شکل ۴-۱۰- نقشه معیار کیفیت خاک
جعفری و همکاران ( ۱۳۸۵) در مطالعه­ ای به ارزیابی شاخص­ های معیار خاک جهت بررسی وضعیت بیابان­زایی مناطق سلیمان، حسین آباد میش مست و گازران در استان قم پرداختند. آن­ها در این تحقیق ، شاخص­ های سنگریزه تحتانی، شوری، عمق خاک و بافت خاک را مورد ارزیابی قرار دادند و بدین نتیجه رسیدند که برای برآورد بهتر از وضعیت بیابان­زایی باید معیار خاک را با شاخص­ های بیشتر، به همراه سایر معیارها مورد بررسی قرار دارد [ ۱۸].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

عباسی و درویش ( ۱۳۸۵) نقش مولفه­های شور شدن خاک و کیفیت آب در تشدید روند بیابان­زایی حوزه آبخیز مند را مورد بررسی قرار دادند. طبق نتایج آن­ها نقشه وضعیت بیابان­زایی از جنبه شوری­زایی نشان داد که نزدیک به یک میلیون هکتار از حوضه مند یا مشکل شوری و قلیائیت در گیر است. همچنین در طول مسیر رودخانه­های حوزه از شمال به جنوب بعد از گنبد نمکی به شدت افت کرده و از طبقه C2S1 به C4S4 تغییر می­ کند [ ۴۰].
بخشنده مهر ( ۱۳۸۷) در بررسی بیابان­زایی دشت سگزی اصفهان برای معیار خاک از شاخص­ های بافت خاک، درصد سنگریزه، شیب، عمق خاک، زهکشی، درصد گچ خاک، هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم و درصد ماده آلی استفاده کردند. طبق ارزیابی آنها معیار کیفیت خاک در دو کلاس متوسط و پایین قرار گرفت که هر کدام به ترتیب مساحتی برابر ۳۸/۱۵ و ۶۲/۸۴ درصد از کل منطقه را به خود اختصاص دادند. همچنین طبق ارزیابی آنها شاخص ماده آلی در این معیار بیشترین تاثیر را در بیابان­زایی منطقه داشت [ ۱۴].
میزان تاثیر هر کدام از شاخص­ های معیار خاک در نمودار ۴-۲ با هم مقایسه شده است. همان طور که از نمودار زیر مشخص است شاخص مواد آلی با امتیاز ۱۹۰ بیشتر ترین تاثیر را در بین شاخص­ های معیار خاک دارد و کم ترین میزان تاثیر را شاخص بافت خاک با امتیاز ۱۱۰ به خود اختصاص داده است.
نمودار ۴-۲- میانگین وزنی هر کدام از شاخص­ های معیار کیفیت خاک
۴-۱-۳- معیار کیفیت پوشش گیاهی
بررسی‌های به عمل آمده در مناطق بیابانی کشور حکایت از استقرار و پراکنش پوشش گیاهی مناطق بیابانی ایران متناسب با مؤلفه‌هایی همچون میزان و پراکنش بارندگی، نوسانات درجه حرارت، رطوبت، منابع آب سطحی و زیرزمینی، شرایط توپوگرافی و فیزیوگرافی، سازندهای زمین‌شناسی، بافت و ساختمان خاک و … دارد [۲۴]. اغلب گیاهان طبیعی مناطق بیابانی ایران خشکی‌زی، شوری‌زی، ماسه‌زی، گچ‌زی، آهک‌زی و غیره بوده و به عبارت دیگر نوع پوشش گیاهی تا حد بسیار زیادی تابع نوع بستر و بخصوص ویژگی‌های خاص خاک‌های چنین مناطقی است[ ۲۴].
به علت شرایط نامناسب اقلیمی، خاک، آب و چرای مفرط در گذشته، پوشش گیاهی منطقه بسیار تخریب یافته و وضعیت مراتع آن فقیر و بعضا بسیار فقیر می­باشد. گرایش در تمام مراتع ثابت و در بعضی قسمت ­ها منطقه منفی است. لذا با توجه به اطلاعات موجود و بازدیدهای صورت گرفته، امتیاز شاخص ­ها در واحدهای­کاری به صورت جدول ۴-۳ تعیین شده و پس از محاسبه هندسی آن نقشه معیار کیفیت پوشش گیاهی به صورت شکل ۴-۱۱ تهیه گردید.
جدول ۴-۴- امتیازات شاخص های مربوط به معیار کیفیت پوشش گیاهی در هر واحد

کیفیت پوشش گیاهی

کد

امتیازات شاخص ها

امتیاز معیار پوشش گیاهی
(میانگین هندسی)

حفاطت در برابر فرسایش

مقاومت به خشکی

درصد پوشش گیاهی

۱-۱-۱

۱۲۰

۱۲۰

۱۲۰

۱۲۰

۱-۱-۲

۱۲۰

۱۲۰

۱۷۰

۷۷/۱۳۴

۱-۱-۳

۱۵۰

۱۵۰

۱۴۰

۵۸/۱۴۶