۲٫کاهش تحرک
۳٫لکنت زبان
۴٫نا شنوایی و نا بینایی
۵٫در کودکان باعث قرمزی پوست، خارش شدید ، تورم ، تپش قلب ، عرق بیش از حد ، بد خلقی ، ضعف وخستگی می شود.
۶٫بروز مشکلات مغزی
۷٫احساس طعم فلز در دهان
۸٫تهوع ودرد شکم
۹٫ناراحتی کلیوی
۱-۹ تأثیر جیوه بر سلامتی
جیوه از راه تنفس، گوارش و نیز از طریق پوست قابل جذب می باشد، بخار جیوه به سیستم اعصاب مرکزی تمایل دارد، اما هدف اصلی Hg2+ کلیه‌ها و کبد است. تا کنون مدارک محدودی در ارتباط با سرطانزا بودن جیوه ارائه شده است.
مطالعات جهانی نشان می دهند که در نتیجه تماس مستقیم یا استنشاق بخارات جیوه، اختلالات مختلفی به وجود می آید که برخی از آن ها عبارتند از: اختلال سیستم اتو ایمیون، اختلال در عملکرد کلیه، ناباروری، تاثیرات منفی روی جنین، مشکلات رفتاری– عصبی، ناکارآمدی قلبی، آلزایمر، تاثیرات مخرب بر سیستم عصبی مرکزی و محیطی، تاثیرات چشمی، مشکلات دهانی، نارسایی حاد تنفسی، درماتیت، دمانس، تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم، هماچوری، کونژکتیویت، برونشیت، پنومونی، ادم ریوی، تب بخار فلزی و اختلالات نوروسایکوتیک، اثر بر روی غده تیروئید، تولید مثل و سمیت ژنی.
استنشاق mg/m3 1 بخار جیوه به ریه ها، کلیه ها و سیستم عصبی آسیب زده و باعث تحریک پذیری شدید، بی ثباتی احساس،‌ لرزش، کاهش وزن، ورم لثه،‌ سردرد، کاهش رشد، التهاب ریه و آماس پوست می شود. این عوارض ممکن است در جمعیت های عمومی در مواجهه با mg/m3 1/0 نیز مشاهده گردد.
بعد از بخار جیوه، متیل جیوه خطرناک ترین شکل جیوه است. استفاده از متیل جیوه به‌ عنوان قارچ‌کش برای محافظت دانه‌ها سبب کاهش قابل ملاحظه پرندگانی شد که از این دانه‌ها مصرف کرده بودند و همچنین صدها مرگ در عراق و آمریکا از مصرف نانی که دانه‌های گندم آن با متیل جیوه در تماس بوده گزارش شده است. ورود سمی ترین شکل جیوه یعنی متیل جیوه به بدن انسان، بیماری میناماتا ایجاد میکند. این بیماری اولین با در دهه ۱۹۵۰ در خلیج میناماتای ژاپن مشاهده شد. بروز این بیماری در انسان با عوارض گوناگون عصبی از جمله اختلال در حواس پنج گانه، بروز آلزایمر در سنین پیری و در موارد حاد با مرگ بیمار، همراه است. متیل جیوه نسبت به نمک‌هایHg2+ سمّ قوی تری است، زیرا علاوه بر انحلال‌پذیری در بافت چربی، قابلیت تجمع و بزرگ‌نمایی زیستی دارد. همچنین می‌تواند از سد خونی- مغزی و جفت جنین عبور کند. فرایند متیل‌دار شدن جیوه در ته‌نشست های گل‌آلود رودخانه‌ها و به ویژه در شرایط بی هوازی توسط متیل کوبالامین صورت می‌گیرد. بیش تر جیوه موجود در بدن انسان به صورت متیل جیوه بوده و اغلب از طریق خوردن ماهی وارد بدن انسان می‌شود. متیل جیوه از راه دستگاه گوارش به خصوص در سیستم عصبی مرکزی و کلیه ها توزیع شده و به صورت اختلالات عصبی تأخیری تظاهر می کند. از جمله این اختلالات: آتاکسی، پاراستزی، لرزش، کاهش بینایی، شنوایی، بویایی و چشایی، از دست دادن حافظه، دمانس پیش رونده، نکروز کانونی، تخریب سلول‌های گلیال، اختلالات حرکتی و مرگ می باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

سیستم عصبی احتمالاً حساس­ترین ارگان در برابر تماس با بخارات جیوه است. طیف وسیعی از اختلالات تنفسی، روانی، قلبی عروقی، معده ای روده ای، تولید مثلی، کبدی، کلیوی، خونی، پوستی، اسکلتی- عضلانی ایمونولوژیکی، حسی و ادراکی و ژنوتوکسیک از اثرات جیوه می تواند باشد.
۱-۱۰ جیوه در مواد غذایی
از دهه۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ بررسی های بسیاری بر روی مواد غذایی انجام شده است در آلمان ، دفتر مرکزی گرد آوری ارزیابی داده های مواد شیمیایی است زیست محیطی(ZEBS) بر سبزیجات میوه ای ، ریشه ای ، برگی جوانه ای بویژه وزارت بهداشت برلین بر روی سبزیجات کنسرو شده ، میوه و انواع تمشک ها به گردآوری داده های ۱۹۷۵ ،۱۹۷۹ و ۱۹۸۲ انجامیده است.
بر پایه این داده ها اگر میزان متوسط مصرف آبمیوه و نوشیدنی مانند شراب ، آبجو و نیز شکلات در سال ۱۹۷۵ کمتر از ۰٫۰۲۰ میلی گرم در هفته به ازای خوردنی های تازه رسیده است که مقدار میانگینی برای کل نواحی آلمان است (حال آن که سازمان بهداشت جهانی میزان ۶/۱ مقدار فوق یا حدود ۰٫۰۱۰ میلی گرم بر کیلو گرم را برای جیوه توصیه می کند.)
آخرین بررسی های ZEBS به قرار زیر است:
آب آشامیدنی(۴/۱۸%) ، گندم (۹/۱۲%) ، در سال های ۱۹۸۲-۱۹۷۸ ، شیر (۲/۱۰%) ، آب معدنی (۱/۸%) مواد کنسرو شده (۸/۱۷%) مقادیر سال ۱۹۸۲ عمدتا به قرار زیرند:ماهی(۸%) ، قهوه (۲/۷%) و سیب زمینی (۶%) که تأکید کننده داده های تجزیه و تحلیل شده سال ۱۹۷۹ است.
بررسی دیگر که دقیق تر انجام شده است طیفی از خوراکی ها از جمله شیر ، شیر خشک ، پنیر و تخم مرغ ، انواع گوشت ها(و بررسی میزان منیزیم و روی آن ها علاوه بر جیوه) ، سوسیس ، گوشت ماکیان و فرآورده های گوشتی ، شیر مادران ، سرم خون و چربی و روغن گیاهی بافت های چرب ، برنج و سیب زمینی را در بر می گرفت.
۱-۱۱ اثر جیوه بر حیوانات
اکلیل مرکوری که از جمله ترکیبات جیوه هستند، دارای اثرات مخربی در موجودات زنده اند. این ترکیبات توسط عمل موجودات ریز غیرهوازی تولید می شوند. این فعل و انفعالات در گل و لای رودخانه ها یا دریاچه ها صورت می گیرد. موجودات ذره بینی این عمل را در رودهٔ بعضی از جانداران انجام می دهند. متیل مرکوری ها خطرناک ترین و سمّی ترین اکلیل مرکوری هستند که به طریق مستقیم یا غیرمستقیم وارد محیط زیست می شوند. نقش مستقیم استفاده از متیل مرکوری ها بر روی دانه ها نمایان است اما نقش دیگر آنها به صورت محصول فرعی فرآیندهای صنعتی به آب های طبیعی رها می شوند، اما زمانی که این ترکیبات توسط موجودات زیستی متیله شوند، به ترکیبات فرّاری تبدیل و از آب رها می شوند.اولین علایم شناخته شده و خطرناک متیله جیوه در اواخر سال ۱۹۵۳ در ژاپن دیده شد که توضیح آن و نحوه اثر آن در ماهی ها در آینده گفته خواهد شد.آنچه مهم است این است که غذا خطرناک ترین اثر سمّی جیوه را برای اغلب مردم نشان داده زیرا براساس شواهد علمی و تاریخی، در حالی که حد FDA برای جیوه در هوا ۵/۰ میلی گرم در کیلوگرم بوده، میزان آن در ماهی های مصرف شده در حادثه ۱۹۵۳ ژاپن بین ۵ تا ۲۰ میلی گرم در کیلوگرم بوده که در اینجا فاجعه بیشتر قابل لمس می گردد.
۱-۱۲ اثرات فیزیولوژیکی جیوه
ترکیبات اکلیل، فنیل مرکور و الکوکسی اکلیل به خوبی در چربی ها حل شده، ضمناً بسیار پایدارند. بنابراین در صورتی که در بافت های دام و انسان انباشته شوند، مکانیسم تنفسی را مختل می سازند.انواع ترکیبات کاتیونی جیوه جذب ذرات خاک گردیده، به صورت فسفات، کربنات و سولفور جیوه ته نشین شده، نمی توانند در نیمرخ خاک، انتقال یابند. لذا جابه جائی ترکیبات جیوه جز به حالت بخار ناچیز است.امروزه با توجه به توسعه کاربرد جیوه در صنایع دندانپزشکی و نیز شیوع بیماری های دهان و دندان توجه به کاربرد جیوه در پر کردن دندان و عوارض ناشی از آن نیز مورد توجه می باشد.جیوه از سمّی ترین فلزاتی است که انسان با آن مواجه است و حتی از سرب و ارسنیک نیز سمّی تر است. بخار جیوه از ماده پرکننده دندان (نقره ـ جیوه) در ۲۴ ساعت روز و ۳۶۵ روز سال آزاد می شود.تحقیقات نشان می دهد که ۱۰۰ ـ ۸۰ درصد بخار جیوه استنشاق شده، از ریه ها به خون و در نهایت به مغز و سایر ارگان ها و بافت های بدن می رسد. بیش از ۷۵ درصد مردم دندان پرکرده دارند و به طور مداوم با یک ماده سمّی مواجه هستند. در مورد ناباوری مربوط به جیوه، مطالب جالب توجهی وجود دارد. در بسیاری از موارد زنان و مردان به خاطر مواجهه با مقادیر زیاد جیوهٔ ناشی از پر کردن دندان و جیوه موجود در غذا و محیط ناباور می شوند. ناباوری در زنان به صورت اختلال هورمونی بروز می کند که از لقاح جلوگیری می کند در حالی که در مردان باعث نقص در حرکت یا بقای اسپرم می شود.بیش از ۱۵۰ سال از مصرف آمالگام به عنوان ماده ترمیمی در دندانپزشکی می گذرد. آمالگام آلیاژی است که از ۶۰ ـ ۴۵ درصد جیوه ساخته شده که با نقره، قلع، روی و مس مخلوط می شود و جهت ترمیم و بازسازی قسمت های از بین رفته دندان ها به کار می رود. به طور متوسط هر فرد حداقل ۵ گرم جیوه در دندان های پرکرده خود با آمالگام دارد. در مطالعات انجام شده، سطح مواجهه روزانه بیش از حد ایمنی بوده است. به طور متوسط از آمالگام دندان، روزانه ۳ ـ ۵/۰ میکروگرم جیوه وارد بدن می شود.جیوه در فرم جامعه ناپایدار بوده، لذا بخار جیوه از ماده پرکننده دندان به صورت یون های جیوه و ذرات فلزی به طور مداوم آزاد می شود. به ویژه پس از مسواک زدن و آدامس جویدن، سطوح بالائی از جیوه در هوای بازدمی آزاد می شود. بنابراین جیوه از طریق مخاط دهان، ریه ها و دستگاه گوارش جذب می شود.
۱-۱۳ موارد کاربرد صنعتی و غیر صنعتی جیوه
در حال حاضر بیش از ۶۰۰ شغل وجود دارد که با جیوه مواجهه دارند. برخی از این مشاغل عبارتند از: تولید وسایل اندازه گیری(مانند دماسنج ها و فشار سنج‌ها)، لامپ‌های الکتریکی، باتری ها (به ویژه باتری‌های آلکالاین تا قبل از سال ١۹۹۶)، ترموستات‌ها، لامپ‌های فلورسنت و نئون، رنگ‌های لاتکس قدیمی، آینه‌ها، دیگ‌های بخار، اکسیداسیون ترکیبات آلی (به عنوان کاتالیست)، استخراج طلا و نقره از سنگ‌های معدنی، کاتد در الکترولیز، یک سو کننده‌های جریان برق، تولید کلر و کاغذ، آمالگام‌های دندان پزشکی، گریس، رنگ‌های محافظ چوب، مواد منفجره، فتوگراف‌‌ها، حشره کش ها، قارچ کش ها، تولید فولاد، تعمیر دستگاه های هواشناسی، کلیدهای الکتریکی بی صدا، زباله سوزها، آبکاری، چرم سازی، تاکسی درمی، نیروگاه های زغال سوز و گاز سوز، کارهای آزمایشگاهی مرتبط با جیوه، خنک کننده های راکتورهای هسته ای، نقاشی، جواهرسازی و غیره.
جیوه در صنایع به سه شکل فلز، ترکیبات آلی و ترکیبات معدنی استفاده می شود. ترکیبات آلی جیوه شامل گروه های هیدروکربنی آروماتیک یا آلیفاتیک و ترکیبات معدنی جیوه معمولاً شامل نمک های جیوه نظیر کلریدها یا اکسیدهای جیوه می باشد. از فرم فلزی جیوه در ساخت گاز کلر و سود سوز آور، دما سنج های جیوه ای، پر کننده های دندان پزشکی،‌ مخازن فشارسنج، باتری ها، بعضی از رنگ های پلاستیکی، لامپ های فلورسنت، تهیه کرم های ضد آفتاب و ضد عفــونی کننده، انواع پماد و از فرم غیرآلی جیوه در ساخت آفت کش ها، مواد ضدعفونی کننده، باتری های خشک و مواد نگاه دارنده موجود در بعضی ترکیبات دارویی استفاده می شود.
یکی از کاربردهای مهم جیوه، ساخت ملغمه می باشد. ملغمه، آلیاژ جیوه با فلزات یا ترکیبات فلزی است. به‌عنوان مثال، ملغمه دندان که برای پر کردن دندان به کار می‌رود، آلیاژی به نسبت برابر از جیوه مایع و مخلوط نقره و قلع است. نمک نیترات Hg2+که حلال در آب است، زمانی برای آماده‌سازی خز جهت ساختن کلاه نمدی به کار می‌رفت. به همین دلیل کارگران کلاه دوزی، اغلب دچار ناهنجاری های عصبی مانند لرزش ماهیچه، افسردگی، فراموشی و…. می شدند.
یکی دیگر از مصارف عمده جیوه، تولید لامپ بخار جیوه یا لامپ های کم مصرف می باشد. این لامپ‌ها باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی شده و طول عمر بیشتری دارند. لامپ‌های کم‌مصرف، مصرف را ۴ تا ۶ برابر لامپ‌های معمولی، بهینه می‌کنند، اما کمتر کسی است که بداند این لامپ ‌ها به دلیل وجود جیوه، جزء زباله‌های خطرناک هستند و در صورتی که همراه با زباله‌های دیگر و به روش سنتی دفع شوند، موجب آلودگی محیط زیست خواهند شد. در برخی کشورها قرار دادن این لامپ‌ها همراه سایر زباله‌ها جریمه‎های سنگینی دارد اما متاسّفانه در کشور ما در این زمینه اقدامات و اطلاع‌رسانی مناسبی صورت نگرفته و مراکزی هم برای جمع آوری زباله‌های خطرناک وجود ندارد و حتّی روی بسته‌بندی این لامپ‌ها نیز هیچ هشداری درباره خطرناک بودن بخار جیوه ذکر نشده است. وقتی یک لامپ کم‌مصرف ‌می‌شکند، بخار جیوه سمی آن متصاعد می‌شود. به همین خاطر نباید به خرده‌های لامپ کم‌مصرف دست زد یا برای جمع کردن آن از جاروبرقی استفاده کرد، بلکه باید فورا پنجره‌ها را باز، و به مدت ۱۵ دقیقه اتاق را ترک کرد تا بخار جیوه از محیط خارج شود و سپس با ماسک و دستکش، خرده‌های لامپ را در ظرف شیشه‎ای دردار یا دو لایه کیسه پلاستیک گذاشت و در آن را بست.
استفاده از جیوه و ترکیبات آن در قارچ کش ها، با توجّه به تأثیر خاصیت سمّی جیوه بر موجودات زنده، اهمیت زیادی دارد. در کشاورزی ترکیبات آلی جیوه به منظور پوشش های دانه ای به کار برده می شوند تا از رشد قارچ روی بذر کشاورزی جلوگیری کنند.
ترکیبات جیوه در لوازم بهداشتی و آرایشی به عنوان کرم‌های زیبایی، محافظ پوست و جلوگیری از آکنه به کار می‌روند، ۶ تا ١٠ درصد وزن این فرآورده ‌ها را کالومل (کلرید جیوه) تشکیل می دهد. از آن جایی‌که ترکیبات جیوه به راحتی جذب پوست می‌شوند، سازمان نظارت بر مواد غذایی و دارویی آمریکا (FDA) استفاده از این ترکیبات را در فرآورده‌های بهداشتی منع کرده است.
*مراحل گونه شناسی جیوه
۱-۱۴ آماده سازی جیوه
۱-۱۴-۱ جداسازی ترکیبات جیوه از نمونه های جامد
نمونه های جامد را برای آنالیزهای گونه شناسی به دو دسته کلی می توان تقسیم کرد:
نمونه های خاک و رسوب
نمونه های بیولوژیکی
۱-۱۴-۱-۱ نمونه های خاک و رسوب
در مورد نمونه های خاک و رسوب ترکیبات اورگانو متالیک اکثرا در سطح نمونه قرار دارند. بنابراین انحلال نمونه قبل از آنالیز مورد نیاز نیست.
روشی اساسی برای آزاد سازی ترکیبات آلی فلزی از رسوبات شامل خیساندن با اسیدهایی مانند اسید کلریدریک، اسید برمیک و اسید استیک و انتقال گونه ها به محیط آبی یا متانولی می باشد. در این روش برای سرعت عمل از مافوق صوت، هم زدن، تکان دادن و یا از استخراج سوکسوله با حلال آلی کمک می گیرند.
به منظور افزایش بازده استخراج افزودن یک عامل کمپلکس دهنده مانند دی اتیل دی تیو کاربامات^[۱۵] یا تروپولن^[۱۶] الزامی است.
بطور مثال در مورد استخراج دی متیل جیوه، از نمونه های رسوب، خاک و یا نمونه های بیولوژیکی ، نمونه در محلول اسیدی قرار داده می شود و دمای آن به تدریج افزایش داده می شود در این حین نمونه با گاز نیترون گاز دهی می گردد و آنالیت در یک تله سرد جمع آوری می گردد. برای نمونه های خاک و رسوب نیاز به مراحل طولانی آماده سازی یکی از معایب روش های تجزیه ای می باشد.
۱-۱۴-۱-۲ نمونه های بیولوژیکی
در مورد نمونه های بیولوژیکی، گونه های جیوه ممکن است در داخل بافتهای بیولوژیکی قرار گیرند بنابراین انحلال بافتهای بیولوژیکی قبل از جداسازی آنالیت لازم است حتی اگر در موارد ویژه ای موفقیت هایی با خیساندن نمونه ها بدست آید.
یک روش هیدرولیز و هضم مناسب بایستی که انحلال کامل ماتریکس را امکان پذیر سازد در حالیکه بخش آلی فلزی آن بدون تغییر بماند سه روش اساسی برای انحلال نمونه های بیولوژیکی گسترش یافته است که عبارتند از: