تعریف مفهومی : تعارض زناشویی به مخالفت‌های آشکار میان زوجین اطلاق می‌شود که توسط زوجین به عنوان عدم توافق و اختلاف نظر یا منشاء مشکلات در روابط شناخته می‌شود (ون اوردن و همکاران، ۲۰۱۲). تعارض زناشویی نوعی عدم توافق مداوم و معنادار بین دو همسر است که حداقل یکی از آنها آن را گزارش دهد (هالفورد و همکاران، ۲۰۰۱) و می‌تواند دامنه گسترده‌ای از آزارهای کلامی و جسمانی تا رفتارها و ویژگی‌های شخصیتی داشته باشد (فینچام و بیچ، ۲۰۱۰).
استرس
تعریف عملیاتی : نمره‌ای که آزمودنی از پرسشنامه تعارضات زناشویی براتی و ثنایی کسب می‌کند.
تعریف مفهومی : استرس رابطه‌ای میان فرد و محیط است که فرد آن را افزون از حد توانایی و امکاناتش برآورد کرده و برای بهزیستی‌اش مخاطره آمیز قلمداد می‌کند (لازاروس و فولکمن، ۱۹۸۴). سلیه استرس را وضعیتی پویا برای موجود زنده توصیف می‌کند که از تعامل ارگانیسم با محرک یا شرایطی مضر و آسیب‌رسان ناشی می‌شود (به نقل از هینکل، ۱۹۷۳).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تعریف عملیاتی : مجموع نمراتی که آزمودنی از استرس کوهن(PSS) دریافت می‌کند.
ذهن‌آگاهی
تعریف مفهومی : ذهن­آگاهی به معنی توجه کردن به زمان حال به شیوه‌ای خاص، هدفمند و عاری از قضاوت است (کابات- زین، ۱۹۹۰). از نظر کابات- زین (۱۹۹۴) ذهن‏آگاهی حالتی ذهنی است که در زمان حال بدون قضاوت و تعصب بر روی تجربیات متمرکز می­ شود. ذهن‌آگاهی به توجه انگیخته شده و آگاهی از لحظه اکنون اطلاق می‌شود (والش و همکاران، ۲۰۰۹). ذهن‌آگاهی، آگاهی لحظه به لحظه و بدون قضاوت و تعصب از احساسات، هیجانات و افکار است (مرکند، ۲۰۱۴). گرمر و همکارانش (۲۰۰۵)، ذهن­آگاهی را آگاهی از تجربیات موجود همراه با پذیرش آنها می‌دانند. ذهن‏آگاهی یعنی بودن در لحظه با هر آن چه اکنون هست، بدون قضاوت و اظهار نظر درباره­ آن چه که اتفاق می‌افتد؛ یعنی تجربه­ واقعیت محض بدون توضیح (سگال و همکاران، ۲۰۰۲).
تعریف عملیاتی : نمره‌ای است که فرد از پرسشنامه ذهن‌آگاهی بائر و همکاران (FFMQ) دریافت می‌کند.
طرحواره‌های هیجانی
تعریف مفهومی : استراتژی‌هایی که افراد برای تجربه‌های خاص هیجانی به کار می‌برند، این تفسیر و استراتژی‌ها همه در غالب باورهای فراشناختی و هیجانات و تشکیل طرحواره‌های هیجانی است (لیهی، a2002).
تعریف عملیاتی : نمره‌‌ای که آزمودنی در مقیاس طرحواره هیجانی لیهی (LESS) کسب می‌کند.
فصل دوم
مبانی نظری
و پیشینه پژوهش
تعارض زناشویی
تعریف تعارض زناشویی
تعارض زناشویی نوعی عدم توافق مداوم و معنادار بین دو همسر است که حداقل یکی از آنها آن را گزارش دهد (هالفورد^[۱۱۳] و همکاران، ۲۰۰۱). تعارض زناشویی می‌تواند شامل اختلاف نظرها، عدم توافق‌ها، بیزاری‌ها، تنش‌ها باشد (ون اوردن و همکاران، ۲۰۱۲؛ هورن مالرز، ۲۰۱۰) و می‌تواند دامنه گسترده‌ای از آزارهای کلامی و جسمانی تا رفتارها و ویژگی‌های شخصیتی داشته باشد (فینچام و بیچ، ۲۰۱۰). تعارضات زناشویی در شدت، نرخ تکرار، محتوا و نیت با هم متفاوتند و ممکن است آشکار یا پنهان باشند (گریچ^[۱۱۴] و فینچام، ۱۹۹۰).
حتی یک درخواست ساده می‌تواند در نظر یکی از زوجین نادیده انگاشته شدن هویت، ارزش یا جایگاه او قلمداد گردد (نادسون-مارتین و هونرگارت، ۲۰۱۵). درمانگران سیستمی تعارض زناشویی را تنازع بر سر تصاحب پایگاه‏ها و منابع قدرت و حذف امتیازات دیگری می‏دانند (بارکر^[۱۱۵] و چانگ^[۱۱۶]، ۲۰۱۳).
تقریبا سه‏ چهارم زوج‏هایی که برای درمان مراجعه می‏کنند، خشونت یک همسر نسبت به دیگری را در یک سال اخیر گزارش می‏کنند، این خشونت غالب اوقات به صورت پرتاب اشیاء، هل دادن، سیلی زدن یا پرتاب کردن می‏باشد (اولری و اسمیت، ۱۹۹۱). میزان خشونت در اوایل رابطه، یکی از پیش‏بینی کننده‏های مهم شکست در ازدواج است (هالفورد و مور^[۱۱۷]، ۲۰۰۲).
به عقیده گاتمن (۱۹۹۴) کیفیت تعامل بین زن و شوهرها پیشگوی مهمی برای آشفتگی زناشویی یا طلاق است. مطالعات وی نشان داد زوجینی که ارتباط منفی‏تری با همدیگر دارند، دارای ازدواج نابسامان بوده یا آشفتگی زناشویی در آینده را می‏توان به آنها نسبت داد؛ وی دریافت زوج‏هایی که درصدد طلاق هستند، در تعاملات زناشویی خود از هیجان‏های منفی بیش از هیجان‏های مثبت استفاده می‏کنند (گاتمن، ۱۹۹۴). امروزه بیش از آن که مرگ عامل پایان دهنده رابطه زوجین باشد، این طلاق است که به زندگی مشترک یک زوج پایان می‌دهد؛ طلاقی که یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری آن، اختلافات و تعارضات میان زوجین است (پینسوف، ۲۰۰۲).
ترنر^[۱۱۸] (۱۹۸۲) اصطلاح بهره‏برداری از تعارض را عنوان می‏کند و آن را فرایندی فعال و پویا در جهت استفاده زوج از تعارض و بسنده نکردن به حل مشکل تعریف می‏نماید؛ به نظر وی تعارض می‏تواند مثبت، مولد و عامل رشد باشد. هشت کارکرد مثبت تعارض از نظر ترنر عبارتند از :

1. 1. بهره‏گیری از انرژی به جای سرکوب آن

1. 1. استفاده خلاقانه از تعارض در جهت رشد پرسش‏ها و آرای جدید

1. 1. برملا شدن احساسات و افکاری که تا کنون مخفی مانده‏اند

1. 1. خلق شیوه‏هایی نوین برای مدیریت تعارض توسط زوجین

1. 1. ارزیابی مجدد قدرت در رابطه

1. 1. خلق یک فضای همکاری و مشارکت

1. 1. یادگیری داشتن دیدی منطقی نسبت به مسائل

1. 1. مذاکره دوباره در مورد قراردادهای دیرین و تغییر انتظارات در رابطه

انواع تعارض و برخورد با تعارض
تعارض می‌تواند فعال یا منفعل باشد : در تعارضات فعال زوجین به طور مداوم و طولانی مدت به بهانه‌های مختلف یکدیگر را متهم می‌کنند، همدیگر را مورد ظلم قرار می‌دهند، از هم انتقاد می‌کنند، با هم مشاجره می‌کنند و به هم توهین می‌کنند؛ بدون آن که به حرف‌های طرف مقابل اهمیت دهند (حجت^[۱۱۹]، ۲۰۰۰). تعارض غیر فعال یا منفعل در روابط زناشویی به مخالفت‌ها و تعارض‌های گاه به گاه زوجین منجر می‌شود، که به مرور زمان به سکوت و انفعال زوج می‌ انجامد؛ به عبارت دیگر زوج دیگر با هم ارتباط کلامی برقرار نمی‌کنند و از حل و فصل موقعیت‌های تعارض دوری می‌جویند (هارری^[۱۲۰] و باتل^[۱۲۱]، ۱۹۸۱؛ به نقل از کاراهان^[۱۲۲]، ۲۰۰۷). در چنین شرایطی ارتباطات زوج بسیار کاهش یافته و تعارضات حل نشده به تضعیف و بدتر شدن روابط آنها، بیش از پیش، می‌ انجامد. گفتگو نکردن زوج سبب می‌شود احساس تخاصم و بیزاری در روابط آنها افزایش ‌یابد. بنابر این می‌توان نتیجه گرفت که تعارضات منفعل توازن زناشویی را از بین می‌برند و به خانواده آسیب می‌رسانند (کاراهان، ۲۰۰۷).
گاتمن (۱۹۹۳) رفتار زوجین به هنگام تعارض را این چنین طبقه‌بندی می‌کند :

1. 1. ارزیابی تعارض

1. 1. فرار از حل تعارض

1. 1. اجتناب از بروز تعارض

1. 1. رفتار خصمانه

1. 1. رفتار خصمانه / دوری‌گزین

زوجینی که رفتارهای سه دسته اول را از خود نشان می‌دهند، معمولا در طول زندگی زناشویی رفتارشان پایدار می‌ماند. اما زوجین متخاصم یا متخاصم/ دوری‌گزین معمولا به طور متناوب به هنگام تعارض از رفتارهای دسته چهارم و پنجم استفاده می‌کنند.
عوامل موثر در بروز تعارض زناشویی
بنوم (۱۹۸۶) عقیده دارد تعارض زمانی رخ می‌دهد که زوج باورهای غیرمنطقی و تحریف شده‌ پایداری نسبت به یکدیگر، زندگی مشترک و آینده‌شان دارند. معمولا افرادی که اندوه، پریشانی، اضطراب یا رنج زیادی دارند شناخت‌های منفی و تحریف شده نسبت به همسر و زندگی زناشویی‌شان دارند (مورگانته^[۱۲۳] و همکاران؛ به نقل از الدریج^[۱۲۴] و همکاران، ۲۰۰۷). نداشتن ارتباط موثر و مهارت‌های حل تعارضات نیز در افزایش تعارض میان زوجین موثر است (کلاور^[۱۲۵] و همکاران، ۱۹۹۷).
لانگه^[۱۲۶] و همکاران (۲۰۰۰) اشاره می‌کنند که همسران پریشان و مضطرب نسبت به هم منتقد و متخاصم هستند و معمولا از فقدان خودکنترلی رنج می‌برند. جانسون (۲۰۰۸) با بهره گرفتن از نظریه دلبستگی علت بروز بسیاری از مشکلات در روابط زوجین را این چنین توضیح می‌دهد : نوع دلبستگی هر یک از زوجین با والدین خود در بروز تعارض در روابط وی با همسر خود و همچنین سایر موثر است. .
گاتمن و سیلور^[۱۲۷] (۱۹۹۹) چهار نوع ارتباط ناکارامد در زوجین را شناسایی کرده‌اند :

1. 1. انتقادگر بودن

1. 1. تحقیر کردن

1. 1. حالت تدافعی داشتن

1. دیوار سنگی بودن

ورتسایت
ساختار ورتسایت یکی از ساختارهای بر پایه شبکه شش‌ ضلعی فشرده است که در آن آنیون‌ها شبکه hcp را به وجود آورده و کاتیون‌ها یک دوم حفره‌های چهاروجهی را پر می‌کند. عدد کئوردیناسیون هر یک از اتم‌ها /یونها در این ساختار ۴ است. موادی که دارای ساختار ورتسایت هستند عبارتند از: اکسید روی، نیترید گالیوم، نیترید‌آلومینیم، سولفید‌ روی، سلنید‌کادمیم و …
شکل (۳- ۳) ساختار ورتسایت اکسید روی
در بین اکسیدهای کارکردی^[۴۱] ، پروسکایت، روتیل، فلوئورید‌کلسیم و ورتسایت، اکسید روی تنها ماده‌ای است که هر دو ویژگی پیزوالکتریکی و نیمه‌رسانایی را از خود نشان می‌دهد. این ماده ساختارهای گوناگونی دارد که بسیار غنی‌تر از انواع نانومواد شناخته شده مانند نانولوله‌های کربنی می‌باشند. با بهره گرفتن از روش تصعید حرارتی حالت جامد و با کنترل سرعت رشد، دمای رشد موضعی و ترکیب شیمیایی مواد می‌توان دسته وسیعی از نانوساختارهای اکسیدروی را سنتز کرد، نانوحلزون‌ها، نانوفنرها و نانوحلقه‌های یکپارچه و بدون درز.
‌اکسیدروی، نیترید‌گالیم، نیترید‌آلومینیم، سولفید‌روی و سلنید‌کادمیم، چند عضو مهم از خانواده ورتسایت می‌باشند که در ساخت مواد پیزوالکتریک، الکترونیک نوری و لیزر اهمیت و کاربرد فراوان دارند. دو ویژگی مهم این خانواده تقارن غیرمرکزی و سطوح قطبی آن‌ها می‌باشد. به عنوان مثال اکسید روی ترکیبی است که به خوبی می‌تواند طرز قرارگرفتن کاتیون‌های ^۲+ Zn را در کنار آنیون‌های ^۲– O در یک ترکیب چهار وجهی نشان دهد. این یون‌ها طوری قرار گرفته‌اند که بار مثبت در سطح Zn و بار منفی در سطح Oقرار گرفته است. در نتیجه یک دو قطبی در طول محور مرکزی به وجود می‌آید و باعث ایجاد اختلاف سطح انرژی بین سطوح می‌شود. ثابت‌های شبکه ^[۴۲] مهم اکسید روی عبارتند از c (ارتفاع منشور منتظم) که ۲/۵ آنگستروم بوده و شعاع اتمی مربوط به آن ۲٫۶۰۳ = ۲/c آنگستروم می‌باشد و) a فاصله دو راس شش ضلعی منتظم ) که ۲۴/۳ آنگستروم بوده و شعاع اتمی مربوط به آن ۶۲/۱ = ۲/a آنگستروم می‌باشد. اولی مربوط به جهت بلوری (۰۰۲) و دومی مربوط به جهت بلوری (۱۱۰) می‌باشد. معمولاً ZnO در جهت بلوری (۰۰۲) رشد داده می‌شود و یا بعبارت دیگر تحت شرایط مناسب تمایل بیشتری به رشد در این جهت دارد.
۳-۳-۲- خواص مهم اکسید روی
برخی از خواص مهم اکسید روی در جدول (۳ – ۱) ذکر شده‌‌اند ]۴۰و ۴۱[. این ماده در فاز بی‌شکل ^[۴۳] بصورت پودر زرد رنگ بوده و در فاز بلوری بصورت شفاف و دارای ضریب شکست نسبتاً بزرگ ۲ n = می‌باشد. البته شفافیت مربوط به باند مرئی بوده و در طول موج‌های مادون قرمز امواج الکترومغناطیس را منعکس می‌کند، بنابراین یکی از کاربردهای این ماده در آیینه‌های حرارتی ‌می‌باشد.

اکسید‌روی جاذب گازها بخصوص دی‌اکسید‌کربن است و خواص پیزوالکتریک آن از جمله سرعت امواج آکوستیکی داخل آن در اثر جذب گاز تغییر می‌کند، بنابراین یکی از کاربردهای مهم آن در آشکارسازی گازها می‌باشد. اکسید روی بدون بو بوده و بخار آن سمی است و در اکثر اسیدها و بازها حل می‌شود ولی در آب و حلال‌های آلی مثل الکل حل نمی‌شود. از آن در صنایع لاستیک‌سازی برای پروراندن لاستیک استفاده می‌شود. در سرامیک‌ها برای بالا بردن استحکام و در پزشکی و داروسازی برای گندزدایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جدول (۳ – ۱) خواص مهم اکسید روی

خواص مهم اکسید روی

a₀ nm 32459/0
c₀ nm 52069/0
c₀ / a₀ ۶۰۲/۱
چگالی ^۳ gr/cm 606/5
نقطه ذوب C⁰ ۱۹۷۵
گاف انرژی مستقیم ev 37/3
انرژی برانگیختکی اکسایتونی mev 60

۳-۴- روش‌های ساخت نانوساختارهای اکسید روی
همانطور که در بخش اول اشاره شد، اکسید روی کاربردهای فراوانی دارد. اکسید روی یک خانواده گسترده از نانوساختارها مانند نانو لوله‌ها، نانو سیم‌ها، نانو میله‌ها، نانو فنرها، نانو حلقه‌ها، و … تشکیل می‌دهد که می تواند توسط روش‌های مختلفی ساخته شود (شکل ۳-۴ ) [۴۲]. در این تحقیق، ما به طور عمده به بررسی دو نوع ساختار اکسید روی، نانوسیم‌های اکسید روی و و نانو‌پروس‌های اکسید روی می‌پردازیم.
شکل( ۳- ۴ ) ساختارهای مختلف اکسید روی
۳-۴-۱- ساخت نانوسیم‌‌های اکسید روی
نانوسیم‌های اکسید‌روی را می‌توان بطور مستقل (بدون زیرلایه) و یا با زیرلایه تولید کرد، اما تولید آن با بهره گرفتن از زیرلایه مزیت‌های فوتوکاتالیستی بیشتری دارد. ناهمسانگردی ساختار بلوری اکسید‌روی به رشد نانو‌سیم‌ها کمک می‌کند [۴۱]. سرعت رشد نانو‌سیم‌های تولید شده به روش هیدروترمال در جهت‌های مختلف، متفاوت است و از الگوی زیر پیروی می‌کند [۴۲]:
تکنیک‌های ساخت نانوسیم‌‌های اکسید‌روی را می‌توان بر اساس محیط رشد به دو بخش عمده تقسیم کرد: رشد فاز بخار و رشد فاز مایع یا محلول.
۳-۴-۱- ۱- رشد فاز بخار
سنتز فاز بخار یکی از پرکاربردترین راهکارهای کشف شده برای تشکیل نانوساختارهای یک بعدی می‌باشد ]۴۳[. رشد به روش فاز بخار هم شامل موارد فیزیکی (PVD) و هم شامل موارد شیمیایی (CVD) می‌شود. سنتز فاز بخار در یک محفظه بسته با یک محیط گازی انجام ‌می‌شود. در این روش ابتدا ماده‌ی مورد نظر توسط واکنش‌های شیمیایی تبخیر شده، سپس آن را متراکم می‌کنند تا بر روی زیرلایه رسوب کند. بطور کلی سنتز فاز بخار در دماهای بالا (C500⁰ – C1500⁰) صورت می‌گیرد و نانوسیم‌هایی با بهتیرین کیفیت تولید می‌کند. تکنیک‌های مختلفی برای تهیه اجزاء اولیه فاز گازی توسعه یافته‌اندکه عبارتند از: مکانیسم بخار- مایع- جامد (VLS) ^[۴۴] ]۴۴[، رسوب شیمیایی بخار ]۴۵[، رسوب‌دهی شیمیایی بخار آلی- فلز (MOCVD) ^[۴۵] ]۴۶[، رسوب فیزیکی بخار ]۴۷[، بیم مولکولی ]۴۸[، لایه‌نشانی پالسی ]۴۹[. از بین این روش‌های مختلفی که برای ساخت نانوسیم‌های اکسید روی وجود دارد، روش‌های VLS و MOCVD به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
۳-۴-۱- ۲- رشد فاز مایع
سنتز فاز بخار نیاز به درجه حرارت بالا، تجهیزات پیچیده و گرانقیمت دارد که برای تولید در مقیاس‌های بزرگ مقرون بصرفه نیست. رشد فاز مایع در مقایسه با رشد فاز بخار مزایای بسیاری دارد و بدلیل قابلیت اجرا در دماهای پایین، مقرون به صرفه بودن، سادگی تجهیزات مورد نیاز و در نتیجه امکان تولید انبوه، بسیار مورد توجه قرار گرفته است [۵۰]. بطور کلی سنتز فاز مایع در دماهای کمتر از C 200⁰ انجام می‌شود و این خصیصه امکان انتخاب زیرلایه‌های بیشتری را فراهم می‌کند. روند رشد در سنتز فاز مایع را می‌توان در محلول‌های آبی یا آلی یا ترکیبی از این دو انجام داد [۵۲- ۵۱].
الف- روش هیدروترمال
همانطور که در فصل اول اشاره شد، در این روش فرایند رشد در دو مرحله صورت می‌گیرد.
مرحله اول: تولید نانو ذرات اکسید روی بر روی سطح زیرلایه. این روش را بذر گذاری می‌نامند. این بذرها، هسته‌هایی برای رشد نانو‌سیم‌ها بر روی سطح زیرلایه به منظور کاهش سد ترمودینامیکی ‌می‌باشند [۵۳].
مرحله دوم رشد نانو سیم های عمودی اکسید روی از طریق قرار دادن بسترهای بذر گذاری شده در درون محلول آبی شامل نیترات روی و هگزامین^[۴۶] . محلول را در یک دمای خاص و در یک مدت زمان معینی نگه می‌داریم. پس از اتمام فرایند زیرلایه را شسته و خشک می‌کنیم. واکنشی که درون محلول بین نیترات روی و هگزامین انجام می‌شود برابر است با [۵۴]:
(CH₂ )_۶ N₄ + ۶H₂ O → ۶HCHO + 4NH₃ (۳- ۷ )

مبحث دوم: حمایت از اماکن و اشیاء خصوصی ۶۵
گفتار نخست: جایگاه حرمت اماکن و اشیاء خصوصی ۶۵
بند نخست: حرمت اماکن و اشیاء خصوصی در اسلام ۶۵
بنددوم: حرمت اماکن و اشیاء خصوصی در حقوق عرفی ۶۶
گفتار دوم: ضوابط بازرسی و تفتیش اماکن و اشیاء خصوصی ۷۲
بند نخست: صدور مجوز قانونی توسط مقام صلاحیتدار ۷۲
الف) مفهوم مقام صلاحیتدار ۷۲
ب) شرایط قانونی بودن مجوز ۷۳
۱- معین بودن مکان و شیء موضوع بازرسی ۷۳
۲- معین بودن زمان بازرسی و مدت انقضاء آن ۷۶
۳- معین بودن مأموران اجرا وتعیین میزان اختیارات آنان ۷۷
بند دوم: تشریفات بازرسی از اماکن و اشیاء خصوصی ۷۸
الف) حضور مالک یا متصرف قانونی در محل بازرسی ۷۸
ب) استفاده از شیوه های متعارف و اجتناب از رفتارهای خلاف قانون و عرف در امر بازرسی ۸۰
ج) تنظیم و امضاء صورتمجلس بازرسی ۸۲
فصل دوم: حمایت از حریم خصوصی غیرفیزیکی ۸۳
مبحث نخست: حریم ارتباطات خصوصی و حمایت از آن ۸۳
گفتار نخست: مفهوم و اقسام ارتباطات خصوصی و انحا مداخله در آن ۸۳
بند نخست: مفهوم و اقسام ارتباطات خصوصی ۸۳
بند دوم: انحاء مداخله در ارتباطات خصوصی ۸۵
الف) باز کردن و تفتیش مرسولات پستی ۸۵
ب) رهگیری و ضبط تلفن ها و سیگنالهای رادیوئی ۸۸
ج) رهگیری داده های رایانه ای و ارتباطات اینترنتی ۹۱
گفتار دوم: ضوابط حمایت از حریم ارتباطات خصوصی ۹۵
بند نخست: منوط شناختن نقض حریم ارتباطات خصوصی به صدور مجوز قضائی ۹۵
بند دوم: رعایت شرایط قانونی در صدور و اجرای مجوز قضائی ۹۷
مبحث دوم: حریم اطلاعات شخصی و حمایت از آن ۹۹
گفتار نخست: مفهوم و مصادیق اطلاعات شخصی ۹۹
بند نخست: اطلاعات شخصی مربوط به سلامتی ۱۰۰
بند دوم: اطلاعات شخصی تجاری و اقتصادی ۱۰۲
بند سوم: سایر مصادیق مربوط به حریم اطلاعات شخصی ۱۰۲
بند چهارم: رسانه ها و نقض حریم اطلاعات شخصی ۱۰۳
گفتار دوم: اصول و استانداردهای حمایت از اطلاعات شخصی ۱۰۵
نتیجه گیری ۱۱۱
منابع و مآخذ ۱۱۸
۱ – قوانین: ۱۱۸
۲ – کتب و مقالات ۱۱۹
الف- کتب فارسی ۱۱۹
ب: کتب عربی ۱۲۱
ج: مقالات و پایان نامه ها ۱۲۲
۳- سایتها ۱۲۳
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………۱۳۴
چکیده
هرجا سخن از نقض اساسی‏ترین ارزش‏های اجتماعی مطرح باشد، سخن از قانون مجازات و آیین دادرسی کیفری نیز به میان خواهد آمد. مواد پراکنده در این دو قانون، حکایت از واکنش شدید در مقابل نقض ارزش‏های انحصاری دارند. شناسایی حریم خصوصی به عنوان حقی از حقوق مدنی و سیاسی بشری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این اهمیت با مشکلات و معضلات چندی در این رابطه نیز همراه می باشد. انسان با وجود پذیرش زندگی در اجتماع حاضر نیست از آنچه که به‏ فردی‏ترین مسائل وی مربوط می‏شود دست بردارد؛ به عبارت دیگر، زندگی در اجتماع و با جمع را نافی حق خود به حرمت مسائل خصوصی‏ خود نمی‏داند. اجتماع نیز در مقابل گذشتن فرد از مقداری از آزادی خود احترام آنچه را که به «حریم خصوصی» معروف شده است رعایت می‏کند و برای ناقضان آن مسئولیت کیفری یا مدنی ایجاد می‏کند. در این تحقیق، علاوه بر بحث راجع به مفهوم‏ حریم خصوصی و ذکر برخی از مصادیق آن در قوانین کشورمان، جایگاه این حق در مرحله تحقیقات مقدماتی، از منظر قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸ مورد بررسی قرار گرفته است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

واژگان کلیدی:
حریم خصوصی، آیین دارسی کیفری، تحقیقات مقدماتی، حمایت
مقدمه:
الف) بیان مسئله
انسان به عنوان اشرف مخلوقات، از یک سو استقلال فردی دارد و از سوی دیگر، به اعتبار آنکه در جامعه‏ و در ارتباط با دیگران زندگی می‏کند موجودی اجتماعی است. این طبیعت دوگانه انسان از یک‏ طرف از هم جدا و از طرف دیگر چنان به هم آمیخته شده است که گریزی از جمع بین این دو ویژگی نیست و جامعه، ناگزیر از پذیرش استقلال فردی وی و پای بندی به التزامات ناشی از این‏ استقلال فردی است.
در مقام حضور انسان است که حق انسان نسبت به تمامیت مادی و معنوی خود معنی و مفهوم پیدا می‏کند؛ انسانی که در خفا و خلوت و به دور از چشمان دیگران و بدون ارتباط با افراد نوع بشر زندگی کند طرح بحث حریم خصوصی‏در مورد وی بی‏معناست.
حریم خصوصی را می‏توان یکی از بنیادی‏ترین و اساسی‏ترین حقوق بشری تلقی کرد که با شخصیت وی ارتباط مستقیم و تنگانگی دارد.حق انسان به تنها بودن و با خود بودن‏ به‏ وسیله دیگران مورد احترام قرار گرفتن ‏و به دور از چشم و نگاه کنترل کننده دیگران و رها از تجسس و تفتیش دیگران زیستن، حقی است که لازمه یک شخصیت مستقل به شمار می‏آید. حریم خصوصی، با آزادی و استقلال انسان و حق تعیین سرنوشت برای خود نیز ارتباط ملازمی دارد و اساساً شخصیت انسان در پرتو این مفهوم معنی می‏یابد.
طبق ماده ۱۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر: «هر کس حق زندگی خصوصی آزدای و امنیت شخصی دارد». نکته مهم در مورد حریم خصوصی آن است که مفهوم و قلمرو این بعد از حق انسان نیز به‏ دنبال تحولات و پیشرفت‏هایی که به مرور زمان در زمینه‏های علمی، اجتماعی و اقتصادی، صورت گرفته است تحت تأثیر قرار گرفته است. لذا، مفهوم و قلمرو حریم خصوصی در جامعه پیشرفته و متمدن امروزی با مفهوم و قلمرو آن در جامعه سنتی سابق متفاوت می‏باشد. کما اینکه مفهوم و قلمرو آن در دنیای کنونی در یک جامعه توسعه یافته، با جامعه عقب مانده یا در حال توسعه می‏تواند متفاوت باشد؛ دلیل این تفاوت، آن است که تکنولوژی مدرن امروزی،علاوه بر پلیس، مردم را قادر ساخته‏ است که به طور مخفیانه، بر اعمال مردم نظارت کنند و اطلاعات محرمانه‏ای را درباره زندگی‏ اشخاص به دست آورند که اصولاً چنین حقی را ندارند. استفاده از دستگاه‏های عکسبرداری‏ مخفیانه مثل تلفن‏های همراه دارای دستگاه فیلمبرداری و عکسبرداری، استفاده از پست‏ الکترونیکی و دیگر شیوه‏های الکترونیکی برقراری ارتباط از دستاوردهای تکنولوژی امروزی‏ است که می‏توان گفت تکنولوژی مدرن قلمرو نقض حریم خصوصی را توسعه داده است. لذا، می‏بایستی ابزارهای جدیدی نیز در قالب حمایت‏های ویژه قانونی برای حمایت از حریم‏ خصوصی ایجاد شود.
مفهوم و قلمرو حریم خصوصی را می‏توان با فرهنگ حاکم بر آن جامعه و نوع حکومت‏ حاکم بر یک جامعه، مرتبط دانست. از این نظر، بر حسب اینکه فرهنگ حاکم بر یک جامعه یک‏ فرهنگ مذهبی یا غیر مذهبی و نظام حاکم بر یک جامعه یک نظام سیاسی استبدادی و توتالیتر یا دموکراتیک باشد، مفهوم و قلمرو حریم خصوصی می‏تواند موسع یا مضیق باشد.

مترو

استفاده از شبیه سازی به منظور بررسی دقیق تر موضوع

جدول 1-2
6-2- جمع بندی
در این فصل موضوع پایان نامه در ادبیات این رشته جستجو شد. همچنین روش هایی که در تحقیقات قبلی مورد استفاده قرار گرفته بود مورد بررسی قرار گرفت. می توان گفت در این موضوع بطور خاص تحقیقی که بدنبال عدد و کمیت باشد صورت نگرفته است اما تحقیقات زیادی در بخش مترو صورت گرفته که این پایان نامه الهامات زیادی در روش حل و مدلسازی از آنها گرفته است.
فصل سوم
روش شناسی
مقدمه
از اصطلاح روش تحقیق معانی خاص و متمایزی در متون علمی استنباط می شود که یکی از تعاریف جامع به صورت زیر می باشد :
روش تحقیق مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه حل های معتبر(قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است.^[3]

هر تحقیق، تلاشی سیستماتیک و روشمند به منظور دست یافتن به پاسخ یک پرسش یا راه حلی برای یک مساله است، که بر این اساس تحقیقات صورت گرفته را از نظر هدف انجام تحقیق می توان طبقه بندی نمود. تحقیق حاضر در این پایان نامه بر مبنای هدف جز تحقیقات کاربردی می باشد.
1-3- روش و طرح کلی تحقیق
در این پایان نامه شرکت متروی تهران و حومه مورد مطالعه قرار می گیرد، و سعی خواهد شد با ایجاد تغییرات در قیمت بلیط های مترو در بازه های زمانی مختلف درآمد مترو افزایش یافته ، شاید به بیانی آسایش مسافرانی که ساعات پیک از مترو استفاده می کنند بیشتر شده و هزینه آنهایی که در ساعات غیر پیک از مترو استفاده میکنند کمتر شود. بدین منظور می توان گام های زیر را برای رسیدن به هدف و سرانجام این تحقیق برشمرد و با طی کردن آن به نتیجه مورد نظر دست یافت :
1-1-3- گام اول : بررسی وضعیت
متروی تهران در حال حاضر در خطوط یک، دو، چهار و پنج فعال است.^[8] و در هر روز بطور میانگین 1.200.000 سفر در مترو انجام می شود برخی از آمار های مترو در بخش زیر گفته شده است.

شکل1-3
شکل بالا تعداد سفر انجام شده به تفکیک خطوط مترو و مجموع آنها، همچنین به تفکیک فصول نشان می دهد. همانطور که در شکل بالا نشان داده شده است تقریبا سالیانه 500 میلیون سفر در مترو انجام می شود.
حال به میزان صرفه جویی هزینه ای که توسط مترو انجام شده می پردازیم که در شکل 3-2 بطور کامل نشان داده شده است،

شکل 2-3
این آمار در سال 89 تهیه شده در حالی که اکنون این ارقام بسیار بیشتر از سال 89 می باشد و مترو کاهش چشمگیری در هزینه های مربوط به حمل ونقل دارد.
حال نگاهی به وضعیت متروی تهران در میان 106 متروی جهان می اندازیم تا ببینیم در چه جایگاهی قراردارد:

شکل 3-3
2-1-3- گام دوم : شناخت مسئله
با جمع آوری داده ها و توجه به تعداد مسافران جابجا شده در هر ایستگاه و همچنین تعداد سفرهای انجام شده به مهمترین قسمت داده های توجه می کنیم که در هر سفر چه تعداد ایستگاهی طی می شود یعنی چه درصدی از مسافران یک ایستگاه، چه درصدی دو ایستگاه و…در نهایت چه درصدی بیش از ده ایستگاه را طی می کنند. این اطلاعات کمک می کند تا بدانیم برای هر دسته از مسافران با توجه به مسافتی که طی می کنند بهای بلیط چه اندازه باشد و این کار را برای تمام دسته ها انجام می دهیم.
3-1-3- گام سوم : مدل سازی
در این گام سعی خواهد شد مدلی ریاضی با هدف افزایش درآمد شرکت مترو با توجه به محدودیت های موجود در مسئله که سقف قیمت بهای بلیط و قیمت مطلوب برای مسافران و … میباشد تهیه نمائیم.
4-1-3- گام چهارم : حل مدل
سعی می شود بعد از مدلسازی، مدل به دست آمده با نرم افزارهای مربوطه حل شود و پاسخ های مدل مورد تحلیل قرار بگیرد.
در صفحه بعد مراحل انجام پژوهش را می توان مشاهده نمود
5-1-3- فلوچارت تحقیق
بیان مسئله و بررسی مدل های ریاضی
تشکیل مدل ریاضی غیر خطی برای مسئله
جمع آوری داده ها از شرکت مترو
تعیین تابع هدف ماکزیمم سازی در آمد
تعیین محدودیت های تابع هدف
شبیه سازی و ارزیابی جواب بدست آمده با بهره گرفتن از نرم افزار ED که بدانیم در واقعیت با این جواب بدست آمده چه اتفاقی خواهد افتاد
حل مسئله از روش ضرایب لاگرانژ با بهره گرفتن از نرم افزار matlab
نتیجه گیری و جمع بندی
2-3- شیوه جمع آوری اطلاعات

بدین ترتیب این قطعنامه به صورت صریح سرزمین های غیر خود گردان را دارای ماهیتی بین المللی می داند و دول استعمارگر را قانوناً منع می کند که سرزمین مستعمره را بخشی از سرزمین خود تلقی نماید. در نتیجه فشارها بر دول استعمارگر برای اعطای استقلال فزونی گرفت که اوج آن را می توان در تصویب قطعنامه ی «اعلامیه اعطا استقلال به کشورها و ملل مستعمره» مشاهده نمود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این قطعنامه بر «ضرورت خاتمه فوری و بدون قید و شرط استعمارگرایی در تمام اشکال و وجوه آن» تاکید گردید. این اعلامیه در ۷ بند صادر شد و نقش به سزایی در تسریع روند استعمارزدایی داشت. از موارد ذیل می توان به عنوان مهمترین نکاتی نام برد که در این قطعنامه باید آنها را اقداماتی نوآورانه از سوی مجمع عمومی در توسعه حق تعیین سرنوشت مندرج در منشور تلقی نمود:

1. 1. استعمار و بهره برداری از مردم و سلطه خارجی؛ انکار حقوق بنیادین بشر و منشور ملل متحد می باشد و مانعی در ترویج صلح و همکاری جهانی است.

1. 1. همه مردمان حق تعیین سرنوشت دارند و به موجب این حق می توانند آزادانه موقعیت سیاسی خود را تعیین کنند و آزادانه به توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود بپردازند.

1. 1. عدم توسعه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی یا آموزشی هرگز نباید به عنوان بهانه ای در تاخیر انداختن استقلال به کار آید.

1. 1. هر نوع اقدام مسلحانه یا اقدامات سرکوبگرانه از هر نوع علیه مردم تحت سلطه باید خاتمه یابد به نحوی که مردم تحت سلطه قادر باشند تا به صورت آزادانه و مسالمت آمیز، حقشان را در تحصیل کامل استقلال اعمال نمایند و به تمامیت سرزمین ملی آنها باید احترام نهاده شود.

1. 1. در سرزمین های تحت قیومت و غیر خومختار و یا در تمامی دیگر سرزمین هایی که هنوز به استقلال نرسیده اند؛ باید اقداماتی فوری به عمل آید تا تمامی اختیارات بدون هیچ گونه شرط یا حق تحفظی براساس اراده و تمایل آزادانه آن مردمان بدون هرگونه تبعیض نسبت به نژاد، عقیده، رنگ پوست به مردم آن سرزمین ها انتقال یابد با این هدف که آنها را قادر سازد تا از استقلال و آزادی کامل بهره مند شوند.

1. 1. هرگونه تلاش به منظور تخریب کلی یا جزئی وحدت ملی و تمامیت ارضی هر کشوری با اهداف و اصول منشور ملل متحد مغایر خواهد بود.

1. 1. تمامی دولتها باید با حسن نیت و به صورتی دقیق، مقررات منشور ملل متحد، اعلامیه جهانی حقوق بشر، و اعلامیه حاضر حاضر را براساس برابری، عدم مداخله در امور داخلی تمامی دولتها و احترام به حقوق حاکمیت تمامی مردمان و تمامیت ارضی آنها رعایت نمایند (زمانی، پیشین، ۱۵۴).

همان گونه که گفته شد اعلامیه اعطای استقلال ۱۹۶۰ مجمع عمومی ملل متحد، نقطه عطفی در مبارزه با استعمار بود به نحوی که تاثیرات فزاینده ای در بر دیگر مقررات حقوق بین الملل در دیگر حوزه ها از جمله منع توسل به زور داشت. تغییر در این نوع مقررات نیز خود در نتیجه شناسایی این امر توسط مجمع بود که ادامه استعمار را ناقض اهداف و اصول منشور می دانست. در سال ۱۹۶۴، کنفرانس کشورهای جنبش عدم تعهد در قاهره اعلام نمود که توسل به زور مستعمرات جهت اعمال کامل حق تعیین سرنوشت آنها و دستیابی به استقلال مشروع خواهد بود اگر قدرتهای استعمارگر در برابر آمال طبیعی آنها مقاومت نمایند. اتحادیه افریقا نیز در اجلاس ۱۹۶۹ اعضا را متعهد نمود تا زمانی که روند مسالمت آمیز تامین حق تعیین سرنوشت توسط حاکمان آفریقای جنوبی مسدود شده است به مبارزان آزادی کمک نمایند. این قطعنامه سه سال بعد به تایید مجمع عمومی رسید.
گفتار دوم: حق تعیین سرنوشت داخلی
هرچند به نظر می رسد که در منشور آتلانتیک، حداقل یکی ازا هداف چرچیل و روزولت از ذکر حق تعیین سرنوشت، تامین حق تعیین شکل حکومت توسط خود مردم بوده است اما در دوران جنگ سرد با توجه به آنکه مبارزه جنبش های آزادی بخش برای کسب استقلال بر فعالیت های سازمان ملل متحد سایه انداحته بود لذا میان حق تعیین سرنوشت و مبارزه ضد استعماری پیوندی وثیق ایجاد شده به نحوی که حق تعیین سرنوشت تنها به معنای حق مردمات سرزمین مستعمره به کسب استقلال معنا می شد و دیگر معانی و برداشتها از حق تعیین سرنوشت مغفول ماند.
هرچند در حقوق قراردادی (ماده ۱ و ۲۵ میثاقین حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) به حق تعیین سرنوشت داخلی و حق مشارکت سیاسی اشاره شده است اما در حقوق عرفی و به ویژه در صحن مجمع عمومی نسبت به پذیرش این حق مقاومت وجود داشت. در حقیقت یافتن رویه ای که از حقوق مردم در برابر رژیم های اقتدارگرا و سرکوبگرا حمایت نماید بسیار مشکل بود. در حقیقت، برداشت دیگری نیز از حق تعیین سرنوشت وجود داشت که مانع مداخله دول خارجی در امور داخلی کشورهای حاکم به بهانه نقض حق تعیین سرنوشت می گردید. در واقع، بنا بر این رهیافت، مداخله خارجی ناقض حق تعیین سرنوشت داخلی ملل تلقی می گردید.
همان گونه که گفته شد در دهه های ۵۰ و ۶۰ تمرکز مجمع عمومی سازمان ملل متحد در حوزه حق تعیین سرنوشت بر کمک به سرزمین های مستعمره جهت کسب استقلال قرار داشت و دیگر وجوه این حق از جمله تعیین سرنوشت داخلی مورد غفلت و یا انکار قرار گرفت. تدوین بیانیه روابط دوستانه ملل متحد در سال ۱۹۷۰ را باید نقطه عطفی در توجه مجمع به حق تعیین سرنوشت داخلی دانست. در مذاکرات مقدماتی تدوین این بیانیه، در این ارتباط، میان کشورهای غربی از یکسو و دول سوسیالیست و حامیان جهان سومی انها اختلاف نظر زیادی وجود داشت.
دول غربی معتقد به گسترش و توسعه حق تعیین سرنوشت داخلی به تمام مردم ساکن در سرزمینهای دارای حاکمیت کنونی بودند. در حقیقت غربیها بر آن بودند که از این سلاح علیه دولت های ایدئولوژیک و اقتدارگرای سوسیالیست و جهان سومی حامی آنها استفاده نمایند. درواقع غربیها پس از مخالف اولیه با حق تعیین سرنوشت و مظهر اولیه آن (مبارزه با استعمار) از این استراتژی پیروی کردند که تاکید بر جنبه ضد استعماری حق تعیین سرنوشت را از بین برند و یا آن را محدود نمایند. در مقابل تاکید داشتند که حق تعیین سرنوشت از حوزه اعمال عامی برخوردار است و به سرزمین های مستعمره محدود نمی شود و اساساً اعتقاد داشتند که حق تعیین سرنوشت به ساختار داخلی دولتها مربوط می شود و به ویژه لازم است که اقتدار حاکمان بر رضایت دموکراتیک مردم استوار باشد. اما دول سوسیالیست و جهان سوم خواهان محدود نمودن حق تعیین سرنوشت داخلی تا حد ممکن بودند. نظر به اینکه در سال ۱۹۷۰ اکثریت دول حاضر در مجمع عمومی به کشورهای جهان سومی و سوسیالیست تعلق داشت لذا بخش غالب بیانیه به حق تعیین سرنوشت خارجی اختصاص یافت و حق تعیین سرنوشت داخلی اهمیتی ثانوی پیدا کرد.
به نظر می رسد که تفسیر مضیق از حق تعیین سرنوشت داخلی در رویه مجمع عمومی در دوران پس از جنگ سرد نیز تداوم داشته است. درست است که مجمع عمومی و شورای امنیت در چندین قضیه در برابر حکومتهای ناشی از کودتا موضع سرسختانه ای اتخاذ نمودند و با اعلام محکومیت کودتا خواهان بازگشت حکومتهای منتخب دموکراتیک شدند، اما دخالت مجمع عمومی و شورای امنیت تنها پس از آن صورت گرفت و هنگامی که کودتاگران با نادیده گرفتن آرای عمومی حکومت منتخب را سرنگون نمودند با واکنش ملل متحد روبرو شدند اما رویه سازمان نشان می د هد «در وضعیتهای غیرکودتا، شورا هرگز مشروعیت حکومتهای غیرمنتخب را براساس ملاحظات دموکراسی انکار نکرده است ».
در نتیجه به نظر می رسد که در رویه ملل متحد، حکومتهای غیردموکراتیک به خودی خود، حکومت غیرنماینده محسوب نمی شوند و تنها استثنا، حکومتهای کودتا پس از انتخاب رهبران منتخب است.
به اعتقاد کاسسه وجود بسیاری از حکومتهای غیردموکراتیک و دیکتاتور که تشکیل و دوام آنها مبتنی بر برگزاری انتخابات نیست نشان از این واقعیت دارد که حق تعیین سرنوشت داخلی حوزه و دایره محدودی دارد. در حقیقت در حقوق عرفی و قراردادی، درخصوص اشکال ممکن حکومتهای دموگراتیک صحبت زیادی نشده است. به نظر این حقوقدان، در حقوق بین الملل به کل جمعیت دول حاضر حقی داده نشده است که تصمیم گیرند چه کسانی بر آنها حکومت نمایند و رابطه بین جمعیت و دولت درحقوق
بین الملل عرفی، موضوعی در صلاحیت داخلی دولت هاست. به صورت خلاصه کاسسه معتقد است هر چند در حقوق قراردادی (همچون میثاقین) مباحثی در مورد حق تعیین سرنوشت داخلی و گسترش این حق از گروه های نژادی به کل مردم ساکن در یک سرزمین وجود دارد اما حقوق عرفی همپای آن پیش نرفته است. اما تاکید کنونی بر دموکراسی می رود تا در حقوق عرفی نیز تغییراتی ایجاد شود اما تا زمانی که نهادهای نظارتی در جامعه بین المللی برپا نشوند این قاعده جدید حتی اگر متبلور باشد «ناکارآمد» خواهد بود.
مجمع عمومی پس از جنگ سرد، با صدور چند قطعنامه گرایش خود جهت تقویت دموکراسی در کشورهای عضو را نشان داد اما در تفسیر این نوع قطعنامه ها نباید اغراق نمود. در واقع قطعنامه های مذکور تنها به جنبه شکلی دموکراسی که همان برگزاری انتخابات دوره ای باشد توجه مبذول داشته اند.
بدین ترتیب روشن می شود که مجمع عمومی سازمان ملل نقش بسیار مهمی در توضیح، تدوین و توسعه حق تعیین سرنوشت داشته است، به ویژه مجمع بانی استعمارزدایی گسترده در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بود. این در حالی بود که تدوین کنندگان منشور در دورانی که کشورهای جهان سوم هنوز به استقلال نرسیده و لذا اکثریت اعضای حاضر در مذاکرات سانفراسیسکو را دول غربی تشکیل می دادند، از حق تعیین سرنوشت مفهوم استعمارزدایی را اداره نمی کردند و تنها برای تعداد محدودی از سرزمین های تحت قیومت این حق را شناسائی کردند و از توسعه آن به سرزمین های غیرمختار خودداری کردند و بر همین اساس در فصل یازدهم منشور در مورد سرزمین های اخیر تنها از خودگردانی نام می برد اما مجمع عمومی با رد تقسیم بندی مذکور، تمامی سرزمین های فاقد حاکمیت که تحت سلطه استعمارگران بودند را دارای حق تعیین سرنوشت دانست. در راستای تلاش های مجمع عمومی جهت استعمارزدایی، تحولاتی نیز در قاعده منع نوسل به زور پدیدار شد. از یک سو توسل به زور جنبش های آزادی بخش علیه قدرت های استعماری مشروع شناخته شد و از سوی دیگر، اقدام سرکوب گرانه و توسل به زور از سوی دولت های نژاد پرست علیه گروه های تحت ستم نژادی ممنوع شناخته شد، در حالی که بند ۴ ماده ۲ منشور تنها از ممنوعیت توسل به زور در روابط بین المللی سخن رانده است. (همان، ۱۶۳ ).
۴-۲- نقش و کارکرد سازمان ملل در تدوین و توسعه هنجارها و قواعد حقوق بشر
حقوق بشر یکی از حوزه هایی است که بیشترین میزان هنجارسازی و قانون سازی توسط دیپلماسی و نهادهای چندجانبه در این صورت پذیرفته است. این روند هنجار سازی بعد از جنگ جهانی دوم و تاسیس سازمان ملل متحد از طریق منشور ملل متحد، اعلامیه جهانی، میثاقین و متعاقب آن معاهدات بین المللی حقوق بشر پدیده ای به نام وجدان جهانی حقوق بشری را ایجاد و نهادینه ساخته؛ که فراتر از مجموعه ای از مقررات و قوانین تبدیل به بخشی از فرهنگ جهانی شدن است.
امروزه اصل حقوق بشر مخالفی ندارد. هیچ مقام، دولت و یا متفکری در اصل حقوق بشر و ضرورت رعایت و احترام به آن تشکیک نمی کند؛ هر چند که در مورد موازین و نحوه استفاده از حقوق بشر بحثهای گسترده ای مطرح است. از طرف دیگر، با وجود تمام این بحث ها و اختلاف نظرها، مخالفت با اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاقین و بسیاری از معاهدات حقوق بشری هزینه اعتباری و مشروعیتی سنگینیی برای دولت ها و افراد دارد؛ و لذا حکومت ها در صدد رعایت و تطابق رفتارهای خود با موازین حقوق بشری و یا لااقل تظاهر به آن هستند.
در دیپلماسی چند جانبه، هنجارسازی و قانون سازی در زمینه حقوق بشر در مقایسه با سایر حوزه های تخصصی و موضوعی، افزایش مستمر و سریع تری داشته است. برای مثال، مشکلات بین المللی و اتخاذ مواضع خاص توسط آمریکا در حوزه خلع سلاح مکرراً منجر به رکود و توقف مذاکرات بین المللی در خصوص معاهدات جدید خلع سلاحی شده است. اما دیپلماسی چند جانبه بدون توقف موجب ارتقای مفهومی، عملیاتی، تشکیلاتی و نیز هنجاری در زمینه حقوق بشر شده و مستمراً ابعاد جدیدی از مفهوم سازی و هنجارسازی را درا ین زمینه ایجاد کرده است. به عنوان نمونه،« کنوانسیون جامع و کامل بین المللی ترویج و حمایت از حقوق و کرامت معلولان» به عنوان یک بحث جدید پس از دو دهه مذاکره، حقوق معلولان را وارد گفتمان های حقوق بشری جهانی کرد و این روند مفهوم سازی جهانی در حوزه حقوق بشر از طریق دیپلماسی چند جانبه، بدون وقفه ادامه دارد (ظریف و سجاد پور، پیشین، ۷۳۰).
نکته قابل توجه دیگر در رابطه با هنجارسازی در حوزه حقوق بشر، تاکید بر رعایت حقوق بشر برای حل سایر مشکلات و نیازهای جهانی است. کنفرانس های دهه ۹۰، با ارتباط دادن رعایت حقوق بشر و مفاهیم نزدیک به آن همچون مشارکت، حقوق زنان، شفافیت و پاسخگویی به حوزه های مختلف حیات بشری، نقش ویژه ای در این زمینه با بهره گرفتن از شرایط مناسب بین المللی ایفا کرده اند. در مصوبات این کنفرانس ها، علاوه بر موضوعاتی مانند حقوق زنان و اقلیت ها که به طور سنتی دارای ارتباط مستقیم با حقوق بشر بوده اند، موضوعاتی نظیر صلح و امنیت بین المللی، اسکان بشری، جمعیت، بهداشت، آموزش، تغذیه، محیط زیست و توسعه به طور تنگاتنگ با حقوق بشر ارتباط یافته و ضرورت رعایت هنجارها حقوق بشری به عنوان یک عامل مهم جهت پیشبرد اهداف مختلف جهانی در این حوزه های متفاوت و ناهمگون، مورد توجه قرار گرفته است.
۴-۲-۱- نقش سازمان ملل و مفهوم سازی بین المللی حقوق بشر
در مطالعات علمی و مباحث سیاسی بعد از جنگ جهانی دوم، بی توجهی به حقوق بشر^[۸۷] به عنوان یکی از علل شروع و تداوم جنگ قلمداد گردید. از این رو حقوق بشر نه تنها در قالب یک مفهوم انسانی بلکه به عنوان یک ضرورت امنیتی همراه با نهادهای مشخص اجرایی در منشور ملل متحد مد نظر قرار گرفت. حقوق بشر به عنوان یکی از مقاصد سازمان ملل متحد در قالب بند ۳ ماده ۱ منشور طرح شد؛ و با موضوع محوری ملل متحد یعنی تامین صلح و امنیت بین المللی ارتباط ساختاری یافت. ماده های ۵۵،۵۶،۶۲ و ۷۶ منشور ملل متحد به اشکال مختلف مسئله حقوق بشر را مورد توجه قرار داده و شورای اقتصادی و اجتماعی به عنوان یکی از ارکان ملل متحد را موظف کرد تا در کنار سایر فعالیت های اقتصادی و اجتماعی بر مسئله حقوق بشر نیز تمرکز یابد. ماده ۶۸ نیز ضرورت تشکیل کمیسیون حقوق بشر به عنوان نهاد مسئول توسعه و ترویج حقوق بشر توسط شورای اقتصادی و اجتماعی را مورد تاکید قرار داد. شورای اقتصادی و اجتماعی نیز در ۱۶ فوریه ۱۹۴۶ (۲۷ بهمن ۱۳۲۴) یک نهاد حقوق بشری تحت عنوان کمیسیون حقوق بشر به همراه یک کمیسیون فرعی برای حقوق زنان ایجاد کرد. اعضای کمیسیون حقوق بشر در طرفیت شخصی اتنخاب می شدند، و به دلیل نگرانی ها و دیدگاه های مختلف مقرر شد که مصوبات هر یک از دو کمیسیون با اتفاق آرا صورت پذیرد. (برانلی، ۱۳۸۳، ۸۵).
اولین نتیجه کار کمیسیون حقوق بشر به صورت اعلامیه جهانی حقوق بشر^[۸۸] در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ (۱۹ آذر ۱۳۲۷) به عنوان یک قطعنامه به مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارائه و تصویب شد؛ که هنوز سند اصلی حقوق بشری ملل متحد در بیان موازین بنیادین حقوق بشر قلمداد می شود. متعاقب تصویب اعلامیه جهانی، تدوین دو سند حقوقی به منظور ایجاد تعهدات حقوقی بین المللی در حوزه حقوق بشر در دستور کاراین کمیسیون قرار گرفت؛ در نتیجه میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی^[۸۹] و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی^[۹۰] در ۱۶ دسامبر ۱۹۶۶ (۲۵ آذر ۱۳۲۷) توسط مجمع عمومی به تصویب رسید. اعلامیه جهانی حقوق بشر به همراه میثاقین به عنوان منشور بین المللی حقوق بشر^[۹۱] شناخته و جزو اسناد پایه ای حقوق بشر قلمداد می شوند (ذاکریان، ۱۳۸۸، ۵۲).
اگرچه تاثیر و نحوه تصویب هر یک از موازین بین المللی حقوق بشر پیچیده و متفاوت است، اما هنجارسازی پایه ای و نبیادین در رابطه با حقوق بشر از طریق دیپلماسی چند جانبه ملل متحد شکل گرفته؛ تا حالت جهانشمولی حقوق بشر از معبر این اعلامیه و میثاقین تحقق یابد. در ادامه این روند چند جانبه، معاهدات متعددی از طریق اقدامات مربوط به حقوق بشر در ملل متحد به تصویب رسیده که نقش عمده ای در تعریف، تدوین، ترویج و جهانی کردن حقوق بشر توسط سازمان ملل متحد دارند.
اعلامیه جهانی حقوق بشر در مجموعه مفاد خود و بدون اینکه صراحتاً به دسته بندی بپردازد، سه گروه یا نسل اول حقوق بشر شناخته می شوند، شامل حق حیات، امنیت فردی، آزادی فکر، مذهب، بیان و اجتماعات، برابری در برابر قانون، منع بردگی، ممنوعیت شکنجه، حق تابعیت، آزادی مسافرت و حق مشارکت در اداره امور جامعه است؛ که در میثاق حقوق مدنی و سیاسی به صورت دقیق تر بیان شده اند.
نسل دوم حقوق بشر – یعنی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی – در مواد ۲۲ تا ۲۷ اعلامیه مورد توجه قرار گرفته؛ و در میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شکل تعهدات حقوقی بیان شده است. این حقوق شامل حق امنیت اجتماعی، بهداشت، آموزش، کار، استراحت و تفریح و مشارکت در حیات فرهنگی و اجتماعی است.
ویژگی مهم نسل اول حقوق بشر در سلبی بودن این حقوق است؛ که دولت ها را از یک رشته اقدامات نافی حقوق افراد منع نموده؛ و آنان را موظف به ایجاد سازو کارهای قانونی برای اطمینان از عدم نقض این حقوق توسط دستگاه های دولتی و اشخاص حقیقی و حقوقی می کند. در مقابل، نسل دوم حقوق بشر به وظایف ایجابی دولت ها و تا حدی جامعه جهانی در برابر شهروندان خود فراهم آوردند؛ در شرایطی که دولت ها به دلیل وضع توسعه ای خود توان کافی برای تامین این نیازها نداشته باشند، مسئولیت دولت های ثروتمند و جامعه جهانی مورد توجه قرار می گیرد. (توانا، ۱۳۹۰، ۵۱ )
هدف نسل سوم حقوق بشر که به حقوق جمعی یا به تعبیری حقوق همبستگی شهرت دارد، تامین شرایط مناسبی است که در آن تحقق دو نسل دیگر حقوق بشر امکان پذیر می گردد. لذا مسئولیت، بیشتر به سمت جامعه جهانی سوق یافته و افراد، جوامع و حتی دولت ها در مقام مدعی قرار می گیرند. حق صلح، حق توسعه و حق برخورداری از محیط زیست سالم در قالب نسل سوم حقوق بشر مطرح می شوند. این دسته از حقوق با بیانی کلی و گذرا که احتمالاً مقتضای شرایط بین المللی زمان تدوین اعلامیه جهانی است، در ماده ۲۸ ان مورد اشاره قرار گرفته است.
هرکس حق برخورداری از یک نظم اجتماعی و بین المللی دارد که در آن امکان تحقق کامل حقوق و آزادی های مذکور در این اعلامیه تامین گردد.
به رغم اشاره به هر سه نسل حقوق بشر در اعلامیه جهانی حقوق بشر و تاکید مکرر اسناد و مجامع
بین المللی بر جدایی ناپذیری این حقوق، تمرکز ساز و کارهای چند جانبه حقوق بشری دولتی و غیر دولتی همواره بر حقوق مدنی و سیاسی بوده است. البته فضای بین المللی نیز در بیان، توسعه و برجسته شدن این حقوق بسیار موثر بوده و سهم دولت های خاص یا سازمان های غیر دولتی در ترویج برخی از این حقوق نیز برجسته است. از سوی دیگر، هزینه های اقتصادی تضمین حقوق نسل دوم و سوم و مسئولیت ها و تبعاتی که پذیرش این حقوق و به ویژه حقوق جمعی برای دولت های قدرتمند و ثروتمند ایجاد می کند، در کندی شکل گیری و بی توجهی نسبی به آن بی تاثیر نبوده است. اما روند مفهوم سازی حقوق بشری در سطح جهانی که با جامعه ملل شروع و با سازمان ملل متحد تداوم یافت، یک روند رو به رشد و غیر قابل توقف است، که طرح و شکل گیری نسل های مختلف حقوق بشری و نقش نهادهای چند جانبه در تدوین آنها خود بیانگر پویایی مفاهیم و ساز و کارهای حقوق بشر است (ظریف و سجادپور، پیشین، ۶۹۵).
۴-۲-۲- ساز و کارهای جند جانبه جهانی حقوق بشر
به موازات مفهوم سازی بین المللی حقوق بشر، ساختار سازی چند جانبه در سطح جهانی و منطقه ای با پویایی و سرعت قابل توجهی پیگیری شده است. بررسی ساز و کارهای نهادهای چند جانبه به ویژه سازمان ملل متحد برای فعالیت های حقوق بشر، و میزان توسعه، تکامل و موفقیت این ساز و کارها در فهم نقش دیپلماسی چند جانبه در پیشبرد حقوق بشر در سطح جهانی ضروری است. هر یک ازا رکان ملل متحد به نحوی با موضوع حقوق بشر ارتباط داشته و در این زمینه فعالیت دارند؛ که در این بخش مورد بررسی قرار می گیرد.
الف- شورای اقتصادی و اجتماعی و کمیسیون حقوق بشر
بحث حقوق بشر در نظام مل متحد از نظر سازمانی منحصر به شورای اقتصادی و اجتماعی نیست؛ مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای قیمومیت و دبیر کل و دبیرخانه نیز در این بحث فعالیت و مشارکت دارند. اما از نظر منشور، مسئولیت پیگیری حقوق بشر به صورت اولیه در وظایف شورای اقتصادی و اجتماعی دیده شده؛ و مسئولیت تاسیس کمیسیون حقوق بشر به صورت مستقیم به این شورا واگذار شده است.
کمیسیون حقوق بشر به عنوان یکی از پایه های اصلی شورای اقتصادی و اجتماعی به مدت ۶۱ سال بر ترویج، توسعه و گسترش سازوکارهای حقوق بشری و نیز نظارت بر حقوق بشر فعالیت نمود. فعالیت کمیسیون در نهایت در سال ۲۰۰۶ متعاقب آغاز فعالیت شورای حقوق بشر مطابق قطعنامه شماره ۲۵۱/۶۰ مجمع عمومی خاتمه پذیرفت. (شیخی، ۱۳۸۹).
کمیسیون در سال ۱۹۴۶ براساس قطعنامه شماره ۵ شورای اقتصادی و اجتماعی (اکوسک) با ۲۸ عضو تشکیل شد؛ تدوین منشور بین الملل حقوق بشر نخستین وظیفه آن به شمار می آمد. کمیسیون برای این کار دو هدف را تعیین کرد:
* تصویب یک اعلامیه جهانی که بیانگر ملاک های مشترک رفتاری باشد؛
* تصویب معاهدات حقوقی ویژه به منظور ایجاد تعهد در زمینه حقوق بشر. (Donnelly , 1993 )