پراکندگی، تراوش و لزوم به روز بودن : دانش همزمان با رشد، شاخه شاخه شده و به اجزائی تقسیم میگردد. دانش پویاست و در واقع، اطلاعات کاربردی است. بنابراین سازمان باید پیوسته، پایگاه دانش خود را به روز کند تا بتواند آن را به عنوان منبعی برای مزیت رقابتی، حفاظت نماید .(عدلی،۸۴ )

۲-۶ انواع دانش
تاکنون علم و دانشمندان، دانش را به اشکال گوناگون طبقه بندی کرده اند که به علت گوناگونی آن ها فقط به دو مورد اشاره می شود . پولانی(۱۹۸۵) دانش را به دو نوع تقسیم بندی کرده است:
۲-۶-۱ دانش صریح(آشکار)
قابل رمزگذاری و کدگذاری است، در نتیجه می توان آن را به سادگی احساس و لمس کرد، دید، شنید و پردازش و مخابره کرد و در پایگاه داده ها ذخیره کرد. این نوع از دانش را می توان مستندسازی کرد و در اختیار همگان قرار داد. دستورالعمل ها، مقررات، قوانین، رویه های انجام کار، آیین نامه ها، فیلم ها،گزارش ها، نمودارها، و… که در بانک های اطلاعاتی و بایگانی ها وجود دارد جملگی دانش آشکار است. این نوع دانش می تواند با بهره گرفتن از فناوری های اطلاعاتی ذخیره،پردازش و منتقل شود و در اختیار همه افراد سازمانی قرار گیرد .
۲-۶-۲دانش ضمنی(نهان):
دانش شخصی بوده و کدگذاری و مستندسازی آن بسیار مشکل است. این نوع از دانش که با تجربه به دست می آید ریشه در اعمال، رویه ها، تعهدات، ارزش ها و احساسات افراد دارد و تجسم باورها و ارزش های هر فرد است. انتقال این نوع دانش بسیار مشکل است (فتحیان،۱۳۸۴،شماره۱۴۴)
دانش نهان و صریح مکمل یکدیگرند. بدین معنا که برای ایجاد دانش هر دوی آنها ضروری است. از این رو، آنچه ما دانش می خوانیم با تعامل بین دانش نهان و آشکار و نه هر کدام به تنهایی ایجاد می شود .
مهم ترین مساله، تبدیل دانش نهان به دانش صریح است. یعنی قادر باشیم دانش نهان موجود در ذهن افراد را به دانشی آشکار و قابل رمزگذاری و کدگذاری تبدیل کنیم تا تمام افراد سازمانی بتوانند از آن استفاده کنند. کارکنان و ارتباطات سازمانی در برگیرنده منبعی غنی از این دو نوع دانش است که می توان آن را شناسایی کرد و بهبود بخشید چالش هایی که در این حوزه وجود دارد بیشتر سازمانی، سیاسی و فرهنگی است تا فنی(رادینگ،۱۳۸۳:۸۰)
بلاکر (۱۹۹۵)نیز دانش را به شکل زیر طبقه بندی کرده است:

1. 1. دانش نهان : این نوع دانش به سه دسته تقسیم می شود:

      1. 1. – دانش فرهنگی، به فرایند دستیابی به ادراکات مشترک، نظیر جامعه پذیری و فرهنگ پذیری اشاره می کند .
      1. 1. دانش ذهنی، دانشی است که به مهارتهای مفهومی و توانایی های شناختی وابسته و دانشی انتزاعی و نهفته در ذهن فرد است .
      1. 1. دانش مجسم، دانشی است که به عمل و اقدام افراد وابسته است. این نوع دانش به حضور فیزیکی افراد و معاملات رو در رو متکی است .

۲-دانش آشکار : در این طبقه دو نوع دانش قرار می گیرد :
۲-۱- دانش نظام مند، به گونه ای نظام مند در روابط تکنولوژی، نقش ها و رویه های رسمی تحلیل می شود. این نوع دانش به دانش های جمعی و مشترک بین انسانها اشاره دارد .
۲-۲- دانش منظم، در قالب علایم و نشانه هابوده و ممکن است به شکل کتاب یا اطلاعاتی الکترونیکی باشد.(بلاکر،۱۹۹۵ :۱۰۲۵)
هنگامی که صاحب نظران از دانش سخن می گویند به دانشی اشاره دارند که در ذهن انسان نهفته است و به راحتی قابل شناسایی و انتقال از افرادی به افراد دیگر نیست. این نوع دانش در تجارب، باورها، ارزش ها و فرهنگ فردی یا سازمانی نهفته و قلمرویی وسیع و بسیار ارزشمند و دارایی های منحصر به فرد دارد که دیگران به ندرت آن را کپی می کنند. این نوع دانش برای افراد سازمان مزیت رقابتی دارد.(ابطحی و صلواتی،۱۳۷۵،۱۹)
۲-۷ چرخه دانش
اولین جز چرخه، دانش داده است. داده و اطلاعات در بسیاری از موارد به جای یکدیگر مورد استفاده
قرار می گیرند، در حالیکه مترادف هم نیستند.
داده ها واقعیت هایی خام هستند که به شکل اعداد و ارقام، حروف، تصاویر، اصوات و … قابل دسترس می باشند و به تنهایی معنا و مفهومی را به ذهن متبادر نمی کنند. به طور مثال ۲۵ یک داده است، مشخص نیست که ۲۵ صرفا” یک عدد است، اشاره به سن کسی دارد، مبلغی را نشان می دهد و … یا فهرستی از کارکنان یک سازمان نمونه ای از یک سیستم مدیریت داده است .
چنانچه داده ها مورد تفسیر و ارزیابی قرار گیرند به اطلاعات تبدیل می شوند. درواقع اطلاعات مجموعه ای از داده های مرتبط و سازماندهی شده می باشند که مورد تعبیر و تفسیر قرار گرفته اند و معنا و مفهوم مشخصی را به ذهن می رسانند. وقتی مشخص شود ۲۵ سن احمد زمینه داده مورد نظر به آن افزوده شده باشد اطلاعات حاصل می شود یا فهرستی از کارکنان سازمان که دارای مدرک کارشناسی بوده و بین ۵ تا ۱۰ سال در سازمان مشغول به کارند، نمونه ای از یک سیستم مدیریت اطلاعات می باشد .
با تعاریف فوق می توان تعریفی ساختاری و علمی از داده و اطلاعات به دست آورد.
داده ها مقادیر صفات خاصه موجودیت های مختلف می باشند و هنگامی که اسم صفت خاصه در کنار مقدار صفت خاصه قرار می گیرد، اطلاعات حاصل می شود.
داده عاملی است که در کامپیوتر ذخیره می شود و وقتی مورد پردازش قرار گرفت به اطلاعات تبدیل می گردد. در واقع می توان گفت آنچه به عنوان مقادیر صفات خاصه در پایگاه اطلاعاتی ذخیره می شود، چیزی جز داده نیست، اما هنگامی که هریک از این مقادیر در پیوند با پرسش یا مسأله ای مورد تفسیر قرار می گیرند و زمینه اقدام به عملی یا عدم اقدام به عملی را فراهم می آورند، به اطلاع تبدیل می شوند.
از تجزیه و تحلیل، درک و به خاطر سپردن اطلاعات، دانش به دست می آید. به عنوان مثال بعد از بررسی کارکنان سازمان که دارای مدرک کارشناسی بوده و بین ۵ تا ۱۰ سال سابقه کار دارند، به این نتیجه می رسیم که این دسته از کارکنان در رفع نیازهای ارباب رجوعان خود موفق تر عمل می کنند، یعنی نسبت به این مسأله دانش یافته ایم. دانش افراد مختلف در یک زمینه موضوعی با دارا بودن اطلاعات یکسان و مشابه میتواند متفاوت باشد. نوناکا معتقد است اطلاعات زمانی به دانش تبدیل می شود که توسط اشخاص تفسیر گردیده، با عقاید و تعهدات آنها آمیخته شده و به آن مفهوم داده شود .
بی. سی. بروکز بین دانش و اطلاعات به یک نسبت تجربی معتقد است. او می گوید اطلاعات به دانش افراد می افزاید. ساختمان اصلی دانش با ورود اطلاعات تغییر می یابد و سرانجام یک ساختار جدید دانش به دست می آید.
البته این تمایز قائل شدن بین داده،اطلاعات و دانش تاحدود زیادی به خود کاربر مربوط است و این فرایند تبدیل داده به اطلاعات و سپس دانش برگشت پذیر است .
۲-۸ چرخه سیستم مدیریت دانش
یک سیستم مدیریت دانش فعال در یک چرخه شش گام را دنبال می‌کند. در یک سیستم مدیریت دانش مناسب، دانش هرگز تمام نمی‌شود؛ چون با گذشت زمان و تغییر محیط دانش به‌روز می‌شود هم‌چنان که دلیل چرخه مانند بودن سیستم بهبود پوپایی آن در طول زمان است. چرخه مدیریت دانش به شکل زیر عمل می‌کند:
۱- خلق دانش: هنگامی که نوآوری‌های جدید در سازمان انجام می‌شود یا افراد روش‌های جدیدی برای انجام کارها می‌یابند، دانش در سازمان خلق می‌شود.
۲- اکتساب دانش: دانش جدید باید ارزش‌مند تلقی شده، به طور معقولی ارائه شود.
۳- پالایش دانش: دانش جدید باید با شرایط جدید تطبیق داده شده، کاربردی گردد.
۴- ذخیره دانش: دانش باید در سازمان به گونه‌ای ذخیره شود که دیگران نیز امکان دسترسی به آن را داشته باشند.
۵- مدیریت دانش: دانش همواره باید به‌روز شود و بررسی‌های لازم جهت تایید مرتبط بودن و صحت آن همواره انجام شود.
۶- انتشار دانش: دانش همواره باید به شکل مناسب برای افرادی که در سازمان به آن نیاز دارند قابل دسترس باشد.
به محض این که دانش انتشار یابد، افراد دانش جدید را توسعه داده یا دانش قدیمی را به‌روزرسانی می‌کنند.
۲-۹ اهداف مدیریت دانش
هدف مدیریت دانش، مدیریت سرمایه های دانشی است که بخش عمده آن در ذهن مدیران و کارشناسان مستتر است. به طور اجمالی بر اساس مطالعات انجام شده اهداف و برنامه های زیر برای مدیریت دانش متصور است :

مشکلاتی که در این دسته قرار می گیرند عبارتند از خطاهای سخت افزاری در تجهیزات و درست عمل نکردن نرم افزاری دستگاه ها. این مشکلات ممکن است بر اثر یک خرابکاری عمدی یا بصورت کاملا تصادفی به وقوع بپیوندند. البته می توان با بررسی کامل تجهیزات قبل از آغاز رای گیری و استفاده از ابزارهای مطمئن و انجام اقدامات پیش گیرانه، این تهدیدات را به شدت کاهش داده یا آنها را حذف کرد.
از آنجا که نتیجه انتخابات بسیار مهم است و در آینده کشور و مردم نقش دارد، بنابراین سطوح امنیتی ای که در آن رعایت می شود باید بسیار بالاتر از آن چیزی باشد که در مورد سایتهای تجارت الکترونیک بکار برده میشود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

الزامات امنیتی
برای اینکه بتوان با تهدیداتی که در بخش قبل به آنها اشاره شده مقابله کرد، مجموعه ای از نیازمندی های امنیتی وجود دارند که باید برآورده شوند . این نیازمندی ها عبارتند از :
دقت : بعنوان یکی از ویژگی های اصلی در رای گیری ها ، نتیجه حاصله باید کاملا با برگه های رای منطبق باشد و این انطباق نیازمند دقت در شمارش آرا و دقت در انتقال نتایج به مراکز اصلی است.
حریم خصوصی : گزینه انتخابی رای دهندگان که روی برگه های رای نوشته می شود نباید به هیچ وجه عمومی شده و دیگران از آن مطلع شوند تا رای دهنده بتواند با آسودگی خاطر از اینکه مورد تهدید قرار نخواهد گرفت رای خود را اعلام کند.
عدم وجود مدرک یا رسید : برای اینکه امکان خرید و فروش آرا بوجود نیاید نباید مدرکی مبنی بر اینکه یک شخص به چه کسی رای داده است وجود داشته باشد ( Benaloh and Tainstra, 1994 ) .
بررسی صلاحیت ها : باید از کاندید شدن افرادی که شایستگی لازم را ندارند و همچنین از رای دادن افرادی که برای شرکت در انتخابات منع قانونی دارند جلوگیری کرد.
جلوگیری از ثب چند باره رای توسط یک نفر : باید مکانیزمی در نظر گرفته شود که به هر نفر فقط یک بار اجازه ثبت رای بدهد و کسی نتواند دو یا چند رای ثبت کند.
عدالت : نباید قبل از اتمام کامل فرایند رای گیری نتایج حوزه هایی که کارشان تمام شده است اعلام بشود چرا که در این صورت نتایج بدست آمده بر افکار عمومی تاثیر گذاشته و احتمالا نتیجه سایر حوزه ها تغییر خواهد کرد.
مقاومت در برابر خطا^[۱۰] : سیستم هایی که برای برگزاری انتخابات بکار می روند باید توانایی تحمل خطاهای کوچک را داشته باشند و بتوانند آنها را مدیریت کنند و با کمترین خطایی از حرکت نایستند.
قابلیت سنجش صحت انتخابات : فرایند رای گیری و روشی که در آن استفاده می شود باید بگونه ای باشد که صحت آن قابل بررسی و اثبات باشد و حتی اگر فردی از بیرون فرایند آن را بررسی کرد بتواند صحت یا عدم صحت نتایج بدست آمده را اثبات کند.
برای پیاده سازی ایمن رای گیری الکترونیک لازم است که تمام نیازمندی های بالا برآورده شوند . البته اینکار بسیار سخت است ولی علارغم این سختی شرکت IEEE در حال تحقیق در پروژه شماره ۱۵۸۳ با عنوان ” استاندارد های تجهیزات انتخابات الکترونیک ” و پروژه ۱۶۲۲ با عنوان ” رد و بدل الکترونیک داده ها در تجهیزات انتخابات الکترونیک ” می باشد و به پیشرفت آنها امیدار است ( IEEE, 2004 ) . مبحث امنیت باید از گام اول تا گام آخر در یک انتخابات الکترونیک رعایت شود؛ یعنی از مرحله طراحی فرایند تا مرحله توسعه و در نهایت مرحله پیاده سازی آن. در ادامه در مورد این مراحل و مبحث امنیت در آنها به تفصیل بحث خواهیم کرد .
روش های تامین امنیت در طراحی سیستم های انتخابات الکترونیک
برای اینکه سیستم ایمنی داشته باشیم ، طراحی تمام زیر سیستم ها و قسمت های آن باید ایمن انجام شود. حفظ حریم خصوصی یکی از مهمترین نیازمندی های امنیتی در یک سیستم رای گیری است بطوری که در یک رای گیری ، رای هر نفر از شرکت کنندگان بعنوان حریم خصوصی او تلقی می شود و کسی نباید از رای دیگری با خبر گردد.
در انتخابات سنتی ، افراد آرای خود را در اتاقکی بصورت خصوصی روی کاغذ ثبت می کرده و بدون اینکه کسی از محتوای کاغذ باخبر شود آن را درون صندوق می انداخت و حتی پس از باز شدن صندوق و در هنگام شمارش هم هیچ ارتباطی بین یک رای و صاحب آن مشخص نیست و کسی نمی تواند صاحب آن را شناسایی کند. در رای گیری الکترونیک نیز باید این اصل برقرار باشد که صاحب رای قابل شناسایی نباشد. برای دستیابی به این هدف آرا بصورت رکوردهای دو فیلدی ( شماره رای دهنده ، رای ) در سیستم ذخیره می شوند اما از آنجایی که باید حریم خصوصی رعایت شود در هنگام ذخیره سازی از روش های رمزگذاری استفاده خواهد شد. این رمز می تواند روی شماره رای دهنده بصورت ( ( شماره رای دهنده)Conf ، رای ) یا روی رای و بصورت ( شماره رای دهنده، (رای )Conf ) اعمال شود که در اینجا تابع Conf الگوریتم های رمز گذاری را روی پارامتر ورودی خود اعمال می کنند .
شکل ‏۲‑۳ : چارچوب روش MixNet برای تامین امنیت (۲۰۰۴ Aditya, )
در این روش برای n رای دهنده و i = 1,2,…,n ، رای دهنده V_i رای خود را که با R_i نشان می دهیم با اعمال تابع رمزگذاری Conf بصورت C_i ایجاد می کند ( C_i = Conf(V_i)) و C_i برای ثبت نهایی ارسال می شود. پس از پایان یافتن انتخابات ، شمارشگر با رمزگشایی همه n رای دریافتی بصورت یکجا می تواند نتیجه را اعلام کند. در این روش آرا بصورت تکی رمزگشایی نمی شوند بلکه تابع رمزگشایی D بصورت زیر روی مجموعه آرا اعمال می شود :
D (C1+C2+…+Cn)
ElGamal (1986) و Paillien (1999) مثال هایی از این روش را به تشریح بیان کرده اند و مطابق همین مراجع می توان ادعا کرد که این روش، روشی است که در آن همه افراد می توانند صحت شمارش را مورد بررسی قرار دهند چرا که می توان بدون اینکه به امنیت کار آسیبی برسد همه آرا و تابع رمزگشایی را منتشر کرد و هر کسی می تواند تابع را روی آرا اعمال کند و نتیجه را ببیند (Lee and Kim,2002 ; Benalho,1996 ) .
علاوه بر روشی که توضیح داده شد، روشی دیگر به نام MixNet وجود دارد که با شبیه سازی صندوق رای می تواند حریم خصوصی را فراهم آورده و مانع نقض آن شود. در این روش نرم افزار رای گیری از m تابع تشکیل شده است که به MixServers یا Mixers معروف هستند. این توابع بصورت پشت سر هم اجرا می شوند و خروجی یکی ، ورودی تابع دیگر است. در این روش n رای دهنده آرای خود را بصورت C_i اعلام می کنند که C_i = Conf(R_i) خواهد بود سپس این آرا به S_j که S معرف میکسر و J=1,2,…,m است وارد می شوند. تابع S1 با پردازش این آرا آنها را به ترتیبی تصادفی در خروجی خود می فرستد که این خروجی وارد تابع بعدی خواهد شد و آن هم همین کار را انجام می دهد تا آخرین تابع که S_m خواهد بود نیز خروجی خود را اعلام کند. خروجی آخرین میکسر با تابع D رمزگشایی می شود ( V_i=D(C_i) ). این رمزگشایی باعث می شود که آرا برای انسان قابل خواندن شوند اما این قضیه تاثیر منفی در حریم خصوصی نخواهد داشت چرا که میکسرها با تغییر ترتیب آرا ، احتمال شناسایی صاحب یک رای خاص را از بین برده اند و به این وسیله از حریم خصوصی حمایت کرده اند ( Lee et al,2003 ; Chaun,2004 ; Aditya,2004) .
مقایسه روش های تامین امنیت
هر کدام از روش هایی که برای تامین امنیت استفاده می شوند برای سیستم شمارش خاصی طراحی شده اند و ممکن است یک روش حفظ امنیت با یک سیستم رای گیری یا حداقل با مرحه شمارش آن ناسازگار باشد. بعنوان مثال روش اول که معرفی شد برای سیستم هایی مناسب است که بخواهیم از بین دو یا چند گزینه یکی را انتخاب کنیم و برای رای گیری هایی که نیاز باشد چیزی نوشته شود مناسب نخواهد بود اما شمارش آرا در این روش دارای هزینه و پیچیدگی کمی است چرا که تابع رمزگشایی فقط یکبار اجرا خواهد شد ( Aditya,2004) اما روش MixNet از انواع رای گیری ها پشتیبانی خواهد کرد ولی باید در نظر داشت که عملکرد آن دارای پیچیدگی زیادی است و کندتر عمل می کند ( Aditya,2004 ) .
دولت الکترونیک و فرایند رای گیری
برای اینکه اهمیت استفاده از ابزارهای جدید را در فرایند انتخابات و گسترش دموکراسی نشان دهیم، لازم است ابتدا با مفهوم و محدوده دولت الکترونیک آشنا شویم؛ چرا که استفاده از تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی یا ICT در فرایندهای دولتی جنبه هایی دارد که می توان بحث زیادی روی آنها انجام داد.
دولت الکترونیک روشی است که دولت را قادر می سازد با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات در جهت دهی جامعه و مدیریت افکار عمومی به نتایج مثبتی دست یابد و سیاست گذاری های موفقی در این زمینه داشته باشد. در این کتاب منظور ما از مدیریت جامعه و افکار عمومی^[۱۱] شامل فعالیتهایی می شود که دولت در جهت افزایش رضایت مندی مردم و گسترش مقبولیت خود در بین آنها انجام می دهد. فعالیت هایی که شامل پاسخگویی به نیازهای مردم و اهمیت دادن به خواسته ها و نظرات آنها درباره مسائل اجتماعی و اقتصادی و … می باشد. بعنوان مثال برگزاری رای گیری ها یکی از روشهایی است که باعث می شود مردم بتوانند علایق و نیازهای خود را اعلام کنند و افرادی را برگزینند که بتوانند به این نیازها پاسخ دهند. بنابراین دولت الکترونیک با پیشنهاد و ارائه مجموعه ای از رویه ها سعی دارد که دولت را در دسترسی به این هدف یاری رساند.
بطور کلی خدمات دولت الکترونیک در چهار گروه بزرگ دسته بندی می شوند. به عبارت دیگر یک دولت می تواند در چهار بخش مختلف دولت الکترونیک را بکار بگیرد که این بخش ها شامل ارتباطات دولت با شهروندان، امور مربوط به کارمندان ، ارتباط بین دولت و کسب و کارها و در نهایت ارتباطات بین بخش های مختلف دولت باهم می باشد. اگر دولتی بتواند در همه این بخش ها دولت الکترونیک را پیاده سازی کند، به هدف اصلی خود رسیده است. هرچند که می توان این کار را فقط در یک یا دو بخش هم انجام داد. جدول ۱٫۲ که برای نشان دادن تمایز بین این بخشها ارائه شده است، حوزه تاثیرگذاری هر بخش را در جامعه و افکار عمومی مشخص می کند ( Joseph & Kitan,2008 ) . بسیاری از فعالیت های صورت گرفته در این چهار بخش می توانند بر پایه وب و اینترنت شکل بگیرند و پیاده سازی شوند. در این جدول، انتخابات الکترونیک در بخش استفاده از دولت الکترونیک برای تعامل با شهروندان قرار می گیرد و می توان آن را به سه بخش دیگر هم تعمیم داد .

رویه های مدیریتی جامعه
خدمات مالی
منابع طبیعی
گسترش عدالت
حمل و نقل
خدمات ارتباطی
خدمات انسانی

سطوح پیاده سازی دولت الکترونیک

بورسیه تحصیلی

پارک های ملی

اجرای قوانین

گواهینامه رانندگی

۳ – ۲ – ۶ . استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرشّحه ، مجرّده ) :
« لعلهم یرجعون » یعنی باشد که ایشان باز گردند از ملائمات مستعارٌله « فرقّناهم » یعنی فرقه فرقه کردیم است به همین خاطر بدان استعاره ی مجرّده گویند.
* پس نتیجه می گیریم که درآیه ی۱۶۸ از سوره ی مبارکه اعراف استعاره ی مصرّحه ، محقّقه ، تبعیّه ، عامیّه ، عنادیّه و مجرّده وجود دارد.
۳-۳- سوره انفال آیه ۱۴
ذلِکُمْ فَذُوقُوهُ وَ أَنَّ لِلْکافِرِینَ عَذابَ النَّار
این ]عذاب دنیا[ را بچشید، و ]بدانیدکه[ برای کافران عذاب آتش خواهد بود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در این آیات بلاغتهای متعددی وجود دارد چون علاقه خاصی بین اعراب و استعارهها هست و آن فنون عبارتست از مجاز و التفات و استعاره در کلام خداوند سبحان که میفرماید فَذُوقوهُ بچشید آن را و آن استعاره است که قبلا(درجلداول) به آن اشاره شد.
دراین آیه شریفه دواستعاره وجود دارد:
۱-استعاره ی تصرحیه درکلمه ی « ذوقوا »
۲- استعاره ی مکنیه درکلمه ی « عذاب »
اکنون به شرح استعاره اول می پردازیم:
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
– مستعار : لفظ « ذوقوا » یعنی بچشید.
– مستعارٌله : « عانوا » یعنی درد بکشید.
– مستعارٌمنه : « ذوقوا ».
– جامع یا وجه شبه : تحمل کردن است.
شرح استعاره ی آیه به اعتبار گوناگون:
۳-۳-۱-۱. به اعتبار ذکر طرفین(مصرّحه،مکنیّه) :
درآیه شریفه مستعارٌله « عانوا » یعنی کشیدن به مستعارٌمنه « ذوقوا » یعنی چشیدن تشبیه شده و مستعارٌله در آیه ذکرنشده بلکه مستعارٌمنه به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مصرحّه یا تصریحیّه گویند .
۳ -۳-۲-۱. به اعتبار واقع درماده ی طرفین (تحقیقیّه،تخییلیّه):
دراین آیه مستعارٌله « عانوا » یعنی بکشید موضوعی خیالی و وهمی نیست بلکه امری معقول می باشد به همین بدان استعاره ی تحقیقیّه یا محقّقه گویند.
۳-۳-۳-۱. به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه فعل « ذوقوا » است پس به اعتبار فعل بودن ، بدان استعاره ی تبعیّه گویند.
۳-۳-۴-۱. به اعتبار جامع یا وجه شبه ( عامیّه ، خاصیّه ) :
مستعارٌله « عانوا » یعنی کشیدن و مستعارٌمنه « ذوقوا » یعنی چشیدن وجامع آن دو ( تحمل کردن ) ، موضوعی است که می توان به راحتی آن را تشخیص داد و نیاز به تفکر و اندیشیدن ندارد ، به همین خاطر بدان استعاره عامیّه گویند.
۳-۳-۵-۱. استعاره ی مصرّحه به اعتبار طرفین ( عنادیّه و وفاقیّه ) :
مستعارٌله « عانوا » یعنی کشیدن یک امر معنوی است اما مستعارٌمنه « ذوقوا » یعنی چشیدن ، موضوعی است حسّی که با هم در یک جا جمع نمی شوند به همین خاطر بدان ، استعاره ی عنادیّه گویند.
۳ -۳-۶-۱. استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرشّحه ، مجرّده ) :
« عذاب » یعنی درد ، شکنجه از ملائمات مستعارٌله « عانوا » یعنی چشیدن است به همین خاطر بدان استعاره ی مجرّده گویند.
* پس نتیجه می گیریم که در آیه ی ۱۴ سوره ی انفال استعاره ی مصرّحه ، محقّقه ، تبعیّه ، عامیّه ، عنادیّه و مجرّده وجود دارد.
استعاره ی دوم آیه ی ۱۴ ازسوره ی انفال :
– استعاره مکنیّه درکلمه ی « عذاب » است .
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
– مستعار : لفظ « عذاب ».
– مستعارٌله : « عذاب » به معنی درد ، شکنجه .
– مستعارٌمنه : « الشئ المُرّ » به معنی چیزتلخ .
– جامع یا وجه شبه : تحمل کردن است .
۳- ۳ – ۱- ۲ . به اعتبار ذکر طرفین ( مصرّحه ، مکنیّه ) :
درآیه شریفه « عذاب » به معنی درد ، رنج ، شکنجه به « الشئ المُر » به معنی چیز تلخ تشبیه شده که مستعارٌمنه « الشئ المُر» در آیه به صراحت ذکرنشده اما مستعارٌله « عذاب » به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مکنیّه یا بالکنایه گویند .
۳ -۳ – ۲- ۲ . به اعتبار واقع درماده ی طرفین ( تحقیقیّه ، تخییلیّه ) :
دراین آیه مستعارٌمنه به صراحت ذکر نشده بلکه از لوازم آن « ذوقوا » به معنی چشیدن به طور کنایی ذکر شده . در حقیقت بدین معنی نیست که « عذاب » چشیدنی باشد بلکه عذاب را درخیال مانند چیزتلخ تشبیه شده که چشیدنی است به همین خاطر بدان استعاره ی تخییلیّه گویند.
۳ -۳ – ۳ – ۲ . به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه « عذاب » است و به اعتبار این که « عذاب » اسم جامد است به همین خاطر بدان استعاره ی اصلیّه گویند.
۳ – ۳ – ۴ – ۲ . استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرّشحه ، مجرّده ) :
« وانّ للکافرین عذاب النّار » کفر ورزیدن ، از ملائمات مستعارٌله به « عذاب » یعنی درد ، رنج می باشد زیرا هردو یک موضوع معنوی اما مستعارٌمنه یا مشبّه به ، به « الشئ المُر» موضوعی حسّی است که می تواند از ملائم آن باشد به همین خاطر بدان استعاره ی مجرّده گویند.
* پس نتیجه می گیریم که در آیه ی ۱۴ از سوره ی انفال استعاره ی مکنیّه ، تخییلیّه ، اصلیّه و مجرّده وجود دارد.
۳-۴- سوره انفال آیه ۲۷
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَخُونُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُواْ أَمَانَاتِکُمْ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ
اى کسانى که ایمان آورده‏اید به خدا و پیامبر] او[ خیانت مکنید و [ نیز] در امانتهاى خود خیانت نورزید و خود مى‏دانید [که نباید خیانت کرد]
در این کلام خدا َتَخُونُواْ أَمَانَاتِکُمْ استعاره وجود دارد.
خَون در اصل لغت عبارتست از نقص و از همین است کلمهی تُخَوَّنَه یعنی هر گاه چیزی را تنقیص کنی سپس این خون عاریه گرفته شده برای چیزی که ضد امانت و وفاست

پرورش تفکر انتقادی اگرچه اخیرا در موضوعی تحت عنوان آموزش فلسفه به کودکان پوشش داده می شود، اما از سازمان نظری و روانشناختی لازم برخوردار نیست، علاوه بر این بعضا وابسته به فرهنگ بوده و یا محدود به دوره سنی خاصی می باشد.
با این وجود در نظام آموزش و پرورش ما به خاطر فراهم نبودن بسترهای مناسب رشد تفکر و توان پرسشگری، خلاء و ناراسایی های مضاعفی در زمینه پرورش این توانایی ها به چشم می خورد.
علاوه بر این در مطالعات صورت گرفته دو روش تدریس مستقیم و غیر مستقیم تفکر مطرح شد که هرکدام از این روش ها ملزومات و روش های خاصی را می طلبند که در کشورهای توسعه یافته به نظر می رسد تا حدودی تحقق یافته باشند.
در نظام آموزشی ما اگرچه آموزش تفکر به طور مستقیم و غیر مستقیم تا حدودی در برنامه های درسی در نظر گرفته شده است اما به نظر می رسد سازمان نایافتگی در بعضی از بخش های دیگر برنامه درسی از قبیل ضعف محتوایی، ضعف روش های آموزشی، ضعف ارزشیابی و نیز فقدان مهارت معلمان در فرایند یاد دهی، یادگیری سبب شده که هدف نهایی و والای پرورش تفکر و توان پرسشگری تحقق پیدا نکند و بحران های زیادی در این حوزه رخ دهد. علاوه بر این پرورش تفکر و توان پرسشگری در حال حاضر در مقطع راهنمایی که دوره حساس شکل گیری شخصیت و هویت فراگیران می باشد، در نظام آموزشی ما به طور رسمی مورد توجه قرار ندارد، و نیز در پژوهش های صورت گرفته در خصوص رشد تفکر و بخصوص تفکر انتقادی، به عامل پرورش توان پرسشگری به عنوان یکی از سازه های شناختی توجه نشده است.
با توجه به موارد مذکور در این پژوهش با مبنا قرار دادن نظریات تربیتی و روانشاختی و شناختی موجود در زمینه پرورش تفکر، تفکر انتقادی، توان پرسشگری و با نظر گرفتن محدودیت های این نظریات و نیز رویارویی واقع بینانه با شرایط کنونی تعلیم و تربیت در ایران به کمک درس مطالعات اجتماعی و با رویکرد آموزش غیر مستقیم، به پرورش این مهارت در دوره راهنمائی پرداخته شد و اثر بخشی آن بر رشد تفکر انتقادی در فراگیران این دوره بررسی گردید.
فصل سوم
روش و تحقیق
۳-۱- روش تحقیق :
پژوهش حاضر به صورت نیمه تجربی و با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل انجام می شود، که طرح پژوهشی آن به صورت زیر است:
T1 X T2
T1 …. T2
شکل۳-۱: طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل
۳-۲- جامعه آماری :
جامعه آماری این پژوهش کلیه ی دانش آموزان دختر پایه تحصیلی سوم راهنمایی شهر خمین درنظر گرفته شده است که در سال تحصیلی ۹۲ – ۹۱ مشغول تحصیل بوده اند. که بر اساس آمار سازمان آموزش و پرورش استان مرکزی تعداد آن ها ۵۵۹ نفر می باشد.
۳-۳-حجم نمونه و روش نمونه گیری :
در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای استفاده شد. در روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از خوشه ها به جای افراد به عنوان واحد نمونه گیری استفاده می شود. استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای موقعی مقدور است که از لحاظ نظری تفاوت بین گروهی کم و درون گروهی زیاد باشد. مفروضه ی ما درتصادفی خوشه ای این است که تمام خوشه ها یکسان و هم شکل باشند. برای این منظور از بین ۱۴ مدرسه راهنمایی شهر خمین یک مدرسه به صورت تصادفی انتخاب گردید. سپس دو کلاس سوم راهنمایی این مدرسه انتخاب شدند. بر اساس مطالعه قبلی حجم نمونه ها برای هر کلاس ۳۰ نفر است، که در مجموع ۶۰ نفر می باشند (۳۰ نفر برای گروه آزمایش و ۳۰ نفر برای گروه گواه).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۴- ابزارهای اندازه گیری:
در این پژوهش مهارت های تفکر انتقادی به وسیله آزمون تفکر انتقادی سطح X کرنل سنجیده شد. مقیاس سطح X کرنل در سال(۱۹۸۵) به وسیله انیس ساخته شده و تا کنون چند بار در آن تجدید نظر شده که آخرین فرم اصلاح شده آن در این پژوهش بکار گرفته شد. شیوه ی پاسخگویی آن در یک طیف سه درجه ای شامل بله، خیر و ممکن است، می باشد. این آزمون برای دانش آموزان ۱۴-۱۰ ساله در نظر گرفته شده که دارای ۵ عامل به شرح زیر است (غریبی، ۱۳۹۰).
۱- استقرا (سؤالات ۵۰،۴۸،۲۵،۱۵)
۲- قیاس (سؤالات ۵۲ تا ۶۵ و ۶۷ تا ۷۱)
۳- مشاهده (سؤالات ۲۷ تا ۵۰)
۴- اعتبار،هماهنگی(سؤالات ۱ تا۱۵)
۵- مفروضات (سؤالات ۲۶،۵۱،۶۶ و۷۱ تا ۷۶)
پایایی این ابزار در این پژوهش ها با روش آلفای کرانباخ محاسبه شده است. جهانی (۱۳۸۵) پایائی این مقیاس را با دو روش تنصیف وآلفای کرانباخ محاسبه کرده است. در روش تنصیف ضریب هم بستگی به دست آمده از دو قسمت آزمون ۷۲/. به دست آمده است. در تعیین پایایی به روش کرانباخ ، ضریب هم بستگی میان عوامل پنج گانه را ۶۹/. و برای ابعاد تفکر به ترتیب: ۷۶/. ،./۷۶ ،۶۷/. ، ۷۲/. و ۶۹/. گزارش نموده است. جهانی(۱۳۸۵) بیان داشته است که مقیاس ضرایب به دست آمده با ضرایب همبستگی گزارش شده از سوی طراحان آزمون که در کتاب راهنمای مقیاس، از۶۵/. تا ۷۶/. آمده هماهنگی دارد و این نشانه پایائی مطلوب فرم انطباق یافته بر روی دانش آموزان ایرانی است. علاوه بر این جهانی(۱۳۸۵) روایی آزمون را با بهره گرفتن از روش های هم بستگی میان آزمونهای مختلف (زیر مجموعه ها یا عوامل پنج گانه) ۷۸/. و برای ابعاد استقراء ۷۸/. ، قیاس ۷۳/. ، مشاهده ۶۴/. ، اعتبار –هماهنگی ۷۹/. ، مفروضات ۷۲/.، گزارش نموده است(غریبی، ۰۱۳۹).
۳-۵-روش اجراء
در این پژوهش آموزش تفکر به دانش آموزان در ۱۰ جلسه ی یک ساعته با گروه آزمایش اجرا شد و هرجلسه هفته ای یکبار تشکیل شد. به این ترتیب که ابتدا در هر دو گروه آزمایش و کنترل پیش آزمون را اجرا کردیم و سپس در مرحله دوم به دانش آموزان گروه آزمایش طی ۱۰ جلسه آموزش دادیم و سپس مجدداً از هر دو گروه پس آزمون گرفتیم تا ببینیم آموزش چقدر در تفکر انتقادی اثر داشته است. این دانش آموزان که در حال گذرندان درس مطالعات اجتماعی بودند به صورت تصادفی به شش گروه ۵ نفره تقسیم شدند. طی یک جلسه ۱ساعته، طرح سوالاتی با بهره گرفتن از نمونه های ارائه شده در جدول۳-۵- ۱آموزش داده شد. سپس توسط معلم، موضوع درس مورد نظر به صورت سخنرانی برای دانش آموزان ارائه شد.

چگونه از……………………………..برای……………..استفاده کنید؟

شباهت بین ………………………….و………………….چیست؟

از چه نظر …………………………و…………….به هم شباهت دارند.

تفاوت بین……………………..و…………………چیست؟

از چه نظر ………………………..و…………………… با هم تفاوت دارند.

توضیح دهید چرا؟……………………………………………………….

به نظر شما چه می شود اگر ………………………………………….؟

پسر پس از فرار، خروج اجباری یا تبعید از کشور خود در سرزمین بیگانه به نبردهای فرا انسانی با هیولاها و نجات دادن دوشیزگان از چنگال دشمنان، جادوگران و دیوان می‌پردازد. نک: امجد و اسعد، بلروفون، آرت، جنردس، هیالمپر و ایوان. در دو مورد آرت، هیالمپر و ایوان این ماجراجویی‌ها برای شکستن طلسم نامادری صورت می‌گیرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بازگشت پسر پس از مدّت‌ها به کاخ پدر و شناخته نشدن او
پسر پس از سال‌ها به سرزمین مادری خود و کاخ پدرش باز می‌گردد امّا تا مدتی حتی پدر و نامادریش نیز او را نمی‌شناسند. نک: پوران، کونالا و بسنت.
مقام روحانی و معنوی پسر
پسر از ابتدا انسانی متعالی و خدایی‌ست. نک: سیاوش، کونالا، هیپولیت، تنس، بلروفون، ال، باتو (در داستان دوبرادر) و یوسف. گاهی نیز اتّهام ناروای دست‌درازی به نامادری و به تبع آن سفرها و برخورد با انسان‌های متعالی موجب تهذیب نفس و خدایی شدن پسر و برخورداریش از کراماتی می‌گردد. نک: سارانگادارا، پوران و بسنت.
فرجام نامادری
خودکشی: پس از تحقیر شدن از جانب ناپسری نامادری که نگران برملا شدن رازش است خودکشی کرده و نامه‌ای از خود به جا می‌گذارد و در نامه پسر را به دست‌درازی به خود متّهم می‌سازد و این نوع خودکشی خود بخشی از دسیسه‌های آن زن برای نیک جلوه دادن خود و محکوم کردن ناپسری‌ست. نک: هیپولیتوس و کریستیانو. گاهی نیز خودکشی نامادری هنگامی اتّفاق می‌افتد که پس از سال‌ها محکومیت و آزار ناپسری، حقیقت برملا می‌شود و زن خطاکار برای رهایی از شکنجه‌های احتمالی خودکشی می‌کند. نک: بلروفون، کنمون، دون کارلوس و مائل.
تبعید: پس از برملا شدن حقیقت، نامادری تبعید می‌شود. نک: داستان آپیلیوس و آرت.
اعدام: سرانجام پس از برملا شدن دسیسه‌های نامادری، وی اعدام می‌شود. نک: سیاوش، کونالا، تنس، «پلکسیپوس و پاندیون»، فاوستا، داستان دو برادر و یین کیائو.
مرگ: نامادری به دنبال دیدن ناپسری بی‌گناه پس از مدّتها، در دم جان می‌سپارد. نک: بسنت و هیالمپر.
عفو: پسر آزار دیده پس از سال‌ها نامادری خود را می‌بخشد. نک: سارانگادارا، پوران، کونالا، بسنت و کریستیانو (در سه مورد آخر نامادری با وجود بخشوده شدن از جانب ناپسری جان به در نمی‌برد.)
عناصر مشترک در داستان‌های نامادری عاشق در یک نگاه
در زیر جدولی شامل عناصر مشترک موجود در داستان‌های نامادری عاشق بنا بر ترتیب وقایع و به تفکیک جغرافیایی آورده شده است. بالاترین بسامد این عناصر به ترتیب عبارتند از:
آمدن نامادری از سرزمین دیگر، فرار یا کوچ اجباری پسر و مقام روحانی پسر هریک یازده مورد.
فرمان قتل پسر توسط پدر و تبعید پسر هریک ده مورد و هم‌دستی خدمتکار بدنهاد نه مورد.
از بیست و دو مورد عناصر اصلی این داستان‌ها دوازده مورد در داستان سیاوش و سودابه یافت می‌شود در میان اصل و نقل‌های داستان‌هایی که در دسترس نگارندگان بوده است، داستان سیاوش غنی‌ترین داستان از لحاظ عناصر روایت به شمار می‌آید.
عناصر مشترک در داستان‌های ناپسری عاشق
این داستان‌ها با وجود بسامد اندک، همان‌گونه که در بالا آمده خود به دو زیر شاخه‌ی نامادری هم‌داستان و نامادری درست‌کار تقسیم‌بندی می‌شوند. در داستان‌های نامادری هم‌داستان تنها عنصر مشترکی که در دو داستان پسر شاه کشل و هوگو مشاهده می‌شود مرگ عشّاق است که در مورد نخست ظاهراً هنگامی که در حال گریز از دست نیروهای شاه هستند در رودخانه غرق می‌شوند و در مورد دوم اعدام می‌شوند. برگزاری جشن محصول در سالگرد مرگ پسر شاه کشل و ابلین یادآور برگزاری آیین سوگ سیاوش در پایان فصل برداشت محصول در ایران است.
در داستان‌های زیر شاخه‌ی ناپسری عاشق و نامادری درست‌کار، نیز با قتل کورتیوس توسط پدرش پاریس مواجه هستیم که دچار پادافره‌ای شبیه پسر شاه کشل و هوگو می‌گردد. هم‌چنین دو عنصر مشابه در داستان‌های ضحّاک و شیرویه عبارتند از قتل پدر توسط فرزند و خودکشی نامادری وفادار به پدر.
مقایسه‌ی جغرافیایی روایت‌ها
ایرانی
برخلاف روایات ملل دیگر که در آن‌ها اغلب نامادری‌ها همسر چندم و سوگلی جوان پادشاه هستند؛ در همه‌ی روایات ایرانی تصریح شده که نامادری از نظر سنی در مقام مادر ناپسری خود قرار دارد.
هندی
همه موارد مربوط به حکم قطع اعضا و کور ساختن جز در یک مورد «پلکسیپوس و پاندیون» مربوط به روایات هندی‌ست. نک: سارانگادارا، پوران، کونالا. شاید دلیل چنین مجازاتی وجود قانونی در متون فقهی هندی برای کیفر چنین کسانی باشد. شاید هم از آن‌جا که در تمامی روایت‌های هندی با پایانی خوش مواجه می‌شویم؛ قطع و نقص عضو به‌علاوه‌ی تبعید (نک: سارانگادارا، پوران، کونالا و بسنت.) برای مجازات گنجانده شده تا پسر زنده بماند و جایی برای ساختن سرانجامی دل‌پذیر باقی بماند. و تنها در داستان‌های هندی‌ست که پسر سال‌ها به تهذیب نفس و ریاضت می‌پردازد. و برای همین ختم به خیر شدن داستان است که به شمایل زاهدی به قصر پدر باز می‌گردد. نک: پوران، کونالا و بسنت. عفو نامادری نیز جز در یک مورد (کریستیانو) مربوط به روایات هندی و به همین منظور است. نک: سارانگادارا، پوران، کونالا و بسنت.
اسلاوهای شمالی و شمال اروپا
وجود رقیب عشقی در مقابل نامادری تنها در داستان‌های اسلاوهای شمالی و شمال اروپا دیده می‌شود. نک: بیورن، هیالمپر و ایوان. هم‌چنین همه موارد استفاده از طلسم و نفرین جز در یک مورد (ارجن) مربوط به داستان‌های اسلاوهای شمالی و شمال اروپا است. نک: بیورن، هیالمپر و ایوان. نیز بسامد ماجراجویی‌ها و نبردهای فراانسانی که بیش‌تر برای نجات دادن دوشیزگان از چنگال جادوگران و هیولاها انجام می‌گیرد و خود یکی از ویژگی‌های رمانس‌های قرون وسطایی‌ست؛ در داستان‌های این سرزمین‌ها بالاتر است.
نتیجه گیری
دانشمندان تاکنون ضمن نقل و بررسی برخی روایات عشق نامادری به ناپسری نظرات مختلفی پیرامون انگیزه‌های نهفته در پس داستان‌هایی که نقل کرده‌اند، بیان نموده‌اند که به طور کلّی می‌توان اساس این نظریات را بر سه نگاه اسطوره‌شناسانه، سیاسی- تاریخی و طبیعت‌گرایانه استوار دانست. ما در این جا به اختصار به نقل این سه دسته‌ی اصلی نظریات پرداخته و سپس نظریه‌ی چهارمی را ارائه خواهیم داد.
نظریه‌ی استوار بر نگاه اسطوره‌شناسانه
بر اساس این نظریه موتیف زنی که همسر یک شاه مسن است و او را به قصد یک مرد جوان‌تر رها می‌کند بازتابی از اسطوره‌ی باروری، رویش و افزایش محصول است. شاه پیر نمادی از خشکسالی و بی‌محصولی و پسر جوان او نماد بارورسازی و رویش و افزایش محصول است. (موناگان، ۱۴۵ :۲۰۰۳)
نظریه‌ی استوار بر نگاه سیاسی- تاریخی
پیروان این نظریه رفتار نامادری را نه از سر هوس‌بازی، بلکه دسیسه‌ای آگاهانه برای ویران کردن وجهه‌ی شاهزاده‌ی محبوب و جوانمرد و حذف و نابودی وی از صحنه‌ی سیاست و جانشینی پدر و سرانجام جایگزین کردن پسر جوان‌تر خود به عنوان شاه بعدی‌ست. (لنسکی، ۷۹ :۲۰۰۶) در شاهنامه نیز تصریح می‌شود که سودابه کودکانی دارد و تلاش اکثر بزرگان ایران برای یافتن جانشینی غیر از فریبرز برای کاووس، این احتمال مطرح می‌شود که شاید فریبرز فرزند سودابه است و حقیقت هرچه باشد؛ شکی نیست که رفتار خبیثانه‌ی سودابه در حق سیاوش موجب مطرح شدن فریبرز به عنوان گزینه‌ی جانشینی کاووس گردیده است.
نظریه‌ی استوار بر نگاه طبیعت‌گرایانه
عدّه‌ای نیز اختلاف سنی فاحش میان شاه و ملکه‌ی جوان و هم‌سن بودن و تناسب بیش‌تر سنی و روحی وی با پسر شاه را علّت راغب شدن وی به پسر جوان و برومند شاه دانسته‌اند (اوکنور: ۲۰۰۰). البتّه این مطلب در مورد روایات ایرانی نامادری و ناپسری صدق نمی‌کند و در تمام این روایات نامادری از لحاظ سنی در جایگاه مادر آن پسر قرار دارد و تنها دلیل طبیعت‌گرایانه‌ی این تمایلات از جانب نامادری در روایات ایرانی جوانی و زیبایی این پسران می‌تواند باشد. یادآوری روایات اسلامی پیرامون عنین بودن عزیز مصر از یک‌سو و زیبایی بی‌همتای یوسف از سوی دیگر خود نشان از پذیرفتن این نوع تحلیل طبیعت‌گرایانه در نزد مسلمانان پیرامون رفتار زلیخا دارد.
نظریه‌ی استوار بر نگاه قوم‌شناختی
اگر بر روایات ذکر شده پیرامون عشق نامادری به ناپسری از دیدگاه جغرافیایی و قوم‌شناختی نظر افکنیم خواهیم دید که جز روایات بین‌النهرینی- مصری و روایات چینی بقیه روایات متعلق به اقوام هند و اروپایی هستند.^[۳] هم‌چنین با مطالعه‌ی تاریخ فرهنگ و عقاید هند و اروپاییان درمی‌یابیم که ایشان تا قدیم‌ترین زمان‌هایی که توسط دانشمندان ردیابی شده و مورد مطالعه قرار گرفته‌اند؛ یعنی دست‌کم ۴۰۰۰ پ.م از نظر اجتماعی پدرسالار بوده‌اند. (وودارد، ۱۶۴ :۲۰۰۷) در جوامع ایشان گرچه ازدواج با محارم آزاد بود و یا حتّی این کار به سبب حفط نژاد و طبقه‌ی اجتماعی تشویق می‌شد؛ (علوی، ۱۳۷۷: ۵۶) امّا تنها خط قرمز و حرمت ازدواج با محارم، ازدواج با مادر بود^[۴] و جالب این‌که ازدواج پدر با دختر حرمتی نداشت و اتفاق می‌افتاد.(همان) دلیل عدم تعادل در این سطح این است که دختر به حکم تولّد مملوک پدر به حساب می‌آمد و پدر می‌توانست وی را در تصاحب خود نگاه داشته یا به دیگری بسپارد امّا مادر، مادرخوانده یا نامادری کسی بود که پدر او را به مالکیت خویش درآورده بود و طمع ازدواج با ایشان مساوی بود با حمله به قلمرو سالاری و مالکیت پدر. هندواروپاییان از حدود ۴۰۰۰ پ.م از زادبوم اصلی‌اشان کوچیدند (بِیلی، ۱۰ :۲۰۰۸) و به سرزمین‌هایی پا نهادند که اساس برخی از جوامع بومی آن سرزمین‌ها مبنی بر مادرسالاری بود. مثلاً در بین‌النهرین پیش از حضور آریاییان تمام هستی را زاده‌ی یک مادرخدا به نام نه‌نه‌یا می‌دانستند که همه موجودات را زاییده و پسری دارد که همسر او نیز هست. (ازدواج با مادر) (گریشمن، ۱۳۷۵: ۳۰) در این‌جا وضع کاملاً معکوس است. یعنی پسر مملوک مادر است و ازدواج با او حق طبیعی مادر می‌باشد و به همین خاطر است که برخلاف روند تمامی داستان‌های دیگر، در داستان بین‌النهرینی ال و آشرتو، پدر تن دادن به خواست نامادری را به پسر توصیه می‌کند.
بنابراین بسامد بالای چنین داستان‌هایی در روزگاران کهن‌تر در میان شاخه‌های مختلف اقوام هند و اروپایی می‌تواند نشانی از تلاش این قوم برای تأکید بر ارزش‌های اخلاقی خود در مقابل فرهنگ و هنجار‌های متفاوت اقوام بومی سرزمین‌های جدید باشد و نیز تداوم این داستان‌ها در دوران‌های بعدی یکی می‌تواند تولّد دوباره‌ی همان داستان‌های کهن به گونه‌هایی کمال‌یافته‌تر در ادبیات این اقوام و دیگر، گوشزد مجدّد این خطّ قرمز قلمرو پدرسالاری به پسران و تأکید به احترام گذاشتن به این قلمرو، حتّی تا پای جان باشد. هدف فوق به عنوان هدف اصلی و محوری چنین داستان‌هایی مطرح است وگرنه پیام‌های دیگری چون تأکید به عدم ازدواج با بیگانگان، زن‌ستیزی و ترجیح پیوستگی خونی به همسری و در نتیجه ترجیح پسر بر زن نیز از جمله پند‌های نهفته در این داستان‌ها است.
کشتن حیوانی مقدّس و گرفتار شدن به نفرینی ابدی
کشتن گاو آپیس توسط کمبوجیه
در تاریخ آمیخته با افسانه‌ای که هرودوت مورّخ یونانی بر اساس شنیده‌های خود پیرامون کمبوجیه فرزند کورش بزرگ و فاتح مصر به یادگار گذاشته است به روایتی مشابه کشتن گاو هدیوش توسط کاووس برمی‌خوریم که شباهت این دو داستان گرفتار نفرین شدن قاتل حیوان مقدّس است. اگرچه داستان کمبوجیه راجع به یکی از پادشاهان ایران است؛ امّا از آن‌جا که این داستان را مصری‌ها بر اساس باورهای خود شایع کرده‌اند می‌بایست آن را از جمله روایات مصریان به شمار آورد.
بنا بر گفته‌ى هرودوت، کمبوجیه در بازگشت از لشکرکشى اتیوپى زخم مهلکى به گاو مقدّس مصریان آپیس زد. هرودوت مى‌نویسد: کمبوجیه خنجر برکشید و شکم حیوان را هدف قرار داد امّا خنجر به خطا رفت و ران حیوان زخمى شد. پس پادشاه در حالت استهزا به حضرات گفت: «اى گناه‌کاران! شما او را خدا مى‌خوانید، شما که خود شعورى ندارید مى‌پندارید که خدایان از گوشت و خون ساخته شده‌اند. خیال مى‌کنید که ضربت پولاد بر او کارگر نیست؟ چنین خدایى فقط شایسه‌ى شماست». آپیس مدتى در معبد مجروح افتاده بود و بالاخره بعد از چند روز جان داد. (هرودوت، :۱۳۸۳ ۲۰۳)
اگرچه بسیارى از مورخان نسبت به صحّت روایت فوق تردید کرده‌اند، حتّى بر فرض کذب بودن این روایت مى‌توان گفت که کاهنان مصرى پس از کشته شدن کمبوجیه براى اثبات تقدّس خدایان خود خواسته‌اند نگون‌بخت شدن کمبوجیه را نفرین خدایان مصر قلمداد کنند. جمله‌اى دیگر از هرودوت این نظریه را تأیید مى‌کند. پس از کشتن گاو مقدّس کمبوجیه تغییر اخلاق داد و مصریان اعتقاد راسخ داشتند که تغییر حالش ناشى از همین گناه بوده است. (همان، ۲۰۵)
بخش پنجم
کاووس در ادب فارسی
۵-۱ مقدمه
کیکاووس که یکی از پرماجراترین شخصیّت‌های شاهنامه است در ادب کلاسیک فارسی نیز از یاد شاعران و سخن‌وران از آغاز تا واپسین سال‌های رواج آن مغفول نمانده و گاه و بی‌گاه شاعران به جنبه‌ای از داستان‌ها و شخصیت کاووس اشاره و تلمیح نموده‌اند.
موضوعات مورد اشاره شاعران به ترتیب فراوانی عبارتند از: شکوه، جلال، ثروت و حشمت کاووس- تخت و مهد او- فرمان‌برداری رستم از وی- تمثیل قرار دادن نابودی شکوه و حشمت کاووس برای اشاره به ناپایداری دنیا- مجالس بزم و باده‌گساری دربار کاووس- جهان‌گشایی و جنگندگی وی- بخشندگی و رادی کاووس- آتشی که به دستور او برای آزمایش سیاوش برپا شد- بی‌خردی کاووس- نژاد و تبار والایش- مظلومیّت او در بند دیوان- افسانه بودن کاووس.
با وجود این‌که به جرأت می‌توان گفت که تمام موضوعات یاد شده پیرامون کاووس از طریق شاهنامه‌ی فردوسی به شعرا و سخنوران بعدی منتقل گشته است امّا برخلاف انتظار بی‌خردی کاووس که بارها در شاهنامه بدان اشاره شده و محور بسیاری از کارهای وی قرار می‌گیرد؛ چندان مورد توجّه شعرا قرار نگرفته است و بیش‌تر شکوه و شوکت دستگاه کاووس مشبه به مناسب و پرکاربردی برای شوکت و ثروت ممدوحان شعرا گشته است.
هم‌چنین نابودی همین شوکت و عظمت تمثیل مهمّی شده است برای حکیمانی که سعی در گوش‌زد کردن ناپایداری و بی‌وفایی دنیا به مخاطبان خود داشته‌اند که این جنبه بیش‌تر در شعر سخن‌وران سبک عراقی رخ نموده است.
نکته‌ی جالب توجّه مثال زدن فرمان‌برداری رستم از کاووس است که به حق در نوع خود بی‌مانند بوده و این نکته برخلاف دیوانگی کاووس از دید سخن‌وران پنهان نمانده است.