چشم انداز
توسعه و توانمندی سازی
آموزش
ارتباطات
تشکیل تیم گروهی
ساختار سازمانی پویا
عدالت سازمانی
بازارگرایی
فصل سوم
روش‌شناسی تحقیق
۳-۱- مقدمه
تحقیق فرایندی پویا برای حل مسائل و دستیابی به راه‌حل مشکلات است. پایه هر تحقیق (روش شناخت یا روش تحقیق) است. روش‌شناسی مبحثی است که به بررسی روش‌های شناخت در علوم می‌پردازد. روش تحقیق، کشف مجهولات و دستیابی به را‌ه‌حل مشکلات است. هر تحقیق و پژوهشی با یک مساله آغاز می‌شود. مساله تحقیق موجب ایجاد سوالاتی در ذهن محقق گردیده و به ارائه فرضیه منجر می‌شود. بنابراین وظیفه اصلی و اساسی هر محقق، بررسی و پژوهش جهت تایید یا رد فرضیات می‌باشد.جهت پاسخگویی به سوالات تحقیق و نتیجه‌گیری در خصوص فرضیات، داده‌های جمع‌ آوری شده در خصوص تحقیق، ورودی اساسی و پایه تحقیق می‌باشد و در نهایت محقق بایستی با توجه به داده‌های گردآوری شده، در خصوص رد یا تایید فرضیات و پاسخگویی به سوالات تحقیق اقدام نماید. اما همان‌گونه که آشکار و مشخص می‌باشد، داده‌ها اطلاعات خام و غیرقابل اتکائی می‌باشند که جهت تبدیل شدن به اطلاعات قابل استفاده بایستی تحلیل گردند، تا با تبدیل داده‌ها به اطلاعات بتوان اقدام به تصمیم‌گیری نمود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این فصل پس از مقدمه به بیان روش تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه، ابزار تحقیق، روایی و پایایی پرسشنامه، روش جمع‌ آوری و تجزیه و تحلییل داده‌ها، متغیرهای تحقیبق و معرفی نرم‌افزارهای آماری پرداخته شده است.
۳-۲- روش تحقیق
روش تحقیق مجموعه‌ای از قواعد،ابزار و راه‌های معتبرو نظام یافته برای بررسی واقعیت‌ها،کشف مجهولات و دستیابی به راه‌حل مشکل است(خاکی،۱۳۹۰)این پژوهش به قصد کاربرد نتایج یافته‌هایش برای حل مشکلات خاص درون سازمان انجام می‌شود و تلاش برای پاسخ دادن به یک معضل و مشکل علمی است که در دنیای واقعی وجود دارد. بنابراین، تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی محسوب می‌شود و چون به صورت پژوهشی از پرسشنامه برای جمع‌ آوری داده‌های آن استفاده شده و محقق عملا در جریان تحقیق درگیر شده است؛ تحقیق از لحاظ نحوه گردآوری داده‌ها، از نوع تحقیقات میدانی به شمار می‌آورد.
۳-۳ جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند(سرمد،بازرگان و حجازی،۱۳۸۰،ص ۱۷۷).جامعه آماری به کل گروه افراد،وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق می‌خواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد(سکاران،۱۳۸۲،ص.۲۹۴)تعریف جامعه باید چنان بیان شود که که از نقطه نظر زمانی و مکانی همه واحدهای مورد مطالعه را در بر گیرد و در ضمن،با توجه به آن از شمول واحدهایی که نباید به مطالعه آنها پرداخته شود جلوگیری به عمل آید(سرمد و همکاران،۱۳۸۵)
بنابراین جامعه آماری تحقیق حاضر، کلیه کارکنان بانک‌های دولتی شهر ایلام می‌باشند که تعداد آنها ۴۰۰ نفر می باشد.
۳-۴ تعیین حجم نمونه
نمونه گیری فرایندی است که طی آن تعدادی از واحدها به گونه‌ای برگزیده می‍شوند که معرف جامعه بزرگتری که از آن انتخاب شده‌اند باشند(خاکی،۱۳۹۰)
در این تحقیق، جهت نمونه‌گیری از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شده است. با توجه به محدود بودن جامعه، نمونه تحقیق ۱۹۹ می‌باشد.
۳-۵ روش جمع­آوری داده ­ها
مهمترین روش‌های گردآوری اطلاعات در این تحقیق به شرح زیر است:
مطالعات کتابخانه‌ای: در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع از منابع کتابخانه‌ای، مقالات و کتاب‌های مورد نیاز و اینترنت استفاده شده است.
تحقیقات میدانی: در این قسمت به منظور جمع‌ آوری داده‌ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده گردیده است. اصولا پرسشنامه به علت عدم نیاز به منابع زیاد، هزینه پایین و همچنین قابلیت‌های بالقوه در جمع‌ آوری نمونه، به عنوان یکی از ابزار تحقیق موثر برای محققان و متخصصان به حساب می‌آید (خاکی، ۱۳۸۲).
۳- ۶ ابزار پژوهش
ابزارهای متعددی برای اندازه‌گیری متغییرها وجود دارد.رایج ترین ابزار تحقیق پرسشنامه است.پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده‌های تحقیق است.(سرمد و همکاران،۱۳۸۵)
ابزار این تحقیق پرسشنامه می‌باشد. پرسشنامه پژوهش حاضر شامل دو قسمت سوالات عمومی و تخصصی است.
سوالات عمومی: در سوالات عمومی سعی شده تا اطلاعات کلی و جمعیت‌شناختی در رابطه با پاسخ‌دهندگان جمع‌ آوری گردد. این بخش شامل۴ سوال است.
سوالات تخصصی: این بخش شامل ۵۲ سوال است. عدالت توزیعی، عدالت رویه‌ای، عدالت مراوده‌ای، بازارگرایی، ابعاد بازاریابی داخلی می‌باشد.
پرسشنامه پژوهش حاضربا استفاده از پرسشنامه‌های استانداردی که برای ارزیابی متغییرهای مورد بررسی تدوین شده،تهیه گردیده است.چارچوب کلی پرسشنامه و سوالات مربوط به هر متغییرو همچنین محققین مربوط در جدول۳-۱ ارائه شده است:
جدول ۳-۱- منابع مورد استفاده پرسشنامه

سازه

تعداد سوال

منبع مورد استفاده

عدالت توزیعی

۳

کولکویت (۲۰۰۱)

عدالت رویه‌ای

۳

کولکویت (۲۰۰۱)

روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل اطلاعات
یکی از ابزارهای مناسب و کارآمد در این زمینه، تحلیل پوششی داده‌ها می‌باشد که به عنوان یک روش غیر پارامتری به منظور محاسبه کارایی واحدهای تصمیم گیرنده استفاده می‌شود. امروزه استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها با سرعت زیادی در حال گسترش بوده و در ارزیابی سازمانها و صنایع مختلف مانند صنعت بانکداری، پست، بیمارستانها، مراکز آموزشی، نیروگاهها، پالایشگاه‌ها و… استفاده می‌شود. توسعه‌های زیادی از جنبه تئوری و کاربردی در مدلهای تحلیل پوششی داده‌ها اتفاق افتاده که شناخت جوانب مختلف آن را برای به کارگیری دقیق تر اجتباب ناپذیر می‌کند. استفاده از مدلهای تحلیل پوششی داده‌ها علاوه بر تعیین میزان کارایی نسبی، نقاط ضعف سازمان را در شاخص های مختلف تعیین کرده و با ارائه میزان مطلوب آنها، خط مشی سازمان را به سوی ارتقای کارایی و بهره وری مشخص می‌کند. همچنین الگوهای کارا که ارزیابی واحدهای ناکارا بر اساس آنها انجام گرفته‌است به واحدهای ناکارا معرفی می‌شوند. الگوهای کارا واحدهایی هستند که با ورودی های مشابه واحد ناکارا خروجی های بیشتر یا همان خروجی ها را با بهره گرفتن از ورودی های کمتر تولید کرده‌اند. این تنوع وسیع در نتایج است که موجب شده استفاده از این تکنیک با سرعت فزاینده‌ای رو به گسترش باشد. همین امر موجب شده‌است که این تکنیک از بعد تئوری نیز رشد فزاینده‌ای داشته باشد و به یکی از شاخه‌های فعال در علم تبدیل شود.(ویکیپدیا)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تحلیل پوششی داده‌ها، یک روش برنامه‌ریزی ریاضی، برای ارزیابی کارایی واحدهای تصمیم‌گیرنده‌ای که چندین ورودی و چندین خروجی دارند. اندازه‌گیری کارایی به دلیل اهمیت آن در ارزیابی عملکرد یک شرکت یا سازمان همواره مورد توجه محققین فرار داشته است. در سال ۱۹۵۷، فارل با استفاه از روشی همانند اندازه‌گیری کارایی در مباحث مهندسی، به اندازه‌گیری کارایی برای واحد تولیدی اقدام کرد. موردی که فارل برای اندازه‌گیری کارایی مد نظر قرار داد، شامل یک ورودی و یک خروجی بود. چارنز، کوپر و رودز دیدگاه فارل را توسه دادند والگویی را ارائه کردند که توانایی اندازه‌گیری کارایی به چندین ورودی و خروجی را داشت. این الگو، تحت عنوان تحلیل پوششی داده‌ها، نام گرفت و اول بار، در رساله دکترای ادوارد رودز و به راهنمایی کوپر تحت عنوان ارزیابی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مدارس ملی آمریکا در سال ۱۹۷۶ در دانشگاه کارنگی مورد استفاده قرار گرفت(مهرگان۱۳۸۳). این تکنیک یک روش مبتنی بر تجربه می‌باشد که نیازی به مفروضات و محدودیت های سنتی سنجش کارایی ندارد. از زمان معرفی، این روش بطور گسترده در تمام سازمانها اعم از انتفاعی و غیرانتفاعی و… استفاده شده است اگر یک واحد تصمیم‌گیری تنها دارای یک نهاده و یک ستاده باشد کارایی این واحدها از طریق تقسیم ستاده به نهاده بدست می‌آید در حالتی هم که نهاده و ستاده‌های چندگانه وجود داشته باشد. در صورت وجود قیمت (ارزش) هر یک از نهادها و ستاده‌ها می‌توان از طریق تقسیم مجموع وزنی ستاده‌ها به مجموع وزنی نهادها کارایی را مشخص کرد.
روند طراحی
روند طراحی مدل بدین صورت است که ابتدا واحدهای تصمیم گیری را که درصدد ارزیابی کارایی آنها هستیم مشخص واحد تصمیم گیری و با بهره گرفتن از رویکردمی‌کنیم و سپس با توجه به مشخصات و ویژگی‌های سیستمی به تعیین و انتخاب داه‌ها و ستاده‌ها برای این واحد تصمیم گیری می‌پردازیم. سپس با جمع‌ آوری دیتاهایی در رابطه با مقادیر داده‌ها و ستاده‌های هر یک از واحد تصمیم گیری مدل ارزیابی کارایی آنرا مطابق با یکی از مدل های اصلی تحلیل پوششی داده ها فرمول کرده و سپس بعد از مدل تحلیل پوششی داده ها به ازاء هر واحد تصمیم گیری نمره کارایی آن بدست می‌آید و براساس نتایج حاصل از حل مدل به تجزیه و تحلیل وضعیت کارایی واحد تصمیم گیری پرداخته می‌شود.
مفهوم کارایی در تحلیل پوششی داده‌ها
مفهوم کارایی که در تحلیل پوششی داده ها مورد استفاده قرار می‌گیرد همان حاصل تقسیم مجموع وزنی مقدار ستاده‌ها به مجموع وزنی مقدار داده‌ها می‌باشد. ولی در اغلب موارد که قیمت با ارزش (وزنهای) داده‌ها و ستاده‌ها مشخص نیست و یا داده‌ها و ستاده‌ها مقیاس‌های متفاوتی دارند از تحلیل پوششی داده ها برای تعیین میزان کارایی استفاده می شود. در تحلیل پوششی داده ها وزن های اختصاصی داده شده به هر یک از داده‌ها و ستاده‌ها از طریق حل یک مدل برنامه‌ریزی خطی بدست می‌آید. تحلیل پوششی داده ها این وزن ها را طوری تعیین می‌کند که کارایی واحد نسبت به سایر واحدها حداکثر شود.تعیین شاخص‌ها (پارامترهای مدل) و اندازه‌گیری آنها از آنجا که شاخص‌های ارزیابی عملکرد هر واحد تصمیم‌گیری که در روش تحلیل پوششی داده‌ همان پارامترهای ورودی و خروجی مدل هستند که بسته به اهداف و فلسفه وجودی آن تصمیم‌‌گیرنده و وظایف مهم مورد انتظار از آن و نیز عوامل تأثیرگذار و نوع هزینه‌هایی که برای آن انجام می‌گیرد فرق دارد.
تحلیل پوششی داده ها و رویکرد سیستمی
یکی از مهمترین ویژگی‌های تحلیل پوششی داده ها داشتن یک رویکرد سیستمی به مجموعه واحد تصمیم گیری تحت ارزیابی است. یک سیستم مجموعه‌ای از افراد، منابع، مفاهیم و رویه‌هایی هستند که به گونه‌ای در تعامل با یکدیگر قرار گرفته‌اند که در راستای رسیدن به هدفی مشخص وظایفی را انجام می‌دهند. یک سیستم از سه بخش اصلی، داده‌ ، فرایند و ستاده تشکیل شده است. در هر سیستم داده‌ها شامل عناصری می‌شود که وارد سیستم می‌شود. فرایند شامل عناصری است که جهت تبدیل داده‌ها به ستاده‌ها ضروری هستند.
الگوبرداری با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها
برای هر واحد تصمیم‌گیری ناکارا، تحلیل پوششی داده ها یک مجموعه از واحدهای کارا را مشخص می‌کند که می‌توانند به عنوان الگو برای بهبود عملکرد مورد استفاده قرار گیرند. براساس مدل تحلیل پوششی داده ها یک واحد تصمیم گیری ناکاراست اگر واحد یا ترکیبی از واحدها وجود داشته باشد که بتوان همان مقدار ستاده واحد تحت بررسی را با مقدار نهاده کمتری تولید کند. واحدهای تصمیم‌گیری تشکیل دهند. این ترکیب به‌عنوان گروه‌های الگو برای واحد تصمیم‌گیری ناکارا مطرح هستند تحلیل پوششی داده ها همچنین می‌تواند مقدار بهبود لازم را در هر یک از داده ها و ستاده‌های واحد ناکارا مشخص کند. لازم به ذکر است تحلیل پوششی داده ها یک ابزار تشخیص است و هیچ گونه استراتژی را برای کارا شدن یک واحد ناکارا ارائه نمی‌دهد.
تعریف واحدهای تصمیم‌گیری
یک واحد تصمیم گیری نهادی است که داده‌ها را به ستاده‌ها تبدیل می‌کند.این واحدها، واحدهایی هستند که نوع یکسانی از وظایف را انجام داده و دارای اهداف و آرمانهای یکسان می‌باشند.واحدهایی که در تحلیل پوششی داده ها مورد استفاده قرار می گیرند باید همگن بوده و دارای داده‌ها و ستاده‌های یکسان و هم نوع باشند. انتخاب داده‌ها و ستاده‌ها به طور واضح و روشن هر منبعی که به وسیله یک واحد استفاده می‌شود باید به عنوان داده در نظر گرفته شود. هر واحد منابع را به ستاده‌ها تبدیل خواهد کرد و این ستاده‌ها شامل مقداری از کالاها و خدمات بوده که به وسیله واحد ارائه می‌شود. در هنگام تصمیم‌گیری در مورد تعیین داده‌ها و ستاده‌های واحدها ما نیازمندیم که یک دادگاه مفهومی از آنچه که به عنوان یک داده یا ستاده برای یک واحد مطرح است داشته باشیم. همچنین ما نیاز داریم که این داده‌ها بطور واقعی موجود باشند. شاید یکی از مشکلاتی که در امر تعیین داده‌ها و ستاده‌ها وجود دارد این است که هر چند می‌توان داده‌ها و ستاده‌های زیادی را برای یک واحد در نظر گرفت وی در اکثر مواقع داده‌هایی در رابطه با این ها موجود نیست و این امر تصمیم‌گیری در مورد داده‌ها و ستاده‌ها را مشکل می‌کند. مشخص کردن داده‌ها و ستاده‌ها یکی از اقدامات مهم در استفاده از تحلیل پوششی داده ها می‌باشد. انتخاب داده‌ها و ستاده‌های صحیح نقش مهمی در تفسیر، استفاده و مقبولیت نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده ها برای مدیران دارد.
انواع الگوها
رویکرد تحلیل پوشی داده‌ها دارای مدل های متعددی است که این مدلها برای اهداف خاصی طراحی شده‌اند. چنین مدل هایی امروزه کاربرد وسیعی در تحلیل کارایی سیستم‌های مختلف از جمله سیستم‌های تصمیم گیری پیدا کرده‌اند.در مدل های تحلیل پوششی داده ها شاخص‌های مناسبی که بعنوان ورودی و خروجی عمل می‌کند نقش بسیار مهمی دارند. الگوهای تحلیل پوششی داده ها به طورکلی عبارتند از: الگوی CCR ، الگوی BCC و الگوی جمعی.
دراین تحقیق ما با بهره گرفتن از دو الگوی BCC و CCR به تحلیل میزان کارایی شرکتها خواهیم پرداخت که در ادامه توضیحاتی در خصوص این دو الگو ارائه می کنیم.
الگوی CCR
این الگو دارای بازده ثابت به مقیاس است و سعی دارد با انتخاب وزن های بهینه برای متغیرهای ورودی و خروجی واحد تحت بررسی ،کسر کارایی این واحد (واحد صفر) را به گونه ای بیشتر کند که کارایی سایر واحد ها ،از حد بالای یک تجاوز نکند. این الگو در دو ماهیت ورودی و خروجی و در سه شکل کسری ،مضربی و پوششی مطرح شده است و در ادامه ،به بیان فرم های مختلف در بیان فرم های مختلف در ماهیت ورودی می پردازیم. با توجه به ویژگی فرم پوششی ،الگوی CCR در ماهیت ورودی با شکل پوششی ،برای این نوشته انتخاب شد .بنابراین در این قسمت ،تنها به تشریح این شکل از CCR در ماهیت ورودی می پردازیم. در تحلیل پوششی داده ها دوگان فرم مضربی همواره شکل پوششی را نتیجه می دهد در صورتی که ،دوگان فرم مضربی CCRرا بنویسیم . جواب شکل پوششی در ماهیت ورودی به طور مستقیم میزان کارایی نسبی واحد تحت بررسی را نشان می دهد در صورتی که به دست آمده برای یک واحد مساوی یک باشد ،بدین مفهوم است که واحد تحت بررسی یا واحد تصمیم گیری کارا است و در صورتی که مقدار آن کوچکتر از یک باشد واحد تصمیم گیری یا واحد تحت بررسی ناکارا می باشد (بولین:۲۰۰۰).
– فرمول بندی مدل اولیه (مضربی) ورودی محور CCR(CCRp-I)

: وزن ورودی ها
: وزن خروجی ها
: ورودی iام از واحد تصمیم گیریj ام
: خروجی rام از واحد تصمیم گیریj ام
: ورودی iام واحد تحت بررسی
: خروجی rام واحد تحت بررسی
: مقدار کارایی
مشخصه کارا بودن این است که مقدار امتیاز کارایی برابر یک باشد.
فرمول بندی مدل دوگان (پوششی) ورودی محور CCR(CCRd-I)

آزاد در علامت
Φ : مقدار کارایی
λ : ضرایب وزنی برای تشکیل واحدهای مجازی
تصویر کارا شدن (واحد مجازی) برای واحدo، به صورت زیر بدست می‌آید:

: بردار ورودی های واحدo
: بردار خروجی های واحدo
: بردار ورودی های واحد مجازی واحدo
: بردار خروجی های واحد مجازی واحدo
: بردار ورودی های واحدهای مربوط به
: بردار ورودی های واحدهای مربوط به
الگوی BCC
این مدل بر اساس حرف اول نام پدید آورندگانش یعنی بنکر ،چارنز و کوپر نامگذاری شده است. بر خلاف مدل CCR که فرض بر بازدهی ثابت نسبت به مقیاس است در مدل BCC فرض بر بازدهی متغیر نسبت به مقیاس می باشد.استفاده از بازده متغیر نسبت به مقیاس موجب می شود با محاسبه کارایی فنی بر حسب مقادیر کارایی ناشی از مقیاس و کارایی ناشی از مدیریت ،تحلیل بسیار دقیقی ارائه گردد.برای ساخت مدل های نهاده گرا و ستاده گرا در مدل اصلی BCC از همان مبانی مدل CCR استفاده میشود در مدل نهاده گرا با کاهش نهاده ها میزان کارایی افزایش می یابد ولی در مدل ستاده گرا با افزایش ستاده ها میزان کارایی افزایش می یابد.
– فرمول بندی مدل اولیه (مضربی) ورودی محور BCC(BCCp-I)

آزاد در علامت
فرمول بندی مدل دوگان (پوششی) ورودی محور BCC(BCCd-I)

جنوب صحرای آفریقا

۲۱.۵

۱۳.۲

۳۲

۶۶.۷

ایران

۱۷.۹

۲۵.۹

۰.۴

۴۴.۲

مأخذ: گزارش Doing Business سال ۲۰۰۹
ایران ازنظر نرخ مالیاتی در جایگاه مناسبی در مناطق مختلف اقتصادی جهان قرار دارد. نرخ مالیات بر سود در ایران در حد مالیات بر سود کشورهای توسعه یافته و کمتر از مناطق آسیای شرقی، اقیانوسیه، آمریکای لاتین، آسیای جنوبی و جنوب صحرای آفریقا است (طرح جامع مالیاتی، ۱۳۸۶).

اصلاحات انجام شده در راستای بهبود زمان و تعداد پرداخت های مالیاتی

زمان پرداخت مالیات در گزارش Doing Business شامل سه شاخص فرعی به شرح ذیل است:
زمان لازم برای گردآوری اطلاعات حسابداری و مالیاتی شرکت
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

زمان لازم برای تهیه اظهارنامه و ارائه آن
زمان لازم برای پرداخت (به صورت الکترونیکی یا به صورت حضوری)
شاخص فوق برحسب ساعت محاسبه می‌شود و زمان انتظار به دلیل تأخیرهای ادارات دولتی نیز در آن لحاظ می‌شود. از ۳۴۴ ساعت زمانی که جهت پرداخت مالیاتها در ایران صرف می‌شود،۲۴۰ ساعت بابت پرداخت حق بیمه های تأمین اجتماعی، ۳۲ ساعت برای مالیات بر درآمد شرکت‌ها و ۷۲ ساعت برای مالیات بر فروش صرف می‌شود.
تعداد پرداختها نیز در نظام مالیاتی نشانگر تعداد کل مالیاتها و مشارکتهای اجتماعی، دفعات پرداخت آن‌ها و تعداد دوائر دولتی است که شرکت باید پرداختهای خود را به آن‌ها انجام دهد. این شاخص پرداختهای شرکت بابت مالیات بر مصرف مانند VAT یا مالیات فروش را نیز در بر می‌گیرد. این موارد به طور متعارف از مصرف کننده کسر می شوند و با وجودی که بر صورتهای مالی شرکت تأثیر نمی گذارند بر هزینه مدیریتی شرکت جهت تمکین به قوانین می افزایند. از این رو، در محاسبه تعداد پرداختها و زمان پرداختها دخالت داده می شوند. گزارش فضای کسب و کار سال ۲۰۰۹ برای دوره ای از آوریل ۲۰۰۷ تا ژوئن ۲۰۰۸ یعنی تیرماه ۱۳۸۷ تنظیم گردیده است، بنابراین مالیات بر ارزش‌افزوده که از سپتامبر ۲۰۰۸ به بعد اجرایی گردیده است، در این دوره زمانی نمی گنجد. از سویی دیگر مالیات بر ارزش‌افزوده در دوره های سه ماهه پرداخت می‌شود که این امر موجب می‌گردد تعداد پرداخت ۲ بار در سال کاهش یابد.
سازمان امور مالیاتی جهت بهبود زمان و تعداد پرداختها، برنامه ها و پروژه های ذیل را در دست اقدام دارد (سازمان امور مالیاتی کشور، ۱۳۸۶):
۱) اجرای سامانه نظام یکپارچه مالیاتی (ITS)
برای نیل به نظام یکپارچه مالیاتی لازم است تا از نرم افزار یکپارچه ای که برای این منظور خاص طراحی و تولید شده است استفاده به عمل آید.
۲) انتخاب اظهارنامه های مالیاتی برای حسابرسی بر مبنای ریسک کوتاه مدت
انتخاب اظهارنامه های مالیاتی برای حسابرسی بر مبنای ریسک توسط سازمان امور مالیاتی کشور تکمیل کننده مفهوم خود اظهاری مودیان هست. بدین ترتیب که به استناد شاخص ها و پارامتر های گردآوری شده می‌توان صحت اطلاعات اظهارنامه مودیان را بررسی نمود. در نتیجه این بررسی، مودیان بر اساس ریسک وجود اظهار خلاف در اظهار نامه خود و سایر اطلاعات، جهت ممیزی انتخاب خواهند شد. بدین ترتیب سازمان خواهد توانست عمل ممیزی را تنها بر روی آن گروه از مودیان که دارای ریسک بالایی هستند متمرکز نماید که این امر منجر به کوتاه تر شدن زمان رسیدگی خواهد شد (طرح جامع مالیاتی، ۱۳۸۶).
۳) شماره شناسایی مودیان (TIN)
منظور از اجرای این پروژه، طراحی و پیاده سازی شماره منحصر به فرد برای مودیان است تا با کمک آن سازمان امور مالیاتی کشور بتواند کلیه فعالیت‌های اقتصادی مودیان را فارغ از موقعیت جغرافیایی و منابع مالیاتی ردیابی کند و امور خدمات رسانی به مودیان را تسهیل نماید.
۴) ارتقای شبکه محلی و گسترده و ارتباطات راه دور (LWT)
شبکه منسجم و مستحکم پایه اصلی زیر ساخت نظام یکپارچه مالیاتی هست. تمرکز این پروژه برپایه به‌روز رسانی زیر ساخت ارتباطات داده ای شامل شبکه محلی، ارتباطات راه دور و تجهیزات مخابراتی می باشد. نتیجه این پروژه تاثیر مستقیمی بر روی سرعت پردازش، نوع و سرعت دسترسی به اطلاعات سازمان امور مالیاتی کشور خواهد داشت.
۵) مهندسی مجدد فرایند ها (BPR)
در این مرحله فرایند های اصلی سازمان امور مالیاتی شامل فرایند ارائه اظهارنامه، پردازش آن و حسابرسی و… که در مرحله طراحی و اجرای آزمایشی نرم افزار نظام یکپارچه مالیاتی بازنگری شده است، به دقت بررسی و ارزیابی می‌شود و فرایند های زاید و زمان بر، کاهش می یابد.
۶) تعریف و پیاده سازی خدمات مودیان (TSI)
از جمله اهداف اصلی این پروژه می توان به موارد زیر اشاره نمود:
-رشد افزایش تمکین داوطلبانه مودیان از طریق برقراری ارتباطات موثر همراه با جلب اعتماد و رضایت آنان
-افزایش رضایت مندی مودیان مالیاتی از طریق تسهیل رابطه مودیان با سازمان با ایجاد کانال های الکترونیکی و دیگر خدماتی که مودی به آسانی بتواند از آن‌ها استفاده نماید.
۷) بازنگری و بهبود قوانین و مقررات و آیین نامه های امور مالیاتی (LRM)
در این پروژه با بهره گیری از خبرگان و متخصصان، بر اساس سیاست‌های مالیاتی در زمینه بهبود خدمات مودیان (با تاکید بر قانون حقوق مودیان)، اخذ اطلاعات از سازمان های بیرونی (مانند بانک ها)، کنترل بازار سیاه فعالیت‌های اقتصادی، جرایم مالیاتی، حذف بخشی از معافیت‌ها، تغییر نرخ های مالیاتی و غیره نسبت به اصلاح قانون مالیات‌ها، مقررات و آیین نامه ها اقدام لازم انجام و پیشنهاد های مناسب تدوین می‌شود (طرح جامع مالیاتی، ۱۳۸۶).

بخش چهارم: ورزش و مالیات

در کشور ما کارخانجات صنعتی و غیر صنعتی و باشگاه ها با استناد به موارد ذیل می توانند وارد عرصۀ ورزش شده و از معافیت های مالیاتی که به این بخش تعلق میگیرد استفاده نمایند:

ماده ۱۳۴ قانون مالیات های مستقیم:

درآمد حاصل از تعلیم و تربیت مدارس غیرانتفاعی اعم از ابتدایی، راهنمای، متوسطه، فنی و حرفه ای، دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی و مهدهای کودک در مناطق کمتر توسعه یافته و روستاها و درآمد موسسات نگهداری معلولین ذهنی و حرکتی بابت نگهداری اشخاص مذکور که حسب مورد دارای پروانۀ فعالیت از مراجع ذیربط هستند، همچنین درآمد باشگاه ها و موسسات ورزشی دارای مجوز از سازمان تربیت بدنی حاصل از فعالیت های منحصرا ورزشی از پرداخت مالیات معاف است.
آیین نامۀ اجرایی این ماده به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

آیین نامه اجرایی مادۀ ۱۳۴ اصلاحی قانون مالیات های مستقیم_مصوب ۱۳۸۰

درآمد باشگاه ها و موسسات ورزشی دارای مجوز از سازمان تربیت بدنی حاصل از فعالیت های منحصرا ورزشی از پراخت مالیات معاف است.منظور از فعالیت های ورزشی، آن نوع فعالیت و رشته ورزشی است که بر اساس مجوز مرجع ذیربط تعیین می شود و توسط باشگاه ها و موسسات ورزشی انجام می پذیرد.
تبصره_ درآمد حاصل از فعالیت های اقتصادی و سایر فعالیت ها یا رشته های ورزشی فاقد مجوز و همچنین درآمد حاصل از تبلیغات، فروش دارائی، کمک ها و هدایای دریافتی مشمول پرداخت مالیات خواهد بود.

• بازگشت سرمایه مربوط به وام

• مالیات

• بیمه و …

هزینه­ های مرتبط با کارکرد یا هزینه­ های عملیاتی سیستم که شامل هزینه­ های سوخت و تعمیرات سیستم است. در این روش هزینه­ های بالا که از طریق معادلات پیچیده به دست می ­آید و بر اساس قیمت خرید هر تجهیز روی آن تجهیز سرشکن می­ شود و قیمت­های مربوط به سال­های متوالی کارکرد سیستم در طول عمر کاری آن همسان­سازی^[۸۶] می­ شود. این روشی کامل و در عین حال بسیار پیچیده است.

۴-۳-۶ بهینه سازی

۴-۴-۳-۱ هدف در بهینه سازی ترمواکونومیک
اصلاح ساختار و مقادیر پارامترهای مربوط به یک سیستم حرارتی و اجزای تشکیل دهنده آن از دستاوردهای بهینه­سازی ترمواکونومیک می­باشد. این اصلاح بر مبنای اطلاعاتی که از مقایسه بین هزینه­ های اتلاف اگزرژی با هزینه تجهیزات سیستم بدست می ­آید، بنا شده است. از این طریق به کارآیی اقتصادی برای آن سیستم یا جزء خاص دست یافته می­ شود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۳-۶-۱ روش های بهینه سازی ترمواکونومیکی

• روش­های کلاسیک ریاضی

• روش­های پیشرفته مانند روش های الگوریتم تکاملی (ژنتیک الگوریتم)

• روش­های بهینه سازی تکراری بر مبنای قضاوت­های مهندسی (روش­های فازی)

۴-۴ تحلیل ترمواکونومیک سیکل تبرید جذبی تک اثره خورشیدی:

همانطور که در مطالب قسمت قبل ذکر شد، گام های لازم جهت تحلیل ترمواکونومیک یک سیستم عبارتند از: ۱)انجام تحلیل ترمودینامیکی و اگزرژی (محاسبه ها)، ۲)تحلیل اقتصادی (محاسبه )و ۳)انجام تحلیل ترمواکونومیکی بر مبنای مراحل فوق (۳ مرحله ذکر شده). در فصل قبل به تحلیل ترمودینامیک سیکل جذبی تک اثره اشاره نمودیم. در قسمت ۴-۲ نیز به تحلیل اگزرژتیک سیکل جذبی تک اثره خورشیدی و بیان مفاهیم سوخت-محصول در هر یک اجزاء و کل سیستم پرداختیم. در این قسمت همانند قسمت ۴-۲ ابتدا تحلیل ترمواکونومیگ و هزینه­گذاری اگزرژی برای کلیه نقاط سیستم را بر در نظر گرفتن هر یک از اجزاء سیکل به عنوان سیستم بررسی و سپس به تحلیل ترمواکونومیک کل سیستم خواهیم پرداخت.
با در نظر گرفتن هر یک از اجزاء سیکل به عنوان سیستم، هزینه­گذاری اگزرژی تمامی جریان­ها، معادله تعادل هزینه­ها و روابط کمکی جهت حل معادلات تعادل هزینه را به صورت زیر تعریف می­کنیم:

• جزو خورشیدی سیکل : با در نظر گرفتن کل جزء خورشیدی سیکل به عنوان سیستم و با در نظر گرفتن هزینه موجود بودن انرژی خورشیدی به میزان صفر داریم :

(۴-۷۵)
(۴-۷۶)
(۴-۷۷)

که در رابطه بالا بیانگر هزینه سرمایه گذاری سالیانه سیستم خورشیدی سیکل، هزینه سرمایه گذاری سالیانه کالکتور خورشیدی، هزینه سرمایه ­گذاری سالیانه تانک ذخیره آب داغ و بیانگر مجموع هزینه­ های ناشی از ادوات کنترلی، پمپ­ها و تنظیم و نصب کالکتور می­باشد. همچنین بیانگر میزان نرخ قیمت سوخت سالیانه ورودی به هیتر کمکی و میزان قیمت بر واحد سوخت ورودی بر هیتر کمکی است(با محاسبه میزان نرخ هزینه سالیانه تولید جزء خورشیدی سیستم در ژنراتور و تقسیم آن بر اختلاف اگزرژی ورودی و خروجی به ژنراتور، میزان نرخ هزینه بر واحد اگزرژی به صورت متوسط به دست می آید) که در صورت نبودن جزء خورشیدی، همان قیمت سوخت جهت تولید آب گرم کننده ورودی به ژنراتور می باشد.

• ژنراتور: با در نظر گرفتن نرخ قیمت محصول از جزء جذبی به عنوان سوخت جهت ژنراتور، معادله تعادل هزینه ها در ژنراتور به صورت ذیل نشان داده می­ شود[۴۶]:

(۴-۷۸)
(۴-۷۹)
(۴-۸۰)

در رابطه بالا بیانگر هزینه سرمایه گذاری سالیانه ژنراتور می­باشد. رابطه کمکی جهت تحلیل ژنراتور با توجه به مفهوم قانون محصول عبارتست از:

۲- حافظۀ کاری
حافظۀ کاری یا کوتاه مدت، ساختار اولیه ای است که اطلاعات ورودی از حافظۀ حسی را پردازش می کند در عین حال، اطلاعات تثبیت شده در حافظۀ درازمدت نیز برای مورد استفاده قرار گرفتن، ابتدا وارد حافظۀ کاری می شوند و سپس به اندام های حرکتی منتقل می گردند. ویژگی های حافظۀ کاری در هنگام مواجهه با اطلاعات جدیدی که از محیط نشأت می گیرند به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته اند. حافظۀ کاری، دو ویژگی برجسته و از بسیاری جهات شگفت انگیز دارد که برای هر کسی که به مطالب طراحی آموزشی علاقه مند است، مهم می باشند. اولین ویژگی حافظۀ کاری در هنگام سروکار داشتن با اطلاعات جدید این است که از لحاظ ظرفیت بسیار محدود است (کوان^[۸۵]، ۲۰۰۱: میلر^[۸۶]، ۱۹۵۶) ویژگی دوم حافظۀ کاری این است که از لحاظ مدت زمان نگهداری اطلاعات هم بسیار محدود است (پیترسون و پیتر سون^[۸۷]، ۱۹۵۹).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در هر مرحله، فقط تعداد بسیار محدودی از اقلام یا عناصر اطلاعاتی در حافظۀ کاری قابل پردازش می باشند. در حالی که توافق کلی در این رابطه که حافظۀ کاری در هنگام مواجهه با اطلاعات جدید از لحاظ گنجایش بسیار محدود است، وجود دارد، اما، مقدار دقیق این گنجایش محل بحث است. میلر (۱۹۵۶) پیشنهاد داد که ظرفیت حافظۀ کاری حدوداً هفت مورد است، اما اخیراً کوان (۲۰۰۱) پیشنهاد داده است، که چهار مورد رقم صحیح تری می باشد. در هر صورت و به رغم تفاوت این اعداد، آنچه مهم است، این است که حافظۀ کاری شدیداً در توانایی ذخیره کردن اطلاعات، محدودیت دارد.
در متون آموزشی، ما معمولاً از حافظۀ کاری برای ذخیرۀ دائمی کلمات، ارقام یا حروف، استفاده نمی کنیم، در عوض، حافظۀ کاری برای پردازش این موارد، در زمانی که پردازش نیاز به سازماندهی، ترکیب، مقایسه یا اداره کردن موارد اطلاعاتی دارد، استفاده می شود. تنها ذخیره کردنی که معمولاً لازم است حافظه کاری انجام دهد، ذخیرۀ محصولات واسطه ایِ عملیات شناختی برای حفاظت و نگهداری آنها، می باشد. به همین دلیل حافظۀ کاری علاوه بر کاربرد اولیۀ پردازنده ای خود، کاربرد ذخیره کردنی نیز دارد. از طرف دیگر، اطلاعات در حافظۀ کاری از طریق دو کانال مجزا پردازش می شود (کانال های دیداری و شنیداری) و هر کانال می تواند در یک واحد زمانی مشخص تعداد محدودی اطلاعات را پردازش کند. این دو کاناله بودن، ظرفیت حافظه کاری را دو برابر می کند.
ممکن است که ما در مقایسه با توان ذخیره ای مان، قادر باشیم موارد بسیار کمتری را پردازش کنیم، بسته به ماهیت و نوع پردازش، در یک زمان معین بیشتر از ۲ ± ۵ مورد از اطلاعات جدید نمی توانند توسط حافظۀ کاری پردازش شوند. اگر لازم باشد که در یک زمان محدود موارد بیشتری از اطلاعات جدید را پردازش کنیم، سیستم پردازشگر حافظۀ کاری ما از کار خواهد افتاد. در هنگام پردازش اطاعات جدید، ظرفیت حافظۀ کاری بسیار محدود می باشد.
بیشتر ما از طریق تجربه های شخصی مان از محدودیت های ذخیره ای حافظۀ کاری خود آگاهیم. برای مثال می دانیم که اگر بخواهیم عددی مانند یک شماره تلفن را که بیشتر از ۲ ± ۷ رقم دارد به یاد آوریم، بعید است که قادر به انجام آن باشیم و نیاز داریم که حداقل یک بار در هنگام تماس گرفتن به شمارۀ مربوط نگاه کنیم. ممکن است کمتر آگاه باشیم که اگر در فهم یک توضیح یا حل مسئله ای دشوار مشکل داریم، دلیل اش همان محدودیت های پردازشی حافظۀ کاری می باشد. این محدودیت های پردازشی باید در هنگام طراحی هر نوع متن آموزشی، از جمله چند رسانه ای های آموزشی، مورد توجه قرار بگیرند.
همانطور که اشاره شد، محدودیت های حافظۀ کاری فقط محدود به ظرفیت آن نمی باشد. حافظۀ کاری از لحاظ مدت زمان بقا نیز محدودیت دارد. محدودیت های زمانی حافظۀ کاری توسط پیترسون و پیترسون (۱۹۵۹) مورد مطالعه قرار گرفتند. اکثر اطلاعات جدید فقط می توانند برای چند ثانیه (حدود ۲۰ ثانیه) در حافظۀ کاری نگهداری شوند. البته می توانیم از طریق تمرین تا حدودی از محو شدن اطلاعات جلوگیری کنیم. اگر بتوانیم مطالب جدید را تکرار کنیم، آنها تازه شده و می توانند برای همیشه در حافظۀ درازمدت نگهداری شوند.
محدودیت های گنجایشی و زمانی حافظۀ کاری فقط در ارتباط با اطلاعات جدید به دست آمده از محیط توسط حافظه حسی و انتقال آنها به حافظۀ بلند مدت، کاربرد دارند. این محدودیت ها شامل اطلاعات آشنای وارد شده از حافظۀ بلند مدتمان نمی شوند. حافظۀ کاری در هنگام مواجهه با اطلاعات قدیمی آشنا و اطلاعات جدید نا آشنا، ویژگی های کاملاً متفاوتی را بروز می دهد.
در حافظۀ کاری نیز، بخش زیادی از اطلاعات وارد شده به آن دچار فراموشی می شود و بخش کوچکی از آن اطلاعات، یعنی آنچه که مورد تکرار قرار گرفته و با اطلاعات قبلی موجود در ذهن مرتبط شده اند به حافظۀ درازمدت منتقل می شوند. برای پیشگیری از سنگینی بار حافظۀ فعال، بهتر است که:
۱- تا حد امکان، اطلاعات نامربوط را حذف و مطالب را خلاصه کنیم.
۲- محتوای آموزش را به قطعه ها یا گروه های کوچک و قابل مدیریت تقسیم کنیم.
۳- برای یادگیرنده شرایطی را فراهم کنیم تا بتواند مطالب را به جای مورد های مجزا، در دسته ها و گروه های منسجم مطالعه کند.
۴- با تمرین های مناسب و معنادار کمک کنیم تا مطالب از حافظۀ فعال وارد حافظۀ درازمدت شود. به این ترتیب، فضای کاری حافظۀ فعال خالی شده و آمادۀ پذیرش مطالب جدید شود (امیرتیموری، ۱۳۹۰).
معماری شناختی، به ما می گوید که برای پردازش اطلاعات جدید، حافظۀ کاری با گنجایش و مدت زمان محدود آن، درگیر می شود. در حالی که پردازش اطلاعات آشنا با حافظۀ درازمدت، که از نظر گنجایش و مدت زمان نامحدود است، مرتبط می باشد. توصیه های آموزشی، محدودیت های حافظۀ کاری را در نظر می گیرند تا اطلاعات به طور اثربخشی در حافظۀ بلند مدت ذخیره شوند. هنگامی که اطلاعات مناسب در حافظۀ بلند مدت ذخیره می شوند، و به عبارت دیگر، یادگیری حاصل می شود، محدودیت گنجایش و مدت زمان حافظۀ کاری تحت تأثیر قرار می گیرد. یادگیری وظایفی که پیش از این غیر ممکن یا حتی غیر قابل تصور بودند، به طور ناباوری می توانند آسان شوند. از این روی، هدف طراحی آموزشی، تسهیل اکتساب دانش در حافظه بلند مدت، از طریق حافظۀ کاری است. ویژگی های حافظه کاری می تواند راهبردهایی را در طراحی آموزشی فراهم آورد.
۳- حافظۀ بلند مدت
حافظۀ بلند مدت، حافظۀ تمام عمر ماست.این حافظه تمام آنچه را که در طول زندگی یاد می گیریم در خود جای می دهد. اطلاعات رسیده از محیط به مخزن حسی اگر مورد توجه قرار گیرند به حافظۀ کاری انتقال می یابند، و اطلاعات رسیده به این حافظۀ نیز اگر تکرار و مرور شوند و با اطلاعات قبلاً آموخته شده مرتبط گردند به حافظۀ درازمدت انتقال می یابند.
یاد آوری، توانمندی ذهنی مرتبط با حافظۀ درازمدت می باشد و عبارت است از: بازیابی اطلاعات از حافظۀ درازمدت و انتقال مجدد آن به حافظۀ کاری برای استفاده. فراموشی را اختلال در این فرایند، یعنی ناتوانی از به یادآوری اطلاعاتی که زمانی در دسترس بوده اند، می دانیم. هرچه اطلاعات سازمان یافته تر، معنی دارتر و با سایر اطلاعات موجود در مخزن حافظۀ درازمدت مرتبط تر باشد، بهتر تثبیت شده و در وقت نیاز سریع تر یادآوری می شود (امیرتیموری، ۱۳۹۰).
کارکرد حافظه بلند مدت در شناخت، به عنوان یک مخزن عظیم برای اطلاعات می باشد. بخش عمدۀ فعالیت های عادی روزمرۀ ما آشنا هستند. وقتی می گوییم که چیزی “آشنا است” منظورمان این است که مبتنی بر و مرتبط با اطلاعات حافظه بلند مدت، است. این اطلاعات، این امکان را به ما می دهند که به فعالیت هایی از شناسایی خودکار تعداد زیادی از اشیایی که لحظه به لحظه می بینیم گرفته، تا برنامه ریزی کردن فعالیت های روزانۀ خود بپردازیم. همگی این فعالیت ها وابسته به یک پایگاه دانش عظیم و سازمان یافته است که در حافظه بلند مدت نگهداری می شود.
می توان گفت که بخش زیادی از اطلاعات ذخیره شده در حافظۀ بلند مدت متشکل از دانش اولیه می باشد. ما تکامل یافته ایم تا مقادیری انبوه از دانش اولیه را کسب کنیم تا زنده بمانیم و در جهان کار کنیم. برای مثال وقتی که ما گوش کرده و صحبت می کنیم، بیشتر جنبه های فیزیکی و اجتماعی فعالیت هایمان مبتنی بر یک مخزن عظیم از دانش اولیه است که در حافظه بلند مدتمان نگهداری می شود. بسیاری از این فعالیت ها را می توان بدون نیاز به دورۀ آموزشی خاص یادگرفت.
معماری شناختی انسان می تواند برای توجیه عملکرد خط مشی های آموزشی نیز استفاده شود، در غیر این صورت با مشکل های اساسی در فهم خط مشی های آموزشی مواجه می شویم. ساختارهایی که چارچوب معماری شناختی انسان را تشکیل می دهند، زمینه ای را برای کار طراحان آموزشی، پژوهشگران، برنامه ریزان و معلمان حرفه ای فراهم می آورند. این ساختارها به ما اجازه می دهند که، موضوعات طراحی آموزشی را بفهمیم. در عین حال، می توانیم برای مطرح نمودن نظریه های آموزشی از دانش خود در زمینه معماری شناختی انسان استفاده کنیم. همانطور که اشاره شد، منظور از معماری شناختی انسان، همان ساختار شناخت انسان، شامل نظام حافظه ای و هر آنچه مربوط به فرایند ذخیره و به یاد سپاری اطلاعات است می باشد. در ادامه بحث دربارۀ، پنج اصل پردازش اطلاعات گفتگو خواهیم کرد.
اصول پردازش اطلاعات
طبیعت شامل سامانه های پردازش اطلاعات^[۸۸] فراوانی می باشد. هر موجود زنده برای بقاء وابسته به یک سامانه پردازش اطلاعاتی است که امکان کار با انواع دانشی را که جاندار در محیط طبیعی اش با آنها سروکار دارد به وی می دهد. این سامانه های پردازش اطلاعات، از لحاظ پیچیدگی و کمال با یکدیگر متفاوت اند و در اشکال نسبتاً ساده تا کاملاً پیچیده وجود دارند. ما با پیچیده ترین و تکامل یافته ترین این سامانه ها، یعنی با سامانه تکامل زیستی و شناخت انسانی سروکار داریم. این سامانه های طبیعی و تکامل یافتۀ پردازش اطلاعات چندین ویژگی دارد: ۱- به منظور انطباق با محیط های گوناگون قادر به تولید اطلاعات جدید می باشند. ۲- پس از تولید و کسب اطمینان از اثربخشی اطلاعات جدید، می توانند آنها را برای استفادۀ بعدی به یاد آورند و یا در صورت اثربخش نبودن، آنها را حذف و فراموش کنند. ۳- می توانند از اطلاعات ذخیره شده برای کنترل فعالیت هایشان استفاده کنند. ۴- می توانند اطلاعات اثربخش و مفید را بین دیگران منتشر کنند.
یک سامانه تکامل یافتۀ طبیعی پردازش اطلاعات باید واجد ویژگی های ذکر شده باشد. بدیهی است که این ویژگی ها در زمینه شناخت انسان نیز کاربرد دارند. ما اطلاعات جدید خلق می کنیم، رویه هایی برای یادآوری این اطلاعات داریم که می توانیم از آن ها برای کنترل فعالیت هایمان استفاده کنیم و قادریم که اطلاعات را انتشار دهیم. از آنجا که هم شناخت انسان و هم تکامل زیستی، سامانه های تکامل یافتۀ طبیعی پردازش اطلاعات اند که به تولید، انتشار و استفاده از اطلاعات می پردازند، احتمالاً می توانیم فرض کنیم که هر دو به تشکیلات بنیادی پردازش اطلاعات یکسانی وابسته باشند. عمل این تشکیلات بر اساس مجموعه ای از اصول است.
این اصول، به شکلها و اسامی گوناگونی مطرح شده اند، اما در این پژوهش پنج اصل اساسی مورد بحث ما قرار خواهند گرفت: اصل ذخیرۀ اطلاعات^[۸۹]، اصل تقلید و سازماندهی مجدد^[۹۰]، اصل تکوین تصادفی^[۹۱]، اصل تغییرات محدود^[۹۲] و اصل ارتباط و سازماندهی محیطی^[۹۳]. این اصول، تکامل زیستی شناخت انسان را مورد تأکید قرار می دهند و در نتیجه شناخت انسان به عنوان، نمونه و نمودی از تکامل زیستی تلقی می شود. استفاده از این اصول در شناخت انسان، برای ما معماری شناختی ای را فراهم می آورد که بایدهای آن از قبل در علوم زیستی تکاملی به عنوان یک سامانه طبیعی و یکپارچۀ پردازش اطلاعات بنا نهاده شده است (سوئلر، آیرز و کالیوگا^[۹۴]، ۲۰۱۱).
۱- اصل ذخیرۀ اطلاعات
این اصل از معماری شناختی انسان به اهمیت حافظۀ بلند مدت در ذخیره کردن و نگهداری اطلاعات در آن می پردازد. نقش حافظه بلند مدت در یادگیری و حل مسأله، از نظر آموزشی برای ما اهمیت دارد. هدف آموزش افزایش کمی و کیفی دانش ذخیره شده در حافظه بلند مدت است. اگر هیچ تغییری در حافظه بلند مدت صورت نگیرد بدین معنا خواهد بود که هیچ چیزی یاد گرفته نشده است.
مطابق با این اصل دانش در حافظۀ درازمدت به شکل طرحواره هائی^[۹۵] ذخیره می شود. طرحواره ها سنگ بناهای تفکر به شمار می آیند. “به الگوهای سازمان یافتۀ اندیشه و عمل که در تعامل بین انسان و محیط به کار می روند، طرحواره گفته می شود” (فتسکو و مککلور، به نقلِ سیف؛ ۱۳۸۹). به طور مثال، وقتی که برای اولین بار به صندلی نگاه می کنیم، پایه ها، جایی برای نشستن و ویژگی های دیگر آن را مشاهده می کنیم، طرحواره ای از صندلی در ذهنمان تشکیل می شود که صندلی را در حافظه ما بازنمایی می کند. با دیدن صندلی های متنوع، ویژگی های مشترک صندلی ها در ذهنمان شکل می گیرد و در واقع ذهن ما طرحواره ای از صندلی را تشکیل می دهد.
اطلاعات نگهداری شده در مخزن حافظه بلند مدت برای تمامی فعالیت های شناختی انسان اساسی و مهم اند. یک مخزن طبیعی اطلاعات باید به اندازۀ کافی بزرگ باشد تا پاسخ گوی منعطف و مناسبی در وضعیت های متفاوت باشد. در مورد شناخت انسان، مخزن حافظه بلند مدت باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا فعالیت های شناختی اولیه و ثانویه را ممکن سازد.
در مواجهه با اطلاعات جدید، در صورتی که در رابطه با آن موضوع، از قبل اطلاعاتی در ساخت شناختی موجود باشد، جای دهی آن در حافظۀ درازمدت به سهولت صورت می گیرد. اما در صورتی که در ارتباط با اطلاعات جدید، در ساخت شناختی اطلاعاتی موجود نباشد، جای دهی آن اطلاعات در حافظۀ درازمدت نیاز به تلاش بیشتری خواهد داشت.
اصل ذخیره اطلاعات حاکی از اینست که سامانه های طبیعی برای هدایت فعالیتها در محیط های پیچیده به مخزن عظیمی از اطلاعات نیاز دارند. یکی از کارکردهای مهم آموزش فراهم آوردن رویه های کارآمد و اثربخش برای کسب اطلاعاتی است که باید در حافظه بلند مدت ذخیره شوند.
نکته مهم دیگر در رابطه با معماری شناختی انسان این است که مخازن اطلاعات طبیعی، چگونه شکل می گیرند. دو رویه اساسی برای اکتساب اطلاعات موجود است: رویه ای برای اکتساب اطلاعات سازماندهی شده از مخازن اطلاعاتی دیگر، که با عنوان اصل تقلید و سازماندهی مجدد خوانده می شود، و رویه ای برای خلق اطلاعات جدید، که عنوان اصل تکوین تصادفی به آن داده شده است.
۲- اصل اقتباس و سازماندهی مجدد
سامانه های پردازش طبیعی اطلاعات چگونه دانش را کسب می کنند؟ قسمت عمدۀ این اطلاعات بر اساس اصل تقلید و سازماندهی مجدد به دست می آید. بخش مهمی از دانش ذخیره شده در حافظه بلند مدت از افراد دیگر تقلید می شود. این دانش در مخازن حافظه بلند مدت افراد ذخیره شده و می تواند به افراد دیگر نیر منتقل شود. مهارت ما در دریافت چنین دانشی از دیگران و انتقال آن احتمالاً به میزان زیادی به یک مهارت وابسته است. این یک مهارت تکامل یافته است که ما را قادر می سازد تا با کمک این دانش با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم.
چندین فرایند وجود دارد که ما برای برقراری ارتباط از آنها استفاده می کنیم. تقلید^[۹۶] می تواند برای انجام بسیاری از فعالیت هایی که ما به آنها می پردازیم مدد رسان باشد (بندورا^[۹۷]، ۱۹۸۶).
فرایند تقلید به ندرت مستقل است. یادگیرنده از قبل در حافظه بلند مدت خود اطلاعاتی را دارد و اطلاعات جدید باید با آن اطلاعات از قبل ذخیره شده ترکیب شوند. در اینجا، فرآیندی از سازمان دهی مجدد اتفاق می افتد که منجر به تغییراتی در اطلاعات جدید می شود.
اگرچه تقلید تنها راهی نیست که از طریق آن ما از دیگران یاد می گیریم، اما روشی اساسی بوده و روش های رایج تر دیگر که انسان برای فراهم آوری اطلاعات از آنها استفاده می کنند نیز مشتق از آن هستند. به جای اینکه بخواهیم به افراد چگونگی انجام کاری را به طریق دیداری، که با تقلید مرتبط است نشان دهیم، می توانیم به روش شنیداری، یعنی گفتار، یا معادل دیداری آن، یعنی نوشتار، ایشان را به تقلید فرا بخوانیم. به این ترتیب، نه تنها با دیدن از دیگران تقلید می کنیم، بلکه هم از طریق گوش دادن و هم به کمک خواندن دست به تقلید از دیگران می زنیم. در هنگام آموزش، هدف ما از گوش دادن و خواندن این است که دانشی که در حافظۀ بلند مدت دیگران نگهداری می شود را کسب کنیم. تقریباً تمامی اطلاعاتی را که ما در فعالیتهای آموزشی کسب می کنیم، از طریق گوش دادن یا خواندن، یا نگاه کردن به تصویرها و نمودارها و اشکال به دست می آوریم و به این ترتیب اطلاعات در حافظه بلند مدت ما جذب می شود.
از آنجا که انتقال اطلاعات به روش تقلید دقیق نیست، معمولاً این اطلاعات با اعمال تغییراتی در آنها، با اطلاعاتی که از قبل در حافظه بلند مدت موجودند، ترکیب می شوند. این تغییر شکل می تواند همراه با حالتی منفی، خنثی یا مثبت باشد. در حالت منفی، یا اطلاعات به میزان بسیار زیادی تغییر شکل خواهند داد، یا در صورتی که یادگیری معنادار اتفاق افتد، حذف خواهند شد. اگر این تغییر شکل، حالت خنثی یا مثبت داشته باشد، اطلاعات می تواند در حافظه بلند مدت ذخیره شود. طرحواره های غلط، در صورتی که مشخص نباشد غلط هستند، می توانند به اشتباه در حافظه بلند مدت ذخیره شوند. تثبیت و ذخیره شدن طرحواره های غلط می تواند برای دوره های طولانی پیامد های منفی در پی داشته باشند، مگر اینکه تصحیح شوند.
اصل ذخیرۀ اطلاعات، بیانگر آن بود که دانش در حافظه بلند مدت به شکل طرحواره هایی ذخیره می شود. این طرحواره ها از دیگران تقلید می شوند. فرایند اکتساب طرحواره ها معمولاً شامل مقداری، سازمان دهی مجدد است. شواهد مبنی بر این سازمان دهی مجدد از مطالعات بارتلت^[۹۸] (۱۹۳۲) نشأت می گیرد. همانگونه که قبلاً مطرح شد، ذهن ما بخشهایی از دانش تقلید شده، که با دانش پیشین شده در حافظه بلند مدتمان ارتباط کمی دارد، را کاسته یا حذف می کند، در حالی که بر روی آن جنبه های اطلاعات تقلید شده جدید، که با اطلاعات از قبل ذخیره شده هم خوانی و مطابقت دارند، تأکید می کند. در این فرایند، اطلاعات تقلید شده وقتی که با اطلاعات کنونی حافظۀ بلند مدت برای ساختن یک طرحوارۀ جدید ترکیب می شوند، سازمان دهی مجدد شکل می گیرد. طرحوارۀ جدیدی که به این ترتیب پدید می آید ممکن است از لحاظ محتویات اطلاعاتی با طرحوارۀ تقلید شده متفاوت باشد.
پس از اینکه اطلاعات جدید مورد سازمان دهی مجدد قرار گرفت، باید مورد آزمون واقع شود تا اثربخشی آن مشخص گردد. اما در غیاب دانش قبلی، اثربخشی هر گونه تغییری نمی تواند قبل از سازمان دهی مجدد تعیین شود. اثربخشی فقط پس از رویداد از طریق آزمون کردن اینکه آیا تغییر همان گونه که انتظار می رفت کارا است یا نه، قابل تعیین است.
اصل تقلید و سازمان دهی مجدد رویه ای مهم را برای کسب و ذخیره اطلاعات پیشنهاد می کند که هم برای طراحی آموزشی و هم از منظر نظریۀ بار شناختی اساسی و مهم است، زیرا اصل تقلید و سازمان دهی مجدد، بیانگر روندی است که طبق آن، دانش در مخزن اطلاعات ذخیره می شوند.
۳- اصل تکوین تصادفی
طبق اصل تقلید و سازمان دهی مجدد، اطلاعات از منابع خارج از فرد گرفته می شوند. اما خود آن اطلاعات خارجی از کجا آمده اند؟ در حالی که اصل تقلید و سازمان دهی مجدد به توضیح اینکه چگونه اطلاعات درون سامانه های طبیعی رد و بدل می شود می پردازد، اصل تکوین تصادفی، مکانیسم هایی را که توسط آنها اطلاعات در آغاز تولید می شوند، توضیح می دهد. این اصل، معرف موتور خلاقیت در سامانه های طبیعی پردازندۀ اطلاعات است.
شخصی را در نظر بگیرید که در تلاش است تا مسأله ای جدید را حل کند. فرض کنید که نه راه حل کاملی برای مسئله در حافظه بلند مدتش دارد و نه می تواند توسط شخص دیگری به راه حل دسترسی پیدا کند. جایی که دانش مرتبطی برای حل مسئله وجود نداشته باشد، تنها کاری که می توان انجام داد مورد آزمون قرار دادن اثربخشی یک راه حل احتمالی از طریق ذهنی یا عملی است. این فرایند، که در آن اثر بخشی یک عمل را بدون داشتن دانش قبلی از نتیجۀ آن مورد آزمایش قرار می دهیم را، تکوین تصادفی می خوانند. اگر دانشی در دسترس نباشد، این فرایند اجتناب ناپذیر خواهد بود. اگر دانشی در اختیار باشد می توان از آن برای کاهش تعداد اعمال جایگزینی که باید به طور تصادفی آزمایش شوند، استفاده کرد.
روش بارش مغزی^[۹۹] که توسط آزبورن^[۱۰۰] (۱۹۵۳) ابداع شده، ظاهراً تولید تصادفی را تشویق می کند. در روش بارش مغزی، افراد در رابطه با یک موضوع یا مسأله، هر تعداد ایده را که می توانند ارائه می کنند، بدون اینکه به درستی و سودمندی آنها بیندیشند. این روش با هیچ معماری شناختی ثابتی مربوط دانسته نشده است. اما از آنجا که چنین به نظر می رسد که شامل تولید تصادفی بدون آزمون می شود، ممکن است که بتوان آن را به جنبه هایی از اصل تکوین تصادفی ربط داد. اینکه از افراد بخواهیم به بارش مغزی بپردازند، ممکن است با اینکه از آنها بخواهیم به طور تصادفی فعالیتهایی را در جهت حل مسأله انجام دهند، یکی باشد.
شواهدی مبنی بر اینکه آموزش های مربوط به بارش مغزی منجر به شکل گیری ایده های قابل استفاده می شوند، موجود است (میدوو^[۱۰۱]، پارنس^[۱۰۲]و ریس^[۱۰۳]، ۱۹۵۹). پس بارش مغزی می تواند مثالی برای موفقیت آمیز بودن آموزش کاربرد اصل تولید تصادفی به حل کنندگان مسائل باشد.