کارکردهای فرهنگ ایثار و شهادت

۱٫ ارزش آفرینی

۲٫ حماسه سازی

۳٫ کمال بخشی

۴٫ بحران زدایی

۵٫ موج آفرینی و بصیرت بخشی

۶٫ عزت طلبی

۷٫ انسانی بودن

۸ . دین محوری

۹٫ اخلاص و ماندگاری

۱۰٫ عدالت طلبی

۱۱٫ گذشت و فداکاری

۱۲٫ آزادی خواهی

۱۳٫ تقوا و پرهیزکاری

۱۴٫ مقاومت و سخت کوشی

۱۵٫ زمان شناسی

۱۶٫ جامعیت

۲-۶٫ جلوه های فرهنگ ایثار و شهادت در ایران
با درس آموزی از مکتب پیامبر، مردم ایران چه قبل و چه بعد از انقلاب اسلامی در صحنه های مختلف به ایثار و فداکاری و شهادت پرداخته اند. انقلاب اسلامی ایران تا حد بسیاری از حادثه کربلا و فرهنگ عاشورایی آن متأثر بوده است. از آن جا که قیام امام حسین(ع) آیینه تمام نمای فلسفه، معنا و تعریف عینی فرهنگ ایثار و شهادت می باشد، طبعاً تقرب به این پدیده منحصر به فرد تاریخی و الهام از آن منجر به ایثارگری و شهادت طلبی و از خودگذشتگی در راه هدف، آرمان ها و ارزش های اسلامی و صبر و استقامت در راه تحقق آن در ایران گردیده است (پناهی، ۱۳۸۵: ۶۶).
ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایران روحیه فداکاری، ایثار، صبر و شکیبایی را تقویت کرد. در طول انقلاب در رأس ارزش هایی که مورد توجه امام قرار داشت، ارزش هایی چون ایثار، فداکاری، ازخودگذشتگی و پایمردی جای داشتند (اخوان مفرد، ۱۳۸۱: ۲۴۵). این ارزشها همگی برخاسته از مذهب شیعی است. به گفته حمید عنایت عنصر ایثار و شهادت، جاذبه ای نیرومند برای همه نهضت های شیعی داشته است که نظام حاکم را به مبارزه طلبیده اند و در انقلاب اسلامی نیز به همین نحو عمل شد (عنایت، ۱۳۸۱: ۳۰۹).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هشت سال دفاع مقدس عرصه دیگری بود که ایثار و شهادت مردان غیور ایران در آن آزموده شد. رهبر انقلاب اسلامی در خصوص درس بزرگ سال های جنگ و شهدا می فرمایند : «درس بزرگ شهیدان و ایثارگران عزیز که لحظه اى نباید از آن غفلت شود، آن است که جان را و همه آنچه را که براى ما عزیز است، باید هرگاه که لازم شود، سپر بلاى ارزش هاى اسلامى کنیم و با همه وجود از حاکمیت اسلام که مایه عزت و شرف و آزادگى است دفاع نماییم. دفاع از اسلام، امروز نیز مانند صدر اسلام، جز با گذشت و فداکارى و ایثار و شهادت ممکن نیست؛ و جان و مال و تلاش و دانش و آبرو و همه داشته و اندوخته مسلمانان صادق باید هرگاه لازم شود، در راه دفاع از آن حقیقت روشن و مقدس صرف شود. همه آحاد ملت، به خصوص کارگزاران حکومت اسلامى، باید این درس را از شهیدان همواره به یاد داشته باشند و از خداى متعال توفیق در این راه را بخواهند» (باقری دولت آبادی، ۱۳۸۹: ۴۳).
۲-۷٫ نقش فرهنگ ایثار و شهادت در تقویت امنیت ملی
برای این که کشوری بتواند امنیت ملی خود را تأمین کند، باید دارای قدرت ملی بالایی باشد. هر چه میزان تهدیدات بیشتر متوجه آن کشور باشد، باید در مقابل این تهدیدات، قدرت ملی بیشتری تولید کند. در هر جامعه ای قدرت ملی به عواملی بستگی دارد؛ از این عوامل می توان منابع، سرزمین، فرهنگ، تجهیزات، منابع اقتصادی و … را نام برد. امروزه در حوزه سنجش قدرت ملی، نقش مردم و تأثیرگذاری آن بر رویکردهای کشورها، نقشی اساسی و تعیین کننده است؛ این که چگونه می اندیشند، نسبت به حکومت چه دیدی دارند، چه انگیزه هایی نسبت به اهداف خود دارند، تا چه اندازه حاضرند در راه رسیدن به آرمان های ملی و اعتقادی مقاومت و ایستادگی کنند و …. در واقع، فرهنگ و باور، ارزش، جهان بینی و نوع تفکر و نگرش مردم یک کشور، جایگاه ویژه ای در ارزیابی قدرت ملی برای تأمین امنیت ملی به شمار می رود.
جامعه ای در تأمین امنیت ملی خود موفق تر است که در کنار برخورداری از تجهیزات و امکانات مادی، مردمانش نیز دارای روحیه صبر، بردباری و تحمل سختی ها باشند و در راه رسیدن به اهداف ملی از جان خود نیز بگذرند و کشته شدن در راه حفظ آرمان ها را یک ارزش بدانند. از این رو، می توان گفت چنین معادله ای شکست ناپذیر است و به خوبی می تواند در مقابل دشمن به پیروزی برسد و آن را شکست دهد. البته اساساً بحث مردمی با اعتقاد مذهبی اسلامی و بخصوص مذهب متعالی شیعه و در حکومتی که حکومت اسلامی نامیده می شود، با سایرین بسیار متفاوت است. مردمی که الگوی کاملی از ایثار و شهادت طلبی در راه رسیدن به اهداف و آرمان های اعتقادی دارند، چندین گام از دیگران پیش ترند. امام حسین(ع) که الگوی کامل ایثار و شهادت است و شهادت را تنها راه حفظ دین جدش می داند، شمشیر ها را دعوت می کند تا او را دریابند.
امروزه مسأله مهم این نیست که کشوری با هواپیما، زیردریایی، کلاهک هسته ای یا موشک می تواند امنیت ملی خود را تأمین کند، بلکه عموماً کشوری می تواند امنیت ملی خود را تأمین کند که مردمانش دارای روحیه مقاومت، ایثار و فداکاری باشند و حاضر شوند با انگیزه بسیار بالا در برابر دشمنان متجاوز ایستادگی کنند. امنیت بدون ایثار و فداکاری، پایداری چندانی ندارد. کسی به ایثار و از خود گذشتگی اعتقاد راسخ قلبی نداشته باشد، در انتخاب بین منافع اعتقادی ـ ملی و منافع شخصی، دومی را برمی گزیند و آنچه را که منافع او را هرچند زودگذر به دنبال داشته باشد، ترجیح می دهد، و جامعه ای که سست اراده و فاقد روحیه مقاومت، ایثار و فداکاری باشد و به هر نحوی نگران از دست دادن جان خود باشد، به راحتی از دشمن شکست می خورد و در نهایت امنیت ملی این جامعه مخدوش خواهد شد. در مجموع از خودبیگانگی، خدا را فراموش کردن و در بند دنیا گرفتار شدن، از مهم ترین موانع در بسط و ترویج فرهنگ مقاومت، ایثار و شهادت در جامعه است. آن چیزی که اساساً فرهنگ ایثار و شهادت را تهدید می کند، عدم وجود روحیه بردباری، صبر، شکیبایی و روحیه پایداری در مقابل دشمنان است.
مسلماً باور این مطلب موجب می شود متولیان امنیت جامعه برای تولید قدرت ملی به شکل غیر مستقیم برای این مقوله سرمایه گذاری ویژه ای کنند و به حوزه فرهنگ سازی برای ایجاد و تقویت روحیه مقاومت، ایثار و شهادت طلبی نگاه ویژه ای داشته باشند؛ یعنی اگر بنا باشد برای امنیت ملی در بخش صنایع دفاعی و تجهیزات سرمایه گذاری شود، جنگ افزارهای لازم خریداری و آموزش لازم به نیروها داده شود، طبیعی است که به طور همزمان باید برای فرهنگ سازی مقاومت، ایثار و شهادت طلبی نیز سرمایه گذاری کرد.
زمانی که تهدیداتی از بیرون، ارزش ها و منافع حیاتی یک کشور را تهدید کنند، آحاد مردم آن جامعه نقش اصلی را در تأمین امنیت ملی ایفا می کنند. هر فرهنگی که در جامعه حاکم باشد، در نیروهای مسلح آن جامعه نیز متبلور و نمایان می شود. از این رو اگر فرهنگ حاکم در کشوری ایثار، شهادت، مقاومت و ایستادگی باشد، به طور طبیعی در همه ارکان آن کشور نیز ظاهر خواهد شد.
نمونه عملی روحیه ایثار و شهادت طلبی در دوران هشت ساله دفاع مقدس جلوه گر است. نیروهای مردمی در کنار نیروهای نظامی، دوشادوش هم با متجاوزان مبارزه کردن و ذره ای از خاک مقدس جهموری اسلامی ایران را به دشمن ندادند. آن ها در راه رسیدن به ایثار و شهادت از یکدیگر پیشی می گرفتند و جان خویش را با خداوند معامله می کردند. اینان الگوهای همیشه جاودان ایثارگری و شهادت طلبی هستند که تاریخ این مرز و بوم هرگز آن ها را از یاد نخواهد برد.
فرهنگ ایثار و شهادت از دو طریق می تواند بر امنیت ملی تأثیرگذار باشد. اولین تأثیر فرهنگ ایثار و شهادت بر مقوله امنیت به مفهوم سنتی آن است. روحیه ایثارگری و شهادت طلبی هم نقش بازدارندگی دارد و دشمن را از تهاجم باز می دارد و هم باعث می شود در هنگامه هجوم، جوانان این دیار به میدان جنگ شتافته، از حریم اسلام حراست و پاسداری نماید. تجربه اکثر کشورها نشان می دهد که هرگاه روحیه ایثار و فداکاری در میان مردم ضعیف بوده است، دشمن نه تنها در تهاجم خود موفق بوده، بلکه توانسته است بخش هایی از خاک کشور مورد هجوم را نیز از آنان جدا نماید. از این رو، روحیه ایثار و شهادت سد محکمی در برابر تهاجم دشمن به شمار می آید.
اما مهم ترین تأثیری که فرهنگ ایثار و شهادت بر امنیت ملی کشور دارد، تأثیر فرهنگی و نرم است. فرهنگ ایثار و شهادت در صورتی که بتواند به زیبایی به نسل جوان منتقل شود، می تواند نسلی مؤمن تربیت نماید که در هنگامه خطر مانند پیشینیان خود به میدان جهاد و ایثار و شهادت بشتابند.