جراحی بازسازی بطن چپ به جراح این امکان را می‌دهد که بافت آسیب‌دیده و مرده را از بافت قلب جدا کرده و یا آنوریسم و بطن چپ را به حالت نرمال خود بازگرداند. هدف از این جراحی بهبود علائم نارسایی قلب، علائم آنژین و (در صورت امکان) بهبود قابلیت پمپاژ قلب است.
در این روش، جراح می‌تواند یک برش کوچک در بطن چپ ایجاد کند و بدین وسیله محل بافت آسیب دیده را شناسایی نماید. سپس به منظور جدا کردن بافت آسیب دیده از بافت سالم، چند ردیف دایره‌ای از بخیه‌ها را در مرز آن ایجاد می‌کند. در این مرحله، بخیه‌ها را با هم کشیده تا به طور دائم بافت آسیب دیده از بافت سالم جدا شود. در برخی موارد، قبل از کشیدن بخیه‌ها بخشی از ناحیه بافت آسیب دیده برداشته می‌شود. در موارد کمی، نیاز به برداشت حجم زیادی از بافت‌ آسیب‌دیده است که در این شرایط بکارگیری بخیه‌های استاندارد برای جدا کردن قسمت آسیب دیده مؤثر نخواهد بود. در این موارد می‌توان از یک پچ استفاده نمود. در انتهای فرایند، جراح قسمت خارجی بطن چپ را بخیه می‌زند و اثرگذاری پچ را با ردیف‌های دیگری از بخیه‌ تقویت می‌کند[۶۴].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تکنیک‌ها
برای ترمیم بافت آسیب دیده بطن چپ می‌توان از دو تکنیک جراحی استفاده کرد:
ترمیم خطی: آنوریسم به همراه لخته‌های درون حفره‌ای برداشته می‌شوند و مرز آن به وسیله‌ی نوار‌های تفلونی بخیه می‌شود.
اِندوآنوریسمورافی بطنی: جراح آنوریسم را به موازات سپتوم بین بطنی باز می‌کند و لخته‌ها را برداشته و یک پچ بیضی شکل را به مرز دهانه‌ی آنوریسم بخیه می‌زند. بافت اضافی آنوریسم برداشته شده و بافت باقیمانده بر روی پچ به هم دوخته می‌شود.
دسترسی به قلب در جراحی ترمیمی LVA
اغلب جراحی‌ها برای ترمیم LVA از طریق برشی در میانه‌ی استرنوم و با بهره گرفتن از دستگاه‌های قلبی-ریوی انجام می‌پذیرد. هر چند در برخی شرایط، جراحی می‌تواند از طریق یک توراکوتومی چپ (به خصوص در درمان آنوریسم‌های خلفی) صورت گیرد[۶۴].

۱-۶-۱۲-۵- ریسک فاکتورهای مرگ ومیر زودرس:

درتحقیقاتی که بین سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۷ بر روی ۳۴۳۹ بیمار انجام شد مرگ ومیر بیمارستانی۹/۹ % و در محدوده ی ۲ تا ۱۹ درصد بود.آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد که مرگ ومیر داخل بیمارستانی به ۳ تا ۷ درصد کاهش یافته است.شایعترین علت مرگ ومیر داخل بیمارستانی در این بیماران نارسایی قلبی بوده است که در ۶۴ درصد بیماران رخ داده است.از دیگر عوامل خطر مرگ ومیر زودرس عبارتند از:افزایش سن،عملکرد ضعیف بطن چپ،جنس زن،نارسایی میترال،آریتمی قلبی،جراحی اورژانس،برون ده قلبی کمتر از ۳۰ درصد،شاخص قلبی قبل از عمل کمتر از l/min/ml1/2 ،فشار متوسط شریان پولمونری بیشتر از mmhg 33،کراتینین سرم بیشتر از mg/dl 8/1 ، انفارکتوس میوکارد اخیرو عدم استفاده از شریان پستانی داخلی^[۵۸][۶۵].

۱-۶-۱۲-۶- ریسک فاکتورهای مرگ و میر دیر رس

رگ سازی ناکامل هنگام جراحی
نارسایی سیستولیک قطعه ی بازال بطن
بررسی نتایج داده‌ها از دو دهه ی گذشته نشان داده است که عملکرد بطن چپ در بیشتر بیماران تحت عمل جراحی آنوریسم بطن چپ بهبود پیدا کرده است.ترمیم آنوریسم به طور کلی باعث بهبود پر شدن دیاستولیک و سیستولیک بطن چپ و انقباض بطن چپ می‌شود[۶۵].

۱-۶-۱۲-۷- میزان بقا

زنده ماندن پس از عمل جراحی آنوریسم بطن چپ متغیر است.بقاء پنج ساله در تحقیقات اخیر بین ۵۸ تا ۸۰ درصد متغیربوده است ولی بقای ۱۰ ساله به طور کلی ۳۴ د رصد است[۶۵].

مروری بر مطالعات مشابه

در مطالعه ای که توسط Marc-Alexander Ohlow و همکارانش در سال ۲۰۱۴ در آلمان با عنوان مشخصات و پیش آگهی بیماران با آنوریسم بطن چپ و دیورتیکول انجام شد از ۲۶ بیمار با تشخیص آنوریسم مادرزادی بطن ۵/۶۱ درصد درگیری در ناحیه اپکس و حدود ۴/۱۵ درصد در قسمت قدامی طرفی و ۷/۷ درصد در قسمت لترال و یک مورد در قسمت سپتال داشتند . که از این بیماران ۱۵ درصد بیماران دچار تاکی آریتمی‌های تکرار شونده مقاوم بوده اند[۶۶] .
در مطالعه ای که توسط Abdusalam Y.Taha و همکارانش در سال ۲۰۱۴ در عراق در مورد مدیریت در آنوریسم بطن چپ از ۲۷ بیمار مبتلا به آنوریسم انجام شد نتایج زیر حاصل شد:متوسط سن بیماران ۶/۵۴ سال بود و تغییرات نوار قلب مانند ST elevation و موج Q در ۸ بیمار (۴۲٫۱%) وجود داشت . حساسیت و اختصاصیت نوار قلب در تشخیص آنوریسم به ترتیب ۳۸% و ۸۴% بوده است.۲۵ بیمارهم دارای EF کمتر از نرمال بودند[۶۷].
در مطالعه ای که توسط Masaru Ichida و همکارانش در سال ۲۰۱۴ در ژاپن در مورد علائم مهم آنوریسم بطن چپ در بیماران کاردیومیوپاتی‌هایپرتروفیک و نقش تشخیصی الکتروکاردیوگرافیک انجام شد نتایج زیر حاصل شد:از ۲۴۷ بیمار مبتلا به کاردیومیوپاتی‌هایپرتروفیک ۲۱ بیمار آنوریسم اپیکال بطن چپ داشتند و متوسط سن بیماران ۱۴±۶۰ بود که ۱۴ بیمار ST elevation در لید‌های V₃-V₅ داشتند و حساسیت و اختصاصیت ST elevation به ترتیب ۷/۶۶ درصد و ۷/۹۸ درصد بوده است[۶۸].
در مطالعه ای که توسط Noboru Fujino و همکارانش در سال ۲۰۱۴ در کشور ژاپن در مورد آنوریسم اپیکال بطن چپ و عملکرد نامناسب سیستولیک در کاردیومیوپاتی‌هایپرتروفیک انجام شد . از ۲۴۷ بیمار مبتلا به کاردیومیوپاتی‌هایپرتروفیک ۲۱ بیمار مبتلا به آنوریسم بطن چپ بودند. که از این ۲۱ بیمار ۲ بیمار دچار مرگ ناگهانی و ۳ بیمار دچار تاکی کاردی و فیبریلاسیون بطنی و ۵ بیمار دچار نارسایی شدید قلبی شدند[۶۹].
– در مطالعه ای که توسط Pennacchini و همکارانش در سال ۲۰۱۳ در ایتالیا با عنوان ویژگی‌های نوار قلب و سیر بالینی بیماران مبتلا کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک و آنوریسم اپیکال بطن چپ انجام شد از ۷۷۱ بیمار بیمار مبتلا به کاردیومیوپاتی ،۱۱ بیمار مبتلا به آنوریسم بطن چپ بودند که متوسط سنی بیماران ۱۸±۶۰ بود. در بیماران با آنوریسم بطن چپ دو بیمار (۲/۱۸ درصد)RBBB و دو بیمار (۲/۱۸ درصد) LBBB و ۵ بیمار (۳/۸۳ درصد) تاخیر در باز شدن اپکس داشتند. هم چنین این بیماران بلند شدگی قطعه ST، موج T معکوس و افزایش طول قطعه QRSداشتند و LBBB در این بیماران باعث کاهش پروگنوزمی شود[۷۰].
در مطالعه ای که توسط Vladimir Shipulin و همکارانش در سال ۲۰۱۳ در روسیه در مورد تشخیص و درمان جراحی آنوریسم بطن چپ با تاکی کاردی بطنی انجام شد از ۱۸۸ بیمار مورد مطالعه که تحت عمل جراحی قرار گرفتند مرگ ومیر حین عمل در این بیماران ۵ درصد و امید به زندگی یک ساله ۹۲ درصد بود[۷۱].
در مطالعه ای که توسط Hiroshi Furushima در سال ۲۰۱۲ درژاپن در مورد آیا همراهی پایداری بین بلند شدگی قطعه STو موج Q غیر طبیعی به عنوان یک ریسک فاکتور برای حمله الکتریکی در بیماران با داشتن دفیبریلاتور داخل بطنی و بیماری‌های ساختمانی قلب وجود دارد انجام شد از ۳۳ بیمار با بلند شدگی قطعه ST و موج Q ، ۱۷ بیمار آنوریسم بطن چپ داشتند و ۴ بیمار با درگیری عروق کرونر آنوریسم نداشتند در حالی که بلند شدگی قطعه ST در لیدهای تحتانی داشتند . و۴ بیمار بلند شدگی قطعه ST در لیدهای پره کوردیال و حرکت دیواره بطن چپ هیپوکینتیک بود [۷۲].
در مطالعه ای که توسط Abdolrazagh Kiani و همکارانش در سال ۲۰۱۱ در مورد رابطه بین آنوریسم عروق کرونر و پهن شدن قطعه QT در فاز حاد بیماری کاوازاکی برروی ۶۵ بیمار در کشور ایران انجام گرفت نتایج آن به شرح زیر است : حساسیت قطعه QT در بیماران با درگیری شدید عروق کرونر۱۰۰% و اختصاصیت ۴/۹۳% و ارزش مثبت کاذب ۵۰% وارزش منفی کاذب ۱۰۰% و دقت ۸/۹۳% گزارش کردند[۷۳].
در مطالعه ای که توسط Onur Sinan Deveci و همکارانش در سال ۲۰۱۰ در مورد ارزیابی رابطه بین آنوریسم دیواره دهلیز و آریتمی‌های بطنی ازراه مشخص کردن پهن شدن موج P و مدت زمان موج P بر روی۶۶ بیمار درشهر نیویورک انجام شد نتایج آن به شرح زیر است :گروه مطالعه شامل ۶۶ بیمار مبتلا به آنوریسم دیواره دهلیز و گروه کنترل ۶۲ بیمار سالم بودند. آریتمی‌های فوق بطنی در ۲۹ بیمار با آنوریسم دیواره دهلیز و ۵ بیمار گروه کنترل دیده شد .متوسط پهن شدگی موج P در بیماران با آنوریسم دیواره دهلیز بطورمعنی داری طولانی تر از گروه کنترل بود و متوسط مدت زمان موج P در گروه مطالعه بیش از گروه کنترل بود[۷۴].
در مطالعه ای که توسط Ohlow MA و همکارانش در سال ۲۰۰۹ در مورد شیوع الکتروکاردیوگرافی غیر طبیعی در بیماران آنوریسم مادرزادی بطن چپ یا دیورتیکولوم بر روی ۱۲۵ بیمار در کشور المان انجام گرفت نتایج آن به شرح زیر است:از ۱۲۵ بیمار ۵۴ بیمار نوار قلب نرمال و ۷۱ بیمار نوار قلب غیر نرمال داشتند . همچنین در این مطالعه شیوع نوار قلب غیر طبیعی رادر این بیماران بیشتر از ۸/۵۶% گزارش کرده و نوار قلب حساسیت و اختصاصیت کمی برای غربالگری دارد.[۷۵].
در مطالعه ای که توسط Anton P.M. Gorgesدر سال ۲۰۰۹ با عنوان آیا ECG در آنوریسم مادرزادی مادرزادی بطن چپ و دیورتیکول ارزشی دارد یا نه بر روی ۱۲۵ بیمار دچار آنوریسم مادرزادی بطن چپ و دیورتیکول انجام شد . متوسط سن بیماران ۶۶ سال بود . ۸/۵۶ درصد بیماران دچار تغییرات غیر طبیعی نوار قلب بودند به ویژه موج T معکوس بیش از ۲ میلی متر در ۲ لید ، موج Q غیر طبیعی، RBBB طولانی شدن فاصله PRو فیبریلاسیون دهلیزی [۷۶].
در مطالعه ای که توسط Xia S و همکارانش در سال ۲۰۰۹ در آمریکا بر روی ۶ بیمار انجام شد. ۵ بیمار دارای آنوریسم خلفی قاعده ای و یک بیمار دارای آنوریسم در قدامی طرفی است . ۲ بیمار Q غیر طبیعی داشتند و هیچ کدام از بیماران ST elevation در نوار قلب نداشتند و تمام بیماران دارای آریتمی‌های بطنی شدید بودند[۷۷].
در مطالعه ای که توسط Ohlow M.A و همکارانش در سال ۲۰۰۸ در مورد شیوع و نتایج آنوریسم مادرزادی بطن چپ و دیورتیکول در جمعیت بزرگسال از ۱۲۲۷۱ بیماری که تحت آنژیوگرافی قرار گرفتند نتایج زیر حاصل شد: شیوع آنوریسم مادرزادی و دیورتیکول ۹۴ بیمار(۷۶%) بود که از این تعداد ۴۲ بیمار (۳۴%) آنوریسم مادرزادی بطن چپ و ۵۲ بیمار(۴۲%) دیورتیکول داشتند . میزان مرگ ومیر آن ۶ درصد بدون ایست قلبی بوده است و بیماران دارای دیورتیکول به طور شایع تری دچار آمبولی شده اند . میزان سنکوپ در بین دو گروه یکسان بوده است و هیچ کدام از بیماران دچار پارگی قلب نشده اند[۷۸].
در مطالعه ای که توسط Borges Periraj و همکارانش در سال ۲۰۰۷ در مورد شیوع آنوریسم بطن چپ در میان بیماران مبتلا به شاگاس مزمن در دو منطقه در کشور برزیل بر روی ۲۶۱ بیمار انجام شد نتایج آن به شرح زیر است : از ۲۶۱ بیمار ۲۳ بیمار مبتلا به آنوریسم بطن چپ بودند.۱۷ بیمار در قسمت قدام، ۴ بیمار در دیواره ی خلفی و یک بیمار در دیواره ی تحتانی و یک بیمار در دیواره ی بین بطنی آنوریسم داشتند[۷۹].
در مطالعه ای که توسط ChattaV.R.Reddy و همکارانش در سال ۲۰۰۶ در مورد بررسی شکسته شدن قسمتی از QRS در لید‌های سمت چپ در نبود بلوک شاخه ای نشانه ای از آنوریسم بطن چپ بر روی ۱۱۰ بیمار در بیمارستان Methodist شهر نیویورک انجام شد نتایج آن به شرح زیراست :۵۵ بیمار دچارآنوریسم بطن چپ شکستگی قطعه QRS و ۵ بیمار هم شکستگی قطعه QRS و هم ST elevation در لیدهای V₁-V₃داشتند . حساسیت شکستگی قطعه QRS برای شناسایی آنوریسم بطن چپ ۵۰% و اختصاصیت آن ۹۴٫۶% و ارزش مثبت کاذب ۸۳٫۳% و ارزش منفی کاذب ۷۹٫۲% گزارش شد[۸۰].
در مطالعه ای که توسط John E. Madias و همکارانش در سال ۲۰۰۵ در مورد مطالعه ی تشخیص آنوریسم بطنی و دیگر اختلالات شدید بطن چپ به دنبال انفارکتوس میوکارد در حضور بلوک شاخه ای راست:ارتباط تشخیصی الکتروکاردیوگرام از طریق الکتروکاردیوگرافی ویا کنتراست ونتریکولوگرافی بر روی ۱۷۵ بیمار بلوک شاخه ای سمت راست که ازاین تعداد ۲۸ بیمار آنوریسم بطن چپ داشتند انجام شد که نتایج آن به شرح زیر است: از ۲۸ بیمار مبتلا به انوریسم بطن چپ ۲۱ بیمار STelevation بیش از ۱ میلی متر در لیدهای (V₁–_V3) داشتند و از ۲۸ بیمار ۲۱ بیمار موج Q درلیدهای (V₂_V₃) داشتند. حساسیت STelevation 75% و اختصاصیت آن ۹۳% گزارش کردند[۸۱].
در مطالعه ای که توسط smith SW در سال ۲۰۰۵ در کشور آمریکا در مورد نسبت موج T به قطعه QRS بهترین وسیله تشخیصی آنوریسم بطن از انفارکتوس میوکارد قدامی انجام شد . بهترین معیار تشخیصی نسبت مجموع موج T از مجموع موج QRS از V₁تا V4 است که در ۴ بیمار از ۵۹ بیمار وجود داشت[۸۲].
در مطالعه ای که توسط Perek B. وهمکارانش در سال ۲۰۰۴ در لهستان در مورد پروفایل بالینی ونتیجه ی درمان جراحی آنوریسم کاذب بطن چپ ناشی از انفارکتوس مزمن قبلی بر روی ۸ بیمار انجام شد نتایج زیر حاصل شد:متوسط سن بیماران ۹/۵۵ سال بود که ۵۰ درصد بیماران دچار CHF، ۲ بیمار دارای آنژین صدری ناپایدار ،۶ بیمار نوار قلب غیر طبیعی مانند انفارکتوس میوکارد و ST elevation مداوم ، در عکس قفسه ی سینه ی ۵ بیمار کاردیومگالی و ۲بیمار ادم ریه داشتند[۸۳].
در مطالعه ای که توسط Madias JE و همکارانش در سال ۲۰۰۱ درمورد تشخیص آنوریسم بطن ناشی از انفارکتوس میوکارد در حضور LBBB در آمریکا انجام شد از ۴۱۹۶ بیمار مبتلا به انفارکتوس میوکارد ۱۲۸ بیمار مبتلا به LBBB بودند. واز این تعداد ۲۷ بیمار دچار آنوریسم بطن بودند پنج بیمار از ۲۷ بیمار دارای ST elevation در لیدهای پره کوردیال سمت چپ بودند . حساسیت و اختصاصیت نوار قلب در تشخیص آنوریسم قلب به ترتیب ۵/۱۸ و ۱۰۰ درصد بوده است[۸۴].
در مطالعه ای که توسط دکتر محمد یوسف اعرابی مقدم و همکارانش درسال ۱۳۸۳ مورد بررسی فراوانی درگیری قلب در ۶۱ بیمار مبتلا به بیماری کاوازاکی بین آذر ماه۱۳۷۴ لغایت اردیبهشت ماه ۱۳۸۲ انجام شد به شرح زیر است: تغییرات قطعهST و موج T در الکتروکاردیوگرافی ۵ بیمار،بزرگی قلب در رادیوگرافی قفسه سینه ۵بیمار ، آنوریسم عروق کرونر در اکوکاردیوگرافی ۸ بیمار دیده شد[۸۵].
در مطالعه ای که توسط دکتر باقر نیک یار در سال ۱۳۸۰ در مورد بروز عوارض قلبی عروقی بیماری کاوازاکی بر روی ۵۴ بیمار بین سالهای ۷۴ تا۷۶ انجام گرفت که نتایج ان به شرح زیر است : بزرگی قلب در CXR 4 بیمار،تغییرات قطعه Tو ST در ۴ بیمار، نارسایی دریچه میترال در ۳ بیمار، بد کنشی بطن چپ در ۴ مورد ،افیوژن پریکارد در ۴ مورد و گشادی عروق کرونر در ۵ مورد دیده شد[۸۶].

فصل دوم: مواد و روش‌ها

فصل دوم
مواد و روش‌ها

۲-۱- بیان مسئله و اهمیت آن

آنوریسم بطن چپ از نظر بالینی بصورت قطعه ی نازک و گسسته ی دیواره بطن چپ که هم در طول سیستول و هم در طول دیاستول برآمده است و پایه عریضی دارد تعریف میشود.بیش از۹۵% آنوریسم حقیقی بطن چپ ناشی از بیماری‌های عروقی و انفارکتوس میوکارد است و به ندرت ناشی از میوکاردیت (شاگاس و بیماری کاوازاکی) ، بیماریهای مادرزادی ، تروما و یا ایدیوپاتیک می‌باشد.شیوع آنوریسم بطن چپ در حدود ۵% است که به علت پیشرفت امکانات و بهبود رویکرد بالینی به بیمارانانفارکتوس میوکارد مثل استفاده از داروهای ترومبولیتیک و رواسکولاریزاسیون رو به کاهش است [۸۷].این بیماری در اپکس و دیواره قدامی ۴ برابر شایع تر از دیواره تحتانی یا تحتانی خلفی است و حدود ۴/۳ این بیماران درگیری سه رگ قلب را دارند. دیواره آنوریسم حقیقی بطن چپ شامل بافت فیبروتیک ، اسکاردار و عضله نکروز شده است که ناشی از بهبود ترانس مورال انفارکتوس میوکارد است. آن قسمت از دیواره بطن که دچار نکروز شده باعث آکینزی (بدون حرکت) یا دیس کینزی(حرکت پارادوکسیکال) می‌شود [۶۲]که این بافت فیبروتیک بسیار مستعد آریتمی‌های بطنی ، نارسایی احتقانی قلبو یا آمبولی شریانی است.مطالعات متعدد ST elevation وموج Rبرجسته را در لید aVR وشکستگی قطعه QRS در لیدهای سمت چپ را به عنوان نشانه ای از آنوریسم بطن چپ نشان داده است[۸۶].
در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۵ انجام گرفت از ۲۸ بیمار مبتلا به انوریسم بطن چپ ۲۱ بیمار ST elevation و موج Q در لیدهای v₁-v₃ داشتند و حساسیت ST elevation 75% و اختصاصیت آن ۹۳% وحساسیت و اختصاصیت موج R درلیدهایv₁-v₃75% گزارش کرده اند[۸۱].امروز درمان بیماران انفارکتوس میوکارد با قبل تفاوت‌های زیادی کرده است و به نظر می‌رسد میزان آنوریسم بطن چپ به دنبال انفارکتوس میوکارد کاهش یافته است لذا در این پژوهش در نظر داریم بررسی تغییرات الکتروکاردیوگرام را در بیماران انوریسم بطن چپ ناشی ازانفارکتوس میوکارد بررسی کنیم تا به عنوان مقدمه ای بر سایر مطالعات باشد.

۲-۲- عنوان طرح

بررسی یافته‌های الکتروکاردیوگرافی در بیماران مبتلا به آنوریسم بطن چپ ناشی از انفارکتوس میوکارد
Evaluation of electrocardiograph findings in patient with left ventricular aneurysm due to myocardial infarction

۲-۳- جامعه مورد بررسی

این مطالعه بر روی۶۰ بیمار مبتلا به آنوریسم بطن چپ ناشی از انفارکتوس میوکارد که طی ماه های بهمن ۱۳۹۱ تا اسفند ۱۳۹۲در بیمارستان افشار یزد که تحت آنژیوگرافی قرار گرفته بودند انجام شد.

۲-۴- حجم نمونه

حجم نمونه بر اساس مطالعات مشابه که در این زمینه وجود داشتو بعد از مشاوره با متخصص آمار تعداد ۶۰ بیمار در نظر گرفته شد.

۲-۵- نوع و روش مطالعه

• • • • • • 1. 1. تعهد هنجاری^[۱۰۰]

شامل نگرش و احساسات کارکنان مبنی بر ضرورت ماندن در سازمان است (آلن و می­یر، ۲۰۰۱). در این تعهد، افراد ادامه فعالیت و انجام کار را وظیفه و تکلیف خود می‌دانند تا دین خود را نسبت به سازمان ادا نمایند. بر اساس این دیدگاه، تعهد نوعی اعتقاد در رابطه با مسئولیت فرد در برابر سازمان است (فتاح و قائد محمدی، ۱۳۸۷).

• • • • 1. 1. مدل سه‌جزئی تعهد سازمانی آلن و می­یر(۱۹۹۱)

در مدل ارائه‌شده توسط آلن و می­یر(۱۹۹۱) تعهد سازمانی دارای سه بعد عاطفی و مستمر و هنجاری می‌باشد.
شکل۲-۷ مدل سه‌جزئی تعهد سازمانی می­یر و همکاران(۱۹۹۱(
همبستگی تعهدات سازمانی باعث افزایش رضایت شغلی، نوآوری شغلی و تعهد حرفه‌ای و شغلی خواهد شد. رفتار تک شغلی بودن به معنای حضور به‌موقع در سازمان،داشتن رفتار شهروندی سازمانی و بهبود عملکرد نیز یکی دیگر از پیامدهای وجود همزمان هر سه تعهد در سازمان است. از انسان به‌عنوان شهروند سازمانی این توقع وجود دارد که رفتار کارکنان در سازمان به‌گونه‌ای باشد که بیش از الزامات نقش و فراتر از آن در خدمت اهداف سازمانی باشد(بستون^[۱۰۱] و همکاران،۲۰۰۸).

• • 1. 1. عملکرد نوآوری

ازنظر مونتس^[۱۰۲] (۲۰۰۴) عملکرد نوآوری به‌عنوان عامل مهم و حیاتی برای سازمان‌ها به‌منظور ایجاد ارزش و مزیت رقابتی پایدار در محیط پیچیده و متغیر امروزی می‌باشد. سازمان‌ها با نوآوری بیشتر، در پاسخ به محیط‌های متغیر و ایجاد و توسعه قابلیت‌های جدیدی که به آن‌ها اجازه دهد به عملکرد بهتری برسند موفق‌تر خواهند بود (برومند و رنجبری، ۱۳۸۸).

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

عملکرد نوآوری ترکیبی از موفقیت‌های کلی سازمان درنتیجه تلاش‌های صورت گرفته جهت نو کردن، بهبود دادن و به‌کارگیری جنبه‌های مختلف نوآوری در سازمان می‌باشد. عملکرد نوآوری در ادبیات موضوع به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پیشران‌های سایر جنبه‌های عملکردی سازمان با توجه به تلاش‌های مداوم که به‌منظور بهبود، تجدید، اکتشاف، یادگیری از اشتباهات و سازش با محیط رقابتی به‌سرعت متغیر صورت می‌گیرند، انگاشته شده است (اللهی و همکاران، ۱۳۹۳).
نوآوری به‌عنوان یک ایده یا رفتار مربوط به یک محصول، خدمت، دستگاه، سیاست و برنامه‌هایی که جدید می‌باشد و موردپذیرش سازمان قرارگرفته است، قلمداد می‌شود (دامان پور و گوپالاکریشنان^[۱۰۳]،۲۰۰۱)
نوآوری را باید فرآیندی شامل طرح ایده نو، کسب دانش لازم از طرق مختلف، تبدیل ایده و دانش یا تکنولوژی به محصول یا خدمت جدید و ارائه آن به بازار (مشتری) و پذیرش آن از سوی مشتری دانست (کزازی و شول، ۱۳۹۲).
نوآوری به‌عنوان اجرای موفقیت‌آمیز ایده‌های جدید تعریف می‌شود. درنتیجه عملکرد نوآوری نیازمند روش­های جدیدی برای حل مسائل و دستیابی به موفقیت تجاری می‌باشد (فرناندز و آلِگره، ۲۰۱۵).

پیچیدگی فرایند

MBR Submerged

جانمایی کوچک
کنترل اکسیژن مورد نیاز در بخش تغذیه
پاک‌سازی متناوب کمتری نیاز دارد
هزینه­ های پایین پمپاژ
مصرف انرژی پایین

حساس نسبت به گرفتگی غشاء
هزینه بالای هوادهی

انواع سیستم‌های MBR از لحاظ فرایند کلی
بیوراکتور غشایی رایج (MBR) Membrane Bio Reactor
بیوراکتور غشایی هوازی (MABR) Membrane Aeration Bio Reactor
بیوراکتور غشایی استخراجی (EMBR) Extractive Membrane Bio Reactor
شکل( ‏۲‑۴) انواع بیوراکتورهای غشایی از حیث فرایند کلی
MBR های رایج: در حال حاضر این نوع بیوراکتور ها در تصفیه فاضلاب‌های شهری و صنعتی بکار رفته‌اند و از لحاظ چیدمان مدول غشایی به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند که در قسمت قبل توضیح داده شدند. همچنین MABR و EMBR فقط بیشتر در مقیاس آزمایشگاهی جهت تصفیه فاضلاب صنعتی بکار رفته‌اند.
بیوراکتور هوازی MABR: در این بیوراکتور ها از نفوذ مستقیم گاز اکسیژن با خلوص بالا بدون تشکیل حباب جهت رشد بیوفیلم در سطح خارجی غشا می‌باشد. در نتیجه فشار گرادیانی متمرکز یا جزئی اکسیژن، اکسیژن از منافذ عبور کرده ( از داخل به خارج) و بیوفیلم را تغذیه می‌کند. آلاینده های آلی در بیوفیلم تحت شرایط هوازی تجزیه می‌گردند. بهترین مزیت این روش امکان کنترل ذخیره اکسیژن به نحوی که کل اکسیژن جهت تجزیه بیولوژیکی مورد بهره برداری قرار گیرد، می‌باشد. بنابراین هیچ حباب اکسیژنی در کنار بیوفیلم شکل نمی‌گیرد. کارایی مصرف اکسیژن و غلظت بالای بیومس (سرعت بالای واکنش) می‌تواند در طول فرایند باقی بماند. این بیوراکتور ها می‌توانند جایگزین خوبی برای لجن فعال متعارف در تصفیه فاضلاب‌هایی که نیاز به اکسیژن بالایی دارند، باشد.]۱۴[
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بیوراکتورهای استخراجی EMBR : برخی از فاضلاب‌های صنعتی دارای غلظت بالایی از مواد معدنی هستند که حاوی شوری بالا، مقادیر PH بالا و… هستند که در فرایند تصفیه اخلال ایجاد می‌کنند. EMBR ها آلاینده های آلی مشخصی را از آب استخراج نموده و آلاینده های استخراج شده می‌توانند در یک بیوراکتور جدا شده تحت شرایط بهینه تجزیه گردند.
پارامترهای مهم در سیستم غشایی MBR
ظرفیت هیدرولیکی غشاها در این فرایند بر اساس معیار سرعت جریان و دما می‌باشد. عموماً روزها یا ساعاتی که دارای بالاترین سرعت جریان در سردترین دمای مورد انتظار هستند، سطح مورد نیاز غشا را دیکته می کند. فلاکس طراحی (واحد جریان برای سطح غشا) یکی از پارامترهای مهم طراحی می‌باشد که سطح غشا نصب شده، ملزومات شیمیایی شستشوی غشا جایگزین غشا و هزینه های گارانتی را دیکته می‌کند. طراحی فلاکس به ویژگی‌های محل وابستگی زیادی داشته و نیازمند ملاحظات دقیق است.]۱۹[
تفاوت‌های بین هر یک از انواع غشاهای تخت، رشته ای توخالی و لوله ای شکل و سایر آن‌ها چشم گیر بوده و شامل: مواد سازنده، ملزومات پاک‌سازی شیمیایی، اندازه منفذ(الترافیلتر و میکرو فیلتر)، میزان هوای مورد نیاز جهت شستشو، چیدمان هیدرولیکی و حجم حوض می‌باشد. انتخاب چیدمان مناسب غشا نیازمند ملاحظات دقیق، توانمندی و انعطاف پذیری در کاربری، استقامت مناسب، خصوصیات جریان ورودی و هزینه های کاربری مورد نظر می‌باشد.
سیستم‌های مستغرق MBR نیازمند جابجایی غشاها جهت شستشو هستند. این کار به خصوص در هنگام افزایش ظرفیت تصفیه خانه بسیار حساس خواهد بود. رویه کنونی بیوراکتورهای غشایی Side-Stream امکان انجام دو فرایند بیولوژیکی و کارکرد غشا را در دو حوض مجزا می‌دهد که کارکرد دو فرایند را بهینه نموده و امکان شستشوی غشا را در محل می‌دهد. فرایند شستشو اکنون کاملاً اتوماتیک بوده و اپراتور فقط موعد مقرر یا فاصله زمانی شستشو را تعیین می کند. طراحی بیولوژیکی صحیح مانند تأمین غلظت مناسب اکسیژن محلول در رآکتورهای هوازی و انتخاب زمان ماند سلولی مناسب جهت کارکرد مناسب کل غشا باید مورد توجه قرار گیرد.]۱۶[
مزایای سیستم بیوراکتور غشایی MBR
این سیستم قادر به تأمین استانداردهای سطح بالای پساب خروجی می‌باشد.
ترکیب فضای غشا با سایر فرآیندها در غلظت MLSS، حدود mg/l 18000-8000 موجب استفاده بهینه از فضا می‌شود. طراحی با این سیستم فقط نیاز به ۳۰ تا ۵۰ درصد فضای مورد نیاز در مقایسه با سیستم لجن فعال مرسوم با همان هدف تصفیه را دارد. این کارایی فضا اجازه توسعه تأسیسات را تا ۳ تا ۵ برابر ظرفیت موجود بدون اضافه نمودن حجم تصفیه خانه حاضر یا گسترش فضای آن را می‌دهد. در زیر جانمایی کلی تصفیه خانه‌هایی با بیوراکتورهای غشایی و لجن فعال نشان داده شده است که توضیحات بالا را تایید می‌کند.]۲۰[
سیستم MBR کیفیت بالای پساب خروجی را با فرآیندهای ساده ای انجام می‌دهد که فقط نیازمند فعالیت ذهنی، فرآیندهای بیولوژیکی و فیلتراسیون غشایی جهت بدست آوردن استانداردهای بالای تصفیه می‌باشد. در حالی که فرآیندهای لجن فعال مرسوم نیازمند تصفیه اولیه، زلال سازی ثانویه و حذف مواد مغذی و فیلتراسیون واسطه ای برای رسیدن به همان ویژگی‌های پساب خروجی روش MBR می‌باشد. کیفیت پساب خروجی در روش MBR مدیون سد غشایی و توده بیولوژیکی پایدار می‌باشد.]۲۱[
این سیستم ساده تر با اجزای کمتر فرآیندها، به خدمات نگه داری کمتری نیاز دارد و بیشتر اجزای مکانیکی نیازمند نگه داری و تعمیر هستند. اما اپراتورها اکنون می‌توانند مانع از بروز مشکل در ته نشینی لجن و پتوی لجن زلال ساز شوند. این سیستم به آسانی اتوماتیک شده و اجازه می‌دهد تا از راه دور هدایت و کنترل شود. بنابراین به طور بسیار چشم گیری حضور اپراتور کاهش می‌یابد.
مدول طبیعی سیستم MBR می‌تواند اجازه کارایی بیشتر را به تأسیسات بدهد. مدول های غشایی می‌توانند هدف ” فقط در زمان حاضر ” را تأمین کنند. بنابراین نیاز به احداث سازه اولیه بزرگ و پر هزینه را جهت نیل به اهداف بلند مدت پروژه کاهش دهد.]۳ [
مستقل بودن زمان ماند هیدرولیکی و زمان ماند سلولی از یکدیگر
جانمایی کوچک تصفیه خانه
تولید لجن پایین
امکان رشد میکروارگانیسم های خاص
تصفیه فاضلاب تحت شرایط مختلف]۱۳[
معایب سیستم MBR
هر چند هزینه سیستم MBRکمتر از سیستم لجن فعال متعارف با زلال ساز ثانویه است اما هزینه های راهبری این سیستم مانند جایگزین کردن غشا، شستشو و پاک سازی دوره ای غشا و مصرف بالای انرژی جهت کنترل هیدرودینامیکی گرفتگی غشا همچنان بالا می‌باشد.]۳[
پدیده گرفتگی در سطح غشا و در خلال منافذ کارایی دوام فلاکس را در طولانی مدت کاهش می‌دهد که با Backwash و شستشوی استاندارد شیمیایی به صورت دوره ای اثرات متعاقب گرفتگی به کمترین مقدار می‌رسد اما این شوینده ها ممکن است باعث آسیب به غشا و کم شدن کارایی فیلتراسیون شبکه ای غشا گردند.
پیش تصفیه فاضلاب خام و غربالگری مناسب جهت کارکرد مناسب غشا MBR یک رکن اساسی می‌باشد. زیرا این سیستم نسبت به مواد ساینده و زبر مانند سنگریزه و اجسام نازک و باریک مانند مو الیاف باریک بسیار حساس می‌باشد. تجمع مواد مذکور می‌تواند باعث مسدود شدن و یا خرابی غشا شود. بنابراین یک فرایند مکانیکی جهت جداسازی مواد زبر، سنگریزه ها و شن و غربالگری مواد ریز برای سیستم MBR در یک تصفیه خانه فاضلاب شهری الزامی است.]۲۱[
معرفی غشا و بررسی انواع غشاها
وظیفه اصلی غشا جداسازی مخلوطی از مواد با یک فیلم نازک منتخب می‌باشد که در سیستم‌های فیلتراسیون غشایی با فشار که به صورت گسترده در سیستم‌های تصفیه آب و فاضلاب بکار می‌رود، نیروی هدایت کننده، اختلاف فشار در طرف غشا می‌باشد. از مزایای تکنیک غشایی می‌توان جداسازی مداوم و ترکیب آسان با سایر تکنیک‌های موجود را نام برد.]۲۲[
تقسیم بندی غشاها بر اساس دامنه جداسازی
میکرو فیلترها (Microfiltration) : MF
الترافیلتر ها (Ultrafiltration) : UF
نانو فیلترها (Nanofiltration) : NF
اسمز معکوس (Reverse Osmosis) : RO
شکل( ‏۲‑۵) تقسیم بندی انواع غشاء ها بر اساس دامنه جداسازی

رقم ۲

۹۱/۳

۴۱/۴

۱/۲

۱۰/۱۱

( ۵ %) LSD

رقم ۱: ’Rendz-Vous‘
رقم ۲: ’ Panamera‛

۴-۶- تاثیر مدت زمان هم کشتی بر کارایی انتقال ژن

به طور کلی دوره هم کشتی ۲ تا ۴ روز برای انتقال ژن با بهره گرفتن از ریزنمونه های مختلف به میخک در نظر گرفته می شود که پس از آن رشد بیش از حد باکتری می تواند یک مشکل بزرگ باشد. طولانی کردن زمانی که باکتری با بافت های گیاهی در حضور آنتی بیوتیک در تماس است اثرات متفاوتی بسته به گونه گیاهی می تواند داشته باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در این پژوهش اثرهای مختلف مدت زمان هم کشتی (۲، ۳ و ۴ روز) بر کارایی انتقال ژن مقایسه شد. نتایج این بررسی نشان می دهد که برای هر دو رقم مورد بررسی بیشترین تعداد شاخساره های تراریخت در مدت زمان هم کشتی سه روزه به دست آمد و رقم استاندارد‘Rendz-Vous‘ نسبت به رقم مینیاتور ’Panamera‘در مدت زمان های هم کشتی مورد بررسی گیاهان تراریخت بیشتری تولید نمود و کارایی انتقال ژن بالاتری نسبت به رقم دیگر داشت. اختلاف بین دو رقم در میزان باززایی و کارایی تراریزشی می تواند به وسیله اندازه کوچکتر ریز نمونه های برگ در رقم مینیاتور ’Panamera‘ نسبت به رقم استاندارد ’ Rendz-Vous‘شرح داده شود.
در این پژوهش فراوانی تراریزشی بهینه زمانی که ریز نمونه های برگ برای مدت سه روز با اگروباکتریوم هم کشت شده بودند به دست آمد. در حالی که هم کشتی طولانی تر(۴ روز) فراوانی انتقال ژن را افزایش نداد و دوره های کوتاه تر (۲ روز) منتج به کاهش فراوانی تراریزش شد (جدول ۶-۴).
مدت زمان هم کشتی به نسبت کوتاه ۲ یا ۳ روزه به عنوان مدت زمان بهینه در گل میمون^[۶۳] (Holford et al, 1992) و توتون^[۶۴] (Uranbey et al, 2005) گزارش شده است. نتایج را می توان این گونه توجیه نمود که گسترش بیشتر مدت زمان هم کشتی به سبب رشد بیش از حد باکتری^[۶۵] ، فراوانی انتقال ژن را کاهش می دهد که اثرهای زیان آوری بر توانایی باززایی^[۶۶] ریزنمونه ها می گذارد. در بررسی حاضر، هم کشتی به مدت ۴ روز یا بیشتر منجر به رشد بیش از حد باکتری و سوختگی بافت ها^[۶۷] شد. هم کشتی به مدت ۲ روز به علت عدم تشکیل هاله باکتری اطراف تعداد بیشتری ریزنمونه منجر شد. بنابراین یک دوره هم کشتی ۳ روزه برای بهبود سیستم تراریزشی این دو رقم میخک بهینه می باشد.
فیروزآبادی و همکاران (Firoozabady et al, 1995) برای تراریزشی ریزنمونه های برگ ارقام مختلف میخک با Agrobacterium tumefaciens strain EHA مدت زمان هم کشتی ۵ روز را به کار بردند.
از جمله مشکلات دیگر افزایش مدت زمان هم کشتی رشد بیش از حد باکتری می باشد که کنترل و حذف بعدی آن توسط آنتی بیوتیک سفاتاکسیم را مشکل می نماید و در صورتی که باکتری زیاد رشد نموده باشد مدت زمان بیشتری برای شستشوی ریزنمونه ها با سفاتاکسیم نیاز است و این میتواند با توجه به اثرات جانبی این آنتی بیوتیک ریزنمونه ها را ضعیف نموده و توانایی باززایی بعدی آن ها را کاهش دهد.
جدول۶-۴- مقایسه تعداد و درصد شاخساره های تراریخت به دست آمده در مدت زمان های هم کشتی مختلف ریز نمونه ها با باکتر.ی

تعداد و درصد شاخساره های تراریخت

تعداد کل شاخساره های باززایی شده

تعداد ریز نمونه های باززایی شده (در صد)

تعداد ریز نمونه ها

ارقام

مدت هم کشتی (روز)

۱۴/۷(۲)

۲۸

۶۸/۱۲(۱۷)

۱۳۴

رقم ۱

۲

۸۹/۶(۲)

۲۹

۱۳/۱۳(۱۸)

۱۳۷

رقم ۲

در کتاب مقدس به خصوص در بخشهای اولیه سعی می شود از یهوه یک خدای قهار و جبار و ابر قدرت نشان داده شود که با کوچکترین انحراف شلاق عذاب خود را فرود می آورد گویی فقط ترس و هراس است که بنی­اسرائیل را مجبور به اجرای شعائر معبدی می سازد تا شریعت خدا نزد آنان حفظ شود. حتی موسی بزرگترین شخصیت قوم یهود که بنا به موقعیت، نبوت و رسالت خویش باید بزرگ مردی با فضیلت باشد تحت تاثیر هیبت بزرگ و مخوف یهوه به مردی خشن و زود رنج و پر قساوت مبدل می شود^[۶] ظاهراً این دیدگاه در بین بنی اسرائیل از آنجا سرچشمه می­گیرد که فقط ترس از خدا ضامن بقای آنان است. مثلاً در تورات موسی مردی تند و خشن نمایان می شود که یوشع را شماتت می کند که چرا زنان و بچه ها را با خود به اسارت آورده و همه را از دم تیغ نگذرانده است و همانجا دستور قتل عام همه آن اسرا یا زنان و کودکان را می دهد (تثنیه، باب ۱۲). یا در بازگشت از کوه سینا وقتی موسی می بیند که قوم بت پرست شده اند خشمگین شده دستور قتل عام همه را می دهد و پس از کشتار۳۰۰۰ نفر آرام می شود. اما در واقع این موسی نیست که این کار را کرده بلکه یهوه است که به نبی خود دستور این کار را داده است و موسی فقط مجری اوامر اوست. در بسیاری از روایات موسی در حضور یهوه با ناله و التماس تقاضای بخشش گناهان بنی اسرائیل را می کند و با صبر و تحمل بهانه گیریهای آنها را بر خود هموار می کند.
حتی گاه موسی از خداوند تقاضا می کند که در خشم و غضب عمل نکند (مزامیر ۶؛ خروج ۳۳: ۱۱) اما در حقیقت دستور قتل و غارت و کشتن و سوزاندن به یهوه نسبت داده می شود. او خدایی است که حتی دستور می دهد که اسرائیلیان را چون مرغ بریان به سیخ بکشند و در مقابل خورشید سوزان کباب کنند و یا به خاطر خطایی کوچک خطاکار سنگسار شود و همسر و کودکان خطا کار به آتش کشیده شوند. اوست خدای جبار، قهار، متعصب، حسود، خود خواه و منتقم، مکارتر از همه مکر کنندگان، کینه جویی که گاه گناه پدر را بر دهها نسل دیگر منتقل می کند. خشمگین و جبار بی رحمی که گناهکاران و نافرمایان را در آتش غضب خود خواهد سوزاند (آشتیانی، ۱۳۶۸: ۲۶۹-۲۷۱).
چنین شرایطی را در برخی از آیات تورات هم می توان دید مثلاً هر زمان که قوم بنی اسرائیل در مسیر حرکت به مصر از سختی و مشکلات راه شکایت می کنند خداوند بر ایشان غضب می کند. «و قوم شکایت کنان در گوش خداوند بگفتند و خداوند این را شنیده غضبش افروخته شد وآتش خداوند در میان ایشان مشتعل شده در اطراف اردو بسوخت. » (اعداد۱: ۱۱) یا وقتی که قوم از خوردن «منّ» (نان آسمانی) خسته شده و شکایت کردند و گریستند که گوشت می­خواهند خداوند از این رفتار خشمگین شد. حتی این رفتار برای خود موسی هم گران آمد و به خداوند گفت: «که چرا به بنده خود (موسی) بدی کردی و بار همه قوم را بر دوش من گذاردی مگر من این قوم را زائیده ام که می گویی همه قوم را در آغوش گیر و به سرزمین که برای پدرانشان قسم خورده ایی ببر» (اعداد۱۰: ۱۱- ۱۲). خداوند در پاسخ به موسی می گوید که به مردم فقط گوشت خواهم داد نه یک روز و دو روز و یک هفته که مدت یک ماه تا کاملاًً آن نزد آن قوم مکروه شود و «هنوز گوشت در میان دندان های ایشان می بود پیش از آن که خائیه شود غضب خداوند بر ایشان افروخته شده خداوند قوم را به بلای بسیار سخت مبتلا ساخت. » (اعداد ۳۳: ۱۱). چنانکه در این آیات مشاهده گردید نه قوم بنی اسرائیل در برابر سختی ها و مشکلات صبوراند و نه یهوه در برابر شکایت قوم خود صبور است و هر ناله و شکایتی را با شدیدترین بلاها پاسخ می دهد. مشابه این شرایط در همان سفر اعداد و در باب ۲۱ مشاهده می­گردد: در جنگ بین کنعانیان و بنی اسرائیل که در آغاز این جنگ بنی اسرائیل شکست خوردند و بنی اسرائیل برای خداوند نذر کردند که اگر خداوند آن قوم را تسلیم ایشان نماید شهر های آنها را بالکل هلاک خواهند ساخت و خداوند دعای ایشان را استجابت کرد و آنها نیز پس از پیروزی تمام شهرهای کنعانیان را هلاک کردند و در مسیر کوه موبر براه بحر قلزوم کوچ کردند تا شهر ادوم را دور بزنند و در طی مسیر بخاطر سختی راه بر خدا و موسی شکایت کردند که چرا ما را از مصر بیرون آوردی که در بیابان بمیریم زیرا که نان نیست و آب هم نیست و دل ما از این خوراک کراهت دارد. پس خداوند مارهایی آتشی در میان قوم فرستاد که آنها تعداد کثیری از قوم را گزیدند و گروه کثیری مردند و قوم نزد موسی آمدند گفتند گناه کردیم که بر خداوند و تو شکایت کردیم پس نزد خداوند دعا کن تا مارها را از ما دور کند و موسی نزد خدا برای قوم خود استغاثه می کند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بر خلاف اسفار تورات، خداوند در برخی آیات خود را خدای صبور و دیر خشم معرفی می کند که مانند انسانها زود خشمگین نمی شود و به خاطر گناه قوم بنی اسراییل خود را اسیر خشم خود نمی کند و شهرهای افرایم و صهیون را نابود و یا اسیر دشمنان نمی کند (هوشع باب ۱۱). در برخی دیگر از آیات خداوند بندگان خود را به صبر دعوت می کند و به آنان می گوید که این رنجها برای این است که گناهان آنها بخشیده شود و به کسانی که با سکوت و رضایت این رنجها را تحمل می کنند وعده بهشت می دهد (مراثی ارمیا۳: ۹-۱۰).
در کتاب یونس نبی چهره متفاوتی از یهوه دیده می­ شود که شباهتی به خدای تورات ندارد. در این کتاب به خدایی بسیار مهربان و بخشنده برخورد می­ شود، خدایی که صبورانه از گناهان بندگان خود می گذرد و عذابی را که از سوی پیامبر خود یونس به آنان وعده داده بود به خاطر توبه آنان از گناهانشان، از آنها دور می کند. در این کتاب بیان می شود که خداوند به پیامبر خود یونس می گوید که به مردم بگو خداوند به خاطر گناهانشان بر آنان عذابی سخت نازل خواهد ساخت اما یونس به جای این کار، سوار بر کشتی می شود تا به شهر ترشیش برود و از خدا دور شود. اما در راه کشتی دچار توفان می شود و کشتی نشینان برای رهایی از غضب خداوند یونس را در دریا می اندازند و پس از سه روز ماهی یونس را درساحل غی می کند و او به مردم شهر می گوید که خداوند به خاطر گناهانشان آنها را دچار عذاب خواهد کرد مردم شهر همگی توبه می­ کنند و خداوند عذاب را از آنها دور می کند البته این کار سبب ناراحتی یونس می شود و می گوید که من از اول می دانستم که تو خدایی رحیم و بخشنده و صبوری و از تهدید های خود پشیمان می شوی به همین خاطر به ترشیش فرار می کردم یونس پس از این اتفاق شهر را ترک می کند و در کنار شهر می نشیند تا شب . خداوند به یک بوته کدو امر می کند که رشد کند و بر سر یونس سایه افکند یونس از این لطف خدا خوشحال می شود اما خدا به کرمی دستور می دهد که آن بوته را بخشکاند، یونس از این خشک شدن ناراحت می شود و خداوند به او می گوید تو از خشک شدن یک بوته که برای آن زحمتی نکشیده بودی ناراحت شدی چگونه انتظار داری که من از نابود کردن شهری با صدو بیست هزار انسان ناراحت نشوم و آنها را نبخشم (ر.ک: یونس).
در کتاب نحمیای نبی باب۹، خداوند لطفهایش را به بنی اسرائیل یادآوری می کند که چگونه آنها را از مصر نجاتشان داد و چگونه در طول راه آنها را با نان آسمانی سیر کرد و برای رفع تشنگی شان از میان صخره برایشان آب فرستاد ولی آنها تکبر ورزیدند و اوامر خدارا بجا نیاوردند: «لیکن ایشان و پدران ما متکبرانه رفتار نمودند گردن خویش را سخت نمودند و اوامر تو را عطاعت ننمودند – و از شنیدن ابا نمودند و اعمال عجیبی را در میان ایشان نمودی بیاد نیاوردند بلکه گردن خویش را سخت ساختند و فتنه آمیختند و سرداری تعین نمودند تا به زمین بندگی خود (مصر) مراجعت کننداما تو خدای غفور و کریم و رحیم و دیرغضب و کثیر الاحسان بودی و ایشان را ترک نکردی و باز تمرد نمودند و گردن کشی کردند و شریعت خدا را پشت سر انداختند و انبیای خداوند را کشتند» (نحمیا۹: ۱۶-۱۷).
در جای دیگر از همین کتاب آمده است: «و آنگاه تو ایشان را به دست دشمنانشان تسلیم نمودی تا ایشان را به تنگ آورند و حین تنگی خویش پیش تو استغاثه کردند و ایشان را از آسمان اجابت نمودی و بر حسب رحمتهای عظیم خود نجات دهندگان به ایشان دادی که ایشان را از دست دشمنانشان رهانیدند –اما چون استراحت یافتند بار دیگر بحضور تو شرارت ورزیدند و ایشان را به دست دشمنانشان واگذاشتی که بر ایشان تکبر نمودند و چون باز نزد تو استغاثه نمودند و ایشان را از آسمان اجابت نمودی و بر حسب رحمتهای خود بارهای بسیار ایشان را رهایی دادی- و برای ایشان شهادت فرستادی تا ایشان را به شریعت خود برگردانی اما ایشان مستکبرانه رفتار نموده اوامر تو را طاعت نکردند و به احکام تو که هر کس آنها رابجا آورد، از آنها زنده می ماند خطا ورزیدند و دوشهای خود را معاند و گردنهای خویش راسخت نموده اطاعت نکردند –معهذا سالهای بسیار صبورانه با ایشان مدارا نمودی و به روح خویش به واسطه انبیا ی خود برای ایشان شهادت فرستادی اما گوش نگرفتند لهذا ایشان را به دست قوم های کشورها تسلیم نمودی – اما برحسب رحمتهای عظیمت ایشان را بالکل فانی نساختی و ترک ننمودی زیرا تو خدای رحیم و کریم هستی» (نحمیا۹: ۲۷-۳۱).
در کتاب ناحوم نبی باب ۱، از یک طرف خداوند، خدای غیور و انتقام گیرنده و صاحب غضب معرفی شده است که از دشمنان خود انتفام سختی خواهد گرفت و در عین حال می­گوید: «خداوند دیر غضب و عظیم القوت است و گناه را هرگز بی سزا نمیگذارد راه خداوند در تند باد و طوفان است و ابرها خاک پای او می باشد. » (ناحوم۱: ۳).

• • • • • • 1. 1. صبر انسان در عهد عتیق

در پنج سفر تورات چندان اثری از دعوت مردم به صبر و شکیبایی و از آن مهم­تر اثری از پاداش به صابران وجود ندارد و این دعوت به صبر در برابر مشکلات بیشتر پس از قرن هشتم پیش از میلاد به چشم می خورد جایی که بعد از مرگ سلیمان و در زمان جانشینی پسرش بین بنی اسرائیل اختلاف افتاد و کشور آنها به دو کشور اسرائیل در شمال و یهودا در جنوب تقسیم گردید (قنبری، ۱۳۸۱: ۵۳). و قوم بنی اسرائیل اتحاد خود را از دست داد و چنانکه در کتاب مقدس آمده است پادشاهان اسرائیل از سنت خدا و موسی روی گردان شده و به بت پرستی روی آوردند و وقتی خداوند برای هدایتشان پیامبرانی را فرستاد نه فقط از آنها پیروی نمی کردندبلکه تصمیم به قتل آنان گرفتند و خداوند نیز برای مجازات آنها آنان را تسلیم آشوریان کرد (دوم پادشاهان ۱: ۱۷-۲۳). درباره کشور یهودا که البته بسیار کوچکتر و کم اهمیت تر از اسرائیل بود، زیرا فقط دو سبط ازدوازده سبط بنی اسرائیل که پادشاهی رحبعام پسر سلیمان را پذیرفته بودند این کشور را تشکیل می دادند، و با این که خداوند به داود گفته بود که حکومت را تا ابد به دست فرزندان او می دهد اما آنها نیز همانند مردم کشور اسرائیل از راه خدا منحرف شدند به او شرک ورزیدند و فساد کردند و به گفته کتاب مقدس خداوند پادشاه بابل را برعلیه آنها برانگیخت و تمام مردم یهودا را اسیر بابلیان کرد (دوم تاریخ ایام ۱۴: ۳۶-۲۰). از آن به بعد است که رنج مربّی قوم بنی اسرائیل است و انبیا مردم را به تحمل رنج و صبوری دعوت می کنند که این امر نیز بیشتر بعد از حمله نبوکد نصر شاه آشور به اورشلیم دیده می شود . در برابر این همه رنج و سختی که بعد از حمله نبوکد نصر به اورشلیم بر عبرانیان وارد شد عقاید مختلفی بین آنان رواج یافت . در میان حکما و کاهنان گروهی بر این عقیده متمایل شدند که تمامی رنج های وحشتناک ناشی از عمل یهوه است و او در برابر قوم خویش خودش را تسلیم خشم سرسخت خود کرده است و عامل همه این قتل عام ها و قربانی ها کسی جز او نیست. و سربازان بابل فقط عروسک های خیمه شب بازی در میان دستان قهار او هستند گروهی کوچکی از تبعیدیان هم که هنوز ایمان به یهوه را از دست نداده اند و هنوز به او ایمان داشتند در برابر تمام سختیها فقط به درهم شکستگی روحی رسیده بودند که فقط می توانند ناله و مرثیه سر دهند. پس رنج، عمل یهوه بوده و او همه را از تر و خشک یکجا سوزانده است. زیرا همه در معصیت شریک بوده اند و حتماً در بین اجداد و گذشتگان آنها گناهکارانی وجود نداشته اند «من که یهوه خدای تو می­باشم غیور هستم که انتقام گناه پدران را از پسران تا پشت سوم و چهارم از آنانکه مرا دشمن دارند می گیرم و تا هزار پشت بر آنانکه مرا دوست دارند. احکام مرا نگه دارند رحمت می­کنم» (خروج۵: ۲۰و۶). البته این دیدگاه در زمان حزقیال نبی تغییر کرده است و او اولین کسی بود که این جرات و جسارت را داشت و به تاکید کوشید تا این امر را تفهیم کند که هر کس فقط مسئول خطاهای خویش است و کسی را به خاطر خطای پدر و مادران و یا اجدادشان نه محکوم می کنند نه عقوبت. و این دور از عدالت خداوند است که پسران را به خاطر گناه پدران مجازات کند. این کتاب نشان دهنده میزان لطف و محبت خداوند به بندگان خود و بخشنده بودن و صبوری او در برابر خطاهای بندگان خود است.
شرح حال زندگی ایوب پیامبر در عهد عتیق، نمونه­ بسیار والایی از صبر انسان است. در این کتاب ایوب، پیامبر خداوند نیست اما فردی است که دارای اموال و املاک بسیاری است و در تمام زندگی خود خداوند را سپاسگزار است اما شیطان به خداوند می گوید که چون او دارای اموال واملاک وفرزندان خوبی است به در گاه خداوند شکرگزار است و اگر خداوند آنها را از او بگیرد او نیز بنده سپاسگزاری نخواهد بود. خداوند به شیطان اجازه می دهد که تمام اموال ودارایی های او را از او بگیرد اما ایوب با تمام این حوادث باز خداوند را ستایش می کند. باز شیطان علت سپاسگذاری ایوب را در سلامت جسمی او می­داند. باز خداوند اجازه می دهد که شیطان بر جسم او نیز سلطه یابد اما باز ایوب شاکر خداوند است. این داستان هچنان ادامه می یابد تا شیطان همه اموال دارایی فرزندان و سلامتی ایوب را از او می گیرد اما ایوب همچنان صبوری می کند. و در پایان این کتاب خداوند به خاطر صبردر برابر مصائب و توکل و اعتماد او به خداوند خداوند نیز چند برابر چند برابر داشته های سابق را به او عطا می کند (ر.ک: کتاب ایوب).
در کتاب ایوب، به طور کلی چهار دیدگاه در مورد علت رنج – و به ویژه رنج حضرت ایّوب- مطرح شده است:

1. 1. نظر شیطان: مردم به خدا ایمان نمی آورند جز هنگامی که بدون اینکه درد بکشند رستگار و کامیاب باشند.

1. 1. نظر سه دوست ایوب به نام های الیفاز تیمانی (Eliphaz the Temanite) و بلدد شوحی (Bildad the Shuhite) و سوفر نعماتی (Zophar the Naamathite)، که رنج نتیجه ی عقاب الهی دربرابرخطا است.

1. 1. نظر الیهو: رنج، شیوه ی خداوند در تعلیم وتربیت و ادب و منزّه کردن می باشد.

1. 1. نظر خداوند: رنج ودرد با اتکای به خداوند از بین می رود؛ زیرا این درد از جانب خداست نه به خاطر کاری که ایوب انجام داده است (التفسیر التطبیقی للکتاب المقدس، بی­تا: ۱۱۲۴).

گرچه در روایت ایوب در کتاب مقدس، در برخی جاها انسان احساس می کند که ایوب به کفر گویی نزدیک است اما در این داستان چند نکته اساسی وجود دارد که قابل تامل است اول اینکه این باور یهود را نشان می دهد که سختی و عذاب به دنبال گناه و معصیت است و خداوند هیچگاه بندگان بی گناه را دچار عذاب نمی کند. دوم اینکه پاداش و جزا در همین دنیا به انسان داده می شود و نه در جهان دیگر . سوم اینکه هر کس در برابر رنجها صبر داشته باشد پاداش آن را هم خواهد گرفت (ژان استینمن، ۱۳۷۳).
در دیدگاه علمای یهود تحمل رنج و عذاب گناهان انسان را پاک می کند. انسان باید از رنج وعذابی که بر او وارد می­ شود بیشتر خوشحال باشد تا از یک زندگی لذت بخش زیرا اگر تمام عمر و زندگی انسان در لذت بگذرد گناهانی که مرتکب شده بخشیده نمی شود گناهان انسان چگونه بخشیده می شود؟ به وسیله رنجها و عذابی که بر او وارد می شود انسان باید رنج و عذاب را دوست بدارد. زیرا همان گونه که قربانی ها گناهان شخص را کفاره می شود. همانگونه هم رنج­ها و عذاب ها سبب می شوند که گناهان انسان پاک شود بلکه بهتر است بگوییم رنج ها و عذابها بیشتر باعث پاک شدن گناهان انسان می شود زیرا تقدیم قربانی تنها پول و دارایی انسان را کمتر می کند در حالی که رنج و عذاب جسم و روح انسان را آزار می کند (کهن، ۱۳۸۲: ۱۲۴). و در ادامه در بخشهایی دیگری از تلمود با بیان ارزشمندی صبر به بیان پاداش صبر اشاره می­ شود: «سه طبقه از مردم روی جهنم را نخواهند دید افرادی که از فقر و مسکنت رنج برده اند و صبر کرده اند افرادی که دچار بیماری امعاء بوده و دردهای آن را تحمل کرده اند و آنهایی که گرفتار ظلم و ستم رومیان بوده اند. » زیرا مشقات آنان مجاراتی بوده برای اعمال بد آنها و تلخی هایی که چشیده اند گناهانشان را پاک می کند. البته این اصل کلی که انسان بی گناه رنج و سختی نمی بیند در تلمود نیز مورد اصل اساسی و مورد قبول یهودیان است (همان).
شاید یکی از دلایل توجه نکردن به صبر و تحمل در زندگی دنیوی در بین بنی قوم اسرائیل به این خاطر باشد که اسرائیلیان- حداقل در اوایل رشد دین یهود و در زمان خود موسی- به زندگی پس از مرگ، بهشت و جهنم معتقد نبودند. از بررسی عهدعتیق، خصوصاً بخش اسفارخمسه، چنین برمی­آیدکه این کتاب فاقد هرگونه اندیشه­ی صریح نسبت به عالم آخرت است واکثر وعده­هایی که در آن برانجام واجبات الهی داده شده، مربوط به بازگشت ایشان به زمین مقدس و بهره­مندشدن از نعمت­های بی ­پایان آن می­باشد. این امر موجب گشته که آیین یهود رنگ مادی به خود بگیرد و توجه به امور معنوی در آن اندک باشد (سبحانی، ۱۳۸۷: ۵۰). تنها در بخش­های دیگر این کتاب تعابیری به­کاررفته که به نحوضمنی برعالم پس از مرگ دلالت دارند، لیکن غالباً متفرق، محدودومبهم بوده و تحت عناوین «داوری»، «نجات»، «ابدالآباد»، «پیوستن اسماعیل بعدازمرگ به نیاکان و اجدادخود»و … آمده است (قربانی، ۱۳۷۵: ۵۱).
۴-۲-۲-۳- ویژگی­های صابران در عهد عتیق
صفات و فضائلی که خداوند در عهد عتیق، برای صابران بر می شمارد عبارتند از : ۱-توکل و اعتماد به خداوند ۳- مایوس نشدن از خدا و امید بستن به خداوند و انتظار او را کشیدن. در ذیل برخی از این آیات که متضمن، فضائل مذکور است، آورده خواهد شد.

1. 1. مأیوس نشدن از خدا و اعتماد به او: «انتظار بی شمار برای خداوند کشیده ام، به من مایل شده حرف مرا شنیده است و مرا از چاه هلاکت برآورده و از گل و لجن و پاهایم را بر صخره گذاشت قدم هایم را مستحکم گردانید و سرودی تازه در دهانم گذاشت یعنی حمد خدای ما را، بسیاری چون این را ببینند ترسان شده بر خدا توکل خواند کرد» (مزامیر۴۰: ۱-۳)؛ «ای جان من چرا منحنی شده و چرا در من پریشان گشته ای، بر خدا امیددار زیرا که او را باز حمد خواهم گفت: که نجات روی من و خدای من است» (مزامیر۴۲: ۱۱)؛ در جایی که میکاه نبی بیان می کند که نباید به دوست خالص خود اعتماد کرد چرا که پسر بر پدر خود رحم نمی کند و دختر بر مادر خود. «پسر پدر را افتضاح می­ کند و دختر مادر خود را … و دشمنان شخص اهل خانه او می باشند – من به سوی خداوند نگرانم و برای نجات خود از خداوند انتظار می کشم و خدای من مرا اجابت خواهد نمود -غضب خداوند را متحمل خواهم شد زیرا به او گناه ورزیده ام تا او دعوای مرا فیصل کند و داوری مرا بجا آورد پس مرا به روشنایی بیرون خواخد آورد و عدالت او را مشاهده خواهم نمود» (میکاه۷: ۷-۹).

1. 1. توکل و اعتماد به خداوند: «پیش خشم وی که تواند ایستاد و در حدّت غضب او که تواند برخواست، غضب او مثل آتش ریخته می شود و صخره ها از او خورد می گردد- خداوند نیکواست و در روز تنگی ملجا (پناهگاه) می باشد و متوکلان خود را می شناسد» (ناحوم۱: ۶-۷). در این آیه ناحوم نبی می گوید که خداوند دژ مستحکمی است برای کسانی که از او می ترسند حتی زمانی که موجب رنج و اضطراب بندگانش می شود او باز رحیم است. خدا در حقیقت دژ مستحکمی برای اسرائیلیان است که به او توکل و اعتماد کرده اند حتی در زمان سختی و رنجوری و در روزگار پادشاه آشور زیرا گرچه پادشاه آشور اسرائیل را نابود کرد و آنها را از سرزمینشان تبعید کرد اما خداوند آنها را از ظلم نبو کد نصر رها کرد. و اقتضاء این که به خدا توکل کنیم این است که او را خوب بشناسیم. و تصدیق و اعتراف کنیم که خداوند خوب است و از همه چیزهای دیگر صرف نظر کنیم.