بدون تردید، پی ریزی یک جامعه سالم و با نشاط درگرو سلامت روحی و جسمی اعضاء جامعه و مرهون تلاش نیروهای انسانی سالم، کارآمد و فکور می باشد . ورزش در نزد بسیاری از افراد جامعه فی نفسه فعالیتی ارزشمند، مثبت و مفید ارزیابی می شود و بدین لحاظ، انتظار می رود که اعضاء جامعه ضمن تأیید ورزش در بعد نظری، دربعد عملی نیز با مشارکت ورزشی و انجام فعالیت های فیزیکی بر این نظریه صحه گذارده و فاصله میان نظر و ورطه عمل را به حداقل برسانند. (۳۶).
۲- ۲ – ۱- ۳- چرا افراد درفعالیت های ورزشی شرکت نمی کنند؟
تشخیص و از بین بردن موانعی که باعث می شود مردم و جمعیت ها از مشارکت در ورزش و فعالیت ورزشی ابا کنند، برای همه جوامع به یک میزان مهم است. بطور آشکار برخی موانع عمومی بوده برای گروه های خاص منحصر به فرد نیستند، موضوعات مشترکی که در این زمینه تأیید شده است عبارتند از(۳۶) :

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

کمبود رغبت به ورزش
علاقه نداشتن به فعالیت بدنی
غیر فعال بودن و تنبلی عمومی در جامعه
کمرویی اجتماعی و ترس از مناسب نبودن ورزش
کمبود اعتماد به نفس
کمبود تشویق و حمایت از طرف اطرافیان
کمبود پوشیدگی و فضاهای جداسازی شده
دلایل فرهنگی و عدم رعایت تعهد های اجتماعی توسط گروه ها
کمبود الگوی مناسب
۲ -۲ – ۱- ۴- ورزش و فعالیت بدنی
فعالیت بدنی و ورزش در طول تاریخ زندگی انسان به شیوه های گوناگونی متجلی شده است . ورزش های امروزی صور مختلفی از فعالیت های جسمی و تربیت بدنی است که در چهار چوب نظام تعلیم و تربیت هر جامعه و همراه با ارزش های فردی و اجتماعی آن موجبات پرورش جزء لاینفک تعلیم تربیت و وسیله ای برای رسیدن به سلامت جسمی و روحی افراد است. ۵۰% از علل مربوط به ضعیف شدن و از دست دادن نیروی حیاتی در سنین ۳۰ – ۷۰ سالگی به علت عدم تحرک بوده ، به طوری که این افراد چنانچه به ورزش بپردازند ، بین ۱۰ تا ۲۵ سال به عمر خود خواهند افزود(۷۳).
میلیون ها تن در سراسر جهان به روش ها و شکل های مختلف ورزش می کنند؛ با وجود این شیوه زندگی بیشتر مردم ، به سوی بی تحرکی و کم تحرکی پیش می رود. نتایج مطالعات نشان می دهد که همه افراد بالغ بر این عقیده که ورزش برای سلامتی و شادابی مهم است و فعالیت جسمانی منظم برای خود و فرزندانشان ضروری است، اتفاق نظر دارند. با این حال فقط حدود ۲۵ درصد از افراد بالغ در کشور های پیشرفته، حداقل هفته ای پنج جلسه و هر جلسه حداقل به مدت ۳۰ دقیقه ورزش سبک تا متوسط انجام می دهند. به هر حال تقریباً ۶۰ درصد از افراد این جوامع، تا حدی فعال هستند . در حال حاضر با وجود اطلاعات فراوان و ارزنده، انسان دریافته که شیوه زندگی سالم، حقیقتاً کلیدی طلایی برای موفقیت است و برخورداری از ورزش منظم و مداوم، ضرورتی برای زندگی سالم به شمار می رود. براساس شواهد فراوان، فعالیت بدنی یکی از مهمترین عوامل حفظ بهداشت شخصی و اجتماعی است؛ و کسانی که بی توجه و به راحتی ازکنار این مسأله می گذرند، در واقع هنوز هنر زندگی کردن را نیاموخته اند. امروزه، انجام فعالیت بدنی منظم، تغذیه مناسب، استفاده نکردن از سیگار و دخانیات و کاهش استرس به منظور دستیابی به بهداشت روحی و روانی، بخشی از هدف های بهداشت ملی کشورهای توسعه یافته است و در بیـانیه های مختلف بر اهتمام به آنها اصرار می ورزند و عموم مردم را تشویق مـی کنند تا با روی آوردن به این برنامه ها، از مواهب آن یعنی افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی بهره مند شوند (۲۴).
ورزش هر نوع فعالیت تجربی یا حرفه‌ای است که به منظور آمادگی جسمانی، تفریح، ورزش قهرمانی یا برای پر کردن اوقات فراغت انجام می‌شود. ورزش به فعالیتها یا مهارتهای عادی جسمانی‌ گفته می‌شود که بر پایه یک رشته قوانین مورد توافق همگانی و با اهداف تفریحی، نشاط شخصی، دستیابی به ورزیدگی، مهارت‌جویی یا آمیزه‌ای از این اهداف انجام می‌گیرد. تعریف ورزش به هدف و منظور از انجام آن بستگی دارد.
در ایران باستان به سلامت بدن و فعالیت های ورزشی توجه بسیار می شد و اصولاً ایرانیان قدیم در دوره هخـامنشی به تربیت بدنی و ورزش توجه خاصی داشتـند و اجـرای آن را از خـرد سالـی آغـاز مـی کردند زیرا آن را نوعی تربیت می پنداشتند و معتقد بودند که روحیات فرزند هماهنگ با رشد جسمانی او بار آید و توأماً پروش و قوت یابد . در عصر حاضر نیز نیاز به ورزش و فعالیت بدنی احساس می شود، بطوریکه در بسیاری از موارد مردم فرزندانشان را بر می انگیزانند، اصولاً کمتر کسی در اجتماع یافت می شود که بی نیاز از فعالیت های فراغتی باشد و اگر این فعالیت ورزش باشد چه انتخاب شایسته ای! زیرا در عصر حاضر پیشرفت تکنولوژی، حرکت و فعالیت های ساده مانند پیاده روی را هم از انسان گرفته و نیاز ذاتی او را به حرکت نادیده می انگارد و او را دچار عواقب وخیم بی تحرکی می کند . به نظر می رسد که بی تحرکی و عدم فعالیت ورزشی در انسان ها منشأ بسیاری از سستی ها و بیماری ها باشد و چنانچه می گویند بدن و سلامتی آن معمولاً ریشه اکثر نیازها و انگیزه های دیگر است، بدن ضعیف و رنجی که از این طریق بر آن وارد می شود معمولاً قسمت مهمی از رقبت ها و انگیزه های خود را از دست می دهد و متخصصین تربیت بدنی و ورزش این نیاز هارا در سه قالب شناخته و به رفع آن می پردازند: تربیت بدنی ، ورزش، تفریحات سالم. پس در جوامعی که نارسایی های کمی و کیفی ورزش وجود دارد عقب افتادگی آن جامعه نیز چشم گیر است (۲۴).
۲- ۲- ۱- ۵ – اهداف ورزش
اهداف ، نتایج مطلوبی
هستند که از شرکت در برنامه های ورزشی تحت هدایت متخصصان واجد شرایط حاصل می شود. تکامل جسمانی ، عصبی عضلانی ، شناختی و احساسی از اهداف سنتی ورزش است . از آنجایی که قلمرو ورزش تمام رده های سنی را در بر می گیرد ، پس اهداف ان باید متنا سب با افراد تحت پوشش تعریف شود(۷۳). ورزش به عنوان یک پدیده ای اجتماعی فراگیر،بهترین سازوکارتامین سلامت اجتماعی و بهداشت روانی محسوب می گردد.لذا سرمایه گذاری درآن موجب کاهش هزینه ها دربخش بهداشت ودرمان ومراکز مبارزه با مفاسد اجتماعی وپایین آوردن سطح ناهنجاری های فردی واجتماعی می شود (۴۲) .
فعالیت های ورزشی و گروهی سبب افزایش مهارت های اجتماعی ، روابط بین فردی ، مهارت های حل مسئله و رشد اجتماعی افراد می گردد(۵۲). افرادی که در فعالیت های ورزشی شرکت می کنند از لحاظ بدنی فعال هستند (۱۱۷).
افرادی که در ورزش و فعالیت های تیمی شرکت می کنند ، در طول زمان اضطراب اجتماعی آنان کاهش می یابد(۱۱۵).
ورزش جایگاه مناسب و متنوع برای ایجاد اشتغال و تولید فرصت های جدید اقتصادی دارد. با شناخت زمینه های کارآفرینی در ورزش، می توان فرصت های جدیدی را به کارآفرینان و جامعه معرفی کرد تا از آن برای پیشرفت و توسعه اقتصادی و اجتماعی بهره گیرند (۵۰).
۲ -۲ – ۲- مشارکت درورزش و زنان
اهمیت ورزش در جهان امروز چنان است که تمام جوامع می کوشند فعالیت های ورزشی را هر چه گسترده تر در برنامه های زندگی انسان ها بگنجانند . از آنجایی که امروزه ورزش مخصوصا برای زنان مورد تایید علم طب قرار گرفته است ، اهمیت موضوع پررنگ تر می شود(۱۴).
روند توسعه زندگی شهری و تغییر الگوهای حرکتی روزانه و در نتیجه کاهش فعالیت های حرکتی بویژه در زنان اندام ها و عضلات آنان را تحت تاثیر و خطر جدی کم تحرکی و ضعف جسمانی قرار داده است .برای پیشگیری از چنین عارضه ای یا مقابله با آن ،ایجاد جاذبه ها و امکانات لازم برای همگانی کردن ورزش در بین بانوان از ابزارهای کارامد در این زمینه است (۲). صاحب نظران نیز معتقدند در شرایط زندگی ماشینی ، ورزش را می توان به عنوان وسیله ای مطلوب جهت تامین تفریح سالم و تجدید قوای افراد و حفظ سلامت جسمی قرار داد (۱).
از آنجا که نقش تربیتی زنان بخصوص به عنوان مادر و مربی در جامعه اهمیت زیادی دارد و آن ها می توانند در بسیاری موارد از بروز بحران های اجتماعی نظیر فساد و مواد مخدر و غیره جلوگیری کنند و یا در بسیاری مواقع می توانند بحران را به فرصت تبدیل کنند. پس باید در راستای نیل به هدف بالا بردن سطح سلامت آنان کوشید(۱۶).
امروزه مشارکت زنان در فعالیت های مختلف اجتماعی بخشی از حقوق اجتماعی آنان تلقی می شود، اما موانع فرهنگی و اجتماعی بسیاری در این زمینه وجود دارد. مشارکت زنان در ورزش به دلیل تاثیرات آن بر سلامت جامعه دارای اهمیت بسیاری است (۷۴) . بررسی نتایج تحقیقات مختلف نشان می دهد که وجود عواملی نظیر نداشتن علاقه و مشکلات فرهنگی ـ اجتماعی در بانوان نسبت به آقایان و یا کمبود وقت، عادت نداشتن و نبود امکانات، بی حوصلگی، اشتغال در خانه، کمبود امکانات در محل زندگی، مشکلات اقتصادی خانواده و مشکلات دوران قاعدگی از جمله عوامل بازدارنده برای مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی است (۱۶).
امروزه نقش زنان در فعالیت های اجتماعی در جامعه ایران پررنگ تر از گذشته شده است. اما با وجود سیر فزاینده حضور زنان در عرصه های اجتماعی، مشارکت و حضور آنان در فعالیت های ورزشی محدود است. بانوان نقش های متفاوتی مثل دختر ، مادر ، همسر ، کارمند ، رئیس ، دوست، همسایه و غیره دارند و هر یک از این وظایف ممکن است فشار و تنشی را در آن ها به وجود آورد،اغلب برای بانوان مشکل است که زمانی را به خود اختصاص دهند و کم تر اوقات فراغت دارند زیرا تمام وظایف بر عهده و دوش آن ها می باشد(۲۳ ،۷۱). با توجه به نقش محوری ورزشی در سلامت زنان به عنوان مادران جامعه و به تبع آن سلامت فرزندان، این موضوع باید بررسی و زمینه های حضور پررنگ تر آنان در عرصه های ورزشی فراهم شود(۷۱) .
فعالیت بدنی و تحرک جسمی می تواند میزان سلامتی، قدرت دفاعی و توان جسمی زن را چند برابر کند و از مریضی های گوناگونی مانند سرطان رحم، فشار خون بالا، سکته قلبی، قند، پوکی استخوان و … جلوگیری کند. در حال حاضر، بیماریهای قلبی و عروقی علت مرگ ۵۰ درصد زنان بالای ۵۰ سال در کشورهای در حال توسعه شناخته شده است و بیش از ۱۰۰ میلیون نفر از زنان جهان به بیماری دیابت که موجب کوری، صدمه دیدگی اعصاب، نارسایی کلیه، زخم پا یا قطع پا می شود مبتلا هستند. در صورتی که می توان با مشارکت در ورزش به میزان قابل توجهی از این بیماری ها کاست (۱۶) و مطالعات انجام شده در ۳ دهه اخیر ، افزایش روز افزون مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی را نشان می دهد((۶۹)).
به کار گیری روش ها و راهکارهای مناسب برای جذب هر چه بیشتر زنان کشورمان به ورزش و ارتقای سطح سلامت و تندرستی آنان مستلزم شناخت عوامل و عللی است که انان را از مشارکت در ورزش باز می دارد یا مشارکت آنان را با محدودیت مواجه می کند . متاسفانه تا کنون که هزاره سوم را آغاز کردیم درصد حضور زنان در فعالیت های ورزشی همچنان در بین کشور ها متفاوت است . در تمام کشورها زنان از نظر تعداد کمتر از نیمی از مردان در فعالیت های ورزشی شرکت می کنند (۴).
الگوی زندگی فعال موجب ارتقای سلامت و تندرستی می شود . از قرن نوزدهم صاحب نظران و متخصصان بهداشتی فعالیت و تمرین های فیزیکی را برای زنان ضروری دانس
تند (۴۱) .
مشارکت زنان در فعالیت های بدنی نمی تواند تنها ناشی از عوامل زیستی – محیطی باشد بلکه عوامل اجتماعی ، فرهنگی و روانشناختی در ارتباط متقابل با عوامل زیستی – محیطی یا حتی ممکن است مقدم بر آن ها باشد. این در حالی است که نحوه مشارکت افراد مختلف با زمینه های اجتماعی فرهنگی متفاوت در فعالیت های ورزشی ، متفاوت است (۱۴).
فشارهای اجتماعی نشات گرفته از افزایش علاقه مندی به لاغری و نظرات گسترده در مورد ساختار بدن باعث شده است نارضایتی از بدن در میان زنان که می تواند باعث کاهش عزت نفس ، افسردگی و سایر اختلالات باشد ،بسیار شایع شود(۳۲) . شرکت در فعالیت های ورزشی تاثیر معنی داری بر میزان شادی و رضایت زنان دارد و طرح ریزی برنامه تمرینی منظم می تواند برای این گروه از افراد مفید باشد (۱۷).
توجه به نیازمندی های زنان بویژه نیازمندی های تفریحی و بخصوص ورزشی و حرکتی آنان از اهمیت ویژه ای برخوردار است (۱۸).
در چند سال اخیر فعالیت های ورزشی در ارتباط با بهداشت عمومی مورد توجه قرار گرفته است . معمولاً افرادی که در فعالیت های ورزشی شرکت می کنند، سالم تر هستند و اعتماد به نفس بیش تری دارند(۷۶).
۲-۲-۲- ۱- تاریخچه ورزش بانوان
تاریخچه ورزش بانوان در دوران باستان از دست‌ مایه‌ای غنی برخوردار نیست با اینکه در مورد ورزش مردان می‌توان گفت از وقتی که تمدن‌های باستانی شکل گرفتند، سابقه‌ای طولانی دارد ولی ورزش زنان فاقد این ویژگی است و تا پیش از برپایی نخستین المپیک باستانی، نام، یاد و نشانی که نمایانگر حضور زنان در عرصه فعالیت‌های ورزشی باشد، نبود . حتی در مراسم و آئین‌های ویژه مذهبی و اجتماعی که تا پیش از برپایی المپیاد و در یونان باستان برگزار می‌شد و بعد از آن در المپیاد باستانی که به منظور پرورش جسم و روان نونهالان و نوجوانان ترتیب یافته بود و هر چهار سال یکبار برگزار می‌شد، زنان به‌غیر از هرا زن زئوس حق ورود و تماشا نداشتند و این ممنوعیت آنقدر شدید بود که اگر زنی این قاعده و قانون را نادیده می‌گرفت و به تماشای مسابقات می‌رفت محکوم به اعدام می‌شد. اما این ممنوعیت و سخت‌گیری جامعه آن‌روز فقط سبب سرکوبی زن‌ها نشد، بلکه انگیزه‌ای برای حرکت تازه در بین زنان گردید و برای نخستین بار زنان ورزش دوست با تشکیل یک سازمان مخفی بین خود مسابقات ورزشی خاصی را ترتیب دادند و این سد و دیوار آهنین را شکستند . نخستین زنی که سنت‌های دوران برده‌داری را در یونان باستان در عرصه ورزش در هم شکست، زنی به نام هیپوهریا^[۶] بوده است. این زن سنت‌شکن با تلاش و پشتکاری که داشت پای زنان را به عرصه ورزش و مسابقات ورزشی در یونان باستان باز کرد(۱۶) .
۲- ۲- ۳ – اشتغال زنان
در سال های اخیر اشتغال زنان و مسائل مرتبط با آن به عنوان یکی از حوزه های تحقیقاتی جامعه شناسی ، روانشناسی اجتماعی ، مدیریت و اقتصاد مطرح شده است . نگرش نسبت به اشتغال زنان و توانایی های شغلی آن ها به عنوان مانع ورود زنان به بازار کار و نبود موفقیت ان ها پس از ورود مطرح می شود . امروزه توجه به مسائل شغلی زنان چه در خانواده و چه در محیط کار به یکی از دل مشغولی های محققان حوزه اجتماعی تبدیل شده است (۶۲).
در جوامع مختلف، مدت زمانی که زنان، در دو حیطه شغلی و اوقات فراغت صرف فعالیت های فیزیکی می کنند متفاوت است . به طوری که مدت زمانی که صرف اوقات فراغت و انجام فعالیت های فیزیکی مرتبط با آن می کنند کم تر از مقداری است که صرف انجام فعالیت های شغلی می نمایند . نتایج تحقیقات نشان داد مدت زمانی که زنان صرف اوقات فراغت و انجام فعالیت های فیزیکی مرتبط با آن می کنند کم تر از مدت زمانی است که صرف انجام فعالیت های شغلی و خانه داری می کنند .از طرفی نکته مهم این است که نوع و مدت فعالیت های این حیطه ها می توانند بر روی هم تاثیر بگذارند(۷۵).
پرداختن به مساله زنان که ناظر بر مجموعه مسائل ناشی از پیامد های ورود و حضور فراگیر تر زنان در حوزه های مختلف اجتماعی است ، یکی از مهم ترین مباحث کنونی در حوزه مطالعات علوم انسانی و اجتماعی در ایران است . یکی از وجوه مساله زنان در جمهوری اسلامی ، سیاست گذاری های فرهنگی و اجتماعی در حوزه زنان است که مانند هر حوزه اجتماعی دیگری نظیر جوانان و دانشجویان یا موضوعات فرهنگی نظیر موسیقی ، پوشش و نظایر آن ، از دشواری های خاصی برخوردار بوده و هست (۵۸).
در سال ۱۹۷۰، زنان مجموع یک سوم نیروی کار جهان را تشکیل می دادند. در کشورهای در حال توسعه این نسبت بالاتر و در حدود ۴۰٫/. و در سایر نقاط جهان کمتر از یک سوم بوده است. به هر حال کاهش تبعیض جنسی و تاثیر حرکت آزادی خواهانه زنان، اکنون اجازه می دهد که زنان بیشتر در فعالیت های خارج از خانه شرکت کنند. باید اشاره کرد که زنان نیز به مثابه مردان به همراه کسب درآمد و خودارزشی، از مشکلات بدنی و روانی کار بی نصیب نماندند و آنان نیز تحت تاثیر این مشکلات دچار بیماری های مختلف بدنی و روانی خواهند بود . بر طبق آماری که در سال ۱۳۷۷ توسط سازمان امور اداری و استخدامی کشور منتشر شده است، حدود ۲۲/۳۰ درصد کارکنان دولت را زنان تشکیل می دهند. (۱۶).
زنان در اغلب دوره های تاریخی صرف نظر از اینکه متعلق به چه قوم ، قشر یا گروهی بودند ، در سلسله مراتب ساختار اجتماعی و در سازماندهی جامعه در مقایسه با مردان جایگاه و منزلت فروتری داشته اند(۵۳).
نتایج تحقیقات اخیر نشان می دهد شاغلی
نی که فراتر از شغل و وظیفه خود عمل کرده و رفتارشهروندی سازمانی از خود بروز می دهند به گروه کاری و سازمانی تعلق دارند که هم بهره وری بالایی دارند و هم کاری با کیفیت عالی انجام می دهند تا کارگرانی که از رفتار شهروندی سازمانی در سطوح پایین برخوردارند (۸۰).
۲- ۳ – رفتار شهروندی سازمانی
در این بخش سعی خواهد شد پیرامون رفتار های مشارکتی و تاریخچه، رفتارهای شهروندی سازمانی، تعاریف، ابعاد و عوامل موثر برآن، تئوری‫های مرتبط، پیامدها، نظریههای مرتبط با رفتارهای شهروندی سازمانی، رفتارهای ضدشهروندی (ACB)، رفتارهای شهروندی سازمانی در ورزش مطالبی ارائه شود.
۲-۳-۱- رفتارهای مشارکتی و تاریخچه
بیش از ۶۰ سال قبل، محققان رفتارسازمانی اهمیت رفتارهای مشارکتی^[۷] و رفتارهای غیر‌وظیفه‌ای^[۸] را در ارتقاء اثربخشی سازمانی یادآور شدند(۶).