و مراد از توانمند سازی فرهنگی آنست که در راهبرد توانمند سازی فرایندی به کار گرفته شود که با قدرت بخشیدن به ساکنان بافت قدیم به عنوان مشارکت کنندگان در مسیر توسعه و نه فقط به عنوان افراد ذینفع از طرحها وبرنامه ها از مهمترین اصول توانمند سازی باشد. توانمند سازی فرهنگی در گرو آموزش عمومی و افزایش آگاهی مردم و توجه به نحوه تفکر، عقاید، باورها و دانسته های مردم نسبت به بافت و ساخت و سازهای قدیمی است. در توانمند سازی بافت قدیمی شهرها باید فرهنگ مشارکت را افزایش داد، یعنی زمانیکه مردم این عزم را نداشته باشند که محیط زندگی خود را توانمند کنند این کار امکان پذیر نیست، این امر مستلزم آموزش و آگاه کردن مردم ساکن در آن بافت است، تا از ماهیت بافتی که در آن ساکنند آگاه گردند.
۲-۳-۷-۴- نقش دولت در توانمند سازی بافت قدیمی شهرها
نقش عمده دولت در توانمند سازی بافت قدیمی شهرها به طور خلاصه عبارتند از:

• • حمایتهای مالی

• • حمایتهای علمی

نقش مدیریتی جهت جلب مشارکت مردمی(حیدر نتاج، ۱۳۸۳، ص ۵۱)
۲-۳-۷-۵- نقش مشارکت مردمی در توانمند سازی بافت قدیمی شهرها
در مسأله توانمند سازی بافتهای قدیمی توجه به نقش مردم برای پیشبرد اهداف بسیار مهم است و مطلق کردن نقش مردم در شرایط کنونی به همان اندازه زیان آور است که این موضوع نادیده گرفته شود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جلب مشارکت مردمی، آموزش و آگاه کردن و گشودن دنیای جدید از تجربیات به روی آنان به همراه سهیم کردن آنها در تنظیم برنامه ها، تدوین هدف اجرایی در توانمند سازی فضاهای شهری و از جمله بافتهای قدیمی اهمیت چشمگیر و حیاتی دارد. در عین حال لازم است مشارکت مردم از مداخله فردی آنان به مشارکت سازمانها و نهادهای اجتماعی مردم در اخذ تصمیمات کلان تر ارتقاء یابد.
۲-۳-۷-۶- راهکارهای تأمین منابع مالی

• • سرمایه گذاری و ایجاد درآمد.

• • مشارکت در جلب سرمایه.

• • تأمین مالی از طریق بانکها، دولت و اوراق مشارکت.

• • تشکیل شرکتهای سهامی عام و واگذاری اولویت خرید سهام شرکت به فروشندگان املاک و ساکنین.

• • معاوضه زمین با زمین معادل با متراژ کمتر( بستگی به وضعیت محلی زمین در وضعیت جدید ساخت) طبق کاربری و طرح مصوب( مخصوص ساکنان دارای امکانات مالی).

• • انتشار اوراق مشارکت در عمران اراضی درون بافت فرسوده با ضمانت مجری طرح یا دولت به صورت محلی (عبده تبریزی، ۱۳۷۶، ص ۵۸۳)

۲-۳-۸- دیدگاه توسعه پایدار
بافت قدیم در دوران معاصر با یک تضاد اساسی روبه رو شده است. از یک طرف هویت تاریخی و فضایی آنها بر اساس هویت انسانی، اقتصاد پیشه وری و فرهنگ ماقبل صنعتی شکل گرفته و از طرف دیگر با نیازها و الزامات نیرومند عصر صنعتی و پسا صنعتی روبه رو شده است. جدایی و بریدن از میراث گذشته شهر به بی هویتی و آشفتگی می انجامد و از طرفی مقاومت در برابر سبکهای جدید زندگی شهری به انزوا و جدایی از تحولات جهانی منجر می شود( مهدیزاده، ۱۳۸۴، ص ۱۴). مقابله با این تضاد و بحران به یک رویکرد راهبردی دراز مدت و نگرش علمی و جامع نیاز دارد. شاید مناسب ترین راهکار در این زمینه، توسعه شهری پایدار و تدوین دستور کار ملی توسعه شهری پایدار است. نظریه توسعه پایدار در راستای حمایت از منابع محیطی ارائه شده است.
مبانی نظری این رویکرد بر نگهداری منابع در حال و آینده از طریق استفاده بهینه از زمین و وارد کردن کمترین ضایعات به منابع تجدید ناپذیر مطرح است ( بلورز،۱۹۹۴، ص ۶). این نظریه راه رسیدن به این اهداف را از طریق اتخاذ سیاست کاربری صحیح و اجرای طرحهای حفاظتی از زمین و بنا به منظور استفاده بهینه از زمین و منابع برای حال و آینده با وارد کمترین ضایعات، نگهداری و ساماندهی می شود. در تمامی طرحها و پروژه های اجرایی توجه به اهداف اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی در رأس سیاستگذاریها و برنامه ر یزی توسعه شهری قرار می گیرد.
امروزه همراه با رشد پدیده جهانی شدن، گسترش ارتباطات و رواج اقتصاد، نقش فرهنگی شهرها ابعاد وسیعتر و جدی تر پیدا کرده است و شهرها به عنوان کانونهای تحرک توسعه ملی و مشارکت در اقتصاد و فرهنگ جهانی، ناگزیرند که در کنار تولید و توزیع اقتصادی به تولید و توزیع فرهنگ و دانش بپردازند، دستیابی به این منظور به فضاهایی با هویت خلاق و پر جاذبه نیاز دارد. از این نظر ارزشهای فرهنگی، تاریخی، تقویت هویت فضایی و کیفیت محیط شهری مورد توجه قرار می گیرد.
در بستر چنین شرایطی که در دو سه دهه اخیر، موضوع ساماندهی بافت قدیم شهری با رویکرد توسعه پایدار شهری جایگاه استواری در عرصه شهرسازی پیدا کرده است تا با تقویت معیارها و ارزشهای اجتماعی و فرهنگی سبب تقویت نمادها و نشانه های هویت بخشی تاریخی، اجتماعی و فضایی شود. در این دیدگاه توسعه و عمران کالبد در بافت قدیم زمانی می تواند پایدار باشد که بتواند هم نیازهای اقتصادی و مادی و هم نیازهای اجتماعی و فرهنگی و روانی مردم در حال و آینده پاسخ گوید. از این نظر زمین دارای خواص و ویژگیهای کالائی، فصایی کارکردی، زیبا شناختی و فعالیتی است که می باید در برنامه ریزی شهری مورد توجه اساسی قرار گیرد.
این دیدگاه معتقد است اگر چه احیای کالبدی، اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی در تعامل و مرتبط با یکدیگرند اما احیای اقتصادی را می توان جنبه کارکردی و ضامن احیای کالبدی و اجتماعی تلقی کرد اما نه به طریقی که موجب شود هویت تاریخی، اجتماعی و شهرهای سنتی از بین برود. در این مورد توجه به ظرفیتهای محدود اقتصادی بافتهای قدیمی در رونق اقتصادی نیز بسیار مهم و ضروری است. این اقدام مهم باید در قالب راهبردهای مدون برنامه ریزی شده و یا با هدف حفظ جنبه های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی و زیست محیطی در قالب کالبد نمود پیدا کند.
به این ترتیب احیای اقتصادی به تداوم حیات حقیقی و سازگار مراکز قدیمی شهرها می انجامد و توسعه پایدار بافتهای قدیمی و ارزشمند شهری کشور را تضمین می کند.
۲-۴- نتیجه گیری
در صفحات گذشته با ایجاد و اختصار مهمترین تئوریهای ارائه شده در زمیته طرح توسعه شهرها و محلات شهر آورده شد. هر یک از طرحها براساس هدفهای مشخصی مانند انسجام روابط اجتماعی، نزدیکی انسان به طبیعت و فضای سبز، حل مسائل مربوط به تردد و عبور و مرور و سیستم های پخش تسهیلات وتأسیسات عمومی، به گونه ای تلاش در زمینه حل این مسائل دارند و هریک نقطه نظر خاصی را به عنوان هدف طرح خود برگزیده اند و هر کدام برای نقطه نظر خاصی و با شرایط متنوع ای پیشنهاد گردیده اند.
بررسی تجارب جهان و ایران در امر مداخله در بافت های قدیمی نشان دهنده این مطلب است که این بافت ها با توجه به موقعیت و قدمت آن ها دارای ارزش زیادی می باشند، به همین دلیل، دولت ها برای احیای آن ها اقدام می کنند. اولین تجربه دخالت در بافت قدیم در کشورهای اروپایی صورت گرفت، بعد از آن طرح های زیادی در بافت های قدیمی برای احیای آن ها اجرا شد. در واقع عملی که در ابتدا و خصوصاً در کشورهای اروپایی باعث توجه به بهسازی و احیای بافت شهرها شد، تخریب بافت بر اثر جنگ جهانی، فرسودگی بناهای با ارزش تاریخی و عدم ارتباط مناسب این بافت با بافت جدید می باشد. این دخالت ها از تک بناها شروع و به مرور گسترده تر شدند. از جنبه کالبدی صرف بودن به همه نگر بودن تبدیل شد. به طور کلی برخورد با موضوع حفاظت و صیانت از میراث تاریخی تابع تحولاتی بوده که در دوران مختلف پیش آمده و هر بار سیستم دفاعی مشخصی برای مقابله با نقش ویرانگر آنها برگزیده شده است. مهم ترین اهداف کشورها از اجرای طرح ها، جلوگیری از تخریب بناهای با ارزش، هماهنگی بافت قدیم و جدید و جذب گردشگر می باشد، البته این اهداف در مواردی متفاوت هستند. اما هدف اصلی از تمام طرح ها برگرداندن حیات و رونق به این بافت می باشد.
بررسی تجارب طرح‌های شهری موفق در دنیا حاکی از بکارگیری به جا و مؤثر راهکارهای ذیل است:

• • بهره‌گیری حداکثر از مشارکت مردم.

• • بکارگیری راه‌ حل ‌های متعدد در مواجهه با مسائل چندوجهی.

• • طراحی منطقی و هماهنگ با خواست‌های گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌نفوذ.

دوره های دخالت در بافت قدیم در ایران را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:
دوره اول، بین سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۳۹ شمسی: نتیجه آن تخریب اغلب بناهای سنتی و قدیمی شهرهاایجاد عمارات و ساختمان‌های متعدد به سبک کشورهای غربی.
دوره دوم از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۷ هـ .ش. : برگزاری سمینار و تصویب بعضی از قوانین در مورد بافت قدیم.
دوره سوم بعد از انقلاب: در این دوره به بافت قدیم توجه زیادی شد. در کل فعالیت ها در بافت قدیم را به ۶ مرحله تقسیم می کنیم: طرح های روانبخش، بهسازی شهری، محورهای فرهنگی‌ـ تاریخی، نوسازی و بازسازی(تجمیع)، بافت مسأله‌دار شهری، عمران و بهسازی شهری.
فصل سوم
معرفی محدوده مورد مطالعه و روش شناسی پژوهش
مقدمه
استان هرمزگان با وسعت ۸/۶۸۴۷۵ کیلومتر مربع در جنوب ایران ما بین مختصات جغرافیایی ۲۵ درجه و ۲۳ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۲ درجه و ۴۱ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۱۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است . این استان از شمال و شمال شرقی با استان کرمان از جنوب با استان سیستان و بلوچستان و از غرب با استانهای فارس و بوشهر همسایه است. تنگه هرمز یکی از حساس ترین و حیاتی ترین گذرگاهها آبی عصر حاضر در قلمرو سیاسی این استان قرار دارد. این تنگه هلالی شکل ۱۸۷ کیلومتر طول دارد . عمق تنگه هرمز به دلیل شیب تند کف آن از قسمت شمال به جنوب متغیر است. به طوری که در نزدیکی جزیره لارک در حدود ۳۶ متر و در ساحل جنوبی نزدیک شبه جزیره مسندام ۱۸۰ متر است.
شکل (۳-۱) موقعیت مکانی بافت فرسوده شهر بندرعباس
۳-۱- معرفی محله سورو بندرعباس
همان طور که موقعیت استان هرمزگان در کشور مورد بحث قرار گرفت اکنون به مرکز استان که همان شهر بندرعباس می پردازیم که خود دارای بافت فرسوده و تاریخی زیادی است می باشد، که محلات سورو، نخل ناخدا، چاهستانیها، خوجه عطا و شهرک توحید از جمله مهمترین بافتهای این شهرستان محسوب می شوند، محله سورو از جمله قدیمی ترین و مهمترین بافت کهن این شهرستان محسوب می شود، مورد مطالعه و بحث و بررسی این پژوهش قرار گرفته است.