نژاد بود که ماهم بعدها پیرامون این شیوه ، خیلی کار کردیم.(میثمی، ۱۳۸۱، ۳۴۳)

1. 1. اصل انتقاد و انتقاد از خود ؛ که این اصل خود به یک معنی جزء لاینفک اصل اول می باشد و مفهوم آن عبارت از این است که هر فرد سازمان در عین حال که باید اعمال و رفتار خود را مورد برخورد و انتقاد قرار داده و به نفع آن بپردازد ، حق دارد که سازمان و هر فرد آن در هر سطح و موضعی که باشد ، مورد انتقاد قراردهد و خواستار پاسخگویی به انتقاد خود باشد و در چنین حالتی سازمان و یا آن فرد ، وظیفه دارند پاسخگوی انتقاد وی باشند.

1. 1. شیوه ی اتخاذ تصمیم در سازمان؛به این شکل که درباره مسائل مهمی چون تعیین خط مشی سیاسی و نظایر آن ، در کلیه حوزه های این بحث در دستور قرار می گرفت و رهبری سازمان با در نظر گرفتن افراد سازمان ، به جمع بندی و تعیین خط مشی و … می پرداخت . لیکن درباره ی مسائل به اصطلاح روزمره ی رهبری سازمان راسا تصمیم گیری نموده و خواستار اجرای آنها از سوی کلیه ی اعضای سازمان می گردید.

تصمیم گیری در حوزه ها مربوط به مسئول می شد و اعضای حوزه در عین حال که نظر می دادند ، این نظر جنبه ی مشورتی داشت و در صورت مخالفت مسئول با آن ، قابل پیاده شدن نبود.
سازمان هیچ گاه در دوره ی ۱۳۴۴- ۱۳۵۰ و نه پس از آن ، دارای اساسنامه ی مدون و روی تهیه ی آن نیز اصرار و تاکید خاصی وجود نداشت. درباره شیوه ی سازماندهی و چارت تشکیلاتی نیز باید بگوییم که تا سال ۱۳۴۷ به هیچ وجه گروه و یا گروه های کار تخصصی اعم از ایدئولوژیک ، سیاسی، نظامی ، فنی و …. در سازمان چه در سطح مرکزی و چه پائین تر از آن وجود نداشت و از همین سال بود که به تدریج و در ابتدا گروه ایدئولوژی و سپس گروه های سیاسی ، اطلاعات ، کارگری ، روحانیت و بازار و بعدها گروه های آموزش نظامی و تهیه و کاربرد مواد منفجره ، تدارکات ، الکترونیک و …به وجود آمد.
گروه ایدئولوژیک در سال ۱۳۴۷ با رهبری محمد حنیف نژاد به وجود آمد.گروه سیاسی در سال ۱۳۴۸ و جهت تدوین مقالات و تحلیل های سیاسی به وجود آمدکه سعید محسن در راس آن قرار داشت . گروه اطلاعات در اواخرسال ۱۳۴۸ و ابتدا با مسئولیت علی اصغر بدیع زادگان و پس از مسافرت وی به خارج تحت مسئولیت محمود عسگری زاده به وجود آمد.این گروه به خصوص در مراحل نهایی موفق شد اطلاعات بسیار زیادی از افراد و تاسیسات عمده ی رژیم را جمع آوری نماید. این اطلاعات علاوه بر جنبه های سیاسی و افشاگرانه ، بیش از همه از نظر شناسایی هدف های مورد نظری که سازمان در آینده ی نزدیک قصد داشت به آنها ضربه بزند، اهمیت داشت حتی همان مقدار عملیات عمده ای را که سازمان پس از ضربه ی ۱۳۵۰ بدان اقدام کرد، در سایه پهن اطلاعات صورت گرفت . گروه کارگری در سال ۱۳۴۸ و با مسئولیت یکی از افراد مرکزیت (گروه ناصر صادق) به وجود آمد. این گروه وظیفه داشت با کارگران کارخانجات تماس گرفته و با کار آموزشی روی آنها ، به تدریج آنها را به سمت جذب نموده و به کمک آنها دست به فعالیت سیاسی گسترده در سطح کارخانجات بزند. این گروه در مجموع فعالیت چشمگیری نداشت به جزء تعداد بسیار معدودی از کارگران را جذب کرد.
گروه روحانیت و بازار که خود محمد حنیف نژاد در راس آن قرار داشت ، در سال ۱۳۴۸ به وجود آمد و وظیفه داشت که با روحانیون و بازاری ها ی مبارزه ارتباط برقرار کند تا از یک سو آنان را به سمت سازمان و خط مشی آن جذب نموده و از سوی دیگر از نفوذ کلام و امکانات آنها در جامعه ، در جهت مصالح سازمان سود جوید. هر حوزه که به عنوان واحد تشکیلاتی به حساب می آمد، شامل سه چهار نفر عضو بود که یکی از اعضای حوزه های بالاتر مسئولیت آن را به عهده داشت. از بالا به پائین در تشکیلات و در تکامل یافته ترین شکل آن ، این ارگان های قابل مشاهده بود:مرکزیت،حوزه کادرها و مسولان درجه ۲،حوزه کادرهای درجه ۳،حوزه اعضای ساده.
میزان اعضای سازمان در سال ۱۳۴۷،حدود صد نفر و در سال ۱۳۴۸ ، حدود دویست نفر بوده است که بدون تردید طی سالهای ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰ نیز به این میزان افزوده شده است.
مرکزیت سازمان ابتدا و تا حدود یک سال ، مرکب از سه نفر به نام های محمد حنیف نژاد،سعید محسن و عبدالرضا نیک بین(عبدی) بود، پس ازآن علی اصغر بدیع زادگان به عنوان عضو مرکزیت به این سه نفر پیوست .در سال ۱۳۴۷ ، عبدی از سازمان کناره گرفت و از آن موقع ، مرکزیت محدود به سه نفر بقیه شد.در سال ۱۳۴۸ به تدریج بر تعداد اعضای مرکزیت افزوده شد و افراد زیر نیز به عضویت مرکزیت در آمدند:علی باکری، بهمن بازرگانی،حسین روحانی،علی میهن دوست،محمود عسگری زاده، ناصر صادق و نصرا.. اسماعیل زاده
علی اصغر بدیع زادگان ، علی باکری ،حسین روحانی و نصرا.. اسماعیل زاده در طول سال ۱۳۴۹ و در رابطه با مسئولیت های خارج از کشور از ایران خارج شدند و مرکزیت داخل تا اوایل سال ۱۳۵۰ محدود به بقیه ی افراد شد: لذا اوایل سال ۱۳۵۰ به تدریج علی اصغر بدیع زادگان ، علی باکری،نصرا..اسماعلی به ایران مراجعت کردند و دو نفر اول موضع مرکزی خود را حفظ نمودند و نفر سوم از آن خارج شد.در بهار سال ۱۳۵۰ ، چهار نفر دیگر به نام های زیر به مرکزیت راه پیدا کردند: رضا رضایی،محمد بازرگانی،مسعود رجوی و کریم تسلیمی. نفر آخرپس از مدت کوتاهی به دلیل موضع انفعالی اش از مرکزیت کنار گذاشته شد و به این ترتیب ، در آستانه ی ضربه اول شهریور ، مرکزیت سازمان مرکب از ده نفر و شامل عناصر زیر شد: محمد حنیف نژاد، سعید محسن،علی باکری،بهمن بازرگانی،علی میهن دوست، محمود عسکریزاده، ناصر صادق،رضا رضایی،محمد بازرگانی و مسعود رجوی.
سازمان به دنبال تشکیل و بنیان گذاری اش به جز در تهران ، در تبریز و شیراز نیز به دلیل حضور برخی از عناصر هوادارسازمان ، شروع به فعالیت نمود و به تدریج در این نقاط رشد و گستردگی نسبتا زیادی حاصل کرد. تا سال ۱۳۵۰ سازمان به جز در شیراز و تیریز که در سطح کمیته ی سازمانی فعالیت داشتند و تا حدودی در مشهد ،در هیچ جای دیگر ایران فعالیت تشکیلاتی نداشت. (روحانی ،۱۳۹۰، ۵۹-۶۵)
استراتژی:
در پائیز سال ۴۶ و در پی تدوین شمار قابل توجهی مطالب ، نظر خواهی عمومی در سازمان صورت گرفت . جمع بندی و نتایج آن نظر خواهی که در واقع آغاز((مرحله دوم)) در حیات سازمان بود به صورت زیر خلاصه می شود:
الف ) تشکیل گروه ایدئولوژی، به منظور تدوین متون اعتقادی برای آموزش کادرها.
ب) تشکیل گروه روستایی ، به منظور شناسایی روستاهای ایران ، مشخص کردن بافت اقتصادی – اجتماعی روستاها و زمینه های سیاسی –مبارزاتی آنجا.

^ns66/1

^ns66/214482

خطا

۱۶

۱۶/۳۷۰۸۸

۸۶/۸۶۴۲۵

۶۷/۳۲۶۸۷۳

ضریب تغییرات

۱۳/۶

۳۴/۱۲

۰۷/۲۶

* و ** به ترتیب معنی‌داری در سطح احتمال پنج و یک درصد، ns: غیرمعنی‌دار و اعداد داخل جدول میانگین مربعات می‌باشند.
شکل ۴-۱۳- مقایسه محتوای قند محلول ساقه در سه رقم گلرنگ (کوسه، گلدشت و صفه)، در ۷۹ روز پس
از کاشت
فصل پنجم
نتیجه‌گیری کلی و پیشنهادها
نتایج این آزمایش نشان داد که صفاتی نظیر سرعت رشد محصول، عملکرد بیولوژیک، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن دانه، عملکرد دانه در بوته، محتوای روغن دانه و محتوای قند محلول ساقه تحت تاثیر رقم قرار گرفت. رقم محلی اصفهان (کوسه) از لحاظ سایر صفات مورد بررسی نسبت به دو رقم دیگر برتری داشت. در رقم کوسه بالا بودن اجزای عملکرد نظیر تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن دانه منجر به افزایش عملکرد در تک بوته شد و چون عملکرد این رقم بالا بود شاخص برداشت این رقم نیز بالاتر از دو رقم دیگر شد. رقم صفه و گلدشت اگر چه دارای محتوای قند محلول بیشتری نسبت به رقم کوسه بودند اما عملکرد کمتری داشتند که این امر به دلیل محدودیت مخزن این دو رقم است یعنی رقم کوسه چون محدودیت مخزن ندارد مواد پرورده تولید شده را صرف افزایش عملکرد می‌کند اما دو رقم دیگر به دلیل داشتن مخزن محدود مواد تولیدی را در ساقه ذخیره می‌کنند و همین امر منجر به افزایش قندهای محلول در ساقه می‌شود. حذف برگ از قسمت‌های پایین ساقه اصلی اثرات معنی‌داری بر صفات مورد بررسی نداشت و به نظر می‌رسد که برگهای بالای ساقه اصلی و برگهای موجود بر روی شاخه‌های فرعی به ویژه برگهایی که نزدیک به طبق هستند، نقش بیشتری در عملکرد و سایر اجزای عملکرد دارند. بنابراین بایستی در هر منطقه رقمی سازگار با شرایط آب و هوایی آن منطقه و دارای عملکرد قابل قبول انتخاب کرد و از کاشت ارقامی که دارای محدودیت مخزن هستند اجتناب کرد زیرا این ارقام با وجود تولید مواد پرورده کافی به دلیل محدودیت مخزن دارای عملکرد پایین‌تری نسبت به سایر ارقام هستند و با انجام کارهای به‌زراعی مثل استفاده از کودهای آلی و رعایت تاریخ کاشت دوام برگهای بالای گیاه را افزایش داده و از ایجاد خسارت در اثر آفات و بیماری‌ها به برگهای بالایی گیاه که نقش مهمی در عملکرد دارند جلوگیری کرد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

با توجه به این موضوع پیشنهاد می‌شود که:
بررسی سایر ارقام گلرنگ از نظر توان انتقال مواد پرورده از منبع به مخزن.
۲- اعمال تیمار حذف برگ در زمان های دیگر نیز انجام شود.
۳- بررسی حذف برگهای شاخه‌های فرعی.
۴- مقایسه میزان و یا درصد حذف برگها.
۵- استفاده از تیمارهای دیگری نظیر محلول‌پاشی عناصر، همزمان با حذف برگها برای افزایش قدرت منبع.
پیوست‌ها
پیوست ۱- مقایسه میانگین سرعت رشد محصول گلرنگ تحت اثر رقم و حذف برگ در چهار زمان متفاوت

رقم

۲۲ تا ۳۲ روز پس از کاشت

۳۸ تا ۴۸ روز پس از کاشت

۵۱ تا ۶۱ روز پس از کاشت

۸۵ تا ۹۵ روز پس از کاست

کوسه

^a62/2

^b34/16

^a06/23

^a02/10

-Tambunan.t, Promoting Small and Medium Enterprises with Downsizing Approach: A Policy Experience from Indonesia, Journal of Small
-Tambunan.t, Promoting Small and Medium Enterprises with Downsizing Approach: A Policy Experience from Indonesia, Journal of Small Business Management, 43(2), pp. 138–۱۵۴, ۲۰۰۵٫
-TANNING EXTRACT PRODUCERS FEDRATION,( 1975) ASURVEY OF MODERN VEGETABLE TANNAGE, HANBUY, TOMSETT Co. Ltd.
-thompson,john,lead with vision,Thompson press,1997,p.11
Vesper, K.H. (Eds), Encyclopedia Entrepreneurship, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ,
Vol. 47 No. 1.
-Woldie, A. and Adersua, A. (2004), “Female entrepreneurs in a transitional economy: business women in Nigeria”, International Journal of Social Economics, Vol. 31, pp. 78-93.
-Wolf, C. (2004), “China’s rising unemployment challenge”, Asian Wall Street Journal, July, available at: www.rand.org/commentary/070404AWSJ.html (accessed December 8, 2009).
-Wong, M.F. and Wong, M.P. (2002), “Workplace stress: causes, consequences, and why it concerns managers”, Akauzitan Nasronal, Vol. 11, pp. 24-8.
www.chinadaily.com.cn/bizchina/2008-02/09/content_6446161.htm (accessed December 8,
-www.dralavi.ir
-Yoji Akao, QFD: Past, Present, and future, International Symposium on QFD’ ۹۷-Linkoping, Asahi University
-Yueh, L. (2007), “China’s entrepreneurs”, Discussion Paper Series, Department of Economics, Pembroke College, University of Oxford, Oxford, March.
-Yusuf, A. (1995), “Critical success factors for small business: perceptions of South Pacific entrepreneurs”, Journal of Small Business Management, Vol. 33 No. 2, pp. 68-74.

ضمایم

ضمایم
بسمه تعالی
استاد ارجمند و صاحب نظر محترم:
با عرض سلام و احترام:
همچنانکه استحضار دارید زیر ساختهای اقتصادی کشور بر مبنای تولید بوده و چرم نیز یکی از محصولات تولیدی است که نقش اساسی در اقتصاد جامعه دارد. از طریق توسعه زیر ساخت ها می توان نقش آنرا بر اقتصاد جامعه افزون تر نمود. اگر محصول چرم در کشورمان با استاندارد های لازم قابل انطباق باشد می تواند جایگاه خود را در جهان پیدا کند و جزء چند کشور مطرح در صنعت چرم دنیا باشد و برای تحقق این امر ضرورت بازنگری و ارائه مدلی مناسب احساس می شود. لذا در این راستا پایان نامه دوره عالی آزاد تخصصی DBA (همسطح دکتری) مدیریت استراتژیک اینجانب با موضوع ” ارائه مدل مطلوب توسعه زیر ساخت های صنعت چرم” در حال تدوین است و در این مدل مولفه هایی شامل نیروی انسانی داخلی و خارجی، حمایت، تکنولوژی، قوانین، مراودات تجاری، نوآوری و عملکرد ذکر شده و برای هر مولفه شاخص هایی ارائه شده است. خواهشمند است برای استفاده از نظرات ارزنده جنابعالی، پرسشنامه ای را که در این زمینه تنظیم گردیده است را با توجه به دستورالعمل پرسشنامه تکمیل نمایید. قبلا از دقت نظر و همکاری جنابعالی صمیمانه سپاسگزارم.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با احترام مجدد:
محمد دباغی صدر

نیروی انسانی داخلی

عواملی که می تواند در جهت توانمندسازی نیروی انسانی درون سازمان مورد توجه گیرد تا سازمان را به نقطه عطف و بهبود برساند.

نیروی انسانی خارجی

عواملی که می تواند در جهت توانمندسازی نیروی انسانی برون سازمان مورد توجه گیرد تا سازمان را به نقطه عطف و بهبود برساند.

حمایت

نشان دهنده میزان حمایت و پشتیبانی ذی نفعان(داخلی و خارجی) از صنایع چرم می باشد که تاثیر گذار بر توسعه صنعت چرم خواهند بود.

تکنولوژی

وجود عوامل تکنولوژیکی که در زیر ساخت های توسعه صنعت چرم تاثیر گذار است.

قوانین

نشان دهنده وجود هر نوع قوانین، بخشنامه ها یا مقررات نوشته شده و یا نوشته نشده ای است که می تواند در توسعه صنعت چرم ایفای نقش نمایند.