علاوه بر این که در ادوار پنجگانه مذکور به غیر از دوره سوم تعدادی از شخصیتها و اعضای جامعه روحانیت در مجلس شورای اسلامی در امر اثرگذاری و جهتدهی به موضعگیریها و مصوبات مجلس ایفای نقش کردهاند، در طی این مدت اکثریت کرسیهای مجلس نیز در اختیار عناصر غیرروحانی همفکر و همسو با جامعه روحانیت قرار داشت. با این وجود، در طی این مدت هیچ فراکسیون و یا گروه فشار پارلمانی از سوی آنها تشکیل نگردید اما در عمل به دلیل در اختیار گرفتن جناح اکثریت مجلس از سوی این تشکل روحانی، میزان و گسترده نفوذ آنها در قوه مجریه در مقایسه با سایر تشکلهای سیاسی روحانی و غیرروحانی در مرتبه بالایی از اثربخشی بوده است.
در نتیجه انتخابات ششمین دوره مجلس شورای اسلامی که در ۲۹/۱۱/۱۳۷۸ و بعد از دوم خرداد ۱۳۷۶ صورت پذیرفت، به دلیل تغییر و تحول صورت گرفته در گروههای سیاسی مرجع در نزد مردم و عدم موفقیت نسبی کاندیداهای معرفی و حمایت شده از سوی جامعه روحانیت و تشکلهای همسو با آن، میزان و سطح نفوذ این تشکل در قوه مقننه به یکباره کاهش چشمگیر یافت. از مجموع لیست ۳۰ نفره کاندیداهای معرفی شده از سوی جامعه روحانیت مبارز و ائتلاف گروههای پیرو خط امام و رهبری، تنها ۲ نفر از آنها یعنی آقایان هاشمی رفسنجانی و دکتر حداد عادل آن هم در ردیف بیستم به بالا، آرای لازم را برای ورود به مجلس کسب نمودند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
از همفکران و همسویان با جامعه روحانیت مبارز که در قالب ائتلاف گروههای پیرو خط امام و رهبری در سطح کشور در انتخابات دوره ششم شرکت کرده بودند، تقریبا ۱۳ کرسی نمایندگی مجلس از آن آنها شد و شخصیت برجسته و طراز اول جامعه روحانیت مبارز یعنی آیتالله هاشمی رفسنجانی نیز تحت فضای تبلیغاتی که از سوی جبهه دوم خرداد در جریان بود، با اعلام انصراف خود در عمل بر کاهش نفوذ جامعه روحانیت مبارز در قوه مقننه، مهر تأیید زد.
۵- قوه قضائیه
از جمع اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز در دهه اول انقلاب شهید مظلوم آیتالله دکتر بهشتی با حکم رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا زمان شهادتش در هفتم تیرماه ۱۳۶۰ در مقام ریاست دیوان عالی کشور در قوه قضائیه مشغول انجام خدمت بود. البته طی همان دهه، ریاست شورای عالی قضایی که در حکم ریاست قوه قضائیه هم بود، به عهده آیتالله موسوی اردبیلی نهاده شد که در آن هنگام در جمع اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت حضور داشت(فوزی: ۴۴۳).
در ابتدای دهه دوم انقلاب در سال ۱۳۶۸، پس از رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی و بعد از آنکه بر اثر بازنگری صورت پذیرفته در قانون اساسی جمهوری اسلامی، اختیارات شورای عالی قضایی به رئیس قوه قضائیه واگذار شد، آیتالله محمد یزدی یکی از اعضای جامعه روحانیت مبارز و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با حکم حضرت آیتالله خامنهای رهبر معظم انقلاب به مدت پنج سال در جایگاه ریاست این قوه منصوب شد. پس از اتمام دوره پنج سال اول، با تمدید حکم ایشان از سوی مقام معظم رهبری به مدت پنج سال دیگر، آیتالله یزدی به مدت ۱۰ سال در رأی قوه قضائیه به فعالیت پرداخت. در طی ده سالی که آیتالله یزدی ریاست قوه قضائیه را عهدهدار بود، برخی از کارکنان و کارشناسان قضایی و قضات این قوه از همفکران و همسویان با جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پذیرش و استخدام گردیدند که بعد از انتصاب آیتالله شاهرودی به جای آیتالله یزدی نیز همچنان این افراد در این قوه مشغول انجام خدمت میباشند. در دوره هاشمی شاهرودی نیز به رغم تأکیدات فراوان ریاست محترم قوه قضائیه (آیتالله شاهرودی) مبنی بر فراجناحی بودن این قوه، وجود نیروهای همفکر با جامعه روحانیت که در زمان آیتالله یزدی جذب بدنه قوه قضائیه گردیدهاند، همچنان نفود جامعه روحانیت در این قوه را حفظ کرده است. در مجموع اگر بخواهیم به صورت تطبیقی و مقایسهای میزان و سطح حضور جامعه روحانیت در قوه قضائیه را با سایر تشکلهای روحانی و غیرروحانی از ابتدای انقلاب تاکنون مشخص نماییم، سطح نفوذ جامعه روحانیت مبارز در مرتبه بالاتر و برتری قرار دارد (سلیمی بنی؛ مظفری، ۱۳۸۸ : ۱۸۵).
۶- مجمع تشخیص مصلحت نظام
از زمان شکلگیری مجمع تشخیص مصلحت نظام، همواره تعدادی از شخصیتهای جامعه روحانیت در جمع اعضا و مسئولین مجمع تشخیص مصلحت به ایفای نقش پرداختهاند.
آیتالله یزدی در زمان تصدی ریاست قوه قضائیه، حجهالاسلام ناطق نوری در زمان تصدی پست ریاست مجلس شورای اسلامی، آیتالله موحدی کرمانی به عنوان عضو ثابت و آیتالله رفسنجانی نیز به عنوان ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام از جمع اعضای جامعه روحانیت هستند که در این جمع حضور داشته و دارند. علاوه بر این، برخی شخصیتها نظیر حبیبالله عسکر اولادی دبیر سابق جمعیت مؤتلفه اسلامی، مهندس مرتضی نبوی از اعضای جامعه اسلامی مهندسین نیز که از تشکلهای همسو با جامعه روحانیت مبارز هستند، در جمع اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام به چشم میخورند که همین امر نیز به خودی خود سبب تقویت گسترده و سطح نفوذ جامعه روحانیت در این مجمع میگردد.
به طور قطع تعداد اعضای همفکر و با عضر هر تشکل در مجمع تشخیص مصلحت میتواند معیار مناسب و معقولی برای احراز میزان و سطح نفوذ آن تشکل در مجمع باشد. در حال حاضر به رغم آن که تعدادی از اعضای جامعه روحانیت و همفکر با آن در مجمع تشخیص مصحلت نظام عضو میباشند، از میان تشکل روحانی مجمع روحانیون مبارزه و تشکلها و افراد همفکر با آن نیز در میان اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام کسانی وجود دارند سطح نفوذ آنها را به صورت برابر درآورده است. گرچه تصدی پست ریاست مجمع تشخیص مصلحت از سوی یکی از شخصیتهای طراز اول مؤسسین جامعه روحانیت مبارز، میتواند به عنوان یک متغیر اساسی برهم زننده چرخه تساوی میزان و سطح نفوذ این دو تشکل در مجمع تشخیص مصلحت نظام به حساب آید، اما فعالیتهای آیتالله هاشمی رفسنجانی، بیشتر از شخصیت حقیقیاش نشأت میگیرد تا شخصیت تشکیلاتی او در جامعه روحانیت مبارز(همان: ۱۸۶).
۷- شورای نگهبان
شورای نگهبان به عنوان مجرای کنترل و مشروعیت بخش به مصوبات مجلس شورای اسلامی از جهت عدم مغایرت با احکام شرع مقدس اسلام و قانون اساسی و نیز به عنوان تنها نهادی که بر طبق اصل ۹۶ قانون اساسی تفسیر قانون اساسی را برعهده دارد، همواره مورد حمایت و پشتیبانی جامعه روحانیت بوده و میباشد. به عنوان نمونه در آستانه انتخابات دوره چهارم مجلس شورای اسلامی در حالی که شورای نگهبان مورد هجمه برخی افراد و جریانات سیاسی قرار گرفته بود، جامعه روحانیت مبارز با صدور بیانیهای اعلام داشت:
یکی از نهادهایی که در سلامت مجلس و دستگاه قانونگذاری کشور نقش اساسی دارد، شورای محترم نگهبان است. این شورا تا به آن پایه عظمت دارد که بدون وجود او مجلس رسمیت نخواهد داشت… معترضین به شورای نگهبان را عمدتاً دو گروه تشکیل میدهند، گروه اول که با نظام و انقلاب سر سازگاری نداشته و ندارند و معتقد به جدایی دین از سیاست هستند… گروه دوم افراد سیاسی وابسته به نظام هستند که هرکجا نظر و دیدگاه شورای نگهبان با منافع گروهی و تشکیلاتی آنان تطبیق نداشته، حمله را علیه این شورا آغاز کردهاند.
جامعه روحانیت به عنوان یک تشکل اصیل روحانی همواره در طی دو دهه انقلاب مورد وثوق و احترام اعضای محترم شورای نگهبان بوده است. از ابتدای تأسیس و شکلگیری شورای نگهبان تعدادی از اعضای جامعه روحانیت از سوی امام خمینی (رحمهالله) و مقام معظم رهبری حضرتالله خامنهای به عنوان فقهای این شورا منصوب و مشغول به خدمت گردیدهاند.
آیتالله محمد یزدی بعد از آنکه در انتخابات دوره سوم مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۶۷ از سوی مردم تهران به سمت وکالت مجلس برگزیده نشد، از سوی امام به عنوان یکی از فقهای شورای نگهبان منصوب شد. سپس در سال ۱۳۶۸، رهبر معظم انقلاب ایشان را به ریاست قوه قضائیه منصوب کردند و بدین ترتیب، در عمل از جمع فقهای این شورا جدا شد. ایشان از سال ۱۳۶۸ تا سال ۱۳۷۸ به مدت ۱۰ سال ریاست این قوه را عهدهدار بود که بعد از واگذاری ریاست این قوه به آیتالله شاهرودی، مجدداً از سوی مقام معظم رهبری به عنوان یکی از فقهای شورای نگهبان منصوب شد. آیتالله امامی کاشانی یکی دیگر از شخصیتهای طراز اول و اعضای مؤسس جامعه روحانیت میباشد که سالها به عنوان یکی از فقهای برجسته شورای نگهبان در پاسداری از ارزشهای اسلامی خدمت کرد، اما به دلیل کهولت سن و بیماری در سال ۱۳۷۸ از ادامه خدمت در این شورا استعفا کرد.
از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون قریب به اتفاق فقهای شورای نگهبان از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم انتخاب گردیدهاند که آنها نیز در اغلب موارد و در اصول فکری و اعتقادی و مواضع سیاسی با جامعه روحانیت مبارز همفکر بوده و هستند. یادآور میشویم که به رغم مخالفت شدید و انتقادات تند مجمع روحانیون مبارز بر نظارت استصوابی این شورا در امر انتخابات، جامعه روحانیت مبارز از نظارت استصوابی شورای نگهبان همواره حمایت کامل کرده است.
۸- مجلس خبرگان رهبری
جامعه روحانیت مبارز تهران ضمن حمایت و مشارکت فعال در امر برگزاری انتخابات سه دوره مجلس خبرگان رهبری همراه با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در تأمین نمایندگان مجلس خبرگان به ایفای نقش پرداخته است.
با قرار گرفتن شرط اجتهاد به عنوان یکی از شروط اساسی نمایندگی مجلس خبرگان رهبری، اگر بخواهیم هر دو تشکل جامعه روحانیت و مجمع روحانیون مبارز را از حیث برخورداری از این شرط مورد مقایسه قرار دهیم، به طور قطع سطح تحصیلات حوزوی و درجه اجتهاد اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت به دلیل سوابق علمی آنها نسبت به اعضای مجمع روحانیون بالاتر است. بر این اساس، طی ادوار سه گانه مجلس خبرگان رهبری سهم جامعه روحانیت مبارز در کرسیهای این مجلس و تأثیرگذاری بر تصمیمات و موضعگیریهای آن در مقایسه با مجمع روحانیون در سطح بسیار بالایی بوده است.
بعد از برگزاری انتخابات دوره سوم مجلس خبرگان رهبری شش تن از شخصیتهای طراز اول جامعه روحانیت مبارز در این مجلس حضور دارند. حضرات آیات هاشمی رفسنجانی، محمد یزدی، امامی کاشانی نمایندگان استان تهران، موحدی کرمانی نماینده شهر کرمان، محسن مجتهد شبستری نماینده تبریز و حجهالاسلام دکتر حسن روحانی نماینده سمنان از اعضای این تشکل روحانی هستند که هماکنون در مجلس خبرگان رهبری حضور دارند. البته باید توجه داشت که پس از فوت آیتالله مشکینی، در حال حاضر آقای هاشمی رفسنجانی رئیس این مجلس میباشند (لازم به ذکر است در انتخابات اخیر برای ریاست مجلس خبرگان آیت اله مهدوی کنی به جای آقای هاشمی برگزیده شد) همچنین همفکری اغلب اعضای مجلس خبرگان غیرعضو جامعه روحانیت با اعضای جامعه روحانیت، سطح و میزان نفوذ بالایی را برای جامعه روحانیت در مجلس خبرگان رهبری به ارمغان آورده است.
۹- نیروهای مسلح
اعضای جامعه روحانیت مبارز از ابتدای انقلاب تاکنون در برخی از ارگانهای نظامی دارای مسئولیتهایی بودهاند. در میان مسئولیتها، نمایندگی ولی فقیه و در میان ارگانها، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بیشترین سهم را داشته است. در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی قریب به اتفاق اعضا و شخصیتهای جامعه روحانیت مبارز نظیر آیات عظام مهدوی کنی، امامی کاشانی، عمید زنجانی، موحدی کرمانی و … مسئولیت کمیتههای انقلاب اسلامی در مناطق مختلف شهر تهران را در برقراری نظم و پاسداری از نظام نوپای جمهوری اسلامی برعهده داشتهاند که به تدریج به افراد دیگری سپرده شد.
حجهالاسلام والمسلمین سیدرضا اکرمی نیز مدتی ریاست سازمان عقیدتی سیاسی نیروی هوایی ارتش را برعهده داشته است. برخی اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز نظیر آیتالله موحدی کرمانی نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تا نیمه دوم سال ۱۳۸۴، حجهالاسلام والمسلمین غلامرضا مصباحی نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه امام حسین (ع) وابسته به سپاه پاسداران را از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱ و حجهالاسلام والمسلمین علی سعیدی جانشینی نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران را از سال ۱۳۸۰ تا نیمه دوم ۱۳۸۴ عهدهدار بودهاند. ایشان پس از انتصاب به عنوان نماینده ولیفقیه در سپاه، از عضویت در جامعه روحانیت کناره گرفتند. نیز حجهالاسلام والمسلمین سالک نماینده سابق ولی فقیه در سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران و نیروی قدس، عضو شورای مرکزی و سخنگوی جامعه روحانیت مبارز میباشد. براین اساس از نظر گروهها و جریانات سیاسی روحانی و غیرروحانی رقیب و مخالفت جامعه روحانیت مبارز در میان ارگانهای نظامی کشور، سپاه پاسداران تنها ارگانی است که از میزان بالا و گسترده زیاد تأثیرگذاری جامعه روحانیت بر آن برخوردار بوده است.
تبعیت و حمایت از مقام معظم رهبری و نقاط مشترک دیدگاهها و مواضع این ارگان انقلابی و این تشکل روحانی در وقایع و بحرانهای پیش آمده و نیز اشتراک مواضع آنها در دوره هفتم ریاست جمهوری در حمایت از نامزدی ناطق نوری سبب گردید تا برخی، سپاه پاسداران را متهم به جانبداری جناحی از جریان سیاسی خاص با محوریت جامعه روحانیت نمایند. در همین زمینه سرلشکر رحیم صفوی فرماندهی کل وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در رد تعلق سپاه به یکی از جناحهای سیاسی کشور گفت:
رسماً اعلام میکنیم، امروز خط سیاسی ما خط مقام معظم رهبری است. تفاوت سپاه پاسداران با سایر نیروهای مسلح در این است که سپاه جوشیده از متن مردم و انقلاب است و مشخصه سپاه این است که سپاه یک نیروی عقیدتی سیاسی و نظامی است. امروزه بیش از ۹۰٪ از فرماندهان و مدیران سپاه تحصیلات دانشگاهی دارند و آنچه که امام راحل و مقام معظم رهبری،سپاه را منع کردند، ورود این نیرو به جناحبندیهای سیاسی و گروههای سیاسی بوده است. سپاه تا به حال وارد هیچ یک از جناحبندیهای گذشته و موجود نشده و نخواهد شد، چرا که شأن سپاه، شأن انقلاب و مردم است. سپاه یک نیروی مردمی و متعلق به مردم است و شأن سپاه بالاتر از جناحی شدن آن است. رسما اعلام میکنم سپاه یک خط سیاسی مشخص دارد، دیروز خط سیاسی ما خط امام خمینی بود و امروز خط مقام معظم رهبری و ولی زمان است و اعتقاد داریم پاسداران لازم است به منظور آگاهی از چالشهای سیاسی و و فتنهها، بینش سیاسی داشته باشند و نباید اطاعت کورکورانه کنند.
۱۰- شورای عالی امنیت ملی
از زمان شکلگیری شورای عالی امنیت ملی تا نیمه دوم ۱۳۸۴ دبیر این شورا حجهالاسلام حسن روحانی یکی از شخصیتهای جامعه روحانیت مبارز بوده است. وی پس از این تاریخ نیز همچنان عضو این شورا میباشد. علاوه بر این، در دوره هشت ساله ریاست جمهوری آیتالله هاشمی رفسنجانی، ریاست این شورا برعهده ایشان بود و در دوره هشت سالهای که حجهالاسلام والمسلمین ناطق نوری ریاست قوه مقننه را عهدهدار بود، ایشان از اعضای مؤثر این شورا بود.
بعد از دوم خرداد ۱۳۷۶ تا انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری (تیرماه ۸۴) به غیر از آقای حسن روحانی، هیچ یک از شخصیتهای جامعه روحانیت مبارز و تشکلهای همسو با آن در عالیترین شورای امنیتی کشور عضویت نداشتند.
۱۱- شورای عالی انقلاب فرهنگی
در سال ۱۳۵۹ با فرمان بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی «شورای عالی انقلاب فرهنگی» به منظور سیاستگذاری در امور فرهنگی کشور تشکیل شد. ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی با رئیس جمهور است و روسای دو
[جمعه 1401-04-17] [ 09:37:00 ب.ظ ]
|