عمردر محمول و در موضوع رفت

بی بصیرت، عمردرمسموع رفت

هــر دلیلـی بـی نتیجـه و بی اثر

باطل آمد، در نتیجه ی خود نگر

جـز به مصنوعـی ندیدی صانعی

بــرقیـــاسِ اقتــرانـــی قانعی

(مثنوی۵/۵۶۷-۵۶۹)

لازم به ذکر است که عرفا با مفاهیم فلسفی مخالفاند. چنان که شیخ محمودشبستری در گلشن راز وجود امکانی اشیاء راناشی از سرگشتگی فلاسفه میداند و شبستری میگوید:» (نظریه استادفتح الهی)

حکیم فلسفی چون هست حیران

نمی بیند ز اشیاء غیــــر امکـــان

از امــکان می کند اثبات واجب

از این حیران شد اندر ذات واجب

(گلشن راز، ۱۳۸۹: ۵۸)

پَــس دَسـتِ قُــدرَت فَـــاقَ وَ قِلـَم دَا

ژَ پَهـلُویِ اَحْمَــدْ عَلِــی بِـــی پِیْــدَا

۱) ترجمه بیت: خداوند متعال قدرت و نیروی گشایشی به قلم (عقل) داده، از همین قدرت الهی بود که حضرت علی (ع) به ادراک وجود پیامبر پی برد و درکنارنبوّت ظاهرشد.
۲) نکات بلاغی: دا با پیدا: کلمه قافیه است، ژَ پَهلُو احمد علی بی پیدا: کنایه از پرورش حضرت علی توسط پیامبر مکرم است، دست قدرت: اشاره به آیه (۱۰) سوره فتح دارد: (یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ)، دست: کنایه از قدرت است. فَاق: گشایش، قلم: ایهام دارد ۱- به قلم برای نوشتن برلوح واشاره به سورههای مبارک القلم آیه (۱)و العلق آیه (۴): (ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ، الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ) ۲- به معنی عقل اولین چیزی که خداوند آفرید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳) شرح مفاهیم عرفانی: حدیث نبوی: «أوّلُ مَاخَلَقَ اللهُ العَقل» به صورت های دیگری نیز در مصادر روایی آمده است. چنان که به جای عقل (العلم)وکا (نوری)و یا (روحی) آورده است. در این بیت شاعر قلم را بعنوان عقل به کار برده است، و عقل اولین چیزی است که خداوند خلق نموده است، همان گونه که عقل برای جسم لازم وواجب است. وجود مقدس حضرت علی برای حضرت رسول الله لازم وضروری است و به مانند هارون برای موسی است. عقل ابزاری برای عبادت عابد از معبود است و وسیله ای برای تدبیر دردنیا و عقل با این همه اهمیتی که دارد، از درک خداوند ناتوان است. مولوی نیز به تأسی از روایات اسلامی به بیان قرابت پیامبر(ص) با علی بنابیطالب میپردازد، مولانا در مثنوی بی پروا و فارغ از نزاعهای مذهبی فرقه ای به تفسیر خبر پیامبر(ص)در باره حادثه ی تاریخی غدیرخم میپردازد. (نظریه استاد فتح الهی)، و مولوی می گوید:

زین سبب پیغمبـر بــــا اجتهـــاد

نام خود و آنِ علی مَوْلا نهــاد