ب- باعث ایجاد درآمد و یا کاهش هزینه شود.
ج- باعث بهبود در ارائه خدمات به مشتری (ارباب رجوع) شود.
د- روحیه کار تیمی (گروهی) را ارتقاء بخشد.
دو تن از نویسندگان مدیریت منابع انسانی نیز ایجاد احساس مسئولیت در کارکنان، افزایش رضایتمندی و خشنودی کارکنان از شغل، ایجاد زمینه ی دخالت و مشارکت به کارکنان، ایجاد احترام و اعتماد در کارکنان و بهبود عملکرد سازمان را از جمله اهداف عملیاتی کیفیت زندگی کاری به شمار می آورند (شکیب، ۱۳۸۵).
می توان کیفیت زندگی کاری را همانند چتری تصور نمود که بر چندین برنامه که در جهت ایجاد تغییر در سازمان به اجرا درمی آیند، سایه می افکند. از تغییرات به وجود آمده در هر سازمان و در نتیجه اجرای برنامه های کیفیت زندگی کاری اهدافی مد نظر است. دانشمندان و نظریه پردازان توسعه سازمانی، اهداف حاصل شده از اجرای برنامه های کیفیت زندگی کاری را چنین بیان
می نمایند:
گروهی هدف برنامه های کیفیت زندگی کاری را بهبود شرایط کاری و افزایش در اثربخشی سازمانی می دانند. گروهی دیگر هدف برنامه های کیفتی زندگی کاری را ایجاد سازمان هایی
می دانند که هم در ارائه برنامه ها و خدماتی که ارزش آن به وسیله جامعه تعیین می شود مؤثرتر باشد و هم زمینه ی پاداش دهنده تر و تحریک کننده تر برای کارکنان به وجود آورد. هر چند
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برنامه های کیفیت زندگی کاری با یکدیگر تفاوت عمده دارند و دارای اهدا جزیی متعددی هستند، اما همه این برنامه ها یک هدف کلی دارند یعنی می خواهند ساختار سازمانی را ارگانیک، پویا، انسانی و در عین حال سازمان را مکانی جالب تر و رضایتمندانه تر برای کار نمایند (متقی و خواجویی، ۱۳۸۵).
پس به طور کلی اهداف اصلی برنامه کیفیت زندگی کاری عبارت است از:
ارتقای شرایط کاری (عمدتاً از دیده کارکنان)
کارآمدی بیشتر سازمانی (عمدتاً از دید کار فرمایان) (کمالوند، ۱۳۸۵).
این اهداف را بصورت دیگری نیز بیان نموده اند:
۱- تغییر نگرش نسبت به منابع انسانی و حصول مجموعه ای از منافع برای کارکنان
غفار زاده (۱۳۸۰) در ارتباط با ایجاد این تغییر نگرش در اثر اجرای برنامه های کیفیت زندگی کاری معتقد می باشد که توجه به کارکنان سازمان به عنوان بزرگترین دارایی سازمان،
پدیده ای است که در دو دهه اخیر رشد فراوان داشته است. اندیشه های تازه و دگرگونی های
ریشه ای که در قلمرو مدیریت منابع انسانی پدید آمده، بی آنکه با ایستادگی یا مقاومتی رو به رو شود، به آرامی و به آسانی پذیرفته شده است. ابطحی و کاظمی (۱۳۸۰) در باره این هدف برنامه های کیفیت زندگی کاری می نویسد:
«کیفیت زندگی کاری اشاره به مجموعه ای نتایج برای کارکنان نظیر رضایتمندی شغلی، فرصت های رشد و روان شناختی، امنیت شغلی، روابط مناسب کارفرما – کارکنان و میزان پایین حوادث دارد. سازمان هایی که در جستجوی راه های تحریک استعداد بالقوه کارکنان خود می باشند، همانند گذشته با بهره گرفتن از تهدید و ارعاب و مشوق های پولی صرف، پیشرفت نخواهند داشت. مدیران در حال پی بردن به این حقیقت هستند که برنامه های کیفیت زندگی کاری می تواند مشوق های مثبتی را برای کارکنان در جهت بکار بردن استعدادهایشان در سازمان خود فراهم آورد.»
تعالی (۱۳۸۶) در ارتباط با جایگاه منابع انسانی در برنامه های کیفیت زندگی کاری
می نویسد، استفاده از منابع انسانی متکی به اقداماتی است که برای حفظ و صیانت جسم و روح کارکنان سازمان به عمل می آید. این اقدامات شامل امکانات رفاهی و خدمات درمانی، طرح های تشویقی، تناسب شغلی، امنیت شغلی، طراحی شغلی (غنی سازی و توسعه شغلی)، اهمیت به نقش و جایگاه فرد در سازمان، فراهم آوردن زمینه رشد و پیشرفت کارکنان، آموزش و مواردی از این قبیل می باشد.
۲- ارتقای عملکرد سازمانی و افزایش بهره وری
آن دسته از سازمان هایی که به اهمیت نقش منابع انسانی در بهبود بهره وری پی برده اند، ارزش قدرت نیروی کار متعهد و در صحنه را می دانند، لذا منابع مهم و انرژی های فراوانی را صرف ایجاد محیطی می نمایند که کارکنان با حداکثر توان خود در بهبود عملکرد سهیم باشند. البته در عمل، این دو هدف خیلی از یکدیگر قابل تفکیک نیستند. اکثر تعریف های رسمی که از کیفیت زندگی کاری ارائه شده است، بیانگر همسویی و همخوانی بین هدف های فردی و سازمانی است (بلچر، ترجمه گروه مدیریت بهره وری بنیاد جانبازان، ۱۳۷۹).
عوامل موفقیت برنامه های کیفیت زندگی کاری
برای آن که یک برنامه کیفیت زندگی کاری با موفقیت همراه باشد سه جزء عمده تلاش های کیفیت زندگی کاری بایستی اجرا شود. این سه عامل به شرح زیر می باشد:
توسعه پروژه های کیفیت زندگی کاری در سطوح مختلف: این بدان معنا است که بایستی تلاش های هماهنگ و سازمان یافته ای را در جهت درگیر نمودن کارکنان در حل مسائل سازمانی یا بهبود محیط سازمان نظام های پاداش یا ساختار کار از طریق ابزارهای مشارکتی انجام داد. این تلاش های هماهنگ کننده بسیار حائز اهمیت می باشد. این کافی نیست که صرفاً بگوییم ما قصد داریم به روش انسانی عمل کنیم. بایستی اقدامات مشهود ما مشخص و قابل مشاهده ای که ناظر بر تغییر روش انجام کار باشد، وجود داشته باشد.
ایجاد تغییر در نظام های مدیریت و ترتیبات سازمانی: این تغییرات به دو دلیل ضروری است. اول آن که ممکن است نیاز به تغییر انواع ساختارها، معیارها،
نظام های هدف و غیره و به منظور تشویق و پشتیبانی از پروژه های کیفیت زندگی کاری وجود داشته باشد. دوم آن که مورد ملاحظه قرار دادن این تغییرات مختلف بعنوان عواملی که در کیفیت زندگی کاری اهمیت حیاتی و اساسی دارند به خودی خود حائز اهمیت است. بعنوان مثال تغییرایت که در نظام های پاداش صورت
می گیرد به منظور آنکه یک نظام جدید تقسیم سود پی ریزی شود یا تغییراتی که با هدف افزایش میزان مشارکت کارکنان در حل مسائل سازمانی در نظام ارزیابی عملکرد صورت می پذیرد.
ایجاد تغییرات رفتاری در مدیریت سطح عالی (ارشد): حوزه سوم تغییرات، تغییرات ضروری است که بایستی در رفتار مدیریت ارشد صورت پذیرد. به نظر می رسد مدیریت بویژه مدیریت سطح عالی تقریباً از پیش نیازهای کلی موفقیت برنامه های کیفیت زندگی کاری باشد. موفقیت در هر گونه برنامه کیفیت زندگی کاری مستلزم درک عمیق این فرایند توسط مدیریت سطح عالی سازمان می باشد. مدیران عالی سازمان بایستی به اجرای فعالیت های کیفیت زندگی کاری متعهد شده و از
سرمایه گذاری های لازم برای بهبود کیفیت زندگی کاری و مسائل و مشکلات بالقوه ای که ممکن است بر سر راه اجرای چنین برنامه هایی وجود داشته باشد آگاهی یابند. برای اینکه کیفیت زندگی کاری برای کلیه اعضای سازمان معتبر باشد، گروه مدیریت ارشد بایستی تا حدی در اجرای آن مشارکتی ملموس و مشهود داشته باشد.
یکی دیگر از نویسندگان تلاش های موفق کیفیت زندگی کاری را شامل موارد زیر می داند:
نقش مدیران بایستی مجدداً تعریف شود و بایستی نقش رهبری و مربی گری را بپذیرند و نه نقش کارفرما و دیکتاتور.
ارتباط صریح، باز و مبتنی بر اعتماد ضروری می باشد.
اطلاعاتی که نوعاً فقط در اختیار مدیران است بایستی در سراسر سازمان توزیع شده و پیشنهادهایی که توسط غیر مدیران ارائه می شود جدی گرفته شود (حتی المقدور زمینه اجرایی پیشنهادها در سازمان فراهم شود).
در برنامه های کیفیت زندگی کاری بایستی به طور مداوم تحول ایجاد شود و امور به سمت مشارکت واقعی مدیریت و کارکنان حرکت کند.
کیفیت زندگی کاری نبایستی تحت سیطره یک جانبه مدیریت درآید (علامه، ۱۳۸۳).
حلقه های کیفیت
حلقه های کیفیت، یک مفهوم مدیریتی تازه است که به رشد صنعتی پویای ژاپن یاری بسیارداده است. بر پایه این روش نیروی کار شرکت، پربهاترین منبعی است که شرکت در اختیار دارد؛ زیرا این نیروی کار اغلب متشکل از شایسته ترین اشخاص برای یافتن وحل مسائل مربوط به کار در آن شرکت هستند.
به دنبال ۲۰ سال تجربه های کامیاب در ژاپن و نیز کامیابی های اخیر در اروپا و ایالات متحده آمریکا، کشورهای دیگر نیز در دهه ی۱۹۸۰ به حلقه های کیفیت روی آورده اند.
گروه های حلقه کیفیت: حلقه کیفیت شامل ۷ تا۱۰ تن از اشخاص است که از یک منطقه کاری مشابه، برگزیده می شوند و به طور منظم گرد هم می آیند تا کیفیت و مسائل مربوط به آن را در قلمرو کاری خود شناسایی و تحلیل کنند و برای مشکلات راه چاره بیابند. عضویت در حلقه های کیفیت به طور اختیاری است و جلسه های آن به طور معمول هفته ای یک ساعت از وقت رسمی کار است. در نشست های نخستین گروه، اعضای گروه در زمینه روش ها و فنون حل مسائل که از پویایی گروهی، مهندسی صنعتی و
نظارت برکیفیت سرچشمه گرفته اند، آموزش داده می شوند. این روش ها شامل: اندیشه انگیزی، تحلیل علت و معلولی، جدول های نظارت، طبقه بندی و جدول های پراکندگی است.
ضرورت های حلقه های کیفیت: ویژگی هایی که برای حلقه های کیفیت ضرورت دارند، بدین شرح اند:
– نقش فرد میانجی یا آسان ساز، مهمترین بخش از برنامه حلقه های کیفیت است. او باید قادر باشد در همه ی رده های سازمانی با مردم کار کند، نوع آفرین و پرنرمش باشد و از فضای سیاسی سازمان آگاه باشد.
– مدیریت باید برنامه حلقه کیفیت را حمایت کند. هرگاه اتحادیه کارگری نیز در این میان درگیر باشد،
باید از برنامه، پشتیبانی کند و نظرهای آن را رعایت کند.
– مشارکت کارکنان در حلقه های کیفیت باید اختیاری باشد؛ ولی مدیریت باید پدید آمدن حلقه ها را تشویق و ترغیب کند.
– در محدوده ای که برقرار می شود، اعضای حلقه ها باید احساس آزادی کنند تا درباره مسائلی که به نظرشان می رسد؛ کار کنند.
– آسان سازها باید مدیریت را ازآنچه درحلقه ها می گذرد و از پیشرفت کار آنها آگاه گردانند.

استراتژی: استراتژی عبارت است از فرایند تعیین اهداف بلندمدت، اتخاذ شیوه کار و تخصیص منابع لازم برای تحقق این اهداف (رابینز،۱۱۲:۱۳۸۵).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

گردشگری شهری: سفرها و بازدیدهایی که به مقصدهای شهری انجام می­گیرد. سفرهایی که با انگیزه بازدید از جاذبه­های تاریخی و فرهنگی، تجاری، خرید و شرکت در رویدادها انجام می­گیرد. این گونه گردشگری رشد سریعی دارد و این امر فرصت بیشتری برای بازسازی بافت­های شهری فراهم می ­آورد (ضیایی و میرزایی،۱۳۱:۱۳۸۶).
مقصد: مقصدها ترکیبی^[۲۱] از محصولات گردشگری هستند، برای ارائه یک تجربه یکپارچه به مصرف کنندگان. به عنوان مثال ترکیبی از چندین عنصر که بازدید از مکان را برای غیربومیان با هدف تفریح، تجارت، سرگرمی و غیره میسر می­سازد (هارتل^[۲۲]،۲۰۰۲).
مقصد نوظهور: یک مقصد گردشگری نوظهور یک منطقه ژئوپولیتکی است که گردشگری را به عنوان ابزار توسعه اقتصادی اجتماعی پذیرفته است و جامعه به پتانسیل­های گردشگری به عنوان اهرمی برای افزایش رفاه اقتصادی اجتماعی می­نگرد. هر مقصد چرخه­ای با ویژگی­ها و مراحل منحصر به فرد دارد، با استنباط از مدل باتلر بعضی مفروضات اساسی در مورد مقصدهای نوظهور ساخته می­ شود؛ دریک مقصد گردشگری نوظهور در سمت عرضه، گردشگری از طرف دولت و جامعه محلی به عنوان ابزار توسعه اقتصادی پذیرفته شده است و استراتژی­هایی برای تحقق این دیدگاه (توسعه و طراحی محصول) معرفی می­ شود. اما در سمت تقاضا ، بازار آگاهی کمی از مقصد دارد و این تصور وجود دارد که مقصد فاقد محصول منحصر به فرد برای جذب گردشگر باشد (باتلر^[۲۳]،۱۹۸۰).
۱۱-۱) فرایند انجام تحقیق
نمودار۱-۱- فرایند انجام تحقیق
تحلیل سوات و تدوین استراتژی­ های توسعه مقصد نوظهور مورد مطالعه
تعیین موقعیت شهر بوکان در ماتریس داخلی و خارجی و الویت بندی استراتژی­ های متناسب با آن
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
پرسشنامه از خبرگان جهت تعیین میزان مطلوبیت و وضعیت شاخص ­ها در مقصد مورد مطالعه
آشنایی با مفهوم و ویژگی­های مقصدهای نوظهور با بهره گرفتن از مدل باتلر
مراجعه به طرح جامع شهر بوکان و استخراج اطلاعات در مورد وضعیت موجود آن
بررسی پیشینه تحقیق و معرفی مدل مفهومی
تعیین نهایی عوامل داخلی و خارجی تأثیرگذار بر استراتژی­ های مربوط به توسعه مقصد نوظهور بوکان
ارزیابی عوامل استراتژیک داخلی و خارجی و تشکیل ماتریس­ ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی
مطالعات اسنادی و کتابخانه­ای
آشنایی با مفاهیم و رویکردهای برنامه­ ریزی گردشگری و مدیریت استراتژیک
آشنایی با مباحث مربوط به گردشگری شهری و استراتژی­ های توسعه آن
آشنایی با مفهوم چرخۀ عمر مقصد و استراتژی­ های مراحل مختلف چرخه عمر مقصد
مطالعات میدانی و پیمایشی
بررسی شرایط و وضعیت موجود شهربوکان و تطبیق آن با مدل باتلر
تعیین موقعیت شهر بوکان در چرخۀ عمر مقصد باتلر و استراتژی­ های متناسب با آن
تعیین مؤلفه­ های تأثیرگذار بر تدوین استراتژی­ها در مقصدهای نوظهور
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱) مقدمه
امروزه صنعت گردشگری به عنوان صنعتی پویا و دارای ویژگی­های بارز و منحصر به فرد در جهان توسعه فراوانی یافته است و بسیاری از کشورها از این رهیافت توانسته ­اند وضعیت خویش را تا حد درخور توجهی بهبود بخشیده و بسیاری از مشکلات خود را از قبیل بیکاری، پایین بودن سطح درآمد سرانه و کمبود درآمد ارزی را پوشش دهند. به دلیل اثرات چشمگیری که فعالیت­های گردشگری در اقتصاد مناطق پذیرنده گردشگران بر جای می­ گذارد، توجه فراوانی به این زمینه از فعالیت معطوف می­گردد. این صنعت در بردارنده تمامی پدیده ­ها و روابط حاصل از تعامل گردشگران، عرضه­کنندگان و فروشندگان محصولات گردشگری، دولت­ها و جوامع میزبان، در فرایند جذب و پذیرایی از گردشگران است (ابراهیم زاده و همکاران،۱۳۸۸). رشد و توسعه صنعت گردشگری ارتباط بسیار نزدیک و ناگسستنی با شمار زیادی از سازمان­ها و تشکیلات دولتی و غیر دولتی کشور دارد. بنابراین هرگونه هدف­گذاری، تعیین استراتژی­ها، خط مشی­ها و سایر برنامه ­های مرتبط بایستی با همکاری و هماهنگی دیگر سازمان­ها و تشکیلات انجام شود (شریفی نیا و همکاران،۱۳۹۱). گردشگری به عنوان یکی از عناصر جدایی ناپذیر راهبرد توسعه مقصد مطرح است و شهرها به عنوان مقصد گردشگری، نقش بنیادی در توسعه صنعت گردشگری دارند. هر مقصد ترکیبی از محصولات و خدمات گردشگری را فراهم می­ کند که وجود این محصولات جهت ارتقا و توسعه مقصد ضروری بوده است.
در این فصل به مفاهیم و ابعاد برنامه­ ریزی و مدیریت استراتژیک گردشگری، گردشگری شهری و استراتژی­ های توسعه آن، چرخۀ عمر مقصد و استراتژی­ های مراحل مختلف چرخۀ عمر مقصد، مقصدهای نوظهور و مفاهیم و ویژگی­های آن­ها و پیشینه تحقیق و بررسی مراحل توسعه گردشگری مالزی براساس مدل چرخه عمر مقصد باتلر پرداخته شده است.
بخش اول: مفاهیم و ابعاد برنامه­ ریزی و مدیریت استراتژیک گردشگری
۲-۲) برنامه­ ریزی گردشگری
برنامه­ ریزی عبارتست از فرایند تصمیم ­گیری که آینده مقصد، جاذبه­ها و خدمات گردشگری را بیان می­ کند (گان^[۲۴]، ۲۲:۱۹۸۸). هدف از برنامه­ ریزی گردشگری ایجاد بستر مناسب جهت عرضه محصولات و فعالیت­هایی با کیفیت برای گردشگران است. محصولات گردشگری؛ فعالیت­ها و خدماتی است که توسط بخش خصوصی و عمومی ارائه می­گردد. این اجزاء گردشگری به عنوان عوامل اساسی در توسعه و برنامه­ ریزی گردشگری تلقی می­گردد و دسترسی به اطلاعات جامع در مورد این اجزاء جهت مدیریت و برنامه­ ریزی و جهت­دهی لازم به توسعه محصولات و خدمات گردشگری مقصد ضرورت دارد (ازهری،۱۳۹۱).
۱-۲-۲) اهداف برنامه­ ریزی گردشگری
در دوره­ های گذشته هدف کلیدی برنامه­ ریزی استراتژیک، حصول اطمینان از ایجاد تجارب دلنشین و رضایت­بخش برای گردشگران بوده و همچنین برنامه­ ریزی ابزاری جهت ارتقای سطح زندگی ساکنین مقصد گردشگری محسوب می­گردید (ماتیسون و وال^[۲۵]،۱۸۶:۱۹۸۲). ویلیامز^[۲۶] (۱۹۹۸) مجموعه ­ای از اهداف کلی را برای برنامه­ ریزی گردشگری ارائه داد که عبارت بود از:
شکل­دهی و کنترل الگوهای فیزیکی توسعه؛
حفاظت و نگهداری از منابع کمیاب؛
ایجاد چارچوب جهت ارتقا و بازاریابی مقصدها؛
ایجاد مکانیزمی ساختاریافته برای تسهیلات گردشگری در سرتاسر یک منطقۀ جغرافیایی؛
اقدامات و مداخلات قطعی جهت حفاظت از منابع و بیشینه­سازی منافع برای جوامع محلی جهت دست­یابی به پایداری (معمولاً از طریق توسعۀ گردشگری یا طرح­های مدیریتی) و
توزیع مجدد منافع حاصل از توسعۀ گردشگری.
۲-۲-۲) اهمیت برنامه­ ریزی گردشگری
برنامه­ ریزی گردشگری در کلیه سطوح برای دست­یابی به توسعه و مدیریت موفق آن امری اساسی است. تجربه بسیاری از نواحی گردشگری در جهان این امر را به اثبات رسانده است که در بلند­مدت روش برنامه­ ریزی برای توسعه گردشگری می ­تواند بدون ایجاد مشکلات عمده منافعی را در برداشته و به حفظ رضایت بازار منجر شود (سازمان جهانی جهانگردی،۱۱:۱۳۷۹). برنامه­ ریزی گردشگری همچنان که اینسکیپ اشاره می­ کند به دلایل زیر برای یک مقصد ضروری می­باشد (اینسکیپ^[۲۷]، ۱۷:۱۹۹۱-۱۶).
گردشگری مدرن یک فعالیت جدید در بسیاری از نواحی می­باشد و بعضی از دولت­ها و بخش خصوصی تجربه اندکی در توسعه مناسب گردشگری دارند. یک طرح توسعه و برنامه­ ریزی گردشگری می ­تواند به منزله­ی اصولی راهنما جهت توسعه این مناطق تلقی گردد.
گردشگری یک فعالیت چند بخشی و پراکنده است که مشتمل بر سایر بخش­ها نظیر بخش تولید، مکان­های تاریخی، مکان­های تفریحی و فراغتی، تسهیلات و خدمات محلی گوناگون و حمل و نقل و سایر بخش­ها می­باشد. بنابراین برنامه­ ریزی و هماهنگی در توسعه پروژه، برای اطمینان یافتن از توسعه منسجم تمامی این عناصر به منظور ارائه خدمات به گردشگران و جامعه محلی ضروری می­باشد.
گردشگری منافع و مسائل اجتماعی فرهنگی گوناگونی ایجاد می­نماید. از برنامه­ ریزی می­توان برای بهینه­سازی منافع و کاهش مشکلات استفاده نمود.
اصولاً توسعه جاذبه­ها، تسهیلات و زیرساخت­های گردشگری و روندهای گردشگران دارای اثرات مثبت و منفی بر محیط فیزیکی خواهد بود. برنامه­ ریزی دقیق، به منظور تعیین نوع و سطح بهینه­ای از گردشگری که موجب تخریب محیط زیست نشده و به عنوان ابزاری جهت حصول به اهداف زیست ­محیطی مورد نیاز می­باشد.

جدول ۳-۱- مراحل اجرای طرح پژوهش ۳۰
جدول ۴-۱- تغییرات شاخص‌های آنتروپومتریک و توان هوازی آزمودنی‌ها قبل و بعد از ۸ هفته تمرین هوازی ۳۷
جدول ۴-۲- تغییرات فشار خون آزمودنی‌ها آزمودنی‌ها قبل و بعد از ۸ هفته تمرین هوازی ۳۸
جدول ۴-۳- تغییرات گلوکز و انسولین آزمودنی‌ها آزمودنی‌ها قبل و بعد از ۸ هفته تمرین هوازی ۳۸
جدول ۴-۵- تغییرات آنزیم مبدل آنژیوتانسین آزمودنی‌ها قبل و بعد از ۸ هفته تمرین ۳۹
جدول ۴-۶- تغییرات شاخص HOMA آزمودنی‌ها قبل و بعد از ۸ هفته تمرین ۳۹
جدول ۴-۷- نتایج آزمون، بین تغییرات سطوح پلاسمای ACE با تغییرات مقاومت انسولینی ۳۹
جدول ۴-۸- نتایج آزمون، بین تغییرات سطوح پلاسمای ACE با تغییرات فشار خون ۴۰
جدول ۴-۹- نتایج آزمون، بین تغییرات سطوح پلاسمای ACE با تغییرات آنتروپومتریکی و توان هوازی ۴۰
فصل اول
مقدمه و طرح پژوهش
۱-۱- مقدمه
در سال ۲۰۰۰ چاقی به آن حد افزایش یافت که سازمان بهداشت جهانی (WHO) آن را به عنوان بزرگترین تهدید کننده سلامتی در دنیا معرفی کرده است[۱]. اپیدمی جهانی چاقی و مشکلات سلامتی مرتبط با آن مانند دیابت و دیگر بیماری‌ها خواستار اقدامات موثر برای کمک به افراد چاق و دارای اضافه وزن که درصدد کاهش وزن هستند می‌باشد [۲]. از طرفی چاقی منجر به افزایش فشار خون و خطرات قلبی – عروقی نیز می‌شود. در بافت چربی فعالیت زیادتری از آنژیوتانسیوژن^[۱](AGT)، رنین^[۲]، آلدوسترون^[۳]، آنزیم مبدل آنژیوتانسین^[۴](ACE) نشان داده شده است، علاوه بر این افزایش بیان سیستم رنین – آنژیوتانسین – آلدوسترون^[۵] (RAAS) مخصوصا در بافت چربی جوندگان چاق توصیف شده است[۳]. ACE یک متالوپپتید روی^[۶] و کتالیزگر تجزیه دی پپتید^[۷] یا تری پپتید^[۸] از پایانه کربوکسیل الیگوپپتید^[۹] است [۲]. مهمترین فرآورده ACE از AGT آنژیوتانسینΙΙ^[۱۰] (AngΙΙ) شناخته شده است که سیستم آنژیوتانسین – رنین را شکل می‌دهد و در افزایش فشار خون و باز جذب آب و نمک همکاری میکند[۲].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مطالعات نشان می‌دهند که بیان ACE توسط عوامل اندوژن و نیز اگزوژن از جمله فاکتورهای رشد اندوتلیال عروقی، استرادیول ، گلوکوکورتیکوئیدها ، هورمون‌های تیروئید و مصرف کم نمک تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به طور متناوب، ممکن است ACE سطح پروتئین و تغییرات فعالیت آنزیماتیک را تنظیم کند بدون آن که تغییری در سطح بیان آن ایجاد شود (۲). در بعضی از مطالعات به نقش ACE به عنوان یکی از ریسک فاکتورها در بروز بیماری‌های عروق کرونر^[۱۱] (CAD) توجه شده است [۴]، علاوه بر این ACE به عنوان یکی از اجزای RAAS نقش مهمی در تنظیم فشار خون از طریق آبشارهای واکنش بیوشیمیایی دارد [۵]، همچنین محققان بیان کردند که سطح ACE پلاسما در افراد دیابتی بالاتر است [۶]. به نظر می‌رسد که فعالیت پایین ACE منجر به بهبود متابولیسم گلوکز می‌شود. وانگ و همکاران گزارش کردند که ACE رابطه مستقیمی با وزن بدن دارد[۲] و کم تحرکی و عدم فعالیت ورزشی عاملی است که در فرایند افزایش فعالیت AngΙΙ نقش مهمی را ایفا می‌کند [۷]، از طرفی مطالعات بسیار اندکی در مورد تاثیر ورزش بر سطوح ACE پلاسما وجود دارد. مطالعه حاضر نیز با توجه به اهمیت نقش فعالیت بدنی و تمرین منظم در سلامت افراد جامعه طراحی شده است تا نقش ورزش رادر سطوح پلاسمایی ACE در افراد دارای اضافه وزن بررسی کند.
۱-۲- بیان مسئله
چاقی یکی از عوامل خطرساز مهم برای ایجاد اختلالات سوخت وسازی به ویژه سوخت و ساز چربی، دیابت نوع دو، مقاومت به انسولینی، بیماری‌های صفراوی، بیماری‌های تنفسی و تعدادی از سرطان‌ها است که شیوع این اختلالات در اکثر کشورهای پیشرفته و صنعتی به سرعت رو به افزایش می‌باشد. افزایش چربی بدن همچنین یک عامل مستقل خطرزا برای بیماری‌های قلبی – عروقی و پرفشار خونی می‌باشد [۸]. چاقی همچنین سایر بیماری‌های مرتبط با افزایش غلظت سرمی سایتوکاین‌های التهابی را افزایش می‌دهد. التهاب، سازوکار اصلی ایجاد تصلب شرایین و مقاومت به انسولین است. در حال حاضر، تصور می‌شود که وضعیت التهابی می‌تواند باعث پیشرفت مقاومت به انسولین و دیگر اختلال‌های مرتبط با چاقی مانند سندرم متابولیکی ‌شود [۹]. چرا که نشان داده شده است ۸۰ درصد بیماران دیابت نوع ۲ چاق هستند و چاقی نیز با افزایش مقاومت به انسولین، فشار خون، چربی و انسولین همراه است که همه آنها از طریق رژیم غذایی و مداخله در شیوه زندگی و نیز درمان دارویی قابل تعدیل می‌باشد [۱۰]. نشان داده شده است که در جریان خون زنان چاق AGT، رنین، آلدوسترون و ACE نسبت به زنان لاغر بیشتر بودهاست [۱۱]. علاوه بر این افزایش بیان RAAS در بافت چربی مخصوصا در جوندگان چاق توصیف شده است (۳).
RAAS مجموعه به هم بافته‌ای جهت حفظ تعادل فشارخون و مایعات / الکترولیت‌های بدن است. ماده اصلی تشکیل دهنده این سیستم آنژیوتانسیوژن، یک α- گلیکوپروتئین است که در کبد تولید و آزاد می‌شود و توسط آنزیم رنین به AngΙ تبدیل می‌شود. آنزیم ACE که برای اولین بار توسط اسکدز ^[۱۲]و همکاران در سال ۱۹۵۰ کشف شد، گلیکوپروتئینی است در سطح سلول که قسمت اعظم آن از جمله جایگاه فعال آن به سمت خارج سلول قرار گرفته است، یعنی به صورت یک اکتوآنزیم است. ACE علاوه بر تبدیل Ang مسئول بی اثر سازی ماده اتساع کننده عروق یعنی برادی کینین^[۱۳] (BK) است [۱۲]. AngΙΙ یک پپتید چند کاره است که در بافت‌های مختلفی فعال می‌شود. AngΙΙ آزاد سازی آلدوسترون از غدد فوق کلیوی را تحریک می‌کند و باعث انقباض شریان کلیوی می‌شود و بدین ترتیب افزایش بازجذب آب و نمک در کلیه‌ها اتفاق می‌افتد [۱۳]. مطالعات نشان می‌دهند که بیان ACE توسط عوامل اندوژن^[۱۴] و نیز اگزوژن^[۱۵] از جمله فاکتورهای رشد اندوتلیال عروقی، استرادیول^[۱۶]، گلوکوکورتیکوئیدها^[۱۷]، هورمون‌های تیروئید و مصرف کم نمک تحت تاثیر قرار می‌گیرد [۲]. به طور متناوب، ممکن است ACE سطح پروتئین و تغییرات فعالیت آنزیماتیک را تنظیم کند بدون آن‌که تغییری در سطح بیان آن ایجاد شود. مهار‌کننده‌های ACE به نقاط فعال ACE متصل می‌شوند و در نتیجه فعالیت ACE را مهار می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که درمان طولانی مدت با مهارکنندههای ACE باعث افزایش بیان ACE در سلول‌های اندوتلیال و همچنین گردش خون می‌شود [۱۴].
در بعضی از مطالعات به نقش ACE به عنوان یکی از ریسک فاکتورها در بروز بیماری‌های عروق کرونر (CAD) توجه شده است. ACE اگر چه در سیستم آنژیوتانسین – آلدوسترون دخالت دارد، اما در غشاء شریان‌ها نیز نقش فیزیولوژیک داشته و سبب تسریع در تشکیل ترومبوز می‌شود. مطالعات انجام شده نشان داده است که فعالیت ACE احتمالاً در طول فعالیت پلاک آتروما وجود داشته و رشد و تغییرات پلاک ممکن است متاثر از محصول آنزیم ANGII و BK باشد. بعلاوه قسمت‌هایی از این آنزیم در بخشی از عروق درگیر شده و در طول دوره فعالیت پلاک، تغییر یافته و ممکن است فعالیت آن را در خون تحت تاثیر قرار دهد [۴].
طبق گزارش شریفی و همکاران احتمالاً افزایش ACE سرم به عنوان یک عامل مستقل در بروز CAD نقش دارد و مهار آن می‌تواند فرایند آترواسکلروز را به تاخیر اندازد. ACE به عنوان یکی از اجزای RAAS نقش مهمی در تنظیم فشار خون از طریق آبشارهای واکنش بیوشیمیایی دارد. افزایش در فعالیت ACE پلاسما ممکن است فشار خون را از طریق افزایش تولید AngΙΙ افزایش دهد [۵]. محققان بیان کردند که سطح ACE پلاسما در افراد دیابتی نیز بالاتر است، علاوه بر آن بالارفتن سطح ACE سرم در بیماران دیابتی با عوارض قلبی عروقی یا دیابتی نفروپاتی نشان داده شده است [۶]. منصور و همکاران بیان کردند که افزایش شدید سطح ACE در گروه‌های دیابتی وجود دارد، همچنین گزارش کردند سطح فعالیت ACE در بیماران دیابتی نفروپاتی از بیماران دیابت نوع ۲ بالاتر است [۱۵]. وانگ و همکاران^[۱۸] گزارش کردند که ACE رابطه معناداری را با اینترلوکین-۶ دارد، همچنین دریافتند که با عوامل التهابی از جمله مهارکننده مهاجرت ماکروفاژها^[۱۹]، ماتریکس متالوپپتید-۹^[۲۰]، هیپتوگلوبین^[۲۱] مرتبط می‌باشد. این محققان همچنین بیان داشتند که ACE رابطه مستقیمی با وزن بدن دارد [۲].
گزارش شده است که کم تحرکی و عدم فعالیت ورزشی نیز عاملی است که در فرایند افزایش فعالیت AngΙΙ نقش مهمی را ایفا می‌کند. کم تحرکی عواملی را که به نحوی در افزایش غلظت آنژیوتانسین و حساسیت به آن را موثر هستند، تحریک می نماید. این احتمال وجود دارد که کم تحرکی احتمالا از طریق افزایش سطح سدیم سرم، افزایش سطح گیرنده‌های ۱AT و AT2 و نیز بیشتر شدن بیان ژن رنین و تحریک سیستم رنین – آنژیوتانسین، منجر به افزایش سطح AngΙΙ می شود [۷]. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فعالیت‌های ورزشی منجر به کاهش گیرنده‌های AngΙΙ شده و همچنین حساسیت به AngΙΙ را کم می‌کند [۱۶]. لذا با توجه به وجود ارتباط بین غلظت ACE پلاسمایی با وزن بدن و BMI (2) تغییرات این آنزیم در پاسخ به برنامه‌های ورزشی که با هدف بهبود ترکیب بدنی و کاهش وزن افراد ارائه شده است مورد توجه محققان علوم ورزشی قرار گرفت که البته تعداد این مطالعات بسیار اندک است. بطور مثال انگلی و همکاران^[۲۲] با بررسی اثر ۱۳ هفته کاهش انرژی مصرفی (۶۰۰ کالری روزانه) همراه با تمرینات ژیمناستیک در آب در زنان چاق یائسه که کاهش ۵ درصدی در وزنشان داشتند دریافتند که سطوح ACE در خون بعد از کاهش وزن به طور معناداری در بدن کم شده است، این محققین گزارش کردند که بیان ACE در بافت چرب نیز کاهش یافته است [۳]. لذا با توجه به تعداد اندک مطالعات انجام شده و همچنین گسترش چاقی و اضافه وزن در جامعه زنان کشورهای در حال توسعه، محقق درصدد است تا تغییرات این آنزیم را پس از یک دوره تمرین هوازی در زنان دارای اضافه وزن مورد بررسی قرار دهد.
۱-۳- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
امروزه چاقی و اضافه وزن یکی از مسائل مهم و تهدیدکننده سلامتی در بیشتر جوامع می‌باشد و اهمیت این موضوع با نتایج بدست آمده از تحقیقات به وضوح دیده می‌شود. چاقی منجر به افزایش خطر بیماریهای قلبی – عروقی، دیابت نوع دو، مقاومت به انسولینی و سرطان می شود. شیوع چاقی و اضافه وزن در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران رو به افزایش است.
عدم فعالیت بدنی با عوامل خطرزای چاقی و اضافه وزن مرتبط است (۶). فعالیت بدنی و رژیم غذایی عوامل اثر گذار بر تغییرات وزن می‌باشند. در مطالعات پیشین گزارش شده است که ACE رابطه مستقیمی با وزن بدن دارد. هم‌چنین نشان داده شده است که فعالیت ACE در افراد چاق افزایش می‌یابد (۲،۳). کاهش وزن از طریق رژیم غذایی با کاهش ACE همراه بوده است (۲،۱۱). تحقیقات انجام شده در خصوص تاثیر تمرینات ورزشی برسطوح پلاسمایی ACE اندک و نتایج آن‌ها متناقض می‌باشد. کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و تمرین با کاهش مقادیر ACE همراه بود (۳). هم‌چنین افزایش سطوح پلاسمایی ACE به هنگام یک جلسه تمرین هوازی فزاینده و کاهش آن بلافاصله پس از تمرین مشاهده شد (۱۳). این درحالی است که تفاوت معناداری در سطوح درگردش ACE در پاسخ به یک جلسه تمرین هوازی یا مقاومتی دیده نشد (۱۱). تمرین‌های فزاینده در کودکان موجب افزایش سطوح سرمی ACE گردید (۷). لذا با توجه به گسترش چاقی، اضافه وزن و مشکلات ناشی از آن در جامعه زنان و همچنین اطلاعات کم در مورد تاثیر فعالیت ورزشی و به طور خاص ورزش‌های طولانی مدت بر سطوح پلاسمایی ACE و نتایج متناقض موجود، هدف از این پژوهش بررسی تغییرات سطوح پلاسمایی ACE در پاسخ به یک دوره تمرین هوازی در زنان با دارای اضافه وزن می‌باشد.
۱-۴- اهداف پژوهش
۱-۴-۱- هدف کلی
هدف کلی این پژوهش بررسی اثر ۸ هفته تمرین هوازی بر سطوح پلاسمایی آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) زنان دارای اضافه وزن بود.
۱-۴-۲- اهداف جزیی
تعیین اثر ۸ هفته تمرین هوازی بر سطوح پلاسمایی ACE زنان دارای اضافه وزن.
تعیین اثر ۸ هفته تمرین هوازی بر مقاومت انسولینی زنان دارای اضافه وزن.
تعیین ارتباط بین سطوح پلاسمایی ACE با مقاومت انسولینی، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و ویژگی‌های آنتروپومتریکی زنان دارای اضافه وزن.
۱-۵-فرضیات پژوهش
۸ هفته تمرین هوازی بر سطوح پلاسمایی ACE زنان دارای اضافه وزن اثر دارد.
۸ هفته تمرین هوازی بر مقاومت انسولینی زنان دارای اضافه وزن اثر دارد.
بین تغییرات سطوح پلاسمایی ACE با تغییرات مقاومت انسولینی، تغییرات فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و تغییرات ویژگی‌های آنتروپومتریکی زنان دارای اضافه وزن ارتباط وجود دارد.
۱-۶- محدودیت‌های پژوهش
مهمترین محدودیت این پژوهش تفاوت در آمادگی بدنی آزمودنی‌ها بود که توسط پژوهشگر قابل کنترل نبود.
همچنین کنترل رژیم غذایی آزمودنی‌ها از محدودیت‌های دیگر این پژوهش است که به صورت کامل توسط پژوهشگر قابل کنترل نبود.
کنترل تفاوت‌های فردی و ویژگی‌های وراثتی آزمودنی‌ها نیز برای پژوهشگر میسر نبود.
صحت گفتار و رفتار آزمودنی‌ها در ۱۲ ساعت ناشتا بودن شبانه مشخص نبود.
کنترل دقیق فعالیت بدنی روزانه آزمودنی‌ها ممکن نبود.
۱-۷- تعریف واژه ها و اصطلاحات پژوهش
ACE: آنزیم ACE به عنوان یک پپتیداز دکاپپتیدی در سیستم‌های مختلف بدن از جمله قلبی – عروقی یافت می‌شود. این آنزیم نقش کاتالیزوری در تبدیل AngΙ به AngΙΙ را بر عهده دارد. بسترهای عروقی از مکان‌هایی است که این آنزیم به وفور یافت می‌شود و سبب پاسخ عروقی، تنگی و تکثیر سلولی می‌گردد [۷۴]. افزایش فعالیت این آنزیم سبب افزایش تولید AngΙΙ می‌گردد که از قوی‌ترین منقبض کننده‌های عروقی است. این عامل انقباض قدرتمند با سازوکارهای متعددی از جمله تنگی آرتریول‌ها، افزایش تولید رادیکال آزاد و کاهش تولید نیتریک اکسید سبب پر فشار خونی، هایپرتروفی میوکارد و اختلال در عملکرد اندوتلیال عروق می‌شود [۲۰].
تمرین هوازی: فعالیت ورزشی دویدن در سالن با ۴۵-۴۰ درصد حداکثر ضربان قلب ذخیره به مدت ۲۵ دقیقه در هفته اول بود که در هفته هشتم به ۴۵ دقیقه با ۸۰ -۷۰ درصد حداکثر ضربان قلب ذخیره رسید (هر هفته ۵ دقیقه به زمان و ۵ درصد به شدت افزوده شد). انجام شد [۹۱].
اضافه وزن: تجمع غیرطبیعی و بیش از حد چربی که سلامتی را به مخاطره می اندازد و شاخص توده بدنی این افراد بیشتر از ۲۵ می‌باشد [WHO].
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
۲-۱- مقدمه
امروزه بیماری‌های مزمن در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته است. ریشه‌ی اکثر این بیماری‌ها اضافه وزن یا چاقی، عدم تحرک جسمانی و عوامل ژنتیک میباشد (۱۵). چاقی و اضافه وزن عاملی مستقل برای بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی – عروقی، دیابت نوع دوم، پرفشار خونی، مشکلات تنفسی و برخی سرطان‌ها است (۳). بدین جهت تحقیقات فراوانی در خصوص فعالیت بدنی و تاثیر آن بر بدن انجام شده است. به طور متعددی گزارش شده است که اضافه وزن منجر به افزایش خون می‌شود (۲). یکی از عوامل در ایجاد فشار خون آنزیم مبدل (تبدیل‌گر) آنژیوتانسین (ACE) می‌باشد (۲۲،۲۱،۱۹). . لذا در این فصل در بخش مبانی نظری تحقیق ابتدا در مورد اضافه وزن و سیستم رنین – آنژیوتانسین – آلدوسترون به اختصار بررسی شده است. سپس ACE به عنوان یک آنزیم مترشحه از اندوتلیوم عروق معرفی و نقش، اثر و ارتباط آن با بیماری‌ها مورد بحث قرار گرفته و در نهایت در بخش مرور ادبیات پیشینه تحقیق، اثرات فعالیت ورزشی بر تغییرات این آنزیم بررسی شده است.
۲-۲- مبانی نظری پژوهش
۲-۲-۱- اضافه وزن

۳- برای اینکه یک اثر به عنوان پتنت در سطح جهانی مطرح شود و به ثبت رسد چه شرایطی باید داشته باشد؟

۴- آیا در حقوق داخلی ایران قانونی برای ثبت اختراعات وجود دارد؟ و اگر وجود دارد تا چه اندازه در این مورد مثمر ثمر بوده است؟
۱-۶- فرضیه های تحقیق
فرضیه های اصلی:
۱-از نقاط مشترک ثبت ورقه اختراع در حقوق ایران با حقوق بین‌المللی، می‌توان تشکیل پرونده در مرحله نخست، در یکی از مراجع معرفی شده را دانست، بدین صورت که متقاضی ثبت باید در ابتدا نسبت به تشکیل پرونده اقدام کند. و از جمله نقاط متفاوت این دو، در پیروی از دو نظام جهانی ثبت ورقه اختراع می‌باشد.
فرضیه های فرعی:
۲- به نظر می‌رسد که مقوله کهن سال ثبت اختراع در ایران هنوز در مراحل جنینی است و شاید نیاز به انکوبا توری برای تولد آن باشد.
۳-از شرایط پتنت شدن اختراع شامل نو بودن، دارا بودن گام ابتکاری کاربرد عملی و ارزش بیشتر اقتصادی است.
۴- به نظر میر سد در بخش ثبت اختراع، متأسفانه ایران نه تنها پیشرفتی نداشته بلکه جایگاهش تنزل کرده است.
فصـل دوم:
شباهت‌های ثبت بین‌المللی ورقه اختراع با حقوق ایران
۲-۱- حقوق مالکیت فکری
یکی از زیرساخت‌هایی که می‌تواند ضامن موفقیت اقتصادی و فناوری پژوهشگران و شرکت‌های دانش بنیان در عصر دانایی محوری باشد، توجه به «حقوق مالکیت فکری» است. حقوق مالکیت فکری، مفهوم حقوق نوینی است که از فعالیت‌ها و محصولات فکری در زمینه‌های تجاری، علمی، ادبی و هنری حمایت می‌کند. به عبارت دیگر، حقوق مالکیت فکری مجموعه ای از قوانین و مقرراتی است که از اثرات ناشی از فکر، خلاقیت و ابتکار بشر حمایت کرده و در این راستا یک سری حقوق مادی محدود به زمان و حقوق معنوی دائمی به پدید آورنده آن اعطاء می کند. سازمان جهانی مالکیت فکری، در تعریف حقوق مالکیت فکری چنین مقرر داشته است: «حقوق ناشی از خلاقیت‌ها و آفرینش‌های فکری در زمینه های علمی، صنعتی، ادبی و هنری است.» ( زر کلام، ۱۳۸۷)
البته موضوع مالکیت فکری بحث نوینی نیست. بلکه با پیدایش انسان، مالکیت فکری نیز به وجود آمده است. چرا که فکر، قدرت لاینفکی بوده که انسان هیچ وقت از آن خالی نبوده و همیشه به منظور رفع نیازهای خود از آن بهره می‌گرفته است. با تاسیس سازمان جهانی مالکیت فکری در سال۱۹۶۷ این اصطلاح به صورت رسمی بکار برده شده است. در قانون مالکیت فکری این مسئله مطرح است که اندیشه های خلاق انسانی زمانی شکوفا می‌شود که صاحبان حق انحصاری اثر از نظر مالی از کار خود بهره‌مند شوند و نسخه برداری از اثر خود را تحت کنترل داشته باشند.(فتحی زاده و همکاران، ۱۳۸۳).
بنابراین حقوق مالکیت فکری، حلقه مکمل چرخه نوآوری به حساب می‌آید و سبب شکوفایی اندیشه های خلاق انسانی، توسعه‌ی تحقیقات، علم و فناوری و تجارت می‌شود.با تکامل صنعت از قرن ۱۶ میلادی به بعد، برای حفظ آثار صنعتی و اختراعات صنعتگران و مخترعین و تشویق آنان حقوق مالکیت فکری هم مطرح شد. حقوق مالکیت صنعتی(فکری)، در بر گیرنده مواردی از قبیل حق اختراع، علائم تجاری، طرح‌های صنعتی، نشان مبدأ جغرافیایی، مدل‌های مصرفی، مدارهای یکپارچه، گونه های جدید گیاهی و اسرار تجاری است. (عربیان، ۱۳۸۲).
حقوق مالکیت فکری را در واقع می‌توان یکی از مباحث بسیار مهم در شناسایی و احترام به حقوق اشخاص و عمدتاً به عنوان بخشی از حقوق آن‌ها بر اموال تلقی کرد. در اهمیت و ضرورت شناخت و رعایت این‌گونه حقوق اعتباری بحث‌های فراوانی صورت پذیرفته است و البته مخالفانی نیز دیده می‌شود. هدف از اعتبار و احترام این حقوق، بیشتر فراهم کردن بستر فعالیت‌های خلاق و نوآوری و ابتکار در جامعه از طریق حمایت از کسانی است که وقت، انرژی و سرمایه خود را در راه خلق آثار و ایجاد اختراعات و ابتکارات به کار می‌گیرند. (زر کلام، ۱۳۸۷ ).
موضوعات این حقوق بسیار متنوع و گسترده است. این گستردگی ناشی از قوه‌ی ابتکار بشر است. امروزه دوره‌ی قدیم، به زمان ما بسیار نزدیک شده است. فناوری و دانش مرزها را می‌شکند و دنیا به دهکده‌ی جهانی تبدیل می‌شود. به هر حال در یک تقسیم بندی سنتی و مورد قبول، حقوق مالکیت فکری شامل دو گروه عمده‌ی حقوق مالکیت صنعتی و تجارتی و حقوق مالکیت ادبی و هنری است.
در گروه اول، جنبه های صنعتی و تجارتی دانش بشری شامل اختراعات، اکتشافات، دانش فنی، علائم و نام‌های تجارتی، اسرار تجارتی و غیره مورد بحث قرار می‌گیرند. و در گروه دوم، حقوق پدیدآورندگان آثار مختلف شامل کتاب، فیلم، انواع آثار هنری و غیره و به تبع آن حقوق اجراکنندگان این آثار و هنرمندان و تهیه کنندگان آثار صوتی و تصویری و جزء آن، جای می‌گیرند. (زر کلام،۱۳۸۷).
حقوق مالکیت فکری، اغلب در کشور ما به «حقوق مالکیت معنوی» ترجمه شده است که، به نظر می‌رسد کلمه‌ی «معنوی»، به خاطر معانی گسترده‌اش آن گونه که باید و شاید حق مطلب را در رابطه با معنی و مقصود مورد نظر ادا نمی‌کند. به عبارت روشن‌تر و به اصطلاح اهل منطق، این کلمه جامع هست، اما مانع نیست. چرا که اغلب در مقابل مادی، صوری و ظاهری تعریف شده است. در حالی که مقصود و منظور از این نوع مالکیت، حقوقی است که نشات گرفته از فکر، اندیشه و قوه تعقل انسان می‌باشد. موضوع مورد حمایت در این حقوق، آثار فکری و آفریده های خلاقانه بشری می‌باشد.
تحول زندگی بشر، تخصصی شدن مشاغل اجتماعی، پیچیدگی روابط اقتصادی و پیشرفت‌های حیرت آور و ارتباطات و فناوری از جمله عوامل رشد و ارتقای جایگاه حقوق مالکیت فکری است. زندگی ساده و آسان انسان گذشته، این امکان را برای او پدید آورده بود که همه‌ی نیازهای مادی خود را از راه فعالیت‌های ابتدایی اقتصادی فراهم آورد و به این صورت بتواند روزگار خویش را بگذراند. بنابراین، علم و صنعت مراحل طفولیت خود را پشت سر گذاشته و نیازهای مادی و سطح زندگی‌ها به شدت گسترش و ارتقاء یافته است. (امیری، ۱۳۸۸).
پیشرفت علم و فن آوری، تقسیم کار در اجتماع را ناگزیر ساخته است و تقریباً کسی نمی‌تواند هم زمان با پرداخت اصولی و عمیق به خلاقیت‌های فکری، به اشتغال و کسب درآمد از مشاغل معمولی نیز بیندیشد. برخلاف گذشته، اکنون آثار فکری ارزش مادی نیز پیدا کرده است و به عنوان تنها راه، و یا اصلی‌ترین راه تأمین نیازهای مادی پدیدآورندگان شناخته می‌شود.
از سوی دیگر، پیشرفت و تنوع روزافزون وسایل ارتباطی، این سرمایه‌ها را در معرض خطرهای بزرگ قرار داده است. با پیدایش صنعت چاپ در اواخر قرن پانزدهم میلادی، سوء استفاده از کتاب و نوشته های علمی سهولت و سرعت زیادی پیدا کرد و به همین جهت گفتگو پیرامون حق مؤلف و حمایت از اختراعات مخترعین، دارای طولانی‌ترین پیشینه، در میان مباحث حقوق مالکیت‌های فکری است. (زر کلام، ۱۳۸۷).
گواهی نامه ثبت اختراع یا پتنت، حقی انحصاری است که از طرف دولت به مخترع یک محصول یا یک فرایند ارائه دهنده راه حل یک مشکل یا مسئله، اعطا می‌شود. همچنین مالکیت فکری به حمایت از گونه های جدید گیاهی می‌پردازد تا به تلاش و مطالعات محققان در این زمینه پاسخ مناسبی بدهد. اسرار تجاری، فرمول، رویه، فرایند، طرح، ابزار، الگو یا مجموعه اطلاعاتی که در یک کسب و کار برای به دست آوردن مزیت نسبت به رقبا مورد استفاده قرار می‌گیرند، همگی در سایه حمایت مالکیت فکری یا صنعتی قرار می‌گیرند.
اصطلاح «حقوق مالکیت فکری»، از سه واژه حقوق، مالکیت و فکری، تشکیل شده است که با بررسی این واژه‌ها، می‌شود به درک بهتری از آن دست یافت.کلمه حقوق، در واقع جمع حق می‌باشد و در اصطلاح حقوقی عبارت است از قدرت، امتیاز، سلطه یا خواسته ای پیوسته و جدانشدنی که قانون برای یک شخص حقیقی یا حقوقی می‌شناسد. به عبارت دیگر، حقوق هر کشوری برای شخص، در برابر دیگران امتیازی می‌شناسد. این امتیاز که قانون برای حفظ منافع اشخاص در جامعه به آن‌ها می‌دهد«حق» نامیده می‌شود.
حق را می‌توان دارای سه ویژگی اصلی دانست. اول اینکه، ویژه و مخصوص دارنده آن است. دوم اینکه، دارنده حق می‌تواند هر زمان که بخواهد در چارچوب قانون از آن استفاده کند و دیگران باید به این حق دارنده احترام گذارند. و سوم اینکه، قانون از دارنده حق حمایت می‌کند مثلاً شخص می‌تواند با طرح دعوا یا دفاع در دادگاه‌ها و مراجع قضایی و اداری صلاحیت دار، از پشتیبانی قانونی برخوردار شود. و اما مالکیت، مفهومی عرفی- اعتباری است. هر چیزی که به شخص (حقیقی یا حقوقی) تعلق دارد و او می‌تواند هر زمانی که بخواهد از آن استفاده نماید و دیگران حق ندارند طبق قانون، بدون اجازه دارنده این حق از آن بهره‌مند گردند، مالکیت نامیده می‌شود. به آفریده‌های ذهنی انسان‌ها و آنچه از اندیشه و ذوق او تراوش می‌شود «فکری» می‌گویند. (ساکت، ۱۳۷۱).
مالکیت فکری، از حاصل آفرینش‌های ذهن و ذوق بشر، هوش و درک انسان پشتیبانی می‌کند. حقوق مالکیت فکری بر مبنای مصادیق مورد حمایت به دو بخش عمده «مالکیت ادبی-هنری» و «مالکیت صنعتی» تقسیم می‌شود. قبل از آنکه صنعت رو به تکامل رود و روز به روز پیشرفت کند، حقوق مالکیت صنعتی مطرح نبود. اما از قرن ۱۶ میلادی به بعد، در قاره اروپا موضوع صنعت و تجارت و اختراعات اهمیت ویژه‌ای پیدا کرد و از طرفی نیز برای حفظ آثار صنعتی و اختراعات صنعتگران و مخترعین و تشویق آنان مقرراتی به وجود آمد و با توجه به اینکه دامنه اختراعات روز به روز توسعه می‌یافت و صنعتگران از آن اختراعات بهره‌مند می‌شدند، لذا به تدریج در قوانین مربوط به حمایت آثار مخترعین و صنعتگران تحولاتی پدید آمد تا به حدی که امروز در تمام کشورهای اروپا، آمریکا و آسیا قوانینی برای حفظ حقوق مالکیت صنعتی و اختراعات اشخاص وضع و به اجرا گذارده شده است. (ساکت، ۱۳۸۴). بنابراین مالکیت فکری، از جمله مقوله‌هایی است که به جهت اهمیت آن باید حفاظت شود، همان‌گونه که نیروی انتظامی امنیت را در شهر حاکم می‌سازد، مالکیت فکری هم باید محافظت شود.
حقوق شخصیت شامل پشتیبانی از آثار فکری و اندیشه گری (آفرینه ادبی، علمی، هنری و گواهینامه اختراع و اکتشاف) نیز می‌شود (ساکت، ۱۳۷۱).
بنابراین حقوق فکری از دسته حقوق شخصیت است که هر کدام از این حقوق، نمودی از نمودهای پیوسته به شخصیت دارنده آن و جدانشدنی از اوست.
۲-۲- تعریف حقوق مالکیت فکری از نظر سازمان جهانی مالکیت فکری Intellectual Property
سازمان جهانی مالکیت فکری، حقوق مالکیت فکری را این چنین تعریف می کند:
حقوق ناشی از خلاقیت‌ها و آفرینش‌های فکری در زمینه های: علمی، صنعتی، ادبی و هنری است.
بنابراین، حقوق مالکیت فکری، قدرت و امتیازات انحصاری است که قوانین برای صاحبان اندیشه‌ها، به رسمیت شناخته است. وصف بارز و عمده این حقوق، موقتی، غیرمادی و ناملموس بودن آن‌هاست.
۲-۲-۱- مالکیت صنعتی Industrial Property؛
حقوق مالکیت صنعتی ، حقوقی است که به طور عمده، به دلیل توسعه صنعت و در نتیجه سعی و ابتکار و کوشش صاحبان صنایع و مخترعان حاصل می‌شود. لزوم حفظ آثار صنعتی و اختراعات صنعتگران و همچنین تشویق آنان، باعث گردید که از قرن ۱۶ میلادی به بعد، حقوق مالکیت صنعتی مورد عنایت ویژه قرار گیرد. این حقوق، از جمله حقوق شناخته شده در حوزه‌ی بین‌الملل و همچنین حقوق داخلی کشور ما می‌باشند. حقوق مالکیت صنعتی به طور کلی، شامل حق اختراع، طرح‌های صنعتی، علائم تجاری و علائم جغرافیایی می‌شود.
گواهی نامه ثبت اختراع یا پتنت، حقی انحصاری است که از طرف دولت به مخترع یک محصول یا یک فرایند ارائه دهنده راه حل یک مشکل یا یک مسئله، اعطا می‌شود. یک علامت تجاری، نشانه ای است که اجازه می‌دهد مشتریان، کالاها و خدمات مشخصی را از سایر کالاها و خدمات متمایز سازند.طرح صنعتی صرفاً به ماهیت زیبایی شناختی و تزئینی یک محصول اشاره دارد و صرفاً مربوط به شکل و ظاهر یک محصول است. نشان مبدأ جغرافیایی، اشاره به نام مکان جغرافیایی دارد و تضمین کننده کیفیت مشخصی برای یک محصول خاص است. مدل مصرفی، اختراعی است که از جنبه گام ابتکاری از سطح پایین‌تری برخوردار است.
حقوق مالکیت صنعتی به دو بخش اصلی، حقوق معنوی (اخلاقی) و حقوق مادی تقسیم می‌شود. که در ذیل به بررسی هر یک خواهیم پرداخت:
۲-۲-۱-۱- حقوق معنوی (اخلاقی)؛
یکی از تقسیم بندی‌های حقوق مالکیت صنعتی، حقوق معنوی(اخلاقی)، می‌باشد. از جمله حقوق معنوی و اخلاقی، حق ثبت و ضبط نام مخترع به همراه اختراعش است. بدین معنی که اثر به وجود آمده همیشه همراه نام اوست و جامعه او را مخترع یا مبتکر می‌داند. این حق غیر قابل انتقال و دائمی می‌باشد.
۲-۲-۱-۲- حقوق مادی؛
این حقوق بدین معنی است که مخترع، به طور انحصاری حق بهره‌وری مادی از اختراع، نام و علامت تجاری و…… را دارد. ویژگی حقوق مادی، قابلیت انتقال و موقت بودن است؛ مثلاً دارنده‌ی حق اختراع می‌تواند اجازه بهره برداری از اختراع را به دیگران واگذار نماید یا اجازه دهد که دیگران به نام شرکت او کالا تولید و عرضه کنند.
در ایران، حقوق مالکیت صنعتی عمری طولانی‌تر نسبت به مالکیت ادبی و هنری دارد. اولین قانون در این مورد مربوط به ثبت علائم تجاری و صنعتی در سال ۱۳۰۴ می‌باشد. این قانون با تصویب قانون ثبت علائم و اختراعات در سال ۱۳۱۰ نسخ شد و در سال ۱۳۳۷ و همزمان با الحاق ایران به کنوانسیون حمایت از حقوق مالکیت صنعتی(قرارداد پاریس)، با اصلاحیه جدید تجدید حیات یافت. این قوانین، از قوانین موجود در زمینه مالکیت‌های ادبی و هنری کامل‌تر بوده و کم‌تر جای ابهام و مجادله دارد و رویه های قضایی مربوط به آن هم غنی‌تر می‌باشد. در نهایت قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری در سال ۱۳۸۶ به منصه ظهور رسید.
از جنبه بین‌المللی نیز کنوانسیون پاریس، شامل کلیه موضوعات مالکیت صنعتی، از جمله اختراعات، علائم تجاری، طرح‌های صنعتی، نام‌های تجاری که تحت آن یک فعالیت صنعتی و یا تجاری شکل می‌گیرد، خصایص جغرافیایی محصولات و سرانجام قواعد رقابت‌های تجاری است که ایران نیز عضو آن می‌باشد.
۲-۲-۲- حقوق مالکیت ادبی و هنری Copyright؛
حقوق مالکیت ادبی و هنری به حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان می‌پردازد.حقوق مالکیت ادبی و هنری نسبت به حقوق مالکیت صنعتی، از سابقه‌ی طولانی‌تری برخوردار است اما، قوانین موجود در زمینه‌ی حقوق مالکیت صنعتی غنی‌تر از قوانین حقوق مالکیت ادبی و هنری است. در روم و یونان قدیم، سرقت ادبی عملی مذموم شمرده می‌شده است، در قرون وسطی از آن جایی که آثار، مظهری از الهام الهی بود حق انحصاری برای مؤلف قائل نبودند و اکثر آثار آن عصر به صورت گمنام منتشر شده است، پس از آن به تدریج فروش آثار نوشتاری در اروپا رونق یافت و با اختراع ماشین چاپ در قرن پانزدهم تحولی در این عرصه شکل گرفت.
گاهی اوقات به جای اصطلاح «مالکیت ادبی و هنری»، از اصطلاح «حق مؤلف» استفاده می‌شود. مقصود از مؤلف، صرفاً نویسنده نیست، بلکه پدیدآورنده ای است که از راه دانش، هنر یا ذوق و سلیقه، موادی را با هم ترکیب و اثر علمی، هنری و ادبی به وجود آورده است. (نعیمی،۱۳۹۰)
در مورد مالکیت ادبی و هنری، تعریف‌های گوناگونی ارائه شده است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌گردد:
۱-حق مؤلف عبارت است از سلطه و اختیارات مؤلف بر اثرش که ان را خلق کرده یا به وجود آورده است.
۲-مجموعه حقوقی است که قانون برای آفریننده (خالق اثر) نسبت به مخلوق اندیشه و هوش او می‌شناسد. این حقوق عبارت است از حق انحصاری بهره برداری از آفرینه (اثر) برای مدت محدود به سود آفریننده آن و پس از مرگ برای ورثه او.

۵- اقلیم مرطوب: شاخص خشکی۳۸ ≥I ≥ ۲۸ می­باشد.
۶- اقلیم بسیار مرطوب: شاخص خشکی بزرگتر و مساوی ۳۵ می­باشد.
با توجه به نتایج حاصل از طبقه بندی­های آب و هوا و آمار و اطلاعات منتشره از سوی سازمان آب و هواشناسی استان شهرستان پاوه بر اساس روش سیلیانف روسی و دمارتن دارای آب و هوای نیمه مرطوب می­باشد.
۳-۱۶ هیدرولوژی (منابع آب)
همانطور که در بحث بارشهای منطقه مورد مطالعه گفته شد. شهرستان پاوه با ۸۳۰ میلیمتر بارندگی سالیانه و برخورداری از توده هوای باران آور غربی و همچنین زمین شناسی و پوشش گیاهی خوب باعث شده تا از نظر جریان ­های هیدرولوژیکی غنی بوده؛ که به دنبال آن هم از لحاظ آبهای زیرزمینی و هم از لحاظ آبهای سطحی نسبت به سایر شهرستانهای استان غنی تر می­باشد. دراین فصل سعی می شود هیدرولوژی این شهرستان تحت دو عنوان هیدرولوژی آبهای سطحی و هیدرولوژی آبهای زیرزمینی مورد بحث و بررسی قرار گیرند.
۳-۱۷ هیدرولوژی آبهای سطحی
بر اساس اطلاعات شرکت آب منطقه­ای استان کرمانشاه متوسط تخلیه سالیانه رودخانه­های استان بالغ بر ۶۹۳۷ میلیون متر مکعب برآورد شده است که از این میزان ۴۲۹۷/۵۵ میلیون مترمکعب به خاک کشور عراق تخلیه شده و ۱۸۰۰ میلیون مترمکعب آن وارد رودخانه کرخه و ۸۳۹/۴۵ میلیون مترمکعب آن در استان مورد استفاده قرار می­گیرد. بسیاری از رودخانه­های استان از خروج آبهای سراب­ها سرچشمه می­گیرند. حوزه آبریز کرمانشاه در محدوده حوزه آبریز خلیج فارس و مجتمع بر دو حوزه وسیع آبخیز می­باشد همچنین کل منابع آبهای سطحی در این شهرستان ۱۳۰ میلیون مترمکعب بوده که ۳۹ میلیون از این آبها برداشت شده است(محمدی، ۱۳۸۷: ۹۴). هیدرولوژی آبهای سطحی این شهرستان بخشی از حوضه آبریز سیروان (بزرگترین رودخانه استان کرمانشاه) که خود هم جزیی از حوضه آبریز خلیج فارس می­باشد. به علت گسترده بودن وسعت و ارتفاع زیاد حوضه آبریز این شهرستان اکثر رودخانه ها و رودهای آن پر آب و جز رودهای دائمی به حساب می­آیند. در زیر بطور خلاصه به مهمترین رودهای محدوده مورد مطالعه پرداخته می­ شود.
۳-۱۸ رودخانه سیروان
یونیان قدیم به آن لیگوس می­گفتند. این رودخانه بزرگترین رودخانه استان کرمانشاه محسوب می­ شود که از حدود ۵/۳ کیلومتری جنوب غربی شهر سروآباد پس از اتصال دو رودخانه چم گردلان و چم کور تشکیل می­ شود. و در طی مسیر پس از پیوستن شعبات متعدد به آن به شهرستان پاوه وارد می­ شود و در محل دوآب، رود چم مرخیل که از ارتفاعات همین شهرستان سرچشمه می­گیرد به آن پیوسته و به همراه آن قسمتی از مرز ایران و عراق را تشکیل می دهد و در نهایت وارد سد دربندی خان عراق می شود. شاخه­ های متعدد آن گاوه­ رود، قشلاق، آزاد رود و پاوه رود می­باشد. که دبی لحظه­ای متوسط ۹۰۸ مترمکعب در ثانیه و آبدهی سالانه آن ۲۷۰۰ میلیون مترمکعب می­باشد. این رودخانه در حدود ۹۵ کیلومتر طول و شیب متوسط بستر آن کمتر از یک درصد می­باشد و در مناطق بی­کربناته در سازنهای سیلیکاته، بی­کربناته و بی­کربناته سولفاته جریان دارد. کل مساحت حوزه آبریز سیروان ۱۳۹۰۰ مترمربع است حداکثر ارتفاع این ۳۱۷۳ و حداقل ارتفاع آن ۶۵۰ متر می­باشد( سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۴: ۲۲). در حوزه سیروان ۱۲ دشت وجود دارد که جمع مساحت آنها بالغ بر ۱۵۹۸ کیلومتر مربع می باشد( مرادی، ۱۳۷۸: ۵).

۳-۱۹ چم مرخیل

این رود یکی از شاخه­ های رودخانه سیروان می­باشد. که از کوههای اوته با ارتفاع ۲۲۴۵ متر، نسار با ارتفاع ۱۹۱۰ متر،گرمزناو با ارتفاع ۲۲۷۰ و آتشگاه با ارتفاع ۲۱۷۸ متر واقع در حدود ۱۳ کیلومتری جنوب شهر پاوه سرچشمه می­گیرد منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی و در جهت جنوب شرقی به شمال غربی جریان دارد. طول این رودخانه ۳۸ کیلومتر و شیب متوسط بسترآن ۶/۳دصد می­باشد و در نزدیکی روستای ژاله رحمان بیک در مرز عراق به سیروان متصل و وارد خاک عراق می­ شود( سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۴: ۲۶).
۳-۲۰ رودخانه لیله
رودخانه مذکور از ارتفاعات شاهو در جنوب شرق شهرستان پاوه سرچشمه گرفته، و در طول مسیر رودخانه­های آب سفیدبرگ، چمه قلعه، چم­گزان و بالاخان(جوانرود) را دریافت می­ کند. رودخانه لیله در جهت جنوب شرق به شمال­غرب جریان دارد و به نام­های لیله، لیلا و میاشوش خوانده می­ شود. مصب این رودخانه، آب سیروان می­باشد. منبع رودخانه نزولات جوی و چشمه است. طول رودخانه ۸۴ کیلومتر، شیب متوسط بستر آن ۲/۱ درصد و در مناطق بی­کربناته و در سازندهای سیلیکاته و بی­کربناته کلسیک جریان دارد.
۳-۲۱ رودخانه پاوه رود
سرچشمه اصلی آن سراب هولی در شرق پاوه می­باشد. که منبع تغذیه آن نزولات جوی و ذوب برفهای کوه شاهو در بهار و تابستان و از کوههای شاهو با ارتفاع ۲۳۴۰ متر، قلعه ولیان با ارتفاع ۲۳۶۰ متر، مرین با ارتفاع ۲۰۸۰ متر واقع در ۴ کیلومتری جنوب شرقی پاوه سرچشمه می­گیرد. این رود در مسیر خود روستاهای شمشیر، نسمه سفلی و علیا، گلال، خانقاه و دشه را مشروب ساخته و با جهت جنوب شرقی_شمال­غربی در محل دوآب نوسود به رودخانه سیروان می­ریزد. و از کشور خارج می­ شود. طول این رودخانه ۳۵ کیلومتر و شیب متوسط بستر آن ۹ درصد می باشد(سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۴: ۲۶). از دیگر رودهای این شهرستان به رود زمکان، سراب هولی و …. اشاره نمود.
۳-۲۲ هیدرولوژی آبهای تحت الارضی
استان کرمانشاه دارای چشمه­های متعدد که بیشتر آنها دائمی و برخی ذارای چندین مترمکعب بر ثانیه دبی دارند که به دلیل وجود سیستم کارستی و انحلال سنگ­های آهکی است. بر اساس آخرین آمار موجود سالانه منابع آبهای زیرزمینی در حوزه عمل سازمان آب منطقه­ای غرب در شهرهای مورد مطالعه این استان تا پایان ۱۳۷۷ مجموعا ۱۰۰۴۰۰/۳ میلیون مترمکعب تخلیه آبهای زیر زمینی می­باشد.
در سال ۱۳۸۴ حجم کل آبهای زیرزمینی شهرستان پاوه ۵۴/۱۸۵۰۶۵۵ هزار مترمکعب بوده که ۱۸۳۴۰۰۰۰ هزار مترمکعب آن از کشور خارج شده و از باقی مانده آن یعنی ۵۴/۱۶۶۵۵ هزار مترمکعب نیز بهره ­برداری شده است. از کل آب­های استصحالی، ۹۰/ ۱۶۵۴۷ هزار مترمکعب در بخش کشاورزی و ۶۴/۱۰۷ هزار مترمکعب بوده است. درمنطقه سه چاه نیمه عمیق با ظرفیت ۹۵ مترمکعب حفر شده است که صرف بخش کشاورزی می­ شود. به دلیل اینکه آهک­های کارستیک کرتاسه در منطقه گسترش یافته، آبراهه ­های موجود در آهک­ها از حفره­ها و شکاف­ها به صورت چشمه­هایی با دبی زیاد خارج می­ شوند. تعداد ۴۷ چشمه و ۲ سراب در محدوده شهرستان وجود دارد. حجم آبدهی و سراب فوق ۱۶۸۸۱ هزار متر مکعب می­باشد( فرهنگ جغرافیایی آبادیها، ۱۳۸۶: ۱۳). وجود چشمه و سراب­های متعدد از جمله سراب شمشیر، سراب هولی در شمال­شرقی مرکز شهر پاوه( چشمه کارستی با ساختار گسلی، با آبدهی سالانه ۳ میلیون مترمکعب و ۱۰۰ لیتر در ثانیه)، چشمه بل در روستای هجیج از توابع شهرستان پاوه، چشمه شیخ حسن، چشمه بیار، دربند، هانه کوان، دوریسان، نوریاب، قله وز، بمیر، چشمه نمراو و … باعث شده تا شهرستان پاوه یک منطقه کارست تمام معنا نام گذاری شود.
۳-۲۳ خاک
خاک­های استان کرمانشاه تحت تأثیر شرایط زمین شناسی، اقلیم و توپوگرافی از وضغیت مناسبی برخوردار است، بدین ترتیب که عوامل محدود کننده رویش گیاهی مانند شوری، قلیائیت و سدیمی بودن در خاک­های این استان وجود ندارد و متناسب با نوع بهره ­برداری محدودیت عمق خاک برای ریشه دوانی انواع محصولات کشاورزی اعم از زراعی، باغی، پوشش جنگلی و مرتعی به ندرت دیده می شود(محمدی، ۱۳۸۸: ۹۹). به طور کلی استان کرمانشاه از دو بخش سرد سیری و گرسیری تشکیل شده است که مناطق گرمسیری آن در نوار مرزی غربی و جنوب­عربی به دلیل گسترش سازندهای مارنی، از نظر مواد تشکیل دهنده خاک چهره ویژه­ای دارد، بدین ترتیب که مقدار گچ در این خاک­ها قابل توجه است. اما در سایر نقاط استان درصد آهک خاک بیشتر می­باشد. با بررسی منابع خاک استان کرمانشاه استنتاج می­ شود که خاک­های این استان به طور عمده عبارتنداز:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

لیتوسل : خاکی است از گروه خاک­های برون منطقه­ای Entiso که با سنگ مادری بسیار نزدیک بوده و بیشتر در اراضی پر شیب که حاصلخیزی آنها نیز کم است دیده می­ شود. در طبقه­ندی جدید آمریکایی بسیاری از این خاک ها در رده Entios قرار می­گیرند. در کوههای بسیار مرتفع تا به نسبت مرتفع و تپه های مرتفع وجود دارد.
ریگوسل: این خاک در کلیه اقلیم­ها یافت می­ شود و از گروه خاک­های برون منطقه­ای Entiso بوده و در اراضی پر شیب و واریزه­ای مشاهده می­ شود. در طبقه بندی جدید آمریکایی بسیاری از این خاک­ها در رده قرار می­گیرند. در کوهها و تپه­های به شدت فرسایش یافته مشاهده می­ شود.
ریگوسل­های آهکی: خاکی است از رده خاک­های ریگوسل که آهکی زیادتری دارد و مشخصات آن شبیه خاک های ریگوسل است. این خاک در کوههای به نسبت مرتفع، تپه­های با قلل مدور، فلاتها و تراسهای بالایی و واریزه­های بادبزنی شکل مشاهده می­ شود.
سولونچاک: این خاک­ها شامل خاک­های شور بوده و در شرایط نامناسب زهکشی به وجود آمده­اند. خاک­های سولونچاک دارای مقداری زیادی املاح بوده و مواد آلی آنها کم است و در دشتهای سیلابی مشاهده می­ شود.
کامبیوسل آهکی: این خاک­ها، خاک­هایی تکامل یافته با میزان مواد آلی متوسط و خاک­هایی به نسبت عمیق تا عمیق می­باشند. خاک­های کامبیوسل آهکی در اقلیم­های خشک و در مناطقی با شیب ملایم با بافتی سنگین همراه با آهک زیاد حضور دارند. این خاک­ها در طبقه بندی جدید آمریکایی در رده Aridisol قرار می­گیرند و در دشت های دامنه­ای و فلاتها و تراسهای بالایی مشاهده می­شوند.
در مورد خاک شناسی محدوده مورد مطالعه (شهرستان پاوه) می­توان گفت که بافت و خاک شناسی آن تقریبا منطبق بر توپوگرافی محیط خود می­باشد. به علت وجود شیب بسیار زیاد در شمال و شمال شرق این شهرستان و بارشهای نسبتا زیاد باعث شده تا خاک این منطقه در معرض فرسایش و شستشو قرار گرفته شود و همراه با جریان آب در مناطق پایین دست و پست خود حمل می­ شود.کوه شاهو بخشهایی از شمال، شمال شرقی و شرق و کوه آتشگاه و ماکوان قسمتهای جنوبی این شهرستان را در بر گرفته­اند. با توجه به اینکه این کوهها ادامه سلسله جبال زاگرس و از جنس آهک می باشند از نظر حجم خاک تشکیل شده و موجود برای رویش گیاه فقیر می­باشد. اما هرچه از ارتفاعات به سمت دره­ها و مناطق پایکوهی و تپه ماهورها یعنی به طرف روستای نوریاب و روستای دشه در سمت غرب و روستای خانقاه در سمت جنوب و روستاهای شمشیر و چورژی در سمت جنوبی شرقی حرکت کنیم، شاهد وجود دشتها و خاک ته نشین شده وعمیق می­باشیم.
اراضی منطقه پاوه را می­توان به چهار دسته طبقه بندی نمود:
۱- کوههای مرتفع وسنگی با انتهای تیز متشکل از سنگ آهکی که عموما بایر بوده و دارای پوشش گیاهی و خاک ناچیزی می­باشد.
۲- کوههای نسبتا مرتفع با برآمدگی سنگی در بعضی قسمتها دارای خاک کم عمق تا نیمه عمق بر روی مواد آهکی قرار گرفته است.
۳- ناهمواری با پستی و بلندی متوسط تا زیاد و فرسایش متوسط عموما با خاک نیمه عمیق بر روی مواد آهکی.
۴- دشتهای دامنه­ای نسبتا مسطح با پستی و بلندی کم خاک عمیق و بافت سنگین بر روی مواد آهکی( مرادی، ۱۳۷۱: ۸).
۳-۲۴ پوشش گیاهی
شهرستان پاوه به دلیل قرار گرفتن در دامنه رشته کوه­های زاگرس و وجود آب و هوای معتدل کوهستانی دارای چشم اندازها و مناظر زیبای طبیعی است.
موقعیت خاص جغرافیایی، ارتفاعات، نوع خاک، جهت دامنه­ها، وزش بادهای غربی و ورود جریانات مرطوب مدیترانه­ای سبب شده است که پوشش گیاهی خودروی خوبی به شکل جنگل و مرتع در منطقه ایجاد شود.
پوشش جنگلی منطقه بر تعدیل آب و هوا، مهار آب­های سطحی، حفظ خاک و محیط زیست شهرستان تأثیر می گذارد بنابراین نمی­ توان ارزش اقتصادی جنگل­های مذکور را نادیده گرفت.
پوشش گیاهی شهرستان از نظر ارتفاع در دو طبقه جدا از هم قرار گرفته­اند. یکی جامعه Guercus.brantii که در ارتفاعات ۱۶۰۰ تا ۲۳۰۰ متری و دیگری جامعه بلوط ایرانی Persica Guercas که در ارتفاعات ۶۰۰ تا ۱۶۰۰متری به صورت گونه­ های مختلف بلوط و سایر جوامع گیاهی دیده می­ شود.گونه غالب پوشش جنگلی منطقه درختان بلوط می­باشد، به طوری که سطح وسیعی از زیر حوضه رودخانه آب سیروان را جامعه درختان بلوط و پسته وحشی (بنه) پوشانده است. از دیگر گونه­ ها می­توان به آلبالوی وحشی( بلالوک)، آلوچه وحشی، گلابی وحشی(امرود، امرو یا حمرو)، انواع بید، تویلک، پلک، زالزالک وحشی(گویج)، بادام وحشی(ارژن)، کیکم(کیکف)، زبان گنجشک(ون)، مازوج(مازگار) و بوته تروک اشاره نمود. گیاه سقز(الئورزین) در اشتغال و چرخه اقتصادی ساکنین دهستان ماکوان نقش مهمی را ایفا می­ کند، به گونه ­ای که بعد از دامداری به عنوان دومین شغل خانوارهای این ناحیه محسوب می­ شود. سایر محصولات جنگلی نظیر مازوج، میوه­های جنگلی و …. نیز مورد استفاده شهرستان قرار می­گیرد(فرهنگ جغرافیایی آبادیها، ۱۳۸۶: ۱۴).
۳-۲۵ حیات جانوری
وجود بارش­های نسبتا خوب همراه با پوشش گیاهی غنی باعث شده تا شهرستان پاوه از لحاظ زندگی جانوری هم متنوع باشد البته بین هر سه عنصر یعنی بارش، پوشش گیاهی و زندگی جانوری یک رابطه مستقیم برخوردار است. بارش متنوع پوشش گیاهی متنوعی را به وجود می ­آورد، پوشش گیاهی هم به نوبه خود در به وجود آوردن زیست جانوری متنوع مؤثر می­باشد. هرچند شهرستان پاوه کوهستانی ترین شهرستان استان محسوب شده، و قسمت اعظم آن را ارتفاعات پوشانده است؛ اما در مناطق پست­تر و کم ارتفاع­تر و نواحی دره­ای و کوهپایه­ای به علت وجود آبهای سطحی و جنگل­ها وهمچنین آب و هوای معتدل امکان زیست را برای جانوران و پرندگان مهاجر و بومی فراهم آورده است. بیشتر حنگل­های این شهرستان در قسمتهای غربی، جنوب­غربی و شرقی بوده که بیشترین تنوع جانوری در این جهت­ها وجود دارد. مهمترین حیوانات این منطقه گرگ، روباه، شوکا(کوچکترین گوزن دنیا)، قوچ میش، پلنگ، شغال، خرس قهوه­ای، کل بز، گربه وحشی، کفتار، گراز و… می­باشد. از میان پرندگان هم می توان به کبک، تیهو، کبوتر چاهی، بلدرچین، قمری، چلچله، سبزه قبا، دارکوب، دم جنبانک، کلاغ، فیقه و …. را نام برد. متاسفانه از یک طرف به علت شکار بی رویه و آتش زدن جنگل­ها و از طرف دیگر به علت کم کاری و سهل انگاری مراکز مرتبط از جمله محیط زیست در طی چند سال اخیر استعداد گونه­ های جانوری در منطقه به شدت کاسته شده است. تنها در سال ۱۳۵۷ جنگل­های مرخیل به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شده است و در سال ۱۳۷۸ به عنوان منطقه حفاظت شدهاعلام شد.
۳-۲۶ جاذبه های گردشگری، تاریخی و معماری
تاریخ اورامان تاریخی پر حادثه ولی نانوشته است وآنچه که هم نوشته شده عموما توسط فاتحین بوده است. به جرات می­توان گفت در هر جمله ای که به این منطقه شده است مقاومت سرسختانه ای صورت گرفته است.گذشته از آن به علت صعب العبور وکوهستانی بودن معمولا مخالفین حکومتها در ادوار گذشته برای حفظ جان و یا سازماندهی امکانات خود به این ناحیه پناه آورده­اند که آخرین مورد آن حضور یکی از شاهزادگان قاجار بنام سالارالدوله در اورامان حدود ۹۰ سال قبل بوده است در کمتر روستا یا شهری مزار یا مقبر ه ای از بزرگان و شخصیت های تاریخی وجود ندارد.کلمه پیر به معنای مراد و مرشد ویا رهبر مذهبی و احتمالا سیاسی از تقدس برخوردار بوده ومشهور است که اورامان ۹۹ پیر داشته است که به ۹۹ پیر اورامان معروفند.قطعا این پیران همگی در یک مقطع تاریخی خاص نبوده بلکه در دنباله هم آمده اند. از جمله مقبره این پیران میتوان به پیر میکائیل در روستای دودان و در نزدیکی شهر باینگان ، پیر خدر بر فراز کوه شاهو و پیر شالیار اشاره کرد..
۳-۲۶-۱ آرمگاه سلطان اسحاق:
به طور کلی اورامانات محل شکل­ گیری، گسترش و افول جنبش یارسان یا آیین پردی وری بوده است. بعد از استقرار امپراطوری­های عثمانی و صفویه در قلمرو سابق خلافت عباسیان و منازعات طولانی مدت آنها با همدیگر، پیروان اهل حق مورد سرکوب و تعرض بی رحمانه این امپراطوری­های قرار گرفته و بسیاری از آنها به نقاط دور دستی در نواحی مختلف خاورمیانه فرار و مهاجرت می­ کنند. این گروه خود را به سلطان سهاک و سایر بزرگان و بنیانگذاران این آیین و سرزمین عروج آنها یعنی اورامان و به طور ویژه روستای ساحلی شیخان سفر می­نمایند. مقبره بزرگان اهل حق در این روستای فعلا نیمه متروکه بر ساحل رودخانه سیروان و در حدود ۴۰ کیلومتری شمال غربی پاوه قرار گرفته است. جاده­ای فرعی از جاده اصلی پاوه_ نوسود در نزدیکی روستای نیسانه جدا شده و به بارگاه بزرگان یارسان منتهی می­گردد. این جاده فعلا خاکی بوده، اما چند باری تعریض و بهسازی شده است(ولدبیگی، ۱۳۸۸: ۳۶).