بازار سرمایه نیاز به شفافیت فضای اقتصادی و دورنمای روشن و چشم انداز بدون ابهام نسبت به آینده از لحاظ از لحاظ اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی دارد . اخذ تصمیمات غلط و نسنجیده دولت مردان و وضع قوانین مبهم و متناقص مشروع و قانونی افراد و مماشات در برخورد صریح و سریع و جسورانه با متجاوزین به حریم امنیت اجتماع ، صد البته که در روند عملکرد آرام و شفاف بورس اوراق بهادار آسیب های جدی وارد خواهد کرد و عواقب مصیبت باری در اوضاع اقتصادی و امور معیشتی مردم به وجود خواهد آورد .
بازار اوراق بهادار جایی است که با حاصل زحمات و دسترنج سال های متمادی افراد مختلف اعم از بازنشسته ، شاغل ، سرمایه داران بزرگ و کوچک سروکار دارد . مردم باید به مقررات حاکم بر بورس و مجریان و دست اندرکاران اداره بورس اعتماد داشته باشند تا با خاطری اسوده به پای تابلوهای بورس حاضر شوند و حاصل زحمات خود را در معرض مبادله و دادوستد قرار داهند و انرا با چند برگ سهم معاوضه کنند به امید اینکه منافع معقولی را بدست اورند و با ان گذران زندگی نمایند .
حال اگر قوانین حاکم بر بورس مغشوش ، مبهم و متناقص باشد و دست اندرکاران کفایت لازم در اداره اقتصاد کشور و مدیریت بورس اوراق بهادار نداشته باشند ، قطعا بورس نخواهد توانست اعتماد عمومی را جلب کند . لذا سرمایه گذاران در گزینه هایی غیر از بورس به فعالیت مشغول خواهند شد و جامعه از مزایای داشتن یک بورس کارا محروم خواهد ماند .
نظام سرمایه داری فی نفسه یم لحظه از حرکت باز نمی ماند و شبانه روز در سراسر جهان در تکاپوی تولید و توزیع و تبلیغ برای مصرف زیاد است . تحول تکاپو و شتاب در ذات این نظام نهفته است و حد یقفی را برای خود متصور نیست . انسان ها اگر چه خود مبدع و خالق این نظامند لکن در لابلای چرخ دهنده های فولادین رقابت و تکثیر و انباشت سرمایه و گرفتارند . هدف سرمایه گذاران ازدیاد هرچه بیشتر سرمایه و کسب قدرت از طریق استفاده از ابزار های علمی ، تکنولوژیکی و فناوری اطلاعات و جنگ تفزار های مدرن و فوق مدرن می باشد .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بورس اوراق بهادار که در واقع قلب تپنده این نظام است ، همین خوی و خصلت را متجلی می سازد . فریاد و هیاهو و تنش و حرکات تند و شتاب الود کارگذاران و معامله گران در بورس به منظور کسب درامد بی اندازه از ویژگی های این قلب ملتهب است .
از انجا که معامله در بورس نیازمند دانش خاص خود است لذا ضرورت دارد که سرمایه گذاران اصول اولیه سرمایه گذاری در بورس را بدانند و یقین داشته باشند که در فرایندی که از دانش ویژه و اگاهی های تخصصی بالایی برخوردار است نمیتوان نا اگاهانه وارد و مطابق دلخواه از ان بهره جست و امور را بر وفق مراد تدبیر کرد.
بورس اوراق بهادار به معنای یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است، که در آن سهام شرکت ها و اوراق مشارکت، تحت ضوابط و مقررات خاص، مورد معامله قرار می گیرد. و این معنای خاص بورس و مفهوم مطلق و بی قید و شرط آن است.
در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی (سهام، اوراق قرضه، اوراق مشارکت و …) مورد معامله قرار می گیرد. به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که بطور رسمی و دایمی در در محل معین تشکیل می شود، بازار بورس اوراق بهادار گفته می شود. رسمی بودن به این معناست که فعالیت این بازار محدود به زمان خاصی نیست بلکه همیشگی و بطور دایم فعال است.
بند اول : تعریف سهام ( سهام با نام و سهام بی نام )
در حقوق فرانسه سهم دارای دو مفهوم است: مفهوم اول آن با مفهوم سهم الشرکه در شرکتهای غیر سهامی (تضامنی، نسبی، با مسئولیت محدود و …) تطبیق دارد یعنی حقی است که شریک در شرکت دارد و مفهوم دوم ورقه ای است که حق مزبور در آن نوشته شده است قانون گذار ما این دو مفهوم را از یکدیگر جدا کرده است حق شریکت در شرکت، «سهم» و ورقه ای که بیانگر این حق است «ورقه سهم» خوانده می شود. ماده ۲۵ لایحه قانونی ۹۳۴۷ مقرر کرده است: «اوراق سهام باید متحد الشکل و چاپی و دارای شماره ترتیب بوده و به امضای لااقل دو نفر که به موجب مقررات اساسنامه تعیین می شوند برسد» و همچنین به موجب ماده ۲۶ لایحه مذکور «ورقه سهام نکات زیر باید قید شود.
نام شرکت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شرکت ها
مبلغ سرمایه ثبت شده و مقدار پرداخت شده آن
تعیین نوع سهام
مبلغ اسمی سهام و مقدار پرداخت شده آن به حروف و به اعداد
تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است.
صدور سهام قبل از تشکیل شرکت بطلان و در صورت ایجاد خسارت امضاء کنندگان مسئول جبران اشخاص ثالث هستند و هرگاه شرکت پس از ثبت آمادگی صدور اوراق سهام را نداشته باشد به تعهد کنندگان این گونه سهام گواهینامه موقت سهم با نام تسلیم می شود که نقل و انتقال آن تابع نقل و انتقال سهام با نام است.
تعریف سهام از دیدگاه دکتر لنگرودی: جمع سهم به معنی حفه شریک در مال مشترک (حقوق مدنی) و سندی که حکایت از مالکیت حصه معین در شرکت تجارتی بنام شرکت سهامی کند» «سندی است که حکایت از مالکیت حصه معین در شرکت تجاری بنام شرکت سهامی می کند و صاحب سهم از تمام مزایای مقرر در اساسنامه شرکت استفاده می کند صاحب سهم در تمام منافع و زیان های شرکت سهیم خواهد بود.
سهام با نام و سهام بی نام
سهم با نام سهمی است که به شخص معین تعلق دارد و نام او روی ورقه سهام یا در دفتر سهام شرکت ثبت شده است سهام با نام ممکن است با اسم شخص باشد و یا صرفاً ذکر سهام با نام بر روی برگه سهم باشد. ولی اگر این چنین باشد نام صاحب سهم در دفتر سهام شرکت ثبت می گردد. دفتر سهام شرکت دلیل مالکیت در مورد این نوع سهام است. نقل و انتقال سهام با نام باید در دفتر ثبت سهام شرکت قید گردد در غیر اینصورت اعتبار ندارد. کوپن های سهام با نام نیز ممکن است با نام باشد و یا بی نام. این نوع سهام از نظر مالیاتی برای کشورها مفید است چرا که این نوع سهامداران نمی توانند از مالیات فرار کنند سهم بی نام سهمی است که نام صاحب آن بر روی آن ذکر نمی شود. سهام بی نام سند در وجه حامل محسوب می گردد. نقل و انتقال این گونه سهام با قبض و اقباض به عمل می آید و زمانی سهام بی نام صادر می گردد که تمامی مبلغ اسمی سهام پرداخت شده باشد در غیر اینصورت گواهینامه موقت سهام بصورت سند در وجه حامل تنظیم و به مالک آن تسلیم می گردد. سهام بی نام به سهولت قابلیت نقل و انتقال دارد و استقبال عمومی به این علت از این نوع سهام بیشتر است. سهام با نام به بی نام و بالعکس قابلیت تبدیل دارند در دو حالت :
این موضوع در اساسنامه پیش بینی شده باشد.
تصمیم مجمع عمومی فوق العاده.
انتقال سهام چیست ؟
نقل و انتقال سهام مستلزم تنظیم سند رسمی نیست اما در مقررات قانونی تشریفاتی برای انتقال سهام بانام قرار داده شده است. درصورتی که این تشریفات در هنگام انتقال سهام رعایت نگردد؛ چنین انتقالی از نظر شرکت و اشخاص ثالث معتبر نیست. باید دانست که خرید و فروش سهام شرکت سهامی در بورس اوراق بهادار توسط کارگزاران بورس انجام می‎شود. هر شخص حقیقی یا حقوقی می‎تواند خریدار سهم شرکت سهامی باشد.
انتقال سهام بانام : انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبتِ سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال‎دهنده یا وکیل یا نماینده‎ی قانونی او باید این انتقال را در دفتر مزبور امضا کند. در موردی که تمام مبلغ اسمی سهم پرداخت نشده است نشانی کامل انتقال‎گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید و به امضای انتقال‎گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او رسیده و از نظر اجرای تعهدات ناشی از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود. بنابراین انتقال‎گیرنده مسئول پرداخت بقیه مبلغ اسمی سهام خواهد بود و انتقال‎دهنده مسئولیتی ندارد. هرگونه تغییر اقامتگاه نیز باید به همان ترتیب به ثبت رسیده و امضا شود. هر انتقالی که بدون رعایت شرایط فوق انجام گیرد از نظر شرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است. (ماده ۴۰ ل.ق)
انتقال سهام بی‎نام : سهام بی‎نام به‎صورت سند در وجه حامل تنظیم می‎‎شود و مالک این‎گونه سهام شخصی است که آن را در اختیار دارد. نقل و انتقال سهام بی‎نام با قبض و اقباض انجام می‎شود و نیاز به انجام تشریفات به‎خصوصی ندارد. (ماده۳۹ ل.ق) برابر ماده۳۰ ل.ق نقل و انتقال گواهینامه موقت سهم نیز پس از پرداخت تمامی مبلغ اسمی سهم، با قبض و اقباض انجام می‎گیرد. تهران ثبت,ثبت شرکت,تغییرات شرکت,ثبت برند,تنظیم صورتجلسات
سهام غیرقابل انتقال : مدیران باید تعداد سهامی را که اساسنامه شرکت مقرر کرده است دارا باشند. این تعداد سهام نباید از تعداد سهامی که بموجب اساسنامه جهت دادن رای در مجامع عمومی لازم است کمتر باشد. این سهام برای تضمین خساراتی است که ممکن است از تقصیرات مدیران منفرداً یا مشترکاً بر شرکت وارد شود. سهام مذکور بانام است و قابل انتقال نیست و تا زمانیکه مدیری مفاصاحساب دوره تصدی خود در شرکت را دریافت ننموده است سهام مذکور در صندوق شرکت بعنوان وثیقه باقی خواهد ماند. (ماده۱۱۴ ل.ق)اگر یکی از مدیران بخواهد قبل از تصویب ترازنامه و حساب سود و زیان دوره مالی، کلیه سهام خود را به دیگری انتقال دهد، می‎بایست از او سلب سِمَت شده باشد. بنابراین در این حالت، مدیر باید از مدیریت استعفا دهد و جانشین او برابر مواد۱۱۲ و ۱۱۳ ل.ق از سوی هیأت‎مدیره یا مجمع عمومی عادی انتخاب می‎گردد.
انتقال سهام به شرکت : برابر ماده۱۹۸ ل.ق خرید سهام یک شرکت توسط همان شرکت ممنوع است. تفاوتی نمی‎کند که این انتقال مستقیماً توسط شرکت صورت گیرد یا از طریق شخص ثالث و به حساب شرکت. البته باید دانست که خرید سهام شرکت مادر بوسیله شرکتهای وابسته که شخصیت حقوقی مستقلی دارند صحیح است. از سوی دیگر خرید سهام توسط شرکت برای استهلاک سهام بدون اشکال است چراکه در استهلاک سهام سرمایه تغییری نمی‎کند بلکه ارزش سهام مستهلک‎شده از اندوخته‎های اختیاری یا سود قابل تقسیم پرداخت می‎شود.
اجاره سهام شرکت : درخصوص امکان اجاره دادن سهام شرکت، اکثریت قضات دادگاههای حقوقی۲ تهران در تاریخ ۱۶/۷/۱۳۶۶ چنین اظهارنظر کردند: نظر به اینکه حق صاحب سهم در شرکت، حق دینی است نه عینی و حقوق دینی قابل واگذاری نیستند. از سوی دیگر شرایط اساسی صحت معامله و ارکان عقد اجاره با توجه به ماده ۱۹۰ قانون مدنی و نیز بنا به تعریف قانونی اجاره از حیث مشخص بودن موضوع معامله و امکان استیفای منفعت و قدرت بر تسلیم در اجاره سهام، مصداق ندارد علی‎هذا سهم‎الشرکه قابل اجاره دادن نیست.بنابراین با توجه به نظر فوق‎الذکر نمی‎توان اجاره سهام شرکت را صحیح دانست.
رهن دادن سهام : قانون مدنی در ماده۷۷۱ درخصوص رهن مقرر می‎دارد:«رهن عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه به داین می‎دهد. رهن‎دهنده را راهن و طرف دیگر را مرتهن می‎گویند.»ورقه سهم مال منقولی است که قابل معامله می‎باشد و درصورت به رهن گذاشتن سهام بی‎نام بایستی این سهم به قبض مرتهن داده شود (ماده ۷۷۲ قانون مدنی) و در رهن سهام بانام می‎بایست مراتب در دفتر سهام شرکت ثبت گردد والا چنین انتقالی از نظر شرکت و اشخاص ثالث بی‎اعتبار خواهد بود.
انتقال قهری سهام : انتقال قهری عبارت است از انتقال اموال به دیگری بنا به سببی که ناشی از اراده و توافق طرفین نباشد مانند فوت شخص که موجب انتقال قهری اموال متوفی به ورثه می‎گردد. بنابراین ورثه شخص سهامدار پس از فوت او به قائم‎مقامی از متوفی، جزو سهامداران شرکت می‎شوند و دارای همان حقوقی که متوفی در شرکت داشت، مانند حق دادن رأی و حق دریافت سود، می‎باشند.
انتقال سهام در بورس اوراق بهادار
بر‌ اساس مقررات، انجام معامله سهام شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس در خارج از سیستم معاملات بورس ممنوع است. بنابراین در‌حال‌حاضر در بورس اوراق بهادار تهران مسیر اصلی سرمایه‌گذاری از طریق کارگزاران است. سرمایه گذاران برای فروش سهام در بورس تهران باید به یک شرکت کارگزاری رسمی عضو بورس اوراق بهادار تهران مراجعه کنند. پس از انتخاب کارگزار توسط سرمایه‌گذار، کارگزار در انجام معاملات نقش نماینده خریدار و فروشنده را ایفا می کند. مهمترین وظیفه کارگزاران دریافت سفارش خرید و فروش از سرمایه‌گذاران و انجام معامله برای آنان است.
ماده ۱۴۳ـ معادل ده درصد(۱۰%) از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورس های کالایی پذیرفته شده و به فروش می رسد و ده درصد(۱۰%)از مالیات بر درآمد شرکتهایی که سهام آنها برای معامله در بورس های داخلی یا خارجی پذیرفته می شود و پنج درصد(۵%)از مالیات بر درآمد شرکتهایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می شود، از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکتهای پذیرفته شده در این بورس ها یا بازارها حذف نشده اند با تأیید سازمان بخشوده می شود. شرکتهایی که سهام آنها برای معامله در بورسهای داخلی یا خارجی یا بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته شود در صورتی که در پایان دوره مالی به تأیید سازمان حداقل بیست درصد(۲۰%) سهام شناور آزاد داشته باشند معادل دو برابر معافیتهای فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می شوند.
تبصره ۱ـ ازهرنقل وانتقال سهام وسهم الشرکه وحق تقدم ‌سهام وسهم الشرکه شرکا درسایرشرکتها مالیات مقطوعی به‌میزان چهار درصد(۴%) ارزش اسمی آنها وصول
می‌شود. از این‌بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال فوق مطالبه نخواهد شد. انتقال دهندگان سهام و سهم الشرکه و حق تقدم‌سهام مکلف اند قبل از انتقال‌، مالیات متعلق را به حساب سازمان امو رمالیاتی کشور واریز کنند.
ادارات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی مکلف اند در موقع ثبت تغییرات‌یا تنظیم سند انتقال حسب مورد گواهی پرداخت مالیات متعلق را اخذ و ضمیمه پرونده مربوط به ثبت یا انتقال کنند.
تبصره ۲ـ در شرکت‌های سهامی پذیرفته شده در بورس ‌اندوخته صرف سهام مشمول مالیات مقطوع به نرخ نیم درصد(۵/۰%) خواهد بود و به این درآمد مالیات دیگری تعلق نمی‌گیرد. شرکتها ‌مکلف اند ظرف سی روز از تاریخ ثبت افزایش سرمایه آن را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند.
ماده ۱۴۳ مکررالحاقی- از هر نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکتها اعم از ایرانی و خارجی در بورس ها یا بازارهای خارج از بورس دارای مجوز،مالیات مقطوعی به میزان نیم درصد(۵/۰%) ارزش فروش سهام و حق تقدم سهام وصول خواهد شد و از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام و مالیات بر ارزش افزوده خرید و فروش مطالبه نخواهد شد.
کارگزاران بورسها و بازارهای خارج از بورس مکلفند مالیات یاد شده را به هنگام هر انتقال از انتقال دهنده وصول و به حساب تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند و ظرف ده روز از تاریخ انتقال، رسید آن را به همراه فهرستی حاوی تعداد و مبلغ فروش سهام و حق تقدم مورد انتقال به اداره امور مالیاتی محل ارسال کنند.
تبصره۱- تـمامی درآمـدهای صـندوق سـرمایه گذاری در چـارچوب این قـانون و تمامی درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری در اوراق بهادار موضوع بند(۲۴) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۴ و درآمدهای حاصل از نقل و انتقال این اوراق یا درآمدهای حاصل از صدور و ابطال آنها از پرداخت مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۲/۳/۱۳۸۷ معاف می باشد و از بابت نقل و انتقال آنها و صدور و ابطال اوراق بهادار یاد شده مالیاتی مطالبه نخواهد شد.
تبصره۲- سود و کارمزد پرداختی یا تخصیصی اوراق بهادار موضوع تبصره(۱) این ماده به استثناء سود سهام و سهم الشرکه شرکتها و سود گواهیهای سرمایه گذاری صندوقها، مشروط به ثبت اوراق بهادار یاد شده نزد سازمان جزء هزینه های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات ناشر این اوراق بهادار محسوب می شود.
تبصره۳- در صورتی که هر شخص حقیقی یا حقوقی مقیم ایران که سهامدار شرکت پذیرفته شده در بورس یا بازار خارج از بورس،سهام یا حق تقدم خود را در بورس ها یا بازارهای خارج از بورس خارجی بفروشد،از این بابت هیچ گونه مالیاتی در ایران دریافت نخواهد شد.
تبصره۴-صندوق سرمایه گذاری مجاز به هیچ گونه فعالیت اقتصادی دیگری در خارج از مجوزهای صادره از سوی سازمان نمی باشد.
چگونگی فروش سهام
فرایند فروش سهام در بورس اوراق بهادار تهران همانند فرایند خرید است، اما در مراحل اولیه، نیاز به اقداماتی متفاوت از چرخه خرید دارد. در این قسمت چرخه فروش سهام با تأکید بر تفاوت‌ها توضیح داده می‌شود.

تکمیل فرم درخواست فروش
در این مرحله فروشنده سهام با مراجعه به کارگزار فرم درخواست فروش را تکمیل و همراه کپی شناسنامه و اصل سهام یا “گواهی نقل ‌و انتقال و سپرده سهام” به کارگزار تحویل می‌دهد. تفاوت اصلی فرم درخواست فروش با درخواست خرید در قسمتی است که براساس آن سرمایه‌گذار به کارگزار برای فروش سهام خود و انجام مراحل و تشریفات ثبت و انتقال سهام، وکالت می‌دهد. فرم درخواست فروش در چهار نسخه برای کارگزار، شرکت خدمات بورس، فروشنده و بایگانی تهیه و تنظیم می‌شود.
تعریف اوراق مشارکت
روشی برای تامین مالی پروژه های شرکت است. شرکت پس از تدوین برنامه و اخذ مجوزهای لازم می تواند اقدام به انتشار و فروش اوراق مشارکت نماید. اوراق مشارکت مانند سهام ممتاز دارای نرخ سود اسمی هستند که در موعدهای مشخص به خریداران پرداخت می شود. اوراق مشارکت دارای تاریخ سررسید هستند که در آن تاریخ مبلغ اولیه اوراق مشارکت (مبلغ اسمی مندرج بر روی اوراق مشارکت) به مالک اوراق پرداخت می شود. برخی از اوراق مشارکت از قابلیت تبدیل به سهم در تاریخ سررسید برخوردارند. در کشورهای دیگر اوراق مشارکت در انواع بیشتری منتشر شده و نام آن نیز اوراق قرضه است.
مادۀ (۱۴) اوراق مشارکتی که با اخذ مجوز از سازمان منتشر می‌گردد، با شرایط زیر در بازار ابزارهای نوین مالی قابل پذیرش می‌باشند:
با نام باشد یا براساس رویۀ اجرایی مصوب هیئت مدیرۀ فرابورس، امکان معاملۀ آنها در سامانۀ معاملاتی وجود داشته باشد.
مبلغ اوراق صادره حداقل ۱۰۰ میلیارد ریال باشد،
دارای سررسید بیش از یک‌سال باشد،