0.261^**

0.606

0.882

#برروی قطر اصلی این ماتریس ضرایب میانگین واریانس تبیین شده(AVE) قرار دارد.#
یک نوع از روابط متغيرهاي مكنون در مدل معادلات ساختاري بر مبنای همبستگي( هم‌خوانی)^[237] می‌باشد. همبستگي رابطه‌ای است ميان دو متغير در يك مدل اما غير جهت دار^[238] و ماهيت اين نوع رابطه به وسيله تحليل همبستگي^[239] مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. جدول 4-1 ضرایب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه‌ی میان متغیرهای پنهان را به صورت دو به دو نشان می‌دهد، برخی از ضرایب در سطح اطمینان 99% معنادار هستند(مقدار سطح معناداری کمتر از 1 درصد می باشد) و با علامت (^**) مشخص شده اند. برخی از ضرایب در سطح اطمینان 95% معنادار هستند و با علامت (^*) مشخص شده اند. ضرایب که علامت خاصی ندارند نیز نشان می دهد که بین دو متغیر رابطه معناداری در سطح اطمینان 95% وجود ندارد. ضریب مثبت نشان دهنده رابطه‌ی مثبت و مستقیم بین دو متغیر می‌باشد. روی قطر اصلی این ماتریس ضرایب میانگین واریانس تبیین شده(AVE) واقع شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به منظور محاسبه روایی همگرا، فورنل و لارکر^[240] استفاده از معیارAVE^[241] را پیشنهاد داده‌اند. در AVE حداقل برابر با 5/0، شاخص‌ها روایی همگرای مناسبی دارند. به این معنی که یک متغیر پنهان قادر است بیش از نیمی از واریانس شاخص‌های (متغیرهای آشکار) خود را به طور متوسط توضیح دهد. با توجه به این که در خصوص برند نوکیا شاخص AVE برای تمامی متغیرهای تحقیق بالای 5/0 است، لذا روایی همگرای سازه‌های مدل تأیید می‌شود. بالاترین میانگین واریانس تبیین شده را متغیر هیجان پذیری داشته است و کمترین مقدار را متغیر مسئولیت داشته است. ستون آخر ضریب پایایی(CCR) را نشان می دهد و همان طور که مشخص است تمامی این ضرایب از مقدار 7/0 بالاتر می‌باشند و نشان از پایایی و اعتبار بالای ابزار اندازه گیری می‌باشد.
ب) بررسی برند سامسونگ

• رسم دیاگرام‌ مسیر در حالت تخمین ضرایب استاندارد

نمودار 4- 12 : مدل تحقیق در حالت تخمین ضرایب استاندارد
با توجه به نمودار4-12 و توضیحاتی که پیش از این ارائه گردید، در مورد برند سامسونگ، . برای متغیر ترجیح خرید برند مقدار ضریب تعیین برابر 382/0 شده است. بنابراین تمامی متغیرهای پرخاشگری، سادگی، فعالیت، هیجان پذیری و مسئولیت روی هم رفته توانسته‌اند 2/38% از واریانس ترجیح خرید برند را پوشش دهند. 8/61% باقیمانده مربوط به خطای پیش بینی می‌باشد و می‌تواند شامل دیگر عوامل تأثیر گذار بر ترجیح خرید برند باشد.

• رسم دیاگرام‌ مسیر در حالت معناداری ضرایب (t-value)

نمودار 4-13 : مدل تحقیق در حالت معناداری ضرایب (t-value)
با توجه به نمودار 4-13 بر طبق نتایج به دست آمده از آزمون t تمامی بارهای عاملی در سطح اطمینان 99% معنادار شده‌اند و در اندازه گیری سازه‌های خود سهم معناداری را ایفا کرده‌اند. بنابراین نتایج حاصله از بارهای عاملی روایی بالای مدل را تایید می کند. تمامی معادلات اندازه گیری به جز شاخص یکنواخت برای سازه سادگی در سطح اطمینان 99% معنادار شده اند اما شاخص یکنواخت روایی لازم رانداشته است. بنابراین سهمی در مدل اندازه گیری سازه سادگی ندارد. ضرایب مسیر متغیرهای هیجان پذیری، مسئولیت و فعالیت بر ترجیح خرید برند در سطح اطمینان 99% معنادار شده اند اما ضرایب مسیر متغیرهای سادگی و پرخاشگری در سطح اطمینان 95% معنادار نشده اند و این دو متغیر بر ترجیح خرید برند تاثیر ندارند.

• بررسی ضرایب پایایی، میانگین واریانس تبیین شده، ضرایب همبستگی

جدول 4-2 : مقدار واریانس استخراج شده، همگرایی کل و آلفای کرونباخ و ضرایب تعیین

متغیرهای مکنون

مسئولیت

فعالیت

سادگی

پرخاشگری

هیجان پذیری

ترجیح خرید برند

CCR

مسئولیت

0.568

0.796

فعالیت

0.492^**

0.616

کنترل

همانطور که در جدول ۴-۴ مشاهده می‌شود، میانگین نمرات سلامت روان گروه آزمایش در مرحله ی پیش آزمون، ۹۵/۴۲ و میانگین نمرات گروه کنترل در این مرحله ۸۰/۳۸ بوده است. بنابراین میزان سلامت روان گروه کنترل به میزان اندکی بالاتر از گروه آزمایش بوده است (با توجه به نمره گذاری خاص پرسشنامه ی مربوطه). در مرحله ی پس آزمون، نمرات سلامت روان گروه آزمایش، بهبود قابل توجهی داشته است و به ۰۶/۱۴ رسیده است. نمرات گروه کنترل، نیز در مرحله ی پس آزمون، تاحد قابل توجهی بهبود یافته و به ۴۶/۲۷ رسیده است، اما این میزان بهبودی در مقایسه با گروه آزمایش، بسیار کمتر است. اختلاف چشمگیر ایجاد شده بین میانگین نمرات دو گروه، در مرحله ی پس آزمون، در مرحله ی پیگیری نیز همچنان باقی مانده است، به طوریکه در این مرحله میانگین نمرات گروه آزمایش، ۳۳/۱۶ و میانگین نمرات گروه کنترل ۰۶/۳۱ بوده است. بنابراین علی رغم اینکه در مرحله ی پیگیری، بهبود نمرات سلامت روان گروه آزمایش، در مرحله ی پس آزمون، حفظ شده است، وضعیت نمرات گروه کنترل، در مقایسه با مرحله ی پس آزمون، نشانگر سطح پایین تری از سلامت روان است. وضعیت میانگین نمرات سلامت روان دو گروه در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری در شکل ۴-۳ نیز قابل مشاهده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل۳٫۴ مقایسه ی میانگین نمرات سلامت روان دو گروه آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری
۴-۳ بررسی استنباطی داده ها
از آنجا که در پژوهش حاضر به منظور بررسی استنباطی نتایج مداخله، از روش تحلیل کواریانس چندمتغیره استفاده می‌شود، لازم است که ابتدا متغیرهای همگام احتمالی شناسایی و تعیین شوند تا در صورت نیاز، در تحلیل داده ها کنترل گردند. همچنین لازم است که پیش فرض های تحلیل کواریانس چندمتغیره شامل پیش فرض نرمال بودن و پیش فرض تساوی کوارایانس ها و تساوی واریانس ها، مورد بررسی قرار بگیرد.
۴-۳-۱ تعیین متغیرهای همگام
همانطور که در قسمت یافته های توصیفی بیان شد، در این پژوهش براساس پیشینه ی پژوهشی، جنسیت و تأهل به عنوان دو متغیر همگام احتمالی در نظر گرفته شده اند که ممکن است با متغیرهای مورد بررسی در این پژوهش، رابطه داشته باشند. به منظور بررسی معناداری روابط بین جنسیت و تأهل با متغیرهای نگرش مذهبی، شادی، لذت و سلامت روان، از ضریب همبستگی دو رشته ای نقطه ای استفاده شد که نتایج آن در جدول ۴-۵ ارائه شده است.
جدول ۴-۵ نتایج ضریب همبستگی دو رشته ای نقطه ای، بین متغیرهای جمعیت شناختی با نگرش مذهبی، شادی، لذت و سلامت روان

متغیرهای پژوهش
متغیرهای جمعیت شناختی

نگرش مذهبی

شادی

لذت

سلامت روان

جنسیت

همبستگی

۱۷/۰

۰۵/۰

۱۲/۰

۱۴/۰

معناداری

۰۶/۰

۵۵/۰

۱۸/۰

۱۱/۰

وضعیت تأهل

همبستگی

۰۱/۰

۰۰/۰^[۲۰۹]

۰۴/۰

۱۲/۰

معناداری

حضرت امام خمینی (ره) در کتاب تحریر الوسیله این دیدگاه را قوی‌تر دانسته و می‌فرماید: اگر مردی زنی را تزویج کند سپس جنس زن تغییر کند، از وقت تغییر، تزویج باطل است. و اگر قبل از تغییر با او دخول کرده باشد تمام مهر، بر او واجب است. و آیا با عدم دخول،‌ نصف مهر یا تمام آن بر مرد واجب است؟ در آن اشکال است و اشبه، تمام مهر است^[۴۷].
دلیل معتقدین به این نظریه این است که:
(مهر) اعتبار کردن چیزی است برای زوجه، افزون بر زوجیت، بنابراین مهریه از قبیل شرط ضمن عقد نکاح است و هرگاه عقد با این شرط بسته شود و قانونگذار آن را امضاء کند براساس قاعده‌ی المؤمنون عقد شروطهم، اقتضای آن، این است که زوجه، مالک مهر می‌شود. در نقد این نظریه، گفته شده: با توجه به روایات مستضعفین و معتبری که، واجب بودن مهر را به آمیزش وابسته می‌دانند، نمی‌توان گفت پرداخت مهریه تغییر جنسیت زن بدون آمیزش واجب است.

از جمله روایات مطرح شده به روایت ذیل است.
عبداله بن سنان از امام صادق (ع) نقل می‌کند:
در حالی که من حضور داشتم، پدرم از آن حضرت، درباره‌ی مردی پرسید که با زنی ازدواج کرده است و این زن هم بر او وارد شده است،‌ لکن این مرد با او نزدیکی نکرده و به وی دست نیافته، تا اینکه او را طلاق داده است،‌ وضعیت او چگونه خواهد بود.
حضرت فرمود: هرگاه با او نزدیکی کند، غسل و مهر و عده بر او واجب می‌شود^[۴۸].
در این روایت می‌بینیم که امام صادق (ع) نزدیکی را سبب واجب شدن تمام مهر می‌داند، لذا در می‌یابیم هرگاه دخول صورت نگیرد، تمام مهر واجب نخواهد شد بر این اساس وقتی تغییر جنسیت یکی از زن و شوهر و پیش از نزدیکی میان آن دو باشد، تمام مهر بر شوهر واجب می‌شود و اگر پیش از نزدیکی باشد، نصف آن و احتیاط آن است که میان دو طرف مصالحه صورت گیرد.
در نقد نظریه قبل، با توجه به روایت مطرح شده، دریافتیم که امام صادق (ع) پرداخت کل مهر را منوط به نزدیکی و دخول دانستند، لذا وجود اجبار معتبر و فتوای فقهای عظام و قانون مدنی ایران، ‌این مطلب را مستحکم می‌کند.
حضرت امام خمینی (ره) می‌فرماید:
زن با خود عقد، صداق را مالک می‌شود و مالکیت تمام آن با دخول استقرار پیدا می‌کند پس اگر قبل از دخول او را طلاق دهد نصف آن به شوهر برمی‌گردد و برای زن نصف آن باقی می ماند^[۴۹].
بند دوم: تغییر جنسیت هر یک از زوجین و یا هر دو و وضعیت مهریه
الف) تغییر جنسیت یکی از زوجین
هرگاه فقط یکی از زوجین به تنهایی تغییر جنسیت دهد، مثلاً زوجه با تغییر جنسیت مرد شود یا زوج زن شود.
بنا به نظر فقها از جمله امام خمینی (ره) به محض انجام عمل تغییر جنسیت، عقد ازدواج باطل می‌شود زیرا بعد از تبدیل شدن زن به مرد،‌ ممکن نیست که زوجیت باقی باشد. چرا که ازدواج مرد با مرد و ازدواج زن با زن مشروع نیست، بنابراین ازدواج به خاطر باقی نبودن موضوعش، باطل و منحل می‌گردد^[۵۰].
حقوقدانان نیز با توجه به قانون مدنی ایران به لزوم اختلاف جنس در ازدواج اتفاق نظر دارند مثل مواد ۱۱۴۴، ۱۰۶۷، ۱۰۵۹، ۱۰۳۵ ق.م.
ب) تغییر جنسیت زوجین به طور غیرهمزمان
حکم این گروه ملحق قبل می‌شود یعنی به محض تغییر جنسیت توسط یکی از زوجین پیوند زنانشویی بین زن و مرد باطل و منحل می‌گردد. بطور مثال، اگر زن اقدام به تغییر جنسیت کند، ازدواج باطل می‌گردد و حال اگر مرد بعد از زن اقدام به تغییر جنسیت کند همچنان ازدواج بر بطلان باقی است، زیرا در هنگام تغییر جنسیت زن به مرد شوهرش با او هم جنس خواهد بود، لذ پیوند و علقه زنانشویی بین دو جنس صورت نمی‌پذیرد و اگر مرد بعد از همسرش اقدام به تغییر جنسیت نماید و بخواهد به زوجیت با همسر سابق‌اش بپردازد محتاج عقد جدید خواهد بود^[۵۱].
ج) تغییر جنسیت زوجین به طور همزمان
اگر زن و شوهری در یک فرمان واحد اقدام به تغییر جنسیت نمایند بحث شده که آیا ازدواج آنان پابرجاست یا اینکه در این فرض نیز مانند دو فرض پیش نکاح منحل می‌شود، در این رابطه ۲ احتمال وجود دارد.
احتمال اول: این است که ازدواج سابق کماکان پابرجاست و نیازی به عقد جدید نیست.
چرا که نکاح پویند زنانشویی میان زن و مرد است و در اینجا نیز یک زن وجود دارد و یک مرد. هرگاه شک کنیم که رابطه زوجیت رفته یا نه، بقای زوجیت را که حدودش قطعی است، استصحاب می‌کنیم^[۵۲].
احتمال دوم: این است که حقیقت زوجیت با تغییر جنسیت هر چند همزمان باشد از بین می‌رود. بیشتر فقهای معاصر این قول را پذیرفته‌اند و حتی حضرت امام خمینی نیز ابتدا این احتمال را بصورت احتیاط واجب می‌پذیرند و قائلند که برای ادامه زوجیت نیاز به عقد جدید است. هر چند که در پایان سخن امکان ادامه‌ی زوجیت سابق را بعید نمی‌شمارند^[۵۳].
و آیت ا… مکارم شیرازی می‌فرمایند: اگر زن و شوهر در یک زمان تغییر جنسیت دهد. زوجیت بلافاصله فسخ می‌شود و می‌توانند مجدداً عقد ازدواج در شکل جدید بخوانند ولی احتیاط آن است که زمان عده بگذرد^[۵۴].
همچنین آیت ا… صانعی می‌فرمایند: اگر زن و شوهر هر دو تغییر جنسیت دهند و تغییر جنسیت آنها با هم در یک زمان باشد احوط آن است که مجدداً ازدواج کنند و زن با دیگری ازدواج نکند مگر اینکه با اجازه‌ی طرفین، طلاق بگیرند هر چند بعید نیست ازدواج آنها برقرار باشد^[۵۵].
بند سوم: تغییر جنسیت و مسأله ولایت بر فرزندان
ولایت به معنی عام سلطهای است که شخص بر مال و جان دیگری پیدا میکند و شامل ولایت پدر و جدپدری و پیامبر و حاکم نیز میشود. ولایت در روابط خانوادگی عبارت از اقتداری است که قانونگذار به منظور اداره امور مالی و گاه تربیت کودک، یا سفیه و مجنونی که حجرشان متصل به زمان صغر است به پدر و جد پدری اعطاء کرده است^[۵۶].
در آثار فقهای امامیه در بحثهای زیادی به بحث از ولایت بر کودک، دیوانه و سفیه پرداخته شده است که محل بحث از آن غالباً دو کتاب حجر و نکاح میباشد.
در کتاب حجر فقها معتقدند ولایت بر طفل به اشتراک با پدر و جد پدری است و مادر نسبت به اداره اموال فرزند خود هیچ سمتی ندارد ^[۵۷].
در کتاب نکاح نیز فقها در مورد عدم ولایت سایر بستگان بجز مادر و جدمادری هیچ اختلافی ندارند اما در مورد مادر و جدمادری اختلافاتی وجود دارد، هرچند اکثر فقهای امامیه قائل به عدم ولایت مادر و جد مادری هستند^[۵۸].
سوالی که در مورد ولایت بر کودکان و تغییر جنسیت میتواند مورد بحث قرار گیرد این است که هر که پدری که ولی کودکان محسوب میشود اقدام به تغییر جنسیت نمایند آیا پس از اینکه به جنسیت مخالف درآمد باز هم بر کودکان خود ولایت دارد یا خیر؟
دیگر اینکه هرگاه مادری که دارای فرزند صغیری است که پدر و جد پدری ندارد با تغییر جنسیت تبدیل به مرد شود آیا پس از تغییر وی میتوان قائل به ثبوت حق ولایت برای او شد یا نه؟
بنابراین در این مسأله میتوان دو حالت تصور کرد که به ذکر هر کدام میپردازیم:
حالت اول: پدری که دارای حق ولایت است با تغییر جنسیت، زن شود.
در رابطه با این حالت دو نظریه وجود دارد.
نظریه اول: چنانچه جنسیت پدر به واسطه تغییر جنسیت به زن تغییر پیدا کند ولایت او بر کودکان ساقط میشود.
از میان فقهایی که به این مسأله پرداختهاند، حضرت امام خمینی (ره) این نظریه را پذیرفته اند و ایشان در تحریرالوسیله میفرمایند: ظاهر آن است که هرگاه مردی که ولی است با تغییر جنسیت زن شود ولایتش بر کودکان نابالغ ساقط میشود^[۵۹].
و دلیل این گروه هم این است که تغییر جنسیت پدر به زن باعث میشو، عنوان پدری بر او صدق نکند و به این دلیل ممنوع از تصرف در اموال مولی علیه میگردد و در نهایت ولایت قانونی او ساقط میگردد، قانون مدنی نیز در مواد ۱۱۸۱ و ۱۱۸۲ به صراحت ولایت را منحصر در پدر و جد پدری دانسته است^[۶۰].
نظریه دوم: چنانچه جنسیت پدر بواسطه تغییر جنسیت به زن تغییر یابد ولایت او بر فرزندانش همچنان باقی میماند.
دلیلی که در تأیید این نظریه بیان شده از این قرار است:
برای صدق عنوان پدری همین که فرزند از منی شخص بوجود آمده باشد کفایت میکند و حتی نیاز به نزدیکی هم نیست از این روست که فرزند متولد از تلقیح مصنوعی به صاحب نطفه منسوب میشود و حکم نیز حقیقتاً بر زن فعلی صدق میکند، از بابت صدق مشتق بر کسی است که به مصدر این مشتق، الان است زیرا اگر فرزندان این فرد بگویند پدر ما همن زن است جز اینکه وی پیش از این مرد بوده، سخن ایشان از جهت صحت کاملاً صحیح است و کسی نمیتواند آن را انکار کند^[۶۱].
حالت دوم: هرگاه مادر با تغییر جنسیت تبدیل به مرد شودو پدر و جد پدری نیز در قید حیات نباشد. یا به عللی حق ولایت ایشان ساقط شده باشد.
امام خمینی (ره) در تحریر الوسیله در ادامه مسأله ششم از مسائل تغییر جنسیت درباره فرض مورد بحث میفرمایند: هرگاه جنس زن به مرد تغییر یابد ولایت برای او بر فرزندان نابالغش ثابت نمیگردد و ولایت فرزندان بر فرض نبود پدر با جد پدری و در صورت فقدان هر دو یا حاکم است^[۶۲].
دلیل قائلین به این نظر از این قرار است که:
بنابه روایاتی که در باب ولایت وجود دارد، ولایت بر صغار برای عنوان پدر ثابت است و مادر با تغییر جنسیت به مرد، منصف به این عنوان نمیشود زیرا همانطور که در نظریه دوم از حالت اول بیان شد پدر، کسی است که فرزند از منی او بوجود آمده است و زنی که سابقاً فرزند را حامله شده است و مادر او بوده به صرف تغییر جنسیت به مرد، تبدیل به پدر نمیشود تا به تبع پذیرش این عنوان قائل به حدوث ولایت برای او شویم^[۶۳].
بند چهارم: تغییر جنسیت و حضانت فرزندان
قانون مدنی ایران حضانت را تعریف نکرده است. اما بعضی از حقوقدانان در تعریف آن گفته‌اند حضانت پرورش اطفال است بوسیله پدر و مادر و ارقاب او که هم حق است و هم تکلیف برای متنع از حضانت، پرورش نیز، هم از لحاظ مادی است و هم از لحاظ معنوی و اخلاقی^[۶۴].
فقهای امامیه نیز در کتاب نکاح در تعریف حضانت آورده‌اند که حضانت ولایت و سلطنت بر تربیت طفل و متعلقات آن از قبیل نگهداری کودک و گذاردن او در بستر به شستن جامه‌های او و مانند آن است^[۶۵].
تکلیف حضانت فرزندان در صورت تغییر جنسیت دادن پدر و یا مادر که حضانت فرزندان به او سپرده شده است چیست؟
برای پاسخ به این پرسش نیز می‌توان دو صورت را تصور کرد.
صورت اول: هرگاه مادر در مدتی که حضانت طفل را برعهده دارد تغییر جنسیت دهد و مرد شود با توجه به تعاریفی که فقها و حقوقدانان در مورد حضانت کرده‌اند. در واقع حضانت راهکاری است در جهت حمایت بیشتر والدین از اطفال پرورشی که بیشتر از هر زمانی نیازمند حمایت‌های خانوادگی می‌باشند و این امر با توجه به وضعیت کودک در سنین اولیه که نیاز بیشتری به وجود مادر در کنار خود دارد به مادر سپرده می‌شود و بعد از سپری شدن این مدت حضانت با پدر است.
از آنجا که موضوع تعلق حق حضانت در سال های اولیه زندگی کودک، مادر بودن است لذا هرگاه مادر به واسطه‌ی تغییر جنسیت تبدیل به مرد شود عنوان مادری دیگر بر او صادق نیست و او نمی‌تواند نیازهای عاطفی و جسمانی کودک را با صفات خاص مادری که در وجود زن است برآورده کند، پس هیچ دلیلی برای ادامه اهلیت حضانت در مرد فعلی وجود نخواهد داشت^[۶۶].
قانون مدنی ایران در مواد ۱۱۶۹، ۱۱۷۰، ۱۱۷۶ صریحاً حق حضانت را در سال‌های اولیه به مادر واگذار کرده است به عنوان مثال ماده ۱۱۶۹ مقرر می‌دارد برای نگهداری طفل، مادر تا دو سال از تاریخ ولادت اولویت خواهد داشت پس از انقضاء این مدت حضانت با پدر است مگر نسبت به اطفال اناث که تا سال ۷ حضانت آنها با مادر است^[۶۷].

اسوانی و هیس(۲۰۰۳) مطالعه ای را تحت عنوان تاثیر تمرینات ثبات مرکزی بر تعادل و وضعیت بدنی شناگران زن دانشگاهی انجام دادند. در این تحقیق ۲۶ زن عضو تیم شنای دانشگاه با میانگین سنی ۶±۲۴ در دو گروه تجربی و کنترل تمرینات را به مدت ۹ هفته و هفته ای ۲بار انجام دادند.تمرینات ثبات مرکزی شامل ۱۰تمرین به همراه تمرینات کششی بود.در این تحقیق از سیستم ثبات بایدوکس برای اندازه گیری پیش آزمون و پس آزمون تعادل نیمه پویا و از اسکوات ساجیتال برای ارزیابی وضعیت بدنی استفاده شد. نتایج نشان داد که برنامه تمرینی بر وضعیت بدنی اثر داشته ولی بر تعادل تاثیری نداشته است. بنابراین ثبات مرکزی ممکن است وضعیت بدنی ایزومتریک را بهبود بخشد ولی بر تعادل پویا تاثیری ندارد(۱۰۳).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جفری و لوییزا (۲۰۰۴) به بررسی اثر تمرین مقاومتی خانگی بر تعادل،قدرت و تحرک در بزرگسالان مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس پرداختند.که این تمرینات بر روی ۲۹ زن و۸ مرد که در دو گروه کنترل(۱۷) وگروه تجربی(۱۹) به صورت ۸ هفته، هفته ای ۳ جلسه انجام شد. نتایج این تحقیق پیشرفت قابل توجهی در توان اکستانسورهای پا را نشان داد که این امر باعث بهبود تعادل در این بیماران شده بود(۲۶).
اکن وهمکاران( ۲۰۰۴) به بررسی اثر یوگا و ورزش های هوازی بر روی عملکرد شناختی، خستگی، خلق و خوی، وکیفیت زندگی در بیماران مولتیپل اسکلروزیس (MS) پرداختند. این تحقیق بر روی ۶۹ بیمار مبتلا به ام اس به مدت ۶ ماه در دو گروه تجربی(کلاس هفتگی یوگا همراه با تمرین در خانه وکلاس هفتگی ورزش با بهره گرفتن از دوچرخه ثابت به همراه ورزش در خانه) ویک گروه کنترل انجام گرفت این نتایج این تحقیق ازطریق پرسشنامه MFI و پرسشنامه کیفیت زندگی SF36 پیشرفت بسیاری را در خستگی، خلق وخوی وکیفیت زندگی این بیماران نشان داد (۱۰۴).
لانزاتا و همکاران (۲۰۰۴) به بررسی کنترل بالاتنه در بی ثباتی قامت حین نشستن در طی فعالیتهای عملکردی در آزمودنی های سالم وبیماران مبتلا به ام اس پرداختند. این مطالعه به صورت تصادفی در مرکز توانبخشی ایتالیا بر روی ۱۰آزمودنی سالم و۱۰بیمار مبتلا به ام اس انجام شد. آزمودنی ها در چند مقیاس (جابه جایی زاویه ای ،سرعت زاویه ای کامل در جلو وعقب،سطوح میانی جانبی یک سطح نا هموار حمایت شده) آزمایش شدند در این چند وضعیت بین آزمودنی های سالم وبیمار تفاوت معناداری وجود داشت. این آزمایش نشان داد که بیماران مولتیپل اسکلروزیس چه در سطح صاف چه در سطح ناهموار دچار بی ثباتی و کاهش تعادل بیشتر تنه در فعالیتهای ایستادن و عملکردیشان نسبت به افراد سالم هستند که این، ضعف عضلات و اختلالات تعادلی را در آنها نشان می داد(۱۰۵).
کلاری وهمکاران(۲۰۰۵) اثر تمریناتBallate( تمرینات قوی سازی عضلات ناحیه مرکزی بدن با تاکید بر تعادل) وتمرینات سنتی راه رفتن وتمرینات هوازی بر تعادل زنان را بررسی کردند. این تمرینات بر روی زنان ۷۵-۵۰سال در ۳ گروه:تمرینات Ballate(13نفر)، تمرینات هوازی (۱۷نفر) وگروه پیاده رفتن(۱۵نفر) و به مدت ۱۳ هفته و۳روز در هفته وهر جلسه یک ساعت اجرا شد. تعادل ایستا و پویا بوسیله چهار روش اصلاح شده بالینی واکنش حسی برای تعادل،ایستادن روی یک پا با چشمان باز .چشمان بسته، ایستادن تاندم و چرخش سریع گام اندازه گیری شد. نتایج تحقیق افزایش چشمگیری را در تعادل با چشمان باز در گروه Ballate نشان داد ولی در دو گروه دیگر تغییر چندانی دیده نشد.کلاری عنوان کرد که تعادل پویا در هر سه گروه تمرینی بهبود یافت ولی ثبات وضعیت بدنی یا تعادل ایستا در گروه هوازی وپیاده روی نسبت به گروه Ballate پیشرفت بیشتری داشت(۱۰۶).
سامسون وسندری در تحقیقی اثر ۵ هفته برنامه تمرینی ثبات مرکزی را بر تعادل پویا تنیس بازان بررسی کردند. این تحقیق بر روی ۲۸ نفر از ورزشکاران تنیس دانشگاهی در دو گروه کنترل وتجربی به مدت ۵ هفته و هفته ای ۲بار علاوه بر تمرینات رایج تنیس انجام شد. پروتکل تمرینی بر ۳ سطح پیشرونده قوی سازی ناحیه مرکزی با حفظ کنترل عصبی عضلانی تاکید داشت. این تمرینات از روی سطح با ثبات مانند زمین شروع و به سطح بی ثبات مانند توپ سوئیسی و افزایش مقاوت پیشرفت می کرد. قبل و بعد از تمرینات از تمام آزمودنی ها آزمون ستاره ای تعادل بعمل آمد. نتایج نشان داد که تمرینات ثبات مرکزی ممکن است تعادل پویا را در ورزشکاران تنیس بهبود دهد(۱۰۷).
رتبرگ وهمکاران در سال ۲۰۰۶ به بررسی اثربخشی درمان با ورزش برای بیماران مبتلا به MS در فعالیتهای روزانه و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت پرداختند این تحقیق نشان داد که درمان با ورزش می تواند برای بیماران مبتلا به MS مفید باشد(۱۰۸).
گاتانئو و همکاران درسال ۲۰۰۷تاثیر تمرینات تعادلی را بر افراد ام اسی در ۳ گروه(گروه۱:توانبخشی تعادلی بر استراژی حسی-حرکتی، گروه ۲:توانبخشی تعادلی در استراژی حرکتی، گروه ۳:درمانهای غیر تخصصی کمک کننده بر ای بهبود تعادل)بررسی کردند. نتایج این تحقیق نشان داد توانبخشی تعادلی یک روش مفید در بهبود این بیماران است(۶۲).
اریک و جانسون(۲۰۰۷) اثر تمرینات پیلاتس (اساس تمرینات بر تقویت عضلات تنه به خصوص ناحیه کمری ولگنی استوار می باشد) را بر تعادل پویای افراد سالم بررسی کردند.این تمرینات بر روی ۳۴ فرد در گروه کنترل وتجربی (هر کدام ۱۷ نفر) به مدت چند هفته و هفته ای ۳جلسه انجامشد. این تمرینات بر روی قدرت و استقامت عضلات تنه تاکید داشت. پس از ارزیابی به وسیله آزمون عمل دستیابی عملکردی در قبل و بعد از آزمون تعادل پویا در گروه تجربی پیشرفت قابل توجهی را نشان داد(۱۰۹).
استادون و همکاران (۲۰۰۷) اثر یک دوره برنامه تمرینی کوتاه مدت توپ سوئیسی بر ثبات بدن و کارایی دویدن را بررسی کردند. این تحقیق بر روی ۱۸ ورزشکار جوان مرد با دامنه سنی۴/۱±۵/۱۵، وزن ۷/۴±۵/۶۲ وقد۲/۲۸±۹/۷۸ در دو گروه کنترل (۱۰نفر) وگروه تجربی(۸نفر) به مدت ۶ هفته و هر هفته ۲جلسه انجام شد.در این مطالعه علاوه بر ثبات ناحیه مرکزی بدن و کارایی دویدن، توده بدن، vo2 max و وضعیت بدنی در حالت دویدن و فعالیت الکترومایوگرافی قبل و بعد از تمرینات مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که تمرینات انجام شده بوسیله توپ سوئیسی بر ثبات مرکزی بدن اثر معنا داری دارد ولی بر روی متغیر های دیگر بی تاثیر است(۱۱۰).
روبرت وهمکاران (۲۰۰۸ ) به بررسی تاثیر تمرین ورزشی در تحرک وجابجایی افراد مولتیپل اسکلروزیس پرداختند نتایج نشان داد که تمرینات ورزشی راه رفتن این بیماران را بهبود می بخشد(۱۱۱).
بی کلمن سالگادو و همکارا ن در سال۲۰۰۹ به بررسی اثرات آناندا یوگا بر روی تعادل و تحرک افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس پرداختند. این تمرینات بر روی ۲۴ بیمار با MS خفیف تا متوسط ((EDSS -2.5 – ۶٫۵ , with a median of 3.5در دو گروه تجربی و کنترل به مدت۱۶هفته انجام شد. نتایج این تحقیق از طریق اندازه گیری هایی که از طریق تست تعادلی برگ و۳۰ثانیه نشستن،۲ دقیقه راه رفتن و تست سرعت راه رفتن نشان داد که یوگا آناندا باعث بهبود قابل ملاحظه ای در تعادل وتحرک این بیماران شده است(۱۱۲).
جولی استاچوویک وهمکاران در سال ۲۰۰۹ به بررسی فواید یوگا بر روی مولتیپل اسکلروزیس پرداختند. این تحقیق نشان داد که یوگا به دلیل ملایم بودن، کاهش اضطراب، تکنیکهای تنفسی آرام بخش، کشش عضلات وانعطاف پذیری…می تواند تون عضلات،اسپاسم و تعادل را در این بیماران بهبود بخشد. این تمرینات خستگی آنها راکاهش می دهد واحساس خوب بودن و آگاهی از بدن و انجام مهارتهای زندگی روزمره این بیماران را بهبود می دهد(۱۱۳).
دکتر جمی فریمن وهمکاران در سال ۲۰۱۰ تمرینات ثبات مرکزی رابر روی تعادل ۸ بیمار مبتلا ام اس انجام داده اند.که این تمرینات را بصورت ۸ هفته، هفته ای ۲ بار(۱۶جلسه) و با بهره گرفتن از تمرینات Pillate بررسی کردند. بعد از ۸ هفته بیماران مولتیپل اسکلروزیس بهبودی زیادی را در تعادل وتوانایی انجام فعالیتهای روزمره خود بیان کردند (۱۵).
برونسو و همکاران در سال ۲۰۱۰تاثیر آب درمانی را بر تعادل بیماران ام اسی انجام دادند که با این تمرین پیشرفت قابل توجه ای را در تعادل این بیماران مشاهده کردند(۱۱۴).
الیسون رز و همکاران (۲۰۱۰) به بررسی مقایسه اثرات یوگا و ورزشهای مختلف در نتایج بهداشت و سلامتی پرداختند. که این تحقیق نشان داد که یوگا در هر دو جمعیت سالم و بیمار به اندازه مساوی یا بهتر از ورزش دربهبود انواع سلامت وابسته به مقیاسهای اندازه گیری برای ارزیابی نتایج درمان موثراست.چون در این تحقیق تاثیر یوگا در سلامت جسم و روح را از طریق مهار هیپوتالاموس محور هیپوفیزآدرنال و سیستم عصبی سمپاتیک نشان داد.که در این تحقیق گفته شده که تفاوت بین ورزش ویوگا در مهار این دو هورمون برای سلامت جسم و روح نیاز به آزمایشهای بالینی در آینده را دارد(۱۱۵).
جی بریچتو وهمکاران در سال ۲۰۱۰ به بررسی اثرات توانبخشی در درمان اختلالات تعادلی در افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس پرداختند. این تمرینات توانبخشی تعادلی در ۱۲ جلسه به مدت ۶۰ دقیقه بر روی ۳۶ بیمار مبتلا به MS در دو گروه کنترل (۱۸نفر)و تجربی(۱۸نفر) انجام شد. نتایج این تحقیق اثرات مفید توانبخشی تعادلی را بر روی اختلالات تعادلی این بیماران نشان داد(۱۱۶).
سوسنوف وهمکاران در سال ۲۰۱۱به بررسی اثر اسپاسم بر تحرک وتعادل ۱۵ فرد مبتلا به ام اس که طبق Ashworth scale score دارای اسپاسم در عضلات دوقلویی نعلیشان بودند پرداختند نتایج تحقیق نشان دادند که اسپاسم این عضلات باعث کاهش تعادل این بیماران می شود(۱۱۷).
کاسر و همکاران در سال ۲۰۱۱ یک ارزشیابی بالقوه را بر تعادل زنان مبتلا به ام اس انجام دادند تا افتادن در آنها را پیش بینی کنندنتایج نشان داد علت افتادن های مکرر در آنها ، پیشروی بیماری وفاکتورهایی از قبیل راه رفتن نامتقارن وضعف فلکسورها و اکستنسورهای عضلات پای آنها است(۱۱۸).
۲-۴جمع بندی
در مورد اثر تمرینات بر تعادل،به ویژه تمرینات ثبات مرکزی و یوگا مطالعات زیادی انجام شده و نتایج متناقضی مبنی بر تاثیر تمرینات ثبات مرکزی و یوگا بر تعادل بدست آمده است. از جمله عواملی که منجر به تناقض در مطالعات مذکور باشد می تواند این باشد که در اکثر این مطالعات ارزیابی تعادل بوسیله روش آزمایشگاهی از قبیل سیستم بایدوکس، صفحه نیرو و سکوی تعادل صورت گرفته است. علاوه بر این، در بعضی از این تحقیقات آزمودنی های تحقیق را ورزشکاران تشکیل می دادند و در پروتکل تمرینی علاوه بر تمرینات ثبات مرکزی و یوگا، ماهیت رشته تمرینی گنجانده شده بود. در پایان بایستی اشاره کرد که مهمترین مسئله در تمرینات ثبات مرکزی و یوگا نبود توافق نظر در مورد یک پروتکل تمرینی خاص با نوع و تکرار مشخص است و اینکه چه نوع تمریناتی با چه تکراری بیشترین تاثیر را داشته باشد هنوز مشخص نیست. توافق نظر در مورد مدت زمان پروتکل تمرینی نیز در هاله ای در ابهام است.
با توجه به نتایج بدست آمده، پژوهشگران هنوز نتوانسته اند یک پروتکل تمرینی خاص با نوع و تکرار و مدت زمان مناسب برای اثر بخشی هر چه بیشتر تمرینات ثبات مرکزی و یوگا بر تعادل پیداکنند.
تحقیق حاضر با عنایت به تحقیقات انجام شده در داخل و خارج کشور درصدد بررسی دقیق اثر تمرینات منتخب ثبات مرکزی و یوگا بر تعادل و ناهنجاری قامت زنان مبتلا به MS بود. مرور مطالب این فصل زمینه ساز مباحث و توضیح،تفسیر نتایج و یافته های بعدی خواهد بود.
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱ مقدمه
در این فصل روش شناسی تحقیق ارائه می گردد. با توجه به اینکه هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر تمرینات یوگا و ثبات مرکزی بر تعادل و ناهنجاری قامت در زنان مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس می باشد، از این رو در این تحقیق در پی آن بودیم تا علاوه بر اجرای آزمون های مرتبط و جمع آوری اطلاعات مربوطه درستی ونادرستی فرضیه های مبنی بر وجود تاثیرات متقابل برنامه های تمرینی بربهبود تعادل وناهنجاری قامت را بررسی نماییم.
بنابراین سعی شده است روش های اجرای تحقیق، جامعه آماری که نتایج بدست آمده به آنها قابل تعمیم می باشد،عواملی که تعادل و ناهنجاری قامت افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس را تحت تاثیر قرار می دهند و همچنین وسایل و ابزار اندازه گیری مورد استفاده را بطور کاملا واضح و صریح بیان نماییم. لذا در این فصل اطلاعاتی پیرامون روش شناسی تحقیق شامل جامعه ونمونه آماری، ابزار و وسایل اندازه گیری و نحوه و چگونگی انجام آزمون ها بیان شده است. همچنین در مورد روش ونحوه جمع آوری اطلاعات، نوع تحقیق و روش های آماری استفاده شده برای تجزیه وتحلیل داده ها در سطح معنی داری (α≤%۵) بحث شده است.
۳-۲ روش تحقیق
در این تحقیق با توجه به موضوع تحقیق، روش بکار گرفته شده از نوع نیمه تجربی می باشد.
۳-۳ جامعه آماری ونمونه آماری
جامعه آماری این تحقیق را زنان مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس که به مطب متخصصین مغز واعصاب و انجمن ام اس و فیزیوتراپی های شهر اراک مراجعه کرده اند، تشکیل داده اند. از بین آنها تعداد ۳۳ نفر از بین بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس بر اساس تشخیص متخصص مغز واعصاب به وسیله تستهایی از قبیل MRI، پتانسیل برانگیخته و مایع مغزی نخاعی واجد شرایط با دامنه سنی ۲۵تا۴۵ سال بعنوان نمونه این تحقیق به صورت هدفدار وبصورت تصادفی در دو گروه تجربی(هر گروه ۱۲ نفر) و یک گروه کنترل (هر گروه ۱۰نفر) قرار گرفتند. همه آزمودنی ها حداقل ۳ماه هیچگونه تمرین ورزشی و سابقه هیچگونه بیماری قلبی ،کبدی ،کلیوی، دیابت، تیروئید و بیماریهای روماتولوژی(نقرس) نداشتند.
۳-۴ متغیر های تحقیق
متغیرمستقل:تمرینات ثبات مرکزی ویوگا.
متغیرهای وابسته:تعادل و وضعیت قامت.
۳-۵ ابزارهای مورد استفاده تحقیق
۳-۵-۱پرسشنامه
۱- پرسشنامه جمع آوری اطلاعات فردی و سوابق پزشکی آزمودنی ها.
۲- پرسشنامه تعین درجه پیشرفت ناتوانی (EDSS) این پرسشنامه ناتوانی را به صورت عددی در ۸ سیستم عملکردی بدن (مغز، مخچه، ساقه مغز، عقده های قاعده ای، حسی، روده و مثانه و بینایی) نشان میدهد که شامل ۲۱ امتیاز و ازدامنه ۰تا۱۰ درجه بندی شده. که درجه صفر و ضعیت نرمال را نشان میدهد و درجه ۱۰مرگ به وسیله ام اس را بیان می کند)۱۱۹(.
(شرح پرسشنامه EDSS در پیوست شماره ۳ آورده شده است.)
۳-۵-۲ اندازه گیری عینی
۱- برای تعیین قد و وزن آزمودنی ها از ترازوی seca آلمان استفاده گردید.
۲- آزمون تعادلی برگ:
آزمون تعادلی برگ که اجرای عملکرد تعادل را بر پایه ۱۴مورد که در زندگی روزمره کاربرد دارد مانند اعمال حرکتی ساده(جابجا شدن، ایستادن بدون حمایت، از حالت نشسته ایستادن و …) و نیز اعمال حرکتی مشکل تر(۳۶۰درجه چرخیدن و روی یک پا ایستادن و…) می سنجد. نمره کل آزمون ۵۶ است که تعادل در سطح عالی را نشان می دهد. مقیاس ترتیبی شامل ۵ امتیاز است و دامنه صفر تا ۴ را در برمی گیرد.امتیاز صفر کمترین سطح عملکرد وامتیاز ۴ برای بالاترین سطح عملکرد می باشد.نمره آزمودنی بر اساس مجموع امتیازاتی که در هر بخش می گیرد محاسبه می شود (۶۴،۱۲۰).
(شرح موردهای آزمون تعادلی برگ در پیوست شماره ۴ آورده شده است.)
۳- دستگاه فورمتریک ۴ بعدی^[۱۲۶]
دستگاه فورمتریک ساخت شرکت بین المللی دایرز کشور آلمان و تکنیکی جدید برای ارزیابی ستون فقرات و لگن و ابزاری دقیق برای آشکار کردن ساختار اسکلتی – عضلانی بدن از سطح پشت به وسیله تصویربرداری می باشد. این دستگاه سرعت و دقت بالایی دارد و مهمتر از همه بدون اشعه و به صورت اپتیکال است. دستگاه ارزیاب ۴ بعدی ستون فقرات، وسیله ای پایا و روا در ارزیابی ناهنجاری های اسکولیوز، کیفوز و لوردوز می باشد (۱۲۱تا۱۲۴).

x=f1(X,Y)
y=f2(X,Y)
f1,f2 = توابع تبدیل
(X,Y)= مختصات تصویر تصحیح‌شده (نقشه)
(x,y)= مختصات تصویر خام (ستون و ردیف)
بر اساس این معادلات، مشخص می‌شود که چگونه می‌توان موقعیت‌های موجود در تصویر خام (دارای خطای هندسی) را طبق موقعیت‌های تصحیح‌شده تعیین نمود.
در فرایند تصحیح هندسی، یک ماتریس با خانه‌های خالی منظمی تعیین می‌شود. سپس هر یک از این خانه‌ها با درجه خاکستری پیکسل با پیکسل‌های متناظرشان در تصویر خام پر می‌شود. این فرایند از طریق روش‌های نزدیک‌ترین همسایه، کمترین مربعات، میان یابی خطی و روش پیچشی مکعبی انجام می‌شود.تصحیحات هندسی موردنیاز بر روی تصاویر سنجنده ETM ⁺ قبل از رسیدن به دست کاربران صورت می‌گیرد.
۴-۸-۳-تصحیحات رادیومتریک
ویژگی‌های رادیومتریک و کالیبره کردن آن‌ ها پیش‌نیازی برای بهبود نتایج حاصل از علوم زمینی باکیفیت بسیار بالا می‌باشد (کندر^[۵۲] و همکاران،۲۰۰۹). به عبارتی در مباحثی که طبقه‌بندی تصاویر و تغییرات مدنظر باشد می‌بایست روی تصاویر تصحیح و کالیبراسیون رادیومتریک انجام داد تا درجه‌های خاکستری^[۵۳] تصویر به بازتاب زمینی تبدیل شوند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۹- شاخص‌های محاسبه‌شده در تصاویر
۴-۹-۱- تعریف شاخص پوشش گیاهی
شاخص‌های گیاهی تبدیلات ریاضی هستند که بر اساس باندهای مختلف سنجنده ها تعریف‌شده و برای ارزیابی و بررسی گیاهان در مشاهدات ماهواره‌ای چند طیفی استفاده‌شده‌اند (کبیری،۱۳۸۰). بیشترین باندهایی که در محاسبه شاخص‌های گیاهی مورداستفاده قرار می‌گیرند در محدوده باندهای قرمز و مادون‌قرمز نزدیک هستند. دلیل این امر خاصیت جذب نور قرمز توسط رنگ‌دانه‌های موجود در کلروفیل که باعث می‌شود گیاهان انعکاس کمتری در این باند داشته باشند و انعکاس شدید گیاهان در بخش مادون‌قرمز طیف الکترومغناطیس است. شاخص‌های گیاهی بر اساس حساسیت باندها به جذب کلروفیل و ارزش‌های انعکاس دیواره سلول‌های گیاه از طریق محاسبات ریاضی بر روی باندها از قبیل تفریق، جمع و … تعریف می‌شود. شاخص‌های گیاهی از پرکاربردترین نمونه‌های محاسبات باندی می‌باشند که به‌منظور محاسبه درصد تراکم پوشش گیاهی، انواع پوشش گیاهی، وضعیت سبزینگی یک منطقه طی دوره‌های مختلف، امکان شناسایی تنوع داخل تیپ‌ها، رشد جنگل و محصولات و… بکار می‌روند.
۴-۹-۱-۱- شاخص گیاهی تفاضلی نرمال شده (NDVI)^[54]
به‌منظور آشکارسازی و تشدید تفاوت انعکاس طیفی بین پوشش گیاهی و نیز کاهش اثر توپوگرافی بر روی تابندگی طیفی آن‌ ها در این منطقه از این شاخص استفاده گردید. یکی از شاخص‌های مهمی که در تعیین پدیده‌های زمینی استفاده می‌شود و در مطالعات پوشش گیاهی اهمیت زیادی دارد شاخص اختلاف پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI) است. این شاخص از رابطه (۱) محاسبه می‌شود (زبیری، ۱۳۷۵).
رابطه (۱) NDVI=(NIR-R)/(NIR+R)
در این فرمول NIR^[55] باند مادون‌قرمز نزدیک و R باند قرمز می‌باشد. دامنه تغییرات آن از ۱- تا ۱+ می‌باشد. در حالتی که پوشش خیلی خوب و پرتراکم باشد این شاخص به۱+ نزدیک می‌شود و در حالت تخریب پوشش گیاهی و از بین رفتن آن کاهش پیدا می‌کند. این شاخص می‌تواند اثرات اتمسفر را با بهره گرفتن از اختلاف و نسبت باندهای قرمز و مادون‌قرمز کاهش دهد (اسکات،۱۹۹۷). محدوده تغییرات معمول برای پوشش گیاهی ۲/۰ تا ۸/۰ می‌باشد.
۴-۹-۲- کسر شاخص گیاهی ساده (RVI)^[56]
کسر شاخص گیاهی، ساده‌ترین شاخص گیاهی می‌باشد که اولین بار توسط جوردن^[۵۷] در سال ۱۹۶۹ ارائه گردید. روز و همکاران (۱۹۷۳)،RVI را برای جدا کردن پوشش گیاهی از خاک پس‌زمینه با بهره گرفتن از تصاویر سنجنده MSS پیشنهاد نمودند. شاخص RVI شیب‌خطی است که ابتدا و انتهای پوشش گیاهی را در فضای قرمز تا مادون‌قرمز به هم متصل می‌کند. این شاخص با بهره گرفتن از رابطه (۲) به دست می‌آید.
رابطه (۲) RVI=NIR/R
NIR و R به ترتیب مقادیر پیکسل در باندهای مادون‌قرمز و باند قرمز می‌باشند. مقادیر این شاخص بین صفر و بی‌نهایت می‌باشد. محدوده تغییرات معمول برای پوشش گیاهی بین ۲ تا ۸ است.
۴-۹-۳- شاخص گیاهی تفاضلی (DVI)^[58]
این شاخص اولین بار توسط Tucker در سال ۱۹۷۹ ارائه گردید. این شاخص از تفاضل بین باندهای مادون‌قرمز و قرمز استفاده می‌کند. این شاخص با بهره گرفتن از رابطه (۳) به دست می‌آید:
رابطه (۳) DVI= NIR-Red
۴-۹-۴- شاخص گیاهی تفاضلی سبز (GDVI)^[59]
این شاخص اولین بار توسط سریپادا ^[۶۰] در سال ۲۰۰۶ ارائه گردید. این شاخص از تفاضل بین باندهای مادون‌قرمز و سبز استفاده می‌کند. این شاخص از رابطه (۴) به دست می‌آید:
رابطه (۴) GDVI=NIR-Green
۴-۱۰ –تجزیه مؤلفه‌های اصلی (PCA)^[61]
هر چه واریانس طیفی در یک تصویر بیشتر باشد، تصویر دامنه اطلاعات وسیع‌تری خواهد داشت که خود گویای پدیده‌های بیشتر در تصویر است و چنین تصویری برای مطالعه مناسب می‌باشد (نوری،۲۰۰۴). مهم‌ترین فواید PCA، جمع‌ آوری و متراکم ساختن اطلاعات پدیده‌های موجود در باندهای مختلف در تعدادی باند یا مؤلفه کمتر است به عبارتی،PCA برای حذف اطلاعات زائد در داده‌های ماهواره‌ای کاربرد فراوانی دارد (نوری،۲۰۰۴). دو طریق برای آشکارسازی تغییر به شیوه PCA وجود دارد: ۱- تصاویر دو یا چند زمان را در یک فایل ساده قرار داده، سپس PCA انجام شود و اجزای کوچک تصاویر برای اطلاعات تغییر آنالیز گردد.۲- PCA هر تاریخ جداگانه انجام شود و سپس تصویر حاصل از تحلیل PCA ثانویه از اولیه تفریق گردد. در این مطالعه PCA مربوط به هر تاریخ جداگانه محاسبه‌شده است، به‌طوری‌که درصد واریانس مؤلفه‌های اول و دوم حاصل از PCA ارائه شد. با توجه به اینکه بیشترین اطلاعات در دو مؤلفه اول ذخیره‌شده است به همین دلیل مؤلفه‌های اول و دوم در این تحلیل مورداستفاده قرار گرفتند.
در این روش ابتدا بردار میانگین باندها با ابعاد معادل باندهای تصویر طبق معادله (۵) محاسبه می‌شود.
رابطه (۵) m=1/N£^N_i=1^xi
در این رابطه m بردار میانگین باندها،N تعداد پیکسل‌های تصویر و x_i بردار مقادیر پیکسل i ام می‌باشد.
ماتریس کوواریانس باندها با ابعاد معادل باندهای تصویر طبق رابطه (۶) برآورد می‌گردد.
رابطه (۶)
∑x=1/N-1∑^N_i=1(xi-m)(xi-m)^t
در این رابطه X ∑ ماتریس کوواریانس و t ترانهاده یک بردار است.
بر اساس ماتریس کوواریانس، اعضا ماتریس باندها طبق رابطه (۷) محاسبه می‌شود.
رابطه (۷) pij=
در این رابطه pij عضو ماتریس همبستگی بوده و همبستگی بین باندهای i و j را نشان می‌دهد.vij عضو ماتریس کوواریانس،vii و vjj واریانس داده‌های باند i و j می‌باشند (ریچارد^[۶۲]،۲۰۰۵).
هدف از انجام تبدیل مؤلفه اصلی از بین بردن همبستگی بین داده‌ها می‌باشد که با تعریف یک سیستم مختصات جدید (y) در فضای دوبعدی و با تبدیل خطی نظیر G صورت می‌گیرد (رابطه ۸).
رابطه (۸) y=Gx=D^tx
بنابراین ماتریس کوواریانس داده‌ها در سیستم y طبق معادله (۹) خواهد شد.
رابطه (۹) ∑y= G^t∑x G
در این رابطه ∑y ماتریس کوواریانس داده‌های تبدیل یافته می‌باشد.
ضرایب مربوط به متغیرهای اولیه از حل معادله (۱۰) به دست می‌آید.
رابطه (۱۰) R-ʎI│=۰│
که در آن I ماتریس واحد،R ماتریس همبستگی بین متغیرهای اولیه و ʎ مقادیر ویژه^[۶۳] است (یانگ^[۶۴]،۲۰۰۵).
مقادیر ویژه‌طول محورهای اصلی بیضی‌وار را به دست می‌دهد و به‌صورت واحدهای واریانس محاسبه می‌شود. برای هرکدام از مقادیر ویژه مختصاتی (بردارهای ویژه^[۶۵]) وجود دارد که جهت محورهای اصلی را مشخص می‌کند (دیسفانی،۱۳۷۷).
۴-۱۱- طبقه‌بندی تصاویر
به جداسازی مجموعه‌های طیفی مشابه و تقسیم‌بندی طبقاتی آن‌ ها که دارای رفتار طیفی یکسانی باشند، طبقه‌بندی اطلاعات ماهواره‌ای گفته می‌شود. به عبارتی طبقه‌بندی پیکسل‌ها به کلاس یا پدیده خاصی را طبقه‌بندی اطلاعات ماهواره‌ای گویند (علوی پناه،۱۳۸۲).
معمولا طبقه‌بندی هدف نهایی خیلی از مفسران درروند پردازش رقومی تصاویر ماهواره‌ای است. در یک نگاه کلی هدف اصلی طبقه‌بندی تصاویر رقومی، ایجاد نقشه‌های موضوعی است که در آن هر پیکسل باید به یک کلاس مشخص از اشیا (پوشش زمین یا کاربری اراضی) متعلق بوده باشد. از این طریق در هر کلاس یک مجموعه همگون پیکسل‌ها از مجموعه طیفی یکسان جمع‌ آوری می‌شود (دودا و هارت،۱۹۹۶).^[۶۶]
طبقه‌بندی یکی از مهم‌ترین اهداف اصلی فرآیندهای پردازش تصاویر ماهواره‌ای است که نتیجه نهایی آن معمولا ایجاد نقشه‌های موضوعی از پوشش زمین یا دارا بودن ویژگی‌های کاربری اراضی مشخص است. با توجه به توابع و امکانات موجود در نرم‌افزارهای تخصصی پردازش تصاویر ماهواره‌ای، طبقه‌بندی چند طیفی، عبارت است از فرایند مرتب کردن پیکسل‌های موجود در تصاویر تحت تعداد مشخصی از کلاس‌های معین است. این فرایند که بر اساس ارزش‌های بازتابشی و الگوهای خاصی در تصاویر اخذشده توسط سنجنده ها است، بر پایه تعیین حد آستانه‌های تعریف‌شده‌ای صورت می‌گیرد.
بسته به اهداف مفسر از طریق پردازش داده‌های اصلی، ممکن است کلاس‌های شناخته‌شده‌ای بر پایه حقایق زمینی تفکیک گردد، یا به تعبیری بهتر، کلاس‌های تشخیص داده‌شده همان طبقاتی باشند که ازنقطه‌نظر کامپیوتر متفاوت تشخیص داده‌شده‌اند. در اغلب موارد، یک تصویر طبقه‌بندی‌شده می‌تواند نقشه پوشش زمین باشد که در آن محدوده‌های پوشش گیاهی، زمین‌های لم‌یزرع، مراتع، محدوده‌های آبی و مناطق شهری به تفکیک نمایش داده‌شده است (رسولی،۱۳۸۷).
اندرسون^[۶۷] (۱۹۷۱)، سیستم‌های طبقه‌بندی را بر اساس معیارهای زیر توسعه داده است (اندرسون و همکاران،۱۹۷۶).