فناوری اطلاعات انعطا­ پذیری سازمانی را افزایش می­دهد. فناوری اطلاعات ارائه کننده مکانسیمی برای سازمان­ها جهت ذخیره، دسترسی، تقسیم و تحلیل کارآمد اطلاعات است(سافورد و همکاران، ۲۰۰۸).

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

طبق نظر وایت با توجه به اینکه اطلاعات به عنوان یکی از منابع سازمانی مطرح می­باشد، سیستم­های اطلاعات چابک به عنوان یک عامل اساسی در بهبود و توسعه چابکی در سازمان به شمار می­روند و بدون آن­ها اجرای سرعت و چابکی درسازمان غیر ممکن خواهد بود (وایت و همکاران، ۲۰۰۵).
مصداق و نمونه بارز یک سازمان چابک، استفاده از ساختار مجازی است. سازمان مجازی در فرهنگ مدیریت، واژه ای نو است که شکل و گونه جدیدی از سازمان را معرفی می­ کند. تغییرات گسترده و پیشرفت های به دست آمده در عرصه فناوری اطلاعات در چند دهه گذشته، ضرورت تجدید نظر در مسائل مختلف از جمله ساختار سازمانی را اجتناب ناپذیر کرده است. به کارگیری فناوری های اطلاعاتی، نظیر: اینترنت، پست الکترونیکی و نیز فراگیر شدن استفاده از کامپیوتر باعث شده تا شکل های سازمانی جدیدی پا به عرصه وجود بگذارند که ماهیتی کاملاً متفاوت با سازمان های سنتی، بزرگ و دیوان­سالار دارند. ساختار این سازمان ها به صورت واحدهای کوچک، خودکفا و منعطف،همراه با سیستم های ارتباطی پیشرفته است. استفاده از فناوری اطلاعات برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات در بین خریداران و عرضه کنندگان در حال خلق سازمان های مجازی، شبکه ای از شرکت های مستقل اغلب شرکت های رقیب می­باشند که برای بهره برداری از فرصت های تغییر در بازار گرد هم آمده اند و هدف آن­ها رساندن محصول مناسب در زمان مناسب به بازار می­باشند. فناوری اطلاعات در توسعه سازمان­های مجازی عامل حیاتی می­باشد. شرکاء تجاری به وسیله اطلاعات و تکنولوژی ارتباطات یکپارچه می­شوند (گوانسکاران و همکاران، ۲۰۰۴).
اینترنت و شبکه های ارتباطی در سازمان های مجازی زیر ساخت­های منعطفی جهت ارتباطات داخلی و خارجی سازمان بصورت شخصی، گروهی، سازمانی ایجاد می نماید که این ارتباطات سازمان را در جهت غنی سازی مشتری و آگاهی از نیازها و درخواست های مشتری و در نهایت چابک سازی، پشتیبانی می­نماید. در ادامه به معرفی ابزارهای کاربردی از حوزه فناوری اطلاعات در راستای ایجاد شایستگی های سازمانی پرداخته شده است:

• • طراحی به کمک رایانه^[۶۸](وینوده^[۶۹] و همکاران،۲۰۰۸)

• • تولید به کمک رایانه ^[۷۰] و سیستم های اجرایی تولید(وینوده و همکاران،۲۰۰۸)

• • تولید یکپارچه رایانه ای^[۷۱] (وینوده و همکاران،۲۰۰۸)

• • نرم افزار یکپارچه سازمان

• • سیستم های مبتی بر وب

• • مبادله کردن داده های الکترونیکی^[۷۲]

• • سیستم های اطلاعات

• • تجارت الکترونیک

• • یکپارچه سازی(کریستوفر، ۲۰۰۰)

• • سیستم های اطلاعات

• • تجارت الکترونیک

بخش سوم: مدیریت دانش

۲-۲-۱۰- مفهوم مدیریت دانش

در سال­های اخیر، مدیریت دانش به عنوان یکی از جالب‌ترین و چالش برانگیزترین موضوعات مدیریت کسب و کار بوده و دایره کاربرد آن همراه با سایر مباحث عرصه مدیریت گسترده تر می‌شود. مدیریت دانش فرایندی است که به سازمان‌ها در شناسایی، انتخاب، سازماندهی، انتشار و انتقال اطلاعات و مهارت‌هایی که بخشی از سابقه سازمان هستند و عموماً به صورت ساختار نیافته در سازمان وجود دارند یاری می‌رساند. از آنجا که مدیریت دانش درسیستم‌های خبره، یادگیری سازمانی و نوآوری ریشه دارد، به خودی خود ایده جدیدی نیست. مدیران موفق همیشه از سرمایه‌های فکری بهره برده و ارزش آن را تشخیص داده‌اند. اما این تلاش‌ها سازمان یافته نبوده و تضمینی وجود نداشت که دانش بدست آمده به طور مناسب برای حداکثر منافع سازمان به اشتراک گذاشته شده و توزیع گردد، در حالی که دانش و سرمایه فکری، پایه و اساس شایستگی‌های اصلی و نیز راهبردی برای عملکرد بهتر می‌باشد (آزاد شهرکی ، ۱۳۸۸). دانش در صورتی نقش راهبردی دارد که سازمان بتواند آن را در فعالیت‌های ارزش آفرینی استفاده نموده و از دانش به عنوان ابزاری برای عملی ساختن فرصت‌های موجود در بازار رقابتی بهره برداری کند. زیرا حفظ مزیت رقابتی برای شرکت‌ها با انجام بهتر و سریع‌تر کارها دیگر امکان پذیر نیست، بلکه حفظ مزیت رقابتی هنگامی امکان پذیر می‌شود که کارهایی صورت گیرد که قابل تقلید توسط دیگران نباشد (رتنا و تی^[۷۳]، ۲۰۱۱). در دستیابی به مزیت رقابتی پایدار، هم توجه به دانش موجود و استفاده مؤثر از آن و هم ایجاد ساختاری برای استفاده از دانش نوین، اهمیت بسیار دارد. سازمان‌ها باید به همه امور توجه داشته باشند. زیرا مدیریت دانش هم چون یک استراتژی کاری همزمان در کل سازمان عمل می‌کند و ابزار پیشرفت برنامه کلی یک سازمان محسوب می‌شود (بوسه^[۷۴]،۲۰۰۳).

۲-۲-۱۰-۱- مفهوم دانش

دانش، مفهوم پیچیده­ای است که نظریه پردازان از زوایای مختلفی به آن پرداخته‌اند و آن را تعریف کرده‌اند. اسویبی^[۷۵](۲۰۰۱) افرادی را که دانش را تعریف می‌کنند به دو دسته تقسیم کرده است:
دسته اول، جمعیت دانش- شیء (دیدگاه مبتنی بر فناوری اطلاعات) که دانش را برحسب نظریه اطلاعات تعریف می‌کنند. این گروه بر این باورند که دانش، اطلاعات مدار است و از طریق مدیریت اطلاعات تولید می‌شود.
دسته دوم، گروه دانش- فرایند (دیدگاه انسان گرا) که دانش را برحسب فلسفه، روانشناسی و جامعه شناسی تعریف می‌کنند (اسویبی،۲۰۰۱).
این دو گروه از نقاط شروع متفاوتی به مفهوم دانش نزدیک می‌شوند. گروه اول از تعریف داده و اطلاعات شروع کرده و به وسیله آن­ها به تعریف دانش می‌رسد. این گروه بیشتر بر این باور است که می‌توان با مدیریت اطلاعات، دانش را نیز مدیریت کرد. مدیران و دست اندرکاران فناوری اطلاعات معمولاً چنین دیدگاهی دارند. اما گروه دوم که بیشتر متشکل از مدیران تجاری هستند، دانش را به عنوان فرایند مورد ملاحظه قرار داده و آن را موجودیتی تلقی می‌کنند که در کارکنان سازمان و فرآیندهای کسب و کار تجسم یافته است. از دیدگاه این گروه، دانش عبارت است از مجموعه ای از تجربیات، مهارت‌های ذهنی و یادگیری فرد. این گروه مدیریت دانش را در کارآموزی، آموزش و یادگیری دانش می‌دانند (اسویبی، ۲۰۰۱) . با توجه به این دو دیدگاه می‌توان تعریفی از دانش ارائه کرد که دربرگیرنده هر دو دیدگاه باشد. داونپورت و گروور^[۷۶] چنین می‌گویند:
«دانش، مخلوط سیالی از تجربیات، ارزش‌ها، اطلاعات موجود و نگرش‌های نظام یافته است که چارچوبی برای ارزشیابی و بهره گیری از تجربیات و اطلاعات جدید به دست می‌دهد. دانش در ذهن دانشگر به وجود آمده و به کار می‌رود. دانش در سازمان‌ها نه تنها در مدارک و ذخایر دانش، بلکه در رویه های کاری، فرآیندهای سازمانی، اعمال و هنجارها مجسم می‌شود.» برای دانش طبقه بندی ­های مختلفی ارائه شده است. اولین و رایج‌­ترین طبقه بندی، تفکیک دانش به دو نوع ضمنی و صریح است. دانش صریح^[۷۷]، دانشی است که می‌توان آن را به وسیله کلمات و اعداد بیان کرد و در قالب داده، فرمول‌های علمی، مشخصات، دستورالعمل‌ها و امثال آن تسهیم می‌شود. این نوع دانش، به آسانی میان اشخاص هم به صورت رسمی و هم سیستماتیک منتقل می‌شود. از سوی دیگر، دانش ضمنی^[۷۸] به شدت شخصی بوده و به سختی رسمی می‌شود و میان افراد منتقل می‌شود. بصیرت ذهنی، ادراک و حس ششم در زمره این نوع دانش قرار می‌گیرد. دانش ضمنی عمیقاً ریشه در اعمال، تجربه‌ها، آرمان‌ها، ارزش‌ها و یا احساسات افراد دارد. دانش ضمنی در مغز افراد نهفته است و به آسانی قابل ارائه نیست، در حالی که دانش صریح به آسانی مدون می‌شود. هر دو دانش، اهمیت خاص خود را دارند، ولی سازمان‌های غربی بر اداره دانش صریح تمرکز و تأکید دارند (گروور^[۷۹] و داونپورت، ۲۰۰۱).
مفهوم دانش صریح رابطه نزدیکی با مفهوم دانش رمزگذاری شده^[۸۰]، دارد. رمزگذاری درجه ای است که دانش در زمان انتقال بین دو فرد به طور کامل مستند شده و یا به صورت نوشتاری ارائه می‌شود. پیچیدگی دانش با کاهش سطح رمزگذاری بیشتر می‌شود. در بعضی موارد دانش صریح را دانش قابل تشخیص می‌نامند. دانش صریح قابل رمزگذاری و در نتیجه قابل نوشتن بوده و به آسانی قابل انتقال است، در حالی که دانش ضمنی معمولاً در روال غیر مدون، در بافت اجتماعی، در مهارت‌های اشخاص و در ارتباطات کاری سازمان جاسازی شده است. دانش ضمنی از مهارت‌های اشخاص جدایی ناپذیر است و در نتیجه معمولاً منحصر به فرد و به سختی قابل تقلید است و احتمالاً ارزش استراتژیک بیشتری نسبت به دانش صریح ایجاد می‌کند (هیت و همکاران^[۸۱]، ۲۰۰۲).
لانگ و فاهی^[۸۲](۲۰۰۰) طبقه بندی دیگری ارائه داده‌اند که به شرح زیر است:

• • دانش انسانی^[۸۳] : این نوع دانش شامل دانش چیستی، دانش چگونگی و دانش چرایی اشخاص است. دانش اشخاص معمولاً ترکیبی از دانش ضمنی و صریح است. این دانش، ممکن است در مهارت حرکتی باشد؛ مانند چگونگی تایپ کردن و یا راندن دوچرخه و یا ممکن است ادراکی باشد که به شدت مفهومی و ذهنی است.

• • دانش اجتماعی^[۸۴] : این نوع دانش، تنها در روابط بین اشخاص و یا در گروه‌ها موجود است. مثلاً دانش تیم‌های مشاوران حقوقی مالیاتی، از مجموع دانش شخصی اعضای تیم بیشتر است. دانش جمعی یا اجتماعی اساساً دانش ضمنی است که توسط اعضای گروه تسهیم می‌شود و تنها در نتیجه کار گروهی اعضا پرورش داده می‌شود و وجود آن بازتاب کارآیی تشریک مساعی است.

• • دانش ساختار یافته^[۸۵] : این نوع دانش در سیستم‌ها، فرآیندها، ابزار، رویه‌ها و شیوه های سازمان نهفته است. این نوع دانش، همان دانش صریح است و بیشتر مبتنی بر نظم است. تفاوت کلیدی میان دانش ساختار یافته و دو نوع دیگر این است که دانش ساختار یافته وابسته به اشخاص نیست. با این حال این دانش می‌تواند در ذهن افراد هم موجود باشد (فاهی و لانگ، ۲۰۰۰).

در سال‌های اخیر، سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف، پیوستن به روند دانش را آغاز کرده‌اند و مفاهیم جدیدی چون کاردانشی، دانشکار، مدیریت دانش و سازمان‌های دانشی، خبر از شدت یافتن این روند می‌دهند. پیتر دراکر، با به کارگیری این واژگان خبر از ایجاد نوع جدیدی از سازمان­ها می‌دهد که در آن­ها به جای قدرت بازو، قدرت ذهن حاکمیت دارد. بر اساس این نظریه در آینده جوامعی می‌توانند انتظار توسعه و پیشرفت داشته باشند که از دانش بیشتری برخوردار باشند. به این ترتیب برخورداری از منابع طبیعی نمی‌تواند به اندازه دانش مهم باشد. سازمان دانشی به توانمندی‌هایی دست می‌یابد که قادر است از نیروی اندک، قدرتی عظیم بسازد . این‌گونه سازمان‌ها با چالش‌های نوینی روبرو هستند. تغییرات مستمر دانش نیز وضعیت عدم تعادل جدیدی برای سازمان­ها به وجود آورده است جریان بی پایان دانش، بازارها را در حالت تغییر مداوم قرار داده که این امر سازمان‌ها را ملزم به تغییرات مستمر می‌کند (مشبکی و زارعی، ۱۳۸۲).

۲-۲-۱۱-تاریخچه و سیر تحولی مدیریت دانش

مدیریت دانش از اواخر دهه ۱۹۷۰ مطرح گردید. در اواسط دهه ۱۹۸۰ و با آشکار شدن جایگاه دانش و تأثیر آن بر قدرت رقابت در بازارهای اقتصادی، اهمیت آن مضاعف شد. در این دهه نظام‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و نظام‌های هوشمند برای مدیریت دانش به کار گرفته شد و مفاهیمی چون اکتساب دانش، مهندسی دانش، نظام‌های دانش مدار و مانند آن رواج یافت. در اواخر دهه ۸۰ میلادی سیر صعودی انتشار مقالات مربوط به دانش را در مجلات حوزه‌های مدیریت، تجارت و علوم کتابداری و اطلاع رسانی می‌توان مشاهده کرد. در همین دوران اولین کتاب‌های مربوط به این حوزه منتشر شدند. در آغاز دهه ۱۹۹۰ فعالیت گسترده شرکت‌های آمریکایی، اروپایی و ژاپنی در حوزه دانش به نحو چشمگیری افزایش یافت. ظهور وب جهانی در اواسط دهه ۱۹۹۰ تحرک تازه‌تری به حوزه دانش بخشید. شبکه بین المللی دانش در اروپا و مجمع مدیریت دانش ایالات متحده فعالیت‌های خود را در اینترنت گسترش دادند. در سال ۱۹۹۵، اتحادیه اروپا در برنامه ای به نام اسپریت، بودجه قابل ملاحظه ای را برای اجرای طرح‌های مدیریت دانش اختصاص داد. به تدریج شرکت‌های بزرگی مانند ارنست و یانگ، بوزآلن و همیلتون و ده‌ها شرکت دیگر به شکل تجاری وارد عرصه مدیریت دانش شدند. اکنون در سال­های آغازین قرن ۲۱، مدیریت دانش برای بسیاری از کشورهای پیشرفته به عنوان نماد رقابت و عامل دستیابی به قدرت و توسعه است. شرکت‌های بزرگ اروپایی از سال ۲۰۰۰ به بعد حدود ۵۵ درصد درآمد خود را به مدیریت دانش اختصاص داده‌اند (داوری و شانه ساز زاده، ۱۳۸۰) . جدول زیر گاه شمار مدیریت دانش را به طور خلاصه نشان می‌دهد.
جدول ۲-۱ :گاه شمار مدیریت دانش (حسن زاده، ۱۳۸۶: ۱۶)

دهه
روند پیشرفت مفهوم مدیریت دانش

۱۹۷۰

مدیریت دانش مطرح شد

۱۹۸۰

بر اهمیت مدیریت دانش افزوده شد و انتشارات مربوط به مدیریت دانش سیر صعودی یافت

۲-۲-۷ عناصر یک سیستم خبره عبارتند­ از:
واسط کاربری: مکانیزمی که کاربر و خبره با هم ارتباط برقرار می­نمایند.
امکان تبیین: استنتاج سیستم را به کاربر توضیح می­دهد.
حافظه: پایگاه داده­ای از واقعیت­ها که توسط قواعد به کار می­رود.
موتور استنتاج: استنتاج هایی با تصمیم ­گیری در مورد اینکه چه قواعدی توسط واقعیت­ها ارضاء می­شوند را ایجاد می­ کند ، قواعد ارضاء شده را اولویت­ بندی می­ کند و قواعد دارای بالاترین اولویت را اجرا می­ کند.
لیست کارها: لیست اولویت­ بندی شده از قواعدی که توسط موتور استنتاج ایجاد شده و الگوهایش توسط واقعیت­های حافظه ارضاء شده ­اند.
امکان اخذ دانش: راهی اتوماتیک برای کاربر برای وارد کردن دانش در سیستم به جای داشتن مهندس دانش که دانش را کد­گذاری می­نماید (Giarratano, Riley, 1989, 32).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

لیست کارها
موتور استنتاج
پایگاه دانش (قواعد)
حافظه
(واقعیت ها)
واسط کاربری
امکان اخذ دانش
امکان تبیین
شکل ۲-۳ ساختار یک سیستم خبره مبتنی بر قاعده)Giarratano, 1998)
۲-۲-۸ کاربردهای سیستم خبره
در ابتدا کاربر نهایی از طریق تعامل با سیستم رایانه­ای مسئلۀ خود را جهت مشورت­گیری از سیستم خبره تشریح می­نماید. سیستم خبره سؤالاتی را از کاربر نهایی می­پرسد، پایگاه دانش خود را برای حقایق و قوانین و سایر دانش ها جستجو نموده، فرایند استدلال خود را طبق درخواست توضیح می­دهد و دربارۀ موضوع مورد بررسی توصیۀ کارشناسی شده به کاربر می­دهد. سیستم­های خبره برای انواع بسیار متفاوتی از کاربردها استفاده می­شوند و انتظار می­رود تنوع کاربردها همچنان ادامه پیدا کند. شش دستۀ عمدۀ فعالیت­های سیستم خبره با مثال­هایی خاص از کاربردهای حقیقی سیستم خبره در جدول زیر نشان داده شده است (اُبراین، ۱۳۸۶، ۳۲۰).

دسته کاربردهای سیستم­های خبره

مدیریت تصمیم- سیستم­هایی که موقعیت­ها را بررسی می­ کنند یا گزینه­ ها را در نظر می­گیرند و توصیه­هایی ایجاد می­ کنند که بر عوامل ضروری تأمین شده در طول فرایند اکتشاف مبتنی است:
تحلیل پرتفوی وام
ارزیابی عملکرد کارکنان
تضمین بیمه
پیش­­بینی­های جمعیت شناختی

تشخیص/ عیب یابی- سیستم­هایی که علل اساسی را از طریق اشارات گزارش شده و زمان استنباط می­نمایند:
سنجش تجهیزات
عملیات کمک رومیزی
اشکال زدایی نرم افزارها
تشخیص­های پزشکی

طراحی/ پیکربندی- سیستم­هایی که به پیکربندی اجزای تجهیزات، با توجه به محدودیت­های موجود کمک می کنند:
تصب گزینشی رایانه
مطالعات قابلیت تولید
شبکه ­های ارتباطات
طراح بهینه مونتاژ

گزینش/ طبقه بندی- سیستم هایی که به کاربران امکان می دهد محصولات و فرایند­ها را از میان گزینه ­هایی که اغلب مجموعه­هایی بزرگ و پیچیده هستند، گزینش کنند:
گزینش مواد
تعیین حساب­های معوقه

پ. ارزش های بیانی :
با دقت در عبارت متن می توان فهمید که تمامی افعال به کار رفته در آن زمان حال هستند: حال غیر وجهی(می داند، می یابد، می کند، مواجه می شود، می دانند، می گردانند، می گویند، می شود، یاد می کنند، پیدا می کند و می گیرند) و یا حال کامل(گرفته است، یاد شده است).استفاده از این افعال انتهای وجهیت بیانی است که تعهد مطلق تولید کننده متن را به صدق گزاره نشان می دهد، عقاید ایدئولوژیک یک گفتمان در ادعا های مبنی بر دانش نهفته است، که به وسیله صورت های وجهی نشان داده می شوند. عمومیت صورت های وجهی مطلق در این متن از وجود دیدگاه های شفاف نسبت به جهان حکایت می کند. گویی نویسنده می خواهد معنای مورد نظر خود را به خوانندگان منتقل سازد بدون اینکه نیاز به تفسیرو باز نمایی باشد و فرایند های پیچیده و در هم ریخته ی گرد آوری اطلاعات و تفسیر دخیل در تولید متن را پنهان کند و نقش ایدئولوژی های نهفته در رویه ها و پیش فرض های مفسران را مخفی می کند، رویه هایی که مفسران در فرایند تفسیر از آن ها بهره می گیرند.
تفسیروتبیین:
در قسمت اول تفسیر ما در صدد پاسخ گویی به چهار سوال هستیم.ماجرا چیست؟ماجرا در رخداد ارتباطی انتخاب شده معرفی ویژگی های نظام لیبرال-دموکرات و نظام جمهوری اسلامی ایران می باشد.چه کسانی در گیر ماجرا هستند؟در متن این درس، قسمتی که تحلیل شده دو مشارکت کننده عمده وجود دارند. در یک طرف نویسنده از گفتمان اسلام سیاسی و در طرف دیگر غیر این گفتمان که گفتما ن غرب (با نظام لیبرال-دموکرات) است.روابط آن ها چیست؟در این مرحله، روابط و مناسبات قدرت و فاصله اجتماعی که در موقعیت تعیین و تثبیت شده اند قرار دارند. نویسنده از گفتمان اسلام سیاسی در پی تثبیت موقعیت خود از طریق برجسته کردن دال های گفتمان خود از یک طرف و به حاشیه راندن دال های گفتمان غیر از طرف دیگر است تا از این طریق دانش آموزان را قانع کند تا استیلای گفتمان خود را تایید کنند.نقش زبان چیست؟فرکلاف معتقد است که از زبان به صورت ابزاری در جهت تحقق بخشی یک هدف گفتمانی یا نهادی می توان سود جست. در این جا از زبان در قالب یک درس برای حاشیه راندن دال هایی که در گفتمان غرب مفصل بندی شده اند استفاده می شود و همچنین تا جایی امکان سعی در برجسته سازی دال های مفصل بندی شده در گفتمان خود را داشته است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بنابرآنچه که درقسمت توصیف مشخص شد گفتمان حاکم بر درس،گفتمان اسلام سیاسی است که از نظام جمهوری دفاع می کند و در پی بر جسته سازی دال های اصلی گفتمان خود است. از طرف دیگرگفتمان غرب و نظام لیبرال-دموکرات به عنوان غیریت این گفتمان در نظر گرفته شده است .با حاشیه راندن دال های آن ، گفتمان حاکم بر درس می خواهد موقعیت خود را تثبیت کند وبه صورت سلبی آزادی درگفتمان خودراتعریف کند.در این حاشیه رانی و برجسته سازی همانطوری که در قسمت ارزش های رابطه ای و بیانی واژگان گفته شده است، نویسنده به بیان ارزش های خود از طریق طرح های طبقه بندی پرداخته است که نظام ارزش یابی به حساب می آیند و همچنین طرح های متضادی را به گفتمان غیرخود نسبت داده است.به این عبارت دقت کنید: «عدالت، آزادی، استقلال ، نفی وابستگی، نفی تسلط بیگانگان بر امت اسلامی، امنیت، تامین اجتماعی و تکافل عمومی ، تلاش برای عمران آبادی، عقلانیت، مشورت و مشارکت در امور عمومی، توسعه ی معرفت و آگاهی نسبت به اسرار و حقایق آفرینش از جمله ارزش های اجتماعی اسلامی است».نویسنده ادعا می کند که با برپایی نظام مورد نظر این ارزش ها حاکم می شوند ارزش هایی که مورد پذیرش همه جوامع بشری هستند. اگر چه مقصود و هدف نهایی آن ها دنیوی نیست بلکه قرب الهی اما این ارزش ها هم تامین خواهد شد و بدین ترتیب به برجسته سازی گفتمان دال های خود می پردازند. در این درس نیز تقرب الهی ،که دال مرکزی و رهایی واقعی است، به طور ضمنی به عنوان اوج کمال و سعادت معرفی می شود. در متن درس علاوه بر آن بر سایر دال ها که به گرد تقرب مفصل بندی می شوند ، تاکید می کند.
نویسنده عنوان می کند که با برقراری نظام جمهوری اسلامی ارزش هایی در جامعه چون «عدالت، امنیت و…» حاکم می شود که هم تامین کننده زندگی دنیوی است و هم تقرب و خشنودی الهی تامین خواهد شدو برای رسیدن به چنین جامعه ای که چنین ارزش هایی حاکم است باید افراد به ارزش های جمعی، مسئولیت پذیری، امامت، خودداری از پذیرش طاغوت و قدرت های غیر الهی به ولایت و موازین الهی ارزش های اسلامی مقید باشند.گفتمان حاکم بردرس در کنار برجسته سازی دال های مربوط به گفتمان خود به حاشیه رانی گفتمان غیر می پردازد. در متن ضمن برشمردن ویژگی ها یا دال هایی چون اباحیت و مباح دانستن همه امور برای انسان ها، آزادی و خواست انسان ها به عنوان مرجع نهایی، حاکمیت مردم، حکومت دنیوی،تاکید بر شناخت علمی ارزش های اجتماعی، برتری دهنده آزادی بر عدالت و حقیقت معرفی می کند. و در قسمت آخر با تاکید بر نارضایتی مردم و تناقض و پارادوکسی که این نظام با آن در گیر است، ادعا می کند که این نظام و تعبیری که از آزادی دارد دچار شکست شده است و اصول و دال هایش نیز غیر معتبر است و بدین ترتیب به شدت گفتمان غیرخود و دال هایش را به حاشیه می راند.
یکی از دال هایی که در گفتمان غرب با آزادی همراه است ارزش های فردی است. در جمله «در آموزه های اسلامی آن هنگام که عبادت بعد اجتماعی به خود می گیرد، ارزش بیشتری پیدا می کند»به طور ضمنی این دال به حاشیه رانده می شود و همچنین زندگی دنیوی دال دیگرهمراه شده باآزادی درگفتمان غرب است درعبارت بعدی در مقابل زندگی آن جهانی رنگ می بازد:«بر اساس هستی شناسی توحیدی، اغلب این ارزش ها با آن که ناظر به مسائل اجتماعی دنیوی هستند، تفسیری دنیوی و سکولار ندارند بلکه سیرتی الهی و دینی دارند؛ و به همین دلیل عمل به آن ها رفتاری صرفا دنیوی یا اجتماعی نیست بلکه یک وظیفه الهی است و مانند عبادت فردی سبب تقرب انسان به خداوند می شود».
ساختار شکنی:در این متن انسان محوری و تاکید بر رای و نظر اکثریت مردم دال مرکزی گفتمان غرب معرفی می شود. در تصویر متن، تظاهرات مردمی نشان داده می شود که در آن روی پرچمی کلمه ۹۹% نوشته شده است.۹۹%به صورت استعاری همانطوری که در قسمت توصیف بیان شد، نشان دهنده از دست دادن تایید اکثریت مردم درنظام لیبرال –دموکرات است. بدین ترتیب متن خواسته با ساختار شکنی دال مرکزی گفتمان لیبرال-دموکرات سبب فروپاشی کل مفصل بندی آن شود یادر عبارت زیر نیز باز ساختار شکنی گفتمان غیر دیده می شود:«دانشمندان علوم سیاسی از تناقضی که از نارضایتی مردم نسبت به نظام سیاسی لیبرال دموکراسی به وجود می آید، با عنوان پارادوکس(تناقض) دموکراسی یاد می کنند».
تصور اجتماعی یا اسطوره
در متن نویسنده با بهره گرفتن از افعال زمان حال ،می خواهد گفته هایش را به عنوان یک حقیقت مسلم به خواننده بقبولاند .باچنین رویکردی ویژگی های گفتمانی غیرراتنها با جهان غرب سازگار می داند.در حالیکه معتقد است این گفتمان در غرب هم دچار پارادوکس شده است .پس تنها راه رهایی از این تناقضات و رسیدن به جامعه ای ایده آل که در آن ارزش های انسانی حاکم است، پیروی از نظامی است که گفتمان خود در آن جاری است. بدین ترتیب گفتمان خود را تا حد یک تصور اجتماعی بالا می برد.
آن آزادی که در این درس به آن اشاره شده همان تقرب الهی ، اوج رهایی و کمال و سعادت در دیدگاه اسلام سیاسی یا همان آزادی درونی است.در متن درس به آزادی اجتماعی اشاراتی شده است. این آزادی با ارزش های دیگر چون عدالت، استقلال و… همراه است ، در حد ارزش های جمعی دیگر است که توسط احکام و قوانین مختلف محدود می شود .به بیانی دیگرتا جایی پذیرفته می شود که منافاتی با ارزش های جمعی دیگر نداشته باشد. ولی به آزادی فردی نه تنها پرداخته نشده بلکه تا جای ممکن به حاشیه رانده شده است و از آن جایی که آزادی فردی در گفتمان غرب مورد تاکید است ،بدین ترتیب گفتمان غیربه شدت به حاشیه رانده می شود.بنابراین آزادی مورد تاکید دراین درس بنابرنظریه برلین آزادی مثبت ازنوع درونی واخلاقی است.درکنارآن آزادی منفی به شدت به حاشیه رانده می شود.
تحلیل متن ۳
کتاب ادبیات فارسی (۲) درس چهاردهم :تربیت انسانی و سنت ملی ما
توصیف:
کلمات واجدکدام ارزش های تجربی،رابطه ای وبیانی هستند؟
الف.ارزش های تجربی:
در نگاه اول به متن وجود واژگانی چون( آدمیت، اخلاق، تعلیمات دینی و اخلاقی، رابطه انسان با خدا، صفات مذموم، عدالت خواهی، مسئولیت اجتماعی، اصول دین اسلام، تاریخ صدر اسلام، مساوات، برادری، عدالت خواهی، انحطاط اخلاقی، دینی و اجتماعی، دین مبین اسلام و برابری) جلب توجه کرده وآنرا متعلق به گفتمانی خاص (اسلام سیاسی )می کند.همچنین استفاده افراطی از واژگان مشابه ای چون:
-آدمیت، رادمردی، آزادگی، دلیری، ترجیح دادن مرگ بر ننگ، شرافتمندی، مناعت، مروت
-برابری، مساوات، برادری، عدالت خواهی
-وظیفه، مسئولیت، وظیفه شناسی، مسئولیت اجتماعی
-اسلام، تاریخ صدر اسلام، دین مبین اسلام، اصول دین اسلام،
نشان از تعلق خاطر نویسنده به این کلمات است.
درتضاد معنایی نویسنده واژگانی را به گفتمان خود و متضاد آن واژه ها را به غیر خود نسبت می دهدکه نشان دهنده مبارزه گفتمانی درمتن است.علاوه براین این دالها باآزادی مفصل بندی می شوندوآزادی معنایش راازطریق همنشینی بادال های مذکوربدست می آورد.
جدول ۴-۱-۴:تضادمعنایی دردرس:تربیت انسانی وسنت ملی ما

گفتمان خود

گفتمان غیر

برابری

اختلافات عظیم طبقاتی

آدمیت و اخلاق

انحطاط اجتماعی و دینی و اخلاقی

مناعت

تجمل پرستی

رادمردی

فساد

عدالت

نبودن عدالت اجتماعی

آزادی،آزادگان

هر چند این امر ظاهراً توجیه حقوقی دارد ولی تغییر کاربری طبق قوانین مربوطه صرفاً با وجود دلایل کارشناسی امکان‌پذیر است. البته استفاده از این وسیله نیز نیازمند رضایت صاحب حقوق مالکانه است و در غیر مورد رضایت شهرداری برای تأمین حقوق مالکانه، باید اصل را رعایت کرده و نسبت به پرداخت بهای آن حقوق اقدام نماید.^[۱۰۶]
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مبحث سوم: استثنائات وارده بر رعایت تشریفات قانونی تملک
با وجود جایگاه و منزلتی که حق مالکیت در حقوق و عرف دارا می‌باشد، ممکن است قانون بر مبنای برتری مصالح عمومی حتی با شدیدترین روش، تزلزل آن را تجویز نماید. ^[۱۰۷]
به رغم اینکه صدر ماده ۸ ل.ق.ن.خ.ت بیان می‌دارد: «تصرف اراضی و ابنیه و تأسیسات و خلع ید مالک قبل از انجام معامله و پرداخت قیمت ملک یا حقوق مالک مجاز نمی‌باشد و …» ولی قانونگذار در پاره‌ای از موارد به دستگاه‌های اجرایی در صورت ضرورت و فوریت اجرای طرح، اجازه تصرف و تملک املاک اشخاص را قبل از انجام تشریفات قانونی داده است.
این استثناء و تجویز قانونگذار به عنوان تصرف قبل از تملک هم بیان می‌شود و این روش از این جهت استثناء بر قاعده تلقی می‌گردد که طبق قاعده، در موارد تأمین غیرتوافقی، دستگاه‌های اجرایی و علی‌الخصوص شهرداری‌ها، مجاز به تصرف در حقوق مالکانه قبل از پرداخت حقوق مالکین نمی‌باشند اما استثنائاً قانونگذار با وضع ماده ۹ ل. ق. ن. خ. ت، تصرفات قبل از تملک را نیز با توجه به شرایطی که در ماده مزبور بیان شده، جایز دانسته است.^[۱۰۸]
این تجویز قانونگذار در ماده ۹ لایحه قانونی مذکور بدین شرح بیان شده است: «در صورتی که فوریت اجرای طرح با ذکر دلائل موجه به تشخیص وزیر «دستگاه اجرایی» ضرورت داشته باشد، به نحوی که عدم تسریع در انجام طرح موجب ضرر و زیان جبران‌ناپذیری گردد، «دستگاه اجرایی» می‌تواند قبل از انجام معامله قطعی و با تنظیم صورتمجلس وضع موجود ملک با حضور مالک یا نماینده وی و در غیاب او و نماینده دادستان و کارشناس رسمی نسبت به تصرف و اجرای طرح اقدام نماید. لکن «دستگاه اجرایی» مکلف است حداکثر تا سه ماه از تاریخ تصرف نسبت به پرداخت یا تودیع قیمت عادله بر طبق مقررات این قانون اقدام نماید».
گفتار اول: فوریت اجرای طرح
مطابق با ماده ۹ ل.ق.ن.خ.ت، ضرورت اجرای طرح باید توسط وزیر دستگاه اجرایی تشخیص داده شود. حتی سازمان‌های مستقل دولتی و رؤسای سازمان‌ها از چنین اختیاری برخوردار نیستند و اختیار وزیر در این مورد، قابل تفویض به معاونین وی نیز نمی‌باشد.^[۱۰۹]
نباید تصور کرد ضرورت و فوریت، قرین یکدیگر و لازم و ملزوم می‌باشند اجرای پاره‌ای از طرح‌های شهری ضروری است لیکن فوری نیست. فوریت قید زمان است به گونه‌ای که گذشت زمان ضرر غیرقابل جبرانی را وارد می‌کند.^[۱۱۰]
گفتار دوم: عدم تسریع موجب ضرر و زیان گردد
یکی از شرایط تصرف قبل از تملک، تسریع در اجرای طرح می‌باشد. این تسریع در اجرای طرح به تنهایی کافی برای عدم رعایت مقررات نمی‌باشد، بلکه باید به تأخیر افتادن اجرا و یا عدم تسریع در اجرا، موجب ضرر و زیان غیرقابل جبرانی باشد که عمل دستگاه‌های اجرایی را در صورت عدم رعایت تشریفات قانونی تصرف املاک، توجیه نماید.
با توجه به لایحه قانونی، اگر عدم تسریع منجر به ورود ضرر و زیان به دستگاه‌های اجرایی نگردد، دستگاه اجرایی نباید اقدام به تملک املاک اشخاص نماید. باید توجه داشت در غیر موارد فوریت، تشخیص بالاترین مقام دستگاه اجرایی برای بهره‌ گرفتن از ضوابط تملک کافی است.^[۱۱۱]
گفتار سوم: حضور مالک و اشخاص خاص
مطابق ماده ۹ ل.ق.ن.خ.ت: «… دستگاه اجرایی می‌تواند با حضور مالک و نماینده وی و در غیاب او و نمایندهی دادستان و کارشناس رسمی، نسبت به تصرف و اجرای طرح اقدام نماید و… »
از دیگر شرایط تصرف قبل از تملک، حضور مالک یا نماینده وی و نماینده دادستان و کارشناس رسمی دادگستری، جهت تنظیم صورتمجلس، می‌باشد.
در همین راستا میباید میزان زمین واقع در طرح و اعیانی در آن توسط نماینده دادستان، صورتمجلس گردد و کارشناس دادگستری نسبت به برآورد قیمت املاک واقع در طرح، اقدام نماید.
به نظر عدم حضور مالک یا نماینده او تأثیری در تصرف و اجرای طرح نداشته باشد. صرف حضور نماینده دادستان و کارشناس کافی است. در غالب موارد، نوع تصرف با عدم رضایت مالک همراه است. ^[۱۱۲]
گفتار چهارم: پرداخت یا تودیع عادله در مدت سه ماه
برابر با قسمت پایانی ماده ۹ لایحه قانونی: «… دستگاه اجرایی مکلف است حداکثر تا سه ماه از تاریخ تصرف نسبت به پرداخت یا تودیع قیمت عادله طبق مقررات این قانون اقدام نماید». دستگاه اجرایی مکلف هستند ظرف مدت سه ماه پس از تنظیم صورت‌مجلس اقدام به پرداخت بهای عادله نمایند. در این ماده بیان شده، پرداخت قیمت عادله، طبق مقررات این قانون مطابق ماده ۴ لایحه قانونی و تبصره آن اقدام به تعیین قیمت و پرداخت آن گردد.
در صورتی که دستگاه‌های اجرایی به تکلیف خود در این رابطه عمل نکنند، مالک یا صاحب حق می‌تواند به دادگاه محل وقوع ملک مراجعه و درخواست نماید تا پرداخت بهای ملک، عملیات اجرایی متوقف شود. در این حالت دادگاه صالحه خارج از نوبت به موضوع رسیدگی کرده و حکم مقتضی صادر می‌کند.^[۱۱۳]
مبحث چهارم: دعاوی ناشی از تملک اراضی
دستگاه‌های اجرایی تحت شرایط و مقررات قانونی اجازه تملک و تصرف در املاک اشخاص را دارند و لذا در پرتوی رعایت مقررات می‌توانند مبادرت به اجرای طرح‌های مورد نظر خود بپردازند. در همین راستا مقنن با تجویز تملک اشخاص تحت ضوابط خاص و پرداخت حقوق مالکین املاک، ضمانت اجراهایی هم در خصوص عدم رعایت مقررات برای دستگاه‌های اجرایی در نظر گرفته است.
ممکن است دستگاه‌های اجرایی در اجرای طرح‌های خود به هر دلیلی، حقوق مالکین املاک را به طور کامل رعایت نکنند و باعث تضییع حقوق آنان شوند. قانون نیز برای جلوگیری از تضییع احتمالی حقوق مالکین، مقرراتی اعم از حقوقی و کیفری پیش‌بینی نموده است که مالکین با توسل به این مقررات به احقاق حقوق خود اقدام نمایند.
مقررات وضع شده از سوی قانون‌گذار به دو قسمت کیفری و حقوقی تقسیم می‌شوند که در هر قسمت به توضیح و نحوه اقدام مالکین خواهیم پرداخت.
گفتار اول: اقدامات حقوقی
طرح دعاوی حقوقی بر خلاف دعاوی کیفری که مبتنی بر ضمانت اجراهای جزایی میباشند و در بسیاری موارد، زیان‌های وارده به زیان دیده را جبران نمی‌کنند، تا حدی خسارات وارده به اشخاص زیان‌دیده را جبران می کند.
طرح دعاوی حقوقی از سوی اشخاص ممکن است حتی در صورت مجرمیت مدیران دستگاه‌های اجرایی و کارکنان این دستگاه‌ها نیز امکان‌پذیر باشد. با این توضیح که شخص زیان‌دیده با آگاهی از عمل مجرمانه دستگاه‌های اجرایی مبادرت به طرح دعوی حقوقی نموده و به نوعی از عمل مجرمانه آنها صرف‌نظر می کند.
اشخاص زیان‌دیده می‌توانند با طرح دعاوی حقوقی درصدد تأمین خسارت‌های وارده به خودشان باشند خاصه در مواردی که دستگاه‌های اجرایی بدون رعایت تشریفات به تصرف ملک آنها پرداخته و باعث ایجاد ضرر و ایراد خسارت به آنها شده‌اند. از جمله دعاوی قابل طرح می‌توان به تصرف عدوانی، مزاحمت، ممانعت از حق، خلع ید و … اشاره نمود.
بند اول: دعوای تصرف عدوانی
چنانچه دستگاه‌های اجرایی بدون رعایت مقررات قانونی اقدام به تملک و تصرف املاک اشخاص نمایند، مالک و یا متصرف ملک می‌تواند با ادعای مالکیت عین و یا مالکیت منفعت در ملک مورد تصرف، به طرح دعوای تصرف عدوانی بپردازد.
تصرف عدوانی برابر ماده ۱۵۸ ق.آ.د.م عبارتست از: «ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می کند».
در دعوای تصرف عدوانی، دادگاه وارد مالکیت نمی‌شود و تنها به سبق تصرفات خواهان و لحوق و عدوانی بودن تصرفات خوانده رسیدگی و در صورت احراز این سه امر، خوانده را محکوم به رفع تصرف عدوانی می کند.^[۱۱۴]
در طرح دعوای حقوقی تصرف عدوانی، دادگاه به مالکیت شخص توجه نمی‌کند. صرف متصرف بودن شخص کفایت می‌کند. همین که خواهان ادعا کند متصرف است ولی عمل دستگاه‌های اجرایی غیرقانونی است، کفایت می‌کند.
از شرایط اساسی دعوای تصرف عدوانی خارج شدن ملک بدون رضایت متصرف است و این بالاترین مزاحمتی است که می‌تواند به متصرف وارد شود، مزاحمت ممکن است به قهر و غلبه انجام گیرد و یا این که بدون قهر و غلبه باشد، در هر حال عدم رضایت متصرف سابق کافی به تحقق تصرف عدوانی است.^[۱۱۵]
به عبارت دیگر، برای طرح و پذیرش دعوای تصرف عدوانی، باید سبق تصرف خواهان، لحوق تصرف خوانده و غیرمجاز بودن تصرف خوانده اثبات شود.^[۱۱۶]
بند دوم: دعوای ممانعت از حق
دعوای ممانعت از حق برابر ماده ۱۵۹ ق.آ.د.م عبارتست از «تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد».
دادگاه در رسیدگی به دعوای ممانعت از حق نیز وارد دلایل مالکیت نمی‌شود.^[۱۱۷]
در دعوای ممانعت از حق، منظور خواهان، اعاده ملک به وسیله دادگاه به او نمی‌باشد بلکه وی مدعی است که در ملک دیگری حق ارتفاق و انتفاع دارد. دستگاه‌های اجرایی نیز ممکن است در اجرای طرح‌های خود موجب تضییع حقوق اشخاص صاحب حق ارتفاق و انتفاع شوند که در این موارد، صاحبان این حقوق می‌تواند با ادعای اینکه دستگاه‌های اجرایی بدون رعایت قوانین موجب عدم استفاده آنها در بهره‌مندی از حقوقشان می‌باشند دعوای ممانعت از حق را مطرح نمایند.
بند سوم: دعوای مزاحمت از حق
دعوای مزاحمت از حق مطابق ماده ۱۶۰ ق.آ.د.م اینگونه تعریف شده است: «دعوی مزاحمت عبارتست از دعوای که به موجب آن متصرف مال غیرمنقول، درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می کند که نسبت به متصرفات او مزاحم است بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد».
دعوای مزاحمت از حق برخلاف ممانعت از حق که متصرف اخلال کلی ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که صاحب حق نتواند از حق خود استفاده کند، در این مورد، مزاحم اخلال جزیی ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که صاحب حق نتواند به طور کامل از حق خود بهره‌مند شود.
اخلال به معنای دعوی مزاحمت وقتی صادق است که منظور فاعل آن اظهار حقی و اجرای آن در ملک مورد مزاحمت باشد ولی البته قصد تنها که به موقع اجرا گذاشته نشده است و یا صرف توهم به اینکه یک امر احتمالی با قصد صورت خارجی پیدا کند ممکن است مخل تصرف متصرف باشد کافی نبوده بلکه امر اختلال‌آمیز باید امر عمدی باشد که حقیقتاً موجب اختلال تصرف متصرف گردد.^[۱۱۸]
در این دعوا نیز دادگاه تنها تصرف بدون مزاحمت سابق خواهان و مزاحمت فعلی خوانده را مورد توجه قرار داده و در صورت احراز این دو امر و اینکه «مزاحمت» بدون رضایت خواهان و به غیر وسیله قانونی بوده، حکم به رفع مزاحمت صادر خواهد نمود.^[۱۱۹]
در این نوع دعوی که علیه دستگاه اجرایی مطرح می‌شود خواهان مدعی است که دستگاه اجرایی برای اعمال حقوق مالکانه وی در املاکش مزاحمت ایجاد نموده است. البته عرف برخی مزاحمت‌ها و ممانعت‌های کوتاه‌مدت را موجب محدودیت جزیی در حقوق مالکانه می‌شود را پذیرفته است. نظیر آلودگی صوتی و ترافیک کوچه و …^[۱۲۰]
بند چهارم: خلع ید
خلع ید یعنی رفع تصرف از متصرف غیرمنقول به استناد حکم دادگاه یا سند رسمی یا حکم قانون.^[۱۲۱]
خلع ید در سه مفهوم (تصرف عدوانی،‌ خلع ید به معنی اخص و تخلیه ید) به کار می‌رود. ^[۱۲۲]
ممکن است تصرفات اشخاص بدون مجوز و غیرقانونی باشد یعنی غصبی باشد. برابر ماده ۳۰۸ ق.م که بیان می‌دارد: «استیلاء بر حق غیر است به نحو عدوان …» در این صورت باید دادخواست خلع ید داده شود.

الف: اهداف سیاست خارجی^[۶۲] کشورها
اهداف سیاست خارجی که از آن با عنوان اهداف ملی نیز یاد شده است؛ «در واقع تصوری از وضعیت آینده است که حکومت باید از طریق تصمیم‌گیرندگان به آن دست یابد. وضعیت آینده؛ هم شامل موقعیت‌های معیّنی مثل تصاحب قلمرو دیگران و هم ارزشهایی چون بسط دموکراسی و یا مبانی دینی می‌شود».^[۶۳]
بین این واژه و واژۀ منافع ملی شباهتهای بسیاری وجود دارد. با این حال باید گفت که نمود عینی منافع (که انتزاعی هستند) اهداف است. اهداف را تصمیم‌گیرندگان رسمی دولت انتخاب می‌کنند تا یا وضع بین‌‌المللی موجود را به نفع منافع ملی خود تغییر دهند^[۶۴] و یا در حفظ آن بکوشند.^[۶۵] اهداف سیاست خارجی حاصل تحلیل مقاصد^[۶۶] و وسایل^[۶۷] نیل به آن اهداف می‌باشند. گرچه اهداف روشن و واقعی سیاست خارجی از کشوری به کشور دیگر متفاوت است، همه کشورها به دنبال دستیابی به اهداف زیر هستند که ما فقط به آنها اشاره می‌کنیم:

• حفظ موجودیت؛^[۶۸]

• رفاه ملی؛^[۶۹]

• امنیت^[۷۰] که پس از جنگ جهانی دوم مفهوم آن دگرگون شده و سه نوع آمادگی سیاسی، اقتصادی و نظامی را دربرمی‌گیرد؛

• پرستیژ^[۷۱] ملی؛

• کسب قدرت؛^[۷۲]

• حفظ و بسط ایدئولوژی^[۷۳]؛^[۷۴]

البته تقسیمبندیهای فراوانی در خصوص اهداف وجود دارد که بررسی آن در این پژوهش نمیگنجد.^[۷۵]
هدفهای سیاست خارجی در طول زمان ثابت باقی نمیمانند. زیرا عوامل داخلی و خارجی بسیاری وجود دارند که باعث تغییر در آن میشوند. عبدالعلی قوام معتقد است به این ترتیب باید سلسله مراتبی را برای این اهداف متنوّع در نظر گرفت. در بعضی مواقع ممکن است امنیت ملی، مسائل تکنولوژیک، توسعۀ اقتصادی و رفاهی و یا مسائل ایدئولوژیک، اولویتهای نخست هدفهای سیاست خارجی تلقی شوند، در حالی که با تغییر شرایط ممکن است احساس شود که باید نوعی جابجایی در اهداف صورت ‌گیرد. به این ترتیب دولتها گاه به همکاری یا رقابت با یکدیگر می‌پردازند و گاه سلسله مراتب جدید هدفها، آنها را رو در روی یکدیگر قرار می‌دهد.^[۷۶]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ب: ابزارهای سیاست خارجی کشورها
برای تحقق اهداف و تأمین منافع در سیاست خارجی، دولتها از ابزارهای گوناگون بهره می‌گیرند. مهمترین ابزارهایی که دولتها در سیاست خارجی خود به کار می‌گیرند به شرح زیر است:

• دیپلماسی^[۷۷] (این ابزار در کنار سایر ابزارها هم بکار می‌رود)؛

• ابزارهای اقتصادی ـ مالی، تکنولوژیک و تجاری؛

• ابزارهای فرهنگی ـ تبلیغاتی؛

• ابزار نظامی؛^[۷۸]

پ: تعریف منافع ملی^[۷۹] کشورها
از دیدگاه واقعگرایی^[۸۰] آنچه که در نهایت، هدف اساسی تصمیمگیرندگان سیاست خارجی است، منافع ملی نام دارد. این مفهوم شامل نیازهای حیاتی یک کشور است. آنچه را که بیتردید می‌توان جزء منافع ملی یک کشور به حساب آورد، عبارت است از:

• صیانت از خود؛^[۸۱]

• استقلال؛^[۸۲]

• وحدت قلمرو؛^[۸۳]

• امنیت نظامی؛^[۸۴]

• وضع مطلوب اقتصادی.^[۸۵]

زمانی که منافع ملی دو یا چند کشور سازگار باشد، آنها میل به همکاری و هماهنگی دارند. ولی در صورت تعارض منافع، مسائل از راه‌هایی چون تنش، تهدید و بالاخره جنگ حل خواهد شد. منافع ملی را می‌توان در چهار دسته خلاصه نمود: منافع دفاعی ـ امنیتی، منافع اقتصادی، منافع مربوط به نظم جهانی و منافع ایدئولوژیک.^[۸۶]
در صحبت از منافع ملی باید به محدودهای که این منافع شامل آن میگردد نیز توجه نمود. محدودۀ منافع ملی دولتها با تغییر در قدرت آنها دگرگون میشود. دولتهای بزرگ در خارج از مرزهای خود نیز میتوانند منافع ملی خود را تعریف کنند. ولی دولتهای کوچکتر در محدودۀ جغرافیایی خود این منافع را در نظر میگیرند. انواع منافع ملی از دید عبدالعلی قوام به منافع موازی، متعارض، مشترک و اختلاف‌زا تقسیم‌ شده‌ است. سیاست تنش زدایی نتیجۀ منافع موازی، همکاری؛ نتیجۀ منافع مشترک، و بالاخره جنگ سرد نتیجۀ منافع اختلافزا می‌باشد.^[۸۷]
واقعگرایان دو مفهوم امنیت و قدرت را هدف اولیۀ سیاست خارجی میدانند. ولی برعکس، رفتارگرایان عقیدۀ واقع‌گرایان مبنی بر وجود یک واقعیت عینی را رد میکنند و به کاربردی کردن مفهوم منافع ملی علاقمندند. آنها با بهره‌گیری از محیط مساعدی که رهیافت تصمیم‌گیری برای آنها ایجاد کرد، به تعریفی کاربردی از منافع ملی رسیده و آن را ناشی از انتخاب و تصمیم مقامهای اصلی یک ملت دانستند. ^[۸۸]
ت: تصمیم‌گیری در سیاست خارجی
بر اساس این رهیافت هنگامی که رفتار بازیگران سیاسی یعنی دولتها را در صحنه سیاست بین‌الملل مورد مطالعه قرار می‌دهیم، در واقع تصمیمهایی را که آنها به صورت داده‌های سیاست خارجی خود وارد محیط بین‌الملل می‌کنند مطالعه می‌کنیم. این تصمیمها توسط افراد، گروه‌ها، نهادها و دستگاه‌های مختلف داخلی آن دولتها اتّخاذ می‌شوند و مجموعۀ آنها به صورت رفتار دولتها در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی بروز پیدا می‌کنند. عمده‌ترین معیارهایی که باید در سطوح تصمیم‌گیری مورد توجه قرارداد به شرح زیر است:

• تصمیم‌گیرندگان؛

• شرایط و ضرورتهای محیطی؛

• دسترسی به منابع اطلاعاتی و بهره‌گیری از امکانات؛

• ساختار نظام تصمیم‌گیری؛

• راه‌ حل ‌های گوناگون؛

• پیامدها؛

• محدودیتهای تصمیم‌گیری.^[۸۹]

از نظر عبدالعلی قوام نهادها و دستگاه‌های تنظیم کنندۀ سیاست خارجی شامل این موارد می‌باشد:

• قوۀ مجریه؛^[۹۰]

• قوۀ مقنّنه؛^[۹۱]

• گروه‌های نفوذ و احزاب سیاسی؛

• افکار عمومی؛

• نهادهای نظامی؛