از زمان انجام انتخابات دموکراتیک سال ۲۰۰۶ در فلسطین و پیروزی جنبش حماس در انتخابات اسرائیل مبادرت به تحریک اقتصادی نوار غزه و کرانه باختری کرد. حماس کنترل کامل غزه را به دست آورد. آرامش نگران کنندهای غزه را فرا گرفت. نظامیان حماس پایگاه های دولت خودگردان در غزه را تصرف کردند. این درگیریها موجب کشته شدن بیش از ۱۰۰ فلسطینی شد. در ۱۴ ژوئن محمود عباس دولت وحدت ملی به رهبری اسماعیل هنیه، از گروه حماس را به اتهام تلاش برای کودتا نظامی علیه تشکیلات خودگردان نقض قانون اساسی قانون تشکیلات خودگردان برکنار کرد. محمود عباس وعده داد که در زمان مناسب انتخابات زودرس را برگزار خواهد کرد.[۳۶۳] در روز ۱۷ ژوئن محمود عباس به سلام فیاض دستور داد تا دولت نجات ملی را تشکیل دهد. اسماعیل هنیه، نخست وزیر دولت وحدت ملی برکناری خود را به رسمیت نشناخته و ادعای کودتا علیه دولت خودگردان را رد کرد.[۳۶۴]

براساس ماده ۱۱۰ فصل نهم قانون اساسی فلسطین در صورتی که رئیس تشکیلات خودگردان دولتی را معزول کند، فقط میتواند درخواست برگزاری انتخابات زود هنگام کند. طبق بند ۱ و ۲ ماده ۱۱۰، رئیس تشکیلات خودگردان می تواند تنها در دوره سی روزه شرایط اضطراری اعلام کند و پس از آن باید انتخابات برگزار شود.[۳۶۵]
از زمان انتخابات دموکراتیک ۲۰۰۶ تا برکناری اسماعیل هنیه در ژوئن ۲۰۰۷ تحریک اقتصادی بین المللی و محاصره اسرائیل شامل نوار غزه و کرانه باختری بود و پس از جدائی سیاسی میان حماس و فتح تحریک کرانه باختری لغو شد و حال آن که تحریم غزه کماکان ادامه دارد دستاویز اصلی اسرائیل گوشمالی مردم فلسطین سرباز زدن حماس از پذیرش این سه شرط است به رسمیت شناختن اسرائیل، متوقف کردن همهی اعمال خشونت آمیز و پذیرش قطعنامههای پیشین[۳۶۶] اسرائیل برای از بین بردن مقاومت مردم فلسطین تصمیم به نابودی حماس و حزب الله گرفت.[۳۶۷]
پس از یک دست شدن حاکمیت در غزه این شهر تحت محاصره ایی اقتصادی قرار داشت. اسرائیل تمامی راه های ورودی به غزه را مسدود کرده است. اسرائیل ادعا میکند که این عمل به منظور ممانعت از حملات موشکی حماس به اسرائیل میباشد. همچنین اسرائیل مانع ارسال منابع غذایی و سایر کمکهای بشر دوستانه به غزه شده است. نماینده امور کمک رسانی سازمان ملل متحد که مسئول توزیع غذا میان مردم غزه میباشد، در محکوم کردن اسرائیل به آن چیزی که او تنبیه دسته جمعی مینامد به سازمانهای حقوق پیوسته است اسرائیل مدعی است که غزه مشکل سوخت ندارد حال آن که ساری باشد رئیس سازمان گیشا یک سازمان حقوق بشری اسرائیلی، اظهار داشت که در پنجم ژانویه ذخیره سوخت کارخانه برق غزه تمام شده است. سازمان گیشا علیه محاصره اقتصادی غزه به دیوان عالی اسرائیل شکایت کرده است.[۳۶۸]
یکی دیگر از تحولات فلسطین شکستن محاصره غزه و منفجر کردن دیوارهای مرزی غزه با مصر در منطقه رفح بود. یک و نیم میلیون فلسطینی در زمینی به مساحت ۳۶۰ کیلومتر در غزه متراکم هستند (۴۵۰۰ نفر در هر کیلومتر) که اقتصاد آن به شدت وابسته به اسرائیل است. طی سالهای گذشته حدود ۴۵هزار فلسطینی ساکن غزه به عنوان یک نیروی کار ارزان در اسرائیل مشغول فعالیت بودند که از این تعداد روز به روز کاسته شده است. در حال حاضر گفته میشود درصد بیکاری در غزه به بیش از ۵۰ درصد رسیده است و نیمی از درآمد نیروی کار این منطقه به دستمزدهایی وابسته است که از طریق دولت خودگردان (و در حال حاضر توس حماس) بین آنان توزیع میشود. گذرگاه رفح تنها گذرگاه مسافرتی و راه دسترسی ساکنان نوار غزه به جهان خارج است که از ژوئن ۲۰۰۷ کاملا بسته شد در واقع با یکدست شدن حاکمیت غزه توسط حماس و برچیده شدن نهادهای رسم وابسته به دولت خودگردان مرزهای شمالی و جنوبی این منطقه بسته شد و غزه به زندانی مبدل شد که حماس باید آن را اداره میکرد. فشارهای اقتصادی بر ساکنان غزه زمانی به مرز فاجعه رسید که اسرائیل ارسال سوخت به غزه را متوقف کرد و در نتیجه دو نیروگاه تولید برق در غزه یکی پس از دیگری از کار افتاد. در همان حال اسرائیل به حملات هوایی خود ادامه میداد و حتی تصمیم داشت حملات سراسری و زمینی خود را آغاز کند. در مقابل این امر حماس دو تاکتیک جالب توجه را همزمان پیش میبرد که یکی ادامه حملات موشکی به شهرکهای یهودی نشین اسرائیل بود تا نشان دهد تنها این حماس است که پرچمدار مقاومت و مبارزه علیه تجاوزات اسرائیل است و از سوی دیگر با برپایی تظاهرات زنان و کودکان شمع به دست افکار عمومی منطقه و جهان را متوجه فاجعه محاصره اقتصادی در غزه میکرد. این دو تاکتیک فضا را برای حماس آماده کرد به نحوی که افکار عمومی جهان را علیه اسرائیل برانگیخت و حتی منجر به تشکیل چند جلسه متوالی از سوی شورای امنیت شد و رفتار اسرائیل مورد انتقاد شدید جهانی قرار گرفت. در نهایت حماس تعدادی از زنان عضو جنبش خود را روانه مرزهای با مصر کرد که با ماموران مرزبان مصری درگیر شدند. سرانجام جوانان طرفدار حماس با منفجر کردن دیوارهای سیمانی مرز هزاران فلسطینی را روانه شهرهای عریش، شیخ زاید و رفح کردند. بیش از یک هفته فلسطینیها در مرز مصر و غزه در رفت و آمد بودند و حتی تعدادی با گرفتن پاسپورتهای مصری خود را به کشورهای دیگر رساندند. دولت حسنی مبارک که در برابر یک عمل انجام شده قرار گرفته بود، ابتدا از این امر استقبال کرد اما پس از آن در اثر فشارهای امریکا و اسرائیل مجبور به بستن دوباره مرزها شد. شکستن مرزهای رفح ابتکار عمل فوق العادهیی بود که در سایه آن حماس توانست نفسی تازه کند و به دنیا اعلام کند اگر در شرایطی اضطراری قرار گیرد، میتواند دست به اقدمی بزند که طرفهای منطقه ایی و بین المللی را درگیر معضلات متعدد و لاینحلی سازد.[۳۶۹] حصر غزه موجب اعتراضهای مردمی در سراسرجهان شد.[۳۷۰]
در ۱۹ ژوئن ۲۰۰۸ آتش بس به مدت ۶ ماه این اسرائیل و حماس اعلام شد.[۳۷۱] حماس خواستار متوقف شدن تاخت و تاز تهاجم اسرائیل به غزه شد. حماس خواستار قطع محاصره اقتصادی که از سوی اسرائیل به مردم غزه تحمیل شده است، شد.[۳۷۲]
اسرائیل و آمریکا با همکاری مصر راه های ورودی به غزه را مسدود کردهاند. کمکهای بشر دوستانه به اندازه محدود اجازه ورود به غزه دارد و تقریبا هیچ کس نمیتواند از غزه خارج شود.[۳۷۳]
محاصره مذکور شامل تدابیر مختلفی از جمله ایجاد موانع واردات کالا به نوار غزه و بستن گذرگاههای مرزی به روی افراد و کالاها و خدمات بوده که گاهی چندین روز ادامه یافته است. کاهش ارسال سوخت و برق نیز از آن جمله به شمار میآید. همچنین اقتصاد غزه به علت آنکه اسرائیل مساحت دریایی اطراف غزه را برای صیادان فلسطینی محدود ساخته، به شدت آسیب دیده است مضاف بر آنکه ایجاد منطقه ورود ممنوع در طول مرز میان نوار غزه و اسرائیل و به تبع آن کاهش اراضی برای فعالیتهای کشاورزی و صنعتی فلسطینیان بر مشکلات اقتصادی فلسطینیان ساکن نوار غزه افزوده است.[۳۷۴]
گفتار دوم: نقض قوانین حقوق بشر دوستانه توسط اسرائیل در جنگ غزه[۳۷۵]
بررسی اعمال ارتش اسرائیل در طی این عملیات بیانگر نقض جدی و مکرر حقوق بین الملل بشر دوستانه میباشد.
در سطور زیرین به موارد نقض حقوق بین الملل بشر دوستانه در جنگ غزه توسط اسرائیل میپردازیم.
اسرائیل مدارس، بیمارستانها، آمبولانسها و مناطق حمایت شده سازمان ملل متحد را هدف قرار داد. او مدعی است که حمله به غزه به عنوان عمل دفاع از خود در مقابل حملات موشکی حماس به جنوب اسرائیل پس از اتمام آتش بس شش ماهه میباشد. ولی واقعیت این است که آتش بس شش ماهه از حملات موشکی حماس به جنوب اسرائیل توسط اسرائیل نقض شده بود. در چهارم نوامبر ۲۰۰۸ اسرائیل در یک حمله نظامی، شش نیروی نظامی حماس را به قتل رساند. در ۵ نوامبر ۲۰۰۸ حماس در یک اقدام تلافی جویانه ۳۵ موشک قسام به اسرائیل شلیک کرد.
هدف اسرائیل از این حمله دفاع از مردم خود نبوده بلکه هدف اسرائیل نابودی دولت حماس میباشد با عدم رعایت اصل تمایز در حمله نظامی که موجب کشته شدن صدها غیر نظامی و نابودی ساختمانهای نظامی شده است، حقوق بین المللی بشر دوستانه را نقض کرده است و در نتیجه یک فاجعه انسانی در غزه ایجاد شده است.
اسرائیل به پروتکلهای الحاقی به کنوانسیونهای ژنو نپیوسته است. ولی بسیاری از مفاد پروتکل اول به عرف تبدیل شده و لذا برای اسرائیل لازم الاجرا میباشد. مضافا بر این که دادگاه عالی دادگستری اسرائیل اصل تناسب را در آرا خود پذیرفته است.
ماده (۸) ۵۱ پروتکل الحاقی اول ۱۹۷۷ کنوانسیونهای ژنو مقرر میدارد:
هیچ کدام از موارد نقض این ممنوعیتها موجب نفی تعهدات حقوقی طرفهای مخاصمه نسبت به سکنه و افراد غیر نظامی و از جمله تعهد نسبت به انجام اقدامات احتیاطی پیشبینی شده در ماه ۵۷ نمیشود.[۳۷۶]
حتی با این فرض که ادعای اسرائیل دال بر نقض حقوق بشر دوستانه توسط حماس صحیح باشد، از انجائی که حقوق بین الملل بشر دوستانه براساس عمل متقابل نمیباشد، لذا حقوق بین الملل بشر دوستانه حتی در صورت صحت ادعای اسرائیل در مورد نقض این حقوق توسط حماس، به اسرائیل اجازه نمیدهد تا کنوانسیونهای ژنو را نقض کند. اسرائیل مدعی است که حماس مقررات کنوانسیونهای ژنو مبنی بر عدم استفاده نظامی از مناطق غیر نظامی را نقض کرده و سپر انسانی درست کرده است[۳۷۷] حتی در صورت صحت ادعای اسرائیل این کشور از انجام تعهدات خود طبق کنوانسیونهای ژنو بری نخواهد شد.
بند اول: شلیک گلوله به سمت غیر نظامیها
بر طبق گزارش سازمان حقوق بشری فلسطینی المیزان، ۱۳۴۲ فلسطینی در جریان این عملیات کشته شدهاند. برخی از آنها طی حمله هوایی و برخی با گلوله باران توپخانه و برخی توسط تانکهای اسرائیلی و بالاخره گروهی نیز توسط گلوله مستقیم سربازان اسرائیلی کشته شدهاند.[۳۷۸] ۹۰۷ نفر از این تعداد پس از حمله زمینی اسرائیل به غزه در ۴ ژانویه ۲۰۰۹ کشته شده و هزاران نفر مجروح شدهاند که ۳۵۰ نفر از آنها جراحت عمده و جدی برداشتهاند.
تعداد زیاد قربانیان در چنین زمان کوتاهی بررسی این که چه تعدادی از کشته شدگان در عملیات نظامی درگیر بودهاند را مشکل میکند. به هرحال براساس آمار ۳۱۵ نفر از کشته شدگان زیر ۱۸ سال بودهاند. که ۲۳۵ نفر از این تعداد کمتر از ۱۶ سال داشتهاند. ۱۱۵ نفر از کشته شدگان زن بودهاند که حداقل ۸۳ زن بالای ۵۰ سال در میان کشته شدگان بوده است. این ارقام حداقل قربانیان غیر نظامی این جنگ میباشند. یعنی با فرض اینکه تمامی کشته شدگان مرد بالای ۱۸ سال مستقیما در عملیات دفاع از غزه فعال بوده باشند، این تعداد حداقل کشته شدگان غیر نظامی در جنگ غزه میباشد. در حالی که بر طبق گزارش بت سلم سازمان حقوق بشری غیر دولتی اسرائیل بسیاری از مردان کشته شده در این جنگ غیر نظامی بوده و در عملیات دخالتی نداشتهاند.[۳۷۹]
حقوق بین الملل بشر دوستانه اصولی را بنا نهاده است که هدف آن حمایت از غیر نظامیان و کاهش هرچه بیشتر صدمه به این افراد در جریان یک مخاصمه مسلحانه میباشد. برای مثال از نیروی نظامی خواسته شده است تا میان رزمندگان و غیر نظامیان تمایز قائل شوند و حمله به غیر نظامیان مطلقاً ممنوع میباشد. حمله تنها به اشخاص یا اهداف نظامی مجاز میباشد که مستقیما در عملیات مخاصمانه مسلحانه دخالت داشته باشند و ماه (۲) ۵۲ پروتکل اول الحاقی مقرر میدارد.
حمله ها منحصرا باید به هدفهای نظامی محدود گردد تا آنجا که به اموال مربوط میباشد هدفهای نظامی محدود به اموالی که به لحاظ ماهیت محل، هدف یا کاربرد آنها سهم بیشتری در عملیات نظامی داشته و تخریب کلی یا جزئی تصرف یا از کار انداختن آنها در شرایط زمانی موجود یک مزیت نظامی معین محسوب شود.[۳۸۰]
حتی وقتی که به هدفی که تمامی شرایط ماده فوق را احراز کند حمله میشود لازم است که کلیه اقدامات احتیاطی برای اطمینان از عدم صدمه به غیر نظامیان تا حد ممکن انجام شود. بنابراین همانطور که ماده ۵۷ پروتکل اول مقرر داشته است:
“ضروری است که کلیه احتیاطهای ممکن در انتخاب وسایل و شیوه های حمله به عمل آورده شود تا در هنگام حمله از خسارت جانی اتفاقی به غیر نظامیان مجروح شدگان و غیر نظامیان و نیز آسیب رساندن به اموال غیر نظامیان اجتناب نموده و یا آن را به حداقل برسانند.”[۳۸۱]
از لحاظ تراکم جمعیت غزه پر جمعیتترین منطقه جهان است. در سال ۱۹۴۸ نود هزار نفر بومی در غزه زندگی میکردند جمعیت این منطقه در حال حاضر ۴/۱ میلیون نفر است این بدان معناست که ۳۷۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع زندگی میکنند.[۳۸۲] لذا بدیهی است که اعمال مقررات فوق در این منطقه بسیار مشکل میباشد و هرگونه خطایی در شلیک توپخانه یا بمباران هوایی موجب کشتار تعداد زیادی از غیر نظامیان و تخریب اماکن حمایت شده میگردد.
بند دوم: عدم رعایت اصل تمایز
بیشتر ساختمانهایی که هدف حمله اسرائیل قرار گرفتهاند مانند ادارات، مساجد، و خانه های مسکونی ساختمانهایی با کاربرد غیر نظامی بودهاند. سخنگوی ارتش اسرائیل ادعا کرده است که از بیشتر این ساختمانها استفاده نظامی شده و نیروهای حماس داخل این ساختمانها به سمت اسرائیل موشک پرتاب میکردهاند. به ادعای اسرائیل این ساختمانها یا منبع حمله به اسرائیل و یا محل ساخت سلاحهای دست ساز علیه اسرائیل میباشند. ارتش اسرائیل هیچ گونه مدرکی دال بر صحت ادعای خود به جهانیان ارائه نکرده است.[۳۸۳]جمعیت حقوق بشری اسرائیلی بت سلم اظهار داشته است که صحت ادعای ارتش اسرائیل غیر ممکن است. حداقل در یک مورد که ارتش اسرائیل فیلمی را که در وب سایت خود قرار داده است نشان میدهد که فلسطینیها در حال گذاشتن موشک در داخل یک کامیون هستند و در انتهای فیلم کامیون مورد اصابت گلولههای هلی کوپتر ارتش اسرائیل قرار گرفته و هشت فلسطینی کشته شدهاند. بت سلیم در مورد این فیلم تحقیق کرده است، واقعیت این فیلم به این شرح بوده است که این هشت فلسطینی غیر نظامی کپسولهای اکسیژن و سایر وسایلی را که برای یک کارگاه ریخته گری استفاده میشده است را به کامیون بار کردهاند و در همان زمان توسط هلی کوپترهای نظامی اسرائیل گلوله باران شده و همگی در دم جان سپردهاند.[۳۸۴]
درست است که استفاده از سپر انسانی موجب از دست رفتن حمایت غیر نظامیان میشود، ولی بار اثبات این ادعا که حماس با استفاده نظامی از اماکن غیر نظامی مرتکب نقض کنوانسیونهای ژنو شده است، به عهده رژیم اسرائیل میباشد. زیرا در قانون اصل بر برائت است لذا در صورتی که اسرائیل چنین اتهامی را به حماس وارد میکند، خود مجبور به اثبات مدعای خویش است. به هر حال کنوانسیون مقرر میدارد در صورت وجود هرگونه ابهامی در مورد غیر نظامی بودن یک محل یا افراد ساکن در آن دولت متخاصم موظف به رعایت مقررات کنوانسیون بوده و بنا را بر غیر نظامی بودن آن منطقه در نظر بگیرد. ماده (۳)۵۲ پروتکل اول ۱۹۷۷ کنوانسیونهای ژنو مقرر میدارد:
“در صورت تردید نسبت به این که اموال مانند مکانهای عبارت، خانه و یا سایر محلهای مسکونی و یا مدرسه که به طور معمول به مقاصد غیر نظامی اختصاص دارند به نحوی مورد استفاده قرار میگیرند که نقش موثری در عملیات نظامی داشته باشند، فرض بر آن خواهد بود که چنین نقشی ندارند.”[۳۸۵]
لذا تا زمانی که رژیم اسرائیل نتواند ثابت کند که از این مکانهای غیر نظامی، استفاده نظامی شده است نمیتوان به اعتبار ادعای ارتش اسرائیل این دولت را از مسئولیتهای بین المللی خود در قبال تعهدات حقوق عرفی و قراردادی جنگ بری کرد.
در طی این عملیات ارتش اسرائیل از سلاحهای غیر دقیق که دامنه و ظرفیت تخریبشان بسیار زیاد است استفاده کرده است. به عنوان مثال: ارتش قبل از ورود نیروهای زمینی اسرائیل به نوار غزه به طور گستردهای به وسیله توپخانه به غزه حمله کرد برای چند ساعت سربازان، با پشتیبانی توپخانه، غزه را گلوله باران کرده و پیشروی کردند. براساس گزارشهای روزنامه اسرائیلی هارتض از این دیوار آتش، برای ورود اسرائیل به بیت هانون جبل یا وخان یونس استفاده شد.[۳۸۶]
حتی پس از ورود سربازان اسرائیلی به غزه ارتش اسرائیل کماکان با توپخانه به غزه شلیک میکرد. استاندارد انحراف شلیک توپخانه حدود ۱۲-۱۰ متر است و دامنهای که کشته شدن افراد در دیوار آتش توپخانه بسته به محل استقرار توپخانه حدود ۱۲-۱۰ متر میباشد.[۳۸۷]
با توجه به این که دامنه انحراف و تراکم جمعیت خارج از استاندارد نوار غزه استفاده از آتش توپخانه به طرز قابل توجهی احتمال کشته شدن غیر نظامیان را افزایش میدهد. در واقع، غیر نظامیان نوار غزه در گذشته نیز توسط شلیک توپخانه اسرائیل کشته شدهاند در نوامبر ۲۰۰۶ نیز این عمل انجام شده است.
در طی این جنگ ارتش اسرائیل از گلولههای خمپاره نیز استفاده کرده است. یکی از مقامات ارتش در این جنگ، در مصاحبهای با روزنامه اسرائیلی هارتض اعلام داشته است که من به خاطر نمیآوردم که در گذشته از خمپاره در غزه استفاده کرده باشیم دلیل عدم استفاده از خمپاره این است که خمپاره حتی غیر دقیقتر از توپخانه است و دامنه انحراف آن بسیار زیاد است. در ۶ ژانویه ۲۰۰۹، ارتش اسرائیل یک خمپاره در اردوگاه پناهندگی جبلیه در نزدیکی مدرسه سازمان ملل متحد شلیک کرد. در نتیجه این عمل غیر نظامیانی که به مدرسه سازمان ملل متحد پناه برده بودند مورد اصابت خمپاره قرار گرفتند و بیش از چهل غیر نظامی توسط این گلولهها کشته شدند. در کنار این مدرسه یک خانه مسکونی قرار داشت که ساکنین آن خانه همگی در اثر اصابت این خمپاره کشته شدند. چند روز پس از آن خبرگزاریها به نقل از ارتش اسرائیل اعلام کردند که سربازان اسرائیلی یک خانه را در نزدیکی مدرسه سازمان ملل شناسایی کردهاند که از آن خانه به طرف اسرائیل موشک پرانی میشده است. اسرائیل هیچ گونه مدرکی دال بر صحت ادعای خود ارائه نکرده است و این ادعا پس از حمله به مدرسه سازمان ملل جهت توجیه این عمل انجام شد. ولی با فرض این که ادعا صحت داشته باشد حمله به منطقهای با تراکم جمعیت استثنائی غزه در پاسخ به حملات موشک دست ساز بوسیله خمپاره اصل تناسب را نقض کرده است.[۳۸۸]
علاوه بر موارد فوق در طی این جنگ ارتش اسرائیل از فسفر سفید استفاده کرد فسفر سفید موجب سوختن شدید پوست و ساختمانها میشود. اسرائیل برای استفاده از این سلاح دلیلی ارائه نکرده است ولی اسرائیل استفاده از این سلاح را در جنگ غزه تائید کرده است. حقوق بین الملل بشر دوستانه استفاده از این سلاح را ممنوع نکرده است و از انواع سلاحهای شیمیایی ممنوعه محسوب نمیشود ولی استفاده از این سلاح، اصل مهم تناسب را نقض میکند. عدم ممنوعیت استفاده از این سلاح در برخورد با اهداف نظامی است و نه از طریق هوا و نه حمله به منطقهای با تراکم جمعیتی غزه، در پاسخ به حملات موشکهای دست ساز قطعا این عمل نقض قانون میباشد. طبق پروتکل سوم الحاقی به کنوانسیون ممنوعیت یا محدودیت استفاده از برخی سلاحهای متعارف که بیش از حد مضر هستند، استفاده از سلاحهایی را که موجب صدمه جدی به غیر نظامیان میشود، ممنوع میباشد. اسرائیل عضو این کنوانسیون نیست، ولی این قاعده از کنوانسیون براساس دو اصل عرفی حقوق بشر دوستانه بین المللی برای اسرائیل واجب الاجراست. این دو اصل عبارت از تمایز و اصل عدم صدمه و زجر غیر ضروری به قربانیان میباشد.[۳۸۹] لذا استفاده از فسفر سفید توسط اسرائیل به دلیل این دو قاعده عرفی تخطی اسرائیل از حقوق بین الملل و نقض آشکار آن میباشد.
بند سوم: عدم رعایت اصل تناسب
در طی حمله و پس از آن شبکه های خبری بین المللی گزارشهای متعددی دال بر استفاده از نیروی نظامی سنگین منتشر کردند. حملات ارتش اسرائیل در آخرین روز جنگ غزه بی سابقه بود، در آخرین روز هیچ خانهای را از حمله مصون نداشتند. سربازان مجاز به حمله به هر خانهای را که به زعم خود احتمال میدادند که از آن استفاده نظامی شود، بودند. در زمانی که ارتش اسرائیل به بیت الحیا حمله کرد، به طور متوسط از هر دو خانه یک خانه را تخریب کردند. سربازان از فرماندههای اشکنازی خود دستور حمله وسیع و آتش بار پی در پی را داشتند. استفاده وسیع از نیروی نظامی وقتی که ضرورتی برای این عمل وجود نداشته باشد، نقض اصل تناسب میباشد. یک مقایسه ساده میان تعداد مجروحین و کشته شدگان طرفین، گویای عدم رعایت اصل تناسب میباشد. به طور مثال در اول ژانویه ۲۰۰۹ نیروی هوایی اسرائیل به خانه نیاز رایان یک مقام عالیرتبه حماس حمله کرد.
ادعای اسرائیل در حمله به این خانه این بود که این خانه یک انبار بزرگ اسلحه و یک اتاق جنگ بوده است. اسرائیل ادعا کرد که به ساکنین این خانه از پیش هشدار داده بود که آن خانه را ترک کنند. ولی ساکنین خانه از ترک خانه خودداری کردند. این بمباران راین چهار زن و سیزده فرزندش را کشت، سن بسیاری از این کودکان زیر ۱۲ سال بود البته این سوال که چگونه ممکن است یک مقام ارشد حماس پس از اطلاع از قصد بمباران منزل خود، خانه را ترک نکرده است و به چه دلیل کودکان را از خانه خارج نکرده است سوالی است که قطعا مقامات اسرائیلی قادر به پاسخ به آن نمیباشند. مثال دیگر از این گونه حملات در ۶۵ ژانویه ۲۰۰۹ یک بمب خانهای را در غزه مورد هدف قرار داد در این خانه چهار طبقه بیش از ۳۰ نفر زندگی میکردند که ۲۱ نفر آنها در دم کشته شد و سن ۱۲ تن از این افراد زیر ده سال میباشد. اسرائیل برای حمله به این منطقه باید مدارکی دال بر اثبات ادعای خود ارائه کند که موفق به ارائه آن نشد.[۳۹۰]
مهمترین دلیلی که برای اثبات این مدعی که اسرائیل اصل تناسب را نقض کرده است می توان ارائه کرد تعداد قربانیان غیر نظامی فلسطینی میباشد اسرائیل نمیتواند مسئولیت کشته شدن این غیر نظامیان را بر عهده حماس بگذارد اسرائیل باید بتواند ضرورت نظامی برای این حملات را ثابت کند. در حالی که عملا هیچ گونه ضرورت نظامی برای این حملات وجود نداشته است.
بند چهارم: شلیک مستقیم به غیر نظامیان
براساس گزارش سازمان حقوق بشری بت سلم، در طی این جنگ سربازان اسرائیلی به طور مستقیم به غیر نظامیانی که درگیر مخاصمه نبودهاند آتش گشودهاند. این سازمان اضافه میکند که در برخی موارد سربازان به سوی غیر نظامیانی که پرچم سفید را تکان میدادند آتش گشودند. همچنین در مواردی سربازان به سوی افرادی که سعی در جمع آوری مجروحین داشتهاند نیز آتش گشودهاند.[۳۹۱]
چنین اعمالی مصداق جنایت جنگی است که باید به طور جدی درباره آن تحقیق و بررسی شود. باید بررسی شود که آیا این سربازان با دستور مافوق خود مبادرت به چنین اعمالی کردهاند یا شخصا براثر تحریکات و تبلیغات ضد فلسطینی دست به چنین اعمالی زدهاند.
بند پنجم: عدم حمایت از غیر نظامیان
یکی از مشخصات بارز جنگ اخیر غزه این مسئله بود که غیر نظامیان جائی برای پناه بردن از حملات نظامی اسرائیل نداشتند بر خلاف سایر مناطق جهان که در شرایط مشابه شاهد صف طولانی پناهندگانی که وسایل شخصی خود را حمل میکنند. هستیم، به دلیل بستن مرزهای خروجی غزه توسط اسرائیل و بسته شدن مرز رفح توسط مصر غیر نظامیان غزه در یک منطقه کوچک محاصره شده و به دام افتاده بودند.
اسرائیل به خوبی از این شرایط آگاه بود لذا براساس تعهدات بین المللی خود موظف بود تا صدمه به غیر نظامیان را به حداقل برساند. ارتش اسرائیل ادعا میکند که با پخش اعلامیه از هوا و از طریق تلفن، قبل از حمله و بمباران منطقه مردم را آگاه کرده است. در واقع حقوق بین المللی بشر دوستانه نیز اخطار قبلی را ضروری میداند.
ماده (۲) ۵۷ پروتکل الحاقی اول ۱۹۷۷ کنوانسیونهای ژنو مقرر میدارد:
“اقدامات احتیاطی زیر باید در ارتباط با حملات به عمل آید:
۱- هر اقدامی که امکان پذیر باشد به عمل آورند تا مشخص شود که غیر نظامیان و اموال غیر نظامی و نیز اهدافی که نظامی هستند. اما در چهارچوب مفهوم بند ۲ ماده ۵۲ تحت حمایت خاص قرار دارند هدف حمله قرار نمیگیرد و حمله به آنها نیز طبق مقررات این پروتکل ممنوع نباشد.
۲- کلیه احتیاطهای ممکن در انتخاب وسایل و شیوه-های حمله به عمل آورند تا در هنگام حمله از خسارت جانی اتفاقی به غیر نظامیان مجروح شدن غیر نظامیان و نیز آسیب رساندن به اموال غیر نظامی اجتناب نموده و یا آن را به حداقل برساند.
۳- از تصمیم گیری برای دست زدن به حملهای که احتمال میرود اتفاقی منجر به وارد آوردن خسارت جانی به غیر نظامیان مجروح شدن آنها و آسیب رساندن به اموال غیر نظامی و مجموعهای آنها میشود که در مقایسه با مزیتهای نظامی عینی مستقیمی که انتظار میرود بر اثر این حمله به دست آید، زیاده از حد باشد خودداری نمایند.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...