Sairam و Sirvastava (2002) افزایش یون سدیم و کاهش پتاسیم و نسبت آن­ها را یکی از دلایل کاهش یا توقف رشد در گیاهان تحت تنش بیان کردند.
کافی و همکاران (۱۳۸۹) در گیاه نخود مشاهده شد که سدیم و پتاسیم نسبت به قند­های محلول و پرولین سهم بسیار بیشتری در ایجاد پتانسیل اسمزی در برگ و ریشه دارند، در شرایط بدون تنش، سهم پتاسیم از سدیم بیشتر است. اما با افزایش میزان شدت تنش شوری، عامل اصلی ایجاد پتانسیل اسمزی یون سدیم می باشد.
جدول ۴-۴) تجزیه واریانس یون سدیم و پتاسیم گیاه ختمی در شرایط مختلف آبیاری با آب شور

منبع تغییرات
درجه آزادی
یون سدیم برگ
یون سدیم ریشه
یون پتاسیم برگ
یون پتاسیم ریشه
نسبت یون پتاسیم به سدیم برگ
نسبت یون پتاسیم به سدیم ریشه
شوری
۳
**۸۲۷/۰
**۱۰۵/۰
**۱۹۷/۹۰۳۰
**۹۲۵/۱۰۶۳۳
**۵۰۳/۲۲۴۰
**۹۲۷/۴۰۹۴
خطا
۶
۰۰۱/۰
۰۰۲/۰
۹۴۹/۴۱
۹۷۰/۲۰
۷۰۳/۸
۹۳۷/۲

(**:معنی­داری در سطح ۱%، *: معنی­داری در سطح ۵%، ns: عدم معنی­داری)
شکل ۴-۱۳: تأثیر شوری روی (الف) غلظت سدیم، (ب) غلظت پتاسیم در برگ و ریشه ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی­زیمنس بر متر)
شکل ۴-۱۴: تأثیر شوری روی نسبت غلظت پتاسیم به سدیم ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی­زیمنس بر متر)
۴-۵- عوامل بیوشیمیایی
۴-۵-۱- محتوی قند­های محلول
سطوح مختلف شوری اثر معنی­داری در سطح ۱% در میزان قند­های محلول نشان داد (جدول ۴-۵). میزان انباشتگی قندهای محلول در ریشه­ها بیشتر از برگ­ها بود، میزان آن تا شوری تیمار­ ۴ دسی زیمنس بر متر کاهش و سپس با شوری بیشتر افزایش یافت. بررسی مقایسه میانگین­ها بیشترین غلظت قند­های محلول را در تیمار ۱۲ دسی­زیمنس بر متر و کمترین غلظت را در تیمار ۴ دسی زیمنس بر متر در ریشه و تیمار شاهد در برگ نشان داد (شکل ۴-۱۵). Bolarin و همکاران (۱۹۹۵) بیان کردند که قندهای محلول نقش مهمی در تنظیم اسمزی سلول در شرایط شوری به عهده دارند و تغییرات غلظت این ترکیبات به طور مستقیم با واکنش های فیزیولوژیکی مانند فتوسنتز، انتقال مواد فتوسنتزی و تنفس در ارتباط هستند. نتایج غلامی و راحمی (۱۳۸۸) نشان داد میزان قند­های محلول در غلظت­های کم شوری روند کاهشی داشت و پس از آن در غلظت­های بالا به تدریج افزایش یافت. در این پژوهش روند کاهشی نسبت به شاهد معنی­دار بود، ولی سیر افزایشی تفاوت معنی­داری را نشان نداد که با نتایج ما مطابقت داشت. Perez-Perezو همکاران (۲۰۰۷) نیز بیان کردند از آنجا که تنش شوری اسیمیلاسیون CO2 را کاهش می­ دهند، کاهش در قند­های محلول امری غیر منتظره نیست.
Patakas و همکاران (۲۰۰۲) نیز علت این پدیده را کاهش در نرخ فتوسنتزی می­دانند. همین طور Wang و Stutte (1992) علت تغییرات کم در غلظت قند­های محلول تحت تاثیر تنش شوری را مصرف آن­ها توسط برگ­های جوان به منظور متابولیسم­های رشد می­دانند.
Riegerو همکاران (۲۰۰۳) این گونه بیان کردند که افزایش میزان قند­های محلول در غلظت زیاد نمک را می­توان به خاطر توقف یا حداقل کاهش رشد در اثر کاهش پتانسیل آب دانست. حسیبی و همکاران (۱۳۸۹) گزارش کردند احتمالاً افزایش غلظت قند­های محلول در شوری زیاد به سبب فعالیت بیشتر آنزیم­هایی نظیر استارچ فسفریلاز، ساکارز­فسفات­سینتاز و کاهش فعالیت اینورتاز همراه بوده است. همچنین افزایش قند­های محلول با افزایش شوری، ممکن است به دلیل آن باشد که قندهای محلول واسطه بیوسنتز پرولین باشد (Myrene et al, 2009).
۴-۵-۲- نشاسته
سطوح مختلف شوری اثر معنی­داری در سطح ۱% در میزان نشاسته برگ داشت، ولی در مقدار نشاسته ریشه اختلاف معنی­داری مشاهده نشد (جدول ۴-۵). میزان انباشتگی نشاسته در ریشه­ها بیشتر از برگ­ها بود و بیشترین میزان نشاسته در ریشه در تیمار ۴ دسی­زیمنس بر متر و در برگ در شوری ۱۲ دسی­زیمنس بر متر دیده شد. تیمار ۸ دسی­زیمنس بر متر کمترین غلظت نشاسته را به خود اختصاص داد (شکل ۴-۱۶). کریمی و همکاران (۱۳۸۵) گزارش کردند در گیاه آتریپلکس شوری در ابتدا باعث افزایش نشاسته در سطح معنی­دار شد و در شوری­های بسیار شدید کاهش یافت که این کاهش معنی­دار نبود.افزایش نشاسته نشان دهنده آن است که گیاه تا آن سطح شوری را تحمل و پس از آن تجزیه شده و باعث تجمع قند­ها برای حفظ پتانسیل اسمزی می­ شود. در نتایج پژوهش ما تا سطح ۸ دسی­زیمنس بر متر گیاه تنش را تحمل و پس از آن نشاسته تجزیه شد و در تیمار ۱۲ دسی‌زیمنس مجدداً تحمل به تنش دیده شد و گیاه مکانیسم مقاوم­تری جهت تحمل از خود نشان داد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۵-۳- میزان پرولین
جدول تجزیه واریانس (جدول ۴-۵) نشان داد که اثر شوری در غلظت پرولین برگ و ریشه در سطح ۱% معنی­دار بود. غلظت پرولین ریشه در تیمار ۴ و ۸ دسی­زیمنس بر متر نسبت به شاهد کاهش و در تیمار ۱۲ دسی­زیمنس بر متر افزایش چشم­گیری داشت، این اختلاف­ها در سطح ۱% معنی­دار بود. بیشترین غلظت پرولین ریشه در تیمار ۱۲ دسی­زیمنس بر متر و کمترین آن در شوری ۴ دسی­زیمنس بر متر مشاهده شد. میزان پرولین در بخش­هوایی با افزایش شوری کاهش معنی­داری را نشان­داد. کمترین غلظت پرولین برگ در تیمار ۸ دسی­زیمنس بر متر دیده شد (شکل ۴-۱۷). غلامی و راحمی (۱۳۸۸) در گیاه هلو مشاهده کردند که با افزایش تیمار شوری میزان پرولین در برگ­ها افزایش یافت، ولی این افزایش فقط در سطوح بالای نمک نسبت به شاهد معنی­دار بود. این نتایج با نتایج بدست آمده پژوهش ما در قسمت ریشه گیاه مشابه بود. گیاه در شرایط شوری سعی می‌کند پتانسیل اسمزی را با تولید محلول­های سازگار مانند پرولین، بتائین­گلیسین و قند­ها تنظیم کند (Munns and Tester, 2008). میتوکندری مرکز سوخت و ساز انرژی و محل تنفس سلولی است. طی آن، انرژی حاصل از اکسیداسیون قند­ها برای ساخت آدنوزین­تری­فسفات مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحت شوری میزان تنفس گیاه کاهش می‌یابد، در نتیجه تولید انرژی جهت اکسیداسیون قند­ها و ساخت آدنوزین­تری فسفات نیز کم می­ شود (احمدی و سی و سه مرده، ۱۳۸۸). Bartelsو Sunkar (2005) بیوسنتز پرولین از گلوتامات را عمده­ترین مسیر بیوسنتز پرولین و انباشته شدن آن به ویژه در شرایط تنش می‌دانند و بیان می­ کنند پرولین در کنار تنظیم اسمزی وظایف دیگری هم چون حفاظت از غشای پلاسمایی، از بین بردن رادیکال­های هیدروکسیل و اکسیژن فعال، حفاظت آنزیم­ها و اندامک­ها را نیز بر عهده دارد و می ­تواند منبعی برای کربن و نیتروژن قرار گیرد. پرولین در غلظت بالای نمک در ریشه که مستقیماً در تماس با محیط شور بوده جهت مقابله با تنش افزایش معنی­داری پیدا کرد.
جدول ۴-۵) تجزیه واریانس پرولین، قند­های محلول و نشاسته در ختمی تحت شرایط مختلف آبیاری با آب شور

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...