1. 1. بافته‌های داری

1. 1. دست‌بافی (نساجی سنتی)

1. 1. بافتنی

1. 1. روکاری و رودوزی

1. 1. چاپ‌های سنتی

1. 1. نمد مالی

1. 1. سفال‌گری و سرامیک‌سازی

1. 1. ملیله‌کاری

1. 1. کاشی‌گری

1. 1. معرق‌کاری

1. 1. خاتم سازی

1. 1. حصیر‌بافی

1. 1. منبت کاری، کنده‌کاری و مشبک‌کاری چوب

1. 1. ریزه کاری و نازک‌کاری چوب

1. 1. خراطی چوب

1. 1. قلم‌زنی، مشبک کاری و حکاکی روی فلزات و آلیاژها

1. 1. سنگ تراشی و حکاکی روی سنگ

1. 1. ساخت محصولات فلزی و آلیاژ

1. 1. تولید فرآورده‌های پوست و چرم

1. 1. شیشه‌گری

1. 1. ساخت سایر فرآورده‌های دستی(فیروزه‌نشانی، طلا‌کوبی روی فولاد، انواع عروسک‌های محلی تخت کشی گیوه و…)

1. 1. ساخت زینت‌آلات

1. 1. ساخت اشیاء مستظرفه‌ی هنری

1. 1. مینا‌کاری (یاوری،۱۵۴:۱۳۸۵).

۲-۲-۱-۳ هنرهای دستی چوبی ایران
هنرهای دستی چوبی ایران، شامل موارد زیر می‌باشد:

• • منبت

• • معرق کاری

• • خاتم سازی

• • نازک کاری(ریزه‌ کاری چوب)

• • گره‌سازی

• • خراطی(همان)

۲-۲-۲ پنجره
یکی از هنرهای چوبی که در معماری سنتی کاربرد زیادی دارد و از آن، جهت ساخت پنجره بهره برده‌اند؛ گره‌سازی است. پنجره‌ در معماری سنتی دارای کارکرد‌های متنوعی است از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
معمول‌ترین نوع پنجره، نوع دولته ( دو لنگه ) آن است. البته.پنجره‌های کوچک را به صورت یک لته نیز می‌ساختند. هر لته پنجره که غالبا روی پاشنه‌ای چوبی می‌چرخید به قطعه‌هایی تقسیم می‌شد که در بعضی موارد قسمتی از سطح پایینی آن با صفحه‌هایی چوبی پوشیده می‌شد و تنها سطوح بالاتر شفاف بود. لنگه‌های پنجره غالبا به سمت فضای ساخته شده باز می‌شد، مگر در موارد نادر که به سمت بیرون گشوده می‌شد.
۲-۲-۲-۱ در – پنجره
در–.پنجره‌ها انواعی از.پنجره‌ها بودند که یا به صورت همزمان کارکرد پنجره و در ورودی داشتند یا حتی اگر به ‌عنوان ورودی مورد استفاده قرار نمی‌گرفتند، از لحاظ اندازه و سایر خصوصیات کالبدی، همانند انواعی از در – پنجره بودند که کارکرد ورودی نیز داشتند. در– پنجره از لحاظ ویژگی‌های کالبدی تنها تفاوت بارزی که نسبت به درها داشتند، وجود سطحی شفاف در تمام یا قسمتی از سطح در – پنجره بود که نور از آنجا به فضای درون راه می‌یافت. نور در بسیار از ساده‌ترین فضاهای معماری، مانند حجره‌های برخی کاروان‌سراهای کوچک برون شهری با اتاق‌های فرعی و خدماتی در خانه‌های کوچک یا در سایر فضاهای معماری، تنها از طریق در–پنجره تأمین می‌شد.
می‌توان برخی از الگوهای رفتاری مربوط به سکونت، بخصوص نشستن بر روی زمین را در پیدایش، شکل‌گیری و تداوم کاربرد در–پنجره تا دوران معاصر بسیار موثر دانست زیرا در حالتی که افراد در سطح زمین می‌نشستند برای آن‌که دید کافی به چشم اندازهای واقع در جلوی اتاق یا سایر انواع فضاهای بسته داشته باشند، باید از سطحی به بیرون می‌نگریستند که از کف اتاق شروع می‌شد، زیرا خط افق دید در این حالت در ارتفاع تقریبا شصت سانتی متری از کفی قرار داشت که با در نظر گرفتن فاصله‌ی تغییر شخص نسبت به پنجره، و به خصوص از روی آن که غالبا سطح کف اتاق‌ها بالاتر از سطح حیاط بود، بهترین دید در حالتی فراهم می‌شد که پنجره تا کف اتاق امتداد یافته باشد.

در-.پنجره‌های خانه‌ی تقدیری، همه از بیرون باز می‌شود و از نوع دولته می‌باشد. در قسمت فوقانی در-پنجره‌ها روزن‌هایی دیده می‌شود که جهت گرفتن نور می‌باشد و بالای در-پنجره‌های پنج‌دری، این روزن‌های نورگیر، محرابی شکل و با تزئینات قواره بری و قابی از گره‌چینی ظریفی خود نمایی می‌کند. بالای در-پنجره‌ی اتاق‌ها به شکل مستطیل و با تزئینات گره چینی ساده (طرح مستطیل) می‌باشد. در- پنجره‌ها تا ۲۰سانتی‌متری کف اتاق پائین آمده و نور، تهویه هوا و دید کافی را برای فضای بیرون ایجاد می‌کند.
شیشه‌ی این در- پنجره‌ها بیشتر از رنگ سبز؛ و بقیه شیشه‌ها به رنگ‌های قرمز، آبی، زرد است.
۲-۲-۲-۲ پنجره ارسی
نوعی پنجره چوبی مشبک است که لنگه‌های آن به جای این‌که بر روی پاشنه گرد حرکت کند، در داخل یک چهار چوب به سمت بالا حرکت می‌کند. پنجره‌های ارسی عموما به گونه‌ای ساخته می‌شد که تمام سطح بیرونی یک اتاق را در بر می‌گرفت. هر پنجره ارسی علاوه بر شبکه تشکیل دهنده‌ی چهارچوب، از دو سطح ثابت کارکرد، یک عنصر جدا کننده مانند دیوار را نیز ایفا می‌کرد و از سطح متحرک برای مشاهده‌ی بهتر منظر فضای باز و تهویه هوا استفاده می‌شد.
[ در- پنجره‌ها هم مانند ارسی‌ها ] سطح مشبک داشت و همانند پنجره‌های ارسی دارای چندین کارکرد بود: نخست نور فضای درون را تأمین می‌کرد و سپس دید و منظر بیرون را در معرض تماشای افراد درون فضا قرار می‌داد و همچنین از شدت تابش نور آفتاب و گرمای حاصل از آن برای فضاهای درونی در فصل تابستان می‌کاست. یکی دیگر از کارکردهای مهم این نوع پنجره‌ها، حفظ حریم و محرمیت فضای درونی اتاق‌ها و تالار نسبت به فضاهای بیرونی بود، زیرا شبکه زیر این پنجره‌ها غالبا موجب می‌شد که کسی به سادگی نتواند از بیرون، فضای درونی را ببیند. همین ویژگی سبب می‌شد که در شماری از خانه‌های واقع در بعضی از شهرها از جمله برخی شهرهای شمالی کشور از.پنجره‌های ارسی در جبهه‌ای از خانه که به سمت گذرگاه عمومی بود؛ استفاده شود، زیرا در این حالت ضمن برخورداری از نور و منظر فضای عمومی، محرمیت فضای اتاق نیز مخدوش ‌نمی‌شد. همین ویژگی پنجره‌های ارسی موجب می‌شد که از آن‌ها در فضاهای درونی نیز استفاده شود. محل استفاده از این پنجره‌ها در فضاهای درونی در بالاخانه و اتاق‌های گوشوار واقع در یک یا دو سوی تالارهای بزرگ و مرتفع بود، زیرا بسیاری از اوقاتی که مجالس خاص یا پذیرایی مردانه در تالارها یا اتاق‌های بزرگ پنج دری یا هفت‌دری برگزار می‌شد، زنان در اتاق‌های بالاخانه یا گوشوار که در بالا و در دو سوی تالار واقع شده و از یک سمت به آن دید داشتند، می‌نشستند و از پشت پنجره‌ها بدون آن‌که دیده شوند، بر فضای تالار اشراف می‌یافتند(شفیع‌پور،۱۳۹۰)
سطح پنجره‌های ارسی را نیز، گاهی با بهره گرفتن از انواع نقش‌های گوناگون گره‌سازی و شیشه‌های رنگین و ساده می‌آراستند و ترکیب‌هایی بدیع پدید می‌آوردند. این نوع پنجره در شهرستان اردکان و استان یزد به در- پنجره تبدیل شده است ولی تزئینات آن همان تزئینات ارسی‌ها است.
۲-۲-۲-۳روزن
روزن نوعی پنجره غالبا کوچک بود که در بیشتر موارد برای نورگیری یا تهویه در فضاهای اصلی، نقش فرعی و کمکی داشت، هر چند در برخی از فضاهای خدماتی نقش مهم‌تری برای نورگیری یا تهویه بر عهده می‌گرفت. معمولا در فضاهای اصلی و مهم، روزن را در بالا یا اطراف پنجره یا در – پنجره قرار می‌دادند. نمونه‌هایی از این روزن‌ها را در برخی از انواع اتاق‌های سه دری، پنج دری، هفت دری، و نیز در حجره‌های مدرسه‌ها یا کاروانسراها می‌توان یافت. که معمولا آن‌را با یک سطح مشبک چوبی، آجری، گچبری یا با کاشی پوشاندند. این روزن‌ها به شکل‌های گوناگون از جمله مربع، مستطیل، ترکیب مثلث با مربع یا مستطیل، دایره و در دوره قاجار به شکل بیضی نیز طراحی و ساخته می‌شد. نورگیری و تهویه برخی از فضاهای خدماتی مانند مطبخ و انبار غالبا تنها از طریق یک یا چند روزن که در سقف فضا تعبیه می‌شد، تأمین می‌گردید. معمولا در این موارد برای روزن هیچ شبکه یا پنجرهای قرار نمی‌دادند و روزن تنها به شکل یک حفره بود. در بالاترین نقطه سقف بسیاری از دهانه‌های بازارهای سر پوشیده نیز روزن‌هایی به شکل حفره قرار دادند. غالبا به.پنجره‌های کلاهک نورگیر واقع بر روی سقف‌های گنبدی شکل یا برخی دیگر از انواع سقف نیز با عنوان روزن اشاره شده است. به نظر می‌رسد که هدف از احداث روزن بیشتر تأمین نور یا در موارد لازم تأمین نور یا تهویه مورد نظر بوده و برای استفاده از مناظر طبیعی، کمتر از آن استفاده می‌کرده اند.بالای در- پنجره‌های اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری خانه‌ی تقدیری روزن‌هایی وجود دارد که در اتاق‌های سه دری به شکل مستطیل و در اتاق پنج‌دری به شکل محرابی است (تصویر شماره ۲-۱ و ۲-۲).

تصویر ۲-۱ روزن‌های بالای پنج‌دری تصویر۲-۲ روزن‌های بالای سه دری
(مأخذ: نگارنده) (مأخذ: نگارنده)