بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]– سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)

University of allame-tabatabaei
Faculty of Literature and Humanities
A Thesis for obtaining M.A degree in the field of social worker
A Comparison of the performance of NGOs in empowering street children in Tehran
Supervisor: Dr. Talat Allahyari
Adviser: Dr. Hossein Yahyazadeh

Researcher: Esmaeil shalakeh
Winter 2014

1. 1. برگرفته از سایت بهزیستی استان تهران ↑

1. 1. Veten & Cameron ↑

1. 1. Self-control ↑

1. 1. Self-importance ↑

1. 1. Empowerment ↑

1. 1. ریشه های تاریخی نظریه توانمندسازی در اندیشه مارکسیستی یافت می شود. در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ تجدید حیات علاقه به ایدئولوژی مارکسیستی وجود دارد، و این ایده از توانمندسازی در این زمان ظاهر شده، در برخی از محافل مرتبط بود، به مبارزه طبقاتی و سرنگونی طبقه حاکم سرمایه داری است. در مطالعات توسعه، بحث توانمند سازی نه تنها به مبارزه طبقاتی بلکه به مبارزه جهانی جنوبی در برابر جهان شمال شد. نظریه توانمند سازی اغلب در چنین مباحثی تنها به نظریه نئومارکسیستی توسعه مرتبط است. برای نگاه به چگونگی شکل گیری نظریه توانمندسازی، نگاه کنید به:

      ( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

      Alinsky ،۱۹۶۹ Arnstein ، Boyte 1980، Klark 1965، Fredmann 1973، ↑

1. 1. Goldsmith and Blakely, 1992; Friedmann, 1992; Jacobs, 1992; Krumholz & Forester, 1990; Rappaport, 1984, 1985, 1987; Regalado, 1988; Trickett, 1984; Zimmerman, 1990 ↑

1. 1. مورخ انگلیسی ↑

1. 1. Cassio ↑

1. 1. Non government organization ↑

1. 1. The council of Europe and NGOs 1995,bruxell ↑

1. 1. Otto, Dianne ↑

1. 1. Lester, salamon. Anhier, Helmut ↑

1. 1. Being Nonprofit ↑

1. 1. Lack of dependence on government ↑

1. 1. Voluntary ↑

1. 1. Having legal personality ↑

1. 1. Democratic and participatory management ↑

1. 1. Autonomous ↑

1. 1. Being apolitical ↑

1. 1. Tax Breaks ↑

1. 1. Kelark ↑

1. 1. Service Oriented organization ↑

1. 1. Good orientation ↑

1. 1. Empowerment orientation ↑

1. 1. Participatory orientation ↑

1. 1. Najam ↑

1. 1. Peter Tacon ↑

1. 1. Aptekar, 1994a; Bar-On, 1998; Cemane, 1990; Cockburn, 1991b; Connolly, 1990; Cosgrove, 1990;
      Dewees & Klees, 1995; Ennew, 1986; Keen, 1990; Konanc, 1989; Lusk, 1989; Myers, 1989; Richter, 1988. ↑

1. 1. Aptekar, 1988b; Glauser, 1998; Swart, 1990 ↑

1. 1. Reddy ↑

1. 1. Connolly & Ennew, 1996 ↑

1. 1. Kanger & Kanengo ↑

1. 1. Swift. c ↑

1. 1. Levin, G ↑

1. 1. Attitudes, Valus & beliefs ↑

1. 1. Knowedge & Skills for critical thinking and action ↑

1. Action ↑

نمودار ۴-۱۰- تعیین اولویت زیرمعیارهای قابلیت افزایش سهم بازار و فروش
براساس بردار ویژه بدست آمده ایجاد عملیات پیشبردی با وزن ۵۳۱/۰ از ارجحیت بیشتری نسبت به گرفتن سهم بازار رقبای ضعیف برخوردار است. چون یک مقایسه صورت گرفته است بنابراین نیازی به محاسبه نرخ سازگاری نیست.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۵-۴-۵-تعیین اولویت زیرمعیارهای حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان

معیار حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان از چهار زیرمعیار تشکیل شده است. محاسبات انجام شده برای تعیین اولویت زیرمعیارهای مربوط به معیار حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان در جدول۴- ارائه شده است.
جدول۴-۱۴-تعیین اولویت زیرمعیارهای حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان

S51

S52

بسط فازی

نرمال

S51

(۱, ۱, ۱)

(۱٫۷۴, ۲٫۰۹, ۲٫۴۲)

(۲٫۷۴, ۳٫۰۹, ۳٫۴۲)

(۰٫۵۵, ۰٫۶۸, ۰٫۸۲)

S52

(۰٫۴۱, ۰٫۴۸, ۰٫۵۷)

(۱, ۱, ۱)

(۱٫۴۱, ۱٫۴۸, ۱٫۵۷)

(۰٫۲۸, ۰٫۳۲, ۰٫۳۸)

نمودار ۴-۱۱-تعیین اولویت زیرمعیارهای حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان
براساس بردار ویژه بدست آمده زیرمعیار کیفیت و خدمات برتر با وزن نرمال شده ۶۷۵/۰ از اولویت است. چون یک مقایسه صورت گرفته است بنابراین نیازی به محاسبه نرخ سازگاری نیست.

۴-۵-۵-مقایسه زوجی گزینه‌ها براساس زیرمعیارها

هدف این مطالعه انتخاب بهترین استراتژی جهت بقا در شرایط رکود اقتصادی می‌باشد. به همین منظور سه استراتژی شناسایی است که با نمایش داده شده است. این سه استراتژی براساس هریک از زیر معیارها مقایسه زوجی شده است. با مقایسه زوجی سه استراتژی براساس یازده زیرمعیار موجود، تعیین اولویت نهائی با بهره گرفتن از محاسبه سوپرماتریس ناموزون، سوپر‌ماتریس موزون و سوپرماتریس حد صورت گرفته است.
A1 : استراتژی رهبری هزینه
A2 : استراتژی کاهش
A3 : استراتژی تمرکز مجدد بر محصول بازار
نخست این سه استراتژی براساس شاخص «مدیریت خرید و فروش موجودی ها» یا مورد مقایسه زوجی قرار گرفته است. ماتریس مقایسه زوجی استراتژی‌ها براساس شاخص در جدول۴-۱۵ ارائه شده است. نتایج حاصل از فازی‌زدایی اوزان استراتژی‌ها در نمودار ۴-۱۲ ارائه شده است.
جدول۴-۱۵-ماتریس مقایسه زوجی استراتژی‌ها براساس شاخص

A1

A2

A3

بسط فازی

نرمال

A1

; minimum :

شکل این تابع در شکل های ۴-۳۱ و ۴-۳۲ و ۴-۳۳ نمایش داده شده است. همان طور که از شکل ها هم مشخص است برای دو بعد نقطه (۵و۵) با مقدار تابع هدف ۰ نقطه بهینه این تابع است ودر اطراف نقطه بهینه بدترین نقاط از نظر مقدار تابع هدف وجود دارد. میزان تابع هدف این نقاط است. نتایج بدست آمده از اجرای این تابع بر روی تمام الگوریتم های پیوسته معروف نشان دهنده این است که هیچ الگوریتمی حتی در تعداد تکرار های بسیار زیاد و با جمعیت بسیار زیاد نمی تواند مقدار بهینه این تابع را بدست آورد. اکثر الگوریتم ها در پایان،یکی از ۴ نقطه (۰و۵) و (۵و۰) و (۱۰و۵) و (۵و۱۰) رو به عنوان نقطه بهینه شناسایی می کنند که از نظر میزان تابع هدف فاصله بسیار زیادی با مقدار بهینه دارند. میزان تابع هدف این نقاط است. دلیل این اتفاق این است که این تایع بر خلاف ذات و ساختار الگوریتم های فرا ابتکاری طراحی شده است. توابعی که در آن پیرامون نقطه بهینه نقاطی با برازندگی نامطلوب وجود داشته باشد الگوریتم ها در بدست آوردن نقطه بهینه دچار مشکل می شوند و برای توابعی همانند F₂ که دقیقا نقاط پیرامون بهترین نقطه، بدترین نقاط باشند الگوریتم ها در بدست آوردن نقطه بهینه ناتوان هستند. اگر الگوریتمی طراحی شود که بتواند برای این مساله عملکرد خوبی داشته باشد حتما برای سایر مسائل بهینه سازی پیوسته دچار مشکل خواهد شد. چون این دو نوع مسائل ساختارشان بر خلاف هم است. بنابراین الگوریتمی کارا خواهد بود که برای هر دو نوع مسائل بهینه سازی پیوسته معرفی شده دارای عملکرد مطلوب باشد. خوشبختانه تعداد مسائل بهینه سازی پیوسته که ساختاری مشابه F₂ دارند بسیار بسیار اندک هستند. از همین رو هم چنان الگوریتم های فرا ابتکاری پیوسته گزینه مناسب برای حل این گونه مسائل هستند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۴-۳۱ نمایش سه بعدی حراررتی تابع F₂ از نمای بالا
شکل ۴-۳۲ نمایش سه بعدی حراررتی تابع F₂
شکل ۴-۳۳ نمایش سه بعدی حراررتی تابع F₂ و نقطه بهینه این تابع
۴-۵ جمع بندی
در این فصل ساختار و روند الگوریتم جستجوگر تکاملی کاملا شرح داده شد. سپس برای ارزیابی عملکرد الگوریتم پیشنهادی از یازده مساله تست استفاده شد. روند تکاملی جستجوگر ها به وسیله نمودار ها برای F₁ شرح داده شد. سپس برای نمایش بهتر عملکرد این الگوریتم مقایسه ای بین الگوریتم پشنهادی و الگوریتم هایHS , IBA , ABS , CS , BA , LFA , FA , RGA , PSO , GSA , ICA OICA , CICA3 صورت گرفت. تمام نتایج نشان دهنده برتری الگوریتم جستجوگر تکاملی بر الگوریتم های مذکور است. در انتها نیز یک مساله ریاضی معرفی شد که بر خلاف ذات الگوریتم های فرا ابتکاری طراحی شده است و هیچ یک از الگوریتم های فرا ابتکاری قادر به یافتن جواب بهینه این مساله نیستند.
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادها
۵-۱- نتیجه گیری
در این پایان نامه یک الگوریتم بهینه سازی جدید مبتنی بر یک منطق ساده جستجو معرفی شد. در این روش فضای جستجو به چندین قسمت تقسیم می شود و جستجوگرها به هر یک از ناحیه ها تخصیص داده می شود . بعد از انجام عملیات جستجو، تعدادی از بهترین ناحیه ها به عنوان ناحیه های برگزیده انتخاب می شوند. این انتخاب بر اساس عملکرد تیم های جستجو در ناحیه ها می باشد. در مرحله بعد هر ناحیه برگزیده به چند ناحیه کوچکتر تقسیم می شوندو عملیات جستجو انجام می شود. این روند تا برقراری شرط توقف ادامه پیدا خواهد کرد. در ضمن در صورت برقراری شرایط شروع مجدد الگوریتم روندش را از نو شروع میکند. در واقع این الگوریتم بر مبنای یک منطق جستجو هدفمند بنا نهاده شده است. ساختار الگوریتم جستجوگر تکاملی طوری است که در همگرایی جواب ها به سمت جواب بهینه تعادل وجود دارد. نتایج حاصل از مقایسه الگوریتم جستجوگر تکاملی با چندین الگوریتم نشان دهنده عملکرد مطلوب و برتری این الگوریتم بر سایر الگوریتم های مورد مقایسه است. هر چند مثال های گوناگون نشان دهنده توانایی بالای این الگوریتم است ولی نمی توان این ادعا را داشت که این الگوریتم برای تمامی مسائل بهینه سازی پیوسته بهترین عملکرد را دارا است. در واقع این الگوریتم می تواند یکی از گزینه های مناسب برای بدست آوردن جواب بهینه این گونه مسائل باشد.
۵-۲- پیشنهادها
برای ادامه کار در این زمینه موارد زیر پیشنهاد می گردد :
استفاده از یک مکانیزم هوشمند برای تقسیم بندی ناحیه های جستجو و انتخاب بهترین ناحیه
استفاده از این ساختار جستجوی ساده برای ارائه یک الگوریتم گسسته
ارائه الگوریتمی چند هدفه بر مبنای ساختار این الگوریتم
مراجع

[۱]

Melanie, M. An introduction to genetic algorithms. Cambridge, Massachusetts London, England, Fifth printing, ۳,۱۹۹۹٫

[۲]

Sivanandam, S. N., & Deepa, S. N. Introduction to genetic algorithms. Springer Publishing Company, Incorporated, 2007.

[۳]

Herrera, F., Lozano, M., & Verdegay, J. L. Tackling real-coded genetic algorithms: Operators and tools for behavioural analysis. Artificial intelligence review, ۱۲(۴), ۲۶۵-۳۱۹, ۱۹۹۸٫

[۴]

Kirkpatrick, S., Jr., D. G., & Vecchi, M. P. Optimization by simulated annealing. science, ۲۲۰(۴۵۹۸), ۶۷۱-۶۸۰, ۱۹۸۳٫

[۵]

De Castro, L. N., & Timmis, J. I. Artificial immune systems as a novel soft computing paradigm. Soft computing, ۷(۸), ۵۲۶-۵۴۴, ۲۰۰۳٫

[۶]

Glover, F., & Laguna, M. Tabu search (Vol. 22). Boston: Kluwer academic publishers, 1997.

[۷]

Dorigo, M., Caro, G. D., & Gambardella, L. M. Ant algorithms for discrete optimization. Artificial life, ۵(۲), ۱۳۷-۱۷۲, ۱۹۹۹٫

نحوه برخورداری از خدمات بیمه محصولات کشاورزی :
هرکدام از تولید کنندگان بخش کشاورزی در قالب فردی یا تشکل های تعاونی با توجه به فعالیت و خطرات احتمالی پروسه تولید می توانند به شعب بانک کشاورزی منطقه خویش مراجعه نموده و با تنظیم قرارداد بیمه یا بیمه نامه ( policy ) از مزایای آن برخوردار شوند ضمن اینکه موظفند نسبت به اعمال مدیریت واحد تولیدی بیمه شده اهتمام لازم را بعمل آورند و درصورت بروز خسارت در اولین فرصت وقوع آن را به بیمه گر اطلاع دهند تا کارشناسان صندوق بیمه با انجام بررسی های لازم نسبت به ارزیابی خسارت و محاسبه غرامت برای پرداخت بموقع اقدام بعمل آورند(مظاهری، ۱۳۷۸).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کارگزاری بیمه محصولات کشاورزی :
اساسنامه صندوق بیمه بر پرهیز از تورم سازمانی تأئید دارد لذا بهره گیری مطلوب از بخش خصوصی در راه تحقق اهداف توسعه کمی و کیفی بیمه محصولات کشاورزی اجتناب ناپذیر می نماید. در این طرح که از سال ۱۳۸۱ شمسی آغاز شده است، اعضای اتحادیه های حرفه ای تک محصولی، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، سازمان نظام دامپزشکی کشور، مشاوران سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، کارشناسان رسمی دادگستری، کارشناسان خبره عضو خانه کشاورز و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی صاحب صلاحیت در اولویت انجام امور کارگزاری بیمه محصولات کشاورزی قرار می گیرند و براساس سه مرحلۀ صدور بیمه نامه، ارزیابی خسارت، نظارت و کنترل مشمول دریافت کارمزد ( commission ) کارگزاری ( intermediary ) می شوند لذا از سال ۱۳۸۴ شمسی اجرای دوره های آموزشی کارگزاران ( brokers ) بیمه جهت ارتقاء دانش، بینش و مهارت های لازمه آنان مورد توجه خاص واقع گردید تا ضمن آن به هماهنگی و یکنواختی در اجرای عملیات کارگزاری بیمه در سرارسر کشور دست یابند. کارگزاران بیمه را در حقیقت می توان به عنوان بازاریاب، مروّج و نماینده فروش بیمه نیز محسوب داشت(رحمانی، ۱۳۸۴).
مراحل عملیات بیمه محصولات کشاورزی :
بطور کلی عملیات اجرای بیمه محصولات کشاورزی شامل مراحل زیر است :
۱ ) انعقاد قرارداد بیمه : آئین نامه ها، دستورالعمل های اجرایی و جدول تعرفه ( rate ) حق بیمه ها از طرف ستاد صندوق بیمه بطور سالانه برای تمامی مدیریت های ستادی شعب بانک های کشاورزی استان های کشور ارسال می شود سپس شعب بانک یا کارگزاران بیمه با آغاز فصل انعقاد قرارداد بیمه برای هر محصول نسبت به تنظیم فرم های مربوطه در حضور کشاورزان داوطلب بیمه اقدام می کنند. سازمان های متولی محصولات کشاورزی چون شرکت سهامی توسعه و کشت دانه های روغنی در رابطه با محصولات پنبه، سویا و کلزا و همچنین سندیکای چغندرکاران یا کارخانه های قند درمورد چغندر قند می توانند بعنوان کارگزاران صندوق بیمه در قبال دریافت کارمزد کارگزاری به عقد قراردادهای بیمه با کشاورزان مربوطه اقدام نمایند. درخصوص بیمه دام، طیور و آبزیان پرورشی قبل از انعقاد قرارداد بیمه باید کنترل های رایگان بهداشتی و سلامتی توسط گروه کارشناسی بانک انجام گیرد و به نصب پلاک های شناسایی اقدام شود. بدین ترتیب محصولات زراعی و باغی برای یک دوره تولید، انواع دام به مدت یکسال شمسی همچنین مرغداری ها و استخرهای پرورش آبزیان برای یک دورۀ پرورش تحت پوشش بیمه قرار می گیرند. قراردادهای بیمه پس از پرداخت مبلغ حق بیمه و امضاء بیمه نامه دارای قابلیت اجرایی هستند. مبلغ حق بیمه پرداختی برای محصولات کشاورزی در ایران بصورت ۲۰ درصد سهم کشاورزان و ۸۰ درصد سهم دولت می باشد. بعنوان مثال مبلغ حق بیمه برای هر هکتار شالیزار در سال ۱۳۸۵ شمسی بدون احتساب خطرات خشکسالی ۷۸۰۰۰ ریال و با احتساب خطرات خشکسالی ۹۲۰۰۰ ریال بوده است.
— شرایط خاصی برای بیمه کردن محصولات کشاورزی بشرح زیر لازم می باشد :
الف) بیمه پذیر بودن محصول
ب ) عقد قرارداد در مهلت تعیین شده
ج ) داشتن مدارک مالکیت
د ) پرداخت حق بیمه و امضاء پیمان نامه
ه ) باید از کلیه موارد بجز زراعت ها توسط کارشناسان بیمه قبل از عقد قرارداد بازدید بعمل آید(رحمانی، ۱۳۸۴).
— مدارک لازم برای بیمه نمودن محصولات کشاورزی بشرح زیر است :
الف) مدارکی چون سند مالکیت قطعی، نسق عادی از واگذاری اراضی، استشهاد محلی که به امضای شورای اسلامی محل، مرکز خدمات کشاورزی، مدیریت کشاورزی و امور واگذاری اراضی منطقه برسد.
ب ) قبوض آبیاری سال های قبل
ج ) برای آبزیان داشتن پروانه آبزی پروری
د ) برای زنبورداری داشتن ۲۵ کندوی مدرن و دفترچه زنبورداری
۲ ) ارزیابی خسارت و پرداخت غرامت : ارزیابی خسارت بعنوان نبض سیستم عملیاتی بیمه توسط کارشناسان مجرب شعب بانک کشاورزی و یا کارگزاران بیمه کشاورزی با هدایت و کنترل مدیر خدمات بیمه ای استان ها اجرا می شود. کارشناسان بیمه ( loss assessor ) برطبق دستورالعمل های اجرایی پس از اطلاع از وقوع خسارت در محل حادثه حضور می یابند و اقدام به بازدید موارد و تعیین میزان خسارت می کنند و سپس گزارشات فنی را به ستاد صندوق بیمه ارسال می نمایند. مهلت گزارش وقوع خسارت برای زراعت و باغبانی ۷ روز و برای دام ها یک روز می باشد. پرداخت غرامت، آخرین مرحله سلسله مراتب عملیاتی در یک دوره بیمه است و کارشناسان بیمه براساس گزارشات ارزیابی خسارت اقدام به محاسبه غرامت می کنند و مبلغ مربوطه را بصورت نقدی در اختیار بیمه گزاران قرار می دهند و یا در حساب های شخصی آنان نزد بانک واریز می نمایند.
محاسبه پرداخت غرامت برای هر هکتار شالیکاری با توجه به اینکه کل مبلغ مورد تعهد صندوق بیمه برای هر هکتار شالیزار معادل ۴۵۰۰۰۰۰ ریال در سال ۱۳۸۵ شمسی بوده است.
۳ ) نظارت و بازرسی بر عملیات بیمه : صندوق بیمه محصولات کشاورزی به منظور اطمینان از صحت اجرای فنی و مالی بیمه و برای برطرف نمودن نقاط ضعف احتمالی به اعزام کارشناسان متبحر به مناطق مختلف کشور جهت نظارت و کنترل اقدام می کند و اینگونه بازرسی ها بطور مرتب در ضمن سال انجام می گیرد(رحمانی، ۱۳۸۴).
عملکرد صندوق بیمه محصولات کشاورزی :
در آغاز فعالیت صندوق بیمه فقط دو زراعت پنبه و چغندر قند به علت داشتن منابع آماری و اطلاعاتی در سازمان ها و شرکت های متولی آنان در دو استان خراسان و گلستان تحت پوشش قرار گرفتند سپس محصولاتی چون سویا، برنج و گندم در مراحل بعدی بیمه گردیدند. تعداد قراردادهای بیمه در سال پایانی برنامه پنج ساله اول توسعه کشور ( ۱۳۷۲) نسبت به سال شروع آن ( ۱۳۶۸) حدود ۴/۲ برابر و سطح بیمه شده ۸/۳ برابر شد و نسبتِ خسارت پرداختی به حق بیمهِ دریافتی از ۲۰ درصد به ۱۷۹ درصد افزایش یافت که به عبارتی صندوق بیمه به ازای دریافت هر یکصد ریال حق بیمه معادل ۱۷۹ ریال غرامت پرداخت نمود. در طی برنامه پنج ساله دوّم توسعه کشور ( ۷۸- ۱۳۷۳) تعداد موارد زیر پوشش بیمه از شش محصول زراعی و سه فعالیت دام و طیور به هجده محصول زراعی- باغی و ده فعالیت دام- طیور- آبزیان و سه مورد در عرصه منابع طبیعی افزایش یافت بطوریکه سطح بیمه شده محصولات زراعی- باغی درطی این برنامه حدود ۱/۱ برابر و غرامت های پرداختی آنها ۵/۱ برابر و برای دامپروری ۴۳ برابر شد. رشد بیمه محصولات کشاورزی در طی برنامه سوم توسعه کشور ( ۸۳- ۱۳۷۹) نیز تداوم یافت و ۲۷ محصول زراعی، ۱۲ محصول باغی، ۱۷ فعالیت دام- طیور- آبزیان و ۵ فعالیت منابع طبیعی را دربر گرفت بطوریکه تعداد قراردادها در محصولات زراعی ۰۵/۲ برابر، در محصولات باغی ۷ برابر، در زمینه منابع طبیعی ۶/۱ برابر و درعرصه دامپروری ۵/۳ برابر گسترش یافت و بر میزان غرامت پرداختی به ترتیب ۱۶ برابر، ۱/۲۷ برابر، ۵/۵ برابر و ۸ برابر افزوده شد(رحمانی، ۱۳۸۲).
کشاورزی غرامتی :
بیمه محصولات کشاورزی از نظر کاهش خطرپذیری فعالیت های تولید محصولات کشاورزی حائز اهمیت است و بعنوان مشوقی برای افراد علاقمند به ورود در این عرصه مطرح می باشد لذا در بسیاری از کشورهای جهان از آن بهره می جویند و بسان یکنوع یارانه دولتی جایگزین کمک های مستقیم و بلاعوض حکومتی شده است بطوریکه حدود ۸۰- ۷۰ درصد حق بیمه ها برعهده دولت ها قرار دارد امّا کارآیی اینگونه بیمه ها به داشتن ساختارها، دستورالعمل ها و افراد لایق برای اجرای مناسب آنها می باشد. در سالهای اخیر نوع خاصی از کشاورزی کاذب با عنوان « کشاورزی غرامتی » در ایران رواج یافته است که ضمن آن افراد سودجو اقدام به کشاورزی صوری فقط به منظور بهره مندی از مزایای پوشش بیمه ای و دریافت غرامت می نمایند. اینگونه کشاورزی بمرور سبب کاهش سطح تولید محصولات در کشور و دلسردی زارعین واقعی می شود و اهداف بیمه را وارونه جلوه گر می سازد و کشور علاوه بر تحمل خسارات اقتصادی از جنبه های اجتماعی، فرهنگی و حکومتی نیز متحمل زیان های قابل توجهی می گردد. برای کاهش بروز چنین ناهنجاری هایی باید به چاره جویی بموقع از طرقی چون تدوین دستورالعمل های دقیق تر و بکارگیری برترین افراد آموزش دیده، صادق و کارآمد اقدام نمود(مظاهری، ۱۳۷۸).
راهکارهای توسعه بیمه کشاورزی :
ترویج فرهنگ بیمه محصولات کشاورزی در جوامع روستایی و سایر کاربران کشاورزی بطرق مختلف رسانه ای از راهکارهای اساسی توسعه بیمه و درنهایت توسعه کشاورزی کشور محسوب می شود که نیازمند همکاری تمامی نیروهای فعال و مسئول در این بخش می باشد. برخی از راهکارهای توسعه بیمه و بهبود کارآیی آن در کشور عبارتند از :
۱) گسترش حوزه فعالیت صندوق بیمه محصولات کشاورزی به سایر فعالیت های تولیدی این بخش
۲) متنوع نمودن خدمات و تعرفه های بیمه محصولات کشاورزی
۳) جایگزینی تدریجی بیمه بجای سایر کمک های دولتی به کشاورزان
۴) افزایش مشارکت بهره برداران از طریق افزایش حق بیمه بیمه گزاران برای کاهش تصدی گری دولت
۵) متنوع ساختن منابع مالی صندوق بیمه محصولات کشاورزی
۶) ایجاد زمینه های تأسیس بیمه های خصوصی در بخش کشاورزی
۷) افزایش پوشش خطرات بیمه ای تا حد بیمه تمام خطر جهت پوشش خساراتی چون هجوم حیوانات وحشی نظیر گراز به شالیزارها و یا خسارات ناشی از سوء نظر اشخاص ثالث که در برخی کشورها مرسوم است.
۸) تدوین دستورالعمل های مناسب جهت کاهش موارد سوء استفاده از مزایای بیمه محصولات کشاورزی(رحمانی، ۱۳۸۴).
بخش دوم
۲-۳- آموزش
آموزش زیربنای رشد و توسعه هر سازمانی می باشد. آموزش نقش مهمی را در توسعه کشورها بازی می کند زیرا سازندگان جوامع انسان ها هستند و انسان ها زمانی می توانند در توسعه کشورشان نقش موثری ایفاء کنند که از آموزش خوبی برخوردار باشند (Davies, 2008)
آموزش به عنوان یک سرمایه گذاری در بهبود کیفی نیروی انسانی به حساب می آیند زیرا باعث ایجاد دانش و مهارت در فرایند تولید، با اشتغال در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی همراه می شوند. (Landkinen, 2000) در واقع فعالیتهای آموزشی هر کشور را می توان سرمایه گذاری یک نسل برای نسل دیگر دانست (مشایخ و بازرگان، ۱۳۷۴)، که هدف اصلی این سرمایه گذاری توسعه انسانی، رشد آگاهی و توان بالقوه انسانهاست. دراین راستا بررسی عوامل اثر بخشی سازمان های آموزشی و اثر بخشی برنامه ها، کارکنان و خدمات آنها می تواند اهمیت بسزایی در فراهم آوردن کیفیت آموزش در جهت رسیدن به اهداف متعالی آموزش داشته باشد(بازرگان، ۱۳۸۰). همچنین هدف نهایی آموزش، افزایش کارایی و ایجاد اثربخشی بیشتر و بهتر است. درحقیقت بررسی اثربخشی دوره های آموزشی از یک سو موجب می گردد تا مدیران و کارکنان سازمان تصویری روشن تر از چگونگی کم و کیف فعالیت های آموزشی به دست آورند و از سوی دیگر، برنامه ریزان و کادر آموزشی سازمان را مجهز می سازد تا نسبت به جنبه های مثبت و منفی برنامه آگاهی پیدا کنند و از این راه به اثربخش کردن برنامه ها و فعالیتهای آموزشی نیروی انسانی کمک نمایند. یکی از اساسی ترین توانمند سازی آموزش است، اما آموزش زمانی می تواند مفید به شمار آید که متناسب با نیاز واقعی کشاورزان باشد. ایجاد فرصت های آموزشی برای کشاورزان در جهت افزایش سطح اطلاعات و یافته های علمی و فنی آنان در فرایند توسعه در بخش کشاورزی است. که بررسی عوامل اثر بخش فعالیتهای آموزشی گام مهمی برای بهبود عملکرد می باشد(شفیعی علویجه و مسلمی، ۱۳۹۰).
ترویج
ترویج یک مکتب آموزشی است. (شهبازی، ۱۳۷۵). که وسیله مهیا کننده برای مخاطبان خود در آموزش های غیر رسمی، ارائه دهنده اطلاعات،آگاهی ها، توانمندی ها، مهارت ها، تغییر نگرش و پیشنهاد دهنده و فراهم کننده انگیزش برای تغییرات که می تواند با بهره گرفتن از فن آوری اطلاعات، به عنوان وسیله ای برای ترویج و افزایش یادگیری استفاده گردد. (Comer, 2002). گایا ترویج را خدمت یا نظامی می داند که از طریق آموزش به بهبود روش های زراعی و فنون، افزایش اثربخشی تولید درآمد، بهبود سطح زندگی و افزایش استانداردهای آموزشی و اجتماعی زندگی روستایی کمک می کند و به نقل از تعریف موردنظر کنگره جهانی توسعه روستایی و اصلاحات کشاورزی، ترویج، تشویق و درگیری گروه های غیر برخوردار (مردان، زنان، جوانان و… ) در افزایش خوداتکایی فردی و جمعی درموضوعات محیطی و جمعیتی است. در واقع ترویج مجموعه ای از مداخله گری های ارتباطی به منظور برطرف کردن موقعیتهای غامض و دشوار از طریق فرایندهای چندگانه می باشد. ترویج فرایند آموزشی غیررسمی و جهت گیری شده به سمت روستاییان است. این فرایند که از طریق ارائه، اشاعه، تنفیذ و بالاخره توزیع اطلاعات برای حل مشکل، افزایش کارایی مزارع، افزایش تولید و بالا بردن سطح آگاهی، کشاورزان را یاری می کند(Rivera, 2000).
بخش سوم
۲-۳- اثربخشی
اثر بخشی^[۱] مفهوم وسیع و گسترده ای دارد و صاحبنظران و اندیشمندان تعاریف گوناگونی از آن بعمل آورده اند. چستر بارنارد اثر بخشی را دسترسی به اهداف سازمانی تعریف می نماید. به این ترتیب می توان دریافت که او اصالتا” به اهداف و بقای سازمان توجه داشته است. پرایس اثر بخشی را به عنوان درجه و میزان دسترسی به اهداف تعریف نموده است. کمپل اثربخشی سازمانی را درجه و اندازه گیری می داند که اهداف نهایی سازمان با توجه به برخی محدودیت ها کسب می شود. اثر بخشی یک شاخص نیل به اهداف سازمانی است. اثر بخشی یک فعالیت، عبارت است از اندازه گیری ستانده آن فعالیت با برآوردن آن هدف. آنچه در اثر بخشی مطرح است، حصول اهداف و کسب رضایتمندی مخاطبان است. پیتر دراکر صاحبنظر به نام مدیریت، اثر بخشی را انجام کار درست تعریف کرده است. تعاریف دیگری همچون اصلاح رویه های مدیریت،کسب موفقیت، تولید ایده های جدید، تقویت ارزشهای سازمانی،تفکر گروهی، مشارکت و مواردی از این قبیل از جمله تعابیری هس مقابله با بهران رشد فزآینده جمعیت جهان، بویژه در کشورهای در حال توسعه از یک طرف و محدودیت منابع از طرف دیگر، توجه به بهره برداری و اثر بخشی و ارتقای آن در تمامی سطوح و زمینه ها را به صورت یک ضرورت جلوه گر می سازد(جباری، ۱۳۸۱).
۲-۳-۱- تفاوت اثربخشی با کارایی و بهره وری
برای آن که بتوان تعریف جامع و نسبتا” کاملی از اثربخشی ارائه داد باید پیش تر از آن مفاهیم بهره وری و کارایی را مد نظر قرار داد و به دقت تشریح کرد، چرا که غالبا” اثربخشی با مفاهیم مذکور مترادف در نظر گرفته می شود.
بهره وری
تعریفی که سازمان بهره وری ملی ایران از بهره وری ارائه می دهدچنین است: بهره وری به عنوان نسبت تولید کالاها و خدمات یا مجموعه ای از کالاها و خدمات(خروجی) به یک یا چند داده(ورودی) موثر برتولید آن کالا و خدمات می باشد. این امر یعنی معادل و مترادف قرار دادن بهره وری با نسبت ستانده به داده ها در اندازه گیری هایی که در عمل از جانب مراجع معتبر از جمله سازمان بهره وری آسیایی به عمل آمده بویژه در رابطه با بهره وری کار به معنای نسبت ستانده بر کار داده شده بوده است. (مرکز مطالعات و برنامه ریزی، ۱۳۷۴). همچنین بهره وری کشاورزی در کشورهای در حال توسعه از مفهوم سنتی خود به معنای تولید در واحد سطح بایستی به سمت مفهوم جدید بر اساس کمیابی آب است حرکت کند. (Kune & Molden, 2003)