سود تقسیمی هر سهم

X₂

۴۵۲/۱

۰۸۶/۰

توزیع نرمال است

با توجه به جدول ۴-۸، مقادیر متناظر با آماره Z کولموگروف اسمیرونوف برای کلیه متغیرها پس از نرمال‌سازی به ترتیب ۰۲۱/۱و ۴۵۲/۱می‌باشد. با عنایت به اینکه کلیه مقادیر یادشده از ۵ درصد بیشتر است لذا با اطمینان ۹۵ درصد برای کلیه متغیرهای مستقل تبدیلی می‌توان فرض نرمال بودن توزیع را پذیرفت.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ب) آزمون استقلال خطاها
پیش‌فرض دیگر استفاده از رگرسیون خطی مرکب در تعیین ارتباط بین متغیرها، استقلال باقی‌مانده‌ها یا خطای برآورد انجام‌شده به‌واسطه مدل رگرسیونی است. در این راستا، در تحقیقات مشابه یا مرتبط معمولاً از اندازه آماره دوربین واتسون به‌عنوان یک معیار تصمیم‌گیری استفاده شده است. در این تحقیق نیز از آزمون معیار دوربین واتسون استفاده شده است که در آن همبستگی سریالی بین تفاضل مقادیر واقعی و برآورد شده مقادیر متغیر وابسته و به‌اصطلاح باقیمانده‌ها یا (خطا) های رگرسیون را بر مبنای فرض صفر آماری زیر آزمون می کند:
H₀: بین خطاها خودهمبستگی وجود ندارد.
H₁: بین خطاها خودهمبستگی وجود دارد.
اگر آماره دوربین-واتسون بین ۵/۱ و ۵/۲ قرار گیرد، فرضیه H₀ آزمون (فقدان همبستگی یا استقلال خطاها) پذیرفته می‌شود و در غیر این صورت H₁ مبنی بر خودهمبستگی خطاهای مدل برآوردی را نمی‌توان رد کرد. بر مبنای محاسبات انجام‌شده در این زمینه، آماره دوربین واتسن به همراه آماره فیشر و سطح معناداری آن به شرح جدول شماره ۴-۹ خلاصه شده است:

جدول (۴-۹):ارزیابی نرمال بودن توزیع خطاهای مدل برآوردی

دوربین واتسون

آماره فیشر

سطح معنی‌دار

۷۷/۱

۶۸/۲۹۹

۰۰۰/۰

به‌طوری‌که در جدول شماره ۹-۴ آورده شده است ملاحظه می‌شود که:
مقدار آماره دوربین- واتسون برای رابطه ریاضی برآوردی یعنی رابطه بین قیمت سهام با متغیرهای مستقل حسابداری ۷۷/۱ محاسبه شده است. با توجه به اینکه مقدار یادشده در فاصله ۵/۱ و ۵/۲ قرار دارد بنابراین فرض H₀ مبنی بر فقدان خودهمبستگی بین خطاها پذیرفته‌شده است.
ج) بررسی نرمال بودن توزیع خطاها:
یکی دیگر از پیش‌فرض‌های استفاده از رگرسیون خطی مرکب این است که خطاهای معادله برآوردی رگرسیونی نیز همانند متغیرهای مستقل و تابعی از توزیع نرمال برخوردار باشند.
بدین منظور در تحقیقات مشابه یا مرتبط، مشابه آزمون نرمال بودن متغیرها از آزمون کااسکوئر، آزمون کولموگروف – اسمیرونوف یا از مقایسه هیستوگرام توزیع خطاها با منحنی نرمال بهره جسته‌اند. در این تحقیق از مقایسه هیستوگرام توزیع خطاها با منحنی نرمال بهره جسته‌ایم. نتایج محاسبات در این مورد به شرح نمودار شماره ۴-۱ خلاصه شده است:
نمودار ۴-۱: بررسی نرمال بودن توزیع خطاها

به‌طوری‌که در نمودار شماره ۴-۱ دیده می‌شود:
میانگین و انحراف معیار خطاها در مدل رگرسیونی برآوردی به ترتیب به صفر و یک میل کرده‌اند، بنابراین می‌توان فرض نرمال بودن توزیع خطاها را در مورد رابطه برآوردی بین قیمت سهام و متغیرهای حسابداری به‌عنوان متغیرهای مستقل را به‌عنوان یکی از پیش‌فرض‌های اساسی استفاده از رگرسیون خطی مرکب را پذیرفت.
د) استقلال خطی متغیرهای مستقل:
در ریاضیات هر جا از ترکیب خطی کمیت‌ها استفاده می‌شود باید به‌عنوان یک پیش‌فرض اساسی، فرض جمع‌پذیری و به عبارتی استقلال خطی کمیت‌ها برقرار بوده و کمیت‌های موردبررسی، تأثیر و تأثر متقابل قابل‌اغماضی داشته باشند. بر همین مبنا یکی دیگر از پیش‌فرض‌هایی که پیش از به‌کارگیری رگرسیون خطی مرکب باید مورد ارزیابی قرار گیرد، استقلال خطی متغیرهای مستقل است. این استقلال هم به جهت نظری و هم با آزمون و معیاری آماری صورت می‌گیرد. در این تحقیق به لحاظ نظری متغیرهای مستقل مشتمل بر سنجه‌های تأمین مالی شرکت، کاملاً از یکدیگر استقلال خطی داشته و هریک از متغیرهای مستقل یادشده از منابع متفاوت و به طرق مختلفی گردآوری‌شده و بر مبنای ترکیبات خطی یکدیگر محاسبه نشده‌اند و لذا به لحاظ نظری به یکدیگر وابستگی خطی ندارند.
صرف‌نظر از این استقلال نظری، در این قسمت از معیار ضریب همبستگی خطی پیرسون نیز به‌منظور سنجش استقلال خطی متغیرهای مستقل مدل استفاده شده است. جدول شماره ۴-۱۰خلاصه نتایج این ارزیابی را نشان می‌دهد. تعداد داده‌ها در کلیه موارد ۴۷۰بوده که از اعداد هر خانه حذف‌شده و اعداد باقی‌مانده در هر خانه از جدول مزبور، به ترتیب مشتمل بر ضرایب همبستگی پیرسون و سطح معنی‌دار می‌باشد. عناصر قطر اصلی در ماتریس همبستگی یادشده معادل یک و این ماتریس نسبت به قطر اصلی متقارن است. به جهت این تقارن، عناصر بالای قطر اصلی عیناً با عناصر پایین قطر اصلی، یکسان بوده و لذا از جدول حذف‌شده‌اند. عدد اول در خانه‌های ماتریس یا ضرایب همبستگی محاسبه شده، تأثیرات خطی متقابل متغیرهای مستقل بر یکدیگر را بر مبنای مقایسه دودویی آن‌ها اندازه‌گیری نموده که در صورت به سمت صفر میل کردن این ضرایب، می‌توان نسبت به استقلال خطی متغیرهای مستقل از یکدیگر حکم کرد.

استراتژی های مدیریت ریسک اعتبار مالی مقیاس هایی هستند که توسط بانک ها برای اجتناب یا کاهش تأثیر معکوس ریسک اعتبار مالی به کاربرده می شوند.چارچوب مدیریت ریسک اعتبار مالی دقیق برای بانک ها حیاتی است به گونه ای که بقای ضمانت سوددهی را افزایش دهد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

طبق بررسی لیندرگرن(۱۹۸۷)،اصول مهم در فرایند مدیریت ریسک اعتبار مالی مانند زیر مرتب شده اند:تأسیس یک ساختار واضح ،تخصیص مسئولیت، فرآیندهایی که باید اولویت بندی و منظم شوند،مسئولیت هایی که باید به طور واضح مکاتبه شوند ومسئولیت پذیری مالی تعیین شوند . این استراتژی ها برای مصونیت ریسک اعتبار مالی راشامل می شوند ولی محدود به اینها نیست.
۱-اوراق بهادار مشتقه ی اعتبار مالی:
این بانک ها را با یک روشی مجهز می کند که دیگر نیازندارند که موجودی اوراق بهادار وامی را تطبیق دهند.اوراق بهادار مشتقه ی اعتبار مالی بانک ها را با یک منبع جدیدی از بهای درآمد مجهز می کنندو به بانک ها فرصتی را ارائه می دهند تا سرمایه ی منظم را کاهش دهند(شائو و یاگر،۲۰۰۷).
عمده ترین نوع اوراق بهادار مشتقه اعتبار مالی معاوضه ی پیش فرض اعتباری است که به وسیله ی آن یک فروشنده می خواهد که یک ریسک اعتباری وام را به حمایت خریدار تغییر دهد.
فرانک پارنوی ودیوید اسکیل در دوره های مالی در هفدهم جولای ۲۰۰۶ گفته اند که اوراق بهادار
مشتقهی اعتبار مالی بانک ها را برای وام دهی بیشتر از آنچه که آنها درمیزان های کمتربرای وام گیرندگان پرخطرتر تشویق می کنند.ابداعات جدید در بازارهای اوراق بهادار مشتقه ی اعتباری توانایی وام دهندگان را برای انتقال ضرر و زیان اعتبار مالی برای نهادهای دیگر با حفظ روابط با وام گیرندگان را افزایش داده اند.(مارش، ۲۰۰۸).
۲-دارایی های تبدیل به اوراق بهادارشده ی اعتباری:
این انتقال یک اعتبار مالی به یک عامل یا شرکت بیمه است و این بانک را از کنترل وام گیرنده و ترس از تأثیر مضر دارایی های طبقه بندی شده برطرف می کند.این روش فعالیت وام دهی بانک هارا تضمین
میکند. رواج در حال رشد دارایی های تبدیل به اوراق بهادارشده ریسک اعتباری را می تواند حقیقتاً کاهش دهند که بانک ها معمولاً ابزار دارایی های تبدیل به اوراق بهادار شده رابرای گوناگون کردن خطرهای ضرر وزیان اعتبار مالی متمرکز میکنند و برای کاوش یک منبع متناوب از یافته هایی با تشخیص معاملات ارزی منظم و پیشرفت های نقدینگی زمان فروش معاملات دارایی های تبدیل به اوراق بهادار شده استفاده کرده اند (میچالاک و آهدی،۲۰۰۹).
یک تعهد وام نقدی تضمین شده نوعی دارایی تبدیل به اوراق بهادار شده است که در آن دارایی ها(وام های بانکی)از یک صفحه تعادل بانکی جدا شده و درون اوراق بهادار قابل فروش ،بسته بندی (مجوز داده)شده اند که سرمایه گذاران از طریق یک ابزار هدف خاص به فروش می رسند(مارش، ۲۰۰۸).
۳-پذیرش توافق باسل:
توافق باسل،اصول و مقررات بین المللی هستند که عملیات بانی را برای تضمین صحت و ثبات راهنمایی می کنند.این توافق در سال ۱۹۸۸ در سوئیس معرفی شده است.پذیرش این توافق به این معنی است که قادر به شناسایی،تولید،ردیابی و گزارش داده های مربوط به ریسک به یک روش منسجم با رسایی و شفافیت است و فرصتی را برای افزایش روندهای مدیریت ریسک بانک ها ایجاد می کند.توافق جدید سرمایه گذاری باسل به طور واضح مسئولیت(تعهد)را روی بانک ها قرار می دهد تا روش های مدیریت ریسک اعتباری درونی دقیق را با ارزیابی ملزومات کفایت سرمایه شان قبول کنند(چان و پان ،۲۰۱۲).
۴-پذیرش سیاست دقیق وام دهی داخلی:
سیاست وام دهی بانک ها را در وام های پرداختنی به مشتریان هدایت می کنند.تبعیت صریح سیاست وام دهی تا حدودی ارزانترین و ساده ترین روش مدیریت ریسک اعتبار مالی است.
سیاست وام دهی باید هم راستای استراتژی کلی بانکی باشد و عوامل مورد توجه برای طراحی یک سیاست وام دهی باید شامل سیاست اعتباری موجود ،هنجارهای صنعتی،شرایط عمومی اقتصادی آن کشور و شرایط متداول اقتصادی باشد(کیستین جی، ۲۰۱۰).
۵-مؤسسه اعتبار مالی:
مؤسسه ای است که اطلاعات را جمع آوری می کند واین اطلاعات را به بانک ها با توجه به پرونده های وام دهی از یک وام گیرنده می فروشد. این مؤسسه امتیاز اعتباری را به نام امتیاز آماری به وام گیرنده پاداش می دهد که برای بانک ها تصمیم وام دهی آنی آسانتر می شود.
نمونه ی بارز مؤسسه ی اعتباری ،سیستم مدیریت ریسک اعتبار مالی از بانک مرکزی نیجریه است.
ریسک اعتبار مالی یک تهدید جدی برای عملکرد بانک هاست؛بنابراین محققان زیادی ،تأثیر ریسک اعتبار مالی روی بانک ها در ابعاد مختلف را بررسی کرده اند.
۲-۲-۱-۳۵-معرفی بانک ملت و مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان
۱-تاریخچه بانک ملت :بانک ملت به موجب ماده ۱۷ لایحه قانونی اداره امور بانک ها مصوب مهر ماه ۱۳۵۸ شورای انقلاب اسلامی و به استناد مصوبه مورخ ۲۹ آذر ماه سال مذکور از ادغام ۱۰ بانک با سرمایه اولیه ۵/ ۳۳ میلیارد ریال تشکیل گردیده است.
سرمایه بانک به موجب ماده ۶ اساسنامه از۵/ ۳۳ میلیارد ریال سرمایه اولیه به ۱۳ هزار و۱۰۰ میلیارد ریال افزایش یافته که ۵/ ۵۷۱ میلیارد ریال از محل تجدید ارزیابی دارایی ها ی ثابت در سال ۷۱،مبلغ ۶۳۴ میلیارد ریال به موجب صورت جلسه مجمع عمومی فوق العاده شماره ۳۹۶ مورخ ۲۰ /۱۲/ ۱۳۷۹ مجمع عمومی بانک ها از محل اوراق مشارکت ویژه موضوع ((ماده ۹۳ قانون برنامه سوم توسعه))، مبلغ ۲۴۴ /۱ میلیارد ریال مطابق صورت جلسه مجمع عمومی فوق العاده شماره ۴۷۰ مورخ ۲۲ /۱۲/ ۱۳۸۳ از محل اندوخته تسعیر ارز و مبلغ ۱۰ هزار و ۶۳۷ میلیارد ریال به موجب ماده ۶۲ قانون برنامه سوم توسعه از محل تجدیدارزیابی دارایی های ثابت درسال۸۳ می باشد. به استنادمجمع عمومی فوق العاده بانک ها ۱۷ /۰۱/ ۸۷ و نامه دفتر حقوقی بانک به شماره ۳۰۴۴۶ مورخ ۱۲/۰۹/ ۸۷ و تصویب نامه هیات محترم وزیران به شماره ۶۸۹۸۵/ ت مورخ ۰۲ /۰۵/ ۸۶ نوع شخصیت حقوقی بانک ملت به سهامی عام تبدیل شد و به عنوان اولین بانک دولتی و چهارصد و چهل و هشتمین شرکت پذیرفته شده در تاریخ ۲۲ بهمن سال ۸۷ در تابلوی اصلی بازار اول بورس اوراق بهادار تهران در بخش بانک ها،موسسات اعتباری و سایر نهادها ی پولی درج و در ۳۰ بهمن سال ۸۷ معادل ۵ درصد سهام آن جهت کشف قیمت در بورس عرضه شد.
تاکنون ۸۰ درصد سهام این بانک در قالب رد دیون، سهام عدالت، سهام ترجیحی و عرضه بلوکی واگذار گردیده ، بانک ملت، نخستین بانک دولتی است که براساس قانون اصل ۴۴ واگذار شده است.
شکل-۲-۱- تاریخچه بانک ملت
واگذاری سهام بانک ها به عنوان بخشی اساسی از اجرای برنامه های اصل ۴۴ و انقلابی اقتصادی در ایران مطرح است،که در این راستا سهام بانک ها به بخش خصوصی واگذار گردید.وشفاف سازی کامل اطلاعات بانک ملت سبب شد تا این بانک به عنوان نخستین بانک دولتی سهام خود را در بورس واگذار کند.عملکرد بانک ملت در یکسال گذشته نشان می دهد که مسئله خصوصی سازی اثرات قابل توجهی بر کارکرد بانک ملت داشته است،به نحوی که در این مدت نسبت به سال گذشته منابع بانک بیش از ۲۳ درصد و منابع ارزی بیش از ۷۸ درصد افزایش یافته است.
در جریان خصوصی سازی شرایط بانک بهبود یافته و این بهبود سبب افزایش در آمد برای سازمان و در نهایت سهامداران شده است. بانک ملت در حال حاضر با سرمایه ۳۳۱۰۰ میلیارد ریال یکی از بزرگ ترین بانک‌های کشور است که درچارچوب دولت جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند.
۲-شبکه بین المللی بانک:
بانک ملت در حال حاضر دارای ۴ شعبه در کشورهای ترکیه(استانبول،ازمیر،آنکارا)و کره جنوبی(سئول)و نیز دو بانک تابع((ملت بانک)) در جمهوری ارمنستان و ((بانک بین المللی پرشیا لندن))
می باشد،مضافااینکه ۳۰/۲۶ درصد از سهام بانک تجارتی ایران و اروپا واقع در شهر هامبورگ متعلق به بانک ملت است.
۳-چشم‌انداز ، اهداف و ماموریت های بانک ملت:
معمولاً چشم انداز، اهداف و ماموریتها دورنمای آرمانی سازمان را مشخص می کند و در پاسخ به این سئوال که « جایگاه آینده سازمان کجاست» بیان می گردد که شروع استراتژی با چشم انداز است چشم انداز هنر دیدن نادیدنی هاست و به آینده نظر دارد و آینده مال کسی است که آن را ساخته است. بعضی از سازمانها اول وضع موجود را نگاه میکنند بعد آینده را طراحی می کنند و سپس به تحلیل شکافهای موجود میپردازند. آنها اصالت را به وضع موجود داده و تاثیر گذشته بر آینده را تحلیل میکنند. اما سازمانهای دیگر هستند که اول وضع آینده را طراحی می کنند و بعد وضع فعلی را بررسی می کنند و سپس تحلیل شکاف می کنند اینگونه سازمانها اصالت را به وضع آینده می دهند که به دنبال آن وضع موجود را عوض می کنند که به آن تغییر تحول آفرین گفته می شود . حیطه بحث مدیریت استراتژی رهبری تحول آفرین است و چشم انداز دیدگاهی است که نسبت به آینده سازمان وجود دارد .
در راستای رسیدن به چشم انداز ۴ پارامتر مهم مطرح است :

1. 1. ایجاد چشم انداز.

1. 1. تبیین چشم انداز.

1. 1. الگو سازی چشم انداز .

1. 1. ضمانت اجرا و ایجاد تعهد نسبت به چشم انداز .

با عنایت به موارد مطرح شده فوق مهمترین اهداف ، ماموریتها و چشم انداز بانک ملت بشرح ذیل می باشد :
اجرای طرح بزرگ بانکداری جامع شامل ۴ بخش :
بانکداری اختصاصی.
– بانکداری تجاری .
– بانکداری شرکتی .
– بانکداری شخصی .
با مطالعات بسیار گسترده و راهبردی با الگو برداری از بانک HSPC لندن .
تهیه و تدوین نظام ارزیابی برنامه عملیاتی با الگو گیری از یک سیستم جامع ارزیابی عملکرد تحت مدل کارت امتیازی متوازن یا BSC که براساس این سیستم ۴ محور مالی، مشتری ، فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری کارکنان مورد بررسی قرار می گیرد. برنامه عملیاتی بانک شامل ۸ هدف استراتژیک و ۳۲ شاخص تحقق اهداف عالیه بانک را بر عهده دارد.استقلال مالی، مدیریتی شعب بانک ملت در کل کشور بنحویکه هر شعبه بطور مستقل هزینه و درآمد خود را مدیریت نماید.
– ارائه خدمات مطلوب تجاری در بازار پول.
– ایجاد ارزش‌های منحصر‌به‌فرد برای مشتریان.
– ارائه خدمات موثر به جامعه.
– تسهیل فعالیت‌های اقتصادی اعم از تجاری، صنعتی و کشاورزی.
– توسعه تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات.
– مدیریت روابط مشتریان.
– بهبود کیفیت خدمات.

بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]– سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)

در زمانی که اسکناس بوجود آمد، برگه ای بود که معرف میزان مشخصی از پشتوانه طلا تلقی می گردید ولی کم کم رواج یافته از مصنوع وکالا، فی نفسه ارزش پیدا کرد ولی هنوز هم در جامعه پول کشورهای مختلف ارزش یکسانی ندارد و بعنوان کالا مبادله می شوند و همچنین پول هر کشوری قدرت خرید یکسان نداشته و با واحد پول مشخص هر کشور،کالای کم یا زیاد مبادله می شود که این موضوع بستگی به ارزش پول نزد متعاملین دارد. بنابراین ارز یا پول خارجی نیز در جایی که قدرت زیاد یا کم داشته باشد موجب افزایش یا کاهش هزینه ها شده و بالتبع در قیمت کالا موثر می باشد؛ لذا اگر کالایی بر مبنای پول کشور خارجی خریداری شود دو طرف برای تعیین ثمن شناور تمایل خواهند داشت.در قراردادهای بین المللی خرید و فروش کالا با ارز خارجی بوده و ثمن کالای خریداری شده قابل تخمین بوده و با نوسان کمتری روبرو خواهد بود. لکن به جهت ممنوعیت خرید و فروش با ارز خارجی در قراردادهای داخلی بر اساس بند ج ماده ۲ قانون پولی و بانکی کشور،مصوب ۱۳۵۱،خریداران کالاهایی که لزوماً با ارز خارجی قابل تهیه است در تعیین قیمت تمام شده کالا، موثر بوده و تمایل طرفین در انعقاد بیع با ثمن شناور را به دنبال خواهد داشت، زیرا فروشنده برای تامین مواد اولیه جهت تولید کالای بایستی ارز تهیه کرده اقدام به خرید مواد اولیه از خارج کشور بکند و تهیه ارز پول داخلی به خاطر نوسانات عمده در هزینه تمام شده کالا موثر بوده و تعیین ثمن قاطع برای کالای مورد نظر از همان ابتدا را تحت تاثیر قرار می دهد. اما چون قدرت ریال در قبال ارز متغیر می باشد و امکان معامله مستقیم داخلی با ارز امکان پذیر نیست، طرفین بیع، انعقاد قرارداد با ثمن شناور را ترجیح می دهند که تعادل یا عدم تعادل بازار نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بند دوم: قراردادهای مستمر:
اصطلاح قرارداد مستمر به قراردادهای اطلاق می گردد که موضوع آن در طول زمان مستمراً برای طرفین بوجود می آید وتعهدات طرفین نسبت به یکدیگر جاری است و در مدت طولانی اجرا می گردد.
علت تمایل طرفین قرارداد به تنظیم و پذیرش اینگونه قراردادها آن است که عوامل مختلف در میزان تعدات طرفین موثر می باشد از یک طرف میزان دقیق کالای موجود نامعلوم است. و از طرف دیگر استحصال کالا در طول زمان انجام شده ودر صورت مشخص بودن عوض در همان ابتدا پس از مدتی تعادل عوضین را به هم می زند وبه عبارتی غبن حادث رخ می دهد^[۳۳].
بنابراین طرفین برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی، تمایل به استفاده از مکانیزمی‌ دارند که عوض و ثمن قرارداد با توجه به عوامل موثر، قابل تعدیل وتعیین باشد و عوض شناور را می پذیرند تا تعادل مورد قبول طرفین حاصل شود .
استفاده از این روش در انعقاد وتنظیم قراردادهای نفتی مرسوم است^[۳۴].یکی از اقسام قرارداهای مستمر، قراردادهای نفتی موسوم به قراردادهای استاندارد یا حق الامتیاز است که تا سال ۱۹۵۰میلادی در کشورهای نفت خیز مرسوم بود. در ابتدا که مساله هزینه و در آمد نفت هنوز برای کشور های نفت خیز،مطرح نبود،حق کشف واستحصال از حوزه های نفتی در قبال حق الامتیاز مقطوع واگذار می شد.اما بعداز سال ۱۹۵۰خصوصاً بعداز جنگ جهانی دوم ارزش نفت بر جهانیان روشن شد وبه جهت آنکه کشف واستخراج نفت مدت زمان زیادی طول می کشید واز همان آغاز سود آور بودن چاه نفت قابل تخمین نیست. و همچنین نوسان قیمت نفت در بازار جهانی زیاد است، روش دیگری راجهت انعقاد قرارداد فروش تهیه کرده اند و درصدی از منافع خالص شرکتهای نفتی به کشور ها تعلق گرفت. اما چون این مبلغ تابع قیمت نفت می باشد و ثمن به نحو شناور می باشد،شرکتهای استفاده کننده از نفت، قیمت را به هر میزان که مایل بودند ثبت واعلام می کردند و چون مبنای مشخص و مورد تراضی برای طرفین درباره هزینه‌های جاری در آمد خالص قیمت نفت وجود نداشت در نهایت درباره قیمت نفت بین طرفین اختلاف نظر وجود داشت علت اختلاف درباره تعیین قیمت نفت خود ناشی از عواملی از جمله شرایط فیزیکی، شیمیایی، مقدار مواد معدنی در نفت و ترکیب انواع محصولات ناشی از آن حاصل از تقطیر، وزن مخصوص نفت و محل تحویل نفت به مشتریان دارد مثلاً بهای نفتی که درخلیج فارس به مشتری داده می شود با بهای همان جنس نفت، در دریای شمال متفاوت است. که همه موجب انتخاب روش شناور در تعیین بهای نفت در قراردادهای فروش نفت شده است.
در حال حاضر روش های متنوعی برای تعیین قیمت نفت انجام می شود،گاهی از روش قیمت اعلام شده(Posted Price)استفاده می شود که ظاهراً برای اولین بار در کشور آمریکا انجام شد، بدین شکل که قیمت نفت از سه روش(قیمت های رایج جهانی،توافق لاحق طرفین،داوری قیمت نفت فروخته شده)به تیرهای چوبی موجود در محل آویخته می شد و به قیمت اعلان شده موسوم شده است زیرا قیمت نفت به روش های فوق با آویختن به تیرهای چوبی برای مشتریان علنی می گشت.
در قراردادهای نفت عراق،قیمت اعلان شده این چنین تعریف شده است؛«قیمت اعلام شده،عبارت از قیمتی است که نوع نفت عراق در بندر صدور با در نظر گرفتن قیمت بازارهای بین المللی به فروش خواهد رفت، و اگر نتوانستند بهای اعلان شده را با مراجعه به قیمت معلوم در بازارهای جهان تعیین نمایند، بر مبنای اصول عدالت و برحسب توافق تعیین خواهد شد اگر تعیین نشد، به داوری ارجاع خواهد شد.»^[۳۵]
گاهی در قرارداد فروش ثمن شناور بر مبنای قیمت واقعی تعیین می شود؛ مثلاً در قرارداد پیمانکاری ایران با آراپ وشرکتهای اروپایی شرکت کانتیتتال تعیین ثمن نهایی براساس قیمت واقعی می باشد. براساس بند «واو» ماده یک قرارداد آراپ؛«قیمت های واقعی عبارتست از قیمت هایی که طبق مقررات ماده ۳۰این قرار داد تعیین می گردد.»
طبق ماده۳۰قرارداد مذکور؛«قیمت واقعی به نحو زیر تعیین می گردد:یک کمیسیون چهار نفری مرکب از افرادی که در امور صنعت نفت تخصص داشته و دو نفر آنها از طرف شرکت ملی نفت ودو نفر دیگر از طرف آراپ تعین خواهد گردید دو بار در هر سال در آخر ماه مارس و سپتامبر برای انجام منظورهای زیر تشکیل جلسه خواهند داد:
الف)تحقیق و تعیین قیمتهای فروش فوب نفت خام که در خلیج فارس به اشخاص ثالث ‌تحویل و فروخته شده پس از مطالعه اسناد و مدارک و به هر وسیله دیگری که بتوان اطلاعات دقیق و صحیح به دست آورد.
ب)تعیین قیمت واقعی نفت خام که به موجب این قرارداد به آراپ تحویل می گردد، برمبنای اطلاعاتی که به طریق فوق بدست آمده باشد، با در نظر گرفتن مقادیر نسبی فروش و مدت قراردادهای فروش و درجه و وزن مخصوص نوع نفت خامی که برای فروش عرضه شده است.هرگاه کمیسیون مذکور تشکیل جلسه داد، ولی به توافق نرسید، طرفین ابتدا نظر یک متخصص ذی صلاحیت بین المللی بی طرف را که با توافق طرفین انتخاب خواهد شد،کسب خواهند کرد و چنانچه نظری که از طرف متخصص مزبور اظهار می گردد، مورد قبول یکی از طرفین نباشد، از طریق مقررات داوری رفع اختلاف خواهد شد»^[۳۶]در این قرارداد، مبلغ قطعی بهای نفت معین نبوده و به صورت شناور در نظر گرفته شده است، ولی طریقه تعیین آن قبلاً مورد توافق طرفین بوده و مشخص می باشد. بعلاوه مراجعه به کارشناس و داور نیز راه حل تعیین ثمن معلوم شده است که این شیوه در اغلب کشور های خاورمیانه بکار می رود.
روش دیگر در قراردادهای نفتی با ثمن شناور بر اساس میانگین قیمت ها(Average Sale Price)است که قیمت نفت بر اساس نرخ متوسط قیمتها تعیین می گردد. یعنی قیمتهای مختلف در یک سال به دست آورده شده و حد متوسط آنها میانگین عمل قرار گرفته وبهای نفت بر مبنای آن معلوم می گردد.این شیوه در کشور بحرین وکویت مورد استفاده قرارگرفته است.
شیوه دیگر،تعیین قیمت مرز (Border value)است که برای اولین بار توسط کشور عراق در خاور میانه انجام شد و بهای نفت بر اساس ارزش عادلانه نفت در مرز عراق تعیین می‌شد .در قرارداد میان شیخ قطر وکمپانی شل در سال ۱۹۵۲و نیز قرارداد شیخ قطر و شرکت توسعه نفت قطر در همان سال نیز از این روش استفاده شده است.
در برخی قراردادها قیمت نفت بر مبنای قیمت آن در خلیج مکزیک اعلام شده است؛ زیرا تا قبل از سال ۱۹۵۰میلادی قیمت نفت در تمام جهان بر اساس یک مبدأ ،قیمت گذاری می شد وآن مبدأ محل تحویل نفت یعنی خلیج مکزیک بود و در هر نقطه جهان که نفت به فروش می رسید بهای آن بر مبنای نرخ خلیج مکزیک به علاوه هزینه حمل آن از آن نقطه تا نقطه تحویل به آن تعیین می شد.از سال ۱۹۵۴در خلیج فارس نیز قیمت مستقلی برای نفت تعیین شد و بعداً در رومانی هم قیمتی معادل قیمت خلیج مکزیک مشخص شد و اصل تساوی قیمت در این مکانها بعنوان یک معیار رعایت می شد. قیمت خلیج مکزیکیا رومانی در برخی قراردادها از جمله؛ قرارداد ۱۹۳۳ ایران و شرکت نفت انگلیس و ایران، بکار رفته وشرکت مذکور تعهد کرده که نفت مصرفی داخل ایران را بر مبنای قیمت های خلیج مکزیک یا رومانی، هر کدام که ارزانتر باشد،آنچه که دولت برای مصارف عمومی لازم دارد بیست وپنج درصد، و آنچه برای مصرف مردم لازم است را با ده درصد تخفیف بفروشد.
نحوه دیگر تعیین ثمن در قراردادهای نفتی با ثمن شناور،استفاده ازقیمت نیمه راه(Half-Way Price)است که عبارتست از هزینه تولید نفت به اضافه پنجاه درصد منافع فروش که بر اساس توافق طرفین بر مبنای قیمت اعلان شده یا قیمتهای واقعی تعیین می شود .در قراردادهای شش گانه نفتی ایران در سال۱۹۶۵میلادی قیمت نیمه راه در نظر گرفته شده و همچنین در آنها بیان شده هر یک از طرفین مالک پنجاه درصد نفت استحصالی درسر چاه خواهد بود و شرط شده که چنانچه یکی از طرفین بیش از سهم نفت خود برداشت کند، نصف ما به التفاوت برداشت به عنوان خرید، از طرف مقابل تلقی شده و باید بهای آنرا به طرف مقابل بپردازد.این مبلغ معادل حاصل ضرب حجم اضافه برداشت در نصف ارقام زیر خواهد بود.
الف)متوسط واقعی سالانه بهای اعلان شده.
ب)هزینه تولید یک واحد
ج)هر گونه مخارج دیگری که طبق مقررات مالیاتی بتوان آن را جزو هزینه تولید به حساب آورد.^[۳۷]
همانطور که بیان شد در نحوه تنظیم اینگونه قراردادهای نفتی،قیمت نفت پس از انعقاد و شروع به اجرای قرارداد مشخص و پرداخت می شود؛ ولی ضوابط تعیین ثمن در قرارداد ذکر می شود با این حال تعیین ثمن بر اساس ضوابط یک مرتبه انجام نمی شود و به جهت آنکه چنین قراردادی هایی درطول زمان جریان دارد هر سال تعیین ثمن صورت می گیرد. چه بسا ثمن پرداختی امسال با ثمن پرداختی سال آینده متفاوت باشد و این وصف است که قراردادهای نفتی رادر زمره قراردادهای مستمردر ثمن شناور قرار می دهد .
گاهی نیز قراردادهای نفتی مرکب از قرارداد بیع و مشارکت است؛ بدین توضیح که قرارداد مشارکتی با کمپانی نفتی برای تفحص و کشف در مرحله اول و تولید و فروش در مرحله دوم، منعقد می شود. مرحله کشف و تفحص به عهده طرف خارجی است که اگر منجر به کشف مقادیر تجارتی نفت شود در زمان تولید و فروش هزینه کشف محاسبه و کسر خواهد شد، و الاّ در صورت عدم دستیابی به نفت، هزینه های کشف و تفحص مربوط به طرف خارجی می باشد. ولی در صورت تولید و بهره برداری ،هزینه بهره برداری و تولید توسط هر دو طرف نسبت به سهام پرداخت خواهد شد و هزینه های کشف در طی مدت معینی بین طرفین مستهلک خواهد شد. همچنین در این قرارداد ذکر می شود که شرکت خارجی سهم نفت استحصالی خود را بر اساس قیمت اعلان شده، مانند فرمول قراردادهای شش گانه سالهای ۱۳۴۳و۱۳۴۴ محاسبه و بخرد وهمچنین سهم شرکت ملی ایران را برداشت نمی کند به بهانه نیمه راه^[۳۸]برداشت و صادر کند.که در این نوع قرارداد هم فروش نفت با ثمن شناور به صورت مستمر انجام می گیرد.
بنابر این شناور بودن ثمن در قراردادهایی که در طول زمان انجام گرفته و کالای مورد معامله واجد ارزش خاصی است مورد اقبال طرفین بوده وبا تنظیم یک قرارداد مستمر، ثمن خاص در هر دوره زمانی معین و پرداخت می شود.
گفتاردوم- بیع با نظرکارشناس:
گاهی ممکن است طرفین معامله تعیین قیمت معامله را به دلایلی به شخص یا اشخاص ثالث بسپارند. ازجمله اینکه گاهی به دلیل عدم شناخت و اطمینان نداشتن به طرف مقابل، طرفین نتوانند به مبلغ پیشنهادی طرف دیگراعتماد کنند. و گاه با وجود اینکه طرفین نسبت به هم حسن ظن دارند اما به دلیل پیچیدگی مبیع قادر به تعیین ارزش آن نیستند، که دراین موارد آنان به شخص ثالث (دراصطلاح عامیانه کارشناس) مراجعه و تعیین ارزش ثمن را به او واگذار می‌کنند. حتی گاهی می‌توان از دو یا چند نفر برای این امر یاری جست. در اینصورت با توافق قبلی طرفین، می توان گفت ثمن مبلغی است که مورد اتفاق کارشناسان مسئول تعیین قیمت است یا مبلغی است که اکثریت آنان تعیین می کنند. در ذیل مطالب پیرامون این روش تعیین ثمن را ضمن چند نکته بررسی می نمائیم:
۱- پیش بینی نحوه کار کارشناس مسئول تعیین ثمن
اگرطرفین معامله بیش از یک کارشناس را برای تعیین ثمن انتخاب کنند در این صورت ممکن است توافق نمایند مبلغی که مورد اتفاق نظر همه کارشناسان است به عنوان ثمن تلقی شود و یا می توانند توافق کنند مبلغ مورد تایید اکثریت کارشناسان ثمن معامله باشد.
۲- عنوان حقوقی کارشناس مسئول تعیین ثمن
اینکه کدام یک از عناوین حقوقی بر کارشناس صدق می‌کند، مورد اختلاف است. در ماده۱۵۹۲ق.م فرانسه شخص ثالث(کارشناس)داور دو طرف توصیف شده است ولی رویه قضایی و نویسندگان او را نماینده و وکیل دو طرف می دانند. برخی از حقوق دانان عرب نیز شخص ثالث را وکیل طرفین می دانند و نتیجه گیری می کنند که همانطور که تصرف وکیل در حق موکل صحیح است ثمنی هم که کارشناس تعیین میکند بر طرفین لازم الاجر است. بایع و مشتری حق اعتراض ندارند مگر در موردی که کارشناس در تعیین ثمن دچار اشتباه فاحش شده باشد.مثلاً شخصی او را فریفته باشد.
بر همین اساس شخص اجنبی از عقد که طرفین تعیین ثمن را به او واگذار کرده اند از نظر حقوقی کارشناس خبره(expert)نامیده نمی شود.چون رأی کارشناس الزام آور نیست. داور حکم (arbitre) نیز نیست؛ چون داوری و حکمیت فرع بر نزاع است.در صورتی که بین طرفین معامله نزاعی واقع نشده است آنها توافق کرده‌اند که تعیین ثمن را به شخص ثالثی واگذار کنند و این شخص وکیل آنان است. پس هر کدام از طرفین که مدعی است شخص ثالث اشتباه کرده، یا دچار اکراه یا تدلیس شده باید ذیلاً اقدام کند^[۳۹].
بعضی از حقوق دانان بر اینکه شخص ثالث وکیل باشد چند اشکال وارد کرده اند: الف-یک فرد نمی تواند وکیل دو طرف عقد باشد. ب- وکالت عقد جایز است و وکیل را می توان عزل کرد. ج-تعیین ثمن عملی مادی است و وکیل صرفاً می تواند تصرفات حقوقی و قانونی نماید.
در پاسخ به اشکال اول می گوییم با اجازه طرفین جایز است که یک فرد وکیل طرفین باشد و چون طرفین اقرار دارند که تعیین ثمن به او واگذارشود پس اقرار اقوی از اجازه است.
در پاسخ اشکال دوم گفته می شود که در مسأله واگذاری تعیین ثمن به ثالث یکی از طرفین حق ندارد بدون توافق طرف دیگراز شخص ثالث سلب اختیار کند.
اما در مورد اشکال سوم، تعیین ثمن از عناصر اصلی عقد بیع است.پس عملی قانونی و حقوقی است نه مادی و خارجی.دکتر کاتوزیان هم وقوع چنین بیعی را مشروط به آن می داند که شخص ثالث نماینده دو طرف باشد و بخواهد تراضی نیمه تمام را تکمیل کند.
۳- زمان انعقاد بیع در صورت واگذاری تعیین ثمن به کارشناس
به فرض که طرفین توافق کرده اند کارشناس ثمن را معین کند و او این عمل را انجام می دهد.حال آیا در زمان توافق طرفین عقد بیع محقق می شود و تسلیم وتسلم صورت می‌پذیرد یا از لحظه اعلام ثمن به وسیله کارشناس ها به بعضی از حقوقدانان تصریح کرده اند بیع از لحظه توافق طرفین بر شخص ثالث منعقد شده است ^[۴۰].
چون در این لحظه همه ارکان و اجزای قرارداد از جمله ثمن وجود دارد.چون که ثمن قابل تعیین نیز مصحّح عقد است. در حقیقت تعیین ثمن بوسیله ثالث، شرط متأخّری است که انعقاد عقد منوط به تحقق آن است؛ پس وقتی شرط محقق شد و شخص ثالث قیمت را اعلام نمود، بیع از وقت عقد، تحقق یافته تلقی می‌شود. و بر همین اساس شخص ثالث برای تعیین قیمت، به قیمت های زمان تشکیل عقد بیع توجه می‌کند، نه به قیمت های زمان تعیین ثمن^[۴۱] .
در مقابل این نظریه بعضی معتقدند که بیع از لحظه ای که شخص ثالث ثمن را اعلام می‌کند محقق می‌شود و قرارداد طرفین قبل از آن، صرفاً یک قرارداد بی نام است مبنی بر اینکه طرفین ملزمند با ثمنی که ثالث اعلام میکند، عقد بیع را محقق کنند.
۴- وضعیت بیع در صورت عدم تعیین ثمن از سوی کارشناس
سؤالی که مطرح می شود این است که اگر کارشناس نتواند یا نخواهد قیمت را تعیین کندعقد چه سرنوشتی‌خواهد داشت؟اگر بگوییم این اعلام باعث تحقق عقد است و بیش از آن بیع محقق نبوده باید بپذیریم.براین‌مبنا،اگرکارشناس نتواند یا نخواهد ثمن را معین کند، بیعی محقق نشده است. در این صورت الزام طرفین به ‌تعیین شخص دیگر یا الزام آنها به تراضی در مورد ثمن ممکن نیست؛ مگر اینکه درقرارداد پیش بینی شده باشد. همچنین اگر تعیین ثمن به چند نفر واگذار شده باشد، اما آنان به دلیل اختلاف نظر نتوانند قیمتی تعیین کنند، بیع کان لم یکن می‌شود و دادگاه نمی تواند به جای اشخاص ثالثی که نتوانستند ثمن را تعیین کنند بهایی را اعلام کند.
همچنین دادگاه نمی‌تواند تعیین ثمن را به دیگری واگذار کند مگر آنکه در قرارداد چنین امری پیش بینی شده باشد. بعضی حقوقدانان معتقدند حتی اگر طرفین هم توافق کرده باشند، قاضی نمی تواند عهده دار تعیین ثمن شود چون وظیفه او تکمیل قرار دادها نیست بلکه رسالت و شأن او قضاوت و حل مشکل عقودی است که بصورت کامل واقع شده اند.در بعضی کشورها از جمله کویت در این مورد قائل به تفکیک شده اند:بدین صورت :۱-اگر طرفین توافق کنند کارشناس ثمن را معین کند اما نتوانند بر کارشناسی توافق کنند در این حالت عقد منعقد شده است. ۲-اگرشخصی را تعیین کنند اما او نتواند یا نخواهد ثمن را تعیین کند، یا او ثمن را اعلام می کند ولی طرفین اختلاف نظر دارند در این مورد عقد صحیح است و بهای متاع، ثمن المثل آن است. مبنای این حکم آن است که اساساً طرفین به کارشناسی متوسل شده اند که او ثمن المثل را تعیین و اعلام نماید.
۵- واگذاری تعیین ثمن به شخص یا اشخاص ثالث
در قوانین و رویه های عملی حقوق خاجی قانون مدنی فرانسه در ماده ۱۵۹۲ بیعی که ثمن در آن به شخص ثالث واگذار شده نافذ شناخته است.ماده۹قانون بیع کالاهای منقول انگلستان چنین بیعی را تأیید نمی‌کند.ذیل ماده۲-A-9 این قانون یکی ازحقوقدانان نوشته است:”وقتی طرفین به قیمتی که شخص ثالث تعیین می کند توافق کرده باشند،عقد کامل است وبه موافقت یا عقدی جدیدنیاز نیست،البته اگرشخص ثالث به حسن نیّت عمل کندوشرط نیّت قیمت تعیین شده از طرف او،عیناً قیمت سوقیه باشد،البته لازم است معقول ومتناسب باشد.” ماده۲-۳۰۵قانون متحدالشکل تجاری آمریکا نیزدر بند دوم پیش بینی کرده است اگر”ثمن به توافق دو طرف احاله شده و در این باره توافق حاصل نشده است.” باید ثمن المثل پرداخت شود و عقد باطل نمی شود.
فصل دوم:بیع با ثمن شناور در حقوق تطبیقی
مبحث اول:بیع با ثمن شناور در حقوق کشورهای خارجی
گفتار اول:بیع با ثمن شناور در حقوق انگلیس
در حقوق انگلستان درباره ثمن شناور از سال۱۸۹۳میلادی سابقه قانونگذاری وجود دارد که در قانون فروش کالا وضع شده بود و در حقوق انگلیس،تعیین عوض شرط صحت قرارداد فروش نیست. قوانین انگلستان در این باره چند بار دستخوش تحول و اصلاح قرار گرفت خصوصاً قانون تهیه کالا مصوب۱۹۷۳که تغییرات مهمی درآن ایجاد شد.قانونی هم که درحال حاضر قابل اجراء می باشد، قانون فروش کالامصوب۱۹۷۹میلادی است که از اول ژانویه ۱۹۸۰به اجراء درآمده است.و این قانون بر قراردادهای منعقده پس از اول ژانویه۱۹۸۴حاکم و قابل اجراء است. البته لازم به ذکر است که عطف به ما سبق شدن مقررات این قانون به قراردادهای منعقد شده در سابق، تحت شرایطی امکان پذیر می باشد. و همچنین قانون مذکور در انگلستان و تمام مستعمرات آن قابل اعمال است.

۴۲/۰

۴۰/۸

۰۰/۰

۸۷/۰

۱۴/۱

میزان سلامت

۲۳/۰

۱۵/۰

۱۲/۳

۰۰۲/۰

۸۸/۰

۱۳/۱

سن

۱۲/۰

۱۰/۰

۱۹/۲

۰۲۹/۰

۹۷/۰

۰۲/۱

نمودارفوق نرمال بودن توزیع را نشان می دهد بدین صورت که اگر نقاط روی نمودار از الگوی خاصی پیروی نکند و نقاط به شکل تصادفی پراکنده باشد، می توان در مورد وجود فرض هموداستیتی در داده ها و روابط مورد بررسی تا حد زیادی اطمینان حاصل کرد.
فصـل پنجم
۱-۵- جمع بندی نتایج تحقیق
این فصل دربرگیرنده دو بخش اساسی است، در بخش اول نتایج توصیفی، نتایج استنباطی منتج از آزمون فرضیه ­ها مطرح خواهد شد. در بخش دوم نیز با توجه به نتایج و یافته­های حاصل از تحقیق، پیشنهادات و راهکارهای لازم را در جهت افزایش میزان توانمندی زنان سرپرست خانوار و انجام تحقیقات آتی در این باره بیان شده است و آگاهی های لازم در این زمینه ارائه خواهد شد. همچنین محدودیت­های موجود در انجام این تحقیق نیز ذکر شده است.
۱-۱-۵- جمع بندی نتایج توصیفی
در این قسمت ابتدا نتایج به دست آمده برای متغیرهای مورد نظرمان را مورد بررسی قرار می دهیم. در مورد متغیر سن، میانگین سنی پاسخگویان حدودا ۴۰ می باشد. حداقل سن پاسخگویان ۲۰ و حداکثر آن ۷۳ می باشد. در مورد متغیر سطح تحصیلات ۲(۹/۶درصد) بیسواد، (۵/۲۸درصد) ابتدایی، (۶/۳۷درصد) یعنی بیشتر پاسخگویان سیکل بوده،(۸/۲۴درصد) دیپلم، (۹/۱درصد) فوق دیپلم و (۳/۰درصد) لیسانس بوده اند. در مورد متغیر درآمد (۸/۳۴درصد) کمتر از ۲۰۰ تومان ماهیانه درآمد دارند،(۷/۳۵درصد) بین ۴۰۰تا ۲۰۱، (۲/۲۳درصد)، ۵۰۰ تا ۴۰۱ هزار تومان درآمد داشته اند، ۳/۵درصد ماهیانه ۶۰۰تا ۵۰۱ هزار تومان و ۹/۰درصد ماهیانه ۷۰۰تا ۶۰۱ هزار تومان ماهیانه درآمد داشته اند.در مورد متغیر شغل (۵/۶۶درصد) بیکار و (۵/۳۳درصد) از پاسخگویان شاغل بوده اند در مورد متغیر وضعیت تاهل (۴/۳درصد) دختر ازدواج نکرده، (۸/۲۹درصد) زن مطلقه، (۶/۶۳درصد) همسرمرده، ۶ نفر(۹/۱درصد) همسر مرد زندانی و ۴ نفر(۳/۱) همسر مرد معتاد بوده اند. در مورد متغیر نوع مسکنی که زنان سرپرست خانوار در آن سکونت داشته اند (۲/۴۹درصد) دارای مسکن شخصی، (۸/۳۹درصد) در مسکن استیجاری سکونت داشته اند و (۱۱درصد) در منزل ورثه ای ساکن بوده اند. در مورد متغیرجامعه پذیری جنسیتی که با ۱۱ گویه مورد سنجش قرار گرفته، میانگین این متغیر ۱/۳۵ می­باشد و ماکزییمم آن ۸۷ و مینیمم آن ۱۲ می­باشد پیوستار مربوطه نشان می­دهد که وضعیت شیوه جامعه پذیری جنسیتی (۱/۳۵) در میان آزمودنی ها در سطح پایین می باشد.در مورد متغیر میزان مشارکت فعال زنان که با ۵ گویه مورد سنجش قرار گرفته است میانگین آن ۷/۱۵ می باشد و ماکزییمم آن ۳۰ و مینیمم آن ۵ می باشد. همچنین وضعیت میزان مشارکت فعال زنان سرپرست خانوار (۷/۱۵) در میان آزمودنی ها در سطح پایین می باشد. در مرود متغیر سطح سلامت زنان که ۱۱ گویه مورد سنجش قرار گرفته است میانگین این متغیر میانگین برای این متغیر ۵/۴۳ می باشد و ماکزییمم آن۸۲ و مینیمم آن ۲۰ می باشد. وضعیت سلامت زنان سرپرست خانوار (۵/۴۳) در میان آزمودنی ها در سطح پایین می باشد در مورد متغیر میزان برخورداری از حمایت های اجتماعی که با ۱۲ گویه مورد سنجش قرار می گیرد میانگین این متغیر ۰۹/۴ می باشد و ماکزییمم آن ۸۹/۵ و مینیمم آن ۱۱/۱ می باشد. همچنین میزان برخورداری از حمایت اجتماعی (۰۹/۴) در میان آزمودنی­ها در سطح بالا می باشد. در مورد متغیر وابسته میزان توانمندی زنان سرپرست خانوار که با ۱۷ گویه مورد سنجش قرار می گیرد میانگین این متغیر ۶۵، ماکزیمم ۹۴ و مینیمم آن ۲۰ می باشد همچنین میزان این متغیر در سطح بالا می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱-۵- جمع بندی نتایج استنباطی
در این تحقیق با توجه به چارچوب تئوریک، اهداف و سوالات مطرح شده ۵ فرضیه مطرح شد و در مجموع پس از گردآوری داده ­ها از مجموع ۵ فرضیه مطرح شده، ۲ فرضیه اصلی و از متغیزهای زمینه ای متغیر درآمد و شغل مورد تایید قرار گرفت البته شایان ذکر است که در هر فرضیه به دلیل دو بعدی بودن متغیر وابسته یعنی متغیر میزان توانمندی زنان سرست خانوار متغیرهای مستقل علاوه بر بررسی بر روی متغیر وابسته( میزان توانمندی زنان سرپرست خانوار) دو بار نیز با دو بعد متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفته اند ناگفته نماند که برخی از متغیرهای مستقل نیز تک بعدی نبوده بلکه دارای چند بعد بوده و این ابعاد به طور جداگانه با ابعاد متغیر وابسته و خود متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفتند.
۱-۲-۱-۵- نتایج استنباطی متغیرهای زمینه ای
-بین متغیر سن و متغیر میزان توانمندی زنان رابطه معنی دار مشاهده نشد. همچنین بین سن و ابعاد متغیر میزان توانمندی رابطه مشاهده نشد البته به سطح معنی داری بسیار نزدیک بوده است تا جاییکه متغیر سن در تحلیلهای رگرسیونی از متغیرهای باقی مانده در مدل رگرسیونی و موثر بر میزان توانمندی است.
-بین متغیر میزان تحصیلات زنان و متغیر میزان توانمندی زنان رابطه معنی دار مشاهده نشد. به طوری که میانگین میزان توانمندی در بین زنان سرپرست خانواری که تحصیلات آنها در سطح دیپلم هستند بیشتر از سایر زنان تحصیلکرده است واین تفاوت به لحاظ آماری معنی دار نبوده است . همچنین بین متغیر میزان تحصیلات زنان و ابعاد متغیر میزان توانمندی (توانمندی اقتصادی و توانمندی روانی) رابطه معنی دار وجود ندارد.
– بین متغیر میزان درآمد و متغیر میزان توانمندی زنان رابطه معنی دار وجود دارد به طوری که میانگین میزان توانمندی در بین زنانی که درآمدشان ۷۰۰تا ۶۰۱ است بیشتر از سایر گروه های درآمدی است و این به لحاظ آماری معنی دار می باشد. بین متغیر درآمد و ابعاد متغیر میزان توانمندی زنان رابطه معنی دار وجود دارد به طوری که میانگین میزان توانمندی اقتصادی در بین زنانی که درآمدشان ۶۰۰ تا ۵۰۱ است بیشتر از سایر گروه های درآمدی است و این به لحاظ آماری معنی دار است . میانگین میزان توانمندی روانی در بین زنانی که درآمدشان بین ۷۰۰ تا ۶۰۱ است بیشتر از سایر گروه های درآمدی است و این به لحاظ آماری معنی دار است .
– بین متغیر شغل و میزان توانمندی رابطه معنی دار وجود دارد به طوری که میانگین میزان توانمندی در بین زنان شاغل بیشتر از بیکارها بوده است و این به لحاظ آماری معنی دار است.
– بین متغیر شغل و ابعاد متغیر میزان توانمندی زنان رابطه معنی دار وجود دارد به طوری که میانگین میزان توانمندی اقتصادی در بین زنان شاغل بیشتر از زنان بیکار بوده است و این به لحاظ آماری معنی دار بوده است.
– میانگین میزان توانمندی روانی در بین زنان شاغل بیشتر از زنان بیکار بوده است و این به لحاظ آماری معنی دار بوده است.
– بین وضعیت تاهل و متغیر میزان توانمندی رابطه معنی دار وجود ندارد به طوری که میانگین میزان توانمندی در بین زنانی که همسرانشان معتاد می باشد بیشتر از سایر زنان است و این به لحاظ آماری معنی دار نیست. همچنین بین وضعیت تاهل و ابعاد متغیر میزان توانمندی رابطه وجود ندارد.
– بین متغیر نوع مسکن و متغیر میزان توانمندی رابطه معنی دار مشاهده نشد به طوریکه میانگین متغیر میزان توانمندی در بین زنانی که در منزل شخصی سکونت دارند بیشتر از سایر زنان است و این به لحاظ آماری معنی دار نیست. همچنین بین متغیر نوع مسکن و ابعاد متغیر میزان توانمندی رابطه معنی دار وجود ندارد.
۲-۲-۱-۵- نتایج استنباطی متغیرهای مستقل
-بین متغیر جامعه پذیری جنسیتی و متغیر میزان توانمندی رابطه معنی دار مشاهده نشد. همچنین بین متغیر جامعه پذیری جنسیتی و ابعاد متغیر میزان توانمندی زنان رابطه مشاهده نشد.
– بین متغیر میزان مشارکت زنان و متغیر میزان توانمندی رابطه معنی دار مشاهده نشد. بین متغیر میزان مشارکت فعال زنان و ابعاد متغیر میزان توانمندی رابطه معنی دار وجود دارد. به طوریکه سطح معنی داری ۰۰۰ و ضریب همبستگی بین میزان مشارکت فعال زنان و میزان توانمندی اقتصادی ۲۳/۰ است و شدت رابطه ضعیف و نوع آن مستقیم است.
همچنین بین متغیر میزان توانمندی روانی و متغیر میزان مشارکت فعال رابطه معنی دار وجود دارد به طوریکه سطح معنی داری بین این دو متغیر ۰۰۶/۰ و ضریب همبستگی بین این دو متغیر ۱۵/۰- است، نوع رابطه معکوس و شدت آن ضعیف می باشد.
– بین متغیر سطح سلامت زنان و متغیر میزان توانمندی رابطه معنی دار مشاهده شد . به این صورت که سطح معنی داری بین دو متغیر ۰۰۰ و ضریب همبستگی بین این دو متغیر ۳۰/۰ ، شدت رابطه متوسط و نوع آن مستقیم است.
– بین ابعاد متغیر میزان توانمندی زنان و سطح سلامت آنان رابطه معنی دار مشاهده شد به این صورت که سطح معنی داری بین این دو متغیر سطح سلامت زنان و میزان توانمندی اقتصادی زنان ۰۰۰ و ضریب همبستگی بین این دو متغیر ۳۵/۰ متوسط و جهت رابطه مستقیم است.
– بین متغیر میزان توانمندی روانی زنان و سطح سلامت آنان رابطه معنی دار مشاهده شد به این صورت که سطح معنی داری ۰۰۰ و ضریب همبستگی بین این دو متغیر ۲۳/۰ ضعیف و و نوع رابطه مستقیم است.
– بین ابعاد متغیر سطح سلامت و متغیر میزان توانمندی زنان رابطه معنی دار مشاهده شد به طوری که سطح معنی داری بین متغیر سطح سلامت جسمانی و متغیر میزان توانمندی ۰۰۲/۰ و ضریب هبستگی بین این دو متغیر ۱۷/۰ وشدت رابطه ضعیف و نوع آن مستقیم است .
– بین متغیر سطح سلامت روانی و متغیر میزان توانمندی رابطه معنی دار وجود دارد به این صورت که سطح معنی داری بین این دو متغیر ۰۰۰ و ضریب همبستگی میان این دو متغیر ۳۵/۰ و شدت رابطه متوسط و نوع مستقیم است.
– بین دو متغیر سطح سلامت معنوی و متغیر میزان توانمندی رابطه معنی داری وجود دارد به طوری که سطح معنی داری بین این دو متغیر ۰۰۰ و ضریب همبستگی ۲۸/۰ و شدت رابطه ضعیف و نوع آن مستقیم است.
– رابطه بین ابعاد متغیر سطح سلامت و ابعاد متغیر میزان توانمندی زنان