راستای مناسبی داشته ولی ساق پا چرخش به داخل دارد (معمولاً بیشتر از ۱۰ درجه) (لطافت کار و همکاران، ۱۳۹۱).
علل تغییر شکل­های مفصل زانو
فیزیولوژیک
عدم یکنواختی صفحات رشد انتهای تحتانی ران، انتهای فوقانی درشت نی و نازک نی (فیبولا). عدم یکنواختی صفحات رشد به چند دلیل اتفاق می­افتد: تروما (ضربه)، عفونت ­ها، استئوکندروز صفحه رشد انتهای فوقانی درشت نی، بیماری­های متابولیک و تغذیه­ای
(مانند راشیتیسم) و موارد عدم تعادل عضلانی (مانند پولیومیلیت).
بد جوش خوردن شکستگی­های اطراف مفصل زانو.
بیماری­های نادر مثل دیسپلازی­های استخوانی.
آسیب­های رباط­های مفصل زانو.
این تغییر شکل­ها بر خلاف تغییراتی که در سطح عرضی و سطح سهمی رخ می­ دهند، در سطح فرونتال دیده می­ شود.
تکامل طبیعی: در تکامل طبیعی اندام تحتانی، انحنای خارجی درشت نی در طول یک سالگی شایع است. از دو سالگی، کمانی شدن کل اندام تحتانی که شامل انحنای ران (ران، ساق، درشت نی است) شایع می­باشد. زانو در مرکز این انحنا قرار دارد. در سن ۴-۳ سالگی زانوی ضربدری حداکثر شیوع را دارد. این وضعیت خود به خود بین سنین ۴۰-۱۰ سالگی بهبود می­یابد. نزدیک شدن زانو­ها به هم، در بچه­های بزرگتر و چاق بیشتر بارز است. در افراد طبیعی، اگر این حالت خفیف باشد، به عنوان یک شکل طبیعی اندام تحتانی در طول زندگی باقی می­ماند (لطافت کار و همکاران، ۱۳۹۱).
تغییر شکل زانوی ضربدری
یکی از تغییر شکل­های زانو است که در آن، زانو­ها به یکدیگر نزدیک می­شوند و قوزک­های داخلی از همدیگر فاصله می­گیرند. به همین علت است که این تغییر شکل را به نام زانوی ضربدری گفته‌اند. در این تغییر شکل، زانو­ها به خط وسط نزدیک می­شوند. به طور معمول، زانوی بچه‌­ها در حالت پرانتزی است. اما با رشد بچه­ها و به تدریج، یک تغییر شکل طبیعی از پرانتزی به ضربدری به وجود می ­آید. میزان خفیف تا متوسطی از زانوی ضربدری در کودکان ۶-۲ ساله به صورت طبیعی دیده می­ شود. وقتی زانوی ضربدری محسوس شد، کودک به طور ناشیانه راه می­رود و زانوهایش باهم برخورد می­ کنند؛ طوری که ممکن است برای جلوگیری از برخورد، پاهایش را جدا از هم بگذارد. یا ممکن است در هنگام راه رفتن، یک پایش را اطراف پای دیگر تاب دهد تا از برخورد زانوهایش باهم جلوگیری نماید. پا­ها معمولاً به خارج می­چرخند و کودک زود خسته می­ شود. اگر وتر آشیل کوتاه شده باشد، او با پای چرخیده به خارج راه می­رود. درد پشت ساق و قسمت جلوی ران در این افراد شایع است. در زانوی ضربدری شدید، استخوان کشکک ممکن است به سمت خارج نیمه در رفتگی پیدا کند. در این تغییر شکل، تحمل وزن به صورت غیر طبیعی انجام می­ شود و رباط­های جانبی داخلی زانو تحت کشش قرار می­گیرند (لطافت کار و همکاران، ۱۳۹۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در ۹۵ درصد از کودکان ۶-۲ ساله، این تغییر شکل به خودی خود اصلاح می­ شود. بخصوص در مواردی که کودک در هنگام راه رفتن انگشتانش را به داخل نیز می­چرخاند، بیشتر صادق است.
در زانوی ضربدری شدید، راه رفتن فرد به شکل بد و بی مهارت همراه با ساییده شدن زانو­ها به هم است. گاهی راه رفتن همراه با کشیده شدن پا­ها روی زمین برای اجتناب از برخورد زانو­ها به هم نیز دیده می­ شود. برای جابجایی، مرکز ثقل پا­ها به خارج چرخش می­ کنند.
درجه بندی تغییر شکل زانوی ضربدری
برای اندازه گیری میزان تغییر شکل باید زانو­ها در وضعیتی قرار گیرند که کشکک به سمت بالا و مچ پا در وضعیت خنثی باشد.
زانوی ضربدری را به چهار درجه تقسیم می­ کنند که شامل موارد زیر است:
درجه یک: فاصله بین دو قوزک داخلی از یک اینچ (۵/۲ سانتی متر) کمتر است.
درجه دو: فاصله بین دو قوزک داخلی بین یک تا دو اینچ (۵-۵/۲ سانتی متر) است.
درجه سه: فاصله بین دو قوزک داخلی بین دو تا سه اینچ (۵/۷-۵ سانتی متر) است.
درجه چهار: فاصله بین دو قوزک داخلی بیشتر از سه اینچ (۵/۷سانتی متر) است.
علل تغییر شکل زانوی ضربدری
چاقی یا وزن زیاد کودک
زود راه افتادن کودک
بیماری نرمی استخوان (راشیتیسم)
شکستگی در سطوح مفصلی و یا شکستگی در قسمت بالا و پایین مفصل
رشد بیش از حد کندیل داخلی نسبت به کندیک خارجی
زمینه ارثی
کاهش زاویه بین سر و گردن استخوان ران با تنه آن
کوتاهی نوار خاصره ای- درشت نئی
کوتاهی عضله دو سر رانی
پارگی رباط جانبی داخلی زانو و کوتاهی رباط جانبی خارجی
ضعف عضلات نیم غشایی و نیم وتری (لطافت کار و همکاران، ۱۳۹۱)
عوارض ناشی از تغییر شکل زانوی ضربدری
تغییرمحل مرکز ثقل
کوتاهی قد
تغییر الگوی راه رفتن
آرتروز زودرس زانو: فشار­های زیادی که بر سطوح مفصلی وارد می­ شود، زمینه بروز آرتروز را سریعتر از زمان معمول فراهم می­سازد.
ایجاد تغییر شکل در پا: زانوی ضربدری موجب بروز تغییر شکل­هایی به صورت ثانویه در پا می­ شود.
افزایش آسیب پذیری مفصل: چون وضعیت بیومکانیکی طبیعی مفصل زانو یه هم می­خورد، زمینه بروز آسیب در این مفصل افزایش می­یابد.
درد: در تغییر شکل زانوی ضربدری ممکن است درد در هر دو قسمت داخلی و خارجی زانو بروز کند. درد در قسمت داخلی زانو به علت کشیدگی بافت نرم و درد در قسمت خارجی زانو به علت نزدیک شدن استخوان ران به درشت نی و فشرده شدن این دو استخوان روی یکدیگر باشد.
در رفتگی مکرر کشکک: اگر تغییر شکل زانوی ضربدری وجود داشته باشد، احتمال در رفتگی کشکک به سمت خارج افزایش می­یابد. در رفتگی کشکک در این تغییر شکل، در زنان خیلی شایع است.
تغییر شکل زانوی پرانتزی
در این تغییر شکل، زانو­ها از هم دور و قوزک‌­های داخلی به هم نزدیک می­شوند و پا­ها شکل پرانتزی پیدا می­ کنند. به خاطر همین آن را زانوی پرانتزی یا کمانی می­گویند. همه بچه­ها در هنگام تولد و دوران کودکی، زانوی پرانتزی دارند که بتدریج با رشد، پا­ها از وضعیت پرانتزی به ضربدری تغییر شکل می­ دهند. منظور از تغییر شکل از زانوی پرانتزی به ضربدری، ایجاد ناهنجاری نیست. بلکه زانو­ها در وضعیت طبیعی زاویه­ای در حدود ۱۳-۷ درجه بین محور ران و محور ساق دارند که طبیعی است. افرادی که تغییر شکل زانوی پرانتزی دارند، اردک وار راه می­روند.
علل تغییر شکل زانوی پرانتزی
برای بروز این عارضه، علل مختلفی وجود دارد که از جمله موارد زیر است:
چاقی یا وزن زیاد
زود راه افتادن کودک
شکستگی سطوح مفصلی و یا شکستگی استخوان­ها در بالا و پایین مفصل
استفاده از کهنه زیاد (پوشک زیاد) برای کودک
کوتاهی عضلات نیم غشایی و نیم وتری
ضعف عضله دو سر رانی
پارگی ربط جانبی خارجی زانو