• • 1. 1. شناخت انگیزش انسان

نظریه­پردازان و پژوهشگران در مورد انگیزش انسان به دو مقوله نظر دارند. انگیزه­ بیرونی و انگیزه­ درونی. در انگیزه­ بیرونی یک عامل خارجی فرد را به انجام کارهای خاص بر می­انگیزد. برای مثال کودکی اتاقش را تمیز می­ کند تا والدینش او را به سینما ببرند. اگر چه در این مورد با انجام خوب کار مواجه­ایم اما کودک تکلیف خود را به خاطر خود آن کار انجام نداده، بلکه تلاش او فقط برای دستیابی به چیز دیگری است، اما هنگامی که انسان، با انگیزه­ درونی کاری را به انجام می­رساند، صرفا آن را برای خود آن می­خواهد و نتیجه­ای جداگانه را به انجام می­رساند و حتی اگر از کار خود هیچ نتیجه­ مطلوبی هم نمی­گیرد، باز هم از این کار که آن را انجام داده است، احساس پشیمانی نمی­کند، در مورد چنین کسی هرگز به تشویق نیاز نیست. این گونه افراد در ضمن پرداختن به فعالیت خود، از دیگر امور غافل می­شوند و فقط به کار خود توجه دارند. نظریه­پردازان چنین حالتی را ” در جریان بودن” نامیده­اند. یعنی فرد آنچنان با دقت، معطوف به فعالیت خویشتن است که عامل­های محیطی بر وی هیچ تاثیری ندارد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اگر چه در بیشتر کلاس­های درس ما می­توانیم هم­انگیزه­ درونی و هم­بیرونی را مشاهده کنیم، اما وجه غالب با انگیزه­ بیرونی است. نمره ­های خوب، برچسب­های رنگارنگ، ستایش از عملکرد مناسب و … . همچنین تنبیه کردن نیز به عنوان روشی برای افزایش انگیزه (بیرونی) همواره در نظر گرفته می­ شود (مانند محروم کردن دانش آموزان از بازی، نگه داشتن دانش ­آموزان در مدرسه، اخراج دانش ­آموزان و …) (اسپالدینگ، ترجمه­ی بیانگرد و نائینیان، ۱۳۷۷).

۲-۴- مبانی نظری عملکرد تحصیلی

۲-۴-۱-پیشرفت تحصیلی^[۶۱]:

عملکرد تحصیلی یکی از سازه ­هایی است که از دیرباز مورد توجه بوده است و پژوهش­های بسیاری را به خود اختصاص داده است. متخصصین تعلیم و تربیت همواره کوشیده­اند شرایطی را فراهم نمایند تا دانش ­آموزان بیشترین کارایی تحصیلی را از خود نشان دهند.
امروزه نقش مدارس این است که دانش آموزان را در پیشرفت تحصیلی یاری نمایند. به عبارت دقیق­تر، یکی از اهداف مهم آموزش و پرورش در سطح دنیا ایجاد پیشرفت تحصیلی بهتر و شناخت عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی است. به طوری که هر یک از عوامل را طوری تنظیم و هدایت کنند تا دانش ­آموزان به رشد و یادگیری بیشتری دست یابند. اصطلاح عملکرد تحصصیلی به میزان یادگیری آموزشگاهی فرد اطلاق می­ شود که توسط معلم و با کمک آزمون­های مختلف سنجیده می­ شود.
منظور از پیشرفت تحصیلی یعنی اینکه “فراگیران نسبت به برنامه ­های آموزشی از خود اهتمام نشان داده و به عبارت صحیح­تر، برنامه ­های آموزشی در عمل از توفیق کافی برخوردار بوده است” (شارع­پور، ۱۳۸۷).
سیف (۱۳۸۴)، عملکرد تحصیلی را توانایی آموخته شده یا اکتسابی حاصل از درس­های ارائه شده یا به عبارتی، توانایی آموخته شده و اکتسابی فرد در موضوع­های آموزشگاهی می­داند که به وسیله­ آزمون­های استاندارد شده اندازه ­گیری می­ شود.
واژه­ی پیشرفت تحصیلی به جلوه­ای از جایگاه تحصیلی دانش ­آموزان اشاره دارد این جمله ممکن است نشان دهنده نمره­ای برای یک دوره، میانگین نمرات مربوط به یک موضوع یا میانگین نمرات دوره­ های مختلف باشد، پیشرفت تحصیلی را می­توان با توجه به معیارهای مختلف در نظر گرفت که رایج­ترین آن میانگین نمرات کلاسی است (ترانسی^[۶۲]، ۱۹۹۸).
گروهی از متخصصین تعلیم و تربیت (به نقل از سیف، ۱۳۸۰)، عوامل موثر بر پیشرفت را به دو دسته کلی تقسیم کرده اند:

• عوامل بیرونی (محیطی): عوامل بیرونی تاثیرگذار بر پیشرفت تحصیلی شامل موفقیت یادگیری، جو اجتماعی مدرسه، جو عاطفی کلاس، تاثیر گروه همسالان، جو خانواده می­باشند.

• عوامل درونی (شخصی): عوامل درونی تاثیر­گذار بر پیشرفت تحصیلی شامل هوش، انگیزه و علاقه، انتظارات، اسنادهای مربوط به موفقیت و شکست، تیپ های شخصیتی، سبک­های تفکر و … می­باشد.

۲-۴-۲- عوامل موثر بر عملکرد تحصیلی:

علاوه بر دسته­بندی فوق، در مورد عوامل موثر بر عملکرد تحصیلی پژوهش­های زیادی انجام گردیده، و عوامل زیادی شناسایی شده ­اند که در این جا به تعدادی از این عوامل اشاره می­ شود:

• منبع کنترل:

یکی از عوامل موثر بر عملکرد تحصیلی، منبع کنترل می­باشد. جیس (۲۰۰۱)، طی پژوهشی نشان داد هنگامی که کودکان ترغیب می­شوند تا بر یادگیری خود کنترل بیشتری داشته باشند. سطح انگیزش و میزان یادگیری آن ها افزایش می­یابد. اگر دانش آموزان احساس کنند که توسط معلم یا منابع دیگر قدرت کنترل می­شوند، به میزان کمتری درگیری تکالیف می­شوند و برانگیختگی کمتری از خود نشان می­ دهند. هورتاکسو (۲۰۰۸)، در پژوهشی که روی دانش آموزان ترکیه­ای انجام داد به این نتیجه رسید که معدل کلاس بالا با منبع کنترل درون ارتباط نیرومند و مثبت دارد. یعنی دانش آموزانی که دارای منبع کنترل درونی بودند از معدل کلاسی بالاتر هم برخوردار بودند.
۲-۴-۲-۲- خود پنداره:
یکی دیگر از عوامل مهم که نقش تعیین کننده ­ای در عملکرد تحصیلی دانش ­آموزان ایفا می­ کند، ” خودپنداره” می­باشد. احمد و پروبسها (۲۰۰۶)، در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که خودپنداره­ی تحصیلی هم به طور مستقیم هم به وساطت انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی رابطه­ مستقیم دارد.
۲-۴-۲-۳. ویژگی­های شخصیتی:
آرتور (۲۰۰۹)، روابط بین الگوی پنج عاملی شخصیت و عملکرد تحصیلی را با شیوه­ فراتحلیلی بررسی کرده. نتایج این فراتحلیل نشان داد که عملکرد تحصیلی به طور معنی­داری با سازگاری، وظیفه­ شناسی و باز بودن به تجربه همبستگی مثبت دارد. البته سطوح تحصیلی (ابتدایی، متوسطه، و دانشگاه ها)، سن متوسط شرکت کنندگان و تعاملات بین سطح تحصیلی و سن، همبستگی عوامل شخصیتی را با عملکرد تحصیلی تعدیل کردند.
۲-۴-۲-۴- سبک­های اسنادی: