همان‌ طور که در تعاریف آمده است ، گروه درمانی باید بر اساس اصول و چهار چوب نظری خاص انجام شود. از این رو انواع مختلفی از روان درمانی های گروهی داریم (و اندر کولک ^[۹۷]۱۹۷۵) . به طور مثال به روان تحلیل گری گروهی ^[۹۸]، گروه تحلیل ^[۹۹]، روابط متقابل – گروه درمانی گشتالتی – ‌گروه‌های رویارویی ^[۱۰۰](‌بر اساس نظریه راجرز ) گروه عقلانی – هیجانی ، رفتار درمانی گروهی ، شناخت درمانی گروهی ، شناخت درمانی گروهی و اخیراً گروه درمانی شناختی رفتاری اشاره کرد (کاپلان و شادوک ، ۱۹۹۸ ) .

مزیت های روان درمانی گروهی

عمده ترین مزیت های گروهی ، پیوستگی به بینش و یادگیری ناشی از تعامل ، عمومیت به معنی داشتن درد مشترک امید به درمان ، نوع دوستی و کمک به یکدیگر ، یادگیری مشاهده ای ، تسهیل تخلیه هیجانی ، خود افشاگری و رشد مهارت های اجتماعی هستند (بلاچ ، ۱۳۷۴) .

اعضای گروه در نتیجه عامل تعامل با یکدیگر و از طریق خود افشاگری ، دریافت حمایت ، همدلی ، و کمک از سوی دیگر اعضاء و همچنین احساس داشتن درد مشترک می‌توانند ‌در مورد خود و مسائلشان به فهم و بینش عمیق تر دست یافته و بهتر با آن کنار آیند . همچنین فرد می‌تواند از طریق یادگیری مشاهده ای ، با افرادی که موفق ترند همانند سازی کرده و الگوهای مثبت رفتاری و فکری آن ها را بیاموزند ضمن این که موقعیت گروهی موجب فراهم آوردن فرصتی برای رشد مهارت های اجتماعی می شود .

اتکینسون (۱۹۰۴) معتقد است با کمک روان درمانی گروهی درمان جو می‌تواند مشکلات خود را در حضور دیگران حل کند . و ببیند که دیگران در برابر رفتارش چگونه واکنش می‌کنند و هنگامی که روش های پاسخ دهی قدیمی وی رضایت بخش نیست روش های تازه ای را به کار گیرد .

رویکرد گروه درمانی

رویکردهای مختلف گروه درمانی محصول نظریه های مختلف هستند و در توصیف گروه درمانی از زبان های نظری متفاوتی استفاده می شود . رویکردهای نسبتا مطرح در گروه درمانی عبارتند از گروه درمانی روان کاوانه ، نمایش روانی تحلیل تبادلی ، ‌گروه‌های گشتالتی ، رفتار درمانی گروهی ، شناخت درمانی گروهی و ‌گروه‌های شناختی – رفتاری .

درمان شناختی رفتاری

امروزه درمان شناختی – رفتاری (CBT ) جایگاه نخست را در درمان روان شناختی بسیاری از بررسی های کنترل شده نشان داده شده است (بک ۱۹۸۹ – به نقل از قاسم زاده ۱۳۸۲) .

درمان شناختی – رفتاری درصدد صلاح و تغییر الگوهای تفکر است که در مشکلات بیمار نقش دارند . این فنون از حمایت تجربی قابل توجهی برخوردارند و جزء موثرترین مداخلات روان شناختی هستند . در طی سه دهه ی اخیر ، افزایش قابل توجهی در علاقه به درمان شناختی – رفتاری دیده شده است که می توان دلایل زیر را برای آن ذکر نمود .

1. 1. شواهد زیادی حاکی از آن است که اثر بخشی درمان شناختی – رفتاری برای مشکلات خاص روانی شامل مشکلات با بروز بالا همچون افسردگی و اختلالات اضطرابی بسیار زیاد است .

1. 1. درمان شناختی – رفتاری ، درمانی مختصر است و می‌تواند به صورت گروه درمانی استفاده شود ‌بنابرین‏ از درمان های مشابه از نظر اقتصادی با صرفه تر است .

1. 1. درمان (CBT) در دامنه وسعی از مشکلات روانی متعدد به کار گرفته شده و با موفقیت های بسیاری همراه بوده است از این رو به طور چشم گیری در موقعیت های مشاوره و روان درمانی کاربرد دارد

1. درمان شناختی – رفتاری ، یک سیستم درمانی است که فنون اختصاصی بسیار زیادی را در بر می‌گیرد که محققین و درمان گران پیوسته آن را در پژوهش های خود مورد بررسی قرار می‌دهند و در درمان آن ها استفاده می‌کنند . (ا. دوناهو وای . فیشر ، ۲۰۰۲ به نقل از مسعودی ، ۱۳۸۶) .

شناخت از مباحث عمده در زمینه رشد انسان تلقی می شود . این واژه مفهوم جامع و گسترده ای است و به فعالیت های ذهنی ای اطلاق می شود که در اکتساب ، پردازش ، سازمان بندی و استفاده از دانش دخالت دارد . واژه شناخت این فرآیندهای عمده را در بر می‌گیرد : کشف کردن ، تعبیر و تفسیر ، رده بندی ، به خاطر آوردن اطلاعات، ارزیابی مفاهیم، استنتاج اصول و استنباط قوانین، به تصور در آوردن امکانات ، ایجاد راهبرد ها ، خیال پردازی و رویا (ماسن ، ۱۳۷۰) .

کلمه شناخت در مفهوم بسیار کلی آن به همه فرایند ها و مکانیسم هایی اطلاق می شود که تفکر را ممکن می‌سازند . محتویات و محصولات این فرایندها یعنی خود نیز از اجزاء شناخت محسوب می‌شوند .

رفتار^[۱۰۱]واژه کلیدی دیگر در این پژوهش می‌باشد ساده ترین تعریفی که می توان از رفتار به دست داد این است که رفتار یعنی عملی که از فرد به دست می‌دهد و یا سخنی که بر زبان می آورد ، اما در روان شناسی رفتاری ، این اصطلاح دقیق تعریف می شود : « هر فعالیتی که ارگانیسم انجام می‌دهد و به وسیله یک ارگانیسم دیگر یا یک ابزار اندازه گیری ، قابل مشاهده یا ارزیابی است (سیف ، ۱۳۷۷) .

« شناخت درمانی» یک سیستم روان درمانی است که می کوشد از طریق ایجاد تغییر در تفکر معیوب و باور های ناسازگارانه ای که زیر بنای واکنش های هیجانی را تشکیل می‌دهند ، واکنش های هیجانی و رفتاری خود آسیب زننده را کاهش دهند (کارول ، ۱۳۸۱) .

رفتار درمانی شناختی شامل روش های گوناگونی است که وجه مشترک همه ی آن ها تأکید بر نقش فرآیندهای شناختی و رفتاری در شکل گیری و تدوام اختلال های روانشناختی است . در این رویکرد درمانی با بهره گیری از شیوه های آزمایشی مبتنی بر رفتار گرایی و شناخت گرایی و به درمان و بهبود الگوهای پاسخ دهی پرداخته می شود .

همچنین در رفتاری درمانی شناختی بر کاهش فراوانی و شدت پاسخ های سازش نیافته درمان جویان و آموزش مهارت های نوین شناختی و رفتاری در راستای کاهش رفتار های ناخواسته و افزایش رفتار های سازش یافته تر تأکید می شود (عابدی ، خدایاری فر و محمدی ، ۱۳۸۲ ؛ به نقل از زراب ، ۱۳۷۴ ).

درمان شناختی رفتاری یک درمان مشکل مدار است . هدف درمان این است که نگرش های خود محکوم کننده را کاهش دهد و اسناد های مثبت را افزایش داده و مهارت های مقابله ای را بهبود بخشد به عبارت دیگر ، درمان شناختی – رفتاری مداخله ای است که تغییرات رفتاری وهیجانی را به وسیله ی آموختن شیوه های جدید مقابله و شناخت افکار به شیوه مشکل مدارانه در فرد به وجود می آورد (سادو ک^[۱۰۲] و سادو ک ، ۲۰۰۰) .

تاریخچه و تکامل درمان شناختی – رفتاری