۴-۳-۲ مزایای و معایب اوراق قابل تبدیل
– مزایا
از دیدگاه سرمایه‌گذاران
اوراق قابل تبدیل نسبت به سهام عادی و سهام ممتاز ریسک پایین‌تری را به سرمایهگذار تحمیل می‌کند، زیرا زمانی ارزش این اوراق به کمتر از ارزش اسمی آن کاهش مییابد که ارزش سایر اوراق همگروه آن نیز کاهش یابد. از طرف دیگر، این اوراق عموماً از بازدهی بالاتری نسبت به سهام عادی برخوردار هستند.
خرید همزمان اوراق قابل تبدیل و فروش استقراضی سهام ناشر به عنوان یک استراتژی سرمایهگذاری پوشش ریسک^[۲۱۶] تحت عنوان «آربیتراژ تبدیل^[۲۱۷]» مطرح میشود. هدف از چنین استراتژی متکی کردن اختیار سهام به اوراق قابل تبدیلی است که نوسانات کمتری دارد.
اوراق قابل تبدیل در شرایطی که بازار سهام رو به افت است، مانع تشدید افت بازار میشود. این اوراق به‌دلیل ماهیت مشارکت تدافعی در بازار سهام، یک رویکرد محافظه‌کارانهتر به سهام ارائه میکنند
دارندگان این اوراق میتوانند از افزایش قیمت سهام پایه منتفع شوند و در مقابل کاهش قیمت سهام به‌دلیل برخورداری از ویژگی اوراق با درآمد ثابت مصون بمانند.
تجربه تاریخی نشان میدهد که اوراق قابل تبدیل به‌دلیل دارا بودن ویژگی مشابه اوراق با درآمد ثابت بازدهی بالاتری را نسبت به اوراق غیر قابل تبدیل داشته‌اند.
از آن‌جا که اوراق قابل تبدیل در بازار و با سازوکار قیمتهای پیشنهادی معامله می‌‌شوند، لذا این ویژگی موجب بهبود شفافیت و افزایش کارایی در قیمتگذاری آن میشود.
– مزایا از دیدگاه ناشر
هزینه استقراض با نرخ بهره کمتر: بهره‌گیری از اوراق قابل تبدیل امکان استقراض با هزینه کمتر را برای ناشر فراهم می‌کند. به‌طور مثال، در بازار کانادا بهره اوراق قرضه قابل تبدیل معمولاً بین ۱ تا ۳ درصد کمتر از اوراق قرضه متعارف است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

امکان استقراض بلندمدت با نرخ بهره کمتر: تأمین مالی از طریق استقراض با نرخهای بهره پایین و ثابت یا عقد قرارداد معاوضه وام‌های بانکی با نرخ بهره متغیر و اوراق قابل تبدیل با بهره ثابت برای مدیر مالی در چرخه عمر بنگاه‌های اقتصادی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
عدم برخورداری صاحبان اوراق قابل تبدیل از حق رأی: دارندگان اوراق قابل تبدیل صرفاً زمانی می‌توانند حق رأی داشته باشند که اوراق خود را به سهام تبدیل کرده باشند. اما صاحبان سهام ممتاز قابل تبدیل^[۲۱۸] صرفاً در تقسیم سود دارای حق رأی هستند.
افزایش اهرم بدهی: انتشار این اوراق باعث افزایش حجم کل بدهی ناشر میشود. از یک‌ سو، مشارکتکنندگان بازار همواره به دنبال سهام ناشرانی هستند که بدهی خود را تا سقف معینی، بدون تاثیر منفی بر رتبه اعتباری و هزینه بدهی، افزایش دهند. از سوی دیگر، انتشار این اوراق میتواند منابع مالی مازاد بر سقف معین را برای ناشر فراهم کند.
بازخرید صرف اوراق قابل تبدیل: ناشر در زمان صدور ورقه ، میزانی از نرخ بهره ثابت آن را به‌عنوان قیمت بازخرید در نظر میگیرد. درصورتی‌که سرمایه‌گذار این اوراق را قبل از سررسید به سهام تبدیل کند، ناشر از بهره پایین این اوراق منتفع خواهد شد. به‌عنوان نمونه، اوراق قرضه قابل تبدیل در بازار فرانسه بهره‌ای نزدیک به صفر دارند.
مزایای مالیاتی: بازار اوراق قابل تبدیل در درجه اول مدنظر سرمایهگذارانی است که تمایل به پرداخت مالیات پایینی دارند. قیمت اوراق قابل تبدیل به‌طور قابل توجهای منعکس کننده ارزش سهام پایه، منافع درآمدی و هزینه‌های آتی آن است. اوراق قابل تبدیل دارای نرخ‌های مالیاتی کمتری بوده که این امر موجب افزایش تمایل سرمایه‌گذاران به این اوراق و افزایش قیمت بازاری آن‌ها می‌شود. خاطر نشان می‌سازد که مالیات بر درآمد ناشی از افزایش قیمت سهم صرفاً زمانی پرداخت می‌شود که تبدیل واقعی صورت پذیرد.
– معایب (ریسک‌ها)
مخالفان این اوراق معتقدند که انتشار اوراق تبدیلی ممکن است موجب تبدیل این اوراق به سهام در آینده شود. به عبارت دیگر سهام جدید ایجاد می‌شود. وجود چنین دیدگاهی موجب میشود، دارندگان سهام ناشر اوراق، تمایل چندانی به نگهداری آن نداشته باشند زیرا با افزایش تعداد سهام، بازدهی سهام کاهش خواهد یافت.
از سوی دیگر زمانی که قیمت سهام افت شدیدی میکند، سود پرداختی این اوراق ( که کمتر از سود اوراق متعارف است) به حداقل میرسد. در این وضعیت دارندگان این اوراق از یکسو با توجه به قیمت پایین سهام پایه علاقه چندانی به تبدیل این اوراق نخواهند داشت، از سوی دیگر اوراق مزبور نیز سود کمتری پرداخت میکند. از این روی دارندگان این اوراق متحمل زیان خواهند شد (تا زمان سررسید یا زمانی که قیمت سهام افزایش یابد).
در بازارهای اوراق قرضه قابل تبدیل نظیر ایالات متحده و کانادا اجتناب موسسات رتبه‌بندی معتبر، از رتبه‌بندی این اوراق موجب افزایش ریسک اعتباری این اوراق می‌شود. ریسک اعتباری در مورد همه اوراق قرضه وجود دارد. یکی از روش‌های اندازه گیری ریسک اعتباری توجه به اعتبار ناشر و بررسی احتمال نکول وی است. در صورتی‌که ناشر ورشکست شود، ادعای دارندگان اوراق قرضه قابل تبدیل بر داراییها به چگونگی ساختار سرمایه وابسته است.
ریسک نرخ بهره اوراق قابل تبدیل نیز همانند سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت است. قیمت اوراق قابل تبدیل در صورت افزایش نرخ سود بانکی کاهش خواهد یافت و برعکس.نرخهای سود پایینتر موجب ایجاد ریسکی تحت عنوان ریسک باز خرید^[۲۱۹] میشوند. ریسک باز خرید در واقع احتمال بازخرید اوراق قابل تبدیل با قابلیت اختیار خرید از سوی ناشر قبل از سررسید است؛ به طوری که ناشر میتواند مجدداً در نرخهای سود پایین تأمین مالی کند. این امر سرمایهگذار را مجبور میکند تا اقدام به سرمایهگذاری مجدد در نرخ سود پایینتر کند.
۴-۳-۳ مبانی فقهی اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام
اوراق قرضه، ورقه قابل معامله‌ای است که معرف مبلغی وام بوده که به آن بهره معین که تمامی یا اجزای آن در موعد یا مواعد معین باید مسترد گردد، تعلق می گیرد. از دید فقهی این مبلغ اضافی مشمول ربا بوده و از نوع ربای قرضی است. بنابراین بهره متعلق به اوراق قرضه ربوی بوده و حرام است. در این پژوهش اوراق مشارکت به عنوان پایه اوراق بهادار قابل تبدیل لحاظ شده است. دارندگان اوراق مشارکت به نسبت سرمایه‌ای که آورده‌اند، در دارایی موضوع مشارکت شریک و به نحو مشاع مالک آن خواهند بود. این اوراق فی نفسه ارزشی ندارند و ارزش آن به ارزش دارایی پایه مربوط می‌باشد. به همین جهت معتبر هستند و سود دارایی هم به صاحب اوراق تعلق می‌گیرد(فرازمند و عابدینی، ۱۳۹۱).
قابلیت تبدیل به سهام از جهت فقهی به این معناست که زمانی که احداث طرح به پایان رسید و بهره برداری از طرح شروع شد، طرح قیمت گذاری شده و ارزش روز اوراق مشارکت تعیین می‌گردد. در آن موقع همزمان ارزش طرح به تعداد سهام معین به ارزش اسمی خاص تقسیم می‌شود سپس از صاحبان اوراق مشارکت، خواسته می شود که در صورت تمایل به ارزش اوراق مشارکت، سهام دریافت کنند و به مشارکت خود استمرار دهند و اگر تمایل ندارند، قیمت اوراق مشارکت خود را دریافت کرده و از شرکت خارج شوند. اگر برخی از صاحبان اوراق مشارکت، پول از ناشر تقاضا کنند به این معنای فروش سهم مشاع خود به ناشر است، در نتیجه بخشی از سهام متعلق به اشخاص دیگری غیر از صاحبان اوراق بفروشد(موسویان، ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)، ص ۴۴۱). با توجه به تعاریف انواع حقوق مالی و غیرمالی،^[۲۲۰]* و همچنین با در نظر داشتن مفهوم اوراق مشارکت قابل تبدیل، می‌توان گفت که ماهیت قسمت قابل تبدیلی اوراق قابل تبدیل، یک «حق مالی» از نوع «دینی» می‌باشد. بدین صورت که فروشنده در بازار ثانویه نسبت به دارایی خود حق مالی دارد که آن را به هر فردی که می خواهد، به قیمتی که میل دارد (البته با توجه به شرایط بازار) و در هر زمان که تشخیص می‌دهد، به فروش رساند. از آنجا که آثار مالی بر این حق مترتب می‌باشد، حق مذکور از نوع حقوق مالی بوده و قابل تقویم و دادوستد می‌باشد.
همچنین با توجه به تعاریف انواع حقوق مالی (عینی و دینی)،این حق مالی، یک حق مالی دینی است. بنابراین فروشنده برگه اوراق قابل تبدیل درواقع مشارکت و حق تبدیل خود را به سهام شرکت ناشر در سررسید به خریدار واگذار می‌کند و خریدار این برگه نیز با پرداخت وجهی معین، مشارکت در پروژه شرکت به همراه برخورداری از حق سهامدار شدن در شرکت را تا سررسید مشخص از فروشنده خریداری می‌کند. در حقوق مالی دینی، عنصری وجود دارد که تمام آن‌ها در قسمت تبدیلی اوراق قابل تبدیل وجود دارد: ۱) طلبکار یا صاحب حق: که در اوراق قابل تبدیل عبارتست از خریدار برگه اوراق قابل تبدیل؛ ۲) مدیون که ملزم به اجرای تعهد است: در اوراق قابل تبدیل، این عنصر همان ناشر اوراق قابل تبدیل است که متعهد به انجام موضوع قرارداد می باشد؛ ۳) موضوع حق یا تعهد: که در اوراق قابل تبدیل عبارتست از تعهد تبدیل این اوراق به سهام در صورت تمایل خریدار اوراق قابل تبدیل. بنابراین ملاحظه می‌شود که سه عنصر ضروری حقوق مالی دینی، در اوراق قابل تبدیل وجود دارد، بنابراین با توجه به مطالب ذکر شده، می‌توان بیان داشت که قسمت تبدیلی اوراق قابل تبدیل از حقوق مالی دینی می‌باشد(فرازمند و عابدینی، ص ۵۶).
حال این سوال مطرح می‌شود که به فرض، قسمت تبدیلی اوراق مشارکت قابل تبدیل یک حق مالی می‌باشد. آیا اصولاً خرید و فروش حق، در شرع مبین اسلام جایز است یا خیر؟ جهت پاسخگویی به این مسأله، به بررسی دیدگاه فقها در این خصوص می پردازیم. مرحوم شیخ انصاری )ره( پس از بیان اقسام حقوق، به حکم هر قسمت پرداخته و معتقدند که در قسم اول (حق غیر مالی) و دوم (حق مالی عینی) تردیدی نیست که نمی‌توان آن ها را عوض در بیع قرارداد. اما در قسم سوم (حق مالی دین) اشکال و تردید است. سپس می‌فرمایند: هرچند این قسم را در عقد صلح می توان در مقابل مال قرار داد ولی عوض بودن آن در بیع، محل اشکال و مورد بحث فقهاست. از نظر امام خمینی (ره) حق این است که مبادله حقوق در مقابل عوض یا حتی مبادله حقوق در قبال حقوق و به ملکیت درآوردن آن، عرفاً بیع محسوب می‌شود. ایشان نه تنها بیع قسم سوم را خالی از اشکال می دانند بلکه برای قسم دوم حقوق نیز قائل به صحت بیع می باشند (حضرت امام خمینی، کتاب البیع، ج۱، ص ۶۵). لذا دادوستد و قائلیت به امکان بسته‌شده یکی از عقود اسلامی بین خریدار و ناشر اوراق قابل تبدیل و همچنین معاملین در بازار ثانویه اوراق قابل تبدیل از نظر فقهای تشیع وجود دارد. اشکالی بر آن نیست و موانع همه رفع شده است.
۴-۳-۴- اوراق مشارکت ارزی قابل تبدیل به سهام
در بخش‌ قبلی اوراق قابل تبدیل معرفی و به تشریح ویژگی‌ها، مزایا و معایب آن، همچنین ارزش‌گذاری آنها پرداخته شد. قاعدتاً با شناخت کلی این اوراق، در این بخش مولفه «ارز» در ساختار این اوراق وارد می‌گردد. اما همانگونه که اشاره شد اوراق قابل تبدیل بواسطه داشتن برخی از ویژگی‌های خاص از انواع مختلفی برخوردار هستند. اوراق قابل تبدیل ارزی نیز به واسطه درنظر گرفتن مولفه ارز تا حدودی متفاوت از سایر اوراق می‌باشد. آنچه تحت عنوان اوراق قرضه قابل تبدیل ارزی در بازارهای مالی کنونی جهان متداول است، انتشار اوراق قرضه یک شرکت خارجی در بازار مالی کشورهای دیگر است^[۲۲۱]. نوع دیگری از اوراق قابل تبدیل که در این بخش معرفی می‌گردد در انطباق با خصوصیات بازار سرمایه کشور و نگرانی‌هایی که فعالین اقتصادی از نوسانات اخیر نرخ ارز دارند، می‌باشد. براساس این نوع از اوراق ارزی قابل تبدیل، در داخل کشور، شرکت‌هایی که سهام آنها در بازار سرمایه براساس پول ملی منتشر می‌شود و در بازار بورس و فرابورس در حال مبادله می‌باشد می‌توانند از مزایای این اوراق استفاده نمایند. این شرکت‌ها بر اساس پرتفوی ارزی خود اقدام به انتشار اوراق قابل تبدیل ارزی می‌نمایند. هدف اصلی از این اقدام؛ تامین مالی پروژه‌ای، برخورداری از ویژگی‌های اوراق قابل تبدیل (ذکر شده در فوق) و همچنین پوشش بخشی از ریسک نوسانات نرخ ارز برای سهامداران و بنگاه‌ها می‌باشد.
ساختار کلی اوراق ارزی قابل تبدیل به سهام همانند اوراق قابل تبدیل بیان شده در بخش قبلی است. با این وجود، با وارد ساختن مولفه ارز، برخی تغییرات در این اوراق ایجاد می‌گردد که در عبارتند از:
علاوه بر مشخصه‌ های اوراق قابل تبدیل (نظیر نام ناشر، ارزش اسمی ورقه، نسبت تبدیل، قیمت تبدیل و…)، بر روی «ورقه ارزی قابل تبدیل به سهام»، ارزش دلاری ورقه بر حسب قیمت اسمی آن در تاریخ انتشار درج می‌گردد و در شرایط نوسانات نرخ ارز، بسته به نوع اوراق قابل تبدیل، بخش ارزی آن فعال یا غیر فعال می‌شود.
قیمت تبدیل مندرج بر روی این اوراق بسته به نوع ورقه و نوسانات نرخ ارز با ضرایب مشخصی تغییر می‌کند که این امر موجب تغییر در نسبت تبدیل ورقه به سهام می‌گردد.
بطور کلی دو نوع اوراق قابل تبدیل بر حسب دو مولفه «تعدیل قیمت تبدیل» و «فعال شدن بخش ارزی» وجود دارد که یکی عموماً مورد استفاده بنگاه‌هایی است که بخش عمده‌ای از نهاده‌های خود را از خارج وارد می‌نمایند و دیگر مورد توجه بنگاه‌هایی است که بخش عمده‌ای از محصولات خود را به خارج صادر می‌نمایند.
شکل (۴-۲) تصویر ساده‌ای از یک ورقه ارزی قابل تبدیل به سهام را نشان می‌دهد. فرض نمایید در حال حاضر در بازار نرخ هر دلار معادل ۱۰۰۰ تومان می‌باشد و نرخ اوراق مشارکت نیز معادل ۲۰ % می‌باشد.
هزینه تبدیل: ۱۰۰% صرف تبدیل
سایر موارد
مشخصات ناشر
ارزش اسمی: ۱۰۰۰۰۰ تومان
نسبت تبدیل به سهم X: 4
قیمت تبدیل: ۲۵۰۰۰ تومان
قیمت انتشار: ۱۰۰۰۰۰ ریال یا ۱۰۰%
سود ثابت: ۱۷% ارزش ریالی
سر رسید : ۱۲/۱۲/۱۴۰۴
معادل: ۱۰۰ دلار امریکا
مشخصات مربوط به اختیار فروش/ خرید (شرایط در پشت ورقه قید شده است)
مشخصات مربوط به حد دامنه نوسان قیمت تبدیل بر حسب تغییرات نرخ دلار
تاریخ انتشار: ۱/۱/۱۳۹۴
شکل(۴-۲): تصویر ساده‌ای از یک ورقه ارزی قابل تبدیل به سهام
همانگونه که در شکل (۴-۲) مشاهده می‌گردد، این اوراق ۱۱ ساله به ارزش اسمی ۱۰۰۰۰۰ تومان می‌باشد که در نرخ جاری دلار در بازار معادل ۱۰۰ دلار ارزش گذاری شده است. سود سالانه اوراق معادل ۱۷ درصد می‌باشد که ناشر می‌بایست در هر سال معادل ۱۷۰۰۰ تومان سود ثابت به دارندگان اوراق بپردازد. همچنین نسبت تبدیل به سهم ۴ و قیمت تبدیل ۲۵۰۰۰ تومان می‌باشد. علاوه بر این در صورتی که دارنده اوراق تمایل به تبدیل ورقه خود به سهام نماید بایستی معادل ۱۰۰ درصد تفاوت قیمت ارزش برابری با قیمت جاری ورقه به ناشر پرداخت نماید. در هر صورت وی در صورت تبدیل به اندازه شکاف بین ارزش برابری و حداقل قیمت قابل تبدیل (که معادل با قیمت اوراق متعارف می‌باشد) منفعت کسب می‌کند.
در سمت چپ شرایط مربوط به نوع اختیار (قابل فروش، قابل خرید یا هیچ کدام) ذکر شده است و جزئیات بیشتر در این مورد در پشت ورقه قید گردیده است. تا این بخش این ورقه مشابه یک ورقه قابل تبدیل به سهام است. اما وجود دو بخش مربوط به «ارزش دلاری ورقه» و «حد دامنه تغییر قیمت تبدیل» این اوراق را با مولفه نرخ ارز تجهیز می کند. بخش نخست ارزش دلاری ورقه را در زمان انتشار نشان می‌دهد (در زمان انتشار هر دلار برابر با ۱۰۰۰ تومان می‌باشد). اما بخش دوم به تشریح رابطه مستقیم بین قیمت تبدیل و نرخ ارز اشاره می کند. در این رابطه قیمت تبدیل بر حسب دو نوع اوراق ارزی قابل تبدیل متفاوت می‌باشد:
الف) قیمت تبدیل برای اوراقی که توسط بنگاه‌هایی که بخش عمده‌ای از نهاده‌های خود را وارد می‌نمایند، براساس یک نسبتی از افزایش دلار بصورت معادله زیر می‌باشد:
در شرایط افزایش نرخ ارز در طول عمر ورقه تا سررسید ارزش دلاری ورقه %= قیمت تبدیل
در شرایط کاهش نرخ ارز در طول عمر ورقه تا سررسید قیمت مندرج در ورقه= قیمت تبدیل
در رابطه فوق عبارت (%) بایستی بطور معمول بین ۰۱/۱ تا ۹/۱ باشد. به عبارتی با افزایش نرخ ارز قیمت تبدیل افزایش یافته و تعداد سهام قابل تبدیل براساس رابطه زیر
بدست می‌آید. اما در صورت کاهش یا عدم تغییر نرخ ارز، با تثبیت قیمت تبدیل، تعداد سهام قابل تبدیل بر حسب رقم مندرج بر روی ورقه می‌باشد^[۲۲۲]. منظور از قیمت جاری ورقه قیمتی است که در نرخ‌های جدید ارز بدست می‌اید. به عنوان نمونه در صورتی که نرخ ارز از ۱۰۰۰ تومان به ۲۰۰۰ تومان افزایش یابد، قیمت جاری ورقه بر حسب ارزش دلاری مثال فوق از ۱۰۰۰۰۰ تومان به ۲۰۰۰۰۰ تومان افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، عبارت (%) باید بصورتی از سوی ناشر تعیین شود که “درصد افزایش آن” نسبت به “درصد افزایش قیمت جاری ورقه” کمتر باشد و در نتیجه نسبت تبدیل در شرایط افزایش نرخ ارز، افزایش یابد. البته در این رابطه پیشنهادات مختلفی درباره عبارت (%) می‌توان داد به عنوان نمونه:
تعیین دامنه نوسان عبارت (%) برحسب میزان نوسان نرخ ارز
پله‌ای نمودن میزان عبارت (%)برحسب میزان نوسان نرخ ارز
قید ضریب ثابت برای کل دوره
قید ضریب ثابت برای دوره‌های خاص (دوره‌هایی که امکان اعمال اختیار خرید یا فروش،تجزیه و ادغام سهام، انتشار سهام جدید و…)

استعاره در کلمه « ألقت »
نوع استعاره : مصرحه تبعیه
۶۴- أضحکَ الدّهرُ یا ابن ودّی وأبکی یوم لم یخطرُ الأسی فی بالِ ( همان، ص۴۵۲)
ای پسر دوستم زمانه خندید و روزی که غم و اندوه به خاطرش خطور نمی کردند گریست .
دواستعاره در کلمات « الدّهر » و « یوم » وجود دارد .
نوع استعاره ها : مکنیه
۶۵- و وُجوهُ المنون شتی ، فبانت کلّها عندَ هذه الأهوال ( همان، ص۴۵۴)
و چهره های گوناگون مرگ ، همه آنها در چنین وحشتهایی نمایان می شوند .
استعاره در کلمه « المنون »
نوع استعاره : مکنیه
۶۶- و جَراد ، و کلُّ آتٍ قریب أوَ بعد الإمحال من إمحال ( همان، ص۴۵۶)
از ملخ ( خبر می دهد )، و هر آمدنی نزدیک است ، آیا بعد از خشکسالی قحطی است .
استعاره در عبارت « و کلُّ آتٍ قریب »
نوع استعاره : تمثیلیه
۶۷- هل فی فلسطینَ بعدَ البؤس من دعه أم للزمان إبتسامٌ بعد تقطیب ( همان، ص۴۷۸)
آیا در فلسطین بعد از بیچارگی و فقر آرامش و آسایشی هست و یا برای زمان بعد از ترشرویی لبخندی وجود

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

دارد .
استعاره در کلمه « الزمان »
نوع استعاره : مکنیه
۶۸- و انطوی العاصفُ و الموجُ لهُ فاکتسی البحرُ غصونَ الجدولِ ( همان، ص۴۸۰)
گردباد و موج برایش در هم پیچیدند و دریا شاخه های نهر را پوشاند .
سه استعاره در کلمات « العاصفُ » و« البحرُ» و « الجدول » وجود دارد .
نوع استعاره ها : مکنیه
۶۹- و یا حسرتی للرّدی ، مزّقت یداهُ رداءَ الشباب القشیـب ( همان، ص۴۹۲)
دریغا از مرگ ، دستانش پیراهن چه نوجوانی را گسست .
استعاره در کلمه « هُ »
نوع استعاره : مکنیه مرشحه
۷۰- وَ مضی البلبلُ الغریبُ یطوفُ الروضَ حتی انزوی محیّا النهارِ( همان، ص۴۹۷)
و بلبل غریب شروع به چرخیدن در باغ کرد تا اینکه چهره روز فرو نشست .
استعاره در کلمه « النهار »
نوع استعاره : مکنیه
۷۱- نسیَ الطیرُ همَّهُ حینَ غنّی قلما یستقـرُّ همُّ الطـروب ( همان، ص۵۰۰)
پرنده غمش را به هنگام آواز فراموش کرد ، غم زنده دل دوامش خیلی کم است .
دو استعاره در بیت وجود دارند : ۱- استعاره در کلمه « الطیرُ »
نوع استعاره : مکنیه
۲- استعاره در عبارت « قلما یستقرُّ همُّ الطروب »
نوع استعاره : تمثیلی
۷۲- نستقـی مِـن الرّدی وَ لَـن نکـونَ لِلعـدی کالعبیـد ( همان، ص۵۱۲)
از مرگ می نوشیم و هرگز برای دشمن چون برده نمی شویم .
استعاره در کلمه « الرّدی »
نوع استعاره : مکنیه
۷۳- هل رأیت الطیر فی الروض یدور هائماً یبحث عن عهد السرور ( همان، ص۵۲۴)
و تو آیا آن پرنده را پروازکنان در باغ دیده ای ، شیدا در پی روزگار مستی .
استعاره در کلمه « الطیرُ »
نوع استعاره : مکنیه مرشحه
۷۴- بینَ یدَیهِ أسدٌ غضَنفرٌ علیه مِن ضربهِ سوطٍ أثرُ ( همان، ص۵۳۲)
در مقابلش شیری نیرومند است که اثر ضربه شلاق بر بدنش نمایان است .
استعاره در کلمه « أسدٌ »
نوع استعاره : مصرحه اصلیه مرشحه
۷۵- کم سهرنا من قبل لیلاً طویلاً فشکا الصمتُ فیه منّا العویلا ( همان، ص۵۳۸)
در گذشته چه شب طولانی را بیدار ماندیم در حالی که سکوت در آن از فغان ما شکایت می کرد .
استعاره در کلمه « الصمتُ »

۰.۲

۲

۰.۲

۴

۰.۲

۱۵

۰.۲

۲۰

۰.۲

۲۵

۰.۲

۵

۰.۲

۲۰

محیط ½ MS بدون هورمون

۳-۸- کشت سوسپانسیون سلولی در محیط کشت MS مایع
به منظور بررسی کشت سوسپانسیون سلولی از محیط MS مایع استفاده شد. همچنین بهترین سطح هورمونی که به منظور کالزایی استفاده شد، این بار به صورت محلول مورد استفاده قرار گرفت. محیط ½ MS با سطح هورمونی ۲,۴-D (2 میلی گرم در لیتر) و BAP (5/0 میلی گرم در لیتر) استریل شد و ۱۰ میلی گرم از محیط کشت را در ارلن های ۱۵۰ میلی لیتر توزیع نموده و کالوس­های ۶۰ روزه هیپوکوتیل، مریستم نهایی که شرایط ظاهری مناسبی از حیث رنگ و اندازه داشتند که زرد رنگ و تازه بودند به ارلن های حاوی محیط کشت به طور مساوی (از لحاظ اندازه کال ها) اضافه شد. در نهایت پس از کشت ارلن­ها در شرایط تاریکی دائم و دمای ‌۱ ۲۵ درجه سانتی‌گراد و بر روی شیکری با سرعت rpm‌۱۲۰ نگهداری شدند. پس از گذشت ۴ هفته،. طی گذشت دو هفته به منظور به دست آوردن ۵۰ میلی گرم محیط سوسپانسیون سلولی و مشاهده تغییر رنگ محیط (که نشان از جداسازی سلول های تولیدی و از هم پاشیدگی توده های کالوس بود ) هر هفته ۱۰ میلی گرم محیط کشت مورد نظر که به تازگی تهیه و استریل شده بود به ارلن اضافه شد. جداسازی سلول های تولیدی، بی نیاز از کاربرد آنزیم پکتیناز به خوبی انجام شد.
۳-۹- جداسازی ترکیبات فرار
به منظور بررسی روغن فرار گیاه روش تقطیر استفاده به عمل آمد. به عبارت دیگر با انجام عملیات اسانس گیری با دو روش تقطیر با آب و تقطیر با بخار و بررسی ترکیبات در دو روش، مقایسه ای بین نوع و میزان اجزای به دست آمده صورت گرفته است. در روش تقطیر باآب استخراج توسط دستگاه کلونجر در زمان ۱۵۰ دقیقه صورت گرفت. روش تقطیر با آب بخار نیز در طی ۱۵۰ دقیقه صورت گرفت. روغن های فرار حاصل تقطیر با هگزان نرمال استخراج و پس از آن با سولفات سدیم انیدر خشک شدند. جهت استخراج از نمونه های حاصل از کشت بافت عصاره گیری با دی کلرو متان صورت گرفت. ابتدا ۵ میلی لیتر دی کلرو متان به حدود ۱۰گرم نمونه بافت اضافه شد. مجموع حلال و نمونه پس از سابیده شدن در هاون درون لوله آزمایش قرار گرفته و توسط ورتکس به مدت ۳ دقیقه عمل جداسازی انجام پذیرفت. پس از سانتریفیوژ، فاز دی کلرو متانی توسط پیپت پاستور جدا گردید. آنگاه تا حجم ۱۰۰ میکرولیتر تغلیظ و مقدار یک میکرولیتر از آن به دستگاه GC و سپس GC/MS تزریق گرفت.
۳-۱۰- آنالیز آماری
آنالیزهای آماری با بهره گرفتن از نرم­افزار STATISTICA 10 انجام شد. قبل از انجام هر آنالیز ابتدا فرض‌های پارامتری مثل نرمال بودن و همگن بودن واریانس‌ها بررسی شدند. آنالیزهایone-way ANOVA و Factorial ANOVA جهت آنالیز واریانس استفاده شدند. نوع طرح پایه­ای استفاده شده در آزمایش­ها فاکتوریل بود. مقایسه میانگین‌ها نیز از طریق آزمون چند دامنه‌ای دانکن و رسم نمودارها از طریق نرم‌افزار Excel انجام شد. معنی‌داری در آزمون‏‏های مختلف در سطح ۰۱/۰ و ۰۵/۰ بررسی شد.

فصل چهارم
نتایج و بحث

(۳-۶)
رگرسیون
کاربرد یک متغیر براى عمل پیش‌بینى در خصوص متغیر دیگر را رگرسیون مى‌گویند. رگرسیون با کاربرد یک متغیر دانسته و مشخص، مقادیر متغیر غیرمشخص دیگرى را پیش‌بینى مى‌کند؛ (تاجداری، ۱۳۶۹) مانند تشخیص میزان تغییر درآمد بر اثر تغییر تحصیلات یا میزان تغییر تولید کارخانه با میزان تغییر در ضایعات تولید. میزان تغییر یک متغیر بر اثر متغیر دیگر را ضریب رگرسیون نیز مى‌گویند که عبارت است از میزان تغییرى که در متغیر وابسته بر اثر یک واحد تغییر در متغیر مستقل بروز مى‌کند. (وایزبرگ، ۱۳۶۲)
رگرسیون بصورت دو متغیره و چند متغیره محاسبه مى‌شود. در رگرسیون دو متغیره، یک متغیر مستقل و یک متغیر تابع وجود دارد؛ ولى در رگرسیون چند متغیره یک متغیر تابع و چند متغیر مستقل وجود دارد.
خط رگرسیون منعکس‌کننده مسیر حرکت کلى نقاط پراکنده در دستگاه مختصات اسمى است که مى‌تواند مبین شدت و ضعف و نوع همبستگى بین متغیرها باشد. براى رسم خط رگرسیون باید از معادله رگرسیون استفاده کرد. در رگرسیون دو متغیره پس از آنکه مسجل شد بین دو متغیر همبستگى معنى‌دار وجود دارد، از فرمول زیر استفاده مى‌شود:
(۳-۷)
y = ax + b
در این فرمول x، مقادیر مستقل و y، مقادیر متغیر وابسته و b، a، ضرایبى هستند که از فرمول‌هاى زیر محاسبه مى‌شوند:
(۳-۸)
و
(۳-۹)
b= -a
وقتى این مقادیر محاسبه شد، مى‌توان به x مقادیر مختلف داد و مقدار y را محاسبه کرد و پس از محاسبه مختصات حداقل دو نقطه در دستگاه (یعنى x و y هر یک)، مى‌توان خط رگرسیون را در دستگاه مختصات ترسیم نمود.
آزمون همبستگی پیرسون^[۷]
ضریب همبستگی پیرسون که به نام های ضریب همبستگی گشتاوری و یا ضریب همبستگی مرتبه صفر نیز نامیده می‌شود، توسط سرکارل پیرسون معرفی شده است. این ضریب به منظور تعیین میزان رابطه، نوع و جهت رابطه بین دو متغیر فاصله‌ای یا نسبی و یا یک متغیر فاصله‌ای و یک متغیر نسبی به کار برده می‌شود. در واقع این ضریب، متناظر پارامتری ضریب همبستگی اسپیرمن^[۸] می‌باشد. چندین روش محاسباتی معادل می‌توان برای محاسبه این ضریب تعریف نمود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این تحقیق از فرمول زیر استفاده می‌گردد:
(۳-۱۰)
ضریب همبستگی پیرسون بین ۱- و ۱ تغییر می‌کند. اگر ۱ r =بیانگر رابطه مستقیم کامل بین دو متغیر است؛ رابطه مستقیم یا مثبت به این معناست که اگر یکی از متغیرها افزایش (کاهش) یابد، دیگری نیز افزایش (کاهش) می‌یابد.
۱- r = نیز وجود یک رابطه معکوس کامل بین دو متغیر را نشان می‌دهد. رابطه معکوس یا منفی نشان می‌دهد که اگر یک متغیر افزایش یابد متغیردیگر کاهش می‌یابد و بالعکس.
زمانی که ضریب همبستگی برابر صفر است نشان می‌دهد که بین دو متغیر رابطه خطی وجود ندارد. صفر بودن ضریب همبستگی تنها عدم وجود رابطه خطی بین دو متغیر را نشان می‌دهد ولی نمی‌توان مستقل بودن دو متغیر را نیز نتیجه گرفت. هنگامی که ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر صفر باشد، این متغیرها تنها در صورتی مستقل از یکدیگرند که توزیع متغیرها نرمال باشد. همچنین وجود همبستگی بین دو متغیر تنها نشان دهنده این است که افزایش یا کاهش یک متغیر چه تاثیری بر افزایش یا کاهش متغیر دیگر دارد ولی این همبستگی ضرورتاً نشانگر رابطه علّی بین متغیرها نمی‌باشد. بنابراین باید بین مفاهیم همبستگی و رابطه علّت و معلولی تفاوت قائل شد. به بیان دیگر ممکن است دو متغیر همبستگی داشته باشند ولی لزومی ندارد که یکی از متغیرها علت و دیگری معلول باشد، علاوه بر این عوامل متعدد دیگری نیز می‌توانند بر ضریب همبستگی اثرگذار باشند.
عامل تورم وایانس (^[۹]VIF)
عامل تورم واریانس شدت همخطی چندگانه را در تحلیل رگرسیون کمترین مربعات معمولی ارزیابی می‌کند. در واقع یک شاخص معرفی می‌گردد که بیان می‌دارد چه مقدار از تغییرات مربوط به ضرایب برآورد شده بابت همخطی افزایش یافته است. شدت همخطی چندگانه را با بررسی بزرگی مقدار VIF می‌توان تحلیل نمود. به عنوان یک قاعده تجربی، اگر مقدار VIF بزرگنر از ۵ باشد همخطی چندگانه بالا می‌باشد (توجه شود که در برخی موارد عدد ۱۰ نیز به عنوان آستانه معرفی می‌گردد، مانند مونتگمری و پک^[۱۰] (۱۹۹۲)).
برای محاسبه این ضریب تنها از متغیرهای مستقل (پیشگو) استفاده می‌گردد. به عنوان مثال اگر ۳ متغیر مستقل وجود داشته باشد و هدف تعیین مقدار VIF مربوط به متغیر اول باشد، معادله رگرسیون متغیر اول برروی دو متغیر دوم، با بهره گرفتن از رویه کمترین مربعات معمولی برازش داده شده و مقدار ضریب تعیین^[۱۱] برای این مدل محاسبه می‌گردد. آنگاه مقدار VIF مذکور برابر معکوس نمودن این مقدار بعد از عمل تفاضل‌گیری آن از عدد یک خواهد بود. به همین صورت برای دو متغیر دیگر نیز مقدار این ضریب محاسبه می‌گردد.
در محاسبه VIF:
الف)کمترین مقدار این ضریب مثبت یک و بیشترین مقدار مثبت بینهایت می‌باشد.
ب) درصورت وجود تنها یک متغیر مستقل، مقدار VIF برابر یک می‌باشد.
ج) درصورت وجود دو متغیر مستقل در مدل، مقدار VIF برای هر دو متغیر برابر می‌باشد.
ضریب تعیین
ضریب تعیین قدرت توضیح دهندگی مدل را نشان می‌دهد. ضریب تعیین نشان می‌دهد که چند درصد از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل توضیح داده می‌شود. تغییرات کل متغیر وابسته برابر است با تغییرات توضیح داده شده توسط رگرسیون بعلاوه تغییرات توضیح داده نشده.
با توجه به اینکه:
SST: مجموع توان دوم خطاها زمانی که از متغیرهای مستقل (X ها) استفاده نمی‌کنیم.
SSE: مجموع توان دوم خطاها زمانی که از متغیرهای مستقل (X ها) استفاده می‌کنیم.
(۳-۱۱)
SSR = SST – SSE
SSR را مجموع توان دوم رگرسیون می نامیم و کاهش در مجموع توان دوم خطا‌ها به خاطر استفاده از متغیر های مستقل (x ها) را نشان می‌دهد. هر چه SSR بزرگتر باشد بهتر است و اگر SSR = 0 باشد، رابطه رگرسیونی اصلاً کاربرد نداشته است.
می‌دانیم SSR کاهش تغییر پذیری (خطا) به خاطر استفاده از متغیرهای مستقل است. نسبت این کاهش را با R² نشان داده و ضریب تعیین می‌نامیم.
R² = SSR/SST
(۳-۱۲)
بنابراین مقادیری که R² می‌تواند اختیار کند بین صفر و یک می باشد؛ که:
اگرR² = ۱ باشد آن گاه SSR=SST یا به عبارتی SSE = 0، یعنی زمانی که از متغیرهای مستقل استفاده می‌کنیم هیچ خطایی وجود ندارد که این بهترین حالت ممکن است.
اگر R² = ۰ باشد آن گاه SSR=0 یا به عبارتی SSE = SSR یعنی استفاده از متغیرهای مستقل هیچ تاثیری بر برآورد خط رگرسیونی ندارد.
آماره دوربین – واتسن^[۱۲]
آماره دوربین-واتسن^[۱۳] یک آماره آزمون می‌باشد که برای بررسی وجود خود همبستگی^[۱۴] (رابطه بین مقادیر که با تاخیر^[۱۵] زمانی مشخص از یکدیگر جدا شده‌اند) بین باقیمانده‌ها در تحلیل رگرسیون استفاده می‌گردد. مقدار این آماره همواره بین ۰ تا ۴ قرار می‌گیرد که آستانه‌های مورد پذیرش آن به صورت زیر است:
مقدار ۲ برای این آماره نشانگر عدم وجود خود همبستگی می‌باشد که حالت مطلوب در فرضیات اصلی مربوط به باقیمانده‌ها در تحلیل رگرسیون می‌باشد. مقدار کمتر از ۲ همبستگی پیاپی مثبت (نوعی همبستگی پیاپی می‌باشد که در آن مقدار باقیمانده مثبت برای یک مشاهده شانس مثبت بودن باقیمانده مشاهده دیگر را افزایش می‌دهد و بالعکس) و مقدار بیشتر از ۲ این آماره همبستگی پیاپی منفی را در بین باقیمانده نشان می‌دهد. لازم به ذکر است مقدار آماره آزمون اگر کمتر از ۱ یا بیشتر از ۳ باشد زنگ هشدار برای وجود خود همبستگی مثبت یا منفی بین باقیمانده می‌باشد. به طور کلی اگر این آماره به صفر نزدیک باشد نشان دهنده همبستگی مثبت و اگر به ۴ نزدیک باشد نشان دهنده همبستگی منفی است و اگر این آماره بین ۵/۱ تا ۵/۲ باشد جای هیچ نگرانی نیست.
اگر همبستگی بین خطاها را با نشان دهیم، در این صورت آماره دوربین واتسون، به کمک رابطه زیر تعیین می‌شود:
(۳-۱۳)

در عصر کنونی محیط ناپایدار و پیچیده، رقابت فزاینده، تغییر و نحولات سریع و توسعه ی روز افزون ارتباطات(شیخ زاده و بهرام زاده،۱۳۸۷) از سویی وتحولات شگرف دانش مدیریت از سوی دیگر وجود نظام ارزیابی را اجتناب‌ناپذیر نموده است. وجود ارزیابی عملکرد در ابعاد مختلف سازمان اعم از ارزیابی استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و راهبرد‎ها، به عنوان یکی از علائم پویایی، استمرار و سازگاری سازمان قلمداد می‎شود. هر سازمان به منظور آگاهی از عملکرد خود بالاخص در محیط‎های پیچیده پویا، نیاز مبرم به نظام ارزیابی دارد. ( آلن، ۲۰۰۴)^[۷] از سوی دیگر فقدان وجود نظام ارزیابی در یک سیستم به مبنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون و برون سازمانی تلقی می‎گردد که مشکلات زیادی را برای سازمان بوجود خواهد آورد. بنابراین، همه ی سازمان ها به نوعی درگیر مقوله ی ارزیابی عملکرد سازمانی هستند؛ اما عدم توافق ها بر سر چارچوب ها، روش ها و فرایندهاست(لوستائوس و همکاران،۲۰۰۲).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

هم چنین با ملاحظه نظام آفرینش می‌توان دریافت که ارزیابی در بطن آن قرار دارد. وجود نظم بسیار موزون در جهان خلقت حکایت از حلقه بازخورد کاملاً حساب شده دارد. نظام ارزیابی به عنوان یکی از عناصر این حلقه مطرح است، هر چند ممکن است بشر به علت نقص دانش و اطلاعات قادر به تبیین آن نباشد ولی اساساً قوام و دوام یک سیستم منوط به وجود نظام ارزیابی و کنترل درآن می‌باشد. صاحب نظران و محققین معتقدند که عملکرد موضوعی اصلی در تمامی تجزیه و تحلیل‎های سازمانی است و تصور سازمانی که شامل ارزیابی و اندازه‌گیری عملکرد نباشد، مشکل است. این صاحب‌نظران توجه به موضوع عملکرد سازمانی را باعث توسعه تئوری سازمانی ذکر می‎کنند و عملکرد را موضوع اصلی در فضای عملی نیز می‎دانند. از این روی این موضوع توجه محققین سازمان و مدیریت، علوم سیاسی، اقتصاددانان و مدیران اجرایی را به خود جلب نموده است. ارزیابی و اندازه‎‎گیری عملکرد بازخورد لازم را در موارد زیر ارائه می‎کند:

• • با پیگیری میزان پیشرفت در جهت اهداف تعیین شده مشخص می‎شود که آیا راهبرد‌‎های تدوین شده به صورت موفقیت آمیزی به اجرا در آمده‎اند؟

• • با اندازه‌گیری نتایج مورد انتظار سازمانی و همچنین اندازه‌گیری و رضایت ذینفعان مشخص می‎شود آیا سیاست‎ها به طور صحیح تدوین شده‎اند‌؟

بخش اول: مروری بر ادبیات موضوع

• • 1. 1. ارزیابی عملکرد

مقدمه
نظام مدیریت و ارزیابی عملکرد به عنوان یکی از فرایندهای مدیریتی نقش برجسته ای در کمک به تحقق اهداف و مأموریت های سازمان دارد. این امر در حوزه مدیریت دولتی، که بخش عظیمی از مردم از رفتار و الگوهای آن متأثر می شوند، اهمیت مضاعف می یابد. در همین راستا کیفیت نظام مدیریت و ارزیابی عملکرد همواره از دغدغه­ های مدیران عالی سازمان­ها می باشد. لذا آشنایی با مفاهیم مربوط و فرایند پیاده سازی آن یکی از ضروریات است. بنابراین در این فصل ابتدا به تعاریف و مفاهم مربوط به این نظام پرداخته و سپس تاریخچه ارزیابی عملکرد در جهان و ایران را مورد بررسی قرار می دهیم و ضمن تشریح رویکردهای سنتی و نوین ارزیابی عملکرد، فرآیندآن را نیز مورد بحث و بررسی قرار می دهیم.

• • 1. 1. تعریف مفاهیم

لرد کلوین (۱۹۰۷-۱۸۲۴) معتقد است که اگر بتوانید آنچه را که درباره آن صحبت می کنید اندازه بگیرید، و آن را در قالب اعداد بیان کنید، شما چیزی درباره آن می دانید؛ در غیر این صورت دانش شما تنها یک نوع دانش ناچیز و سطحی است. ممکن است مقدمه‌ای بر دانش باشد اما شما به مرحله علم وارد نشده اید.^[۸]
با اقتباس از مقدمه فوق در این بخش به تعریف برخی مفاهیم مطرح در نظام مدیریت عملکرد می پردازیم:
نظارت: واژه نظارت در المعجم المقابیس اللغه این گونه تعریف شده است : «نظارت از ماده نظر می باشد که به معنای نظر افکندن و تأمل و دقت در امری است. نظر به معنای تأمل در چیزی و معاینه کردن آن نیز می باشد». اقرب الموارد می گوید : «النظاره» کلمه ای است که عجم آن را به کار می برد و منظور از آن پاکیزه نمودن باغ و بستان است. بنابراین، نظارت همان مراقبت و کنترل یک چیز، از آفت و بیماری است».
در فرهنگ لغت، نظارت در عربی به معنای زیرکی و فراست و در فارسی به معنای نظاره و نظر کردن و نگریستن آمده است و در علم مدیریت، نظارت به مفهوم فراهم سازی اطلاعات جهت اثربخشی مدیریت و به عنوان یکی از وظایف مهم مدیر تلقی می گردد.
از نظر اصطلاحی، نظارت فعالیتی است که «بایدها» را با «هست ها»، «مطلوب ها» را یا «موجودها» و «پیش بینی ها» را با «عملکردها» مقایسه می کند و نتیجه این مقایسه، تصویر روشنی از تشابه یا تمایز بین این دو گروه از عوامل خواهد بود که در اختیار مدیران سازمان ها قرار می گیرد. تعاریف گوناگونی از نظارت و کنترل ارائه شده است که در همۀ آنها یک نقطه اشتراک وجود دارد و آن این است که نظارت عبارت است از «مقایسه بین آنچه هست و آنچه که باید باشد.»
عده ای نویسندگان علم مدیریت «نظارت» را چنین تعریف می کنند : «نظارت عبارت است از سنجش و اصلاح عملکرد برای به دست آوردن اطمینان از اینکه هدف های سازمان و طرح های اجرایی آن با کامیابی به انجام رسیده است». نظارت به مشاهده و بررسی مستمر به منظور کنترل و هدایت فعالیت های اعضاء و سازمان ها و واحدهای تابعه در اجرای صحیح خط مشی ها، طرح ها و برنامه های ابلاغی، اطلاق می گردد.
به نظر استونر، نظارت عبارت است از فعالیتی منظم، که ضمن آن نتایج مورد انتظار در قالب استانداردهای انجام عملیات، معین می شود. از نظر وینر نیز نظارت چیزی جز ارسال پیام هایی که به طور مؤثر رفتار گیرنده پیام را تغییر می دهد نیست. به عبارت دیگر تلاش منظمی است در جهت نیل به اهداف استاندارد، بازخور اطلاعات و مقایسه با استانداردهای تعیین شده. در تعریف دیگری نظارت عبارت است از سنجش و اصلاح عملکرد یک سازمان برای بدست آوردن این اطمینان که اهداف سازمان و طرح های اجرایی آن با کامیابی به انجام رسیده است.
سنجش: سنجش و اندازه گیری عملکرد تلاشی است سیستماتیک برای دانستن اینکه خدمات سازمان تا چه حد جوابگوی نیازهای مردم، ارباب رجوع و مشتری بوده و توانایی سازمان در برآورده نمودن آن تا چه اندازه است.
عملکرد: مفهوم این واژه از آن جا حائز اهمیت است که با تعریف عملکرد می توان آن را ارزیابی یا مدیریت نمود. هولتون و بیتز^[۹] خاطر نشان ساخته اند که «عملکرد یک ساختار چند بعدی است که ارزیابی آن، بسته به انواع عوامل، متفاوت است». کین^[۱۰] معتقد است «عملکرد چیزی است که فرد به جا می گذارد و جدای از هدف است».
بروج براچ^[۱۱] معتقد است «عملکرد، هم به معنای رفتارها و هم به معنای نتایج است. رفتارها از فرد اجرا کننده ناشی می شوند که عملکرد را از یک مفهوم انتزاعی به عمل تبدیل می­ کنند. رفتارها فقط ابزارهایی برای نتایج نیستند، بلکه به نوبه خود نتیجه به حساب می­آیند و می­توان جدای از نتایج در مورد آنها قضاوت کرد». این تعریف از عملکرد، منجربه این نتیجه ­گیری می شود که هنگام مدیریت عملکرد گروه ها و افراد، هم ورودی ها (رفتارها) و هم خروجی ها (نتایج) باید در نظر گرفته شوند.
به طور کلی عملکرد سازمانی به عنوان توانایی سازمان در استفاده مؤثر از منابع و تولید ستاده های پایدار با در نظر گرفتن اهداف مربوط به ذینفعان، تعبیر می شود.^[۱۲]
ارزیابی عملکرد: ارزیابی عملکرد به مجموعۀ اقدامات و اطلاعاتی اطلاق می گردد که به منظور افزایش سطح استفاده بهینه از امکانات و منابع جهت دستیابی به اهداف به شیوه ای اقتصادی توأم با کارایی و اثربخشی صورت می گیرد، به طوری که ارزیابی عملکرد در «بعد سازمانی» معمولاً اثربخشی فعالیت ها می باشد. منظور از اثربخشی، میزان دستیابی به اهداف و برنامه ها با ویژگی کارا بودن فعالیت ها و عملیات است (بروآد بنت، ۲۰۰۷)^[۱۳].
به طور کلی نظام ارزیابی عملکرد را می توان فرایند سنجش و اندازه گیری و مقایسه میزان و نحوه دستیابی به وضعیت مطلوب دانست.
برخی تعاریف دیگر در مورد ارزیابی عملکرد به شرح زیر است :

• • ارزیابی عملکرد فرایند توسعه و به کار بردن شاخص های قابل اندازه گیری است که امکان ارزیابی سیستماتیک میزان پیشرفت نسبت به اهداف از پیش تعیین شده را می دهد. شکاف عملکرد شکافی است بین آنچه مشتریان و سهامداران توقع دارند و آنچه که فرآیندها و زیر فرایند در قالب کیفیت، کمّیت، زمان، هزینه محصول و خدمت، فراهم می آورد.

• • ارزیابی عملکرد اندازه گیری داده هایی است که نشان دهنده پیشرفت به سوی نتایج مورد نظر می باشد. این نتایج می بایست از انجام فعالیت های خاصی به دست آیند. همچنین اندازه گیری عملکرد روشی را برای ارزیابی این فعالیت ها فراهم می آورد.

• • ارزیابی عملکرد کنترل و گزارش گیری مداوم از نیل به برنامه ها، به خصوص نیل به اهداف از پیش تعیین شده است که برخی اوقات خروجی خوانده می شود.

• • ارزیابی عملکرد مقایسۀ بین نتایج واقعی و الگوهای از پیش تعیین شده می باشد.

• • ارزیابی عملکرد فرآیندی است که با ایجاد شاخص هایی میزان دستیابی سیستم را به خروجی های مورد نظر می سنجد و فرایند تصمیم گیری را پشتیبانی می کند.

• • ارزیابی عملکرد جمع آوری مستمر داده ها جهت تشخیص میزان پیاده سازی برنامه و دستیابی به اهداف است.

• ارزیابی عملکرد جمع آوری اطلاعات جهت حصول اطمینان از دستیابی به اهداف است. اطلاعات حاصل از اجرای ارزیابی عملکرد برای بهبود عملیات استفاده می­ شود. نتایج شاخص ها، ورودی ها و خروجی ها، جمع آوری و گزارش می شوند.