۲/۲۲

۲/۱۷

۴/۷-

۲

۳

۵/۳۸

۱/۲

۵/۱۴-

۲/۱۱-

۵۷/۴-

۲۶/۲۵

۷/۴-

۶/۱۳

۹/۱

۹/۳

۸/۶

۶/۹

۸/۱۷

۱/۱۳

۱۲/۵

۵/۷

۲/۶

ماخذ: محاسبات محقق
تذکر: (۱) نرخ رشد سرمایه گذاری در بخش صنعت، (۲) نرخ رشد سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، (۳) نرخ رشد سرمایه گذاری در بخش خدمات.
همانطور که در جدول (۳-۲) مشاهده میشود، نرخ رشد سرمایه گذاری در بخش صنعت کشور از سال ۱۳۷۴ به بعد، یعنی در طول دوره اجرایی برنامه های دوم، سوم و چهارم توسعه علارغم نوسانات متعدد در اکثر سال ها مثبت بوده است.
در بخش کشاورزی همانطور که نرخ رشد سرمایه گذاری در جدول (۳-۲) نشان می دهد، در طول دوره زمانی ۸۶-۷۰ هیچگاه روند پایداری وجود نداشته است و این دلالت بر عدم وجود سیاست های پایدار در این بخش دارد.
در بخش خدمات نیز از سال ۱۳۷۶ به بعد نرخ رشد سرمایه گذاری همواره مثبت بوده و در فاصله سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۳ همواره در حال افزایش بوده است.
۳-۳- معرفی مدل:
همانطور که در مباحث نظری مطرح شده در فصل دوم عنوان شد، در اکثر نظریه های اقتصادی از جمله نظریه کینز و کلاسیک ها در رابطه با عوامل موثر بر سرمایه گذاری به تأثیر درآمد ملی و نرخ بهره در تابع سرمایه گذاری اشاره شده است. بر این اساس مدل پایه ای مورداستفاده در این پژوهش به منظور بررسی آثار کوتاه مدت و بلندمدت درآمدهای نفتی بر سرمایه گذاری به صورت زیر است:
(۳-۱)
که در آن Y معرف درآمد ملی و i معرف نرخ بهره می باشد. دراین تابع سرمایه گذاری با درآمد ملی رابطه مثبت دارد. این ارتباط این گونه توجیه می شود که با افزایش درآمد ملی، از یک طرف امکانات دولت جهت سرمایه گذاری های عمرانی افزایش می یابد و از طرف دیگر با افزایش درآمد، حجم پس انداز مردم افزایش می یابد که خود موجب گسترش حجم اعتبارات بانک ها جهت سرمایه گذاری می گردد. از سوی دیگر در رابطه با نرخ بهره همان گونه که در مبانی نظری بدان اشاره شد، دو نوع نظریه وجود دارد. بر طبق نظریه ی کلاسیک ها و کینزی ها نرخ بهره با سرمایه گذاری رابطه منفی دارد. در حالی که بر طبق نظریه مک کینون بین این دو متغیر- نرخ بهره واقعی سپرده های بانکی و سرمایه گذاری- در کشورهای در حال توسعه رابطه مثبت برقرار است. این ارتباط مثبت در مطالعات متعددی از جمله مطالعه صورت گرفته توسط مور (۲۰۰۹) در رابطه با ۱۰۷ کشور در حال توسعه تأیید گردیده است.
همان گونه که در فصل دوم به آن اشاره گردید، مطالعه ی صورت گرفته توسط غروی نخجوانی (۱۳۸۱) نشان می دهد که درآمد نفتی به عنوان یک متغیر جانشین برای درآمد ملی برای اقتصاد ایران کارایی بیشتری دارد. از سوی دیگر به منظور حذف تأثیر تورم در این پژوهش از نرخ بهره ی واقعی سپرده های بانکی به عنوان متغیر جانشین نرخ بهره استفاده شده است . در اینجا به منظور محاسبه نرخ بهره واقعی سپرده ها، نرخ تورم از نرخ سود سپرده های بلندمدت کسر گردیده است. براین اساس در پژوهش حاضر، مدل زیر به تفکیک بخش های صنعت، خدمات و کشاورزی در نظر گرفته می شود:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(۳-۲)
(۳-۳)
(۳-۴)
که در آن Iagr,Iserv,Iindast به ترتیب تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش صنعت، خدمات و کشاورزی را به قیمت ثابت سال ۱۳۷۶ نشان می دهد. ROIL نیز نمایانگر درآمدهای نفتی و ir نمایانگر نرخ بهره ی واقعی سپرده های بلندمدت بانکی می باشد.
بخش صنعت از دو بخش تشکیل شده است. اول بخش نفت و گاز و نیز دوم بخش صنایع و معادن، شامل صنعت ومعدن، آب و برق و گاز و ساختمان.
بخش خدمات نیز از بخش های حمل و نقل، ارتباطات، مستغلات و سایر خدمات تشکیل شده است. داده های مربوط به متغیرهای مدل از سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران استخراج شده است. از سوی دیگر نرخ بهره ی واقعی سپرده ها نیز از تفاضل نرخ تورم از سود سپرده های پنج ساله بدست آمده است. لازم بذکر است که داده های آماری مورد استفاده، در پیوست (۱) پایان نامه حاضر، ارائه شده است. در ادامه روش برآورد مدل این پژوهش معرفی می گردد:
۳-۴- روش برآورد مدل
در بخش قبل، مدل مورد استفاده در این پژوهش و نیز متغیرهای مدل معرفی شدند. از آنجایی که هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بلندمدت میان درآمدهای نفتی و سرمایه گذاری در بخشهای مختلف اقتصاد ایران است،از این رو در این قسمت با بررسی و تحلیل انواع روش های جایگزین جهت آزمون رابطه بلندمدت بین درآمدهای نفتی و سرمایه گذاری، روش مناسب جهت تخمین مدل و نیز انجام آزمون های مربوطه معرفی میشود. برای آزمون وجود رابطه بلندمدت میان متغیرهای مدل در اقتصاد سنجی روش های متعددی ارائه گردیده است؛از قبیل روش هم انباشتگی انگل گرنجر،آزمون دوربین واتسن رگرسیون هم انباشتگی (CRdW)، روش خود توضیح با وقفه های گسترده(ARDL) و مدلهای خود توضیح برداری (VAR). در اینجا به صورت مختصر به شرح هریک ازاین روش ها و مزایا و معایب آنها پرداخته می شود.
۳-۴-۱- مقایسه میان روش های تخمین و انتخاب روش مناسب
همان طور که بدان اشاره شد روش های متعددی جهت آزمون هم جمعی میان متغیرهای الگو وجود دارد که در این قسمت به مقایسه و بررسی تعدادی از مهم ترین این روش ها پرداخته
می شود.
انگل و گرنجر (۱۹۷۸)، یک روش دو مرحله ای را برای مدل سازی فرآیندهای هم جمعی ارائه کرده اند. در مرحله ی اول این روش، با بهره گرفتن از آزمون ریشه واحد دیکی فولر تعمیم یافته^[۱]، از داشتن ریشه واحد برای متغیرهای مورد بررسی، اطمینان حاصل شده و سپس با بهره گرفتن از روش حداقل مربعات معمولی (OLS)^[2]، معادله ی موردنظر تخمین زده می شود. در مرحله ی دوم، با بهره گرفتن از آزمون های ریشه واحد این مطلب آزمون میگردد که آیا پسماندهای حاصل ازاین مدل رگرسیونی-به عنوان ترکیب خطی از دو سری ناپایای x و –y پایااست یا خیـر.
روش خود توضیح به وقفه های گسترده (ARDL) نیز یکی دیگر از روش های شناخته شده جهت انجام آزمون وجود رابطه بلندمدت میان متغیرهای مدل می باشد. در این الگو یک مدل پویا تخمین زده می شودو براساس آن، فرضیه ی عدم و جود رابطه بلندمدت میان متغیرها مورد آزمون قرار گرفته و در صورت تأیید وجود رابطه بلندمدت میان متغیرها، معادله ی بلندمدت تخمین زده می شود. در این معادله ضرایب بدست آمده دارای تفسیر بلندمدت هستند.(نوفرستی،۹۸،۱۳۸۷).
نهایتاً در این روش الگوی تصحیح خطا (ECM)^[3] برآورد می شود که براساس این الگو مشخص میگردد در هر دوره چند درصد از عدم تعادل متغیر وابسته به سمت تعادل بلندمدت تعدیل می شود. لازم بذکر است که در این روش جهت آزمون رابطه بلندمدت، نیازی به برقراری شرط پایایی متغیرهای مدل نمی باشد.
از دیگر روش های اقتصادسنجی جهت تخمین مدل و بررسی رابطه بلندمدت میان متغیرها روش خود توضیح برداری (VAR) می باشد. در این روش، در شرایطی که K متغیر در یک الگو وجود داشته باشد، به تعداد (K-1) بردار هم جمعی مستقل خطی دراین الگو میتواند وجود داشته باشد. به عبارت دیگر در شرایطی که بیش از یک بردار هم جمعی درمدل وجود دارد، استفاده از روش های تخمین تک معادله ای نظیر روش خود توضیح برداری با وقفه های گسترده (ARDL) و انگل گرنجر، مناسب نیست. زیرا استفاده از این روش ها به عدم کارائی منجر خواهد شد (نوفرستی، ۱۰۳،۱۳۸۷). به این مفهوم که وقتی یک الگوی تک معادله ای برآورد میشود بردار هم جمعی برآورد شده تنها یک ترکیب خطی از بردارهای ممکن خواهد بود و بنابراین بیانگر رابطه تعریف شده ی خاصی نیست. از این رو، هرچند با بهره گرفتن از روش برآورد تک معادله ای می توان ضرایب رابطه تعادلی بلندمدت را تخمین زد، اما این برآورد ها کارا نیستند.
از دیگر مزایای روش خود توضیح برداری(VAR) نسبت به روش های تخمین تک معادله ای دراین است که در روش های تخمین تک معادله ای، ازمیان متغیرهای دخیل در الگو انتخاب متغیر وابسته توسط محقق صورت می گیرد. از این رو این انتخاب بر نتایج آزمون تأثیر خواهد گذاشت. در روش بررسی خود توضیح برداری (VAR) همه ی متغیرها به یک چشم نگریسته می شود و قضاوتی در رابطه با اینکه کدام متغیر درونزا و کدام متغیر برونزا است صورت نمی گیرد.به عبارت دیگر دراین روش کلیه ی متغیرهای دخیل در رابطه هم جمعی به عنوان متغیرهای درونزا در نظرگرفته می شود. بنابراین در این الگو روش کار بسیار ساده است و محقق را درگیر تشخیص بین متغیرهای درونزا و برونزا نمی کند.