این هشت شاعر، با بینشها و جهانبینیهای متفاوت گاه از طبیعت الهام گرفتهاند و با مشاهدهی جلوههای آفرینش حق، به نماز و نیایش پرداختهاند، گاه جمال خدا را توسط معشوق درک کرده و گاه با ارتباط بین نماز و نیایش با عرفان، چون عارفی ذکر خدا را بر لب آورده و با بینشی افلاکی به نیایش با معبود پرداختهاند.
با توجه به بینشها و جهانبینیهای متفاوت این هشت شاعر، بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش در اشعار آنان نیز، متغیر بوده است، بدین صورت که اشعار شهریار با ۲۶% بیشترین درصد فراوانی این واژگان و اجزاء را تشکیل داده است.
تفاوت در نگرش شاعران با جریانهای تأثیرگذار بر نماز و نیایش آنان در ارتباطی تنگاتنگ قرار گرفته است؛ زیرا به هر صورت شعر به عنوان یک پدیدهی اجتماعی همزمان با تأثیرگذاری بر جامعه، از جامعه نیز تأثیر میپذیرد. گاه جریانهای سیاسی و گاه اجتماعی در شعر و ادبیات، زمینهساز این تحوّل شده است، وقایع مهمی چون انقلاب مشروطه، کودتای ۲۸ مرداد و انقلاب اسلامی.
همهی این عوامل با درونمایههای شعری شاعران نیز مرتبط است و تأثیری انکارناپذیر در دیدگاه شاعران داشته است.
از سویی دیگر با توجه به پژوهش نگارنده، عرفان شاعران نیز در تمایل استفادهی آنان از واژگان و اجزاء نماز و نیایش مؤثر بوده است؛ زیرا نیایش در مرحلهی عالیترش از سطح درخواست و عرض حال فراتر میرود و به صورت احساس عرفانی بروز میکند.
احساس عرفانی نیز فعالیتهای اخلاقی و مذهبی را در کُنش و واکنشی متقابل قرار میدهد، هنگامی که نماز و نیایش مداوم و پرشور و باحرارت ابراز شود تأثیرش بهتر آشکار میشود و موجب دگرگونی و تحوّل میگردد، این تحوّل به صورت پیشرفت تدریجی پدیدار شده و در نهایت سبب یک سیر روحانی و یک مکاشفهی درونی میشود.
در واقع جریان شعر معاصر، به دلیل بیان احساسات و عواطف انسانی به نماز و نیایش متمایل است. ما نمیتوانیم بگوییم که شاعران معاصر دغدغهی مذهبی نداشته، نماز و نیایش به درگاه خدا را فراموش کردهاند، در حالی که این نیاز همیشه و در همهی زمانها برای انسان وجود داشته و یک مسألهی فطری و درونی بشر است، فقط نوع ابراز آن با توجه به گذر زمان و تغییر و تحوّلات زیادی که در همهی زمینه ها چه از لحاظ سیاسی، اجتماعی و حتی از لحاظ ادبی به وقوع پیوسته باعث شده که نوع گفتمان تغییر کند.

نمودارها

درصد

فراوانی

۲۶ %

۶۳

محمد حسین شهریار

۱۹ %

۴۵

طاهره صفارزاده

۱۷ %

۴۲

قیصر امین‎پور

۱۵ %

۳۷

حمید سبزواری

۱۳ %

۳۱

سهراب سپهری

۵ %

۱۱

فروغ فرخزاد

۳ %

۷

فریدون مشیری