هیچ عملی بدون خلوص کامل برای حضرت حق، مقبول درگاه جمال بی­همتای حضرت معشوق واقع نمی­ شود؛ حتی نماز و جهاد. آدمیان علی العموم بر سبیل ناخالصی­اند مگر کاملان. بنا به قول برخی از عرفا، اخلاص شامل هشت مرتبه است که پایین­ترین مرتبه­ی آن تصفیه عمل، از شائبۀ رضای مخلوق است.^[۸۴]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مولانا در گفتمان دوازدهم دفتر اول، با طرح دو حکایت و برخورد حضرت علی (علیه‌السلام) با «عمرو بن عبدود» در جنگ خندق و «ابن ملجم مرادی» امیرالمؤمنین این شخصیت الهی، اسطوره­ی مدارا و جوانمردی را به تصویر می­کشد. مولانا در این دو حکایت به زمامداران و سالکان پیام می‌دهد: اگر علوی هستید، جایگاه خویش را نسبت به جایگاه حضرت علی (علیه‌السلام) دریابید، بلکه تا فرصت هست به تصحیح اعمال خویش بپردازید که فردا دیر است.
در اولین داستان، مولانا برخورد علی (علیه‌السلام) با «عمرو بن عبدود» پهلوان کافران را ترسیم می­ کند.حضرت علی (علیه‌السلام) در کشاکش نبرد تن به تن با پهلوان، وی رابر زمین می­افکند تا هلاکش گرداند، او در این حال آب دهان خویش بر چهرۀ مبارک حضرتمی­اندازد. علی (علیه‌السلام) بی­درنگ شمشیر بر زمین می­افکند و در پاسخ دشمن مغلوب که چرادست از جنگ کشیده می­فرماید: «شیر حق و مجاهد راستین هرگز برای انتقام شخصی کسی رانمی کشد و آزار نمی‌دهد. او تنها بر ارادۀ حق گردن می‌نهد، نه بر امیال شخصی.»
در داستان دوم، مولانا جریان گفتگوی ابن­ملجم و حضرت علی را به تصویر می­کشد:
حضرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌ و آله) به ابن ملجم فرمود: «روزی فرا می­رسد که علی را به شهادت می­رسانی». ابن ملجم از حضرت علی درخواست کرد پیشاپیش او را بکشد تا این جنایت از او سر نزند، لیکن علی فرمود: «کشتن تو در این زمان، قصاص قبل از جنایت است، نمی­توانم ترا بکشم. »
محور­های اصلی حکایت:
شأن حضرت علی (علیه‌السلام) در کائنات:

درغـزا بـر پهـلـوانی دست یافت
او خـدو انـداخت بــر روی علــی
آن خدو زد بر رخی که روی ماه

زود شمشیری بـر آورد و شتافت
افـتـخـار هـر نبـــی و هــر ولـــی
سجــده آرد پیش او در سجـده گـاه^[۸۵]

حضرت علی (علیه‌السلام) در مقام نفس مطمئنه و مَرضی خداوند ـ یا ایتهاالنفس المطمئنه ارجعی الی ربک راضیه مرضیه.^[۸۶]ـ شأن بی­همتایی در سلسله­ی اولیاءالله دارد. علی (علیه‌السلام) افتخار رسولان و اولیاء الهی است.

در مـروت شـیـــر ربا نیستی
در مروت ابـر مـوسـیـی به تـیه

در مـروت خـود که دانـد کیستی
کامد از او خوان و نان بی شبیه^[۸۷]

ای علی، تو در شجاعت، شیر خدا هستی و در جوانمردی کسی را ازبلندای مقام تو آگاهی نیست. تو در جوانمردی همانند ابر موسی در بیابانی که از آن، خوان ونان بی مانند بر قوم بنی اسرائیل نازل شد.

گفت من تیـــغ از پــی حق می­زنـم
شیـــر حـقـــــم نیستـــم شیــر هـــوا
مـا رمیت اذ رمـیـتـــم درحــــراب
رخت خــود را مـن ز رهبـرداشـتم
سـایـه­ای­ام کـدخـــــــداام آفتـاب
من چو تیغـم پر گهــــرهای وصــال
خـون نـپـوشـد گـوهـــر تـیــــغ مـرا
کـَه نیـم کوهـم ز حلم و صبر و داد
آن که از بادی رود از جا خسی­است
بـاد خـشــــم و بــادشهـــوت بـاد آز
کـوهــم و هستــی مـن بنیــاداوست
جــز بـه بـاد او نجنبــــد مـیــــل مـن
تـیـــغ حلمــم گــــردن خشمـم زدست
روضه گشتم گر چـه هستـم بو تراب