الف: نوسان پذیری اقتصادی: ^[۲۲]

نوسان پذیری اقتصادی عبارت است از حساسیت ارزش اقتصادی شرکت نسبت به نوسانات نرخ ارز . نوسان پذیری اقتصادی به دو بخش تقسیم می شود : ( گرانت^[۲۳] و همکاران ۲۰۰۴ )

نوسان پذیری معاملاتی ^[۲۴]

نوسان پذیری معاملاتی عبارت است از نوسان در ارزش خانگی قراردادهای خارجی که مبلغ آن ها از پیش تعیین شده است. بعبارت دیگر نوسان پذیری معاملاتی موقعی به وجود می ­آید که شرکت دارایی یا بدهی خارجی مانند حسابهای دریافتنی خارجی، حسابهای پرداختنی خارجی، وام خارجی یا پس انداز خارجی داشته باشد که در دفاتر به پول ملی ثبت شده باشد. ارزش این نوع داراییها و بدهی­ها بستگی به نرخ ارز دارد. تسویه این تعهدات یا قراردادها در آینده بر روی جریانات نقد­^[۲۵]شرکت تاثیر خواهد داشت.

( گرانت و همکاران ؛ ۲۰۰۴ )

نوسان پذیری عملیاتی ^[۲۶]

نوسان پذیری عملیاتی­، نوسان در جریان نقد عملیاتی آتی بواسطه عکس العمل نشان دادن به نوسانات

نرخ ارز است­. تغییر در نرخ ارز می‌تواند بر موقعیت رقابت­، قیمت­، حجم فروش و هزینه­ های یک مؤسسه‌ تاثیر گذاشته و در نتیجه عایدات نقد آن را تحت تاثیر قرار دهد­. برای بسیاری از شرکت‌ها نوسان پذیری عملیاتی مهمتر از نوسان پذیری معاملاتی است­. ( پیت و همکاران؛۱۹۹۵؛ص۴۲۷ )

ب : نوسان پذیری حسابداری : ^[۲۷]

نوسان پذیری حسابداری از نیاز به گزارش شرایط مالی شرکت و اعلام آن ها به صورت پول رایج ناشی می شود­. صورت مالی عملکرد خارجی شرکت باید به پول رایج تبدیل شود­. نوسان پذیری حسابداری عبارت است از انحراف ارزش دفتری دارایی و بدهی خارجی که به پول رایج ثبت شده است­. ( گرانت و همکاران؛۲۰۰۴)

در حقیقت فقط یک نوع ریسک نرخ ارز وجود دارد و آن نوسان پذیری اقتصادی است­. این نوع ریسک موقعی به وجود می ­آید که عایدات نقد واقعی شرکت با تغییرات نرخ ارز تغییر یابد یا بعبارت دیگر زمانی که تغییرات قیمت نسبی بین دو کشور به وسیله تغییرات نرخ ارز جبران نشود­، نرخ ارز به طور واقعی تغییر کرده و بر روی جریانات نقدی شرکت تاثیر خواهد گذاشت­. انواع دیگر مفاهیم نوسان پذیری از نرخ ارز کوششی­ در جهت شناخت ابعاد مختلف نوسان پذیری اقتصادی است ( کرنل^[۲۸] و همکاران ؛۱۹۸۳؛ صص۳۱-۱۶ )

۲-۲-۵-عوامل مؤثر بر نوسان پذیری از نرخ ارز

یکی از عوامل مؤثر بر نوسان پذیری شرکت‌ها از نرخ ارز نوع صنعت می‌باشد. ‌به این شکل که با افزایش نرخ ارز ارزش صنایعی که در زمینه صادرات و سرمایه گذاری خارجی فعالیت ‌می‌کنند و یا احیانا رقیب کالاهای وارداتی هستند افزایش یافته و در مقابل ارزش صنایع وارد کننده و کالاهایی که قابلیت تجارت بین‌المللی ندارند کاهش خواهد یافت­.

از دیگر عوامل مؤثر برنوسان پذیری از نرخ ارز میزان داراییها و بدهی­ها­ی ارزی ‌می‌باشد­. ‌به این شکل که با افزایش نرخ ارز ارزش شرکتهایی که بدهی ارزی آن بیش از دارایی ارزی آن ها‌ است کاهش یافته و در مقبل ارزش شرکتهایی که دارایی ارزی آن ها بیش از ارزش بدهی های ارزی آن ها‌ است افزایش خواهد یافت.

قیمت سهام شرکت‌ها مانیتور تاثیر پذیری آن ها از نوسانات نرخ ارز می‌باشد بنا بر این هر چه این مانیتور بزرگتر باشد تاثیر پذیری شرکت‌ها از نوسانات نرخ ارز روشن تر قابل مشاهده خواهد بود لذا در این تحقیق از شرکتهایی که سهام شناور آزاد بیشتر دارند استفاده گردیده است .

۲-۲-۶-همترین ابعاد کاربردی بازارهای ارز

• • تسهیل تامین مالی دربازارهای خارجی

• • تسهیل speculation روی ارزش ارزها

• • استفاده ازنوسانات برای سود آوری

• درک این بازاربا هدف کنترل تاثیرات منفی نوسانات برجریانات نقدی شرکت‌ها

مختصری از تاریخچه انتقال به سیستم ارزهای شناور

از سال ۱۹۴۴ تا ۱۹۷۱­، سیستم برتون و ودز تجویز می کرد که نرخ برابری یک ارز در مقابل دیگری دریک باند باریک ثابت پیرامون یک نرخ و با دخالت دولت‌ها تعیین گردد. با این حال این سیستم به وضعیتی منجر شد که درآن برخی ارزها مانند دلار آمریکا نسبت به ارزهای دیگر بسیار پر ارزش تر گردید. در سال ۱۹۷۱ موافقتنامه Smithsonian منعقد شد که برای مقابله با چنین شرایطی بود. ‌بر اساس این موافقتنامه، کشورهای مهمی در دنیا اجازه میدادند تا دلار کاهش ارزش یافته و مرزها یا باند گفته شده در بالا دارای نوسانی بیشتر ازیک و تا سقف ۲٫۲۵ درصد گردد. در سال ۱۹۷۳ ،در قالب سمیتسونیون دوم مرزهای نوسان نرخ‌های ارز در مقابل یکدیگر به کلی برداشته­ شد. این سیستم شناور برابری ارزها، امروزه ­نیز عمل می‌کند. با این حال، دولت‌ها کماکان در این سیستم دخالت ‌می‌کنند و این کار را با تغییرات در نرخ‌های بهره انجام می­ دهند. مضاف براین­، در سال ۱۹۹۲­،۱۲ کشور مهم ‌اروپایی‌­ در شهر واتیکان، نرخ‌های برابری ارزهای خود را به یکدیگر به ترتیبی pegged کردند تا یوروبه وجود آید.(این کشورها شامل بلژیک، اتریش، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، ایرلند، ایتالیا، لوکزامبورگ، هلند، پرتغال واسپانیا هستند).

نقش مؤسسات مالی درمعاملات ارزی در این بازار

• • درست مانند معاملات در بازار اوراق قرضه و بازار پول این بازار نیز از نوع OTC با وجود dealer هاست.

• • معامله گران این بازار معمولا دریک سالن معاملاتی بزرگ متعلق به یک بانک تجاری ویا FI مستقر می‌شوند.

• • معامله گران دریک یا چند ارز متخصص هستند.

• • پلاتفرمهای معاملاتی آن لاین امروزه به سرعت جای خود را نسبت به سیستم های رودررو و حتی “سنتی الکترونیکی” باز ‌کرده‌است(۹۰ درصد).

• net position ها در این ساختار به صورت زیر برای یک سال و یا یک لحظه خاص محاسبه می شود:

نرخ‌های برابری ارزها ومعاملات مربوطه

• • نرخ‌های برابری ارزها: دارای مفهومی ساده است و چیزی نیست جز نرخ برابری یک ارز در برابر ارز دیگر.

• معاملات ارزها: دو نوع معامله در ساختار این بازار وجود دارد spot and forward نوع spot یا نقدی آن معامله برحسب نرخ موجود آن است که معمولا به وسیله واحد ارزهای خارجی بانک‌های تجاری و یا معامله گران غیر بانکی این ارزها انجام می شود­:

مثال از معاملات spot : یک سرمایه گذاری آمریکائی درصدد خرید پوند انگلیس از طریق یک بانک محلی در۱۶­دسامبر۲۰۰۴ است این فرد یا شرکت مبالغ دلاری را از حساب بانکی دلاری خود به حساب دلاری فروشنده پوند انتقال می­دهد و این کار را در نرخ فروشنده بر ای هر پوند انجام می‌دهد و به طور همزمان پوند­ها از حساب فروشنده به حساب تعیین شده توسط خریدار یا همین سرمایه گذار آمریکائی منتقل می­ شود. به نرخها در درون این نوع معاملات­spot or current exchange rate گفته می­ شود. تقویت پول ملی یک کشور به معنی آن است که کالاهای آن کشور برای خریداران خارجی گرانتر می‌شوند زیرا درزمان پرداخت بهای آن باید بخش بزرگتری از پول خود را بدهند تا ارز مربوط به کشور صادر کننده را بخرند و بالعکس.