یکی از نتایج اصل هم ارزی جرم و انرژی این است که این دو می توانند به هم تبدیل شوند. در پدیده تولید زوج تابش الکترومغناطیسی در مجاورت یک هسته سنگین به دو ذره الکترون و پوزیترون واپاشیده می شود اما پوزیترون نمی تواند طول عمر زیادی داشته باشد چون فضا پر از الکترون است، لذا پوزیترون بعد از مدت کوتاهی از تولید شدن با یک الکترون ترکیب شده و از بین می رود و به جای آن فوتون یا تابش الکترومغناطیسی ایجاد می شود که به این پدیده نابودی زوج می گویند. در تولید زوج اندازه حرکت ذره و پادذره نمی توانند پایسته بماند مگر اینکه فوتون در نزدیکی ذره سنگینی، همچون هسته یک اتم باشد. به عنوان مثال: فرض می کنیم که در یک فضای تهی، فوتون ناپدید شده و یک زوج الکترون حفره آفریده شود. همچنین فرض کنید که ناظر نسبت به مرکز جرم الکترون و پوزیترون ساکن است. در این صورت اندازه حرکت کل الکترون و پوزیترون نسبت به این ناظر صفر خواهد بود. اما فوتونی که زوج را تولید می کند، در این چارچوب مرجع دارای اندازه حرکت غیر صفر خواهد بود، چون فوتون در هر چارچوب مرجعی همواره با سرعت نور © حرکت می کند. بنابراین باید قبل از برخورد اندازه حرکت فوتون را داشته باشیم، نه اندازه حرکت خالص بعد از برخورد را .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

یک فوتون نمی تواند خودبخود در فضای تهی به یک زوج الکترون-پوزیترون واپاشیده شود.
نابودی زوج های ذره و پادذره و همراه با آنها آفرینش فوتونها، عمل عکس تولید زوج است. نابودی ماده و آفرینش انرژی الکترومغناطیسی را برای حالتی در نظر می گیریم که الکترون و پوزیترون نزدیک بهم و اساسا ساکن باشند. در آغاز اندازه حرکت خطی کل این دو ذره صفراست، بنابراین وقتی این دو ذره به هم می پیوندند و نابود میشوند یک تک فوتون نمی تواند آفریده شود، زیرا این عمل باعث نقض قانون بقای اندازه حرکت خطی میشود ولی اگر دو فوتون آفریده شوند که با اندازه حرکت مساوی و در جهت های مخالف حرکت می کنند، اندازه حرکت خطی می تواند پایسته بماند، چنین فوتونهایی دارای فرکانس ها و انرژی های یکسان هستند. در واقع می توان گفت که سه یا چند فوتون می توانند آفریده شوند ولی با احتمال به مراتب کمتر ازآفرینش دو فوتون. همین طور وقتی چندین زوج الکترون و پوزیترون در نزدیکی یک هسته سنگین نابود می شوند، تعداد کمی از این نابودی ها یک تک فوتون تولید خواهند کرد.
انرژی جنبشی حاصل برابر با انرژی فوتون منهای است که برای تولید دو جرم سکون مورد نیاز است.
تولید زوج، فوتون اولیه را حذف میکند، اما وقتی پوزیترون نابود شود دو فوتون تولید میشود احتمال رخداد تولید زوج، به نام ضریب تولید زوج یا سطح مقطع تولید زوج، تابع پیچیده ای از و Z است.[۶]
وابستگی به E
احتمال تولید جفت k _(atom)، برای انرژیهای کمتراز MeV 1.02 صفر است. k _(atom) در انرژیهای بیش از این حد با افزایش انرژی، زیاد می‌شود و در انرژیهای بیش ‌ازMeV 10 برهمکنش غالب خواهد بود.
وابستگی به Z
این تبدیل انرژی به جرم فقط در حضور میدانهای الکتریکی قوی رخ می دهد و اولین میدانهای قوی، نزدیک هسته اتم ها پیدا می شود. و برای مواد با عدد اتمی بالا شدت آن افزایش پیدا میکند. دراین حالت در نزدیکی هسته اشعه γ ناپدید شده و به جای آن یک جفت الکترون و پادالکترون ظاهر میشود که جرم این جفت طبق رابطه معروف اینشتین یعنی E=m بر حسب انرژی فوتون بدست می آید. احتمال تولید جفت k _(atom) ، برای یک اتم با ^۲Z متناسب است.
شکل ۱‑۳ تولید زوج یون
تابش دهی گاما و تولید ساختارهای شیمیایی جدید
مفهوم پیوند شیمیایی مرتبط با رد و بدل کردن و یا به اشتراک گذاری الکترونهای لایه ظرفیت اتمها در دست یابی به ساختارهایی پایدارتر میباشد، وقتی که پرتوها از طریق برهمکنش های ذکر شده در بخش های قبلی بر این دسته از الکترونها تاثیر بگذارند نتیجه این برهمکنش میتواند تولید رادیکالهای آزاد، یونها و یا مولکولهای برانگیخته باشد که هریک از این نتایج از طریق فرآیندهای شیمیایی گوناگونی میتوانند منجربه تولید ساختارهای جدید در نمونه تابش داده شده بشوند [۶]
پیشرانه ها:
کلیات:
علوم مختلف در جهان امروز با سرعت فزاینده‌ای توسعه پیدا می‌کنند. در چند دهه اخیر، بشر شاهد ارتباط هرچه بیشتر علوم در شاخه‌های مختلف آن بوده است و هرچه این ارتباطات بیشتر شده منجر به پیدایش دانش و تکنولوژی نوینی گردیده است.
شناسایی تحولات تکنولوژیک در عرصه کسب و کارها به ویژه صنایع نظامی از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد. امروزه برای صنایع نظامی هرکشور بخصوص کشورهایی که در موقعیت استراتژیک خاص قرار دارند و هر از چندگاهی بخاطر موقعیت ژئوپلوتیک تهدیدات منطقه ای و فرامنطقه ای را متوجه خود می بینند، شناخت مشخصه ها و ویژگی های محصولات نظامی در مرز تکنولوژی ضروری مینماید.
یک انفجار شیمیایی نتیجه یک واکنش شیمیایی یا تغییر حالتی است که در یک فاصله زمانی فوق العاده کوتاه رخ میدهد و با تولید مقدار زیادی گرما و معمولا مقدار زیادی گاز همراه است. انفجارهای شیمیایی بوسیله ترکیباتی که حاوی مواد انفجاری و به هم فشرده اند اما لزوما نیاز به محبوس شدن ندارند حاصل میشود. در طی یک واکنش شیمیایی یک انتقال گرمازایی فوق العاده سریع همراه با تشکیل گازها و بخارهای خیلی گرم انجام میشوند. به خاطر بی نهایت سریع بودن واکنش (یک صدم ثانیه)گازها بلافاصله منبسط نمیشوند بلکه برای کسری از ثانیه درون ظرف خود باقی می مانند و آن حجمی را که در ابتدا اشغال کردند پر میکنند بنابراین به علت فضای فوق العاده کوچک دمای انفجار بسیار بالا (چندین هزار درجه) فشار زیادی (چند صد اتمسفر) حاصل میشود. این فشار به قدری زیاد است که قادر است یک موج انفجار تولید کند و دیواره ظرف را بشکند و باعث خسارت به اشیاء اطراف شود. اکثر موادی که در گروه مواد منفجره شیمیایی قرار میگیرند معمولا حاوی اکسیژن و نیتروژن و عناصر قابل اکسید شدن از قبیل کربن و هیدروژن هستند. در این مواد معمولا اکسیژن به نیتروژن متصل است مانند گروه های NO₂ و NO و NO₃ مواردی نظیر آزیدها مانند سرب آزید (PbN₆) و ترکیبات نیتروژنی مانند تترایدیدنیتروژن (NI₄) و آزوایمید (NH₃NI₃) که حاوی اکسیژن نیستند از این قاعده مستثنی هستند. با وقوع یک واکنش شیمیایی مولکولهای نیتروژن و اکسیژن از هم جدا میشوند همانطورکه در واکنش زیر نشان داده میشود.

(۱‑۱۶)

درطی واکنش مقادیر زیادی انرژی آزاد میشود که معمولا با خروج گازهای گرم همراه است. گرمای آزاد شده در طی واکنش (گرمای واکنش) برابر اختلاف میان گرمای مورد نیاز برای شکستن مولکولهای ماده منفجره به عناصر آن و گرمای آزاد شده از ترکیب مجدد این عناصر برای تشکیل N₂، H₂O،CO₂ و غیره هستند.
انرژی بدست آمده از یک انفجار اتمی یا هسته ای یک میلیون تا یک بیلیون برابر انرژی بدست آمده از یک واکنش شیمیایی است. موجهای شوک حاصل از یک انفجار اتمی مشابه امواج تولید شده توسط یک واکنش شیمیایی است و اما دوام بیشتری خواهند داشت و دارای فشار بالاتر در امواج ضربانی مثبت و فشار کمتر در امواج ضربانی منفی اند. جریان شدید نوترونهای بدست آمده از یک انفجار اتمی برای هر فرد نزدیک به انفجار مهلک است در حالیکه افرادی که قدری از محل انفجار فاصله دارند در اثر تشعشع پرتو گاما صدمه خواهند دید . انفجارهای اتمی همچنین تشعشعات ماورای بنفش و مادون قرمز شدیدی منتشر میکنند . یک انفجار فیزیکی وقتی بوجود می آید که یک ماده در حالیکه فشرده شده دستخوش یک تبدیل فیزیکی آنی شود، در همان زمان انرژی پتانسیل سریعا به انرژی جنبشی تبدیل شده و دمای آن فورا بالا رفته و منجر به تولید یک موج شوک در محیط اطراف آن می شود.
پیشرانه^[۱۵] : اسم فاعل Propulsion، مواد پرانرژی (شامل سوخت و اکسید کننده) هستند که برای سوختن یکنواخت و بدون خطر، جهت تامین انرژی پیشرانش طراحی می‌شوند.
پیشرانش^[۱۶] : رانشی که در اثر خروج گاز تولید شده درمحفظه احتراق از نازل و انبساط آن در سطح بیرونی نازل پدید می‌آید.
یکی از مهمترین پارامترهای یک پیشرانه، میزان گرمای انفجار و پایداری آن است. گرمای انفجار پیشرانه می تواند ناشی از میزان گرمای انفجار در اجزای سازنده یک پیشرانه باشد، به نحوی که اگر اجزای سازنده پیشرانه دارای گرمای انفجار بالایی باشد، در نهایت پیشرانه از کارایی بالاتری برخوردار خواهد بود. پایدارکننده ها ترکیباتی هستند که به مقدار کم در کنار ترکیبات سوختی یا سایر مخلوط ها به کار رفته و باعث پایدار شدن آن ها می گردند. پایداری یک ماده شیمیایی را می توان به عنوان توانایی آن ماده جهت جلوگیری از تغییرات مضر در طی یک مدت نگهداری طولانی تلقی کرد. وجود ناخالصی ها،آب و گرما از عوامل موثر در تجزیه نیتروسلولز (NC) و نیتروگلیسیرین (NG) میباشد.[۷]
تجزیه نیترات استرها باعث تغییر در خواص مکانیکی، حرارتی، شیمیایی و فیزیکی پیشرانه شده و موجب کاهش کارایی پیشرانه می شود. تجزیه گرمایی نیتروسلولز و نیتروگلیسیرین با شکستن پیوند و آزاد شدن اکسید نیتروژن شروع می شود. برای جلوگیری از تجزیه نیترات استرها بایستی کاری کرد که در همان مراحل اولیه آزاد شدن NO₂ آن را مهار نمود تا از شروع واکنش های زنجیره ای تجزیه ای جلوگیری گردد. حضور پایدار کننده ها جهت رسیدن به همین هدف می باشد.[۸,۹]
زمانیکه گاز NO₂ از پیشرانه متصاعد می شود دو واکنش رقابتی زیر می تواند انجام پذیرد:
الف- واکنش NO₂ با NC و NG و تجزیه آنها (اثر اتوکاتالیستی)
ب- واکنش NO₂ با پایدار کننده
پایدار کننده ها نمی توانند مانع تجزیه شوند اما مانع از واکنش های کاتالیستی محصولات تجزیه ای از قبیل NO₂ ، NO، HNO₂ و HNO₃ می شوند. ثابت سرعت واکنش پایدار کننده با NO₂ خیلی بیشتر از ثابت سرعت واکنش NC و NG با NO₂ می باشد. لذا تا زمانیکه پایدار کننده موثر در داخل پیشرانه وجود دارد واکنش های اتوکاتالیستی انجام نمی پذیرد به عنوان مثال ثابت سرعت واکنش NG با NO₂ حدود^{۱۰ –}۱۰×۱۲است. این ثابت برای سنترالیت^۶-۱۰×۶ بوده که در حدود ۵۰۰۰ مرتبه سریعتر از واکنش NO₂ با پایدار کننده می باشد.[۱۰]
خصوصیات پیشرانه جامد
کاربرد مهم پیشرانه های جامد، به حرکت درآوردن یک پرتابه با سرعت بالا از یک تفنگ یا وسیله ای مشابه، تأمین توان و رانش یک راکت و تولید گاز برای بکار انداختن تجهیزات مکانیکی است. انواع بسیار متنوعی از پیشرانه های جامد برای پاسخگویی به این کاربردها نیاز میباشد. پیشرانه جامد ابتدایی باروت سیاه بود که برای مدت کوتاهی به عنوان خرج اسلحه مورد استفاده قرارگرفت.
با بهره گرفتن از خصوصیات فیزیکی دانه های پیشرانه، میتوان آنها را به حالتی خاص در کنار یکدیگر قرار داد و با یکدیگر ترکیب نمود؛ به گونه ایی که فرایند احتراق آنها متناسب باشد با انتظاراتی که از مجموعه وجود دارد. نرخ سوزش با توجه به شرایط خاصی که مدنظر میباشد، انتخاب میگردد. ضریب پخش حرارتی به داخل پیشرانه، عامل مهمی در کنترل نرخ پسروی میباشد. در شرایط عادیِ احتراق سوخت، فرایند احتراق در یک شرایط کنترل شده ایجاد میگردد. این امکان وجود دارد تا در شرایط خاصی فرایند احتراق شتاب پیدا کند که در این شرایط یک موج فشار ایجاد میگردد که آن به صورت یک موج شوک انتقال پیدا می نماید که در نهایت منجر به ایجاد یک انفجار ناگهانی میگردد. به فرایند تبدیل احتراق ناگهانی به انفجار ناگهانی ^[۱۷]DDT گفته میشود. این امر برای یک پیشرانه که در آن آزاد شدن انرژی به صورت کنترل شده مورد نظر و مطلوب می باشد، نامطلوب خواهد بود.
علی رغم تفاوتی که پیشرانه های جامد و مواد منفجره در آزاد نمودن انرژی خود تحت شرایط نرمال کاری دارند، هر دوی آنها باهم به لحاظ شیمیایی پیوستگی نزدیکی دارند. هر دوی آنها حاوی سوخت و اکسیدکننده از پیش مخلوط شده میباشند. تفاوت آنها بیشتر به لحاظ نیروی محرکه جنبشی است تا ترمودینامیکی در حقیقت ترکیبات بسیاری هستند که میتوانند به عنوان یک پیشران یا ماده منفجره بکار برده شوند، که این امر تنها به حالت شروع آنها بستگی دارد. علاوه بر پرکلرات آمونیوم و آلومینیوم اجزای ترکیبی بسیاری هستند که در هر دو بکار میروند؛ مانند سیکلومتیلن تری نیترامین RDX، سیکلومتیلن تترانیترامین HMX، نیتروگوانیدین و نیترات آمونیوم. پیشرانه های جامد تقریباً همیشه به صورت مخلوط میباشند، در حالی که مواد منفجره، بسته به کاربردشان، میتوانند طیف گستردهای از ترکیبات منفرد )غیرمخلوط ( مانند HMX یا RDXباشند. با وجود اینکه قابلیت انفجارناگهانی و سریع یک ویژگی مهم و اساسی در مواد منفجره است، اما همین ویژگی برای پیشرانه ها نامطلوب میباشد. لازم بذکراست که مقیاس و نسبتی که اکسنده و سوخت با یکدیگر ترکیب میشوند، اثر عمیقی بر خاصیت پیشران میگذارد. در ترکیباتی مانند HMX و نیتروگلیسیرین، سوخت و اکسنده در ساختار مولکولیشان از پیش مخلوط میباشند )در مقیاس آنگستروم(. این مواد یک موج انفجار ناگهانیِ پایدار را ایجاد می نمایند که سرعت آن در حدود ۱۰ کیلومتر بر ثانیه و قطر بحرانی آن کمتر از یک سانتی مترمیباشد. در مقابل در پیشرانه های کامپوزیت( اغلب از پرکلرات آمونیوم و بایندرهای پلیمری ساخته میشوند( اکسنده و سوخت درمولکولهای مجزا قرار گرفته اند و اختلاط آنها در مقیاس میکرومتر میباشد. این ترکیبات دارای قطر بحرانی در حدود ۵ فوت هستند. لازم بذکر است که فشار شوک مورد نیاز برای آغاز یک انفجار ناگهانی، نسبت به پیشرانه های کامپوزیتی بسیار بیشتر می باشند.
پیشرانه های تفنگ از نیتروسلولز اجزای دیگر تشکیل شده اند پیشرانه هایی که نیتروسلولز جزء ترکیبی اصلی آنها به شمار میرود، سوخت تک پایه نامیده میشوند، در حالی که پیشرانه های دوپایه حاوی نیتروسلولز به صورت پلاستیک همراه با نیتروگلیسیرین میباشند، و پیشرانه های سه پایه با افزودن نیتروگوانیدین به یک ترکیب دو پایه بدست می آیند. از دیفنیل آمین یا اتیل سنترالیت به عنوان پایدارکننده در این پیشرانه ها استفاده میشود. دی نیتروتولوئن، دی بوتیل فتالات، اتیلن دی متاکریلات و متیل سنترالیت به عنوان بازدارنده و برای جلوگیری از نرخ سوزش اولیه دانه های پیشرانه به آن افزوده می شوند. دیگر افزودنیها به عنوان روان کننده ها، بازدارنده های خوردگی، اصلاح کننده های سرعت سوزش و عواملی برای بهبود ویژگی های پروسه آماده سازی مخلوط های پیشرانه و برای تسریع فرایند تبدیل آنها به ترکیباتی با وزن مولکولی بالاتر بکار برده میشوند. پیشرانه های تفنگ به گونه ای فرموله شده اند که در آنها بجای نیترو سلولز پرانرژی، از بایندر پلیمری اکریلیکی غیرانرژی زا استفاده شده است. از پیشرانه های دو پایه به عنوان یک بایندر در پیشرانه برخی راکتها استفاده میشود، و این در حالیست که نمونه های پلاستیکی، رزینی یا پلیمری آنها رایجتر میباشد. در بیشتر اوقات از بایندرهای پلیمری پلی اورتان و پلی بوتادی ان ، برای پیشرانه های کامپوزیتی موشکها استفاده میشود. بسیاری از پیشرانه های کامپوزیتی حاوی پرکلرات آمونیوم پودر شده )پودری شکل( به عنوان اکسیدایزر، و ذرات فلز آلومینیوم با اندازه ریز به عنوان سوخت می باشند. این پیشرانه ها دارای ساختاری ناهمگن هستند که در آن ذرات اکسیدایزر توسط نواحی غنی از سوخت احاطه شده اند هنگامی که به یک پیشرانه دو پایه، پرکلرات آمونیوم و فلزآلومینیوم اضافه گردد، به آن پیشرانه کامپوزیتی دو پایه اصلاح شده گفته میشود. در پیشرانه های راکت و تفنگ، استحکام مکانیکی بسیار مهم میباشد. در مورد تفنگها، چنانچه در دانه های پیشرانه در هنگام احتراق جدایش رخ دهد، نرخ سوزش میتواند به شکل خطرناکی شتاب بگیرد که به نوبه خود موجب افزایش بیش از حد فشار و احتمالاً انفجار و ترکیدن لوله تفنگ میگردد. ترکها و یا عیوب ریز در دانه های یک راکت موتور میتواند معمولاً به نتایج خطرناک و فاجعه آمیزی منجر گردد.
پیشرانه های مورد استفاده در دستگاه های ژنراتورهای گازی به دو دسته تقسیم میشوند، آنهایی که دارای زمان سوزش کوتاه هستندو آنهایی که دارای زمان سوزش زیاد )طولانی مدت( هستند. زمان های سوزش از کسری از ثانیه تا ۲۰ دقیقه متغیرند. از وسایلی که به شکل کارتریج هستند، میتوان به وسیله هایی که با گاز فشنگ کار میکند و یا تجهیزات فعال شونده با پیشرانه اشاره کرد. انواع دیگری نیز موجود است که در صنعت هواپیمایی و صنعت راکت بکار میروند. از باروت سیاه در زمانی که نیروی محرکه کمی مورد نیاز میباشد، میتوان استفاده کرد و فرمولاسیونهای مربوط به سوخت کامپوزیتی پرکلرات آمونیوم برای کاربردهایی که به نیروی تولیدی بیشتری نیاز است، قابل استفاده اند. چنانچه به زمان سوزش بیشتری نیاز باشد، از نیترات آمونیوم به عنوان اکسیدایزر استفاده میگردد.
در واکنشهای انفجاری سرعت واکنش خیلی سریع است و به دما و فشار واکنش و غلظت مواد واکنش دهنده بستگی دارد.
در حین یک واکنش انفجاری ابتدا انرژی از طریق آغازگر برای بالا رفتن دمای ماده منفجره تامین میشود تا جایی که اشتعال همراه با تشکیل نقاط گرم رخ دهد. اگر انرژی تولید شده توسط نقاط گرم کمتر از انرژی فعالسازی باشد واکنشی رخ نخواهد داد. از سوی دیگر اگر انرژی تولید شده توسط نقاط گرم بیشتر از انرژی فعالسازی باشد واکنش همراه با تشکیل محصولات انفجار پیش میرود و انرژی آزاد میکند. بنابراین انرژی فعالسازی بیانگر مقدار انرژی مورد نیاز است که یک ماده شروع کننده (یعنی یک ماده منفجره در دمای محیط) می گیرد تا به یک حالت برانگیخته با انرژی بالاتر دست یابد. در این حالت برانگیخته یک واکنش به منظور تشکیل محصولات به همراه آزاد شدن مقدار قابل ملاحظه ای انرژی که بیشتر از انرژی فعالسازی است رخ میدهند.
مقادیر انرژی فعالسازی میتواند برای اندازه گیری دمایی که تجزیه ماده منفجره شروع میشود مورد استفاده قرار گیرند. هرچه انرژی فعالسازی زیادتر باشد تجزیه ماده منفجره مشکلتر خواهد بود. ثابت سرعت واکنش را میتوان با بهره گرفتن از رابطه دما – سرعت معادله آرنیوس بیان کرد. با افزایش دما سرعت واکنش بطور نمایی افزایش میابد. با بالا رفتن دما تعداد مولکولهایی که انرژی فعالسازی مورد نیاز را بدست می آورند بطور نمایی زیاد میشود. در رابطه آرنیوس A ضریب فراوانی یا ضریب پیش نمایی است و از تعداد برخوردهای بین مولکولهای در واحد حجم در ثانیه تعیین میشود. عبارت کسری از مولکولهای برخورد کرده است که منجر به واکنش میشود.
بنابراین اگر E=0 (یعنی انرژی فعالسازی صفر) باشد و در نتیجه تمامی برخوردها منجر به واکنش میشود. برعکس اگر (یعنی انرژی فعالسازی بالا) باشداکثریت مولکولهای برخورد کرده واکنش نمیدهند.
انرژی فعالسازی به عنوان انرژی اولیه که باید وارد شود تا اجازه رخ دادن مراحل مورد نیاز برای تبدیل مواد اولیه به محصولات را بدهد، تعریف می گردد. به عبارتی هرچه انرژی فعالسازی ترکیبی کمتر باشد آغازش این ماده آسانتر است و در نتیجه سریعتر می تواند موجب بروز واکنش شود.[۱۱]
تعریف واکنش­های حالت جامد
بسیاری از واکنش­ها، اعم از شیمیایی و فیزیکی زمانی رخ می­ دهند که به یک گونه­ جامد گرما داده شود و یا از آن گرما گرفته شود (مثل ذوب و انجماد، تصعید و چگالش، انحلال و تبلور، تبدیلات پلی­مرفیک، تخریب و . . .). به چنین واکنش­هایی، واکنش­های حالت جامد گفته می­ شود.
واکنش­های حالت جامد شکل­های زیادی دارند. ولی آن­هایی که شامل تغییرات در آنتالپی یا وزن هستند بیش از بقیه مطالعه شده ­اند، چرا­ که در این نوع واکنش­ها، می­توان سینتیک را با بهره گرفتن از تکنیک­های تجزیه­ای حرارتی مثل کالریمتری روبشی تفاضلی (^[۱۸]DSC)، آنالیز حرارتی تفاضلی (DTA^[19])، وزن سنجی حرارتی (^[۲۰]TGA)، وزن سنجی حرارتی تفاضلی (DTG^[21]) و … بررسی نمود.
سینتیک حالت جامد تا حدی شبیه به سینتیک فاز همگن (گاز و محلول) است و از اصول ریاضی مشابهی برای این سه فاز استفاده می­ شود. ولی باید توجه داشت که مکانیسم­های حالت جامد تفاوت­های اساسی با مکانیسم­های واکنش­های همگن دارد [۱۲].
در سال­های اخیر تئوری­ها و مدل­های متعددی برای سینتیک حالت جامد پیشنهاد شده و به­کار رفته است. بنابراین یک درک درست از مدل­های موجود و در کنار آن استفاده از نرم افزارهای مناسب، به پیش بینی مدل و سینتیک واکنش و یا حتی به استخراج یک مدل جدید کمک شایانی می­ کند.
سینتیک واکنش­های حالت جامد
به­طورکلی مفاهیم سینتیک شیمیایی براساس مطالعات تجربی انجام شده بر روی واکنش­های همگن فاز گازی به­­وجود آمده­اند. سپس این مفاهیم با انجام تصحیحاتی برای فرایندهای همگن فاز محلول به­کار برده شدند و سرانجام با تغییراتی که بر روی آن­ها انجام شد، برای حالت جامد مورد استفاده قرارگرفتند. بنابراین مفاهیم سینتیک حالت جامد به­ صورت جداگانه و اختصاصی به ­وجود نیامده­اند. ولی به­خاطر برخی شباهت­هایی که با واکنش­های فاز همگن دارند، از تصحیحات انجام شده بر روی مفاهیم سینتیک واکنش­های همگن به­دست آمده­اند. به­عنوان مثال، معادله آرنیوس در ابتدا به­ صورت تجربی به ­وجود آمد و سپس بعد از چند تصحیح نظری بر روی آن، در نظریه ­هایی چون نظریه­ برخورد در گازها و یا نظریه­ حالت گذار به­کار رفت. تصحیحات دیگری هم، معادله­ آرنیوس را برای استفاده در سینتیک حالت جامد به یک معادله­ مناسب و قابل اطمینان تبدیل نمود.[۱۲]
همانطور که شباهت­هایی بین سینتیک حالت جامد با سینتیک فاز همگن وجود دارد، تفاوت­های عمده­ای هم بین آن­ها وجود دارد. مثلاً در سینتیک حالت جامد، پارامترهایی چون اندازه­ ذرات، پیشروی سطح، شکل هندسی و … نقش اساسی دارند و هیچ هم ارزی از این پارامترها در سینتیک فاز همگن وجود ندارد.
قوانین سرعت در سینتیک حالت جامد
واکنش­های حالت جامد متعددی وجود دارد که در این بخش بر روی واکنش­هایی که از شمای کلی زیر پیروی می­ کنند تمرکز می­کنیم: [۱۳]

اﯾﻦ رﻫﺒﺮان اﻣﯿﺪ ﻧﻮﯾﺪﻫﺎي زﯾﺎدي ﻣﯽ دﻫﻨﺪ، ﺑﺮاي ﺗﺎﮐﯿﺪ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از اﻣﻮر از اﯾﻤﺎ

• • • • اﺷﺎره اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، ﺑﻪ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده از ﻫﺪﻓﻬﺎ و ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺑﺰرگ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ(راﺑﯿﻨﺰ ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﭘﺎرﺳﺎﯾﯿﺎن و اﻋﺮاﺑﯽ ، 1385 ، .(686

1. 1. ﺗﺤﺮﯾﮏ ذﻫﻨﯽ:⁵¹ رﻫﺒﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﻫﻨﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن را ﺑﺮ ﻣﯽ اﻧﮕﯿﺰد. اﯾﻦ رﻫﺒﺮان ﭘﯿﺮواﻧﺸﺎن را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ، ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﻨﺪ و ﻓﺮوض ﺑﺪﯾﻬﯽ را ﻣﻮرد ﺳﺆال ﻗﺮار دﻫﻨﺪ. آﻧﺎن ﭘﯿﺮوان را ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت را از زواﯾﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ی ﻧﻮآوراﻧﻪ را ﭘﯿﺎده ﮐﻨﻨﺪ.

1. 1. ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﺮدي: ⁵² ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ﻓﺮدي ﭘﯿﺮوان و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﮏ ﺗﮏ آﻧﻬﺎ و ﺗﺤﺮﯾﮏ آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ واﮔﺬاري ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﯾﺎدﮔﯿﺮي و ﺗﺠﺮﺑﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ. رﻫﺒﺮ ﻧﯿﺎز ﻫﺎي اﺣﺴﺎﺳﯽ زﯾﺮ دﺳﺘﺎن را ﺑﺮآورده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ رﻫﺒﺮان ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﻓﺮاد را ﺗﺸﺨﯿﺺ

Idealized Influence ^٤٩ Inspirational Motivation ^٥٠ Intellectual Stimulation ^٥١ Individual Consideration ^٥٢
ﻓﺼﻞ دوم- ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ٣٥
ﻣﯽ دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻬﺎرت ﻫﺎ ﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﺸﺨﺺ ﻻزم دارﻧﺪ ﭘﺮورش دﻫﻨﺪ. اﯾﻦ رﻫﺒﺮان ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ زﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي را ﺻﺮف ﭘﺮورش دادن ، آﻣﻮزش و ﺗﻌﻠﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ ( اﺳﭙﮑﺘﻮر و ﻫﻤﮑﺎران⁵³ ، .( 2004
ﺗﻤﺎم رﻓﺘﺎرﻫﺎي رﻫﺒﺮي ﺗﺤﻮل ﮔﺮا (ﻧﻔﻮذ آرﻣﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎ، اﻧﮕﯿﺰش اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺶ، ﺗﺤﺮﯾﮏ ذﻫﻨﯽ، ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﺮدي) ﮐﻪ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه رﻫﺒﺮي ﻓﻌﺎل، ﻣﺜﺒﺖ و ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻻﺳﺖ، ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮ ﭘﯿﺮوان دارﻧﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ رﻓﺘﺎرﻫﺎي رﻫﺒﺮي ﺗﺤﻮل ﮔﺮا ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬارﺗﺮﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺮوان آﻧﻬﺎ ﺑﻪ رﻫﺒﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮده و اﺣﺘﺮام ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ، ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺨﻨﺎن رﻫﺒﺮ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ، ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺻﻠﯽ آن ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ رﻫﺒﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد ﮐﻪ ﺗﻼش ﻣﻀﺎﻋﻒ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، رﻫﺒﺮان ﺧﻮد را ﺛﺄﺛﯿﺮﮔﺬار درك ﮐﻨﻨﺪ و از رﻫﺒﺮان راﺿﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ (ﻫﻮي و ﻣﯿﺴﮑﻞ، .( 2008
-2-7-4-2 ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا
ﺑﺮﻧﺰ، رﻫﺒﺮي ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا (ﺗﻌﺎﻣﻞ ﮔﺮا ﯾﺎ ﻣﺮاوده اي) را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ، در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ رﻫﺒﺮان ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ ﭘﺎداش و ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. رﻫﺒﺮان ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا ﭘﯿﺮوان ﺧﻮد را در ﺟﻬﺖ اﻫﺪاف و ﻧﻘﺶ ﻫﺎي ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﺮده و ﺑﺮاي اﻧﮕﯿﺰش دادن ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎداش و ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺘﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ، اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﮐﺎري و اﻫﺪاف وﻇﯿﻔﻪ ﻣﺤﻮر ﺗﺄﮐﯿﺪ دارﻧﺪ(راﺑﯿﻨﺰ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﭘﺎرﺳﺎﺋﯿﺎن و اﻋﺮاﺑﯽ، .(1381
رﻫﺒﺮي ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺒﺎدﻟﻪ⁵⁴ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺎداش اﻗﺪام و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮﻧﺰ (1978) ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ رﻫﺒﺮي ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا ﻣﺤﺪود ﺑﻪ داﻣﻨﻪ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﻤﯿﺎب ﻫﺴﺘﻨﺪ و
Spector et al ^٥٣ exchange ^٥٤
ﻓﺼﻞ دوم- ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ٣٦
ﻗﺪرت، ﭘﺮاﮐﻨﺪه اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺧﺘﯿﺎر ﻋﻤﻞ رﻫﺒﺮ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ(دوﮐﺖ و ﻣﮏ ﻓﺎرﻟﻦ⁵⁵، .(2003 رﻫﺒﺮان ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا ﯾﮏ ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻫﺰﯾﻨﻪ – ﻣﻨﻔﻌﺖ را ﺑﺎ ﭘﯿﺮوان دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ، ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﺎدي و رواﻧﯽ در ﻋﻮض ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺎري ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر، ﺑﺮآورده ﻣﯽ ﺷﻮد.
ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﭘﺎداش ﻣﺸﺮوط و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎ(ﻓﻌﺎل)
-1-2 -7-4-2 ﭘﺎداش ﻣﺸﺮوط⁵⁶
ﻃﺒﻖ ﻗﺮارداد، ﻣﯿﺰان ﭘﺎداش را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯽ دﻫﻨﺪ، ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮده و ﺗﻌﻬﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ازاي ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮب ﭘﺎداﺷﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺪﻫﻨﺪ (راﺑﯿﻨﺰ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﭘﺎرﺳﺎﯾﯿﺎن و اﻋﺮاﺑﯽ، .(686 : 1385
ﭘﺎداش ﻣﺸﺮوط رﻫﺒﺮي ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا ﻧﻘﺶ ﺟﻬﺖ دﻫﻨﺪه داﺷﺘﻪ و اﻋﺘﻤﺎدﺳﺎزي، اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﺨﺸﯽ و ﻫﻤﺴﺎﻧﯽ را در ﺑﯿﻦ ﭘﯿﺮوان ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ آورد، ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ، اﯾﻦ رﻫﺒﺮان اﻧﺘﻈﺎرات ﺧﻮد را از ﭘﯿﺮوان و ﻧﯿﺰ ﭘﺎداش ﻫﺎي ﻣﺸﺮوط آﻧﺎن را روﺷﻦ وﺻﺮﯾﺢ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ دارﻧﺪ(ﻫﻮول و آوﻟﯿﻮ⁵⁷ ، .(1993 رﻓﺘﺎر ﭘﺎداش دﻫﻨﺪه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ رﻫﺒﺮي ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا ﻧﯿﺰ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري اﺛﺮﮔﺬار اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ ﭘﺎداش دادن ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﭘﯿﺮوان، روش ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺮاي اﻧﮕﯿﺰش دادن ﺑﻪ ﭘﯿﺮوان، ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ (ﻫﻮي و ﻣﯿﺴﮑﻞ ، .( 2008
-2-2 -7-4-2 ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎء(ﻓﻌﺎل)⁵⁸
رﻫﺒﺮان دﻗﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﻫﺎ ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﻘﺮرات ﺑﺎﺷﺪ و در ﺻﻮرت اﻧﺤﺮاف درﺻﺪد اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﯽ ﺑﺮ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ (راﺑﯿﻨﺰ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﭘﺎرﺳﺎﯾﯿﺎن و اﻋﺮاﺑﯽ، .(686 : 1385
ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎء(ﻓﻌﺎل) ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﻓﻌﺎل ﺗﺮي از رﻫﺒﺮي را اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ (در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ / اﺟﺘﻨﺎﺑﯽ)ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎﯾﯽ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ رﻫﺒﺮان ﻋﻼوه ﺑﺮ
Duckett & Macfarlane ^٥٥ Contingent Reward ^٥٦ Howell & Avolio ^٥٧
Active Management-by-Exception ^٥٨
ﻓﺼﻞ دوم- ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ٣٧
اﻧﺠﺎم درﺳﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ، ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت و ﺗﺤﺮﯾﻔﺎت ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ:
اﻟﻒ- ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺎﻫﺮ، ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ و آﻣﻮزش دﯾﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ب- رﻫﺒﺮان ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي از زﯾﺮدﺳﺘﺎن را ﻧﻈﺎرت ﮐﻨﻨﺪ؛ ج- رﻫﺒﺮان در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺛﺒﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎ(ﻓﻌﺎلﻋﻤﻮﻣﺎً) در ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر، اﻣﺮوزه ﻏﯿﺮ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ، ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ رﺷﺪ و ﺧﻼﻗﯿﺖ ﭘﯿﺮوان را ﻣﺎﻧﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، اﯾﻦ ﻧﻮع رﻫﺒﺮي، ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزﺧﻮرد ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر رﻫﺒﺮي اﺻﻼﺣﯽ ﺗﺒﺎدل ﮔﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ از آن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ و اﺳﺘﺮس را در ﺑﯿﻦ ﭘﯿﺮوان اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ (ﺑﺎس و آووﻟﯿﻮ، .( 2004
-3-7-4-2 ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ / اﺟﺘﻨﺎﺑﯽ⁵⁹
ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﻟﮕﻮي رﻫﺒﺮي ﺗﻤﺎم ﻋﯿﺎر، رﻫﺒﺮي اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ /اﺟﺘﻨﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺷﮑﻞ ﻫﺎي ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي رﻫﺒﺮي ﺑﻮده و ﺷﺎﻣﻞ دو ﻧﻮع ﻣﯽ ﺷﻮد.
در اﻧﺘﻬﺎي ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ رﻫﺒﺮي، رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﻨﻔﻌﻞ/ اﺟﺘﻨﺎﺑﯽ }رﻫﺒﺮي ﺑﯽ ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺳﺘﺜﻨﺎء(ﻣﻨﻔﻌﻞ){ ﻏﯿﺮ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ آن ﻫﺎ ﺷﮑﻞ ﻫﺎي اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ و واﮐﻨﺸﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ رﻫﺒﺮي را اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ، رﻓﺘﺎرﻫﺎي رﻫﺒﺮي ﻣﻨﻔﻌﻞ/ اﺟﺘﻨﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺧﺮد ﮐﺎرﮐﻨﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮاي ﭘﯿﺮوان دارد، ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﻐﻞ و ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ آن ﻫﺎ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻓﻮري دارﻧﺪ. اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ رﻫﺒﺮان، ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﻏﺎﯾﺐ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. آﻧﻬﺎ ﭘﯿﺮوان ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﺪون ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي رﻫﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. آﻧﻬﺎ ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎزﺧﻮرد و ﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوان ﻧﻤﯽ
Passive / Avoidant Leadership ^٥٩
ﻓﺼﻞ دوم- ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ٣٨
دﻫﻨﺪ. درﻧﺘﯿﺠﻪ ﭘﯿﺮواﻧﺸﺎن اﻏﻠﺐ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ آﻧﻬﺎ ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ درﺳﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ.
-1-3-7-4-2 ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎ (اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ)⁶⁰
در اﯾﻦ ﻧﻮع رﻫﺒﺮي، رﻫﺒﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ اي ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﺻﻮرت ﺑﮕﯿﺮد و ﺳﭙﺲ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺻﻼﺣﯽ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪﻣﻌﻤﻮﻻً. ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺎﯾﺪﻣﻌﻤﻮﻻً ﮐﺎري اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ دﻫﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﻧﺸﻮد. رﻫﺒﺮاﻧﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺳﺒﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﻣﺒﺎدﻟﻪ اي اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده و از اﺑﺮاز ﺗﻮاﻓﻖ ﯾﺎ اراﺋﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﯿﺎر ﺑﻪ ﭘﯿﺮوان ﺧﻮد اﺟﺘﻨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ رﻫﺒﺮان ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﻣﺸﮑﻞ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﺒﻮده در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﺟﺪي ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ رﻫﺒﺮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آﻧﺮا اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﻣﺸﮑﻼتﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺰﻣﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد (ﻫﻮي و ﻣﯿﺴﮑﻞ، .( 2008
-2-3-7-4-2 ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﯽ ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪ (ﻋﺪم ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﮔﺮ)⁶¹
ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﯽ ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﻘﺪان رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد. رﻫﺒﺮان ﺑﯽ ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ رﻫﺒﺮي ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ دﻫﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻤﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮدآﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺪاﺧﻠﻪ اي اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ دﻫﻨﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﺑﯽ ﻣﯿﻞ ﺑﻮده و ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﻪ از اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ و ﻟﺬا ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎي رﻫﺒﺮي ﺧﻮد را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ. آﻧﻬﺎﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﭘﯿﺮوان ﺟﻬﺖ دﻫﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﻼش ﮐﻤﯽ ﺑﺮاي رﺿﺎﯾﺖ آن ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ و ﺧﻮد ﯾﺎ ﭘﯿﺮواﻧﺸﺎن را رﺷﺪ ﻧﻤﯽ دﻫﻨﺪ (ﻫﻮي و ﻣﯿﺴﮑﻞ، .( 2008
Passive Management-by-Exception Laissez faire
٦٠

برای تهیه محلول مادر الیگونوکلئوتید­ها ( M^۴–۱۰)، از محلول بافر فسفات ^[۷۱]PBS))، (فسفات mM 100، _۲ mM MgCl0_/1 ، M NaCl5_/1 ،۵_/۴ PH=) استفاده شد. این محلول در فریزر نگهداری شد. محلول­های پتاسیم هگزاسیانوفرات و پتاسیم هگزاسیانوفریت با غلظتM ۰۱_/۰ بایستی تازه تهیه شود و در یخچال نگهداری گردد. همچنین محلول بافر استات M ۵_/۰ (۸_/۴pH=) حاویM NaCl ۱_/۰ که به عنوان محلول فعال­سازی بوده و به منظور پیش­تیمار الکتروشیمیایی الکترودهای کار استفاده می­شد، بایستی روزانه تازه تهیه می­ شود. محلول داروی تاموکسیفن سیترات به غلظت M^3-10 به عنوان محلول استوک در آب و متانول به نسبت (v/v ۱۵/۸۵) آماده سازی شد و غلظت­های مختلف دارو از محلول استوک تهیه شد. به منظور تهیه محلول DNA دورشته­ای، حجم­های یکسانی از غلظت­های مساوی جفت الیگونوکلئوتیدهای مکمل را درون یک ویال مخلوط کرده و سپس محلول مخلوط شده در دمای С^°۹۰، درون حمام بخار به مدت ۶ دقیقه گرما داده می­ شود و سپس به آن اجازه می­دهیم که به آرامی خنک شود و به دمای محیط برسد [۱۱۹].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳- ۷- مشخصه­یابی سطح الکترود
برای مطالعه سطح الکترودهای اصلاح شده از روش تصویر برداری میکروسکوپی الکترون روبشی ^[۷۲] (SEM) استفاده می­گردد.
SEM، یکی از مهم­ترین و پرکاربردترین فنون مشخصه­یابی ساختارهای نانو است که برای بررسی ساختار سطحی و اندازه­ مواد نانو بکار می­رود. تکنیک SEM می ­تواند با بمباران الکترونی، از سطح اجسامی به کوچکی ۱۰ نانومتر، تصویر برداری کند. در حین بمباران، الکترون­هایی به سمت صفحه­ی دارای بار مثبت رها می­شوند که سبب ایجاد علامت می­گردند. حرکت پرتو بر روی نمونه­های آزمایشی، مجموعه ­ای از علائم را فراهم می­ کند که بر این اساس، میکروسکوپ می ­تواند تصویری از سطح را بر صفحه­ی کامپیوتر نمایش دهد. همچنین، معمولاً باید سطح نمونه­هایی که با SEM بررسی می­شوند با یک ماده­ هادی الکتریسیته پوشانده شود. در غیر این صورت، الکترونی که به سطح نمونه تابیده می­ شود، دفع نشده، روی سطح باقی مانده و بار ساکن ایجاد می­ کند. الکترون­های بعدی با این بار ساکن دارای بار همنام، برخورد نموده، دفع یا منحرف می­
شوند و در نتیجه تصویر حاصله ناپایدار شده و وضوح آن کاهش می­یابد. از اینرو، معمولاً با نشاندن لایه­ی نازکی از طلا و پلاتین، سطح نمونه­های غیر هادی، هدایت الکترونی پیدا می­ کنند و الکترون­های سطحی دفع شده و مشکل فوق برطرف گردیده و وضوح تصویر نیز بهبود می­یابد.
فصل چهارم
اصلاح الکترود خمیرکربن با نانو ذرات _۲SiO
و کاربرد آن برای اندازه ­گیری الکتروشیمیایی داروی تاموکسیفن سیترات
۴-۱- مطالعه ولتامتری چرخه­ای الکترودهای کار
روش ولتامتری چرخه­ای، به عنوان یک روش ساده برای بررسی­ رفتار الکتروشیمیایی محلول دارای ^-۴/-۳ [_۶(CN). نمودار نایکویست روش طیف­بینی امپدانس الکتروشیمیایی، شامل یک نیم دایره در فرکانس
­های بالا با قطر به اندازه مقاومت انتقال بار (R_ct) و یک خط تقریبا ۴۵ درجه در فرکانس­های پایین می­باشد که این خط راست در فرکانس­های پایین، نشان دهنده رفتار واربرگی، انتقال جرم و نفوذ انتشاری یون­ها از درون محلول به سطح الکترود است. مقاومت انتقال بار، سینتیک انتقال الکترون زوج ردوکس در سطح الکترود را کنترل می­ کند. بنابراین، R_ct می ­تواند به عنوان معیاری جهت ارزیابی ویژگی­های سطح الکترود، استفاده شود. میزان R_ct با اصلاح سطح الکترود و تغییر ماهیت گونه­ های جذب شده بر سطح الکترود تغییر می­ کند. این فن قادر است خواص متفاوتی از لایه مرزی محلول و الکترود، شامل: امپدانس لایه مرزی، ظرفیت لایه دو گانه الکتریکی و مقاومت انتقال الکترون (R_et) در خلال لایه مرزی را اندازه ­گیری کند. در نمودار نایکویست، قطر نیم کره با R_et برابر است. قسمت نیم دایره به فرآیندهای محدود شده با انتقال الکترون و قسمت خطی آن به فرآیندهای کنترل شده با انتشار مربوط می­گردد. هرچه فرایند انتقال الکترون بین محلول و سطح الکترود سریعتر باشد، قسمت خطی، سهم بیشتری در نمودار نایکویست خواهد داشت و برعکس، هرچه سرعت فرایند انتقال الکترون کندتر باشد، سهم قسمت نیم دایره افزایش می­یابد. بنابراین هرچه رسانایی سطح الکترود کمتر شود، انتقال الکترون کندتر و در نتیجه نیم دایره بزرگتر و در واقع قطر آن بیشتر می­­شود. در روش طیف­بینی امپدانس الکتروشیمیایی، محلول پیل الکتروشیمیایی باید دارای زوج اکسنده و کاهنده­ایی باشد که رفتار الکتروشیمیایی کاملاً برگشت پذیر داشته و فرآیندهای اکسایش و کاهش آن با سرعت برابر در سطح الکترود کار انجام گیرد. در واقع پتانسیل تعادل این زوج اکسنده/ کاهنده به دستگاه الکتروشیمیایی اعمال شده و پتانسیل الکترود کار در حین آزمایش ثابت است [۱۲۲]. یکی از گونه­
های الکتروفعال مناسب و قابل دسترس برای بررسی­های طیف بینی امپدانس الکتروشیمیایی، زوج اکسنده/ کاهنده نمک­های هگزانو سیانو فرات پتاسیم ^-۴/-۳[_۶(CN) می­باشد. از تغییرات در قطر نیمدایره امپدانس، می­توان به مقاومت در انتقال بار با الکترود بین گونه الکتروفعال و سطح الکترود کار و در نتیجه به کاهش یا افزایش رسانایی سطح الکترود کار مورد استفاده در سل الکتروشیمیایی پی برد.
شکل ۴-۲– نمودار نایکویست مربوط به الکترود خمیر کربن برهنه (a) و الکترود خمیر کربن اصلاح شده با نانو ذرات _۲SiO (b) در محلولM 01_/0 از زوج اکسنده/کاهنده ]_۶(CN)[Fe₄K/]₆(CN)[Fe₃ Kحاوی NaCl M 1_/0 با سرعت روبش ^۱-s mV 100.
شکل (۴-۲)، نمودار نایکویست ( (aالکترود خمیر کربن برهنه و (b) الکترود خمیر کربن اصلاح شده با نانو ذرات _۲ SiOرا در محلولM 01/0 از زوج اکسنده/ کاهنده ]_۶(CN)[Fe₄K/]₆(CN)[Fe₃ K نشان می­دهد. بطوریکه ملاحظه می­ شود، مقاومت انتقال الکترون بین الکترود و گونه الکتروفعال در سطح الکترود خمیر کربن اصلاح شده با نانو ذرات _۲ SiOنسبت به الکترود خمیر کربن برهنه کمتر است که در شکل این رفتار به صورت کاهش در قطر نیم دایره مشاهده می­گردد.
۴-۳- اثر pH محلول بافر بر رفتار الکتروشیمیایی تاموکسیفن سیترات در سطح /CPE₂NSiO
به منظور مطالعه اثر pH بر رفتار الکتروشیمیایی داروی تاموکسیفن سیترات، محلول‌هایی با pH متفاوت از (۱۱-۲) از بافر فسفات با غلظت M 1_/0 تهیه شد. ولتامتری چرخه­ای تاموکسیفن سیترات در محدوده ۷_/۰ تا ۳_/۱ ولت در سطح /CPE₂NSiO بررسی شد. از شدت جریان دماغه اکسایش تاموکسیفن سیترات در سطح /CPE₂NSiO می­توان به عنوان علامت تجزیه­ای برای اندازه ­گیری ولتامتری تاموکسیفن سیترات در سطح این الکترود استفاده کرد.
–
-۲e
N
N
O
+
-۲H
O
شکل ۴-۳) اکسایش برگشت ناپذیر تاموکسیفن سیترات [۴۲].
در شکل ۴-۴ در ۵_/۴ pH= بالاترین جریان مشاهده شد و بنابراین ۵_/۴ pH= به عنوان pH بهینه انتخاب شد.
شکل ۴-۴– نمودار شدت جریان دماغه اکسایش M ^۵-۱۰ تاموکسیفن سیترات در سطح /CPE₂NSiO بر حسب pH محلول بافر فسفات M 1_/0.
۴-۴- بررسی رفتار الکتروشیمیایی محلول تاموکسیفن سیترات در سطح الکترودهای خمیر کربن اصلاح شده با نانو ذرات _۲ SiO
یکی از اهداف این تحقیق، بررسی امکان بکارگیری الکترود خمیر کربن اصلاح شده با نانو ذرات _۲SiO، به عنوان حسگر الکتروشیمیایی برای اندازه ­گیری ولتامتری تاموکسیفن سیترات می­باشد. برای این منظور، رفتار الکتروشیمیایی محلول M^5-10 تاموکسیفن سیترات در بافر فسفات M 1_/0 با ۵_/۴ pH= دارای M 1_/0 NaCl به روش ولتامتری چرخه­ای سنجیده شد. شکل ۴-۵، ولتاموگرام­های چرخه­ای در محلول بافر فسفات به ترتیب بر روی سطح الکترود خمیر کربن برهنه (منحنیa ) و خمیر کربن اصلاح شده با نانو ذرات _۲ SiO(منحنیb ) نشان می­دهد. همچنین ولتاموگرام چرخه­ای پس از افزایش M^5- ۱۰ از تاموکسیفن سیترات به محلول بافر فسفات ثبت شد. (منحنیC ) مربوط به الکترود خمیر کربن برهنه و )منحنی(d مربوط به الکترود اصلاح شده با نانو ذرات _۲ SiOمی­باشد. با توجه به شکل، پیک اکسایش تاموکسیفن سیترات در V 1_/1 مشاهده می­ شود که با اصلاح سطح الکترود، شدت سیگنال افزایش می­یابد.
شکل ۴-۵– ولتاموگرام­های چرخه­ای الکترود خمیر کربن برهنه (a) و خمیر کربن اصلاح شده با نانو ذرات _۲SiO (b) در محلول بافر فسفاتM 1_/0 با ۵_/۴ pH= دارایM 1_/0 NaCl در سرعت روبش پتانسیل ^۱-s mV 50. © نظیر (a) و (d) نظیر (b) در حضور M ^۵-۱۰ از تاموکسیفن سیترات.
۴-۵- تأثیر سرعت روبش پتانسیل بر رفتار الکتروشیمیایی تاموکسیفن سیترات در سطح /CPE₂NSiO
به منظور بررسی اثر سرعت روبش پتانسیل بر جریان دماغه) i_p) و پتانسیل دماغه (E_p) تاموکسیفن، ولتاموگرام­های چرخه­ای تاموکسیفن M ^۵-۱۰ در محلول بافر فسفات M 1_/0 (5_/4 =pH) دارایNaCl M 1_/0 در سرعت­های روبش پتانسیل مختلف: a) 5 ،b ) 10،c ) 25،d ) 50،e ) 100، f) 150،g )200، h)300، i)400 میلی ولت بر ثانیه در سطح الکترود خمیر کربن اصلاح شده با نانو ذرات _۲SiO ثبت شد. همانطوری که در شکل ۴-۶- الف) مشاهده می­ شود، پتانسیل و جریان دماغه­های ولتاموگرام چرخه­ای تاموکسیفن کاملا تحت تاثیر سرعت روبش پتانسیل می­باشد. با افزایش سرعت روبش پتانسیل، جریان دماغه­های اکسایشی افزایش یافته و به سمت پتانسیل­های مثبت­تر جابجا می­شوند که این امر نشان دهنده وجود محدودیت سینیتیکی در فرایند انتقال بار می­باشد.
g
a
شکل ۴-۶– الف) ولتاموگرام­های چرخه­ای محلول M ^۵-۱۰ از تاموکسیفن سیترات در محلول بافر فسفات M 1/0 با ۵_/۴PH= دارای M 1/0 NaClدر سرعت­های روبش پتانسیل مختلف: a) 5 ،b ) 10،c ) 25،d ) 50،e ) 100، f) 150،g )200، h)300، i)400میلی ولت بر ثانیه در سطح الکترود خمیر کربن اصلاح شده با نانو ذرات _۲SiO . ب) نمودار تغییرات شدت جریان دماغه آندی بر حسب سرعت روبش پتانسیل (نتایج از ولتاموگرام­های چرخه­ای (الف) بدست آمده­اند).
در شکل ۴-۶- ب) نمودار تغییرات شدت جریان دماغه­های آندی بر حسب جذر سرعت روبش پتانسیل رسم گردید. رابطه خطی بین شدت جریان دماغه­های آندی و جذر سرعت روبش پتانسیل در سرعت­های روبش mV s^-1 ۵ تا mV s^-1 ۴۰۰ نشان دهنده انتشاری بودن فرایند اکسایش تاموکسیفن در سطح الکترود خمیر کربن برهنه می­باشد.
۴-۶- تعیین محدوده خطی غلظتی تاموکسیفن سیترات و حد تشخیص^[۷۳] روش:
حد تشخیص کمترین غلظتی از گونه آزمایشی مورد نظر است که با سطح اطمینان معین توسط یک روش تجزیه­ای قابل اندازه ­گیری است که به صورت زیر تعریف می­ شود [۱۲۳]:

• مواد نانومتخلخل معدنی

تقسیم ­بندی مواد نانومتخلخل آلی
۱) مواد کربنی: کربن فعال^[۲۷]، کربنی است که حفره‌های بسیار زیاد دارد و مهم‌ترین کربن از دسته مواد میکرومتخلخل است.
۲) مواد بسپاری^[۲۸]: مواد نانو متخلخل بسپاری به دلیل ساختار انعطاف‌پذیر خود، حفره‌های پایداری ندارند و تنها چند ترکیب محدود از این نوع وجود دارد [۸].
تقسیم بندی مواد نانومتخلخل معدنی
۱) مواد میکرومتخلخل
زئولیت‌ها: مهم‌ترین ترکیبات میکرومتخلخل بوده که دارای ساختار منظم بلوری و حفره‌دار با بار ذاتی منفی می‌باشند. در اکثر موارد ساختار زئولیتی از قطعات چهار وجهی^[۲۹] با چهار اتم اکسیژن و یک اتم مرکزی مثل آلومینیوم، سیلیکون، گالیم یا فسفر تشکیل شده‌اند که با کاتیون‌ها خنثی می‌شوند [۸].
چارچوب فلزی-آلی^[۳۰]: از واحد‌های یونی فلزی یا خوشه‌ی^[۳۱] معدنی و گروه‌های آلی به عنوان اتصال­دهنده^[۳۲] تشکیل شده است که اتصال آن‌ ها به هم، حفره‌ای با شکلی معین مانند کره یا هشت وجهی به وجود می‌آورد. ویژگی بارز این ترکیبات، چگالی کم و سطح ویژه‌ی بالای آن‌هاست [۹].
هیبرید‌های آلی-معدنی^[۳۳]: از قطعاتی معدنی تشکیل شده‌اند که توسط واحد‌های آلی به هم متصل هستند [۱۰].
۲) مواد مزومتخلخل:
سیلیکا: ترکیبات ^[۳۴]MCM، معروف‌ترین سیلیکای مزومتخلخل هستند.
اکسید فلزات و سایر ترکیبات مزومتخلخل: اکسیدهای نانومتخلخل فلزات مثل تیتانیوم دی اکسید، روی اکسید، زیرکونیوم دی اکسید و آلومینا، فعالیتی بیشتر از حالت معمولی خود دارند. ترکیبات سولفید و نیترید هم می­توانند ساختار مزومتخلخل داشته باشند.
۳) مواد ماکرومتخلخل:
بلور کلوییدی^[۳۵]: از مجموعه کره‌هایی مانند سیلیکا ساخته می‌شود که فضای بین آن‌ ها خالی است. در بلور کلوییدی معکوس^[۳۶] کره‌ها توخالی و فضای بین آن‌ ها پر است [۱۰].
آئروژل‌ها مواد مزومتخلخل با سطح ویژه و حجم تخلخل بالا هستند که در فصل بعد به آن‌ ها می‌پردازیم.
۱-۵ کامپوزیت‌ها
کامپوزیت‌ها (مواد چند رسانه­ای یا کاه­گل‌های سبز فایل) رده‌ای از مواد پیشرفته هستند که در آن‌ ها از ترکیب مواد ساده به منظور ایجاد مواد جدیدی با خواص مکانیکی و فیزیکی برتر استفاده شده است. اجزای تشکیل­دهنده ویژگی‌های خود را حفظ کرده، در یکدیگر حل نشده و با هم ترکیب نمی‌شوند.
استفاده از این مواد در طول تاریخ مرسوم بوده است. از اولین کامپوزیت‌ها یا چندسازه‌های ساخت بشر می‌توان به آجرهای گلی که در ساخت آن‌ ها از کاه استفاده شده است اشاره کرد. هنگامی که این دو با هم مخلوط بشوند، در نهایت آجر پخته به­دست می‌آید که بسیار ماندگار‌تر و مقاوم‌تر از هر دو ماده اولیه، یعنی کاه و گل است. شاید هم اولین کامپوزیت‌ها را مصری‌ها ساخته باشند که در قایق‌هایشان به چوب بدنه قایق مقداری پارچه می‌آمیختند تا در اثر خیس شدن، آب توسط پارچه جذب شده و چوب باد نکند. قایق‌هایی که سرخپوستان با فیبر و بامبو می‌ساختند و تنورهایی که از گل، پودر شیشه و پشم ساخته می‌شدند از نخستین کامپوزیت‌ها هستند [۱۱].
۱-۵-۱ کامپوزیت یا مواد چندسازه
چندسازه‌ها به موادی گفته می‌شود که از مخلوط دو یا چند عنصر با فازهای کاملا متمایز ساخته شده باشند. در مقیاس ماکروسکوپیک فازها غیر قابل تشخیص‌اند. اما در مقیاس‌های میکروسکوپیک فازها کاملا مجزا هستند و هر فاز خصوصیات عنصر خالص را نمایش می‌دهد. در چندسازه‌ها، نه تنها خواص هر یک از اجزاء باقی مانده بلکه در نتیجه­ پیوستن آن‌ ها به یکدیگر، خواص جدیدتر و بهتر به­دست می‌آید [۱۱].
۱-۵-۲ ویژگی‌های مواد کامپوزیتی
مواد زیادی می‌توانند در دسته‌بندی مواد کامپوزیتی قرار بگیرند، در واقع موادی که در مقیاس میکروسکوپی قابل شناسایی بوده و دارای فازهای متفاوت و متمایز باشند در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. امروزه کامپوزیت‌ها به علت وزن کم و استحکام بالا در صنایع مختلف، به طور گستره‌ای مورد استفاده واقع می‌شوند. کامپوزیت‌ها با کاهش وزن و ویژگی‌های فیزیکی بسیار عالی، گزینه‌ای مناسب برای استفاده در تجهیزات ساختاری می‌باشند. علاوه بر ‌این، کامپوزیت‌ها جایگزین مناسب برای مواد سنتی در کاربردهای صنعتی، معماری، حمل و نقل و حتی در کاربردهای زیر بنایی می‌باشد [۱۲].

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یکی از ویژگی‌های بارز کامپوزیت‌ها، حضور فاز تقویـت­کننده مجزا از فاز زمینه می‌باشد. ویژگی‌های اختصاصی این دو فاز، در ترکیب با یکدیگر، ویژگی‌های یکسانی را به کل کامپوزیت می‌بخشد. در یک دسته‌بندی ویژه، کامپوزیت‌ها همواره به دو فاز زمینه و تقویت­کننده تقسیم می‌شوند. می‌توان گفت در واقع زمینه مانند چسبی است که تقویت­کننده‌ها را به یکدیگر چسبانده و آن‌ ها را از آثار محیطی حفظ می‌کند.
۱-۵-۳ مواد زمینه کامپوزیت
زمینه با محصور کردن فاز تقویت کننده، باعث افزایش توزیع بار بر روی کامپوزیت می‌گردد. در واقع زمینه، برای اتصال ذرات تقویت­کننده، انتقال بارها به تقویت­کننده، تهیه یک ساختار شبکه‌ای شکل از آن‌ ها و حفظ تقویت­کننده از آثار محیطی ناسازگار به کار گرفته می‌شود.
۱-۵-۴ تقویت­کننده‌ها
دسته‌ای از مواد معمولی که به عنوان فاز تقویت کننده به کار گرفته می‌شوند، عبارتند از شیشه‌ها، فلزات، پلیمرها و گرانیت. تقویت­کننده‌ها در شکل‌های مختلفی از جمله فیبرهای پیوسته، فیبرهای کوتاه یا ویسکرها و ذرات تولید می‌شوند (شکل۳-۳). تقویت کننده‌ها باعث ایجاد ویژگی‌های مطلوبی از جمله استحکام و مدول بالا، وزن کم، مقاومت محیطی مناسب، کشیدگی خوب، هزینه کم، در دسترس­پذیری مناسب و سادگی ساخت کامپوزیت می‌گردند [۱۲].
۱-۵-۵ نانو کامپوزیت
نانو کامپوزیت‌ها مواد مرکبی هستند که ابعاد یکی از اجزای تشکیل­دهنده آن‌ ها در محدوده نانو‌متری باشد. نانوکامپوزیت‌ها هم، در دو فاز تشکیل می‌شود. در فاز اول، ساختار بلوری در ابعاد نانو ساخته می‌شود که زمینه کامپوزیت به شمار می‌رود. در فاز دوم هم ذراتی در مقیاس نانو به عنوان تقویت کننده برای بهبود ویژگی‌ها به فاز زمینه افزوده می‌شود. توزیع یکنواخت این فاز در ماده زمینه باعث می‌شود که فصل مشترک ماده تقویت کننده با ماده زمینه در واحد حجم، مساحت بالایی داشته باشد [۱۳].
شکل ۱-۳ نمایشی از انواع مختلف تقویت کننده‌ها در کامپوزیت [۱۲].
۱-۶ خلاصه
در این فصل به بیان بعضی مفاهیم اولیه پرداخته­شد. خلاصه کوتاهی از فناوری نانو، نانوساختارها و روش‌های ساخت آن‌ ها گفته شد. بعد از آن مواد متخلخل بررسی شد و در نهایت مختصری در مورد کامپوزیت‌ها، ویژگی‌ها و نانوکامپوزیت‌ها بیان شد.
فصل دومآئروژل­ها و مروری بر خواص مغناطیسی
۲-۱ تاریخچه
حوزه­ پژوهشی آئروژل هر ساله به طور وسیعی افزایش می‌یابد به طوری که امروزه توجه بسیاری از دانشمندان جهان را به خود اختصاص داده­است.
اولین بار ساموئل استفان کیستلر^[۳۷] در سال ۱۹۳۱ با ایده­ جایگزینی فاز مایع با گاز در ژل همراه با انقباض کم، آئروژل را تولید کرد. در آن زمان سعی ایشان بر اثبات وجود شبکه‌های جامد در درون ساختار ژل بود. یک روش برای اثبات این نظریه، برداشتن فاز مایع از فاز مرطوب ژل بدون اینکه ساختار جامد از بین برود مطرح بود. برای این کار او با بهره گرفتن از یک اوتوکلاو، فاز مایع را از ژل خارج­کرد که جامد باقی مانده چگالی بسیار پایینی داشت. او دما و فشار داخلی اوتوکلاو را به نقطه بحرانی مایع رساند تا بر کشش سطحی مایع غلبه­کند و ساختار داخلی ژل را از فروپاشی برهاند. به این ترتیب او با موفقیت اولین آئروژل پایه سیلیکا را تولید کرد. ولی به دلیل سختی کار، برای حدود نیم­قرن پژوهشی در این زمینه صورت نگرفت. اما از همان ابتدا برای دانشمندانی چون کیستلر، واضح بود که آئروژل ویژگی‌های برجسته‌ای مانند چگالی پایین و رسانایی گرمایی ناچیزی دارد [۱۴].
در سال‌های اخیر، ساختن آئروژل به معنای رساندن الکل به فشار و دمای بخار شدنی و به طبع آن به‌دست‌آوردن نقطه­ی بحرانی است و باعث استخراج فوق بحرانی از ژل می‌شود. سپس، در سال ۱۹۷۰، دانشمند فرانسوی تایکنر^[۳۸] و همکارانش برای بهبود فرایند تولید دولت فرانسه، موفق شدند روش جدیدی به غیر از روش کیستلر برای تهیه­ آئروژل کشف کنند و آن را روش سل-ژل نامیدند. در این روش آلکوکسی سیلان با سیلیکات سدیم، که به وسیله کیستلر استفاده می‌شد، جایگزین گردید. با ظهور روش ارائه شده به وسیله‌ی تایکنر پیشرفت‌های جدیدی در علم آئروژل و فناوری ساخت آن حاصل شد و پژوهش‌گران زیادی به مطالعه در این زمینه روی آوردند. به دلیل انجام مطالعات، تحقیقات و اقدامات صنعتی و نیمه صنعتی که در دهه ۷۰ و ۸۰ بر روی آئروژل‌ها صورت گرفت، این دوره را عصر رنسانس آئروژل نامیدند. [۱۵].
این مواد جایگاه خود را به عنوان مواد جامدی با چگالی و رسانایی گرمایی پایین به‌دست آوردند. پایین‌ترین چگالی آئروژل تولید شده ۱/۰ میلی­گرم بر سانتی­متر مکعب است، تا حدی که نمونه می‌تواند در هوا شناور بماند. گرچه برای ساخت جامد آئروژل مواد بسیاری می‌توانند استفاده شوند ولی آئروژل‌های _۲SiO متداول‌ترند. البته می‌توان با واردکردن مواد مختلف در ساختار آئروژل در حین فرایند ژل شدن، به بهبود ویژگی‌های نمونه‌های نتیجه شده کمک کرد [۱۶].
آئروژل‌ها را می‌توان به عنوان یک ماده منحصر به فرد در زمینه فناوری سبز در نظر گرفت. هشدار جهانی، تهدید آینده­ی محیط زیست توسط گاز‌های گلخانه­ای تولید شده به­دست بشر را تأیید می‌کند. آینده­ی انرژی‌های قابل دسترس به خاطر کم­شدن منابع نفتی و حتی افزایش تقاضا برای محصولات نفتی، در خطر است. آئروژل‌ها بارها و بارها به افزایش بازده­ی برخی ماشین‌ها و سیستم‌ها و کمک به کاهش مصرف انرژی یاری رسانده‌اند. همچنین آئروژل‌ها می‌توانند آلاینده‌های آب را بیرون بکشند و با گرفتن ذرات مضر قبل از ورود به اکوسیستم، سبب تخریب­نشدن محیط زیست شوند. دانشمندان دریافتند که این فناوری برای تجدید و حفاظت از انرژی به توسعه بیشتری نیاز دارد [۱۷].
۲-۲ شیمی سطح آئروژل
سیلیکا آئروژل حاوی ذرات نانومتری هستند. این ترکیبات دارای نسبت سطح به حجم بالا و مساحت سطح ویژه­ی زیادی هستند. شیمی سطح داخلی در آئروژل‌ها نقش اساسی را در بروز رفتار‌های بی‌نظیر فیزیکی و شیمیایی آن‌ ها، ایفا می‌کند. ماهیت سطح آئروژل‌ها تا حد زیادی به شرایط تهیه­ آن‌ ها بستگی دارد. انتخاب فرایند مربوط به ترکیبات شیمیایی و و
یژگی‌های مورد نظر مشخص برای نانوذرات وابسته است. دو روش پایه برای تولید نانوذرات استفاده می‌شود:

• روش از بالا به پایین

اشاره به خردکردن مکانیکی مواد با بهره گرفتن از فرایند آسیاب­کاری دارد. در این فرایند مواد اولیه به بلوک‌های پایه­ بیشتری شکسته می‌شوند.

• روش پایین به بالا

اشاره به ساخت سیستم پیچیده به وسیله ترکیب اجزای سطح اتم دارد. در این فرایند ساختارها به وسیله فرآیندهای شیمیایی ساخته می‌شوند.

در سال ۹۰، فقر آموزشی ۳۴۲۱۷/۰ و دارای رتبه ۲۷ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. ازلحاظ مسکن با ۲۰۰۷۶/۰ فقر، دارای رتبه ۲۴ فقر مسکن است و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. اما ازلحاظ درآمدی با ۷۹۲۹۳/۰ فقر در جایگاه ۸، در بین استان­ها قرار دارد و جزء ده استان اول فقیر در این بعد قرارگرفته است. بر اساس سه بعد فقر مذکور، این استان با ۴۴۵۲۹/۰ فقر، دارای رتبه ۲۷ فقر چندبعدی در سال ۹۰ است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در مقایسه سال ۹۰ با سال ۸۸ شاهد آن هستیم که فقر آموزشی از ۳۷۸۷۲/۰ به ۳۴۲۱۷ /۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۲۳ به ۲۷ در بین استان­ها تنزل داشته است.
فقر مسکن از ۲۵۸۱۶/۰ به ۲۰۰۷۶/۰ کاهش‌یافته و در رتبه ۲۴ ثابت باقی‌مانده است. فقر درآمدی ۷۵۸۸۷/۰ به ۷۹۲۹۳/۰ افزایش و از رتبه ۱۰ به ۸ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر چندبعدی از ۴۶۵۲۵/۰ به ۴۴۵۲۹/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۲۳ به ۲۷ در بین استان­ها تنزل داشته است.
در مقایسه ۳ بعد فقر مذکور با یکدیگر مشاهده می­ شود که در هر دو سال ۸۸ و ۹۰ به ترتیب بیشترین فقر مربوط به درآمد، آموزش و مسکن است.
استان اردبیل:
این استان در سال ۸۸، با ۳۷۶/۰ فقر آموزشی دارای رتبه ۲۴ فقر در بین استان­ها است و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. همچنین با دارا بودن ۳۵۶/۰ فقر مسکن، رتبه ۱۶ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است؛ اما با ۶۸/۰ فقر درآمدی، رتبه ۲۵ فقر در بین استان­ها را داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است بنابراین، این استان، با دارا بودن ۴۷۰۶۷/۰ فقر، رتبه ۲۲ فقر چندبعدی در بین استان­ها در سال ۸۸ را نیز به خود اختصاص داده است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در سال ۹۰، فقر آموزشی ۳۶۶۸/۰ و دارای رتبه ۲۶ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. ازلحاظ مسکن با ۳۵۲۴۶/۰ فقر، دارای رتبه ۱۳ فقر مسکن است و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است. اما ازلحاظ درآمدی با ۶۹۲۶۲/۰ فقر در جایگاه ۲۷، در بین استان­ها قرار دارد و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. بر اساس سه بعد فقر مذکور، این استان با ۴۷۰۶۳/۰ فقر، دارای رتبه ۱۹ فقر چندبعدی در سال ۹۰ است و وضعیت متوسطی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در مقایسه سال ۹۰ با سال ۸۸ شاهد آن هستیم که فقر آموزشی از ۳۷۶/۰ به ۳۶۶۸ /۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۲۴ به ۲۶ در بین استان­ها تنزل داشته است.
فقر مسکن از ۳۵۶ /۰ به ۳۵۲۴۶/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۱۶ به ۱۳ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر درآمدی ۶۸/۰ به ۶۹۲۶۲/۰ افزایش و از رتبه ۲۵ به ۲۷ در بین استان­ها تنزل داشته است. فقر چندبعدی از ۴۷۰۶۷/۰ به ۴۷۰۶۳/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۲۲ به ۱۹ در بین استان­ها صعود کرده است.
در مقایسه ۳ بعد فقر مذکور با یکدیگر مشاهده می­ شود که در هر دو سال ۸۸ و ۹۰ به ترتیب بیشترین فقر مربوط به درآمد، آموزش و مسکن است.
استان قم:
این استان در سال ۸۸، با ۴۹۰۱۶/۰ فقر آموزشی دارای رتبه ۵ فقر در بین استان­ها است و جزء ده استان اول فقیر در این بعد قرارگرفته است. همچنین با دارا بودن ۲۶۲۳/۰ فقر مسکن، رتبه ۲۳ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است؛ اما با ۶۸۵۲۵/۰ فقر درآمدی، رتبه ۲۴ فقر در بین استان­ها را داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است بنابراین، این استان، با دارا بودن ۴۷۹۲۴/۰ فقر، رتبه ۲۰ فقر چندبعدی در بین استان­ها در سال ۸۸ را نیز به خود اختصاص داده است و وضعیت متوسطی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در سال ۹۰، فقر آموزشی ۴۰۲۶۴/۰ و دارای رتبه ۲۰ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است. ازلحاظ مسکن با ۲۱۴۵۲/۰ فقر، دارای رتبه ۲۲ فقر مسکن است و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. اما ازلحاظ درآمدی با ۷۷۸۸۸/۰ فقر در جایگاه ۱۳، در بین استان­ها قرار دارد و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است. بر اساس سه بعد فقر مذکور، این استان با ۴۶۵۳۵/۰ فقر، دارای رتبه ۲۴ فقر چندبعدی در سال ۹۰ است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در مقایسه سال ۹۰ با سال ۸۸ شاهد آن هستیم که فقر آموزشی از ۴۹۰۱۶ /۰ به ۴۰۲۶۴ /۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۵ به ۲۰ در بین استان­ها تنزل داشته است.
فقر مسکن از ۲۶۲۳ /۰ به ۲۱۴۵۲/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۲۳ به ۲۲ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر درآمدی ۶۸۵۲۵/۰ به ۷۷۸۸۸/۰ افزایش و از رتبه ۲۴ به ۱۳ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر چندبعدی از ۴۷۹۲۴/۰ به ۴۶۵۳۵/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۲۰ به ۲۴ در بین استان­ها تنزل داشته است.
در مقایسه ۳ بعد فقر مذکور با یکدیگر مشاهده می­ شود که در هر دو سال ۸۸ و ۹۰ به ترتیب بیشترین فقر مربوط به درآمد، آموزش و مسکن است.
استان کهکیلویه و بویراحمد
این استان در سال ۸۸، با ۴۵۶۱۲/۰ فقر آموزشی دارای رتبه ۱۰ فقر در بین استان­ها است و جزء ده استان اول فقیر در این بعد قرارگرفته است. همچنین با دارا بودن ۲۸۰۵۸/۰ فقر مسکن، رتبه ۲۰ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است؛ اما با ۷۲۵۱۸/۰ فقر درآمدی، رتبه ۱۴ فقر در بین استان­ها را داراست و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است بنابراین، این استان، با دارا بودن ۴۸۷۲۹/۰ فقر، رتبه ۱۹ فقر چندبعدی در بین استان­ها در سال ۸۸ را نیز به خود اختصاص داده است و وضعیت متوسطی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در سال ۹۰، فقر آموزشی ۴۹۲۸۵۷/۰ و دارای رتبه ۵ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان
اول فقیر در این بعد قرارگرفته است. ازلحاظ مسکن با ۴۰۱۴۳/۰ فقر، دارای رتبه ۸ فقر مسکن است و جزء ده استان اول فقیر در این بعد قرارگرفته است. اما ازلحاظ درآمدی با ۷۹۲۸۶/۰ فقر در جایگاه ۹، در بین استان­ها قرار دارد و جزء ده استان اول فقیر در این بعد قرارگرفته است. بر اساس سه بعد فقر مذکور، این استان با ۵۶۲۳۸/۰ فقر، دارای رتبه ۴ فقر چندبعدی در سال ۹۰ است و وضعیت نامطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در مقایسه سال ۹۰ با سال ۸۸ شاهد آن هستیم که فقر آموزشی از ۴۵۶۱۲ /۰ به ۴۹۲۸۵۷ /۰ افزایش‌یافته و از رتبه ۱۰ به ۵ در بین استان­ها صعود کرده است.
فقر مسکن از ۲۸۰۵۸ /۰ به ۴۰۱۴۳/۰ افزایش‌یافته و از رتبه ۲۰ به ۸ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر درآمدی ۷۲۵۱۸/۰ به ۷۹۲۸۶/۰ افزایش و از رتبه ۱۴ به ۹ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر چندبعدی از ۴۸۷۲۹/۰ به ۵۶۲۳۸/۰ افزایش‌یافته و از رتبه ۱۹ به ۴ در بین استان­ها صعود کرده است.
در مقایسه ۳ بعد فقر مذکور با یکدیگر مشاهده می­ شود که در هر دو سال ۸۸ و ۹۰ به ترتیب بیشترین فقر مربوط به درآمد، آموزش و مسکن است.
استان اصفهان
این استان در سال ۸۸، با ۳۵۶۳۴/۰ فقر آموزشی دارای رتبه ۲۶ فقر در بین استان­ها است و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. همچنین با دارا بودن ۱۷۶۰۶/۰ فقر مسکن، رتبه ۲۸ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است؛ اما با ۶۸۷۳۲/۰ فقر درآمدی، رتبه ۲۳ فقر در بین استان­ها را داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است بنابراین، این استان، با دارا بودن ۴۰۶۵۷/۰ فقر، رتبه ۲۸ فقر چندبعدی در بین استان­ها در سال ۸۸ را نیز به خود اختصاص داده است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در سال ۹۰، فقر آموزشی ۳۸۳۶۴/۰ و دارای رتبه ۲۳ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. ازلحاظ مسکن با ۱۱۵۶۶/۰ فقر، دارای رتبه ۲۹ فقر مسکن است و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. اما ازلحاظ درآمدی با ۷۰۵۲۲/۰ فقر در جایگاه ۲۴، در بین استان­ها قرار دارد و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. بر اساس سه بعد فقر مذکور، این استان با ۴۰۱۵/۰ فقر، دارای رتبه ۲۸ فقر چندبعدی در سال ۹۰ است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در مقایسه سال ۹۰ با سال ۸۸ شاهد آن هستیم که فقر آموزشی از ۳۵۶۳۴ /۰ به ۳۸۳۶۴ /۰ افزایش‌یافته و از رتبه ۲۶ به ۲۳ در بین استان­ها صعود کرده است.
فقر مسکن از ۱۷۶۰۶ /۰ به ۱۱۵۶۶/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۲۸ به ۲۹ در بین استان­ها تنزل یافته است. فقر درآمدی ۶۸۷۳۲/۰ به ۷۰۵۲۲/۰ افزایش و از رتبه ۲۳ به ۲۴ در بین استان­ها تنزل یافته است. فقر چندبعدی از ۴۰۶۵۷/۰ به ۴۰۱۵/۰ کاهش‌یافته اما جایگاه آن در رتبه ۲۸ در بین استان­ها ثابت باقی‌مانده است.
در مقایسه ۳ بعد فقر مذکور با یکدیگر مشاهده می­ شود که در هر دو سال ۸۸ و ۹۰ به ترتیب بیشترین فقر مربوط به درآمد، آموزش و مسکن است.
استان خراسان رضوی:
این استان در سال ۸۸، با ۴۱۱۳۵/۰ فقر آموزشی دارای رتبه ۱۷ فقر در بین استان­ها است و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است. همچنین با دارا بودن ۳۱۰۶۴/۰ فقر مسکن، رتبه ۱۹ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است؛ اما با ۶۴۹۶۵/۰ فقر درآمدی، رتبه ۲۹ فقر در بین استان­ها را داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است بنابراین، این استان، با دارا بودن ۴۵۷۲۱/۰ فقر، رتبه ۲۵ فقر چندبعدی در بین استان­ها در سال ۸۸ را نیز به خود اختصاص داده است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در سال ۹۰، فقر آموزشی ۴۳۵۵۸/۰ و دارای رتبه ۱۳ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است. ازلحاظ مسکن با ۳۰۰۶۱/۰ فقر، دارای رتبه ۱۵ فقر مسکن است و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است. اما ازلحاظ درآمدی با ۶۵۶۴۴/۰ فقر در جایگاه ۲۸، در بین استان­ها قرار دارد و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. بر اساس سه بعد فقر مذکور، این استان با ۴۶۴۲۱/۰ فقر، دارای رتبه ۲۵ فقر چندبعدی در سال ۹۰ است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در مقایسه سال ۹۰ با سال ۸۸ شاهد آن هستیم که فقر آموزشی از ۴۱۱۳۵ /۰ به ۴۳۵۵۸ /۰ افزایش‌یافته و از رتبه ۱۷ به ۱۳ در بین استان­ها صعود کرده است.
فقر مسکن از ۳۱۰۶۴ /۰ به ۳۰۰۶۱/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۱۹ به ۱۵ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر درآمدی ۶۴۹۶۵/۰ به ۶۵۶۴۴/۰ افزایش و از رتبه ۲۹ به ۲۸ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر چندبعدی از ۴۵۷۲۱/۰ به ۴۶۴۲۱/۰ افزایش‌یافته اما جایگاه آن در رتبه ۲۵ در بین استان­ها ثابت باقی‌مانده است.
در مقایسه ۳ بعد فقر مذکور با یکدیگر مشاهده می­ شود که در هر دو سال ۸۸ و ۹۰ به ترتیب بیشترین فقر مربوط به درآمد، آموزش و مسکن است.
استان مرکزی:
این استان در سال ۸۸، با ۴۵۸۹/۰ فقر آموزشی دارای رتبه ۸ فقر در بین استان­ها است و جزء ده استان اول فقیر در این بعد قرارگرفته است. همچنین با دارا بودن ۲۵۲۰۵/۰ فقر مسکن، رتبه ۲۵ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است؛ اما با ۶۵۲۰۵/۰ فقر درآمدی، رتبه ۲۸ فقر در بین استان­ها را داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است بنابراین، این استان، با دارا بودن ۴۵۴۳۴/۰ فقر، رتبه ۲۶ فقر چندبعدی در بین استان­ها در سال ۸۸ را نیز به خود اختصاص داده است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در سال ۹۰، فقر آموزشی ۴۳۷۸/۰ و دارای رتبه ۱۱ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است. ازلحاظ مسکن با ۲۲۵۶۱/۰ فقر، دارای رتبه ۲۱ فقر مسکن است و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. اما ازلحاظ درآمدی با ۷۳۹۰۲/۰ فقر در جایگاه ۱۷، در بین استان­ها قرار دارد و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است. بر اساس سه بعد فقر مذکور، این استان با ۴۶۷۴۸/۰ فقر، دارای رتبه ۲۲ فقر چندبعدی در سال ۹۰ است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در مقایسه سال ۹۰ با سال ۸۸ شاهد آن هستیم که فقر آموزشی از ۴۵۸۹ /۰ به ۴۳۷۸ /۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۸ به ۱۱ در بین استان­ها تنزل یافته است.
فقر مسکن از ۲۵۲۰۵ /۰ به ۲۲۵۶۱/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۲۵ به ۲۱ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر درآمدی ۶۵۲۰۵/۰ به ۷۳۹۰۲/۰ افزایش و از رتبه ۲۸ به ۱۷ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر چندبعدی از ۴۵۴۳۴/۰ به ۴۶۷۴۸/۰ افزایش‌یافته و از رتبه ۲۶ به ۲۲ در بین استان­ها صعود کرده است.
در مقایسه ۳ بعد فقر مذکور با یکدیگر مشاهده می­ شود که در هر دو سال ۸۸ و ۹۰ به ترتیب بیشترین فقر مربوط به درآمد، آموزش و مسکن است.
استان خراسان جنوبی:
این استان در سال ۸۸، با ۶۵۴۲۴/۰ فقر آموزشی دارای رتبه ۱ فقر در بین استان­ها است و جزء ده استان اول فقیر در این بعد قرارگرفته است. همچنین با دارا بودن ۲۲۰۳۴/۰ فقر مسکن، رتبه ۲۶ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است؛ اما با ۶۶۷۸/۰ فقر درآمدی، رتبه ۲۶ فقر در بین استان­ها را داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است بنابراین، این استان، با دارا بودن ۵۱۴۱۲/۰ فقر، رتبه ۱۴ فقر چندبعدی در بین استان­ها در سال ۸۸ را نیز به خود اختصاص داده است و وضعیت متوسطی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در سال ۹۰، فقر آموزشی ۵۵۹۴۸۶/۰ و دارای رتبه ۲ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان اول فقیر در این بعد قرارگرفته است. ازلحاظ مسکن با ۲۰۵۷۹/۰ فقر، دارای رتبه ۲۳ فقر مسکن است و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. اما ازلحاظ درآمدی با ۶۹۴۵۳/۰ فقر در جایگاه ۲۶، در بین استان­ها قرار دارد و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. بر اساس سه بعد فقر مذکور، این استان با ۴۸۶۶/۰ فقر، دارای رتبه ۱۵ فقر چندبعدی در سال ۹۰ است و وضعیت متوسطی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در مقایسه سال ۹۰ با سال ۸۸ شاهد آن هستیم که فقر آموزشی از ۶۵۴۲۴ /۰ به ۵۵۹۴۸۶ /۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۱ به ۲ در بین استان­ها تنزل یافته است.
فقر مسکن از ۲۲۰۳۴ /۰ به ۲۰۵۷۹/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۲۶ به ۲۳ در بین استان­ها صعود کرده است. فقر درآمدی ۶۶۷۸/۰ به ۶۹۴۵۳/۰ افزایش و در رتبه ۲۶ در بین استان­ها ثابت باقی‌مانده است. فقر چندبعدی از ۵۱۴۱۲/۰ به ۴۸۶۶/۰ کاهش‌یافته و از رتبه ۱۴ به ۱۵ در بین استان­ها تنزل یافته است.
در مقایسه ۳ بعد فقر مذکور با یکدیگر مشاهده می­ شود که در هر دو سال ۸۸ و ۹۰ به ترتیب بیشترین فقر مربوط به درآمد، آموزش و مسکن است.
استان یزد:
این استان در سال ۸۸، با ۳۵۴۴۹/۰ فقر آموزشی دارای رتبه ۲۷ فقر در بین استان­ها است و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. همچنین با دارا بودن ۰۹۴۶۱/۰ فقر مسکن، رتبه ۳۰ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و با دارا بودن این رتبه عنوان “استان دارنده کمترین فقر مسکن” را نیز به خود اختصاص داده است و غنی‌ترین استان در بعد مسکن نیز به شمار می ­آید؛ اما با ۷۲۹۳۴/۰ فقر درآمدی، رتبه ۱۳ فقر در بین استان­ها را داراست و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است بنابراین، این استان، با دارا بودن ۳۹۲۸۱/۰ فقر، رتبه ۳۰ فقر چندبعدی در بین استان­ها در سال ۸۸ را نیز به خود اختصاص داده است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.
در سال ۹۰، فقر آموزشی ۳۷۳۷/۰ و دارای رتبه ۲۵ فقر در این بعد در بین استان­ها را نیز داراست و جزء ده استان رده مطلوب در این بعد قرارگرفته است. ازلحاظ مسکن با ۰۵۳۳۹/۰ فقر، دارای رتبه ۳۰ فقر مسکن است و با دارا بودن این رتبه عنوان “استان دارنده کمترین فقر مسکن” را نیز به خود اختصاص داده است و غنی‌ترین استان در بعد مسکن نیز به شمار می ­آید؛ اما ازلحاظ درآمدی با ۷۲۷۸۶/۰ فقر در جایگاه ۱۹، در بین استان­ها قرار دارد و جزء ده استان رده متوسط در این بعد قرارگرفته است. بر اساس سه بعد فقر مذکور، این استان با ۳۸۴۹۸/۰ فقر، دارای رتبه ۲۹ فقر چندبعدی در سال ۹۰ است و وضعیت مطلوبی را در مقایسه با سایر استان­ها داراست.